43

Finansal Analiz

Bu nitede finansal tablolardan faydalanarak, finansal analizin nasl yapld, finansal analizin nemi, analizden hangi kar gruplarnn faydaland, finansal analiz ile elde edilen bilgilerin, iletmenin finansal ynetimini ne ekilde etkiledii konular aklanacaktr. Bu niteye almaya balamadan nce, genel muhasebe bilgilerini, bilano ve gelir tablosu kalemlerini tekrar gzden geirmenizde fayda bulunmaktadr. Ayrca bir iletmeye ait bilano ve gelir tablosu edinerek, bu nitede anlatlan finansal analiz tekniklerini uygulamanz konunun daha iyi anlalmasn salayacaktr. Bu niteyi tamamladnzda aadaki bilgi ve becerilere sahip olabileceksiniz: Finansal analizin nemini ve finansal analizden kimlerin faydalandn aklayabilmek. Finansal analizde kullanlan tablolar sralayabilmek. Finansal analiz trlerini sralayabilmek. Oran analizinde hangi oranlarn kullanldn ve analizin nasl yapldn aklayabilmek. Karlatrmal tablolar analizinin temel prensiplerini aklayabilmek. Yzde yntemi ile analizin nasl yapldn aklayabilmek. Trend analizinde yaplan ilemleri sralayabilmek.

44

Finansal Ynetim

ATILIM A..
ATILIM A.. mevcut retim kapasitesinin yetersiz olduunu dnerek, kapasite artrm iin yeni bir yatrm karar almtr. Yaplan fizibilite almas sonucu yatrmn maliyetinin 200 milyar TL. olaca tahmin edilmektedir. Yatrm harcamalarnn finansmannn nasl salanaca tartlm, sermaye artrmna gidilmemesine, bir bankadan 2 yl vadeli kredi kullanlmasna karar verilmitir. Kredinin alnmas ile ilgili ilemler finans yneticisi tarafndan takip edilecektir. Finans yneticisi hemen Gven Bankasna bavurmutur. Banka kredi talebini deerlendirebilmek iin iletmeden son iki yln finansal tablolarn talep etmitir. Finans yneticisi istenen tablolar Bankaya iletmitir. Siz Bankada kredi talebini deerlendirme konumunda olsanz, aadaki finansal tablolara gre kredi talebi konusunda cevabnz ne olurdu?
AKTF Dnen Varlklar Hazr Deerler Alacaklar Stoklar Dier Dn.Var. Duran Varlklar Maddi Duran Varlklar (-) Amortismanlar Net, Mad.Dur.Var. Dier Dur.Var. ATILIM A. BLANOSU(Milyon TL.) 1999 2000 PASF 1.281.000 1.387.000 Ksa Vadeli Borlar 120.000 260.000 Banka Kredileri 522.000 596.000 Satc Kredileri 587.000 471.000 Dier Ks.Vdl.Br. 52.000 60.000 Uzun Vadeli Borlar 429.000 485.000 398.000 498.000 z Sermaye 105.000 152.000 denmi Sermaye 293.000 346.000 Yedekler 136.000 139.000 Datlmam Krlar Dnem Kr 1.710.000 1.872.000 TOPLAM PASF 1999 759.000 401.000 210.000 148.000 311.000 640.000 294.000 151.000 145.000 50.000 2000 741.000 215.000 350.000 176.000 390.000 741.000 336.000 175.000 160.000 70.000

TOPLAM AKTF

1.710.000 1.872.000

ATILIM A GELR TABLOSU(Milyon TL.) Brt Satlar (-) Satlardan ndirimler Net Satlar (-) Satlan Maln Maliyeti Brt Sat Kr (-) Faaliyet Giderleri Faaliyet Kr Faaliyet D Gelirler (-) Faaliyet D Giderler (-) Finansman Giderleri Dnem Kr (-) denecek Vergileri Net Kr 1999 2.650.000 -10.000 2.640.000 -1.850.000 790.000 -510.000 280.000 5.000 -30.000 -175.000 80.000 -30.000 50.000 2000 3.410.00 -19.000 3.391.000 -2.250.000 1.141.000 -830.000 311.000 10.000 -25.000 -160.000 136.000 -66.000 70.000

Anahtar Kavramlar
Analiz Bilano Gelir tablosu Likidite Oranlar Devir hz

indekiler
FNANSAL ANALZN NEM VE KULLANICILARI FNANSAL ANALZDE KULLANILAN FNANSAL TABLOLAR FNANSAL ANALZ TRLER FNANSAL ANALZ VE KULLANILAN TEKNKLER ORAN ANALZ KARILATIRMALI TABLOLAR ANALZ YZDE YNTEMYLE ANALZ ELM YZDELER ANALZ (TREND ANALZ)

nite 3 - Finansal Analiz

45

FNANSAL ANALZN NEM VE KULLANICILARI

letmelerde finans yneticilerinin birincil amacnn, iletmenin piyasa deerinin en yksee kartlmas olduu belirtilmiti. Bu amacn gerekletirilebilmesi iin finans yneticileri risk ve krll gz nne alarak bir ok karar almak ve uygulamak durumundadrlar. Finans yneticilerinin temel kararlar; iletmenin ihtiya duyduu kaynaklarn salanmas, salanan kaynaklarn dnen ve duran varlklarn yatrmlarnda kullanlmas ve kr pay datmnda odaklanmaktadr. Alnan bu kararlarn, iletmenin piyasa deeri zerine etkilerinin deerlendirilmesi ve sonularnn analiz edilmesi gerekmektedir. Sonularn deerlendirilmesi ayn zamanda gelecee ynelik planlarn yaplmasnda, yeni kararlarn alnmasnda da yol gsterici zellie sahiptir. Bu nedenle iletmenin faaliyet sonularnn analiz edilmesi ve iletme performansnn llmesi gerekmektedir. Bu gereklilik, iletmenin finansal tablolarnn analiz edilmesi ile mmkn olur. Finansal analiz yaplarak finans yneticileri aadaki konularda deerli bilgilere sahip olacaklardr: i) letmenin faaliyet sonularnn yeterli olup olmadnn belirlenmesi, ii) letmenin sahip olduu kaynaklarnn faaliyetlerini etkin bir ekilde yrtebilmek iin yeterli olup olmadnn belirlenmesi, iii) letmenin z sermayesinin dzeyinin belirlenmesi ve z sermaye ihtiyacnn tespit edilmesi, iv) letme kaynaklarnn aktif varlklara dal bakmndan yeterli olup olmadnn incelenmesi, v) letmenin hedeflerine, amalarna ulap ulamadnn belirlenmesi, vi) letmenin maliyetlerinin, kapasitesinin ve fiyatlandrma politikasnn incelenmesi, vii) Gelecee ynelik planlarn hazrlanmas, viii) letme alanlarnn performansnn llmesi ve denetimi. Grld gibi finansal analiz, iletme yneticileri iin bir harita, pusula ilevi grmektedir. Finansal analiz yardmyla, yneticiler ynn tayin edebilmekte ve hedefine daha ksa yoldan, daha zahmetsiz ulaabilme imkanna kavuabilmektedir. Finansal analizden sadece iletme yneticileri yararlanmazlar; iletmelerin finansal tablolarn kullanarak, analiz yapan baka kar gruplar da vardr. Bu gruplar ve amalar aadaki gibi zetlenebilir. Kamu Kurumlar: zellikle iletmelerin demek zorunda olduu vergi, sigorta gibi ykmllklerinin tespiti asndan Vergi Daireleri, SSK gibi kamu kurulular iletmelerin finansal tablolarn incelemeye tbi tutabilir. Benzer ekilde hukuki bir zorunluluk olarak baz iletmeler finansal tablolarn Sermaye Piyasas Kurulu, stanbul Menkul Kymetler Borsas, Hazine Mstearl, Merkez Bankasna vermek zorunda kalabilirler. Kredi Verenler: letmelerin talebi halinde iletmeye kredi kullandracak finans kurulular, iletmenin bor deme yeterliliini lmek iin finansal analize gereksinim duyarlar. Sendikalar: Sendikalar, alanlarn haklarn korumak, iletmenin verimliliinin artrlmas ynnde iletme yneticilerine nerilerde bulunmak amacyla finansal analiz yaparlar. Yatrmclar: zellikle halka ak, hisse senetleri borsalarda ilem gren iletmelerin finansal tablolarnn aklanmas gereklidir. Yatrmclar, bu tablolar analiz ederek, yatrm kararlarn ekillendirirler. Kamuoyu: Aratrmaclar, renciler, sivil toplum rgtleri yapacaklar almalarda iletmelerin finansal tablolarnn analizine gereksinim duyarlar.

46

Finansal Ynetim

Finansal analizin yaplabilmesi iin iletme finansal bilgi sisteminin rettii finansal tablolara ihtiya vardr. Finansal analize gemeden nce faydalanlan finansal tablolarn ksaca tantlmasnda fayda bulunmaktadr.
SIRA SZDE

Bir iletmenin hisse senedini almak istediinizde, ne tr bilgiler elde ederek yatrm karar vermeyi dnrsnz?

FNANSAL ANALZDE KULLANILAN FNANSAL TABLOLAR

Finansal Tablolar: Finansal bilgi sitemi sreci iinde kaydedilen ve toplanan bilgilerin, belirli zaman aralklar ile bu bilgileri kullanacak olanlara iletilmesini salayan aralardr.

Bilano: Belli bir tarihte iletmenin sahip olduu varlklarn neler olduunu ve bunlarn hangi kaynaklardan salandn gsteren tablodur. Gelir Tablosu: letmenin belli bir dneminde elde ettii tm gelirler ve ayn dnemde katland btn maliyet ve giderleri ve bunlarn sonucunda iletmenin elde ettii dnem net krn veya net zararn kapsayan tablodur.

