Professional Documents
Culture Documents
1. Blge :hissetme
2.Blge: Rahatszlklar grlr
3. Blge: Kaslarda titreim 4. Blge: Kalpte fibrilasyon riski
ekil 1: IEC 60479-1 e gre AC akm etkileri
Her bir topraklama sistemi tm tesis boyunca ayn olmaldr. Bir tesiste iki ayr
uygulamaya msaade edilmez.
2.1 TN Sistemler
RPE
RH
RB
direnci
koruma iletkeninin alternatif
akm direnci
Canlnn toplam toprak temas
direnci
Enerji kaynann ntr
topraklama direnci
gerilim sistemlerinde
faz-ntr gerilimi
TN sistemlerde hata akm ksa devre mertebelerinde deere sahptir, bu nedenle enerji
kayna i direnlerinde byk gerilim dmlerine yol aar.
Gerekte hata akmnn ksa devre akmlar mertebesinde dir, bu nedenle besleme
tarafndaki empedanslarndan dolay %20 gerilim dmnn meydana geldii kabul
edilir. U0 sistemin faz-ntr nominal gerilimi olmak zere Ud hata gerilimi
Hata akm iin
Id =
0,8U 0
RPH + RPE
RPE
RPH 1 + RPE
Id =
0,8.U 0
0,8.U 0
0,8.U 0
0,8.U 0
=
=
=
.L .L
S
Z
RPH + R PE
+
.L.(1 + PH )
S PH S PE
S PE
Devreyi koruyacak koruma cihaznn ama akm eik deeri iin balant iletkeninin
maksimum uzunluu
Lmax
0,8.U 0 .S PH
S
.L.(1 + PH )
S PE
olmaldr
Eer korunan hattn uzunluu maksimum koruma mesafesinden fazla ise o zaman ya
iletkenin kesiti bytlr veya daha kk akmlarda alan akm koruma cihazlar
kullanlr.
U0 (Volt)
Faz-ntr gerilimi
Ama sresi
(saniye) UL=50 Volt
Ama sresi
(saniye) UL=25 Volt
Id =
0,8U 0
RPH + RPE
Id =
0.8.U 0
R
R PE . PH + 1
R PE
RPH =
R PH
R PE
R PE =
LPH
.S PH
RPE =
L
.S PH
S
=
= PE
L
S PH
.S PE
1
RPH
+ 1
RPE
LPE
.S PE
0.8.U 0
R
I d . PH + 1
R PE
LPH = LPE = L
RPH
S
1
( S PE + S PH )
+ 1 = PE + 1 =
RPE
S PH
S PH
S PH
S PH + S PE
R PE = 0.8.
U
S PH
. 0
S PH + S PE I d
RPE 0,8.
U
S PH
. 0
S PH + S PE I a
rnek:
Bir 400V , 4 kW 3-fazl vana motorunu beslemek zere 350 m uzunluunda
4x6 mm2 NYY-J kablo ekilecektir. Vana motorunu korumak iin hat bandaki
daitim panosuna 16A akm deerinde G-tipi anahtarl otomatik sigorta konulmutur.
Sigortann manyetik ama akm eii Ia=8.In=8x16=128 A dir.
U
S PH
6 230
. 0 = 0,8.
.
= 0,719ohm deerinden ekilen kablonun
S PH + S PE I a
6 + 6 128
kablonun RPEkablo direnci kk olacaktr.
R PE 0,8.
Id =
0,8U 0
0,8.230
=
= 73 A olduundan
R PH + R PE 1,267 + 1,267
UB
UB
50
.R A =
R A artn gerekletirmesi gerekir.
U 0 U B
U 0 50
Bir faz-toprak hatas sonucu ntr noktasnn topraa gre alaca gerilim.
