Gotrk Lalampahan Nyium Bumi Ku. T.

Bachtiar Barudak sakola anu ceuceuleuweungan jeung areuyah-euyahan mapakan guruhna Curug Dago, Saptu harita. Sanggeus popotoan, jung marulang. Sorna, poto-poto nu dikasang-tukangan curug marjng! di dunya maya. Tuda enya kiwari mah lalampahan ka mana wa, gampang pisan dise"arkeun dina jejaring sosial, saperti Facebook. Bari poto-poto nu di"arung tks saencrt g "isa ngajurung nu sjn milu ngadongdon tempat anu diwartakeun. Bh dituna, nu mairan di dunya maya sok aya nu tetelepk, atawa ngacungan jempol tandaning kagugu. Ku kituna, "akal leuwih undak hartina poto th, mun seug diwuwuhan in#ormasi ilmiah "ari pikahartieun "alara. Ku kitu, tempatna "akal tam"ah matak panasaran. Boa ka hareupna, mun "arudak sakola rk arulin "akal tatanya heula ka nu anlh kana widangna. $pamana, ngeunaan gejala "umi katut "udayana nepi ka "oga "ekel enggoning arulinna th. %ucunghulna sumanget ngajugjugan rupaning gejala "umi th, antarana, lantaran ayeuna warga kota arengeuh yn wisata kota matak pika"oseneun. Bosen ku kaayaan kota, gegekna pangeusi kota, katam"ah mact di mamana. Tatangkalan nungtutan lus-les, nepi ka taya deui sum"er hawa seger. &tuh wawangunana mh sararua di mana-mana. 'awana deuih "euki nyongka". (nya, kota teu midalit lingkungan. Ngabandungan Carita Bumi Bumi dikepung laut, dipapasan pasir, lamping, jeung gunung-gunung nu tingjalugjug. )ujud sa"an gunung gumantung alamna. Bisa di"ulen "uni pisan ku halimun, kadang kahalangan, atawa "rh pisan arula-arileuna mun katojo panonpo. &ya gunung nu poponclotna kapotong ku "itu, nu matak "ar aya tanah ngampar lega. &ya og nu suing siga talapok kuda. *u ratus-ratus taun ngahnn, teu utek-utek g aya. *u nge"ul-nge"ulkeun walirang tina kawahna nu ngunta"-ngunta" aya deuih. Tapi aya og nu sa"an nga"eledugkeun awakna, "ur nga"urakeun "a"atuan nu mawa su"ur taneuh. Ti gunung nu leuweungna kapiara, cur kaluar cikahuripan nu wening "eresih. +ta sirah cai ngahiji jadi susukan. Susukan ngahiji ka walungan, nu raragrag di lampinglamping, patingarileu, mawa rupaning "a"atuan nepi ka muhara. Ba"atuan, ti ukuran le"u nepi ka ngajegir saged imah, sume"ar di pasir. *u masih marncos tur ngadungkuk di sirah cai, "euki ka le"ak wangunna jadi "uleud teu juruan. Beuki ka hilir, "euki leutik, "euki lem"ut. ,upaning nu aya di alam, ka"h nyaritakeun "i"it-"uit dirina swang-swang. -e"ah dinya, gotrek th enas-enasna mah lalampahan pikeun nalk rupaning gejala "umi, nalk mahluk nu kumelip, nakon manusa katut "udayana. +ta lalampahan "isa dipak nga"andungan carita panjang gilisirna angin, jalugjugna gunung, dungkukna "atu, keprulna keusik, curna hujan, ngayangna halimun, hjona tutuwuhan, warna-warnina kekem"angan, ngnclongna cai, ngagedodna lukut, lndona taneuh, ngelakna manuk, tingkocpatna lauk, tingkalalarna kadal, ngikrikna jangkrik, polahna manusa, jeung gejala "umi sjnna.