Finansal analizin ilk aamasn, kullanlacak finansal tablolarn elde edilmesi oluturmaktadr. Finansal tablolarn kullanclara yararl ve karlatrlabilir nitelikte olmas iin, aadaki zellikleri tamas gerekmektedir: i) Finansal tablolar genel kabul grm muhasebe ilkelerine gre hazrlanmaldr. Baka bir deyile, tm iletmeler ayn kurallara gre hareket ederek finansal tablolarn oluturmaldr ki karlatrlabilir olsun. ii) Finansal tablolardaki bilgiler gvenilir (doru ve samimi) olmaldr. Finansal tablolardaki bilgilerin doru olmas, bunlarn genel kabul grm muhasebe kavram ve ilkelerine uygunluunu; samimi olmas ise, bu bilgilerin iletme iin gerekten ilgili olan olaylar yanstmasn ifade eder. Finansal analiz sonularnn anlaml ve yararl olabilmesi iin finansal tablolardaki bilgilerin iletme ile balants olmayan bamsz bir uzmanca denetlenmesi gerekir ki buna bamsz d denetim denir. Finansal analize konu olan bir ok finansal tablo olmasna ramen, en ok bilano ve gelir tablosu kullanlmaktadr. Bilano: Bilano, belli bir tarihte iletmenin sahip olduu varlklarn neler olduunu ve bunlarn hangi kaynaklardan salandn gsteren bir tablodur. letmenin sahip olduu varlklar, mal ve hizmet retimine ayrlm iktisadi deerlerdir. Bu iktisadi deerler, z kaynaklarla ve yabanc kaynaklarla salanm olabilir. Gelir Tablosu: Gelir tablosu, iletmenin belli bir dneminde elde ettii tm gelirler ve ayn dnemde katland btn maliyet ve giderleri ve bunlarn sonucunda iletmenin elde ettii dnem net karn veya net zararn gsterir. Bilano ve gelir tablosu arasndaki farklar nelerdir? Bu tablolarn hazrlanmasna temel oluturan finansal tablolar hangisidir?

SIRA SZDE

FNANSAL ANALZ TRLER

Finansal analiz; kapsamna, amacna ve analizi yapann kimliine gre farkl ekilde snflandrlabilir: Kapsamna Gre Finansal Analiz: Kapsamna gre finansal analiz statik ve dinamik analiz olmak zere ikiye ayrlr. Statik analiz; belirli bir tarihte dzenlenmi veya belirli bir dneme ait finansal tablolarda yer alan kalemler arasndaki ilikilerin tespiti ve deerlendirilmesine ynelik analizdir. Statik analiz tek bir dnemle ilgili olarak yaplr. letmelerin birbirini takip eden dnemlere ait finansal tablolarnda yer alan kalemler aras ilikinin ve bu kalemlerin zaman ierisinde gstermi olduu eilimlerin belirlenmesi ve yorumlanmas eklindeki analize ise dinamik analiz ad veri-

nite 3 - Finansal Analiz

47

lir. Dinamik analiz belli bir faaliyet dnemine ait bilgilerin gemi dnemlerle karlatrlarak deiim, eilim ve ilikilerin belirlenmesi, olumlu ve olumsuz gelimelerin grlmesini salar. Bu da statik analize gre dinamik analizin stnln tekil eder. Amacna Gre Finansal Analiz: Amacna gre finansal analiz, ynetim analizi, yatrm analizi ve kredi analizi olarak e ayrlr. Ynetim analizinin amac iletme faaliyetlerinin baarsn lme, hedeflere ulalp ulalmadn belirleme, olumsuz sonularn nedenlerini aratrma, gelecee ilikin kararlar alma, retim politikalarn gelitirme, salkl kararlar alarak verimlilii ve krll artrma olarak zetlenebilir. Yatrm analizi, bir iletmenin mevcut ve potansiyel hissedarlar ile iletmeye uzun vadeli kaynak salayan ya da salamay dnen kiilerce yaplr. Analizin temel amac, iletmenin gelecek dnemlere ilikin kazanma gcn saptamaktr. Mevcut ve potansiyel hissedarlar iletmenin sreklilii, yatrm gvencesi, krllk, datlacak temett miktar, hisse senetlerinin deer art ve bunlarn izledii eilimle ilgilidir. Analiz sonucuna gre yatrmclar iletmeye ait hisse senedi ya da tahvilleri koruma, satma veya yenilerini satn alma kararn verirler. Kredi analizi, iletmenin likidite gcn ortaya koymak ve ksa vadeli borlarn deme yeteneini saptamak amacyla, genellikle kredi veren kurulular tarafndan yaplan analizdir. Yapann Kimliine Gre Finansal Analiz: Bu tr mali analiz i analiz ve d analiz olmak zere ikiye ayrlr. Analizi yapan mali analist eer iletme iinden bir kiiyse yaplan analize i analiz ad verilir. analizde analizi yapacak olan kii iletmenin d kullanma da ak olan bilano ve gelir tablosu yannda iletmede mevcut dier tm belge ve bilgilerden yararlanr. Bu nedenle i analizde, iletmenin krll, verimlilii, ekonomik ve mali yaps detayl bilgilere dayanlarak ortaya konulabilir. Analizi yapan analist eer iletme dndan bir kiiyse yaplan analize d analiz denilir. D analizde analist iletme ynetiminin nc kiilerin kullanm amacyla yaynlam olduu finansal tablolar ve bunlarn dip notlarnda yer alan bilgilerden yararlanma yoluyla analiz yapar. D analizi, iletmeyle ilgisi bulunan satclar, kredi kurumlar, iletmeye yatrmda bulunmak isteyen potansiyel yatrmclar yapar. letmede alanlarlarca yaplan analiz ile iletme dndan kiilerce yaplan analiz arasndaki temel farkllk nedir? Bu iki kesim tarafndan yaplan analizden elde edilen bilgilerden ne ekilde yararlanlr?

Ynetim Analizi: Ynetim almalarnn etkinliini salamak ve alnacak kararlara dayanak olmak zere yaplan analizdir. Yatrm Analizi: Bir iletmenin mevcut ve potansiyel hissedarlar ile iletmeye uzun vadeli kaynak salayan ya da salamay dnen kiilerce yaplan analizdir.

Kredi Analizi: letmenin likidite durumu ve ksa vadeli borlarn deme kabiliyetinin saptanmas amacyla, genellikle kredi veren kurulular tarafndan yaplan analizdir. Analiz: letme iinde alan personelin yapt analizdir.

D Analiz: letme dndan kamu grevlilerince ya da bamsz denetilerce yaplan analizdir.

SIRA SZDE

FNANSAL ANALZDE KULLANILAN TEKNKLER

Finansal bilgi sisteminin rettii verilerden hareketle hazrlanan finansal tablolarn kullanclar asndan anlaml, daha anlalabilir ve yorumlanabilir hale getirilmesi gerekmektedir. Finansal analiz teknikleri kullanlarak, bu tablolar kullanclarn isteklerini karlayabilir duruma getirilir. Finansal analiz sonucu ortaya kan rakamlar ou kez tek bana bir anlam ifade etmeyebilir. kan sonularn geen yl veya yllarn rakamlaryla, sektr ortalamalaryla ya da genel kabul grm standart rakamlarla karlatrlmas gerekir. Ancak, finansal analizden beklenen faydann salanabilmesi iin, tek bir analiz teknii ile yetinilmeyerek, mmkn olduunca tm teknikler uygulanmaldr. Finansal analizde kullanlan balca teknikler unlardr:

48

Finansal Analiz

i) Oran analizi ii) Karlatrmal tablolar analizi iii) Yzde yntemi ile analiz (dikey analiz) iv) Eilim yzdeleri yntemi ile analiz (trend analizi)

ORAN ANALZ
Oran Analizi: Bilano ve gelir tablosunda yer alan (L)kalemlerin birbirine oranlanmas ile yaplan analiz.

Finansal tablolarn oranlarla analizi, bilano veya gelir tablolarndaki iki kalemin birbirine blm ile yaplr. Finansal tablolardan bu ekilde bir ok oran hesaplamak mmkndr. Ancak ama ok sayda oran hesaplamak deildir. Bilano ya da gelir tablosu kalemlerinin anlaml seilmesi, analizcinin cevaplandrmak istedii sorulara cevap verebilecek nitelikte oranlarn hesaplanmas gerekmektedir. Anlaml oranlarn hesaplanmas da tek bana yeterli deildir. nemli olan bu oranlarn yorumlanmasdr. Yorum yaplrken bulunan orann gemi yl oranlaryla, sektr ortalamalaryla ya da belirlenmi bir standartla karlatrlmas gerekir. Her orann yorumu kendine zg nitelikler tar. Bu da, her orann pay ve paydasnda yer alan kalemlerin kendi aralarndaki ilikiye ve bu ilikinin yaratt TL, gn, yzde, defa gibi farkl sonulara dayanr. Her orann yorumunda aadaki aamalarn izlenmesi analiste yardmc olur. i) kan sonucun anlamnn belirlenmesi, ii) kan sonucun, formln pay ve paydasndaki kalemlerden hangisinin ya da her ikisinin de etkisinde olup olmadnn belirlenmesi, iii) kan sonucun, iletmenin mali durumu veya faaliyet sonucuna etkisinin belirlenmesi. Finansal tablolarn analizinde yaygn olarak kullanlan oran analizinde baarl olabilmek iin aadaki faktrlerin dikkate alnmas gerekir. i) Oran analizinde anlamsz oran kullanmaktan kanlmaldr. ii) Oranlar doru ve amalara uygun biimde yorumlanmaldr. iii) Oranlar zerindeki mevsimlik ve konjonktr hareketlerinin etkileri, yorumlarda dikkate alnmaldr. iv) Oranlardaki deiikliklerin nedenleri ve iletme asndan tad nem doru belirlenmelidir. v) Oranlardaki deiimler, ek bilgilerle desteklenerek yorumlanmaldr. vi) Oran sonular, oranda yer alan deerlerin tutarlar da dikkate alnarak yorumlanmaldr. vii) Oranlar deerlendirilirken, iletmenin kendi gemi yllar bilgileri yannda sektrn genel gidii de dikkate alnmaldr. viii) Oran analizi ile iletmenin gemi performans deerlendirilirken, gelecekle ilgili ipular yakalamak bir hedef olmaldr. Oranlar, iletme faaliyet sonular ile mali durumunu deerlendirmedeki kullan amalar dikkate alnarak snflandrlr. Bu snflandrmaya gre oranlar; i) Likidite oranlar ii) Finansal yap ile ilgili oranlar iii) Faaliyet oranlar iv) Krllk oranlar v) Piyasa performansn deerlendirmede kullanlan oranlar olarak be ana balkta toplanabilir.