RA=7ohm da
RB
UB
50
.R A =
7 = 1,94ohm 2ohm olmas gerekir
U 0 U B
230 50
U0
230
=
= 25,72 A
RB + RA 1,94 + 7
3
U
3
220 2
U 0 ) 2 + (U B + 0 ) 2 = (
.220) 2 + (50 +
) = 249V
2
2
2
2
olacaktr.
Tm bu aklamalardan anlalacag uzere TN sistemlerde enerji kaynann (generator,
transformator,vb.)toplam ntr topraklama direncinin deeri 2hmmu amamaldr.
2.2 TT Sistemler
Hata devresinde RA topraklama direncine paralel bal RH insan vcd direnci hesap
srasinda nemli miktarda RA diren deerini deitirmeyeceinden hesaplar
basitletirmek amacyla ihmal edilecektir.
10
U d = R A .I d =
U 0 .R A
R A + RB
TT sistemlerde toprak hatasna maruz kalmi devrede hata akm ntr enerj
kaynagnn ntrnde gerilim meydana gelmesine neden olur. Bu gerilim arzasz faz
ntr gerilimlerinin ykselmesine yol aar.
Gerilim ykselme ifadeleri gerilimler keni kullanlarak bulunabilir.
Gerilimler keni ;Alak gerilim sistemlerinde reaktanslarn etkisinin ihmal edilecek
kadar dk ve aa yukar deimeyecei gz nne alnarak izilmitir
11
'
T 0'
,U
'
S 0'
Sin30 =
U RO
OO '' = OT .
1
2
OO '' =
U0
2
U RS = U RT = U ST = U
U TO = U SO = U
UO
2
TO O keninde pisagor bantsna gre
U
(TO ) 2 = (O O ) 2 + (TO ) 2 = U 2 + (U B + 0 ) 2
2
O ' O '' = O O + OO = U B +
U 2 = (
U
3
.U 0 ) 2 + (U B + 0 ) 2
2
2
12
U = (
U
3
U 0 ) 2 + (U B + 0 ) 2
2
2
220
= 36,7 A
2+4
3
220 2
220) 2 + (73.4 +
) = 264V olacaktr. artnamelere gre gerilim
2
2
13
Id =
U0
R A + RB
RB
UB
.R A
U 0 U B
U B = I d .R B
U B =U L
50
.R A art salanmaldr.
U 0 50
2.3 IT Sistemler
Normal iletmede ebeke ebekeye ait kaak empedanslar zerinden
topraklanmlardr. 3-fazl 1 km uzunluundaki kablonun toprak kaak empadans
standard olarak
50 Hz iin
ise
15
lgili hata gerilimi halen dk olup tehlikeli olmadundan iletmeye devam edilebilir.
Bu sistemde risksiz olarak iletmenin devam byk bir avantajdr ancak ikinci bir hata
olumadan nce hatann varl tannmal ve hatay acilen gidermek iin hata takip
edilmelidir. Bunu salamak iin ntr dahil olmak zere tm aktif iletkenleri
gzlemleyen izolasyon gzlemleme cihaz vastasyla hata bilgileri salanmal hata yerini
tanmlayan bir sistemle hata yeri tesbit edilmelidir.
kinci bir izolasyon hatas halinde sistemin davran.
kinci bir hata ortaya ktnda henz birinci hata da giderilmemise burada
ihtimalin gz nne alnmas lazmdr.
kici bir hata ayn hatal iletkende ortaya kmsa herhangi bir ey olmaz tesis
iletmeye devam edebilir.
Hata farkl ikinci iletkende ortaya kmsa; eer cihaz gvdeleri ayn PE
iletkenleri zerinden birbirleriyle balanmsa iki faz ksa devre meydana
gelir.Elektrik ok tehlikesi aynen TN sistemlerde olduu gibi gerekleir.
Eer iki hatadan biri ntr zerinde ise hata akm ve gerilimi TN
sistemdekine gre iki kat daha azdr.
