C nhng ma Xun

Phan Cng Tn
(Cy hoa Anh o trc nh chng ti West Valley City, Utah)
Khi ni hoc nhc n ma Xun ngi ta lin tng ngay n mt
ma c nhiu ngi yu mn v ngng m nht trong nm. Bit
bao vn si, thi si, nhac si khng tic li ca tung ma Xun, a
ma Xun lng vo tc phm ca mnh vi nhng hnh nh ep nht,
biu tng cho yu thong,hanh phc v ri rc y vi nhng nt
chm ph ca hoa, ca bm, ca nng Xun vng!
Qua chui thi gian ging gic ca i sng, cng ging nh moi
ngi, ti sng, kinh qua nhng ma Xun trong c nhng
ma Xun -d khng c t m nt- vn in du hn ni bt mi khi
nh n, mi khi ni v. Nhng ma Xun ng ghi nh ny khng
hon ton trn y hoa bm, khng hon ton trn y hanh phc,
khng hon ton trn y yu thong m ngc lai, c nhng ma
Xun nh du chia xa, kh cuc nhuc nhn, hon th na, c nhng
ma Xun ngp ngua trong tang thong vi y mu v nc mt .
Ma Xun xa nh u tin:
Ti i vo Qun i nm cha trn 20 v rt thm tha vi ma Xun
v ci Tt u tin phi xa nh. Gi t Lat, thnh ph om cho
ti tron mng mo ca tui hoc tr v tri y k nim ca thi tho u,
noi cn cha me v cc em tho vi tnh gia nh thit tha gn b,
noi cn bit bao ban b thn thong vun ln trong ti nhng k
nim ngt ngn. Ch mi hon 4 thng thng thc nhng la lm ca
i lnh, cha kip lm quen vi i sng gt gao v y k lut ca
qun trng, cha kip lm quen vi "mi lnh qua cc qun trang,
qun dung c cp pht, cha th tch bach trong bn thn mnh
gia "ci ti ca mt cu hoc tr v "ci ti ca mt ngi lnh mi
t te . ti bi roi vo mt ci Tt xa nh!
Ti khng bao gi qun c hnh nh m giao tha nm 1960, ngi
m sng gc tai chi gc gn cng s 8 trn i Tng Nhon Ph
(Trng Th c). Ti nh cha me, nh cc em, vi bit bao k nim
m m cun cun hin v.Khng c ti nh, ai s a cc em i
choi ch Tt? Ai s thay ti don dep, trang tr bn th t tin v nh
bng b l ng nm nay? Ai s thay ti ngi chm nc v un ci
vo bp l nu ni bnh tt vo m 29, 30 Tt? Ti nh n chi
Thnh, chi ca my thng ban thn, ngi ti thng vit th tm su;
ti nh n Yvonne, c ban gi ngi Php thu cn hoc Petit Lyce
vi hai thng em trai Christien v Philip, tui n rt thong v qun qut
ti v ti cng thong tui n nh thong cc em rut ca mnh. Nh
n nhng ln "c m cng i xem phim rap Eden, rap Langbian
hoc Cinma dAnnam ng Hm Nghi. Nh nhng dip cng i n
kem hoc i n qu vt, nhng ln i pedaleau trn h Xun Hong.
i! C vng tri k nim ca cnh vt, ca con ngi noi thnh ph
qu ti cun cun hin v.Khng bit t lc no, ting ht bun no
nut ca bi "Phin gc m Xun, mt bi ht thinh hnh vo thi
im , ang rn r trong ti.
"n giao tha mt phin gc m
Cho Xun n sng xa vang rn..
."Ngi ngm my nc chi canh
Mo v bn mi nh tranh
M c chic bnh ngy Xun
Cng hong khi vong nim thong.
Tu dng nc mt ti tun trn, ti khc tht mi mn. Nu khng c
cc vi Si quan c canh lu lu n kim sot chc ti vn khc trin
min trong sut 2 gi thng phin. Ti vn nh mi nh hoi nhng
dng nc mt cho ci Tt v ma Xun u tin phi xa nh, xa tt
c moi ngi thn yu v c vng tri p y k nim .