nite 3 - Finansal Analiz

49

Likidite Oranlar
Likidite oranlar, iletmenin ksa vadeli borlarn deme gcn lmek iin hesaplanr. Likidite oranlar hesaplanarak, iletmenin net iletme sermayesinin yeterli olup olmad tespit edilmeye allr. Bir iletmenin likidite oranlarnn yksek olmas, ksa vadeli borlarn demede bir sorunla karlalmayacan gsterir. letmelerin karlat sorunlarn ounluu, likidite yetersizliinden kaynaklanmaktadr. Bu nedenle iletmelerin likidite durumunun deerlendirilmesi iletmeler asndan nemlidir. Likidite oranlarnn yetersizlii kadar fazla olmas da iletmeler asndan olumsuz bir durumdur. Oranlarn yksek olmas, dnen varlklarn atl kald, kr frsatlarnn iyi deerlendirilmedii izlenimini dourur. Likidite oranlar e ayrlarak incelenir. Cari Oran: Dnen varlklar toplamnn ksa vadeli borlar toplamna oranlanmas suretiyle bulunur. Normal artlar altnda iletmenin ksa vadeli borlarn deme yeteneini ortaya koyan bir orandr. retim iletmeleri iin genel kabul grm deeri 2 olarak alnmaktadr. Fakat baz durumlarda bu orann 2nin zerinde olmas yetersiz olarak kabul edilirken, baz durumlarda, 2nin altnda olmas yeterli olabilmektedir. zellikle gelimekte olan lkelerde; i) uzun vadeli kredi salamak g olduundan, ii) sermaye piyasasndan fon salama olanaklar snrl olduundan, iii) enflasyonun daima yksek olmas nedeniyle artan iletme sermayesi ihtiyac ksa vadeli borlarla finanse edilmeye alldndan, iv) iletmelerin z sermayeleri yetersiz olduundan cari orann 1,5 seviyesinde olmas yeterli kabul edilebilir. nitenin banda verilen bilano verilerine gre ATILIM irketinin cari oran 1,69dan 1,87e ykselmitir. Cari orann genel kabul grm orannn 2 olmasna ramen, bulunan sonular lkemizdeki iletmeler iin yeterli kabul edilebilir. Ancak iletmenin genel durumunu anlayabilmek iin dier oranlarn da hesaplanmas gerei aktr. Likidite Oran (Asit-test Oran): Dnen varlklar ierisinde en dk likiditeye sahip olan varlklar stoklardr. Stoklar istenildii zaman, istenilen fiyattan paraya evrilemezse, vadesi gelen borlarn denmesi sorun olabilir. Cari oran, tm dnen varlklar hesaplamaya dahil ettiinden ok genel, kaba bir ldr. letmenin likidite durumunu biraz daha hassas ekilde lebilmek iin likidite oran kullanlr. Likidite oran; dnen varlklardan stoklar dldkten sonra, kalan deerin ksa vadeli borlara blnmesiyle bulunur. Bu orann genel kabul grm standard 1dir. Orann 1 olarak bulunmas, iletmelerin ksa vadeli yabanc kaynaklarn, olaanst durumlarda hazr deerleri ve sratle paraya evrilebilen deerleri ile rahatlkla karlayabileceklerini gsterir. lkemizde iletmeler genellikle ksa vadeli kredilerden yararlandklar iin bu oran 1'in altnda olabilmektedir. ATILIM irketinin asit-test oran 0,91den 1,24e ykselmitir. letmenin 2000 ylnda stoklarnn 1999 ylna gre azalma gstermesi, asit test orannn ykselmesine yol amtr. Anlan oran ksa vadeli ykmllklerin yerine getirilmesinde yeterlidir. Nakit Oran (Hassas Oran): Nakit oran para ve benzeri varlklarla geici yatrmlarn ksa vadeli yabanc kaynaklara blnmesi suretiyle hesaplanr. letmelerin hem stoklarn elden karamama hem de alacaklarn tahsil edememe gibi ok olaanst bir ekonomik sknt durumunda hazr deerleri ile ksa vadeli yabanc kaynaklarnn ne kadarn deyebileceklerini ortaya koyan bir orandr. Likidite oraLikidite Oranlar: letmenin ksa vadeli borlarn deme gcn lmek iin hesaplanan oranlardr.

Cari Oran: Dnen Varlklar Ksa Vadeli Borlar

Likidite Oran: Dnen Varlklar - Stoklar Ksa Vadeli Borlar

50

Finansal Ynetim

Nakit Oran: Hazr Deerler + Menkul Deerler Ksa Vadeli Borlar

nndan da keskin bir oran olan nakit oran sektrden sektre farkl olmakla birlikte, 0,20 olmas yeterli kabul edilir. Fakat dier oranlarda olduu gibi bu oran da lkemizde genelde 0,20nin altnda kmaktadr. ATILIM irketinin nakit oran 1999 ylnda 0,16 iken, 2000 ylnda 0,35e ykselmitir. letmenin nakit oran standartlarn zerindedir. Orann yeterli olduu, iletmenin hazr deerleri ile ksa vadeli yabanc kaynaklarnn %35ini deyebilecei grlmektedir. Likidite oranlar deerlendirilirken gz nne alnmas gereken faktrler: i) Likidite oranlarna bakmadan nce, varlklarn kalitesinin de gzden geirilmesi gerekir. Kalite, iktisadi varln elden karlmak istendiinde gerek deerini bulma ihtimali olarak ifade edilir. Dnen varlklarn bilanoda olduundan daha yksek ya da daha dk deerle gsterilmesi, cari oran etkiler. Bu nedenle, dnen varlklarn geree uygun bir ekilde deerlendirilip deerlendirilmedii byk nem tar. ii) Dnen varlklarn yapsnn, iletmenin satn alma ve sat koullarnn, ksa vadeli yabanc kaynaklarn vadelerinin dalmnn gz nnde tutulmas ve deerlendirmenin bu erevede yaplmas gerekir. Dnen varlklar iinde para ve alacaklarn greceli olarak paynn yksek olmas, iletmenin sermayesinin daha likit hale geldiini gsterir. Satlarn pein, mal tedarikini kredili temin eden iletmelerin daha dk bir likiditeye sahip olmas normaldir. Dier koullar ayn kalmak kouluyla, ksa vadeli borlarn denmesi belirli aylarda toplanm iletmeler, borlarn denmesi dengeli bir ekilde yaylm iletmelere kyasla, daha yksek cari oranla almak zorundadr. iii) Alacaklarn ortalama tahsil sresi, alacak devir hz, stok devir hz, iletme sermayesi devir hz gibi oranlarn likidite oranlaryla birlikte deerlendirilmesi gerekir. Stok ve alacak devir hz yksek olan iletmeler daha dk likidite oranlaryla alabilir. iv) Faaliyetleri mevsimsellik gsteren iletmelerde, iletme faaliyetinin en yksek dzeye ulat mevsimde likidite oranlar dk, buna karlk faaliyetlerin en dk dzeye indii mevsimlerde likidite oranlar yksek kar. v) Kredi deerlilii yksek, istedii zaman kredi temin edebilen ya da borlarn konsolide etme, erteleme imkan olan iletmelerin likidite oranlar dk olabilir. vi) Ticari alacaklarnn nemli bir blmn senede balam olan iletmeler, bu senetleri vadesinden nce paraya evirmek ve senetleri ciro etmek yoluyla borlarn demede kullanma imkanna sahip olduundan daha dk likidite oranlaryla alabilirler. vii) Satlar dzenli, kararl olan, byk dalgalanmalar ve plan hedeflerinden ar sapmalar gstermeyen iletmeler daha dk likidite oranlaryla alabilirler. Likidite oranlar niin hesaplanr? Bu oranlardan en ok kimler yararlanr?

