Tezin Enstitye Verildii Tarih : 24 Aralk 2007

Tezin Savunulduu Tarih : 30 Ocak 2008

STANBUL TEKNK NVERSTES ENERJ ENSTTS
RZGAR ENERJS POTANSYEL ve EKONOMK
ANALZNDE WEIBULL DAILIMININ
KULLANIMI

YKSEK LSANS TEZ
Elektrik Mh. Seyit Ahmet AKDA
(301051021)
OCAK 2008
Tez Danman : Yrd. Do. Dr. nder GLER
Dier Jri yeleri : Prof. Dr. Ahmet BAYLKEN
Yrd. Do. Dr. Mehmet UZUNOLU (Y.T..)

ii
NSZ
Tez almam srasnda, deerli zamann ayrarak almam ynlendiren ve
kolaylatran, tecrbelerinden oka yararlandm, Yrd. Do. Dr. Sayn nder
GLERe, karlatm kimi problemleri amam konusunda, yardmlarn
esirgemeyen Sayn Ali DNLERe, Yrd. Do. Dr. Sayn Burak BARUU ya ve
Do. Dr. Sayn Altu MANa, bu tezi daha nce bitirmem iin beni srekli tevik
eden Prof. Dr Sayn Sermin ONAYGLe, en skntl anlarmda bana yardmlarn
esirgemeyen desteklerini hissettiim sevgili alma ve ev arkadalarma zel
teekkrlerimi sunarm.
Bu almann ortaya kmasn kolaylatran, btn eitim hayatmda yanmda olan
ve desteklerini hibir an eksik etmeyen aileme sadece bunun iin teekkr etmek
hafif kalacaktr, var olduklar iin onlara minnettarm, onlar olmasayd bu almay
yapabilecek gc kendimde bulamazdm.

Aralk 2007 Seyit Ahmet AKDA
iii
NDEKLER
KISALTMALAR v
TABLO LSTES vi
EKL LSTES vii
SEMBOL LSTES viii
ZET x
SUMMARY xi

1. GR 1

2. DNYADA ve TRKYE DE ELEKTRK ENERJS DURUMU 6
2.1 Dnyada Elektrik Enerjisi Durum 6
2.2 Trkiye Elektrik Enerjisi Durumu 9

3. RZGAR ENERJS 12
3.1 Dnyada Rzgar Enerjisi 12
3.2 Uygulanan Destek Modelleri 17
3.2.1 Sabit Fiyat Sistemleri 17
3.2.2 Kota Sistemi 19
3.3 Rzgar Trbini Sektr 21
3.3.1 Gnmzdeki Rzgar Trbinlerinin Kurulu G Olarak Sat
Eilimleri 26
3.4 Danimarkada Rzgar Enerjisi Kullanmnn ve Sektrnn Geliimi
28
3.5 Trkiye de Rzgar Enerjisi Durumu 31

4. RZGAR ENERJS POTANSYEL HESAP YNTEMLER 38
4.1 Temel Denklemler 38
4.1.1 Rzgar G Profili Kanunu 41
4.2 Rzgar Potansiyelinin Hesaplama Yntemleri 41
4.3 Weibull Dalm 42
4.3.1 Grafik Yntem 43
4.3.2 Moment Yntemi 44
4.3.3 En Yksek Olabilirlik Yntemi 46
4.4 Hata Analizi 48
4.5 G Younluunun Belirlenmesi 48
4.6 En Olas Hz Deeri 49
4.7 En Fazla Enerjiyi Tayan Hz 50
4.8 Rzgar Trbininin rettii Enerjinin Bulunmas 50
4.9 Rzgar Trbinlerinin G Erileri 51
4.10 Kapasite Faktrnn Hesaplanmas 52

5. ANAKKALE BLGES N POTANSYEL BELRLENMES ve
EKONOMK ANALZ 53
iv
5.1 Ortalama Rzgar Hz Deerleri 54
5.2 Weibull Parametrelerinin Hesabnda En Uygun Yntemin Seilmesi
57
5.3 Ekonomik Analiz 62

6. SONULAR 66

KAYNAKLAR 68

EKLER 73

ZGEM 79


v
KISALTMALAR
Kpe : Kilo Petrol Edeer enerji
TEA : Trkiye Elektrik letim A
IEA : Uluslararas Enerji Ajans
Riso : Danimarka Ulusal Laboratuar
DM : Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrl
EPDK : Enerji Piyasas Dzenleme Kurumu
vi
TABLO LSTES
Sayfa No
Tablo 1.1 Trkiye enerji tketiminin sektrel dalm ... 5
Tablo 2.1 Sektrel bazda elektrik tketimi .. 10
Tablo 3.1 2006 Sonu itibari ile rzgar enerjisi kurulu gc bakmndan 1000
MW st lkeler.. 13
Tablo 3.2 Avrupa lkeleri iin 2007-2011 rzgar enerjisi kurulu g
tahminleri. 15
Tablo 3.3 Rzgar enerjisi sektrnde alsan ii says .... 15
Tablo 3.4 Rzgar enerjisinin dnya elektrik tketimindeki pay .... 16
Tablo 3.5 rnek lkelerin rzgar enerjisinin elektrik enerjisi tketimindeki
pay .. 17
Tablo 3.6 Her iki sistemin karlatrlmas ..... 21
Tablo 3.7 Rzgar enerjisi alm fiyatlar ... 21
Tablo 3.8 2004-2006 Arasndaki en byk 10 firma 23
Tablo 3.9 Rzgar Trbini Seimleri. 24
Tablo 3.10 Trbin tiplerinin 1995-2004 aras satlar ...... 25
Tablo 3.11 Ortalama trbin kurulu gc ... 27
Tablo 3.12 Byklk olarak rzgar trbinlerinin sat ..... 28
Tablo 3.13 OECD lkelerinin rzgar enerjisi potansiyeli.. 32
Tablo 3.14 letmedeki rzgar santralleri....... 35
Tablo 3.15 Baz Lisans alm rzgar enerjisi tesislerin ortalama kapasite
faktrleri....... 37
Tablo 4.1 4 trbin iin 3. dereceden trbin denkleminin katsaylar.... 52
Tablo 5.1 50metre ykseklik iin zaman serisi ve weibull ortalama deerleri 56
Tablo 5.2 Farkl ykseklikler iin weibull dalm parametreleri belirleme
yntemlerinin karlatrlmas......... 57
Tablo 5.3 50metre ykseklik iin aylk veriler ile yntemlerin
karlatrlmas....

58
Tablo 5.4 80metre ykseklik iin aylk veriler ile yntemlerin
karlatrlmas.... 59
Tablo 5.5 50metre ykseklik iin mevsimsel veriler ile yntemlerin
karlatrlmas.... 61
Tablo 5.6 80metre ykseklik iin mevsimsel veriler ile yntemlerin
karlatrlmas.... 61
Tablo 5.7 Farkl Yksekliklere Gre Trbin Fiyatlar ..... 63
Tablo 5.8 13 farkl durumun karlatrlmas ................. 64
Tablo 5.9 Durum 11 ile belirtilen trbinin aylk kapasite faktrleri... 64
Tablo 5.10 Grafik ynteme gre aylk kapasite faktrleri.. 65
vii
EKL LSTES
Sayfa no
ekil 1.1 1973 ve 2005 de dnyada tketilen enerji miktarnn kaynak
trlerine gre deiimi 2
ekil 1.2 Dnya ve Trkiyede kii ba enerji tketiminin tarihsel geliimi 3
ekil 1.3 1973 ve 2005 yllar iin dnya enerji tketiminin blgesel
dalm 3
ekil 2.1 1973 ve 2005 yllar iin dnya elektrik tketiminin blgesel
dalm 6
ekil 2.2 1971-2005 yllar arasnda dnya elektrik retiminin kaynaklara
gre dalm 7
ekil 2.3 1973 ve 2005 yllar iin elektrik retiminde kullanlan kaynaklara
gre deiimi 8
ekil 2.4 Trkiye elektrik enerjisi kurulu gcnn 1980-2006 dneminde
deiimi 9
ekil 3.1 Rzgar enerjisi kurulu gcnn 1997-2007 geliimi ve 2100
hedefleri

14
ekil 3.2 Rzgar trbini elektrik ebekesine balantlar 26
ekil 3.3 Ortalama trbin kurulu gc 27
ekil 3.4 Danimarka Trbin Deii Program 30
ekil 3.5 Danimarka Trbin Says ve Kurulu Gcnn Geliimi 31
ekil 3.6 Trkiye rzgar atlas 33
ekil 3.7 Repa rzgar atlas 50 metre yllk ortalama rzgar hzlar 33
ekil 3.8 Repa rzgar atlas 70 metre yllk ortalama rzgar hzlar 34
ekil 3.9 Repa rzgar atlas 50 metre yllk ortalama g younluklar 34
ekil 3.10 Rzgar enerjisi kurulu gcnn 1997-2007 geliimi ve 2100
hedefleri

35
ekil 4.1 Rzgarn trbine girerken genilemesi 39
ekil 4.2 Betz limitinin deiimi
41
ekil 5.1 Yllk ortalama hzlar 54
ekil 5.2 Saatlik ortalama hzlar 55
ekil 5.3 Aylk ortalama hzlar 55
ekil 5.4 Aylk ortalama zaman serisi ve Weibull g younluklar 56
ekil 5.5 2001-2006 yllar verilerinin dalm 60
ekil 5.6 2001-2006 yllar verileri iin olan Weibull dalm 60
ekil 5.7 Gerek Maliyet ve Weibull Maliyetlerinin Karlatrlmas 65


viii
SEMBOL LSTES
m : Ktle
v : Rzgar hz
: Hava younluu
A : Alan
1
V : Rzgar trbinine giden rzgarn hz
3
V : Rzgar trbininden kan rzgar hz
2
V : Rzgar trbininde rzgar hz
t
P

: Trbin tarafndan ekilen g
p
c

: En fazla elde edilebilecek g oran
r
P : Rzgar trbinine giden rzgarn gc
a : Rzgar hz oran
: Helmann sabiti
1
P :
1
h yksekliindeki hz
2
P :
2
h yksekliindeki hz
( ) f v : v hznn Weibull olasl
k : ekil parametresi
c : lek parametresi
( ) F v : v hznn Weibull kmlatifi
2
m : Trbine giren havann ktlesi
: Gamma fonksiyonu
ort
v : Ortalama hz
: Standart sapmann karesi
L : Olabilirlik fonksiyonu
w
P : Weibull g younluu
E