Ma Xun tang tc trong chinh chin:
i vo Qun i, tnh nguyn gia nhp binh chng Thy Qun Luc
Chin -mt trong nhng on vi Tng tr bi ca Qun i- c iu
ng n nhng chin trng si bng nht ca khp 4 Vng Chin
thut. Bn Vng chin thut y, ng nghia ca 4 vng phn theo
ia l v lnh th, ch khng phi dng ch "4 Vng chin thut nh
mt cng iu hay cho hp vi thut ng thi thng! Cuc chin
ngy cng tng cng cho nn vo cc dip L, nht l vo dip Tt
Nguyn n, cc on vi u ngng cp giy php thng nin, cc
on vi tc chin vn trong t th ng chin, ngay c cc on vi Hnh
chnh hay Ym tr cng phi cm trai mt trm em oi.Mc d c phe
ta v phe ich vn tha thun hu chin, nhng bit bao ln ich vi
pham lnh hu chin. Nhng ln vi pham lnh hu chin trng trn
nht, d man nht v ng khp nht l dip hu chin Tt Mu Thn
1968.
on vi ti tam ngh qun trong vng Cai Ly sau mt cuc hnh qun
trong vng ny, vi chin thng v hon 200 v kh cc loai ca ich bi
Tiu on ti tich thu. tr th v gy yu t bt ng, 1 Trung on
ich tn cng vo on vi ti t na m n khi tri ng sng ng
vo m dn trong lng cng a ng To v Tri (23 thng chap
trc Tt Mu Thn). Ti bi thong v mnh B40 vo lng v i v
c a v bnh vin My Tho trong ngy hm . Ba hm sau ti v
mt s thong binh ca on vi c chuyn v Bnh vin TQLC Thi
Ngh. Hm 28 Tt, ti trnh by vi Bc si Ch huy trng BV v xin
c v Lat thm nh v t ngy nhp ng n lc , ti cha h
c v thm nh trong dip Tt. V ti ang trong tnh trang bt khin
dung nn cc vi Bc si BV cng ng cho ti v thm nh. Th l
ti khp khing chng gy "v nh n Tt. ng l s con rp, c
v thm qu trong ci Tt c n ny. Cng ging nh cc tnh ly v
thnh ph khc trn ton quc, Lat cng bi Vit Cng tn cng.
Theo lnh ca Tiu Khu Tuyn c, ti phi chng gy khp khing i
trnh din v c phn cng ch huy "mt ao qun lm cc cht an
ninh trong thnh ph v cc vng phu cn. "ao qun ny gm mt
s qun nhn ca hm b lng qun binh chng v mt s qun nhn
i php c bit vi hm b lng l do nh quan hn tang t v mt
vi qun nhn trong tnh trang nh ti: ang nm bnh vin cc noi
khc c "dzot v thm nh.
Sau hon 1 tun, khi tnh hnh an ninh v trt tu ca thi x Lat c
tam n v khi phi trng qun su Cam Ly c ti lp ng bay, ti
"xoay x c 1 ch trong ngy u tin c chuyn bay v Si
Gn. ti nhp vin. Khong 10 hm sau, v nhu cu hnh qun, ti
c xut vin v bay ra Hu. Ti c tr v on vi tham gia cc
trn nh cui cng ti chim Thnh Ni Hu. Sau 28 ngy m
chin u, ginh giut tng con ng, tng cn nh t vng Mang C,
xuyn qua vng Ty Lc, qua ca Nh cho n ca Ngo Mn.Vit
Cng bi nh bt ra khi Thnh Ni, ra khi Hu nhng trc khi rt
chay chng git hng ngn ngi dn v ti ca C v vi dp
thn xc ho di cc m chn tp th. Hu Mu Thn vi nt, iu
tn, vi suc si cm th, vi khi, vi la, vi mu v nc mt.
Ma Xun u tin trong lao t:
Khi Cng sn Bc Vit vi pham Hip inh Paris v cng chim Min
Nam vo cui thng 419, cc thnh phn Qun, Cn, Chnh c
la vo cc trai Ci tao qua ci thng co. "mang theo c nhn
dng trong 1 thng. My thng u ti bi nht trai Long Giao, Long
Khnh, hu ht phe ta bi ph thng v "c n gao muc c a v
t cc chin khu ca Vit Cng. Sau ti c chuyn v khu K2, trai
Sui Mu, Bin Ha; y l "Trai giam T binh Phin cng trc thng
419. V y c thng thc tron ven ci "i i v thuc t v
tm l: chnh quyn Vit Nam Cng Ha xy trai ny nht t binh
Phin cng, by gi Vit Cng dng trai ny nht Nguy qun.