SIRA SZDE

nite 3 - Finansal Analiz

51

Finansal Yap le lgili Oranlar

letmelerin sahip olduklar varlklar z kaynaklarla ve yabanc kaynaklarla finanse edilir. letmelerin kaynak yapsna finansal yap da denilmektedir. Finansal yapnn ne ekilde oluturulduu bir ok adan nem tamaktadr. Finansmann temel ilkesi, dnen varlklarn ksa vadeli yabanc kaynaklarla, duran varlklarn ise uzun vadeli yabanc kaynaklarla ve/veya z sermaye ile karlanmasdr. Finansal yapnn bu temel ilkeye gre oluturulmas, iletmenin risk seviyesini drmesi asndan nemlidir. kincisi; iletmelerin toplam kaynaklar iinde yabanc kaynaklarn pay nedir? Bu sorunun cevaplandrlmas, zellikle iletmeye bor verenler asndan nemlidir. nk iletmenin bor seviyesi ykseldike, bor verenler kendilerini daha az emniyette hissedeceklerdir. Bu arada toplam borlarn ne kadarnn ksa vadeli borlardan, ne kadarnn uzun vadeli borlardan olutuu da tespit edilmesi gereken konulardan biridir. ncs; yabanc kaynaklarn maliyeti, baka bir deyile iletmenin katland faiz ykdr. Faiz yknn artmas iletmenin karlln olumsuz ynde etkileyecektir. Bu nedenle finansal yapnn bilinmesi ve bu yapnn krllk zerine etkisinin llmesi de nemlidir. letmenin toplam kaynaklarnn bir ksmnn yabanc kaynaklardan olumas, iletmenin finansal kaldratan yararlanmasn salar. letmeler tamamen z sermaye ile almak istediklerinde, eer z sermayelerini istedikleri kadar arttrma imkanna sahip deillerse -ki ounlukla bu mmkn deildir- ilerini bytemez, krl yatrm frsatlarn deerlendiremezler. Bu nedenle gerektiinde yabanc kaynaklara bavururlar. letmenin faaliyetlerinden salad krll yabanc kaynaklarn maliyetinden bykse, yabanc kaynaklar artrmak iletmeye yarar salayacaktr. Ancak yabanc kaynaklar srekli artrarak, bu ilemden faydalanmann bir snr vardr. letmenin borlarnn dzeyi belirli bir snra geldiinde, bor verenler iletmenin riskinin de arttn dnerek kredi maliyetlerini ykselteceklerdir. te bu bor seviyesinin zerinde borlanmaya devam etmek, iletmeye yarar yerine zarar getirmeye balayacaktr. Kredi kurulular iletmelere yeni kredi limitleri tahsis ederken, iletmenin borlanma seviyesini bu nedenlerle bilmek isterler. Dolaysyla analistin, iletmenin finansal yap ile ilgili oranlar hesaplamas gerekmektedir. Finansal yapnn belirlenmesinde faydalanlan oranlar unlardr: Borlanma Oran: Kaldra oran olarak da nitelendirilen bu oran, iletme varlklarnn yzde kann yabanc kaynaklarla finanse edildiini gsterir. Orana finansal kaldra denilmesi, iletmelerin ortaklar ve iletmeye kredi verenlerin orana bak alar nedeniyledir. letmeye kredi verenler bu orann kk olmasn isterler. Ortaklar ise bu orann belirli bir dzeye kadar byk olmasndan yanadrlar. Ortaklar asndan bu dzey, sermaye maliyetinin optimum (minimum) olduu noktadr. Gelimi lkelerde bu orann %50nin altnda olmas arzu edilir. Ancak lkemiz gibi gelimekte olan lkelerde oran, %70lere kadar kmaktadr. Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklarn Pasif Toplamna Oran: Oran aktiflerin finansmannda yararlanlan ksa vadeli yabanc kaynaklarn yzdesini verir. Daha nce de belirttiimiz gibi ksa vadeli yabanc kaynaklarn dnen varlk toplamndan fazla olmamas istenir. Ticaret ve hizmet sektrnde faaliyet gsteren iletmelerde bu oran, retim iletmelerinin ayn oranna gre genellikle daha yksektir. Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklarn Pasif Toplamna Oran: Oran aktiflerin finansmannda yararlanlan uzun vadeli yabanc kaynaklarn yzdesini verir. retim iletmelerinde duran varlklarn toplam varlklar iindeki pay daha yksek olduundan, bu orann daha yksek kmas olaan bir durumdur.
Finansal Yap le lgili Oranlar: letmenin mli yaps ve uzun vadeli bor deme gcnn gstergesi olan oranlar.

Borlanma Oran: Toplam Yb. Kyn. Pasif Toplam

Ksa Vadl.Yb. Kyn. Pasif Toplam

Uzun Vadl.Yb. Kyn. Pasif Toplam

52
Duran Varlklar Uz. Vad. Yab. Kyn. + z Ky

Finansal Ynetim

Maddi Duran Varlklar z Kaynaklar

Faiz Karlama Oran: Faiz Vergi ncesi Kr Faiz Giderleri

Duran Varlklarn Devaml Sermayeye Oran: Duran varlklarn, devaml sermayeye (z sermaye+uzun vadeli yabanc kaynaklara) blnmesiyle bulunur. Orann 1den kk kmas arzu edilir. Orannn 1den byk olmas, duran varlklarn bir ksmnn ksa vadeli yabanc kaynaklarla finanse edildiini gsterir. Bu da iletmenin riskini ykseltir. Maddi Duran Varlklarn z Sermayeye Oran: Bu oran, maddi duran varlklarn finansmannda z sermayeden hangi oranda faydalandn ortaya koyar. Orann 1den byk kmas, duran varlklarn bir ksmnn borla finanse edildiini gsterir. Bu durum iletmenin z sermaye krlln dreceinden, arzu edilmez. Faizleri Karlama Oran: Bu oran iletmelerin demek zorunda olduklar faizleri ka kez kazandklarn ortaya koyan bir orandr. Orann genel kabul grm deeri 8'dir. Orann bu deerden dk kmas iletmenin faizleri derken skntya decei, yksek kmas ise faiz deme asndan iletmenin salkl bir finansal yapsnn bulunduunu ortaya koyar. Finansal yap ile ilgili hesaplanabilecek dier oranlar unlardr: Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar/Toplam Yabanc Kaynaklar z Kaynaklar/Toplam Kaynaklar Toplam Yabanc Kaynaklar/z Kaynaklar Banka Kredileri/Toplam Kaynaklar ATILIM irketinin finansal yap ile ilgili oranlar aadaki gibi hesaplanmtr:
Bor Oran KVB/Toplam Bor Dur.Var./Dev.Ser. 1999 0,63 0,71 0,45 2000 0,60 0,66 0,43

letmenin toplam kaynaklar iinde, borlarn pay ve toplam borlar iinde ksa vadeli borlarn pay azalmtr. Bu durum iletme asndan olumlu bir gelimedir. Duran varlklar/Devaml sermaye orannn %45ler civarnda olmas, duran varlklarn z sermaye ve uzun vadeli yabanc kaynaklarla finanse edildiini gstermektedir ki, bu durum finansman teknii asndan da uygundur.
SIRA SZDE

lkenin iinde bulunduu ekonomik durum ile iletmenin borlanma politikas arasnda bir paralellik bulunmakta mdr? Finansal yap ile ilgili oranlar deerlendirilirken gz nne alnmas gereken faktrler: i) Satlar istikrarl, pazar pay yksek, tekelci gce sahip, ham madde kaynaklarn kontrol eden, likidite durumu iyi olan iletmeler daha fazla yabanc kaynak kullanabilir. ii) Gelimekte olan lkelerde uzun vadeli sermaye birikimi yeterli olmadndan, iletmelerin z sermayeleri genellikle yetersiz kalmaktadr. Dolaysyla iletmelerin bor oranlar ve ksa vadeli borlarnn uzun vadeli borlara gre daha fazla olmas sklkla karlalan bir durumdur. iii) Enflasyonist dnemlerde iletmelerin borlanma ihtiyac art gsterir. Bu nedenle bor oranlar genellikle yksek kar. Ancak bir ekonomik kriz ba gsterdiinde z sermayeleri gl iletmeler krizden daha az yara alarak kmalarna ramen, bor oran yksek iletmeler, zellikle kredi kurumlarnn yeni kredi amamalar, hatta mevcut kredileri geri armalar nedeniyle daha skntl gnler yaarlar.

nite 3 - Finansal Analiz

53

iv)

Finansal yap ile ilgili oranlar incelenirken, iletmenin z kaynaklarnn kendi iindeki dalm da ayr bir incelemeye tbi tutulmaldr. z kaynaklarn ne kadarnn denmi sermayeden, ne kadarnn yedeklerden, deer art fonlarndan ve datlmam krlardan olutuu da nemlidir.

Faaliyet Oranlar
Faaliyet oranlar, iletmenin sahip olduu ve faaliyetlerini gerekletirmede kulland varlklarn ne lde etkin kullanldn tespit etmede kullanlr. Bu oranlara alma oranlar, verimlilik oranlar da denir. Hesaplamalarda bilano ve gelir tablosunun birlikte kullanlmas gerekir. Faaliyet oranlar, zellikle dnen varlklardaki hareketlilik durumunu ortaya koyduklarndan nem kazanrlar. Genel olarak faaliyet oranlarnn yksek kmas iletmeler iin olumlu olarak yorumlanmaktadr. Ancak faaliyet oranlar ile birlikte krllk oranlarnn da yksek km olmas halinde, bu yksekliin iyi olarak nitelendirilmesi, oranlarn genel yorumu asndan daha olumlu olmaktadr. Stok Devir Hz: Bir iletmedeki stoklarn paraya evrilebilme hzn ortaya koyan bir orandr. Stok devir hz, ayn zamanda, bir iletmedeki stoklarn dnem ierisinde ka defa yenilendiini de ortaya koymaktadr. Stok devir hznn gemi yllara gre artmas ve sektr ortalamasnn zerinde olmas, iletmenin olumlu bir gelime iinde olduunu gsterir. Stok devir hz yksek olan iletme, stoklarn sratle paraya evirdiinden ve sat hacmini genilettiinden krlln artrma imkan elde edebilecektir. Orann dk olmas ise, iletmenin stoklarn eritmede sorun yaadn, elde ar stok bulundurulduunu gsterir. Byle bir durumun varl halinde, moda deimeleri, fiyat deiiklikleri, talep azalmalar yaandnda iletmenin depo ve sigorta giderleri artar, stoklarn bozulma olasl ortaya kar. Stok devir hznn yksek olmas her zaman iletmenin lehine yorumlanmayabilir. rnein, iletmenin stoklar i hacmine gre yetersiz ise ya da tedarik veya retim glkleri nedeniyle stoklar yenilenemiyorsa, stok devir hz yksek kmasna ramen, bir takm olumsuzluklarla karlalabilir. Stok devir hz deerlendirilirken gz nne alnmas gereken faktrler; i) letme birden fazla mal retiyor ya da satyorsa her birinin stok devir hz hesaplanmaldr. ii) Stok devir hz hesaplanrken, mevsimsel sat zellii gsteren iletmelere dikkat edilmelidir. iii) Stok devir hznn ykselmesi ya da dmesinin stoklardan m yoksa satlardan m kaynaklandnn tespit edilmesi gerekir. iv) Stok devir hznn dk olmasna ramen, iletme lehine olabilecek uygulamalar derinlemesine aratrlmaldr. Stok devir hznn yksek olmasna ramen, iletme aleyhine olabilecek gelimeler tahmin edilmelidir. letmenin stok devir hz 3,15den 4,78e ykselmitir. Orann ykselmi olmas ilk bakta olumlu grnmesine ramen, ykselmenin satlardaki arttan m kaynaklandnn yoksa stok yetersizliinden mi kaynaklandnn belirlenmesi yerinde olacaktr. Ayrca stok devir hz ykselmesinin krllk oranlarndaki ykselme tarafndan desteklenip desteklenmedii de incelenmelidir. Alacak Devir Hz: Alacaklarn ylda ka defa tahsil edildiini gsterir. Alacaklarn devir hznn ykseklii iletmenin alacak politikasnn iyi ilediini, pheli alacaklarn fazlaca bulunmadn ve bu nedenle tahsilat kayplarnn dk olduFaaliyet Oranlar: letmenin sahip olduu ve faaliyetlerini gerekletirmede kulland varlklarn ne lde etkin kullanldn tespit etmede kullanlan oranlardr.

