Poreski sistemi

Pojam i definicija

Poreski sistem, u uem smislu, predstavlja skup poreskih oblika koji se u odreenom periodu primenjuju u odreenoj zemlji Poreski sistem, u irem smislu, predstavlja skup poreskih oblika i drugih javnih prihoda koji se primenjuju u odreenoj zemlji Poreski sistem odreene zemlje obino sadri relativno veliki broj poreskih oblika (nekoliko stotina) koji su uvedeni u poreski sistem u razliitim periodima i sa razliitom namenom toga, pojedinani poreski oblici ne moraju biti u skaldu sa poreskim principima kao ni sa aktulenim ekonomskim i socijalnim ciljevima
2

Podela poreskih sistema

Prema broju poreskih oblika u poreskom sistemu razlikuju se"

# #

Poreski monizam Poreski pluralizam

Poreski sistem u kome postoji samo jedan poreski oblik naziva se poreski monizam Poreski sistem u kome postoji vi$e poreskih oblika naziva se poreski pluralizam
!

Poreski monizam & istorijska evolucija i relevantnost

Predlozi za primenu poreskog monizma javljaju se sporadino, ali do sada ovaj oblik u praksi nigde nije primenjen ' istoriji se mogu identifikovati tri talasa predloga za uvoenjem poreskog monizma"
# #

(iziokratsko uenje ' 2)*tom veku se javljaju predlozi da se poreski sistem svede na samo jedan od poreza kao $to su" porezi na kapital, porezi na dohodak, porezi na potro$nju, porezi na energiju
%

Poreski monizam & istorijska evolucija i relevantnost

#

,a poetku tranzicije javljaju se predlozi da se poreski sistem drastino pojednostavi"

uvoenjem samo tri poreza (-ornai) sa proporcionalnim poreskim stopama (porez na potro$nju, porez na fonda zarada, porez na dobit) ili da se uvede samo jedan porez na potro$nju * pojednostavljeni alternativni porez (.eklur)

/snovne prednosti poreskog monizma su"

# #

0ednostavnost i transparentnost poreskog sistema ,iski tro$kovi naplate i pla1anja poreza

+

Poreski monizam & istorijska evolucija i relevantnost

,edostaci poreskog monizma su"

# # # #

,emogu1nost da se jednim porezom obuhvate svi oblici ekonomske mo1i obveznika 3a bi se prikupilo dovoljno prihoda poreska stopa bi morala da bude vrlo visoka klonost ka utaji poreza bi bila visoka .ogu1nost uticaja poreske politike na ekonomske i neeknomske cijeve bila bi drastino smanjena

Poreski monizam u striktnom obliku je teorijski neodriv, a sa stanovi$ta fiskalne politike irelevantan 4deje bliske poreskom monizmu, a prema kojima u poreskom sistemu treba da postoji $to manji broj poreskih oblika su teorijski odrivije i relevantnije sa stanovi$ta fiskalne politike
2

Poreski pluralizam

Poreski pluralizam je teorijski superiorniji oblik poreskog sistema koji se primenjuje u svim modernim dravama Prednosti poreskog pluralizma"
# # #

potpunije obuhvata ekonomsku snagu poreskog obveznika i izda$niji je potrebni prihodi se prikupljaju uz manje poreske stope, pa je sklonost utaji manja mogu1e je kroz poresku politiku uticati na ostvarenje ekonomskih i socijalnih ciljeva

.ogu1e slabosti poreskog pluralizma

ukoliko se uvede preterano veliki broj poreskih oblika poreski sistem postaje netransparentan, a tro$kovi naplate i pla1anja poreza visoki # ukoliko se kroz poreski sitem nastoje da ostvare brojni ekonomski i socijalni ciljevi velika je verovatno1a da 1e poreski sistem naru$iti ekonomske principe
#

(aktori koji odreuju strukturu savremenih poreskih sistema

truktura poreskog sistema pokazuje koji porezi su prisutni u poreskom sistemu i koliki je njihov znaaj truktura poreskog sistema zavisi od"
# # # # # # # # #

nivoa razvijenosti privrede stepena tri$nosti privrede obrazovnog nivoa stanovni$tva strukture radne snage naina finansiranja socijalnog osiguranja strukture drave ukljuenosti drave u meunarodne integracije veliine drave istorijskog naslea i dr7
6

truktura poreskih sistema u lanicama 9'

truktura poreskih sistema zemalja lanica 9' meusobno se znaajno razlikuje ,aroito su znaajne razlike izmeu starih i novih lanica 9' ' starim lnicama 9' u proseku najznaanijii porezi su"
# # # # #

3oprinosi za socijalno osiguranje (oko 26:) Porezi na dohodak (oko 2+ :) P3; (oko <8:) Posebni porezi na potro$nju & akcize (oko <):) Porez na dobit (oko 8:)

=akljuak" u zemljama * starim lanicama 9' dominiraju neposredni porezi (ukljuuju1i i doprinose) u odnosu na posredne (P3; i akcize), priblino u odnosu 2"<
8

truktura poreskih sistema u lanicama 9'

' novim lanicama 9' posredni porezi su znaajniji u odnosu na neposredne /dnos izmeu neposrednih i posrednih poreza u <2 novih lanica 9' iznosi <,!+"<, a u rbiji <,<+"< ;e1i znaaj posrednih poreza u zemljama u tranziciji u skladu je sa davanjem prednosti ekonomskim u odnosu na socijalne ciljeve u tim zemljama 3avanje prednosti ekonomskim ciljevima (brz rast, smanjenje nezaposlenosti i dr7) odrava nameru ovih zemalja da otklone zaostatak u nivou razvijenosti u odnosu na stare lanice 9' <)

<<