: Birim zamanda retilen enerji
max E
V

: En fazla enerjiyi tayan hz
turbin
E : Trbinin rettii enerji
R
P : Trbin gc
1
a : Trbin denklemi katsays
2
a : Trbin denklemi katsays
3
a : Trbin denklemi katsays
4
a : Trbin denklemi katsays
1
v : Trbinin retime balad hz
R
v : Trbinin nominal gte retime getii hz
o
v : Trbinin retimini kestii hz
ix
( )
T
P V : Trbin g erisi
f
C : Kapasite faktr
PVC : Yaplan yatrmn imdiki zaman deeri
I : Balant giderleri dahil trbin fiyat
B : Bakm onarm giderleri
i : Enflasyon oran
r

: Faiz oran
t

: Trbin mr
S : Hurda deeri

x
RZGAR ENERJS POTANSYEL VE EKONOMK ANALZNDE
WEIBULL DAILIMININ KULLANILMASI
ZET
Su ve enerji kaynaklarn ynetimi ve verimli ekilde kullanlmas gnmzn nemli
sorunlarndan bir tanesidir. Enerji tketiminin hzl artmasna ramen enerji
kaynaklar miktar ve eitlilii bakmndan kendine yeterli lke says yok denecek
kadar azdr. Bu da enerji ticaretinin gelimesine ve gvenlii konusuna verilen nemi
artrmaktadr. Bu nedenle gnmzde enerji konusu devletlerin uluslararas
politikalarn belirlemesinde etkili olan en nemli elerden biri durumuna gelmitir.
Fosil kkenli enerji kaynaklarnn kullanlmas sonucu byk miktarda sera gaz
emisyonu uzun yllar atmosfere verilmitir. Bununda etkisi ile kresel snma, hava
kalitesinde bozukluklar, su kaynaklarnn kirlenmesi gibi durumlar ortaya kmtr.
Petrol krizleri sonucunda gelien arz gvenlii kavram, 1980lerden itibaren ise
temiz evreye verilen nemin artmas, Rio Szlemesi, Kyoto Protokol, ABnin
direktiflerinin etkisi ile yenilenebilir enerji kaynaklar konusunda yaplan almalar
bu konudaki teviklerin de etkisi ile artmtr. Rzgar enerjisi yenilenebilir enerji
kaynaklarnda biridir.
Bu alma kapsamnda, anakkale blgesindeki rzgar enerjisinin potansiyeli
Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrlnn (DM) 2001-2006 yllar arasnda 10
metre ykseklikte llen saatlik ortalama rzgar iddeti verileri kullanlarak
Weibull dalm ve gerek zaman serisi analizi ile incelenmitir. Weibull
parametreleri aylk, mevsimsel ve yllk bazda 3 farkl ynteme gre hesaplanm
hata analizi sonularna gre hangi yntemin kullanlmas gerektii seimi
yaplmtr. Seilen 1000, 1300, 2000 ve 2300 kWlk 4 trbinin, toplam 6 farkl
gbek yksekliinde, 13 farkl durumu iin kapasite faktrleri sonular
karlatrlm ve retim maliyeti en dk kan trbin iin yllk ve mevsimsel
bazda kapasite faktr deerleri hesaplanmtr.











xi
USING WEIBULL DISTRIBUTION IN WIND ENERGY POTENTIAL AND
ECONOMIC ANALYSIS
SUMMARY
The management of water and energy sources and their productive usage is one of
the vital problems of today. Although energy consumption increases rapidly, there
are really few countries which have enough energy sources in terms of amount and
diversity of energy sources. This increases the importance of security of energy
trading. Thus, today the subject of energy has been one of the most significant
components, effective in determining international policy of nations. A huge amount
of green house gas emission has been let go to the atmosphere for many years, with
the result of usage of the fossil fuels. So the global warming, the poor quality of air,
the pollution of water sources and such problems have appeared. The studies made in
the field of renewable energy sources have been encouraged with the oil crisis, the
increase of importance for a clean environment since 1980s, the effect of the Rio,
Kyoto protocol and directive of European Union. One of the significant renewable
energy source is wind energy. Wind energy is generally used renewable energy
source recently.

Within the scope of this study, wind energy potential of anakkale region has been
analyzed using Weibull distribution and real time series analysis, making use of
hourly average wind data of State Meteorological Works General Directorate (SMW)
measured in 10 m height between 2001 and 2006. Weibull parameters have been
calculated using 3 different methods based on monthly, seasonally and yearly data,
and the method to be used has been selected according to R
2
and RMSE analysis.
Capacity factor results of 4 selected turbines with 1000, 1300, 2000 and 2300 kW
with 6 different hub height have been calculated according to 13 different positions.
Yearly and seasonally capacity factor values have been calculated for the turbine
with the lowest production cost.
1
1. GR
retilemeyen ama mevcut bir formdan dierine dntrlebilen enerji; Yunanca
energia szcnden alnm olup; etkiyen kuvvet anlamna gelmektedir [1].
Enerji tanm konusunda tam bir birliktelik salanamamtr. Enerji, fizik biliminde,
i yapabilme yetenei ve depolanan i olarak tanmlanr, enerji bilimi olarak bilinen
termodinamik ise enerjiyi deiikliklere yol aan etken olarak tanmlar [2]. En genel
ve kapsaml bir ekilde ise bir sisteme eklendiinde ya da kartldnda sistem
parametrelerinden herhangi birinde deiikliklere neden olan etken olarak
tanmlanabilir. Enerjinin tanm konusunda tam bir birlik olmasa da enerji konusunun
gnmz insan hayatndaki nemi ortadadr.
Enerji, nkleer enerji, kimyasal enerji, elektrik enerjisi, s enerjisi, mekanik enerji,
k enerjisi gibi deiik formlarda bulunabilir. Enerjinin retildii enerji kaynaklar
gnmzde yenilenebilir ve konvansiyonel olarak deerlendirilmektedir.
Yenilenebilir enerji, belirli bir mr olmayan enerji kaynaklardr ve byk bir
blm gne enerjisinin forum deitirmesi ile meydana gelmilerdir. Fosil kkenli
yaktlar, konvansiyonel enerji kaynaklarn oluturmaktadrlar. Bu yaktlar
yeryznde depo edilmi halde bulunurlar ve belirli bir mrleri vardr. Bu yaktlarn
mrlerinin snrl olmasna karn gnmz iin fosil kkenli enerji kaynaklarnn
yokluundan ya da eksikliinden sz edebilmek mmkn deildir. Enerji talebi
srekli artarken bu yaktlarn azalmas, son 5 yl ierisindeki petrol ve doal gaz
fiyatlarndaki artlar, bu yzyl ierisinde enerji kaynaklarnn fiyatlarnn artacan
dorulamaktadr. Dnemsel yokluklarn yaanma olaslklarnn kuvvetle muhtemel
olduu, bu nedenle dnyann ekonomik bloklar arasnda enerji kaynaklar iin
ekimelerin hzlanaca, yeterli, kaliteli, gerekli zamanda ulalabilecek enerji
kaynaklar iin byk bir yarn olaca aktr [3]. Yani artk enerji kaynaklarnn
bol ve ucuz olduu yzyl bitecek, yerini enerji savalarnn olma olasl olduu
dnem alacaktr.
Dnyada yllk tketilen enerji miktar, nfus art, yaam standartlarndaki art,
hzl bir ehirleme ve sanayilemeye paralel olarak artmaktadr. 1950-2005 yllar
2
arasnda dnya nfusu 2 katna karken kii ba tketilen enerji 3 katna km
yani dnyada tketilen enerji 6 kat artmtr [4]. 1973 ve 2005 tarihlerinde dnyada
tketilen enerji miktarnn kaynak trlerine gre deiimi ekil 1.1 de
gsterilmektedir [5]. ekil 1.2 de ise 2004 ylna kadar dnyadaki ve 2005 ylna
kadarki lkemizde kii bana tketilen kilo petrol edeer (kpe) enerjinin deiimi
grlmektedir [4]. Enerji tketimi konusunda yaplan senaryolar ve tahminler bu
artn uzun yllar devam edecei ynndedir [6,7]. Buna karlk tarihsel srete
enerji kaynaklarna ulama konusunda zaman zaman skntlar yaanm, enerji
kaynaklarnn fiyatlarnda byk deiimler meydana gelmitir. Gnmzde enerji
kaynaklar miktar ve eitlilii bakmndan kendine yeterli lke says yok denecek
kadar azdr. Bu da enerji ticaretinin gelimesine ve gvenlii konusuna verilen nemi
artrmaktadr. Bunun sonuncuda, bu kaynaklara yeterli miktarda ve eitte sahip
olmayan zelikle gelimekte olan lkelerde, enerji kaynaklarnn fiyatlarndaki
dalgalanmalar, hayat standartlar ve ekonomik byme bakmndan sorunlar
meydana getirebilmektedir. Bu nedenle enerji konusu gnmzde devletlerin
uluslararas politikalarn belirlemesinde de etkili olan en nemli elerden biri
durumuna gelmitir. lkelerin gelimilik ve sanayilemeleri kii bana enerji
tketimi ve birim katma deer retmek iin harcanan enerjinin (enerji younluu)
baka kavramlarla birlikte deerlendirilmesi ile ortaya kmaktadr [3]. Bunlardan
dolay enerji kaynaklarna hakim olmak ve bunlar ynetebilmek, bu kaynaklar
verimli ekilde kullanabilmek, gelimiliin ve ekonomik bymenin srekli olmas
bakmndan nemlidir.

ekil 1.1 1973 ve 2005 de dnyada tketilen enerji miktarnn kaynak trlerine gre
deiimi
3

ekil 1.2 Dnya ve Trkiyede kii ba enerji tketiminin tarihsel geliimi
Dnya da tketilen enerji miktar ve eidi, teknolojik gelimelerinde etkisi ile
deiiklik gstermektedir. Gelimi lkeler olarak bilinen OECD lkelerinin toplam
enerji tketiminde ki pay 1973 ylnda % 61.3 iken bu pay 2005 ylnda % 48.5 e
dmtr [5]. Blgeler baznda 1973 ve 2005 yl enerji tketiminin ekil 1.3
gsterilmitir.

