VoI. l. Sociedad, cuItura y paisa[e urbano. 8arceIona: fdiciones deI SerbaI, 2002. S44 p. RAlAfI SANCHfZ A. 1 Rovstu do Coogrufu Norto Crundo, 32: 119-122 (2004) L ospuco googrfco surgo do u ntorroucon hombro-nuturuozu, o cuu u unsono os conto- ndo y contnonto, stuucon quo o otorgu unu mutdmonsonudud (Sunts, 1990). Do ostu pu- rudud, sn dudu, u urbunu os u cuptudu con muyor fucdud tunto por o hombro comun como por o ucudmco, puos u consutur u cuuquor porsonu por un fonomono quo pusmo ostu ntorroucon, u rospuostu nuturu sor u cu- dud. L motvo puru o untoror, so ubcu on u pro- pu trdmonsonudud do u urbo. Por un udo, ost u vortcu quo so roforo u u uturu do u cudud (odfcuconos), por otro, unu horzontu quo munfostu os dforontos usos do suoo y o puno do u msmu. Y por utmo, unu dmonson trunsvorsu, quo rouconu, oxpcu y compomon- tu us dos untororos, pudondo sor donomnudu como hstorcu o tomporu. Ln u cudud ostus tros dmonsonos so ontro- uzun formundo un tojdo compojo o pusujo ur- buno, o cuu so muostru hotorognoo y dnmco cuundo so doscrbo su morfoogu, como o do- muostru u monumontu obru do cutodrtco Horuco Cupo. lruto do unu ntonsu y constunto rofoxon do uutor do ms do trontu unos do u- bor ucudmcu, Ia motiologa do la cudados so nsortu on un momonto on quo o urbuno mprog- nu todo y on quo rpdumonto oguromos u u urbunzucon mundu. L toxto dvddo on dos voumonos, ostn os- crtos y por tunto, ponsudos, on puubrus do pro- po uutor, on os ostuduntos unvorsturos do googrufu urbunu, poro tumbn on ostuduntos un- vorsturos do otrus dscpnus contfcus ntoro- sudus por u cudud (p. 14). L prmor voumon, y quo rosonuromos on ostu ocuson, ost dodcu- do u os cumbos on u ostructuru fscu gonoru do u cudud, montrus quo o sogundo. 1ondr como objoto u morfoogu do os odfcos, os ugontos urbunos, us potcus urbunus y u gos- ton do u morfoogu y do pusujo do us cudu- dos. 5ocodad, cultuta y asajo utbano, como op- con motodoogcu, so oncuontru dvddo on cnco purtos: u prmoru, uburcu us hpotoss y urgu- montos toorcos quo o uutor rocogo constunto- monto u o urgo do toxto on cudu uno do os cuptuos, sonuundo os uspoctos fundumontuos do ostudo do u morfoogu: o puno, os odf- cos, os usos do suoo y o ostudo morfoogco ntogrudo do rous concrotus do u cudud. Lu so- gundu purto comprondo o ostudo do us formus ms trudconuos do crocmonto do us cudu- dos, rroguuros y ortogonuos. Postorormonto, so ostudun us souconos puntoudus u os dosufos urbunos hochos por u ndustruzucon do sgo XlX como son us gatdon cty. A contnuucon, nos udontrumos on o urbunsmo ruconustu do sgo XX y sus propuostus quo ovturun u oxpun- son horzontu do us cududos. Por utmo, so dontfcun os dforontos tojdos urbunos quo so 1 Cursu utmo uno do Lconcuturu on Coogrufu y Lconcuturu on Hstoru do u Pontfcu Unvorsdud Cutocu do Cho. R L V l S 1 A - D L - C L C C R A l l A - N C R 1 L - C R A N D L 120 hun susctudo u o urgo do u hstoru do us cu- dudos. Ln roucon u us fuontos utzudus, os ov- donto quo o uutor rouzo unu busquodu sooct- vu, oxhuustvu y sstomtcu do documontos, tun- to consugrudos como ndtos, todo o cuu rofo- ju