16
Id =
R PH 1
U
+ R PE1 + R PH 2 + R PE 2
veya
veya
Id =
Z PH 1
U
+ Z PH 1 + Z PH 2 + Z PE 2
Z S = Z PH 1 + Z PE1 + Z PH 2 + Z PE 2
Z PH 1 = Z PH 2 ......Z PE1 = Z PE 2 . ise
veya Z S = ( Z PH + Z PE ) olmakzere ve
RS = 2 R S veya Z S = 2 Z S alnr.
Id =
U
veya
2.R S
Id =
U
ifadeleri elde edilir.
2.Z S
17
3.U
2.R S
veya I a
3U 0
elde
2.Z S
edilir. Herbir cihaza ait balant iletkenleri ayn uzunlukta ve kesitte deilse
Ia
( R PH 1
3.U 0
veya
+ R PE1 + R PH 2 + R PE 2 )
3.U 0
veya
Ia
RS
Z S
Ia
( Z PH 1
3.U 0
+ Z PH 1 + Z PH 2 + Z PE 2 )
3.U 0
Ia
Ia
0,8. 3.U
veya
2.R S
Ia
0,8. 3U 0
2.Z S
ve
RS
Ia
Ia
0,8. 3.U
2.I a
veya Z S
0,8. 3U 0
olacaktr.
2.I a
( R PH 1
0,8. 3.U 0
+ R PE1 + R PH 2 + R PE 2 )
---------- RS
( Z PH 1
0,8. 3.U 0
+ Z PH 1 + Z PH 2 + Z PE 2 )
------------
0,8. 3.U 0
Ia
Z S
0,8. 3.U 0
Ia
18
ekil 15 Ntrnden datm yaplan yani sistemin ntrne bir fazl cihazlar balanan 3faz ,4-hatl IT sistemde ayn faza bal bir fazl iki cihazin ikisinde bir izolasyon hatas
sonunda oluan durum
19
U0
veya diren yerine empedanslarla hesap
+ R N 1 + R PH 2 + R PE 2 + R N 2
Id =
U0
elde edilir
+ Z N 1 + Z PH 2 + Z PE 2 + Z N 2
R PH 1 + R PE1
yaplrsa
Z PH 1 + Z PH 1
RS = RPH 1 + RPE1 + R N 1 + R PH 2 + R PH 2 + R N 2
veya
Z S = Z PH 1 + Z PE1 + Z N 1 + Z PH 2 + Z PE 2 + Z N 2 yazabiliriz
RS = 2( RPH + RPE + R N 1 )
Z N 1 = Z N 2 ise
RS = ( R PH + RPE + R N 1 ) veya
Id =
R N 1 = R N 2 veya
U0
U0
veya I d =
2.Z S
2.R S
Z S = ( Z PH + Z PE + R N 2 ) alnarak
U = U 0 ve I F I a gz nne alnarak I a
U0
2.RS
veya I a
U0
2.Z S
U0
veya diren yerine empsdanslarla hesap
RPH 1 + RPE1 + R N 1 + R PH 2 + R PE 2 + R N 2
U0
yaplrsa I a
elde edilir.
Z PH 1 + Z PH 1 + Z N 1 + Z PH 2 + Z PE 2 + Z N 2
ve I a
20
Bu tip arzalardada hata akm ksa devre akm mertebesinde olduundan yukarda
anlatlan sebeblerden dolay
0,8.U 0
0,8.U 0
-------- RS
diren yerine empedanslar
RPH 1 + RPE1 + R N 1 + R PH 2 + R PE 2 + R N 2
Ia
kullanlrsa
0,8.U 0
0,8.U 0
Ia
--------- Z S
ifadesi geerli olur
Z PH 1 + Z PH 1 + Z N 1 + Z PH 2 + Z PE 2 + Z N 2
Ia
Ia
ekil 14 IT sistemlerde Maksimum kesme sresi (IEC 60364 tablo 41B ve 48A)
21
22