ekil 1.3 1973 ve 2005 yllar iin dnya enerji tketiminin blgesel dalm
OECD lkelerindeki enerji tketiminin dnya enerji tketimindeki paynn azalma
nedenleri u ekilde sralanabilir. Bu lkelerin kii ba enerji tketimlerinin belirli
4
bir olgunluk ve doygunlua ulamas, enerji verimlilii almalar, sanayi
sektrndeki yatrmlarn daha az enerji tketip daha fazla katma deer reten yani
daha fazla teknoloji youn ynlere kaymas, nfus artnn dk olmas gibi
faktrlere dayanmaktadr. OECD lkeleri arasnda enerji tketimi en fazla artan
lkeler sras ile Gney Kore, Portekiz ve Trkiye olmutur. Bu dnem zarfnda
dnya enerji tketiminde OECD lkelerinin etkisi azalmakta fakat zellikle in ve
gelimekte olan Asya lkelerin etkisi ise artmaktadr [6].
OECD d lkelerde ise petrol krizlerinden sonraki yllarda dnya enerji
tketimindeki paylar kararl bir ekilde art gstermitir, bu artn olmasnda en
nemli pay bata in ve Hindistan gibi lkelerin tketimlerindeki artlardr. Bu
artn nedenleri arasnda bu lkelerde meydana gelen sanayileme ve yaam
standartlarndaki ykselme nemli bir yere sahiptir [6].
Enerji tketimi srekli bir art ierisinde iken enerji yatrmlar ve ar-ge
almalarna lke btelerinden ayrlan miktarlar da artma eilimindedir. World
Energy Outlook 2007 almasna gre 2006 fiyatlar baz alnd zaman sadece
inin 2007-2030 yl iin 3.7 trilyon dolar enerji sektr iin yatrm yapmas
gereklidir [6]. Enerji retiminde ve tketiminde kullanlan yeni ve verimli
teknolojiler hzl bir ekilde gelimekte ayn zamanda eski teknolojiler ise gelimekte
olan lkelere satlmaktadr.
2003 ylnda dnyada tketilen enerjinin sektrlere gre dalm incelendiinde,
bina sektrnn toplam nihai enerji tketimindeki pay %24, sanayi sektrnn
%49, ulatrmann ise %27 olmutur. 2025 yl iin yaplan projeksiyon
almalarnda ise bu paylarnn sras ile %22, %55 ve %23 olaca tahmin
edilmektedir [8]. lkemizde ise sanayi sektrnn 1990 ylnda toplam enerji
tketimindeki pay %35 iken, 2004 ylnda %42 olmutur. Yine ayn dnemde konut
ve hizmet sektrnn pay %37den %30, ulatrma sektrnn pay ise %21 den
%20 ye dmtr. Sektrel enerji tketimin 1990-2004 yllar arasndaki dalm
Tablo 1.1 de zetlenmitir. lkemizde 2013 yl iin yaplan projeksiyon
almalarnda sanayi sektrnn enerji tketimindeki paynn %44.1e kmas,
ulatrma sektrnn paynn ise %20.1e kmas beklenmektedir [9].
Dnya enerji tketim blgeleri ile youn enerji kaynaklarna sahip blgelerin farkl
olmas enerji ticaretinde gvenliin nemini daha fazla arttrmaktadr. Dnya petrol
5
retiminin %32.9u Suudi Arabistan, Rusya ve ABD tarafndan yaplmaktadr. En
byk ithalatlar ise ABD, Japonya ve in olmutur [5].
Tablo 1.1 Trkiye enerji tketiminin sektrel dalm
1990 1995 2000 2001 2004
Setrler
Pay
%
Pay
%
Pay
%
Pay
%
Pay
%
Sanayi 35 35 39 37 42
Konut ve
Hizmetler 37 35 33 33 30
Ulatrma 21 22 20 22 20
Tarm 5 5 5 5 5
Enerji
D 2 3 3 3 3
Gnmzde elektrik enerjisi insan yaamnn temel ihtiyalarndan biri durumuna
gelmitir, bata bilgisayarlarn elektrik ile almas ve elektrik enerjisi kesilmesi
sonucunda bu makinelerin alamamas nedeni ile ou yerde almalar
yaplamamaktadr. Bu nedenle elektrik enerjisinin insan hayatnda ki nemi inkar
edilemez.
Gnmzde gittike artmakta olan elektrik enerjisi talebinin karlanmasnda,
konvansiyonel enerji kaynaklarnn ekosistem zerindeki olumsuz etkisi ve arz
gvenlii kavram nedeni ile yenilenebilir ve temiz enerji kaynaklarnn elektrik
enerjisi retiminde nemini ve kullanm zorunluluunu aka ortaya koymaktadr.
Bu enerji kaynaklar iinde halen en popler olan rzgar enerjisidir.
Rzgar enerjisi potansiyeli eitli programlar kullanlarak belirlenebildii gibi
istatistik olarak da belirlenebilir. statistiksel olarak yaplan almalar rzgar enerjisi
Weibull dalm kullanarak temsil etmenin ok iyi sonular verdiini gstermitir.
Weibull dalmnn parametrelerini belirlemek iin eitli yntemler vardr. Bu
yntemler kullanlarak belirlenen Weibull parametrelerinin kullanlmas ekonomik
analizde farkl sonular kmasna neden olmaktadr. Bu nedenlerden dolay bu
almada literatrde en en fazla kullanlan moment, grafik ve en yksek olabilirlik
ynteminin karlatrlmas anakkalede llen 6 yllk rzgar verileri kullanlarak
yaplacak ayrca blgede rzgar enerjisinden retilecek elektriin fiyat eitli
durumlar iin belirlenecektir.

6
2. DNYADA ve TRKYE DE ELEKTRK ENERJS DURUMU
2.1 Dnyada Elektrik Enerjisi Durumu
lk kullanm amac aydnlatma olan elektrik enerjisi, bugn srdrlebilir bir
kalknmann temel gereksinimlerindendir. Elektrik enerjisinin depolanmasnn ok
zor ve pahaldr. Elektrik enerjisi retildii anda tketilmek zorunda olmadr ve
neredeyse btn rn ve hizmetlerin retiminde girdi olarak kullanlmaktadr. Ayrca
elektrik enerjisinin tam ikamesinin olmamasndan dolay, arznda meydana
gelebilecek her hangi bir sorun uzun dnemde bir lkenin ekonomisini ve
gelimesini etkileyebilecek gce sahiptir. Bu nedenle srekli, kaliteli ve ucuz
elektrik salamak birok sektr iin hayati nem tamaktadr. 2004 yl sonunda
dnya elektrik enerjisi kurulu gc 3872 milyon kWdir [10]. Bununla birlikte dnya
nfusunun 1.6 milyarlk ksm yani yaklak % 25i hala elektrik enerjisine
ulamamtr. Dnyada tketimi en hzl artan enerji formu elektrik enerjisidir. 2005
yl dnya kii ba elektrik tketimi 2500 kWh iken ABDde bu 12322 kWh, ABde
ise 6000 kWh seviyesindedir. lkemiz iin ise bu deer 2200 kWh dir [4].
1973 yl dnya elektrik retimi 6116 TWh olarak gereklemi, OECD lkelerinin
pay %73.2 olmutur. 2005 ylnda ise dnya elektrik retimi 2.98 kat artarak 18235
TWh olmu ve bu retimde OECD lkelerini pay %56.9 seviyesine inmitir [5].
1973 ve 2005 yl blgesel elektrik tketimleri ekil 2.1de gsterilmitir.

ekil 2.1 1973 ve 2005 yllar iin dnya elektrik tketiminin blgesel % dalm
7
thal enerji kaynaklarna olan bamllk, artan yakt fiyatlarnn maliyetlere etkisi,
zellikle elektrik enerjisi retim birim maliyetindeki deiimler bakmndan
nemlidir. Bununla birlikte baz enerji kaynaklarnn belirli blgelerde
toplanmasndan dolay yaanan skntlar arz gvenlii kavramn gelitirmi, elektrik
retimi iin kullanlan kaynaklar eitlendirilmeye allm ve alternatif enerji
kaynaklar kullanmn yaygnlatrmtr. Arz gvenlii kavram kaynaklarn
yetersiz olmasndan kaynaklanmamakta, zellikle petrol ve nkleer yaktlarn dnya
corafyasnda eit yaylmamasndan kaynaklanmaktadr. Ayrca fosil kkenli
yaktlar gnmz iin yeterli olsa da belirli bir mrleri vardr. Bunlarn sonucunda
zellikle elektrik enerjisi retmek iin kullanlan kaynaklarn kullanm oranlar ve
trleri tarihsel srete lkeler ve blgeler baznda ekonomik, teknik, evresel ve
benzeri nedenlerden dolay deiiklikler gstermitir. ekil 2.2de 1971-2005 yllar
arasnda dnya elektrik retiminin kaynaklara gre dalm gsterilmektedir. ekil
2.3de ise 1973 ve 2005 yllar iin elektrik retiminde kullanlan kaynaklar baznda
deiimi gsterilmektedir. Bu dnem ierisinde petroln elektrik retimindeki pay
%24.7 den % 6.6 deerine gerilemitir. Yine ayn dnemde hidroelektrik
kaynaklarn pay % 21 den % 16 ya gerilemitir. Buna karlk doal gazn pay
%12.1 deerinden %19.7 ye, nkleerin ise %3.3 den %15.2 ye, kmrn pay ise
%38.3 den %40.3 e kmtr [5].

ekil 2.2 1971-2005 yllar arasnda dnya elektrik retiminin kaynaklara gre
dalm
8
1970lerde yaanan petrol ambargolar ve krizleri sonuncuda, uzun bir dnemde dar
bir aralkta olan petrol fiyatlar aniden byk miktarlarda artmasdr. 1990lardan
itibaren temiz evreye verilen neminin artmas, 1992 ylnda Rio Szlemesi, 1994
ylnda Birlemi Milletler klim Deiiklii ereve Szlemesi, 1997 ylndaki
Kyoto Protokolu, ABnin direktiflerinin etkisi ve fosil enerji kaynaklar kullanm ile
ekosistem arasndaki ilikiler sonucunda yenilenebilir enerji kaynaklar konusundaki
almalar hzlanmtr.