Stok Devir Hz: Satlarn Maliyeti Ortalama Stok

Alacak Devir Hz: Kredili Satlar Ticari Alacaklar

54

Finansal Ynetim

Alacaklarn Ortalama Tahsil Sreci: Yldaki Gn Says Alacak Devir Hz

letme Sermayesi Devir Hz: Net Satlar Dnen Varlklar

Maddi Duran Varlk Devir Hz: Net Satlar Net Maddi Duran Varlklar

z Kaynaklar Devir Hz: Net Satlar Ortalama z kaynaklar

unu gstermektedir. Devir hznn dkl ise, iletmenin alacak politikasnn iyi ilemediini, iletmenin tahsilat gl ve nakit sknts ierisinde bulunduunu gstermektedir. Alacak devir hzndaki art daha az iletme sermayesinin alacaklara balandn gsterir ve art iletme lehine yorumlanr. Bu durum iletmenin ayn dzeydeki i hacmi iin daha az finansmana gereksinme duyduunu ifade eder. Alacak devir hz yksek olan iletmeler daha dk cari oran ile alabilir. Alacak devir hz deerlendirilirken gz nne alnmas gereken faktrler unlardr: i) Oran hesaplanrken kredili satlarn alnmas daha anlamldr. Ancak kredili satlara ulalamyorsa, net satlar da alnabilir. ii) Orann paydasnda yer alan alacaklar, iletmenin esas faaliyetlerinden kaynaklanan senetli, senetsiz tm alacaklar olmaldr. Dier ilemlerden kaynaklanan alacaklar bu toplama dahil edilmemelidir. pheli veya deersiz hale gelmi alacaklar da hesaplamaya dahil edilmelidir. iii) kan sonular iletmenin gemi yl sonularyla ya da sektr ortalamalaryla karlatrlmaldr. iv) Mevsimlik hareketlerin alacak devir hzn etkiledii unutulmamaldr. ATILIM irketinin alacak devir hz da bir nceki yla gre hafife ykselmitir. Orann ykselmesi, iletmenin alacaklar tahsilat konusunda bir sknt ile karlamadn ortaya koymas asndan olumlu olarak nitelendirilebilir. Alacaklarn Ortalama Tahsil Sresi: Bu oran, iletmelerin ticari alacaklarnn faaliyet dnemi ierisinde ortalama ka gn ierisinde tahsil edilebildiini gstermektedir. Alacaklarn ortalama tahsil sresi, iletmenin iinde bulunduu endstri kolu ortalamalarndan yksek kt takdirde iletmenin verimsiz bir alacak politikas izlediine, alacaklarn sreleri ierisinde tahsil edemediine, iletmenin pheli alacak riski ile kar karya bulunduuna karar verilebilir. Bu srenin dk kmas durumunda ise iletmenin lehine olarak, alacak politikasnn iyi uyguland, iletmenin alacaklarn dier iletmelerden daha ksa srede tahsil edebildii, nakit sknts ierisinde bulunmadna karar verilebilir. letme Sermayesi Devir Hz: letme sermayesinin ne lde verimli kullanldn lmek iin hesaplanr. kan sonucun yeterli olup, olmad sektrdeki dier iletmelerin oranlaryla karlatrlarak anlalr. Belirlenmi standart bir oran yoktur. letme sermayesi devir hzn byk oranda alacak ve stok devir hz belirler. Devir hznn artmas iletme lehine yorumlanr. Maddi Duran Varlklar Devir Hz: Oran, maddi duran varlklarn verimli kullanlp, kullanlmadn gsterir. Orann yksek olmas, maddi duran varlklara yaplm olan yatrmlarn verimli kullanm sonucu satlarn artn salad eklinde yorumlanabilir. Eer oran dkse bu maddi duran varlklarn tam kapasite ile kullanlmadn, atl kapasite olduunu, maddi duran varlklara ar yatrm yapldn ifade eder. Oran yorumlanrken, maddi duran varlklarn gerek deerini yanstp yanstmadnn, kullanlan amortisman ynteminin ve iletmede leasing yoluyla edinilen maddi duran varlk olup olmadnn incelenmesi gerekir. z Kaynaklarn Devir Hz: Bir iletmenin z kaynaklarnn ne lde verimli kullanldn ifade eder. Bu orann yksek olmas, iletmede z kaynaklarn verimli kullanldn gsterebilecei gibi, z kaynaklarn yetersiz olduunun da bir sonucu olabilir. Orann dk olmas, z kaynaklarn i hacmine gre fazla olmasndan, z kaynaklar iinde yeniden deerleme deer art fonunun bulunmasndan veya sermayenin verimli kullanlamamasndan kaynaklanabilir.

nite 3 - Finansal Analiz

55

ATILIM irketinin dier faaliyet oranlar aadaki gibi kmtr:

Net alma Sermayesi Devir Hz Dnen Varlklarn Devir Hz Aktif Devir Hz z Sermaye Devir Hz 1999 5,06 2,06 1,54 4,13 2000 5,25 2,44 1,81 4,58

Tm oranlarn 2000 ylnda 1999 ylna gre ykselmi olmas, iletmenin varlklarn ve z kaynaklarn etkin ve verimli bir ekilde kullandn gstermektedir. Genel olarak iletmenin faaliyet oranlarnn yksek olmas iletmeler asndan neden olumlu olarak nitelendirilir?
SIRA SZDE

6
Krllk Oranlar: letmenin faaliyetleri sonucunda ulalan baary lmek, ll ve yeterli bir krlln elde edilip, edilmediini deerlendirmek iin yararlanlan oranlardr.

Krllk Oranlar
letmenin faaliyetleri sonucunda ulalan baary lmek, ll ve yeterli bir krlln elde edilip edilmediini deerlendirmek iin krllk oranlarndan yararlanlr. Krllk oranlar, iletme ortaklar ya da iletmeye ortak olmay dnen yatrmclar tarafndan zellikle takip edilirler. Krllk oranlar deerlendirilirken, ayn sektr iindeki dier iletmelerin krllk oranlar, iletme btelerinde hedeflenen krllk oranlar ve ekonominin genel durumu da deerlendirme yaplrken gz nnde bulundurulmaldr. letmenin krll deerlendirilirken, varsa enflasyon etmenini de dikkate almak gerekir. nk enflasyon, iletmelerin krllklarn reel olarak artrmalarna imkan verebildii gibi, deerleme yntemlerinden kaynaklanan daha yksek hesaplamalara da yol aabilir. Krllk oranlar, z kaynaklar, satlar ve aktif toplam zerinden olmak zere temel olarak ekilde hesaplanmaktadr. Net Krn z Kaynaklara Oran: Oran, iletme sahip veya ortaklar tarafndan iletmeye salanan sermayenin her birimine den kr payn gsterir. Bu oran, hem kr marjndan hem de toplam varlklarn devir hzndan etkilenir. Faaliyet krndaki art, fiyatlarn artrlmas veya birim maliyetlerin azaltlmasyla salanabilir. Dier ynden bu oran, z sermayenin azaltlmas ile de artrlabilir. Ayrca toplam varlklar sabit tutularak devir hz artrlrsa, bu oran ykseltilebilir. Orann yksek kmas olumlu, dk kmas ise olumsuz olarak nitelendirilmektedir. ncelen iletmelerin net kr/z kaynaklar orannn yeterli olup olmad, byk oranda sermayenin alternatif kullan alanlarna baldr. Eer iletme, sermayesini daha krl bir ekilde kullanmak olanana sahipse, anlan oran ilk bakta yksek grlse dahi bunu yeterli olarak kabul etmemek daha doru olur. Net Krn Satlara Oran: letmelerin net kr net satlardan, satlan(retilen) mallarn maliyeti, faaliyet giderleri, faaliyet d giderler ile finansman giderleri kartlp, faaliyet d gelirler eklenmek suretiyle bulunur. Net krn satlara oran tm bu aamalar gsterir. Ancak daha ayrntl bir analiz iin brt kr/satlar ve faaliyet kr/satlar oranlarna da bakmak gerekir. Orann gemi yl oranlar ve sektr ortalamasyla karlatrlmas daha salkl bir yorum iin gereklidir. Net Krn Aktif Toplamna Oran: Bu oran, aktiflerin iletmede ne lde krl kullanldn tespit amacyla kullanlr. Oran hem vergiden nceki kr hem vergiden sonraki kr alarak iki farkl ekilde hesaplamak mmkndr. letmenin finansman ekline gre farkl sonular veren, pay ve paydas arasnda tutarllk bulunmayan bu orann, bir iletmenin krllk durumunun deerlendirilmesinde bir l olarak kullanlmas fazla anlaml grlmemektedir. Bunun yerine FVK/Aktif toplam oran daha anlaml ve tutarldr. Bu oranlara ilave olarak, aadaki krllk oranlar hesaplanabilir: Vergi ncesi Kr/z Kaynaklar Faaliyet Kr/Net Satlar

Net Kr z Kaynaklar

Net Kr Net Satlar

Net Kr Aktif Toplam

56

Finansal Ynetim

Brt Sat Kr/Net Satlar Olaan Kr/Net satlar Dnem Kr/Net Satlar ATILIM irketinin hesaplanan krllk oranlar:
Net Kr/z Sermaye Net Kr /Aktif Toplam Brt Kr/Net Satlar Faaliyet Kr/Net Satlar Net Kr/Net Satlar 1999 0,08 0,03 0,30 0,11 0,02 2000 0,09 0,04 0,34 0,09 0,02

irketin net satlar zerinden elde ettii brt krll %34 iken, net satlar zerinden faaliyet krnn %9lara gerilemesi iletmenin faaliyet giderlerinin yksek olmasndan ileri gelmektedir. Finansman giderleri ise iletmenin krllnn daha da dmesine yol amtr. irketin likidite oranlarnn, faaliyet oranlarnn ve borluluk oranlarnn yeterli olmasna ramen, krllk oranlar konusunda ayn yargda bulunmak mmkn bulunmamaktadr.
SIRA SZDE

Faaliyet oranlarnn yksek kmas kadar krllk oranlarnn da yksek olmas arzu edilmektedir. Faaliyet oranlarnn yksek kmas krllk oranlarnn da yksek olmas sonucunu dourmaz m?