Ti c thng thc ci Tt u tin trong lao t tai trai Sui Mu
ny. Thot c ci ph thng Long Giao thy hoi mng trong bung,
ai d khi ti Sui Mu phi ong u vi kit ly ang honh hnh tai
y. Khong 0 t K2 bi kit ly, nhiu ngi bi cht, nhiu
ngi c "chuyn i vin nhng khng bit s phn ra sao. Thi
gian my thng cn trong Nam, t khng phi lao ng nhiu; lu
lu mi phi ra ng trng sn hoc lao ng v vn. Phe ta khoi i
ra ng lm v mi ln i lao ng nh vy mi c dip "gp "my chi
v Nguy. M cc b "nh hoi cng hay tht, c gi dang "thng
dn Nam b lng vng trong vng phe ta c th ra lao ng, mc d
cc b c ci trang cch my, nh mc b, b ba, thm ch
"din c b bn c nng vo nhng ci "air ca my b vn l ci
"air ca my b v Nguy! C vi ngi trong phe ta, may mn "gp
c thn nhn, cch nhau khong nm mi thc, ch cn cch duy
nht l " lng nheo mt ci cho nh nhung. V ch c th!
Trong thi gian ny K2 c mt nhn vt kh c bit lm cho ti nh
mi, anh ta tn Thng, anh ny l mt anh khng, khng tht ch
khng phi thuc loai Tn Tn gi in! Trong ngy 30 thng 419,
Thng lm c mt ci o nh binh trn xa l, gn Th c, (ngy
qun o trn phe ta b y ng) anh ta ngang nhin bn v i
lang thang v Si Gn. Ngy hm sau, Thng bi bt vi ti danh "Si
quan Nguy v sau ny c chuyn ln trai K2 Sui Mu. m "b
gi ca anh ta, bit ngay l mt thng khng, nhng ch trong ca
Vit Cng l "bt lm cn hon tha lm cho nn Thng bi ghp vo ti
Si quan Nguy v bi nht chung vi cc Si quan Nguy. Ti (v chc
chn nhng ngi K2 lc by gi) khng th qun anh Thng khng
ny v anh ta c lng vng tai khu nh bp, tnh nguyn phu gip lm
moi vic nh ch ci, xch nc t ging a vo nh bp, qut don
v chi my ci cho un trong nh bp v..v..Cc "anh nui thy ti
nghip nn "bi dng cho Thng vi ming com chy mi ngy. Tuy
nhin Thng vn cn qu i v anh ta thng lm cc loai rau ci
nh bp vt i n thm, di nhin l n sng, n xong ra ging ly
gu ko nc ln ung tnh bo. Trong trai moi ngi u ung nc si
v n chn m vn bi kit ly di di, cn Thng c n ung thoi mi
nh vy m khng bi bnh g c. Moi ngi t cho anh ta ci tn mi:
"thng Thng V Ky.
Sut i, ti khng th no qun c ci Tt u tin trong lao t
Cng sn! Cha y mt nm k t ngy min Nam sup , ti vn
cha thot khi tm trang bng hong, nhng kh au v nhuc nhn
ang dy xo v m nh mnh lit. Ti c nh v nghi v gia nh v
b con thn thuc. By gi cha me v cc em ti ra sao? Gia nh ti
c 4 anh em l Si quan, cui thng 4 ti gp c 2 em v a cc
em ra xe v Lat vo nhng ngy u ca thng ; cn mt ngi
em th ba, on vi ng min Trung nn khng c tin tc, khng bit
sng cht th no?
Lai thm mt ci Tt v mt ma Xun xa qu hong v xa gia nh,
khc vi nhng ma Xun xa, d xa qu v nh nh nhng ti vn
c an i v tu ho v mnh ang lm nhim vu ca mt ngi lnh:
bo v Tu do, bo v t nc.
Nhng ln ny, moi th u xoay chiu, moi th u sup ; thn
phn ca mnh, ca gia nh mnh, ca t nc mnh ang bi roi vo
hon cnh bi t, bun ti, nhuc nhn mt i khng th ngui ngoai.
Mt iu rt la lng m ti khng hiu c, khc vi bn tnh c hu
ca ti, con ngi nng v tnh cm v d bi xc ng; bi roi vo mt
ci Tt xa nh, mt mt n nh vy, kh au n nh vy, nhuc
nhn n nh vy m ti khng khc c! Nhng t cht vt l
tao thnh nc mt trong co th ti chc ng c, bin thnh
th rn lm cho ti nhc nhi, au n, xt xa trong cht ngt
bun ti v y p hn th.