ekil 2.3 1973 ve 2005 yllar iin elektrik retiminde kullanlan kaynaklara gre
deiimi
Yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanmyla elektrik enerjisi retimi,
konvansiyonel kaynaklarn kullanlmasyla elektrik enerjisi retimine gre pahal
olabilse de arz gvenliinin salanmas, istihdam olanaklarnn yaratlmas ve temiz
bir evre bakmndan olumlu sonulara sahiptir. Enerji kaynaklar deerlendirilirken,
baka lkelere olan bamllk, elde edilme kolayl, kaynan gnmzdeki fiyat
ve gelecekteki olas yaanabilecek fiyat deiimleri, ayrca evresel etkiler dikkate
alnarak kaynak kullanmna karar verilmelidir [4]. leride fosil kkenli kaynaklarn
azalmas, kaynak temininde problemlere ve buna bal olarak fiyatlarnda artlara
neden olabilecektir. Ayrca fosil kkenli yaktlardan karbon vergisi alnmas
konusunda dnyada almalar devam etmektedir. Bu da gelecekte yenilenebilir
kaynaklarn kullanlmas ile elektrik enerjisi retimini fosil yaktlar kullanlmas ile
yaplan retimden daha dk maliyette olabileceini gstermektedir. Ayrca
teknolojik gelimeler sonucunda son 20 yl ierisinde yenilenebilir enerji
kaynaklarndan olan bioktle, gne, rzgar kullanarak elektrik retimi birim
maliyetlerinde byk miktarda d meydana gelmitir. nk bu sistemlerin yakt
ve dier giderleri yok denecek kadar azdr ve ilk yatrm maliyetleri ise teknolojik
gelimelerle birlikte zamanla dmektedir. Bu nedenlerden dolay lkelerin kendi z
9
kaynaklarndan olan yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanmn arttrmalar ve
retim teknolojileri konusundaki ar-ge almalarn yapmalar olduka nemlidir.
2.2 Trkiye Elektrik Enerjisi Durumu
lkemizin brt elektrik enerjisi tketimi 1980 ylnda 24616.6 GWh iken 2006
ylnda bu deer 7.08 kat artarak 174637.3 GWh olmutur [13]. Bu dnem zarfnda
2001 ylnda yaanan ekonomik krizin haricinde elektrik enerjisi tketimi art
pozitif deerler almtr. Elektrik enerjisi tketiminin % olarak en fazla artt yl
%12.5 ile 1984 yl olurken en kk art ise %3.9 ile 1999 yl olmutur. Bununla
birlikte bu sre zarfnda lkemiz elektrik enerjisi tketimi ekonomik krizin yaand
dnem olan 2001 yl srekli ve kararl bir ekilde artmtr. Yine ayn dnemde
kurulu gcmz ise 5118.7 MWdan 40564.8 MWa kmtr [13]. ekil 2.4 elektrik
enerjisi kurulu gcnn 1980-2006 dneminde deiimini gstermektedir.
Elektrik enerjisi tketiminin srekli artmas ve bunun kamu zerine getirdii
ekonomik yk ayn zamanda 1980 li yllarda dnya genelinde hzlanan liberalleme
hareketleri sonucunda lkemiz elektrik sektrnde de yaanan finansman skntsnn
giderilmesi iin eitli yntemlerin uygulanmasna neden olmutur. Bu yntemler
Yap let Devret, Otoprodktrlk, Yap let ve letme Hakk Devri modelleridir.
Bu modellerle de istenilen sonulara ulalamamasn da etkisi ile 2001 ylnda
Elektrik Piyasas Kanunu karlmtr [14,15].
1980-2006 Trkiye Kurulu G Deiimi
0.0
5000.0
10000.0
15000.0
20000.0
25000.0
30000.0
35000.0
40000.0
45000.0
1
9
8
0
1
9
8
3
1
9
8
6
1
9
8
9
1
9
9
2
1
9
9
5
1
9
9
8
2
0
0
1
2
0
0
4
Yllar
K
u
r
u
l
u

G

(
M
W
)

ekil 2.4 Trkiye elektrik enerjisi kurulu gcnn 1980-2006 dneminde deiimi
lkemizde tketilen elektrik enerjisi miktar neredeyse srekli artmasna karn,
elektrik enerjisi retiminde kullanlan yenilenebilir enerji kaynaklarnn kurulu g
10
ierisindeki pay ayn dnemde % 41.6dan % 32.4e dmtr. .Byk gl hidro
elektrik santralar dahil yenilenebilir enerji kaynaklarndan retilen elektrik
enerjisinin toplam elektrik enerjisi retiminde ki pay ise ayn dnemde %51.1 den
%21.2 ye gerilemitir, buna karn neredeyse tamamen ithal bir kaynak olan doal
gazn pay 2006 ylnda % 44 seviyesine kmtr [13].
lkemizde tketilen elektrik enerjisinin sektrlere gre dalm incelendiinde
sanayi sektrnn 1990 ylnda %62.4 olan pay 2004 ylnda %48.6 ya dmtr
buna karlk 1990 ylnda konut sektrnn %35 olan pay 2004 ylnda %47.6 ya
kmtr. Ulatrma sektrn pay ise %0.7 den kk bir dle %0.6 ya
inmitir. Tarm sektrnde ise bu pay %1.2den %3.2 ye ilerlemitir. 1990-2004
yllar arasnda net elektrik enerjisi tketiminin sektrel bazda dalm Tablo 2.1de
sunulmutur [9].
Trkiye elektrik enerjisi tketimi ve kurulu g gereksinimini inceleyen, Trkiye
Elektrik letim A (TEA) tarafndan yaplan projeksiyon almalarnda iki
referans senaryo dikkate alnmtr. Senaryolarn birincisine gre lkemiz elektrik
enerjisi tketim deeri 2016 ylnda 378234 GWhe kmas beklenirken, ikinci
senaryoya gre ise bu deerin 321567 GWhe kmas beklenmektedir. Elektrik
retim tesisi kurmak iin alnan lisanslara dayal yaplan tahminlere gre 2009
ylndan itibaren elektrik enerjisi kurulu gcmz elektrik enerjisi talebimizi
karlamaya yetmeyecektir [16]. Bu nedenle Trkiyenin elektrik enerjisi kurulu
gcnn artrlmas gerekmektedir. Elektrik enerjisi kurulu gcn artrrken de yerli
linyit ve yenilenebilir kaynaklarn kullanmn n planda tutulmas iin almalarn
yaplmas enerji arz gvenliimiz bakmndan nemlidir.
Tablo 2.1 Sektrel bazda elektrik tketimi
Sektrler 1990 1995 2000 2001 2002 2003 2004
Sanayi 29212 38007 38007 46989 50292 55099 58879
Konut ve
Hizmetler 16688 27384 27384 46058 48336 52120 57637
Tarm 575 1513 1513 3203 3490 3657 3895
Ulatrma 345 490 490 820 830 890 731
Toplam Net
Tketim (GWh) 46820 67394 67394 97070 102948 111766 121142
Trkiyenin yenilenebilir enerji kaynaklarnn byk bir blmn halen
kullanmamaktadr. Bu yenilenebilir enerji kaynaklarndan biri de rzgar enerjisidir.
Rzgar enerjisi sistemlerinin ekonomik mr 20-25 yl olarak hesaplanmaktadr. Son
11
yllarda rzgar enerjisinin elektrik enerjisi retmek amac ile kullanm dnyada
byk bir art gstermitir. lk yatrm maliyetleri, kullanlan kule ve trbin tipine
gre deimekle birlikte, genel olarak sistemin mr boyunca yaplan yatrmn %75-
80i kadar olmaktadr. Bu nedenle yakt giderleri olmamas sabit fiyatlardan elektrik
retimini salamaktadr. Bunun uzun vadeli sonucu ise siyasi, ekonomik, evresel
dezavantajlardan muaf, yerel ve sabit fiyatla retim yapabilen bir sistem olmasdr.
Bundan dolay retilen elektrik enerjisi fiyatn etkileyen en nemli faktrlerden bir
tanesi blgenin potansiyelidir. 1980lerde ortalama olarak 8 Euro cent/kWh den fazla
olan rzgar enerjisinden elektrik retim maliyetinin [1], gnmzde 1.4 Euro
cent/kWh seviyelerine kadar den yerler olduu yaplan almalarda
gsterilmektedir [12].
12
3. RZGAR ENERJS
Rzgar; dnyann erilii, dnme eksenin eimi, dnya yzeyinin homojen olmayan
yaps nedeni ile, yeryznn eit olmayan snmas ve soumas sonucu ortaya kan
basn farkllklar ile oluan hava hareketidir. Rzgar trleri, kresel rzgarlar,
mevsim rzgarlar, gnlk rzgarlar ve yerel rzgarlar olarak snflandrlabilir.
Kresel rzgarlar; alizeler, batl rzgarlar, kutup rzgarlarn kapsar. Mevsimsel
rzgarlar muson rzgarlardr. Gnlk rzgarlar ise kara ve deniz meltemleri, da ve
vadi meltemleridir. Yerel rzgarlar ise sam yeli, fn, bora, mistral, krivetz ve
poyrazdr [17,18].
Bir blgedeki rzgarn iddeti ve dier karakteristikleri zerinde blgenin
meteorolojik ve topografik yapsnn nemli bir etkisi vardr. Kuvvetli rzgarlarn
oluma ihtimali yksek olan yerler u ekilde sralanabilir; Basn gradyannn
yksek olduu yerler, hakim rzgar ynne paralel vadiler, yksek ova ve platolar,
srekli inici ak blgeleri, tepe ve da zirveleri, jeostrofik rzgar ve termal
etkileimlerin meydana geldii ky eritleri eklinde sralanabilir. Zayf rzgar
alanlar olma ihtimali yksek olan yerler ise, hakim rzgar ynne dik vadiler,
engebelerle glgelenmi arazi, ksa ve dar vadi ya da kanyonlar, przllk
yksekliinin byk olduu yerlerdir [18].
3.1 Dnyada Rzgar Enerjisi
Rzgar enerjisinin ilk kullanm ok eskilere dayanmaktadr ve M. 5000li yllarda
Msrda Nil nehri kylarnda yelkenli kayklar hareket ettirmek iin olduu
bilinmektedir. Ardndan ise in, ran, Anadoluda yel deirmenlerinde ve su
pompalama amac ile kullanm hzl bir ekilde artmtr. Hal seferlerinin de etkisi
ile rzgar gc kullanm Avrupaya kadar ulamtr [1].
Rzgar enerjisi kullanlarak ilk elektrik retimi ise 1881 ylnda Danimarkada
gereklemitir [18]. 1920lerin sonunda ise artan elektrik enerjisi ihtiyacna karn
rzgar enerjisi sistemlerinin yeterli gven vermemesi sonucunda kullanm hzl bir
ekilde azalmtr. 2. Dnya savann ardndan gelien aerodinamik bilgisinin rzgar
13
trbinlerine uygulanmas ile rzgar enerjisi kullanm tekrar nem kazanmtr.
1950li yllarda rzgar enerjisi konusunda almalarn tekrar nem kazanmtr.
Bunun nedenlerinden bir tanesi de 2. Dnya sava srasnda enerji kaynaklarnda
da olan bamlln neminin anlalmasdr. Fakat ayn dnemde konvansiyonel
enerji kaynaklarnn fiyatlarnn dk olmas ve bu kaynaklara ulama konusundaki
skntlarn alm olduu fikri, rzgar enerjisi konusunda yaplan almalarn
yavalamasna neden olmutur. 1970lerde yaaman petrol krizleri lkelerin kendi z
kaynaklarn kullanmnn nemini bir kez daha ortaya koymu ve rzgar enerjisi
konusunda yaplan almalar tekrar hzlanmtr.
2006 yl sonu itibari ile dnyada toplam rzgar enerjisi kurulu gc 73904 MWdr.
Rzgar enerjisi son dnemde kullanm en ok artan yenilenebilir enerji kaynadr.
Bu kurulu g deerinin 48062 MWlk ksm AB lkelerindedir. Almanyada 20622
MW, spanyada ise 11615 MW kurulu rzgar santrali gc vardr. Dier lkelerdeki
durum ise Tablo 3.1de gsterilmitir [19]. ekil 3.1de ise 1997-2006 dnemindeki
dnya rzgar enerjisi kurulu gcnn deiimi ve 2010 yl hedefleri aadaki
ekilde grlmektedir [11].
Tablo 3.1 2006 Sonu itibari ile rzgar enerjisi kurulu gc bakmndan 1000 MW
st lkeler
lke
2005 Sonu
Kurulu Gc
(MW)
2006'da
Eklenen
Kapasite (MW)
Art oran
2005-2006
(%)
2006 Sonu
Kurulu Gc
(MW)
Almanya 18428 2194 11.9 20622
spanya 10028 1587 15.8 11615
ABD 9149 2454 26.8 11603
Hindistan 4430 1840 41.5 6270
Danimarka 3128 8 0.3 3136
in 1260 1145 90.9 2405
talya 1718 405 23.6 2123
ngiltere 1353 610 45.1 1963
Portekiz 1022 628 61.4 1650
Fransa 757 810 106.9 1567
Hollanda 1224 336 27.5 1560
Kanada 683 768 112.4 1451
Japonya 1040 354 34 1394
Toplam 59004 14900 25.3 73904
Uluslararas Enerji Ajansnn (IEA) rzgar enerjisi konusunda 2007 ylnda
yaynlad almasnda 2010 yl iin, Japonyann rzgar enerjisi kurulu gcn
3000 MWa, Portekizin 3750 MWa, spanyann 20155 MWa karma hedefleri
olduu belirtilmektedir. Ayrca yine ayn dnemde Norvein rzgar enerjisi
14
kullanarak rettii elektrik miktarn 0.671 TWh miktarndan 3 TWhe, kartmay
hedefledii belirtilmektedir [20]. Bununla birlikte BTMnin (danmanlk firmas)
2007-2011 yl iin yapt Avrupa lkeleri bazndaki tahminler Tablo 3.2de
zetlenmitir [21]. 2006 sonu yaklak 49 bin MW olan kurulu g deeri 2011
ylnda yaklak 59 bin MW lk bir artla 108 bin MW deerine kmas
beklenmektedir.
7475
9663
13696
18039
24320
31164
39290
47686
59004
73904
90000
109000
132000
160000
28000
19000
14900
11318
8126
6844 6280
4344
4033 2187
23000
8396
0
20000
40000
60000
80000
100000
120000
140000
160000
180000
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Yllar
K
u
r
u
l
u