Piyasa Performansn Deerlendirmede Kullanlan Oranlar

Fiyat Kazan Oran: Hisse ba borsa fiyatnn hisse ba kra oranlanmas ile bulunan deerdir. Piyasa Deeri/Defter Deeri: Hisse senetlerinin toplam piyasa deerinin, defter deerine oranlanmas ile bulunan deerdir.

Fiyat Kazan Oran: Hisse senedinin borsa deerinin, hisse bana gelire oranlanmas yolu ile hesaplanr. Orann ykselme eiliminde olmas, hisse senedi fiyatnn fazla deer kazandnn, dmesi ise satn alm iin uygun bir frsat olduunun habercisidir. Piyasa Deeri/Defter Deeri: letmenin borsa deerinin iletmenin z kaynaklarnn ka kat olduunu gsterir. Sonu bydke, hisse senedinin fazla deer kazand anlam kar. Hisse Senedi Bana Kr Oran: Bu oran, iletmenin her bir hisse senedi bana ne miktarda kr elde ettiini tespit etmek amacyla kullanlr. Bu oran zerinde enflasyon etkili olabilir. nk oran oluturan pay ve payda, enflasyondan ayn oranda etkilenmez. Dnem net kr enflasyondan dorudan etkilenirken, denmi sermaye tutar enflasyonu biraz geriden takip edebilir. Sermaye artrm yllarnda ise oran klebilir.

KARILATIRMALI TABLOLAR ANALZ

Karlatrmal Tablolar Analizi: Birden fazla yln bilano ve gelir tablosu kalemlerinin gstermi olduu deiim esas alnarak yaplan analizdir.

Birden fazla yla ait bilano ve gelir tablosu kalemlerinin yllar itibariyle deiimlerini grmek amacyla yaplan analizdir. Dinamik bir analiz olan karlatrmal tablolar analizi ile, iletmenin gelime srecinde faaliyet sonularnn karlatrlarak, bir deerlendirmeye tbi tutulmas hedeflenmektedir. Karlatrmal tablolar analizi, iletmenin kendi iinde analizidir. Baka bir deyile oran analizinde olduu gibi karlatrmalar dier iletmelerin sonularyla deil, ou kez iletmenin gemi rakamlaryla yaplr. Karlatrmal tablolar analizi aadaki aamalar izlenerek yaplr: i) Bilano ve gelir tablosundaki her bir kalemin bir nceki yla gre mutlak farklar alnarak, art ya da azallar tespit edilir. kiden fazla yl karlatrlyorsa, deiimler balang alnan yla gre yaplabilecei gibi, birbirini takip eden yllar arasnda da yaplabilir. ii) kinci aamada hesaplanan mutlak farklar, yzdesel ifadelere dntrlr.

nite 3 - Finansal Analiz

57

iii) Kalemler arasndaki mutlak ve yzde farklar belirlendikten sonra, bu deiimlere sebep olabilecek nedenler aranr. Aktif kalemdeki bir art, aktifteki dier kalemlerdeki azallardan ya da pasif kalemlerindeki arttan kaynaklanabilir. Aktif kalemdeki bir azal, aktifteki dier kalemlerdeki arttan ya da pasif kalemlerindeki azaltan ileri gelmi olabilir. iv) Deiimlerin nedenleri de bulunduktan sonra, deiime yol aan gelimelerin iletme asndan olumlu mu olumsuz mu olduu incelenir. Analizin en nemli aamas bu ksmdr. nk deiimlere yol aan gelimeler iyi analiz edilmezse, yanl yarglarda bulunularak, hatal kararlar verilebilir. Karlatrmal tablolar analizinde gz nne alnmas gereken faktrler: i) Karlatrmalarda baz alnan yln normal bir faaliyet dnemine ait olmas gerekir. Faaliyetleri, ok iyi ya da ok kt olan bir yln alnmas hatal karlatrmalara yol aabilir. ii) Yllar arasndaki deiimler incelenirken, enflasyonun neden olduu deiimlerin etkisi giderilmeye allmaldr. iii) Sonular yorumlanrken, her bir kalemdeki deiimin, iletmenin mali durumuna, karllna, piyasa deerine etkisinin neler olabilecei zellikle deerlendirilmelidir. iv) Sadece karlatrmal tablolar analizi ile yetinilmemeli, dier analiz tekniklerinden de yararlanlmaldr. ATILIM irketinin 1999 ve 2000 yl verilerine gre hazrlanm karlatrmal bilanosu aadaki gibidir:
Deiim AKTF Hazr Deerler Alacaklar Stoklar Dier Dn. Var. 1999 120,000 522,000 587,000 52,000 1,281,000 398,000 -105,000 293,000 136,000 429,000 1,710,000 PASF Banka Kred. Satc Kred. Di.Br. KVB UVB dn. Ser. Yedekler Da. Kr. Dn. Kr 1999 401,000 210,000 148,000 759,000 311,000 294,000 151,000 145,000 50,000 640,000 1,710,000 2000 260,000 596,000 471,000 60,000 1,387,000 498,000 -152,000 346,000 139,000 485,000 1,872,000 2000 215,000 350,000 176,000 741,000 390,000 336,000 175,000 160,000 70,000 741,000 1,872,000 Mutlak 140,000 74,000 -116,000 8,000 106,000 100,000 -47,000 53,000 3,000 56,000 162,000 Deiim Mutlak -186,000 140,000 28,000 1,18,000 79,000 42,000 24,000 15,000 20,000 101,000 162,000 % -%46.38 %66.67 %18.92 -%2.37 %25.40 %14.29 %15.89 %10.34 %40.00 %15.78 %8.47 % %16.67 %14.18 -%19.76 %15.38 %8.27 %25,13 %44,76 %18,09 %2.21 %13.05 %9.47

Mad. Dur. Var. (-) Amortismanlar Net MDV Di. Dur. Var.

58

Finansal Ynetim

SIRA SZDE

Karlatrmal tablolar analizinde, aktif-pasif dengesi ne demektir, hangi gstergelere baklarak karar verilebilir?

YZDE YNTEM LE ANALZ

Yzde Yntemi le Analiz: Bilano kalemlerinin grup toplamna ya da aktif (pasif) toplamna gre bulunan yzde deerler esas alnarak yaplan analizdir.

Bu yntemle, iletmenin bilano ve gelir tablosu deerleri yzde deerler ile ifade edilir. Yzde yntemi ile analizde tek bir yln finansal tablolar kullanlabilecei gibi, birden fazla yln finansal tablolar kullanlarak, her bir yln yzdeleri karlatrlabilir. Karlatrma dier iletmelerin yzdeleri ile de yaplabilir. Hesaplanan yzde deerlerin iletmenin faaliyetleri iin yeterli olup olmad aratrlmaldr. Gereinden az ya da fazla deerin iletmenin genel durumuna etkisinin neler olabilecei tahmin edilmeli, tahminler olumsuzluk olabilecei ynnde ise gerekli iyiletirme tedbirleri alnmaldr. ATILIM irketinin grup ve genel toplama gre yzde yntemine gre dzenlenmi bilanosu aadaki gibidir:
AKTF Hazr Deer Alacaklar Stoklar Dier Dn. 1999 120.000 522.000 587.000 52.000 1.281.000 Mad. Dur. Vad. 398.000 (-) Amortisman -105.000 Net MDV 293.000 Di. Dur. Vad. 136.000 429.000 1.710.000 PASF Banka Kred. Satc Kred. Di. Br. UVB dn. Ser. Yedekler Da. Kr. Dn. K 1999 401.000 210.000 148.000 759.000 311.000 294.000 151.000 145.000 50.000 640.000 1.710.000 Grup% 9,37% 40,75% 45,82% 4,06% 100,00% 92,77% -24,48% 68,30% 31,70% 100,00% Genel% 2000 7,02% 260.000 30,53% 596.000 34,33% 471.000 3,04% 60.000 74,91% 1.387.000 23,27% 498.000 -6,14% -152.000 17,13% 346.000 7,95% 139.000 25,09% 485.000 100,00% 1.872.000 Genel% 2000 23,45% 215.000 12,28% 350.000 8,65% 176.000 44,39% 741.000 18,19% 390.000 17,19% 336.000 8,83% 175.000 8,48% 160.000 2,92% 70.000 37,43% 741.000 100,00% 1.872.000 Grup% Genel% 18,75% 13,89% 42,97% 31,84% 33,96% 25,16% 4,33% 3,21% 100,00% 74,09% 102,68% 26,60% -31,34% -8,12% 71,34% 18,48% 28,66% 7,43% 100,00% 25,91% 100,00% Grup% Genel% 29,01% 11,49% 47,23% 18,70% 23,75% 9,40% 100,00% 39,58% 20,83% 45,34% 17,95% 23,62% 9,35% 21,59% 8,55% 9,45% 3,74% 100,00% 39,58% 100,00%