(ngeuh pisan yn saeusining "umi ka"h g pakuat-pakait, gotrk th. Ku kituna, ieu nu kaasup wisata "umi th kudu ngaronjatkeun karakter "umi, "udaya, pusaka "umi, jeung pusaka "udaya, sajarah, sarta milu au" ngaronjatkeun karaharjaan masarakat nu darumuk di sa"udeureun wewengkon anu didarongdon dina gotrk. &tuh keur pamilonna, ngaliwatan gotrk, "isa diajar ngeunan gunung, upamana. .alanna, ku ngajugjug gunung, tuluy nikreuh ngadeukeutan kawah. &tawa di tempat nu jauh ti gunungna, saperti di lamping-lamping nu dikamaliran la/a, atawa tempat ngendekna lahar, atawa tempat kapendemna matrial nu raragragan sjnna. Contona, para pamilon "isa diajar ngeunaan gunung di kamalir Cikapundung. Di Curug Dago, nu gampang didongkang, urang "isa diajar ngeunaan la/a, nyata "a"atuan ncr semu hurung, panasna leuwih ti 0.1111 C, nu kaluar mun gunung "itu. Di Curug Dago aya aliran la/a nu wujudna lir "i"ika am"on lestreng. Bisa kitu th alatan gas jeroeun la/a pepeletukan sajeroning ngalor ninggalkeun lawang kaluarna th. -ian ti ta, urang g "isa diajar ngeunaan lilana la/a ngalor ti sum"erna nyata ti 2unung Tangku"an 3arahu. Ku ngitung dangka antara 2unung Tangku"an 3arahu nepi ka Curug Dago, nm"rna gawir, liketna la/a, "isa diitung lilana ta la/a ngalor nepi ka Curug Dago. Tina ngamalirna Cikapundung urang g "isa diajar ngeunaan "rksi, "a"atuan sdimn nu siga konglomerat, "a"atuan nu pagalo jadi "atu mandiri. %un konglomerat, "a"atuan nu dihijikeunana th wangunna mh "uleud, sedengkeun "rksi diwengku tina sesemplkan "atu nu juruna seukeut pisan, mirip "atu "eton nu ukuranna rada ged. ,ada girangna ti Curug Dago, di Taman 'utan ,aya 4r. '. Djuanda, aya "atu karm"ong Dayang Sum"i!. 4eu th kamalir la/a "asal nu ncr, nu nalika ngalor, "agian luarna teuas, ari jerona angger ngaley. Kitu w tuluy, nepi ka "rh siga karm"ong. Beuki ka girang, aya la/a nu julat-jalit siga tali, nu "iasana aya di 'awaii. *ya ta pisan nu dise"ut la/a pahoho. *galiwatan gotrk, urang diajak nyurahan yn gejala-gejala "umi, hayati, "udaya, jeung sajarah perelu dipiara keur pangajaran. $pamana wa, ssa-ssa jumegurna 2unung Sunda, 2unung Tangku"an 3arahu di lamping-lamping anu aya dikamaliran ku walungan, mangrupa kaankaan "umi, nu alus pisan mun dijieun musieum atawa la"oratorieum lapangan keur pangajaran warga kota, pangpangna keur "arudak sakola atawa mahasiswa. Di dinya "isa diajar ngeunaan gunung, saperti ngeunaan la/a, lahar, ignim"rit, gancangna la/a ngalor, kakuataan "ituna gunung, katut sum"er cipanas. Di dinya g "isa diajar ngeunaan gohidrologi jeung gomor#ologi walungan. Di walungan-walungan, urang "isa diajar ngeunaan "agerakna "a"atuan jero cai. Carana "a"atuan sakeupeul leungeun "agerak di jero cai walungan, kitu deui nu saged muncang atawa keusik. &lesan ayana "atu nu juruan jeung alesan ayana "atu "uleud, nu conto-contona patinggalolr sisieun walungan. *geunaan pross manggihan jawa"an ngeunaan anu matak narik nalika gotrk, pamilon nu umurna, atikan, jeung pangalamanana rupa-rupa th di"antu ku salah saurang interpretator, nu tapis cacarita "ari hatam mindahkeun "asa ilmiah kana "asa sapopo. &ri interprtator, lain wa kudu "isa nerangkeun "a"atuan, tatangkalan, pamandangan alam jeung saja"ana, tapi kudu og "isa nerangkeun #nomna "umi nu teu katingali ku panon lahir para pamilon.

$nggal ngayakeun kagiatan, nu ngayakeun gotrk "isa gaw "areng jeung masarakat di sa"udeureun tempat anu dijugjug dina gotrk. Keur dahar "eurang, upamana, "isa mesen ka masarakat di dinya, nu mmhna diipat-ipatan soal ka"eresihan, cara midangkeun dahareunana, jeung saja"ana. Ku kitu th dipiharep mun masarakat ngarasa diuntungkeun tina kagiatan gotrk, tangtu maranhna "akal milu ngajaga gejala "umi dan "udayana. -e"ah waragad, kagiatan gotrek th di"iayaan ku pamilonna. Kitu deui, maranhna g kudu engeuh pisan ka wewengkon nu "akal diam"ah, nepi ka geus takitaki ti anggalna. %alah "h dieu mah, horng pamilon gotrk mingkin ngajaul karepna ngadongdon gejala-gejala "umi th, najan hs "lk nyungsina mah. *gan, "alikna para pamilon "isa ngarasakeun pangaweruh anyar ngeunaan nu sammhna teu dipikanyaho. Catetan lalampahan nu ditarulis ku para wartawan nu kungsi milu gotrk, atawa nu ditulis pamilon di"arung poto-poto, ka"hanana "isa ngainspirasi nu sjnna pikeun milu nalk jeung nyium "umi. *yium di dinya hartina meunang iber, katerangan, mikanyaho, atawa nyungsi katerangan. (nya, nyium "umi th ngandung harti lalampahan nyungsi katerangan sa"udeureun "umi katut rupaning eusina. Tujulna th kana nyungsi katerangan ku naon, kumaha, kaayaan alam th lalaunan ro"ah 5/olusi6 nepi ka siga ayeuna. Kitu deui "isa ngira-ngira kamungkinan mekarna ke di hareup, sarta "alukarna keur manusa.7 T Bachtiar, gografiwan, nu nulis buku Bandung Purba.