(Hnh !nh "t tr#i c!i t#o trong $hi" V%t &'ng)

2. Ma Xun ly hng ni t khch:
Sau hon 9 ci Tt v ma Xun "nm p ti c tha v vo trc dip
Tt 198. Nm cui cng ti c chuyn vo Nam sau nhng nm lao
ng kh sai Son La, Hong Lin Son, Thanh Ha . v c tha ra
t trai Gia ai, Long Khnh. Nh c anh chi nui ti "xoay x nn ia
ch trong h so ci tao ca ti c thay i, thay v phi v Lat, ti
c tam tr Thi Ngh, Gia inh vi gia nh ba m nui. Ti phi
chp nhn hy sinh v phn tnh cm ca mnh thuc hin cho c
iu ny: chp nhn sng xa cha me v cc em Lat c tam
tr tai SiGn, v t y mi c nhiu "ng binh vt bin .
Thnh ra, vo 2 dip Tt 198 v 1986 ti ch c v thm nh c
my ngy, ti u dm khai bo l gia nh ti ang Lat v ti
"iu m vi tn cng an khu vuc vng ti tam tr c "i thm
b con trong 2 dip Tt . Gp lai cha me v cc em l iu sung
sng nht nh hng p v c mo trong nhng nm thng lu y
trn t Bc, tuy nhin nim vui khng tron ven v ngi em th ba
ca ti bi bon ulro thm st cng v v a con gi tai mt vng
qu La Ba, gn Lat. Ti v thm nh vo 2 dip ny ch p ng
c phn no ni nh thong cht cha trong lng, nhng nhn
chung vi thn phn mt "nguy qun nh ti, vi thn phn "gia nh
nguy nh gia nh ti v c min-Nam-chay-theo--quc-My bi thua
trn sao nghe ton cay ng, no n. Tt c u ang xung dc,
ang ci u, ang i vo vng tm ti .

Ln sau cng v thm qu hong Lat, hnh nh lm cho ti thy
mt mt nht l H Xun Hong lc by gi ang kh c nc, mt
con ng t c p ln, chay ngang h t nh Thy ta v ni
sang b i din. Lat ep phn ln nh vo ci h ny, nhng khi
ti v, cn u mt h soi bng nhng hng thng, cn u mt h soi
bng Nh th Con g, cn u mt h soi bng ci thp ca trng
Yersin.
((ha )h*y )a cho +o tren Ho ,*an H*ong can n*oc)

H Xun Hong ln lm ti bun v tht vong, ti bi m nh bi
ci h xinh ep v y k nim kia qua hnh nh mt ngi con gi c
nt mt ep tuyt vi ang bi mt nht m tu chm php ngang mt.
Nht m tu ny ang chm vo qu hong Lat ca ti. Nht m
tu ny ang chm vo c qu hong Vit Nam ca ti .
Hnh nh au bun ca qu hong Lat, ca qu hong Vit Nam
theo ti trn ng vt thot .
Trong khong 2 nm nong nu v sng ly lt vi gia nh ba m v
anh chi nui vi bit bao php phng, trng ch su gia han ca t giy
tam tr tng 3 thng mt. Ti vt bin tt c 4 ln, 3 ln u bi
"b v may mn n vo chuyn vt bin ln th t t ach Gi
vo thng ging nm 198!
Ti c hng ci Tt v ma Xun nm 198 tai trai Phanat Nikhom,
Chonburi, Thi Lan (khong 30 dm pha Nam Bangkok). Thi gian ,
trai ny c khong 16 ngn ngi Vit ti nan cn ket lai. Trai di
quyn sinh st ca "Anh Ch, mt Trai Trng thuc B Ni Vu Thi
Lan. Anh Ch dng loai k lut st iu hnh, c bit l dng
"luc lng Aran lm trt tu nn ton trai lc no cng trong tnh trang
lo u, khng bit s bi hnh ha, nh p hay nht x lim bt c lc
no! "Luc lng Aran gm khong hon 100 ngi, ho l nhng anh B
i Vit Nam, phn ln vt bin bng ng b qua ng Kampuchia.