Grup% 52,83% 27,67% 19,50% 100,00% 45,94% 23,59% 22,66% 7,81% 100,00%

Bilanonun yzde yntemi ile analizinde ya grup toplam (dnen varlklar, duran varlklar, ksa vadeli yabanc kaynaklar, z kaynaklar gibi) 100 kabul edilip, dier kalemler grup toplamna oranlanr ya da aktif ve pasif toplam 100 alnarak aktif ve pasifteki dier kalemler aktif ve pasif toplamna oranlanr. Gelir tablosunun yzde yntemi ile analizinde ise, net satlar 100 kabul edilerek dier kalemler net satlara oranlanr. Yzde yntemiyle bilano analizinde varlklarla kaynaklar arasndaki dengeye zellikle baklmaldr. Daha nce de ifade edildii gibi, dnen varlklarn ksa vadeli yabanc kaynaklarla, duran varlklarn uzun vadeli yabanc kaynaklar+z kay-

nite 3 - Finansal Analiz

59

naklarla finanse edilmesi gerekir. Varlk ve kaynaklarn grup yzdeleri alnarak, bunlar karlatrlmaldr. Gelir tablosunun yzde yntemi ile analizinde ise, net satlardan balayarak her bir kalemin yzde deeri hesaplanarak, net kra ulancaya kadar deiimin ne olduu belirlenmelidir. Yetersiz bir net kr rakamna neden ulalamad gelir tablosunun yzde yntemi ile analiziyle daha kolay tespit edilir. ATILIM irketinin gelir tablosunun yzde yntemine gre dzenlenmi ekli aadaki gibidir:
Brt Satlar ndirim Net Satlar -SMM Brt Kr -Faaliyet Gideri Faaliyet Kr Faaliyet D Gelirler Faaliyet D Giderler -Finansal Giderler Dnem Kr -Vergi Krlklar Net Kr 1999 %100.38 %0.38 %100.00 %70.08 %29.92 %19.32 %10.61 %0.19 %1.14 %6.63 %3.03 %1.14 %1.89 2000 %100.56 %0.56 %100.00 %66.35 %33.65 %24.48 %9.17 %0.29 %0.74 %4.72 %4.01 %1.95 %2.06

ELM YZDELER ANALZ (TREND ANALZ)

Daha uzun bir dnemin analizinde trend analizinden faydalanlr. Bu analiz tekniinin uygulanabilmesi iin en az 5-6 yllk finansal tablolara gereksinim vardr. Bir yln verisi baz alnarak, dier yllardaki rakamlarn baz yla gre deiimi hesaplanarak bir eilim kartlr. Her bir aktif, pasif ya da gelir tablosunun bu ekilde eilimlerinin belirlenmesi tek bana yeterli deildir. Trend analizinde birbiri ile ilikili iki kalemin birlikte yorumlanmas gerekmektedir. Kalemlerin eilimlerindeki etkileimin iletmenin mali durumu ve faaliyet sonularna etkisi belirlenmelidir. Belirlenen etkileimin devam halinde bunun gelecekteki mali durumu ve faaliyet sonularn ne ynde etkileyecei tahmin edilmelidir. Trend analizinden elde edilecek faydann artrlabilmesi iin aralarnda iliki bulunan kalemlerin karlatrlmas gerekir. Bunlardan bazlar unlardr: i) Stoklar-Net Satlar ii) Ticari Alacaklar-Net Satlar iii) Stoklar Ticari Borlar iv) Dnen Varlklar-Net Satlar v) Dnen Varlklar-Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar vi) Maddi Duran Varlklar-Net satlar vii) Maddi Duran Varlklar-z Kaynaklar viii) Yabanc Kaynaklar-z Kaynaklar ix) Brt Satlar-Net Satlar x) Brt Sat Kr-Faaliyet Giderleri xi) Ticari Borlar-Allar
Trend Analizi: Bilano ve gelir tablosu kalemlerinin uzunca bir srete gstermi olduu eilimlerin karlatrlmas suretiyle yaplan analizdir.

60

Finansal Ynetim

zet
A M A

Finansal analizin nemini ve finansal analizden kimlerin faydalandn aklayabilmek. 1 Finansal analiz hem mikro adan hem de makro adan yaplmas gerekli denetim, kontrol ve planlama aracdr. Mikro adan iletmelerin finansal analizinin yaplmas iletmenin faaliyet sonularnn deerlendirilmesi, planlar yaplabilmesi iin gerekli iken, makro adan da iletmelerin analiz edilmesi, kaynaklarn doru alanlara ynlendirilmesi, kalknmann hzlandrlmas, kamu gelirlerinin belirlenmesi alarndan nemlidir. letmelerin faaliyet sonular bir ok kesimi ilgilendirir. letme yneticileri; iletmenin performansn lmek, gelecee ynelik planlar yapabilmek iin, devlet; alaca vergiyi belirlemek ve kamuoyunu korumak, ortaklar; koyduklar sermayenin getirisini hesap edebilmek, yatrmclar; yatrm yapacaklar iletmelerin durumunu grebilmek iin iletmelerin faaliyet sonular hakknda bilgi sahibi olmak isterler. Tm bu kesimlerin isteklerinin karlanabilmesi iin, iletmelerin yaynlad finansal tablolardan hareket edilerek finansal analiz yapma gereklilii ortaya kmaktadr. Finansal analizde kullanlan tablolar sralayabilmek.

A M A

Oran analizinde hangi oranlarn kullanldn ve analizin nasl yapldn aklayabilmek. 4 Oran analizi, bilano ve gelir tablosu kalemlerinin birbirine blnmesi ile bulunan oranlarla yaplr. letmenin ksa vadeli bor deme gcn len oranlara, likidite oranlar; varlklarn kaynaklarn gsteren oranlara, finansal yap ile ilgili oranlar; varlklarn ne lde etkin kullanldn tespit etmeye yarayan oranlara, faaliyet oranlar; satlar, aktifler ve z sermaye zerinden iletmenin krlln len oranlara, krllk oranlar denir. Karlatrmal tablolar analizinin temel prensiplerini aklayabilmek. 5 Karlatrmal tablolar analizi dinamik bir analizdir. letme faaliyetlerinin, varlk ve kaynaklarnn belirli bir dnemdeki deiimlerini ve bu deiimlerin iletmenin mli yapsna etkisinin llmesi, karlatrmal tablolar analizi ile yaplr. Yzde yntemi ile analizin nasl yapldn aklamak. Yzde yntemi ile analiz ile finansal tablolarda bulunan bir kalemin toplam veya grup iindeki oransal bykl incelenir. Bu ynteme gre dzenlenmi finansal tablolar analiz edilebilecei gibi birden fazla dnemin finansal tablolar da analiz edilebilir. Bu nedenle dikey yzdeler hem statik hem de dinamik bir analiz yntemi nitelii tar. Trend analizinde yaplan ilemleri sralayabilmek.

A M A

A M A

A M A

Finansal analiz yaplrken, iletmeyle ilgili tm veri ve bilgilerden yararlanlmaktadr. Ancak en ok kullanlan iki finansal tablo bilano ve gelir tablosudur. Bilano, belli bir tarihte iletmenin sahip olduu varlklarn neler olduunu ve bunlarn hangi kaynaklardan salandn gsteren tablodur. Gelir tablosu ise, iletmenin belli bir dneminde elde ettii tm gelirler ve ayn dnemde katland btn maliyet ve giderleri ve bunlarn sonucunda iletmenin elde ettii kr ya da zarar gsteren tablodur.
A M A

A M A

Finansal analiz trlerini sralayabilmek.

Finansal analiz, bir takm teknikler kullanlarak yaplr. Bunlarn belli ballar oran analizi, karlatrmal tablolar analizi, yzde yntemi ile analiz ve trend analizidir.

Finansal tablolarn analizinde kullanlan tekniklerden biri de trend analizidir. Trend analizi ile iletmenin gsterdii gelimeler yllar itibariyle grlr. Bu yntemde, birbirini izleyen dnemlere ait kalemlerin temel alnan finansal tablo kalemlerine gre gsterdii art veya azallar yzde olarak hesaplanr.

Unite 3 - Finansal Analiz

61

Kendimizi Snayalm
1. letmelerin ksa vadeli borlarn deme yeteneini lmek ve iletme sermayesinin yeterli olup olmadn belirlemek iin kullanlan oranlara ne ad verilir? a. Borluluk oranlar b. Faaliyet oranlar c. Likidite oranlar d. Krllk oranlar e. Kaldra oranlar 2. Cari orann hesaplanabilmesi iin aadaki verilerden hangisine gerek yoktur? a. Hazr deerler b. Alacaklar c. Stoklar d. Uzun vadeli borlar e. Ksa vadeli borlar 3, 4 ve 5. sorular aadaki verilere gre cevaplandrnz. (X) letmesinin Verileri: Hazr Deerler Geici Yatrmlar Uzun Vadeli Borlar Alacaklar Stoklar Duran Varlklar Cari Oran

6. Aadakilerden hangisi iletmelerin sahip olduklar varlklarn ne kadarnn yabanc kaynaklarla finanse edildiini gsterir? a. Likidite oranlar b. Borluluk oranlar c. Faaliyet oranlar d. Ksa vadeli yabanc kaynaklar/Pasif toplam e. z kaynaklar/Pasif toplam 7. Faaliyet oranlar ile ilgili aadaki ifadelerden hangisi dorudur? a. Devir hzlarnn yava olmas iletmeler asndan olumlu bir gelimedir. b. Devir hzlarnn yksek kmas ile birlikte krllk oranlarnn da yksek km olmas iletmeler asndan olumlu bir gelimedir. c. Devir hzlar ile krllk arasnda bir iliki yoktur. d. Stoklarn sat kabiliyetinin dmesi stok devir hzn ykseltir. e. Alacaklarn tahsil kabiliyetinin dmesi alacak devir hzn ykseltir. 8. Yzde yntemi ile analizde aadakilerden hangisi 100 olarak kabul edilmez? a. Dnen varlklar toplam b. Duran varlklar toplam c. Aktif toplam d. Brt satlar e. Net satlar 9. letmenin satlarn artrabilmek iin yapt giderlerin krlla etkisini en iyi gsteren hesaplama ekli aadakilerden hangisidir? a. Net satlar-Satlan maln maliyeti b. Net satlar-Brt sat kr c. Brt sat kr-Faaliyet giderleri d. Faaliyet d giderler-Olaan kr e. Olaanst giderler-Net kr 10. Aadaki analiz trlerinden hangisinde, en az 5-6 yllk finansal tablo verilerine gereksinim vardr ? a. Oran analizi b. Yzde yntemi ile analiz c. Baaba analizi d. Eilim yzdeleri analizi e. Karlatrmal tablolar analizi