unu profundu dodcucon u os tomus do corto urbuno. Lu bbogrufu os nmonsu (ms do 1100 ttuos) stuucon quo du u Cupo un murco do movdud y uutordud sobro u morfoogu do munoru ndudubo. Como bon sonuu o uutor, u cudud os u formu ms oxcosu do pusujo cuturu (p. 19) rofojo do u orgunzucon oconomcu, socu y potcu. S bon onfutzu quo corrospondo u os googrufos urbunos ntorprotur us huous do osto pumpsosto, rouzu un umudo u u muchus vo- cos ostrochu y tozudu conconcu do oos, ospo- cumonto do os ostuduntos, quonos no son cu- pucos do comprondor quo cuuquor fonomono humuno o fsco, tono unu muttud do urstus u us quo os posbo ucorcurso dosdo muchus pors- poctvus, os oomontos son compojos y oson- cumonto, hoy on du, puru ontondoros, o trubu- jo mutdscpnuro os fundumontu o noud- bo. L uutor o ojompfcu con o fonomono ur- buno, o cuu hu sdo ubordudo dosdo u urqutoc- turu, u socoogu, u ocoogu y u hstoru. Ls procsumonto ostu utmu dscpnu u ms doju- du do udo por os googrufos, quonos no onton- don quo u tomporudud os nhoronto u todo oo- monto y quo su omson os porjudcu puru cuu- quor nvostgucon. Stuucon quo so ugruvu s nuostro objoto do ostudo os procsumonto o ur- buno, puos soo on u dmonson hstorcu (truns- vorsu o tomporu) u morfoogu udquoro sont- do, rospuostu y congruoncu. Lu Coogrufu nos podr do un hocho rospondor muchus ntorroguntos como o u, o Como y o Dondo, poro, u hstoru nos ubrr us puortus do Por qu. Como munfostucon do su oxporoncu prc- tcu on osto tpo do tomus, o uutor ontrogu unu guu do fuontos puru os ostudosos quo quorun udontrurso on o conocmonto do ostu compono- trucon googrfcu-hstorcu do u cudud. Ls us como rogstros do obrus, cutustros, urchvos notu- ruos, rogstros do propodud, documontos do coogos do profosonuos (urqutoctos, ngono- ros), fotogrufus, ustruconos y grubudos, os cuuos, compotudos con u obsorvucon droctu y o trubujo do cumpo, so convorton on os puros fundumontuos do cuuquor nvostgudor urbuno, quon, sn omburgo, dobo ostur utonto u ugunos probomus quo so roforon u quo muchos do os documontos ocutun uspoctos do u ms dvorsu ndoo, yu sou con ntoncon (punos quo oncu- bron vvondus on puntus supororos bujo o toju- do y on o ontrosuoo) o sn ou (dofncon do purtos do unu vvondu poco curus), stuucon quo puodo gonorur confuson y orroros on u nvostgu- con. Roconocomos osto sgnfcutvo uporto do uutor, o cuu puodo sor compomontudo modunto u rofoxon rouzudu por o fosofo Mcho loucuut sobro os documontos. Ln prmor ugur, so dobo ubundonur u dou do documonto como unu mutoru norto, dobo sor vsto como un mo- numonto, sto no os noconto y os producto do unu cortu orontucon hstorcu. Por o tunto, o dscurso quo contono o documonto rofoju us rouconos do podor, prvogundo o punto do vstu do quon o ojorco. Ln sogundo ugur, y como consocuoncu do u upcucon do ruzonumonto untoror, u cudud on s msmu dobo sor vstu como un documonto/monumonto, sujoto do unu taxs hstorcu. No mporturn tunto os hochos, sno o quo mportu os u prctcu quo gonoru o hocho. Ln osto cuso, u cudud so oxpcuru u purtr do o quo hu sdo o hucor on cudu momonto do u hstoru. A su voz, todo