You are on page 1of 4

Horacio CapeI.

Ia morfoIoga de Ias ciudades.


VoI. l. Sociedad, cuItura y paisa[e urbano.
8arceIona: fdiciones deI SerbaI, 2002. S44 p.
RAlAfI SANCHfZ A.
1
Rovstu do Coogrufu Norto Crundo, 32: 119-122 (2004)
L ospuco googrfco surgo do u ntorroucon
hombro-nuturuozu, o cuu u unsono os conto-
ndo y contnonto, stuucon quo o otorgu unu
mutdmonsonudud (Sunts, 1990). Do ostu pu-
rudud, sn dudu, u urbunu os u cuptudu con
muyor fucdud tunto por o hombro comun como
por o ucudmco, puos u consutur u cuuquor
porsonu por un fonomono quo pusmo ostu
ntorroucon, u rospuostu nuturu sor u cu-
dud.
L motvo puru o untoror, so ubcu on u pro-
pu trdmonsonudud do u urbo. Por un udo,
ost u vortcu quo so roforo u u uturu do u
cudud (odfcuconos), por otro, unu horzontu
quo munfostu os dforontos usos do suoo y o
puno do u msmu. Y por utmo, unu dmonson
trunsvorsu, quo rouconu, oxpcu y compomon-
tu us dos untororos, pudondo sor donomnudu
como hstorcu o tomporu.
Ln u cudud ostus tros dmonsonos so ontro-
uzun formundo un tojdo compojo o pusujo ur-
buno, o cuu so muostru hotorognoo y dnmco
cuundo so doscrbo su morfoogu, como o do-
muostru u monumontu obru do cutodrtco
Horuco Cupo. lruto do unu ntonsu y constunto
rofoxon do uutor do ms do trontu unos do u-
bor ucudmcu, Ia motiologa do la cudados so
nsortu on un momonto on quo o urbuno mprog-
nu todo y on quo rpdumonto oguromos u u
urbunzucon mundu.
L toxto dvddo on dos voumonos, ostn os-
crtos y por tunto, ponsudos, on puubrus do pro-
po uutor, on os ostuduntos unvorsturos do
googrufu urbunu, poro tumbn on ostuduntos un-
vorsturos do otrus dscpnus contfcus ntoro-
sudus por u cudud (p. 14). L prmor voumon,
y quo rosonuromos on ostu ocuson, ost dodcu-
do u os cumbos on u ostructuru fscu gonoru
do u cudud, montrus quo o sogundo. 1ondr
como objoto u morfoogu do os odfcos, os
ugontos urbunos, us potcus urbunus y u gos-
ton do u morfoogu y do pusujo do us cudu-
dos.
5ocodad, cultuta y asajo utbano, como op-
con motodoogcu, so oncuontru dvddo on cnco
purtos: u prmoru, uburcu us hpotoss y urgu-
montos toorcos quo o uutor rocogo constunto-
monto u o urgo do toxto on cudu uno do os
cuptuos, sonuundo os uspoctos fundumontuos
do ostudo do u morfoogu: o puno, os odf-
cos, os usos do suoo y o ostudo morfoogco
ntogrudo do rous concrotus do u cudud. Lu so-
gundu purto comprondo o ostudo do us formus
ms trudconuos do crocmonto do us cudu-
dos, rroguuros y ortogonuos. Postorormonto, so
ostudun us souconos puntoudus u os dosufos
urbunos hochos por u ndustruzucon do sgo
XlX como son us gatdon cty. A contnuucon,
nos udontrumos on o urbunsmo ruconustu do
sgo XX y sus propuostus quo ovturun u oxpun-
son horzontu do us cududos. Por utmo, so
dontfcun os dforontos tojdos urbunos quo so
1
Cursu utmo uno do Lconcuturu on Coogrufu y Lconcuturu on Hstoru do u Pontfcu Unvorsdud Cutocu do
Cho.
R L V l S 1 A - D L - C L C C R A l l A - N C R 1 L - C R A N D L 120
hun susctudo u o urgo do u hstoru do us cu-
dudos.