1.000 2.000 7.000 3.000 4.000 8.000 1,6

3. Bu bilgilere gre, (X) letmesinin ksa vadeli borlar ne kadardr? a. 3.000 b. 4.750 c. 6.250 d. 8.000 e. 10.000 4. Yukardaki bilgilere gre, (X) letmesinin z sermayesi ne kadardr? a. 3.000 b. 4.750 c. 6.250 d. 8.000 e. 10.000 5. Yukardaki bilgilere gre, (X) letmesinin asit-test oran ne kadardr? a. 0,45 b. 0,56 c. 0,96 d. 1,25 e. 1,50

62

Finansal Ynetim

Yaamn inden

eyrek baznda karlatrdmzda ise 2002 yl ikinci eyreinde 149.5 trilyon TL. olan esas faaliyet kar 2002 yl nc eyreinde 40.4 trilyon TL.a geriledi. Bunun en belirgin sebebi TL`deki deer kaybnn 2002 yl nc eyreinde gerilemi olmasdr. VESTEL`in net bor pozisyonu Eyll 2001`de 20 milyon US$ iken Eyll 2002 sonunda 110 milyon US$`a (Haziran 2002: 97 milyon US$) ykselmitir. 2002 yl ilk eyrek sonunda ise bu rakam 75 milyon US$ idi. Net bortaki arta ramen irketin net finansman giderleri (net kur fark giderleri dahil) TL`deki deer kaybnn yavalamasna bal olarak 229 milyon US$dan (2001 ilk dokuz ay) 99 milyon US$a (2002 ilk dokuz ay) gerilemitir. irket`in bor maliyetindeki gerilemenin de bu gerilemede etkisi olduunu dnyoruz. Sonu olarak esas faaliyet kar dolar baznda %19 gerilemesine ramen net kar dolar baznda %66 artmtr. VESTEL, ihracat arlkl bor pozisyonu olan bir irket olduundan TL`deki deer kaybnn yavalamas irketin operasyonel performansn zayflatyor. te yandan finansman giderlerinin azalmas net kar olumlu ynde etkiliyor.

www.finansinvest.com

14 Kasm 2002

VESTEL, 2002 ylnn ilk dokuz aylk dneminde 55.5 trilyon TL. (36 milyon US$) net kar aklad. irket geen yln ayn dneminde ise 24.9 trilyon TL. (22 milyon US$) net kar aklamt. Bu rakam beklentilerimiz dahilindedir. irket yln 3. eyreinde ise 21.4 trilyon TL. net kar aklamt (2002 yl 2. eyrek: 18.4 trilyon TL.). VESTELin 2002 yl ilk dokuz aylk dnemdeki cirosu 2001 ylnn ayn dnemine gre dolar baznda %25 art gstermitir. Cirodaki art hz sat hacmindeki ykseliin gerisinde kalmtr. Bunun sebepleri arasnda TL`deki deer kaybnn bir nceki seneye gre daha yava olmas ve ihracat gelirleri ierisinde kayt edilen kur fark gelirlerinin gerilemesi gsterilebilir. Sonu olarak yllk bazda irketin esas faaliyet kar marj %32`den %21`e gerilemitir.

Unite 3 - Finansal Analiz

63

Yararlanlan ve Bavurulabilecek Kaynaklar

Akg, ztin (1995). Mali Tablolar Analizi (9.B). stanbul: Avcol. Akg, ztin (1994). Finansal Ynetim (6.B). stanbul: Avcol. Aydn, Nurhan (2000). Finansal Ynetim. Eskiehir: Birlik Bektre, Sabri. ve dierleri (2000), Mali Tablolar Analizi. Eskiehir:Birlik. abuk, Adem. ve Lazol, . (2000). Mali Tablolar Analizi. Bursa: Vipsa A. etiner, Erturul. (2000). Mali Tablolar Analizi (3.B). Ankara:Gazi Kitabevi Gcenme, mit. (1999). Mali Tablolar Analizi (2.B). Bursa: Marmara Gibson, Charles H. (1995). Financial Statement Analysis (6.B). Ohio: South Western College Publishing Revsine Lawrence ve dierleri (1999). Financial Reporting&Analysis. New Jersey: Prentice Hall.

Sra Sizde Yant Anahtar

Borsada ilem gren hisse senetlerinin fiyat1 na etki eden bir ok faktr bulunmaktadr. Esas olarak, hisse senedine olan arz ve talebe gre fiyat belirlenir. Hisse senetlerine yatrm yapmak isteyen yatrmclar, eitli analizler yaparak kararlarn verirler. En ok kullanlan analiz yntemleri temel analiz ve teknik analizdir. Temel analizde; genel ekonomik durum, sektr analizi ve iletme analizi yaplr. letme analizi yaplrken, iletmenin finansal tablolarndan yararlanlr. letmenin likidite durumu, bor-z sermaye dengesi ve karllk oranlar mutlaka incelenmesi gereken gstergelerdir. Bilano; iletmenin belirli bir andaki varlkla2 rn ve bu varlklarn kaynaklarn gsteren tablodur. Gelir tablosu ise belirli bir dnemdeki iletme faaliyetlerinin sonularn gstermektedir. Bilanoyu limanda demirlemi bir gemiye, gelir tablosunu ise geminin iki liman arasnda yapm olduu faaliyetlere benzetebiliriz. Bilano ve gelir tablosu, mizanlardan hareketle oluturulur. Dnem sonlarnda geici mizanlar kartldktan sonra, envanter ilemleri gerekletirilerek, kesin mizanlara ulalr. Kesin mizanlardan hareketle de bilano ve gelir tablosu dzenlenir. letme personeli tarafndan yaplan analiz3 ler, iletme faaliyetlerinin ve alanlarn performansn lmek, planlama ve bteleme iin yaplr. Ayrca iletme yneticileri ve sahip ya da ortaklar da finansal analizden yararlanrlar. letme dndan analiz yapanlarn ise amalar ve grevleri farkllk arz eder. rnein, maliye denetileri; iletmenin vergilerini doru beyan edip etmediini, bamsz d denetiler ise; iletmenin mali kaytlarnn doru ve gvenilir olup olmadn belirlemek iin analiz yaparlar. letme personelinin yapt analizlerden daha ok iletme yneticileri ve sahipleri faydalanrken, dardan yaplan analizlerden kamu kurulular ve kamuoyu faydalanr. Likidite oranlar, iletmenin ksa vadeli bor deme gcn lmek iin hesaplanr. Bu oranlardan daha ok iletmeye kredi verecek olanlar yararlanr.
4
SIRA SZDE SIRA SZDE SIRA SZDE SIRA SZDE

Kendimizi Snayalm Yant Anahtar

1. c Yantnz doru deilse Likidite Oranlar blmn gzden geiriniz. 2. d Yantnz doru deil ise Likidite Oranlar blmn gzden geiriniz. 3. c Yantnz doru deilse Finansal Yap le lgili Oranlar blmn gzden geiriniz. 4. b Yantnz doru deilse Finansal Yap le lgili Oranlar blmn gzden geiriniz. 5. c Yantnz doru deilse Finansal Yap le lgili Oranlar blmn gzden geiriniz. 6. b Yantnz doru deilse Finansal Yap le lgili Oranlar blmn gzden geiriniz. 7. b Yantnz doru deilse Faaliyet Oranlar blmn gzden geiriniz. 8. d Yantnz doru deil ise Yzde Yntemiyle Analiz blmn gzden geiriniz. 9. c Yantnz doru deilse Karllk Oranlar blmn gzden geiriniz. 10. d Yantnz doru deilse Eilim Yzdeleri Analizi blmn gzden geiriniz.

64

Finansal Ynetim

Devletin gelirlerinin giderlerini karlayamamas bte aklarnn olumasna yol aar. Bte aklar i ve d piyasalardan borlanlarak kapatlmaya allr. Devletin borlanma ihtiyacnn yksek olmas finansal piyasalardan aktif olarak borlanmasna yol aar. Bu durum lkede nominal ve reel faiz oranlarnn ykselmesine yol aar. Byle bir ortamda iletmelerin bir taraftan borlanma imkanlar kstlanr, dier taraftan borlanma maliyetlerini ykseltir. te yandan, yksek enflasyon, mali sektrn iinde bulunduu durum, belirsizlikler de iletmelerin borlanma koullarn olumsuz ynde etkiler.
5

SIRA SZDE

Faaliyet oranlarnn yksek olmas her za7 man iletmenin lehine olmayabilir. nemli olan bu oranlarn yksekliinin karllk oranlaryla desteklenmesidir. letmenin sat fiyatlar piyasa fiyatlarnn altnda, iletme maliyetlerine ok yaknsa iletmenin stok devir hz ykselecektir. Ancak, bu satlardan yeterli karllk elde edilemeyecektir. Bu durum ise uzun vadede iletmenin faaliyetlerini devam ettirmesinde sorunlar yaanmasna yol aacaktr. Finansal ynetimin temel ilkelerinden birisi 8 dnen varlklarn ksa vadeli kaynaklarla, duran varlklarn ise uzun vadeli kaynaklarla (uzun vadeli borlar+z sermaye) finanse edilmesine dayanmaktadr. Buna aktifpasif dengesi denilmektedir. Karlatrmal analiz yaplarak, dnen ve duran varlklardaki artlarn hangi kaynaklardan finanse edildii belirlenmeye allr.
SIRA SZDE

SIRA SZDE

Faaliyet oranlarnn yksek olmas iletme6 nin varlklarn etkin kullandn, verimli altn gstermektedir. rnein alacak devir hznn yksek olmas; alacaklarn tahsilinde bir sorun yaanmadna, stok devir hznn yksek olmas ise iletmenin stok politikasnn iyi altna iaret etmektedir. Faaliyet oranlarn ykseklii iletmenin karlln da olumlu ynde etkilemektedir.

SIRA SZDE