documonto contono unu soro do posbdudos y prctcus dscursvus, muchus do us cuuos tonon procodmontos do oxcuson y prohbcon, quo producon unu soro do soncos. Ls dobor do googrufo o do cuu- quor otro nvostgudor urbuno ponor utoncon u ostos puntos y hucor hubur u ostos ospucos sn voz. Ln u sogundu purto: Ias iotmas do ctocmon- to ttadconalos. ol ctocmonto ttogulat y las tta- mas ottogonalos, o uutor rouzu unu compotu o ntorosunto rovson do os prncpuos tpos do crocmontos urbunos quo u cvzucon (occ- dontu y orontu) hun ouborudo como rospuostu u su corcunu convvoncu on ospucos roducdos. L prmoro os o do curctor no rogudo quo org- nu un puno rroguur, donomnudo us por Cupo on contruposcon u os trmnos orgncos (como s fuoru nuturu) o ospontnoo, tun comunos on u 121 HCRAClC CAPLL. LA MCRlCLCClA DL LAS ClUDADLS. VCL. l. SCClLDAD, CUL1URA Y PAlSA}L URANC. bbogrufu trudconu y quo mpcun connotu- conos nogutvus oquvocus do cuos o rroguur- dud. Puru o uutor o trmno no rogudo sonuu quo no ost sujoto u procopto, ordonumonto o rogu urbunstcu, poro quo no supono quo ost totumonto uusonto todu normutvu, puos som- pro huy normutvus jurdcus sobro u propodud, u jorurquu socu o rouconos do convvoncu (no so ocupun cumnos, otrus propodudos o os- pucos sugrudos). Ln osto tpo do puno domnun on os procosos do construccon us ncutvus ndvduuos y frugmontudus. Lu muyor purto do us cududos hun crocdo do ostu formu, stuucon quo puru Cupo so convorto on unu oportundud puru quo u untropoogu hugu su uporto u u com- pronson do como os prmoros pobudos pro-ur- bunos doron puso u cududunos. Lsto tpo do cro- cmonto so vo fuvorocdo on o sgo XlX por u construccon do currotorus y cumnos quo crouron suoo uccosbo y pormton u odfcucon on sus bundus. Stuucon quo cumbu rudcumonto dos- pus do u Sogundu Cuorru Mundu, dondo so trutu do dotonor u oxpunson urbunu por modo do cnturonos vordos y punos urbunstcos. L otro tpo do crocmonto trudconu hu sdo o do trumu ortogonu, quo tono, u os ojos do uutor, unu oxproson do dosoo urbuno do ordo- nur u funducon y o crocmonto do us cudu- dos (p. 157). Lus ordonuconos goomtrcus ms comunos fuoron u crcuur y u cuudrcuu. Lu prmoru como smboo do porfoccon y boozu. Lu sogundu ms funconu so cuructorzu por u ntorsoccon do sus cuos on nguos roctos y unu jorurquzucon socu do contro u u porforu. Sn ugur u dudus u purto ms donsu, sofstcudu o ntorosunto do u oxtonsu obru os u quo so roforo u Ios jatdnos y las nnovaconos on ol dsono utbano, o cuu ovdoncu como u nuturuozu so ntroduco on u cudud u truvs do jurdn. L uutor dosurrour do munoru ospnd- du, contundonto y contfcu u hpotoss do como o jurdn, mugon do puruso on u torru y poso- do u prncpo soumonto por os royos y os gru- pos prvogudos, so huco uccosbo progrosvu- monto u grupos urstocrtcos y burguosos y uogo u u pobucon on gonoru, on un procoso quo conduco u puruso pubco. Rosuturu do grun provocho u upcucon do u hpotoss puntoudu por o uutor on o Suntugo do sgo XlX, puru obsorvur s on u construccon do purquos pub- cos o concopto do puruso tumbn ostuvo pro- sonto, o bon so dosurrouron bujo otru dou, como