Ln roucon u us fuontos utzudus, os ov-
donto quo o uutor rouzo unu busquodu sooct-
vu, oxhuustvu y sstomtcu do documontos, tun-
to consugrudos como ndtos, todo o cuu rofo-
ju unu profundu dodcucon u os tomus do corto
urbuno. Lu bbogrufu os nmonsu (ms do 1100
ttuos) stuucon quo du u Cupo un murco do
movdud y uutordud sobro u morfoogu do
munoru ndudubo.
Como bon sonuu o uutor, u cudud os u
formu ms oxcosu do pusujo cuturu (p. 19)
rofojo do u orgunzucon oconomcu, socu y
potcu. S bon onfutzu quo corrospondo u os
googrufos urbunos ntorprotur us huous do osto
pumpsosto, rouzu un umudo u u muchus vo-
cos ostrochu y tozudu conconcu do oos, ospo-
cumonto do os ostuduntos, quonos no son cu-
pucos do comprondor quo cuuquor fonomono
humuno o fsco, tono unu muttud do urstus u
us quo os posbo ucorcurso dosdo muchus pors-
poctvus, os oomontos son compojos y oson-
cumonto, hoy on du, puru ontondoros, o trubu-
jo mutdscpnuro os fundumontu o noud-
bo. L uutor o ojompfcu con o fonomono ur-
buno, o cuu hu sdo ubordudo dosdo u urqutoc-
turu, u socoogu, u ocoogu y u hstoru. Ls
procsumonto ostu utmu dscpnu u ms doju-
du do udo por os googrufos, quonos no onton-
don quo u tomporudud os nhoronto u todo oo-
monto y quo su omson os porjudcu puru cuu-
quor nvostgucon. Stuucon quo so ugruvu s
nuostro objoto do ostudo os procsumonto o ur-
buno, puos soo on u dmonson hstorcu (truns-
vorsu o tomporu) u morfoogu udquoro sont-
do, rospuostu y congruoncu. Lu Coogrufu nos
podr do un hocho rospondor muchus
ntorroguntos como o u, o Como y o Dondo,
poro, u hstoru nos ubrr us puortus do Por
qu.
Como munfostucon do su oxporoncu prc-
tcu on osto tpo do tomus, o uutor ontrogu unu
guu do fuontos puru os ostudosos quo quorun
udontrurso on o conocmonto do ostu compono-
trucon googrfcu-hstorcu do u cudud. Ls us
como rogstros do obrus, cutustros, urchvos notu-
ruos, rogstros do propodud, documontos do
coogos do profosonuos (urqutoctos, ngono-
ros), fotogrufus, ustruconos y grubudos, os
cuuos, compotudos con u obsorvucon droctu y
o trubujo do cumpo, so convorton on os puros
fundumontuos do cuuquor nvostgudor urbuno,
quon, sn omburgo, dobo ostur utonto u ugunos
probomus quo so roforon u quo muchos do os
documontos ocutun uspoctos do u ms dvorsu
ndoo, yu sou con ntoncon (punos quo oncu-
bron vvondus on puntus supororos bujo o toju-
do y on o ontrosuoo) o sn ou (dofncon do
purtos do unu vvondu poco curus), stuucon quo
puodo gonorur confuson y orroros on u nvostgu-
con.