G

(
M
W
)
Art
Kapasite

ekil 3.1 Rzgar enerjisi kurulu gcnn 1997-2007 geliimi ve 2010 hedefleri
Rzgar enerjisi; enerji arz gvenliinin, bamszlnn salanmas ve enerji arzna
katks bakmndan nemli bir kaynaktr. ABnin 2010 yl iin yenilenebilir enerji
kaynaklar kullanm ile elektrik retimi hedefindeki en nemli katky rzgar
enerjisinin yapaca tahmin edilmektedir. Bununla birlikte sadece evresel sorunlarn
zlmesine yardmc olmakla kalmayacak ayn zamanda ticari faydalar, teknolojik
aratrmalar, ihracat ve istihdam olanaklar salayacaktr. Tablo 3.3 de rzgar
enerjisi endstrisinin meydana getirdii i olanaklar eitli rnek lkeler iin
grlmektedir [20].

15
Tablo 3.2 Avrupa lkeleri iin 2007-2011 rzgar enerjisi kurulu g tahminleri
lkeler 2007 2008 2009 2010 2011
Eklenen
Kapasite
(MW)
Avusturya 100 200 250 250 250 1050
Belika 100 100 150 250 100 700
Danimarka 20 30 250 300 150 750
Finlandiya 50 50 100 100 100 400
Fransa 1000 1200 1400 1600 2000 7200
Almanya 1800 1600 1400 2000 2500 9300
Yunanistan 150 200 200 300 300 1150
rlanda 200 200 300 300 350 1350
talya 800 800 1000 1000 1200 4800
Hollanda 150 100 250 100 300 900
Norve 150 250 400 500 800 2100
Polonya 150 250 300 400 700 1800
Portekiz 700 700 800 800 800 3800
spanya 1600 1700 2000 2000 2200 9500
Trkiye 150 200 250 300 300 1200
ngiltere 900 1500 2000 2000 2500 8900
Geri Kalan
Avrupa 400 500 500 600 600 2600
Toplam 8610 9760 12030 13150 15600 59150
2006 yl verilerine gre Almanya 30500 GWh ile elektrik enerjisi ihtiyacnn %5.6
sn, spanya 23372 GWh ile elektrik enerjisi ihtiyacnn %8.72ini, ABD 31000
GWh ile elektrik enerjisi ihtiyacnn %0.77ini, Danimarka 6108 GWh ile elektrik
enerjisi ihtiyacnn %16.78ini, rzgar enerjisinden salamaktadr. Danimarkann
rzgar enerjisinin elektrik retimindeki oran, yln baz dnemlerinde %32ler
seviyesine kadar kabilmektedir. Tablo 3.4 de ise 1996-2005 yllar arasnda rzgar
enerjisinin dnya elektrik tketimindeki pay gsterilmektedir [21]. rnek lkelerin
durumu ve toplam rzgar trbinleri says Tablo 3.5 de gsterilmektedir [20].
Tablo 3.3 Rzgar enerjisi sektrnde alsan ii says
lke Almanya spanya ABD Danimarka talya ngiltere Kanada
Tahmini ci
Says 70000 35000 10000 26000 4500 4000 1200
Rzgar Gc 12 raporuna gre 2020 ylnda dnyada tketilen elektrik enerjisi
ihtiyacnn % 12sinin rzgar enerjisinden karlanmasnn teknik ve ekonomik
olarak mmkn olduu belirtilmekte, toplam rzgar enerjisi kurulu gcnn ise 1.2
Milyon MW aaca, sektrde yllk %20-25lik bir bymenin olaca, bunun iki
milyon kiiye i olanaklar salayaca ve 10000 milyon ton CO
2
salnmnn
azaltmasnn mmkn olaca belirtilmektedir [11].
16
Tablo 3.4 Rzgar enerjisinin dnya elektrik tketimindeki pay