o jurdn do u putru. Ln u cuurtu purto do toxto Il nuovo utbans- mo, Cupo rovsu u orgunzucon do os tojdos urbunos quo surgon on o prmor torco do sgo XX, como purudgmus do u orgunzucon do us cududos. Ls on us dcudus do '20 y '30 produc- to do surgmonto do dooogus totuturus y o ctacl do 1929, cuundo o Lstudo rotomu su fuor- zu y ubundonu o sstomu oconomco do lasooz iato, vovndoso un pudro protoctor on to- dos os sontdos. Por otro udo, o probomu do u vvondu popuur so hubu ugudzudo y o oxpo- svo crocmonto horzontu do u cudud oru unu roudud. Ls on osto osconuro on quo upuroco o urbunsmo ruconustu, o cuu on u umudu Cur- tu do Atonus do 1931, doju mpctus us nous u sogur durunto ms do 30 unos: ncontvur o cro- cmonto horzontu do u cudud y un mojor upro- vochumonto do os odfcos 2 . Sn omburgo, o oxcosvo ostructurusmo do sus sogudoros so vo sobropusudo por u vorgno socu, oconomcu y cuturu on u quo ontro o mundo on u sogundu mtud do sgo. Lu untu purto do voumon, Ia motiologa como toilojo do la comlojdad hsttca y iun- conal, os unu oxtonsu concuson dondo o uutor rotomu sus hpotoss y concoptos prosontudos on os prmoros cuptuos, puru dur trmno do mu- noru compotu u tomu do u morfoogu do us cududos, dontfcundo tojdos urbunos dorvu- dos do us dstntus fusos do ovoucon do us rous urbunus y su compoju funconudud. L prmor voumon do Ia motiologa do las cudados, os o toxto ms compoto quo so hu oscrto on torno u tomu. Los cmontos bbo- grfcos son sn dudu su mojor curtu do prosontu- con, su ntors por os futuros googrufos y do otrus dscpnus os unu orontucon oscusumonto vstu on otrus obrus y so ugrudoco profundumon- 2 ujo osto rucocno so oncuontru u promugucon do D.l.L. n 224 do 1953 quo do orgon u u Loy Conoru do Construccon y Urbunzucon y o Pun ntorcomunu puru Suntugo do 1960. Ambos nfuoncudos por co- rrontos oxtrunjorus como o proyocto do Croutor London Pun do Putrck Aborcrombo do 1944, u oscuou soco- ogcu torrtoru do Custon urdot, u Curtu do Atonus y muchos otros punos do roconstruccon do us cududos ouropous dovustudus por o confcto bco (Do Ru- mon, 2000). R L V l S 1 A - D L - C L C C R A l l A - N C R 1 L - C R A N D L 122 to. Lsporumos con unsu ntooctuu o sogundo voumon do ostu untoogu do u morfoogu ur- bunu. 8ibIiografa DL RAMCN, A. 5antago do Chlo (1S41- 1001:. Hstota do una socodad utbana. Suntu- go: Ldtoru Sudumorcunu, botocu 1odo os Hstoru, 2000. lCUCAUL1, M. Ia atquoologa dol sabot. Mxco: Sgo XXl, 1970. SAN1lS, H. Lu ostructuru do ospuco pot- co. Rovsta do Coogtaia Notto Ctando, 1990, n 17, p. 53-65.
Gobernanza y planificación territorial en las áreas metropolitanas: Análisis comparado de las experiencias recientes en Alemania y de su interés para la práctica en España
Metropolización, transformaciones mercantiles y gobernanza en los países emergentes.: Las grandes ciudades en las mutaciones del comercio mundial. Homenaje a Hélène Riviére D´arc
Estrategias de territorialización campesina: encrucijadas entre el reconocimiento político y la autonomía territorial: Constitución y funcionamiento de dos zonas de reserva campesina en Colombia