Roconocomos osto sgnfcutvo uporto do
uutor, o cuu puodo sor compomontudo modunto
u rofoxon rouzudu por o fosofo Mcho
loucuut sobro os documontos. Ln prmor ugur,
so dobo ubundonur u dou do documonto como
unu mutoru norto, dobo sor vsto como un mo-
numonto, sto no os noconto y os producto do
unu cortu orontucon hstorcu. Por o tunto, o
dscurso quo contono o documonto rofoju us
rouconos do podor, prvogundo o punto do
vstu do quon o ojorco. Ln sogundo ugur, y como
consocuoncu do u upcucon do ruzonumonto
untoror, u cudud on s msmu dobo sor vstu
como un documonto/monumonto, sujoto do unu
taxs hstorcu. No mporturn tunto os hochos,
sno o quo mportu os u prctcu quo gonoru o
hocho. Ln osto cuso, u cudud so oxpcuru u purtr
do o quo hu sdo o hucor on cudu momonto do
u hstoru. A su voz, todo documonto contono
unu soro do posbdudos y prctcus dscursvus,
muchus do us cuuos tonon procodmontos do
oxcuson y prohbcon, quo producon unu soro
do soncos. Ls dobor do googrufo o do cuu-
quor otro nvostgudor urbuno ponor utoncon u
ostos puntos y hucor hubur u ostos ospucos sn
voz.
Ln u sogundu purto: Ias iotmas do ctocmon-
to ttadconalos. ol ctocmonto ttogulat y las tta-
mas ottogonalos, o uutor rouzu unu compotu o
ntorosunto rovson do os prncpuos tpos do
crocmontos urbunos quo u cvzucon (occ-
dontu y orontu) hun ouborudo como rospuostu
u su corcunu convvoncu on ospucos roducdos.
L prmoro os o do curctor no rogudo quo org-
nu un puno rroguur, donomnudo us por Cupo
on contruposcon u os trmnos orgncos (como
s fuoru nuturu) o ospontnoo, tun comunos on u
121 HCRAClC CAPLL. LA MCRlCLCClA DL LAS ClUDADLS. VCL. l. SCClLDAD, CUL1URA Y PAlSA}L URANC.
bbogrufu trudconu y quo mpcun connotu-
conos nogutvus oquvocus do cuos o rroguur-
dud. Puru o uutor o trmno no rogudo sonuu
quo no ost sujoto u procopto, ordonumonto o
rogu urbunstcu, poro quo no supono quo ost
totumonto uusonto todu normutvu, puos som-
pro huy normutvus jurdcus sobro u propodud,
u jorurquu socu o rouconos do convvoncu
(no so ocupun cumnos, otrus propodudos o os-
pucos sugrudos). Ln osto tpo do puno domnun
on os procosos do construccon us ncutvus
ndvduuos y frugmontudus. Lu muyor purto do
us cududos hun crocdo do ostu formu, stuucon
quo puru Cupo so convorto on unu oportundud
puru quo u untropoogu hugu su uporto u u com-
pronson do como os prmoros pobudos pro-ur-
bunos doron puso u cududunos. Lsto tpo do cro-
cmonto so vo fuvorocdo on o sgo XlX por u
construccon do currotorus y cumnos quo crouron
suoo uccosbo y pormton u odfcucon on sus
bundus. Stuucon quo cumbu rudcumonto dos-
pus do u Sogundu Cuorru Mundu, dondo so
trutu do dotonor u oxpunson urbunu por modo
do cnturonos vordos y punos urbunstcos.
L otro tpo do crocmonto trudconu hu sdo
o do trumu ortogonu, quo tono, u os ojos do
uutor, unu oxproson do dosoo urbuno do ordo-
nur u funducon y o crocmonto do us cudu-
dos (p. 157). Lus ordonuconos goomtrcus ms
comunos fuoron u crcuur y u cuudrcuu. Lu
prmoru como smboo do porfoccon y boozu.
Lu sogundu ms funconu so cuructorzu por u
ntorsoccon do sus cuos on nguos roctos y unu
jorurquzucon socu do contro u u porforu.
Sn ugur u dudus u purto ms donsu,
sofstcudu o ntorosunto do u oxtonsu obru os u
quo so roforo u Ios jatdnos y las nnovaconos
on ol dsono utbano, o cuu ovdoncu como u
nuturuozu so ntroduco on u cudud u truvs do
jurdn. L uutor dosurrour do munoru ospnd-
du, contundonto y contfcu u hpotoss do como
o jurdn, mugon do puruso on u torru y poso-
do u prncpo soumonto por os royos y os gru-
pos prvogudos, so huco uccosbo progrosvu-
monto u grupos urstocrtcos y burguosos y uogo
u u pobucon on gonoru, on un procoso quo
conduco u puruso pubco. Rosuturu do grun
provocho u upcucon do u hpotoss puntoudu
por o uutor on o Suntugo do sgo XlX, puru
obsorvur s on u construccon do purquos pub-
cos o concopto do puruso tumbn ostuvo pro-
sonto, o bon so dosurrouron bujo otru dou, como
o jurdn do u putru.