Yllar
Rzgar Enerjisinden
retilen Elektrik
Miktar (TWh)
Dnya Elektrik
retimindeki Pay
(%)
1996 12.23 0.09
1997 15.39 0.11
1998 21.25 0.15
1999 23.18 0.16
2000 37.3 0.25
2001 50.27 0.32
2002 64.81 0.4
2003 82.24 0.49
2004 96.5 0.55
2005 120.72 0.67
Rzgar enerjisine yatrm yaplrken ilk olarak en uygun olan alanlar
deerlendirilmek istenir. Bu nedenle bir blgenin potansiyelinin ne derece
kullanld hakknda bilgi vermesi bakmndan kapasite faktr nemlidir. Bir
blgede dk kapasite faktrl yatrmlar yaplmas, orann ekonomik potansiyel
limitine yaklatn gsterir. Rzgar enerjisi kurulu gc en fazla lke olan
Almanyann kapasite faktr ortalama deerinin %20.9, son yllarda hzl bir ekilde
rzgar enerjisi kurulu gcn artran Hindistanda ortalama kapasite faktr
deerinin ise %20.5 olduu tahmin edilmektedir. Dnyann ortalama kapasite
faktrnn ise %23.4 olduu belirtilmektedir [21]. Rzgar enerjisinden elektrik
retmenin maliyeti kullanlan trbin tipi, trbin fiyat ile mr, iilik, balant
bakm onarm giderleri, enflasyon oran, yatrmn faize yaplmas gibi durumlara
gre deimektedir. Yaplan almalar, farkl trbin tipleri ve enflasyon oranlar iin
elektrik retim maliyetinin, %30-40 kapasite faktr ile alan bir blgede, tahmini
maliyetinin 2-3 euro cent/kWh seviyesinde olabileceini gstermektedir [22].
Kmr, linyit, doal gaz kullanarak elektrik enerjisi reten santrallerin elektrik
enerjisi retimi kWh maliyeti ile %30-40 kapasite faktr ile alan rzgar enerjisi
santrallerinin maliyeti yaklak ayndr.
Tablo 3.1, Tablo 3.2 ve Tablo 3.5den grlebilecei gibi dnyada rzgar enerjisi
kullanm lkeler ve blgeler baznda farkl dzeylerdedir. Bunun nedeni ise
lkelerin bulunduklar corafi blgelere bal olarak farkl rzgar potansiyeline ve
enerji kaynaklarna sahip olmalar, ayrca uygulanan destek modellerinin ve
politikalarn lkeden lkeye farkllklar gstermesindendir. lkelerin amac, sadece
17
rzgar enerjisi kurulu gcn artrmak deil, ayn zamanda kendi rzgar enerjisi
sektrn de gelitirmek olmaldr.
Tablo 3.5 rnek lkelerin rzgar enerjisinin elektrik enerjisi tketimindeki pay
letmedeki
Trbin Says
Rzgar
Enerjisi
Kurulu Gc
Rzgar Enerjisi
Elektrik retimi
Elektrik
Talebi
Rzgar Enerjisinin
Elektrik
retimindeki Pay
lke (Adet) (MW) (GWh/yl) (TWh/yl) (%)
ABD - 11603 31000 4027 0.77
Almanya 18685 20622 30500 540 5.65
Avustralya 544 817 2504 208 1.2
Danimarka 5274 3136 6108 36.4 16.78
Hollanda 1792 1560 2747 116 2.37
spanya 13842 11615 23372 268 8.72
sve 812 564 986 150 0.66
talya 2575 2123 3215 338 0.95
Japonya 1358 1394 1910 882.6 0.22
Kanada 1186 1451 3800 550 0.69
Norve 163 325 671 122 0.55
Portekiz 964 1650 2926 49 5.97
3.2 Uygulanan Destek Modelleri
Rzgar enerjisi konusunda dnyada uygulanan destek modelleri elektrik enerjisi
sektrndeki liberalleme almalarna bal olarak zaman iinde deimitir.
Bugn tartlan konu ise hangi modelin dierlerine gre daha avantajl olduudur.
Yatrmlar yaplrken en nemli faktrlerden bir tanesi risk analizi ve geri deme
sresidir. Uygulanan destek ve tevik uygulamalar ile yatrm riskleri en aza
inebilmekte, gl ve gvenilir bir piyasa yaps olumakta, bunun sonucunda da
yaplan yatrmlarn miktar artmaktadr. Bu nedenle rzgar enerjisi kurulu gc ve
sektr yeterli destek ve tevik politikalarnn uyguland lkelerde daha fazla
gelimektedir.
Rzgar enerjisi kullanmn artrmak iin genelde iki eit destek modeli
bulunmaktadr. Bunlardan birincisi; sabit fiyat sistemleri, ikincisi ise kota
sistemleridir [11].
3.2.1 Sabit Fiyat Sistemleri
Sabit fiyat sistemleri, yatrm sbvansiyonlar, sabit fiyat tarifeleri, sabit prim
sistemleri ve vergi kredilerini kapsamaktadr. Sabit fiyat sistemlerinde reticiye
denecek elektrik fiyat hkmetler tarafndan belirlenir [11]. Sabit fiyat
sistemlerinde, belirli dnem sresince piyasa fiyatlarnn zerinde bir fiyata elektrik
18
enerjisi satn alnmaktadr. Bylelikle piyasa riskleri azalacak ve uygun krediler daha
kolay bulunabilecektir. Bu sistem baz deiikliklerle 1988de Portekiz, 1990da
Almanya, 1992de Danimarka, 1994de ise spanyada uygulamaya konulmutur.
Son yllarda birok Avrupa lkesi bu sistemi benimsemitir. Bu sistemi uygulayan
lkelerde rzgar enerjisinden retilen elektriin kWhinin fiyat 7.7 ile 9.3 euro
cent/kWh arasnda deimektedir. Sistemle ilgili politik bir problem ise, sabit fiyat
uygulamalarnn geleneksel piyasa ileyiine uymamasdr. rnein, Danimarka
hkmeti AB elektrik piyasasnda serbestleme direktifini uygulamaya baladktan
sonra bunun farkna varm ve uygulamakta olduu bu sistemi yeil sertifika sistemi
ile deitirmek iin uygulamalar yapmtr.
Yatrm Sbvansiyonlar: Rzgar enerjisi sistemlerinin ilk yatrm maliyetlerinin
yksek olmasndan dolay, yatrm tutarnn belirli bir yzdesinin devlet tarafndan
finanse edildii sistemlerdir. Yatrm sbvansiyonlar byk gl, fazla retim
yapabilen ama verimsiz sistemlerin olumasna neden olmutur. Bu nedenle bu
sistemin tek bana kullanlmas dezavantajlar ortaya karabilir. Yatrm
sbvansiyonlar oranlar 19791989 yllar arasnda Danimarkada %30-%10
arasnda uygulanmtr. Gnmzdeki eilim yatrm sbvansiyonlarnn
uygulanmamas eklindedir [11,23].
Sabit Fiyat Tarife Sistemleri: Elektrik ebekesine verilen her kWh iin belirli bir
miktar sabit cretin dendii sistemdir. Elektrik enerjisi fiyatnn dnemsel olarak
belirlenebildii bu sistemde yatrmc riskleri daha azalacak ve bunun sonucunda
uzun dnemli krediler alnabilecektir. Almanya 20 yllk bir dnem iin (yaklak
trbin mr) retilen elektrik enerjisi kWhi iin zamanla deien bir sistemi
uygulamaktadr. Bununla birlikte baz lkelerin uygulamalarnda sre tam olarak
belirtilmemitir. Almanya, spanya, Danimarka da rzgar enerjisi kullanmn
artrmada yararl olmu bir uygulamadr. Sabit fiyat sistemleri daha verimli rzgar
trbinlerinin gelitirilmesi iin nemli bir faktrdr. nk sektrdeki talep bu
ynde olmaktadr [11,22].
Sabit Prim Sistemi: Sabit fiyat sisteminin baka bir tr olan sabit prim sisteminde,
hkmetler elektrik enerjisi kWh bana denecek creti sabitlemek yerine elektrik
enerjisi fiyatnda belirli bir oranda art yaparak alm yapmaktadrlar [11].
19
Vergi Kredileri: Sabit fiyat sisteminin baka bir tr olan vergi kredileri sistemi
ABDde uygulanmaktadr. Verilen tevik, elektrik enerjisinin kWhi bana belirli bir
oranda vergiden muaf tutulma eklindedir [11].
3.2.2 Kota Sistemi
kinci sistem ise ihale ve yeil sertifika sistemlerinden oluan yenilenebilir kota
sistemleridir. Yenilenebilir kota sistemlerinde, yenilenebilir elektrik miktar
hkmetlerce belirlenirken, fiyat oluumu piyasa artlarna braklmtr [11]. Yeil
sertifika sisteminin amac, u anki piyasa koullarnda rekabet etmesi zor olan
yenilenebilir enerji kaynaklarndan retimin cazip hale getirilmesidir. Hkmetler
tarafndan alm yapan kurululara belirli zorunlu kota miktar uygulandndan
yenilenebilir enerji kaynaklarndan retim az ise bu kaynaklardan retilen elektrik
enerjisinin fiyatnn artmasna neden olacaktr. retim miktar artt zaman ise
fiyatlar decektir. Yani arz artka fiyatlarn dmesi, buna karlk arzn yetersiz
kald durumlarda fiyatlarn artmas beklenmektedir. Bununla birlikte, bir alt ve st
limit deer belirtilmitir. Bu sistem ilk olarak 1998 ylnda Hollanda da
uygulanmtr [22].
Rekabeti Teklif Verme, haleye kma: Bu sistemde genellikle 15-20 yl sreli olan
enerji alm anlamalar iin ihaleye klmaktadr. En dk fiyat veren kurum
ihaleyi kazanmaktadr. Rzgar enerjisi potansiyeli yksek blgelerde dk fiyatlarla
enerji retimi olaca iin bu blgelerde ihale fiyatlar dk olacaktr. Uzun dnemli
alm garantileri olmas yatrmclar iin riski ortadan kaldrmaktadr. Bununla birlikte
yatrmclar ihaleyi kazanmazlarsa hazrlanan fizibilite raporu iin yaplan yatrm
boa gitmi olacaktr. Bu sistem Fransa, ngiltere ve rlandada halen kullanlmakta
olan bir sistemdir. Bu sistemin bir dier riskli yn ise rzgar enerjisi tesisleri
kurmak iin gerekli birim rzgar trbini kW fiyatnn yllara bal olarak dler
gstermelerinden dolay, irketlerin yatrmlarn gerekletirmek iin beklemelerine
neden olmasdr. Hatta bu, yatrmn yaplmamasna kadar ilerlemektedir. rnein
ngilterede 2000 ylna kadar 1000 MWn zerinde ihaleler sonulanmasna
ramen, 2000 yl kurulu gc 400 MW geememi, yani yatrmlar yaplmamtr
[11,22]. Bu nedenle bu model yatrmn yaplmamas durumunda belirli bir ceza
ieren anlamalarla birlikte uygulandnda daha verimli ilemesi salanabilir.
ngilterede bu sistem son dnemlerde yerini alnp satlabilir yeil sertifika
uygulamasna brakmtr.
20
Alnp Satlabilir Yeil Sertifika: Bu sistemi ihale sisteminden ayran temel fark
elektrik enerjisi fiyatnn uzun dnemli anlamalarn deil gnlk olarak
belirlenmesidir. Bu nedenle yatrm yapmak daha riskli olmaktadr. Bu sistemde
devlet, yenilenebilir kaynakl belirli miktar elektriin piyasa tarafndan retim, sat
ve datmnn yaplmas iin zorunluluklar getirmektedir. Bu sertifika sistemi
sayesinde yenilenebilir enerji kaynaklarndan retilen elektriin miktar kayt altna
alnabilmekte, alclarn ykmllklerini yerine getirip getirmedikleri
denetlenebilmektedir. Bu sistemin verimli olarak ileyebilmesi iin yeil sertifika
satn almayanlara uygulanacak cezalarn dikkatli bir ekilde belirlenmesi gereklidir
[11]. Tablo 3.6 da iki sistemin avantajlar ve riskleri karlatrlmal zet olarak
verilmektedir [24].
AB lkelerinde baskn olan eilim fiyatlarn sabitlenmesi eklinde iken, ngiltere ve
rlanda gibi miktar sabitleme eiliminde olan lkeler de vardr, ABD de ise bir
federal vergi yasas bulunmakla birlikte eyaletler seviyesinde sabit miktar ieren bir
sistem de uygulanmaktadr. Uygulanan bu sistemler sonucunda oluan rzgar
enerjisinden retilen elektrik enerjisi fiyatlar Tablo 3.7 de gsterilmektedir [25].
Verilen destek dzeyleri lkelerin politikalarna gre deimektedir. Verilen
teviklerin ve lkedeki enerji kaynaklar potansiyel ve eidinin de etkisi ile rzgar
enerjisi kullanm oranlar lkeler ve blgeler baznda deimektedir. Verilen
tevikler sonucunda rzgar enerjisi kullanm hzl bir ekilde arm ayrca bunun
sonucunda fosil kkenli yaktlarn kullanlmas sonucunda oluan sera gaz
emisyonlar atmosfere verilmemitir, bylece temiz bir evre iin de rzgar enerjisi
kullanmnn nemi anlalmaktadr.






