SADRAJ:

1.

LINEARNE JEDNAINE SA JEDNOM NEPOZNATOM .......................................................................................... 3

Primjer br.1 ......................................................................................................................................................... 4

Primjer br.2 ......................................................................................................................................................... 4

Primjer br.3 ......................................................................................................................................................... 5

Primjer br.4 ......................................................................................................................................................... 5

2.

RJEAVANJE SISTEMA JEDNAINA ( METODA DETERMINANTI) .................................................................. 6

Primjer br.5 ......................................................................................................................................................... 8

Primjer br.6 ......................................................................................................................................................... 9

1. LINEARNE JEDNAINE SA JEDNOM NEPOZNATOM

LINEARNE JEDNAINE
Pod linearnom jednainom po x podrazumjevamo svaku jednainu sa nepoznatom x koja se
ekvivalentnim transformacijama svodi na jednainu oblika:
ax=b
gde su a i b dati realni brojevi.
Rjeenje: ove jednaine je svaki realan broj x0 za koji vai:

Ako nam posle rjeavanja ostane jednaina veeg stepena (drugog, treeg ) onda nju probamo da
rastavimo na inioce i koristimo:
A B = 0 A = 0 ili B = 0
A BC = 0 A = 0 ili B = 0 ili C = 0
Za svaku linearnu jednainu vai:
ax=b

x=b/a, a0
jedinstveno rjeenje
Primjer:

2x=10
x=10/2
x=5

a=b=0
ima beskonano mnogo rjeenja
Primjer: 0x=0
Svaki broj je rjeenje

a=0, b0
nema rjeenja
Primjer: 0x=7
x=7/0
Dijeljenje 0 nije dozvoljeno.

KAKO RJEAVAMO JEDNAINU?

-Prvo se oslobodimo razlomaka (ako ih ima) tako to cijelu jednainu pomnoimo sa NZS
- Onda se oslobodimo zagrada (ako ih ima) mnoei svaki sa svakim.
- Nepoznate prebacimo na jednu, a poznate na drugu stranu znaka jednakosti (=).
(Prilikom prelaska sa jedne na drugu stranu mijenja se znak)
- sredimo obje strane (oduzmemo i saberemo) i dobijemo a x = b
- Izrazimo nepoznatu x = b/a
VANO: Ako negdje vrimo skraivanje moramo voditi rauna da taj izraz koji kratimo mora biti
razliit od nule. U suprotnom se moe desiti apsurdna situacija.
Primjer: Reiti jednainu:
Ako skratimo
=0
?
Dolazi do kontradiktornosi ako kratimo podrazumjevamo da je x 0, a daljim rjeavanjem da je x=0.
Primjer br.1
Rjeiti jednainu: 9 2x = 5x + 2
Rjeenje:
Nema razlomaka i zagrada tako da odmah prebacujemo nepoznate na jednu, a poznate na drugu
stranu.
9 2x = 5x + 2
/ (-1)

Primjer br.2
Rjeiti jednainu: 3(2 3x) + 4(6x 11) =10 x
Rjeenje:
3(2 3x) + 4(6x 11) =10 x

* prvo se oslobodimo zagrada ( svaki sa svakim mnoimo)

* nepoznate na jednu stranu, a poznate na drugu
* sredimo obje strane

 Primjer br.3
Rjeiti jednainu:
Reenje:
Ovdje prvo moramo da se oslobodimo razlomaka, a to emo uraditi tako to cijelu jednainu
pomnoimo sa najmanjim zajednikim sadraocem za 7, 2 i 14
7, 2 , 14 2
7, 1, 7 7
1,
,1
NZS je 2 7 = 14.
/ (14)
14
(

/ ( -1)

Primjer br.4
Rjeiti jednainu
PAZI: Ovdje imamo uslove :
o
o

2. RJEAVANJE SISTEMA JEDNAINA ( METODA DETERMINANTI)

Pogledajmo prvo nehomogen sistem

( tri jednaine , tri nepoznate):

Prvo formiramo determinantu sistema uzimajui brojeve ispred nepoznatih:

=|

Zatim lanove uz zamjenimo sa slobodnim lanovima:

=|

lanove uz

zamjenimo sa slobodnim lanovima:

=|

lanove uz zamjenimo sa slobodnim lanovima:

=|

Za dalje rjeavanje koristimo KRAMEROVE FORMULE:

i)

Ako je determinanta sistema

=|

| razliita od nule , onda sistem ima

jedinstveno rjeenje koje traimo preko:

,
=

ii)

Ako je determinanta sistema

rjeenja (neodredjen je)

sistem ima beskonano mnogo

iii)

Ako je determinanta sistema

( znai, bar jedna od
ove tri determinante da je razliita od nule) sistem je nemogu, tj. nema rjeenja.

Sve ovo vai za nehomogen sistem.

ta ako imamo homogen sistem?
Ako posmatramo homogen sistem :

Jasno je da on uvek ima trivijalna reenja (x, y, z) = (0,0,0)

Kvadratni homogen sistem ima netrivijalna reenja ako i samo ako je D = 0
Znai, da bi na homogen sistem imao netrivijalna reenja, mora biti

=|

 Primjer br.5
Rjeiti zadatak:

=|
]

= 1[

=|
[

|=

=|

|=|
]

]-2[

]
]

[
[

]-5[

)
[

(
]

)]

)]=

]=

[ ]

( )

]
[

|=

|=
]

|=|

= [

|=|

=|

|= [

|=|

[ ]

)]

)]=

)]

)]

Primjer br.6
U zavisnosti od parametra a , diskutovati i rjeiti sistem:

=|
[

=|

]
[

]
[

=|

|=|

=|

) (

)(

]
[

|= [

|=|

= [

|=

|=

[
]

|= |

|= [

|= |

]=

)(

[
]

) (

(
]

)(

Sistem ima jedinstveno rjeenje ako je D0

(
) (
)
)
(
)
Kada je (
(
)
Kada je
(
(
(
(

)
)

)(
) (

(
(

)(
)(

)(
)(

)
)

)
) (

)
9

(
) (
)
(
)
(
) (
)
Ovdje ipak nije kraj zadatka, treba da vidimo ta se deava kada je a = 1, odnosno a = -2.
a=1
(
(
(
(

) (
) (
)(
) (
)
(
)
) (
(
)

) (
)(
) (

)
)
)

Po Krameru ovdje sistem ima beskonano mnogo rjeenja!

a = -2
(
(

) (
)(

) (
) (

) (
)[
(

)
)]

sistem je nemogu!!!

10