Lc u ho cc trai Aran, mt tnh pha Nam Thi Lan, v sau c
chuyn v trai Phanat Nikhom. L lich ca ho di nhin khng th no
phi kim c: ho l thng dn phi i nghia vu qun su, phi qua
chin u Kampuchia, chn nn, o ng ri vt bin? Hoc ho l
nhng cn b Vit cng c gi vo cc thnh phn ny hoat ng
hi ngoai? "Luc lng Aran trai ny kh lu, c nhiu ngi
y c 6, nm, di nhin khng th no "u c qua cc k
phng vn v thanh loc. Anh Ch x dung "luc lng Aran ny nh
nhng "i xung kch, nhng "i hnh ng i lng suc, uy hip,
bt b, nh p bt c ai vi pham k lut trai hoc c nhng hnh vi
xu. V vy ton trai lc no cng ln con st, lc no cng lo s php
phng; b lai tnh trang trt tu v an ninh ca trai c coi l n inh
v i vo khun php . V s ngi ti nan cn ong lai qu ng nn
moi ngi phi nm di sn xi mng trong cc ln trai, thc n v
nc ung, nc tm git c pht mi ngy theo tiu chun. sao
so vi cc trai ci tao Vit Nam th y vn l mt thin ng v c
n com c rau, c c, c thit v nht l mi ngy khi phi lao ng
kh sai!
Phn ti d ang bun v phi xa cha me, xa cc em v nghi rng
khng bao gi c th gp lai cc ngi thn, nhng iu an i ln nht
l ti t chn n u cu ca Tu do, nim c mo tng m p
trong nhng nm thng oa y trong lao t Cng sn! V ti cng
nn nao hon vi trn ngp nim vui v ngi ti thong v ngi
thong ti ang vy goi, n ch t bn kia b Thi Bnh .
Vo dip trc Tt 198 ti c goi phng vn ln u tin v qua ln
phng vn ny ti c mi lm thng dich vin cho phi on. Trong
trai lc by gi c hon 100 ngi Vit ti nan c chon ra lm vic
(thng dich vin hoc nhn vin vn phng hay th k v..v..) cho 2 t
chc: Vn phng Cao y Ti nan do Thi Lan iu hnh v Vn phng
iu hnh ngi ti nan do phi on My phu trch, ti lm thng dich
vin cho phi on My. Sau khong 2 thng lm vic cho phi on
My, ti l mt trong 4 thng dich vin c chon lm "ut-o-Camp
nterpreter lm vic vi Phi on S i tr Hoa K. Chng ti ri
trai Phanat v c a ln Bangkok lm vic cho Chong trnh Ti
nan do ta ai s My tai Bangkok phu trch. Chng ti thot khi cnh
nm t trai v c sng vi cc vin chc s i tr My tai Hotel
Bangkok. Ngoi cng vic vn phng tai Bangkok, chng ti phi theo
phi on S i tr My i v cc tnh min Nam Thi Lan phng
vn ngi Vit ti nan tai cc trai nh ong Creg, Platorm , Platorm
v..v.. Sau mi ln i phng vn min Nam xong, lai tr v Bangkok
vo lm vic vn phng. Bn thng dich vin chng ti c tr
long bng tin Thi, mi ngi mi thng i ra khong 220 hoc
230 la goi l tin dn ti, thi th nh th cng m lng .ti nan
trong ma Xun ly hong! trai Phanat, ngi ti nan sau khi c
phi on My nhn, moi ngi bt buc phi qua Phi Lut Tn hoc Anh
vn khong 6 thng trc khi vo My. ing bn "ut-o-Camp
nterpreters chng ti c coi nh "qualiied, khi phi qua Phi hoc
Anh vn, tip tuc lai lm vic cho phi on My Thi Lan v
chng ti t Bangkok c bay thng sang My vo thng 8198.
()-t .i/$)hn 0112 t#i ))VH, WVC, Utah, 0 ng3i 45ng gi6a l
7C),)89, :;n tr/i l +% ch<ng 7han Cng (ghi;", e" =- ti, :;n $h!i
l +% ch<ng )r>n #i )*?n, e" : @A ti)

K t nm 198 Thi Lan, nh du cho ci Tt v ma Xun ly
hong u tin t sau thng 419; tip ni l nhng ci Tt v ma
Xun ly hong trn x tam dung ny. C mi ln Tt n Xun v lng
ti vn qun tht, c bit mi nm lc dng hong ln bn th gia
tin trong m Giao tha, lc no cng vy, tm t ngp trn xc
ng v ti khng th no ngn c dng nc mt.

Ti, cng ging nh hu ht moi ngi Vit tam dung trn t nc
ny, chng ta ch cn mt gic mo duy nht: mo c thy nhng ci
Tt v ma Xun tht su s v trn qu me Vit Nam moi ngi
dn Vit c thot khi ch thng tri ca bon Cng sn c ti; c
sng trong Tu do, n ch tht su; c c nhng ma Xun toi ep
ca t tri ha nhp vi ma Xun bt tn ca lng ngi vi trn
y tin yu v hy vong .
Phan Cng Tn