21
Tablo 3.6 Her iki sistemin karlatrlmas
Sabit Fiyat Sistemi Kota Sistemi
Avantajlar Avantajlar
-stikrarl fiyat yatrm gvencesi getirirler,
giriimcileri piyasada tevik eder.
-Fiyat drr, nk minimum fiyat art
genelde yoktur.
-Trbin reticilerinin daha verimli sistemler yapmalar
iin bask oluturur, bunun sonucunda birim retim
maliyetleri der.
-Pazarlanabilir belgeler aracl ile verimli
piyasa rekabeti salanr.
-Piyasa ncesi aamadan piyasadaki rekabete kadar bir
dizi teknolojiye aktr. Dolaysyla yeniliklere
msaittir
-Teknolojik olarak tarafsz olduu
sylenebilir.
-Blge rzgar potansiyeli ile ilgili olarak, ayrm
yapmak mmkndr.
-Kotalardaki uygun artlarla piyasa
bymesinin planlanmasn salar.
Riskleri Riskleri
-Sabit fiyatn ok yksek uygulanma riski
-Dalgalanan sertifika deerleri ve brokratik
karmaalar belirsizlik ve engeller yaratr
-Piyasa geliimde kontrol kaybetme riski
-En ucuz yerlerin ilk nce
deerlendirilmesine imkan tanr
Tablo 3.7 Rzgar enerjisi alm fiyatlar
lke Fiyat (Euro cent/kWh)
Almanya 6.2 8.5
Fransa 8.4
Portekiz 7.5 7.9
Avusturya 7.8
spanya 6.3 - 7.5
Yunanistan 6.4
Hollanda 9.6 9.9
3.3 Rzgar Trbini Sektr
Rzgar enerjisinin kullanm artrlrken yaplmak istenen bir dier gelime ise rzgar
trbini ve alt sektrlerinin ayn zamanda gelitirilmesidir. Devletler tarafndan rzgar
trbini reticisi firmalara dorudan destekler verilebildii gibi dolayl yollardan da
destekler verilebilmektedir. Bunun sonucunda, rzgar enerjisi ekipmanlarnn
retimi, bakm-onarm, projelendirilmesi ve inaat gibi i olanaklar olumakta,
22
bylelikle ticari byme olmakta, elde edilen vergi gelirleri artmaktadr. Trbinlerin
tama mesafelerinin ksalmas ve yerli retimin daha ucuz olabilmesinden dolay
rzgar enerjisinden retilen elektrik enerjisinin fiyat daha dk seviyeye inecektir.
Bununla birlikte rzgar enerjisi kullanmnn artrlmas iin uygulanan tevikler ve
destek politikalar, rzgar trbin ve alt sektrlerinin ayn anda gelimesi anlamna
gelmemektedir. nk trbin sektr konusunda ar-ge faaliyetleri uzun sredir
srdrlmekte ve gnmzde 5 MW byklnde trbinlerin retimi ve sat
yaplmaktadr [26]. Sektrde faaliyet gsterecek firmalarn ise ar-ge konusundaki
yeterli alt yapy oluturmalar kolay deildir. Danimarka, Norve ve Hollanda
yaklak ayn zaman diliminde rzgar enerjisi konusunda ar-ge almalarna
balamalarna ramen Norve ve Hollanda yeterli baarya ulaamamtr [23,27]. Bu
nedenle sektrde faaliyet gstermek isteyen firmalar patent haklarnn da etkisi ile
dier firmalar ile ortaklk kurmaya ya da onlar satn almaya almaktadrlar. Ayrca
bu firmalarn uzun sredir sektrde faaliyet gstermesi sonucu markalamalar,
servis ve bakm garantileri, sektre girmeyi zorlatran dier etkenler arasndadr.
Bunun yan sra firmalarn faaliyetlerini srdrebilmeleri iin 150-200 MWlk yllk
sat deerlerine ulamalar gerekmektedir. Firmalarn yeni kurulmu olmas onlar
ilk aamada daha ok i pazara alan firmalar yapacandan i pazarn stabil ve
kararl bir ekilde bymesi nemlidir [28]. Gnmzde trbin endstrisinin ar-ge
konusundaki en nemli gereksinimi byk gl, dk fiyatl, verimi yksek,
ebeke etkileimi konusunda gelimi trbinlerin retilmesidir. Tablo 3.8de 2004-
2005-2006 yllarnda rzgar enerjisi sektrnde faaliyet gsteren satlar
bakmndan en byk 10 firmann sektrdeki paylar grlmektedir [21,29,30].
Tablo 3.8den grld gibi 2006 yl satlarnn neredeyse % 75lik ksm Vestas,
Gamesa, GE Wind ve Enercon tarafndan gerekletirilmitir. Danimarka kkenli
Vestas ve Siemens rzgar trbini satlar pazarnn 1/3nden fazlasn
kapsamaktadr. Danimarka kkenli irketler ok nceden kurulmalarnn, ar-ge
konusundaki liderliklerinin, patent haklarnn, uzun dnem garanti ve bakm onarm
salamalarnn da etkisi ile Tablo 3.8den grlebilecei gibi dnya trbin
sektrnde hakimiyetleri sz konusudur. Danimarka firmas olan Vestas 2000 ylnda
retiminin % 86sn ihra ederken, 20042006 arasnda ihracat oran %99 orann
gemitir. irketin 2005 yl satlarnn ekonomik tutar 3.583 milyar dolar iken
2006 yl bu rakam 3.854 milyar dolar seviyesine kmtr [31].
23
Tablo 3.8 2004-2006 Arasndaki en byk 10 firma

2004ylna
Kadar
market
pay (%)
2004
deki
market
pay
(%)
2005
deki
Market
Pay
(%)
2006
yl
market
pay
(%)
2006
Ylna
Kadarki
Satlar
(MW)
2006
yl
satlar
(MW)
2006
sonuna
kadar
ki
satlar
2006
Sonu
Kadar
ki
Market
Pay
(%)
2004-
2005-2006
market
sras
Almanya
Enercon 13.9 15.1 13.2 15.4 8685 2316 11001 14.8 #3,#3,#4
Repower 2.3 3.2 3.1 3.2 1522 480 2002 2.7 #7,#7,#8
Nordex 4.7 2.2 2.6 3.4 2704 505 3209 4.3 #10,#8,#7
spanya
Gamesa 12.7 17.3 12.9 15.6 7,912 2346 10258 13.8 #2,#4,#2
Ecotecnia 1.5 2.5 2.1 * * * #9,#9,#*
Acciona * * * 2.8 372 426 798 1.1 #*, #*, #9
ABD
GE Wind 10.5 10.8 17.7 15.5 7370 2326 13 #4,#2,#3
Danimarka
Vestas 34.6 32.7 27.9 28.2 20,766 4239 25005 33.7 #1,#1,#1
Siemens 7.6 6 5.5 7.3 4502 1103 5605 7.5 #5,#6,#6
Hindistan
Suzlon 1.5 3.8 6.1 7.7 1485 1157 2642 3.6 #6,#5,#5
in

Gold
Wind * * * 2.8 211 416 627 0.8 #*,#12,#10
Japonya
Mitsubishi 2 2.5 2 * * * * * #8,#10,#*
2006 ylnda rzgar enerjisi kurulu gcn en ok artran ilk on lkede ve bu
lkelerde en fazla sat yapan rzgar trbin reticileri Tablo 3.9da gsterilmektedir
[21]. Tablo 3.9 dan da grlebilecei gibi yatrm yaplrken en fazla tercih edilen
rzgar trbini ilk be lkede kendi reticilerinin trbinleridir. lk be dnda kalan
Fransa, Kanada, ngiltere, Portekiz, talyada ise rzgar trbini retimi gelimemi
bu nedenle kendi rnlerini tercih edebilme anslar yoktur. Rzgar trbinlerinin
retimi ve sat konusunda bir dier nemli faktr ise blgenin zelliklerine daha iyi
uyan trbin retimidir, bir blgeden talep ne kadar fazla ise o blge iin daha uygun
olan trbinin yaplma olasl daha fazla olmaktadr. Bylece hem trbin retim
maliyetleri hem de bunun sonucunda kWh elektrik enerjisi retim maliyetleri
decektir.
Gnmz de yaplan tahminlerde dnya rzgar enerjisi kurulu gc bakmndan
nemli lkeler olan ve ayn zamanda trbin reticisi konumunda olan lkelerin
rzgar enerjisi kurulu glerini daha da artracaklarn gstermektedir. Fakat elektrik
ebekesinin zelliklerinden dolay ebeke glendirmelerinin yaplmas
gerekmektedir. Aksi halde daha fazla rzgar enerjisi kullanmalar teknik olarak
24
sorunlara yol aabilir. Ayrca bu lkelerin elektrik kullanmlar belirli bir doygunlua
erimesi nedeni ile yeni tesisler kurulmas ve arzn talepten fazla olmas durumunda
bunun satn yapacak yeni yerler bulmalar gerekmektedir. Almanya ve Danimarka
gibi lkelerde uygulanmakta olan bir baka yntem ise kk gl eski trbinlerin
daha byk gl ve verimi yksek yeni trbinlerle deitirilmesidir.
Tablo 3.9 Rzgar Trbini Seimleri
lkeler En fazla sat yapan ilk 3 firma
ABD GE Wind-Vestas-Siemens
Almanya Enercon-Vestas-Repower
Hindistan Suzlon-Enercon-Vestas
in Goldwind-Vestas-Gamesa
spanya Gamesa-Acciona-Vestas
Fransa Nortex-Vestas-Repower
Kanada GE WIND-Seimens-Repower
ngiltere Vestas-Siemens-Repower
Portekiz Vestas-Gamesa-Enercon
talya Gamesa-Vestas-Enercon
Rzgar trbinleri hz kontrolne gre 4 temel eit altnda incelenebilir. Bunlar sabit
hzl rzgar trbinleri (A tipi), deiken hzl trbinler ile deiken rotor direnli
trbinler (B tipi), ksm lekli frekans eviricili deiken hzl (C tipi), tam lekli
frekans eviricili deiken hzl (D tipi) trbinleridir [32].
A tipi rzgar trbinlerinde, sincap kafesli asenkron genaratrler kullanlmaktadr.
ebeke balants bir yol verici zerinden olmaktadr. Bu trbinler reaktif enerji
ihtiyacn elektrik ebekesinden karlamaktadrlar. Bu nedenle bu trbinlerle birlikte
yeterli kompanzasyon sisteminin oluturulmas ebeke kayplarnn azaltlmas ve
elektrik ebekesinin enerji kalitesi bakmndan nem arz eder.
B tipi rzgar trbinlerinde, bilezikli asenkron generatrler kullanlmaktadr.
Generatr sistemi elektrik ebekesine dorudan balanabildii gibi bir yol verici
vastas ile de balanabilir. Bu generatr sistemi iinde ayr bir kondansatr
grubunun tesis edilmesi enerji kalitesi bakmndan nemlidir. Deiken diren
uygulamas sayesinde rotor direnci kontrol edilebilmekte bylece kayma istenilen
snrlar altnda tutulabilmektedir.
C tipi rzgar trbinlerinde, B tipinde olduu gibi bilezikli asenkron genaratrler
kullanlmaktadr. Bununla birlikte reaktif g kompanzasyonu B tipine gre daha
gelimitir.
25
D tipi rzgar trbinlerinde ise bilezikli senkron genaratr, bilezikli asenkron
genaratr ya da srekli mknatsl senkron genaratrler kullanlmaktadr.
A,B,C,D tipi rzgar trbinlerinin elektrik ebekesine balants ekil 3.2 de
gsterilmitir.
Teknolojik gelimelere bal olarak zaman iinde bu sistemlerin kullanm
deimektedir. Tablo 3.10 da 1995-2004 yllar bu trbinlerin market paylar
gsterilmitir [33].
Tablo 3.10 Trbin tiplerinin 1995-2004 aras satlar (MW)
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Toplam
Sat
(MW)
A tipi 807 685 793 929 1546 1709 2196 2013 1552 2037 14266
B tipi 188 256 400 417 648 754 1091 377 251 181 4562
C tipi 0 1 46 621 1064 1235 2676 3382 4834 4519 18380
D tipi 166 150 242 378 530 683 1213 1470 1447 1509 7788
Toplam 44995
Teknolojik gelimeler ve retim maliyetlerine bal olarak rzgar enerjisi
sistemlerinde kullanlan trbin tiplerinin pazar paylar zaman iinde deimitir.
Yllar itibari ile C tipi rzgar trbinlerinin toplam trbin kurulu gc iindeki pay
srekli artmaktadr. 2004 sonu itibari ile toplam kurulu gcn % 40.8 i C tipi
trbinlerden olumaktadr. A tipi trbinlerin kullanm ise srekli azalmasna ramen
2004 sonu itibari ile %31.7 lik payla ikinci srada yer almtr. D tipi trbinler ise
%17.3 lk bir paya sahiptir bunu %10.1 ile B tipi trbinler takip etmektedir.