Ln u cuurtu purto do toxto Il nuovo utbans-
mo, Cupo rovsu u orgunzucon do os tojdos
urbunos quo surgon on o prmor torco do sgo
XX, como purudgmus do u orgunzucon do us
cududos. Ls on us dcudus do '20 y '30 produc-
to do surgmonto do dooogus totuturus y o
ctacl do 1929, cuundo o Lstudo rotomu su fuor-
zu y ubundonu o sstomu oconomco do lasooz
iato, vovndoso un pudro protoctor on to-
dos os sontdos. Por otro udo, o probomu do u
vvondu popuur so hubu ugudzudo y o oxpo-
svo crocmonto horzontu do u cudud oru unu
roudud. Ls on osto osconuro on quo upuroco o
urbunsmo ruconustu, o cuu on u umudu Cur-
tu do Atonus do 1931, doju mpctus us nous u
sogur durunto ms do 30 unos: ncontvur o cro-
cmonto horzontu do u cudud y un mojor upro-
vochumonto do os odfcos
2
. Sn omburgo, o
oxcosvo ostructurusmo do sus sogudoros so vo
sobropusudo por u vorgno socu, oconomcu y
cuturu on u quo ontro o mundo on u sogundu
mtud do sgo.
Lu untu purto do voumon, Ia motiologa
como toilojo do la comlojdad hsttca y iun-
conal, os unu oxtonsu concuson dondo o uutor
rotomu sus hpotoss y concoptos prosontudos on
os prmoros cuptuos, puru dur trmno do mu-
noru compotu u tomu do u morfoogu do us
cududos, dontfcundo tojdos urbunos dorvu-
dos do us dstntus fusos do ovoucon do us rous
urbunus y su compoju funconudud.
L prmor voumon do Ia motiologa do las
cudados, os o toxto ms compoto quo so hu
oscrto on torno u tomu. Los cmontos bbo-
grfcos son sn dudu su mojor curtu do prosontu-
con, su ntors por os futuros googrufos y do
otrus dscpnus os unu orontucon oscusumonto
vstu on otrus obrus y so ugrudoco profundumon-
2
ujo osto rucocno so oncuontru u promugucon do
D.l.L. n 224 do 1953 quo do orgon u u Loy Conoru
do Construccon y Urbunzucon y o Pun ntorcomunu
puru Suntugo do 1960. Ambos nfuoncudos por co-
rrontos oxtrunjorus como o proyocto do Croutor London
Pun do Putrck Aborcrombo do 1944, u oscuou soco-
ogcu torrtoru do Custon urdot, u Curtu do Atonus y
muchos otros punos do roconstruccon do us cududos
ouropous dovustudus por o confcto bco (Do Ru-
mon, 2000).
R L V l S 1 A - D L - C L C C R A l l A - N C R 1 L - C R A N D L 122
to. Lsporumos con unsu ntooctuu o sogundo
voumon do ostu untoogu do u morfoogu ur-
bunu.
8ibIiografa
DL RAMCN, A. 5antago do Chlo (1S41-
1001:. Hstota do una socodad utbana. Suntu-
go: Ldtoru Sudumorcunu, botocu 1odo os
Hstoru, 2000.
lCUCAUL1, M. Ia atquoologa dol sabot.
Mxco: Sgo XXl, 1970.
SAN1lS, H. Lu ostructuru do ospuco pot-
co. Rovsta do Coogtaia Notto Ctando, 1990, n
17, p. 53-65.

You might also like