26

ekil 3.2 Rzgar trbini elektrik ebekesine balantlar
3.3.1 Gnmzdeki Rzgar Trbinlerinin Kurulu G Olarak Sat Eilimleri
Gnmzdeki rzgar trbinleri bundan 20 yl ncesine gre ok daha gelimi
kontrol yapsna, elektrik sistemine, verime ve uzun mre sahiptirler. Bunlarn bir
sonucu olarak byk gl trbin sistemlerine yaplan yatrmlar daha risksiz duruma
gelmitir. Tablo 3.11 de dnyada rnek lkeler baznda 2002-2006 yllar arasnda
kurulan trbinlerin ortalama gleri grlmektedir. Bu dnem zarfnda in ve
Hindistan hari belirtilen lkelerin ortalama trbin kurulu gleri 1000 kW
seviyesini amtr. Almanya, ngiltere, Danimarka ve ABD iin bu deer 2000 kW
seviyesine yaklamtr. in ve Hindistandaki ortalama trbin gcnn dier
lkelerden dk olmas, bu lkelerin kendi rettii rzgar trbinlerinin ekonomik
olarak daha uygun fakat kk gl olmasndandr. Bu nedenle bu lkelerdeki
ortalama trbin kurulu gc dier lkelere ve dnya ortalamasna gre dktr.
27
Tablo 3.11 Yllar baznda kurulan trbinlerin ortalama kurulu gc (kW)
Yllar in Danimarka Almanya Hindistan spanya ngiltere ABD
2002 709 1443 1397 553 845 843 893
2003 726 1988 1650 729 872 1773 1374
2004 771 2225 1715 767 1123 1695 1309
2005 897 1381 1634 780 1105 2172 1466
2006 931 1875 1848 926 1469 1953 1667
Dnyadaki durum ise ekil 3.3 de grlmektedir. Dnya ortalama rzgar trbini
gc teknolojik gelimeler ve ekonomik nedenlerin etkisi ile birlikte 1997lerdeki
550 kW seviyesinden 2006 sonunda 1400 kW seviyesini gemitir. Bu art eilimi,
ky tesi rzgar trbinlerinin hzl bir ekilde gelimesi ile devam edecektir

ekil 3.3 Ortalama trbin kurulu gc
2004-2006 dnemi zarfnda rzgar trbinlerinin satlar incelenecek olursa 750 kW
gcn altndaki trbinlerin toplam sat ierisindeki paynda azalma olduu
grlebilir. Tablo 3.12 den grlebilecei zere gnmz eilimini ise 15012500
kW trbinlere doru kaymaktadr. Tercihler konusunu etkileyen en nemli
faktrlerden bir tanesi ekonomik ve teknik nedenlerdir.
Rzgar enerjisi kurulu gcnn elektrik retimindeki nemli bir yeri ve trbin
sektrndeki pazar pay en fazla olan lke Danimarkadr. Danimarka nn rzgar
enerjisi sektrn gelitirirken ve kurulu gcn artrrken getii tarihsel noktalar
nemlidir.
28
Tablo 3.12 Byklk olarak rzgar trbinlerinin sat
Yl 2004 2005 2006
Deerlendirilen
Sat 8508 11338 16007
Trbin Gc Toplam Satn Dalm (%)
<750 kW 5.4 3.6 2.4
750-1500 kW 50.9 48.2 43.3
1501-2500 kW 42.8 45.8 49.9
>2500 kW 0.9 2.4 4.3
3.4 Danimarkada Rzgar Enerjisi Kullanmnn ve Sektrnn Geliimi
Rzgar enerjisinden ilk elektrik retimi 1881 ylnda Danimarkada
gerekletirilmitir. Danimarka hkmetinin destei ile test amal bir rzgar santrali
kurulmutur [18,34]. 1918 ylnda Danimarkada kapasiteleri 30 kW kadar olan 120
trbin bulunmaktayd. Bunlarn toplam kurulu gc 3 MW civarndayd [35]. Rzgar
enerjisinin srekli olmamas ve trbinlerde yaanan teknik sorunlar ve fosil kkenli
yaktlarn dk fiyatlarda olmas bu sistemlerin yaylmasn dnyada olduu gibi
Danimarkada da engellemitir. 1970li yllarda yaanan petrol krizlerinin ardndan,
yerli enerji kaynaklarna sahip olmann nemi bir kez daha anlalm ve
Danimarkada da rzgar enerjisi konusunda yaplan almalar hzlanmtr.
1976 ylnda, ana hedefi byk gl rzgar trbinleri olan, Danimarka Rzgar
Enerjisi Program uygulanmaya balamtr. Bu programn devamnda 1979da %30
orannda yatrm tevii verilmitir. Teviin alnabilmesi iin ise retilen trbinlerin
Riso (Danimarka Ulusal Laboratuar) tarafndan onaylanmas gerekmektedir. Bunun
sonucunda retilen trbinler iin belirli standartlar oluturarak; daha verimli
trbinlerin retilmesine katk salamtr. Yine bu dnemde Danimarka rzgar atlas
karlmtr [36]. 1981de Danimarka Enerji Bakanl tarafndan Energiplan81
isimli bir plan yaplmtr. Bu planla hedef, ortamla kurulu gc 15 kW olan 60,000
trbinin 2000 ylna kadar kurulmas ve bylelikle tketilen elektrik enerjisinin %8.5
inin rzgar enerjisinden karlanmasyd. 1997 ylnda Danimarka elektrik enerjisinin
% 10 unu rzgardan karlayan bir konuma gelmitir. Ortalama trbin kapasitesi ise
230 kW olarak gereklemitir [11,36]. Energiaplan81 den de anlalaca gibi
Danimarka bu dnemde elektrik enerjisi tketiminde yerli bir kaynak olan rzgar
enerjisinin kullanmnn artrlmasna ynelmitir. 1980lerin banda byk rzgar
trbinlerinin prototipi gelitirilmi ve deneyler yaplmtr. Fakat gerek elektriksel ve
malzeme bilimi asndan yeterli teknik altyapnn henz olumamasndan, gerekse
29
de ekonomik olarak risklerden dolay istenilen seviyede baar kazanlamamtr.
Bunlarn sonucunda en byk kapasiteli trbin en iyi trbindir yaklamndan
uzaklalmaya ve daha kk gl ama teknik adan daha iyi makineler zerinde
allmtr [11,37].
Uygulanmakta olan %30 yatrm tevii 1985, 1986 ve 1987 de sras ile %20, %15
ve % 10 seviyesine indirilmitir ve artlarn arlatrmas sonucunda i pazarda
duraanlk olumutur. Verilen yatrm tevikleri 1989 ylnda kaldrlmtr. Bu sre
zarfnda hkmete verilen yatrm tevik miktar 37.6 milyon euro olmutur [38].
Ayn dnemde, Kaliforniya pazarnda rzgar yatrmclar iin uygulanan vergi
indiriminin sresinin dolmas sonucunda ithal edilen trbin miktar 1986 ylnda en
aza inmitir. retilen trbinlerin ithalatnda oluan problemler birok trbin
reticisini ekonomik olarak zor durumda brakmtr [36,37].
1985 yl sonunda enerji irketleri ile hkmet arasnda 1990 yl sonuna kadar 100
MW lk retim tesisi kurma anlamas imzalanmtr. Fakat bu 100 MW lk hedefe
1992 yl sonunda ulalabilmitir. Hedefin gecikme nedeni arasnda daha nceden %
30dan, % 10a indirilen yatrm teviinin kaldrlmasnn yannda yerel halkn
tepkisinin etkisi de bulunmaktadr [36]. 1990 l yllarda ise kurulacak olan
trbinlerin yerlerinin daha iyi belirlenmesi ve lkenin rzgar enerjisi potansiyelinin
belirlenmesi amac ile Riso tarafndan Wasp isimli bir simlasyon program
gelitirilmitir.
1999 ylnda yaplan bir projeksiyon almasnda 2003 yl iin tketilen elektrik
enerjisinin % 20 sinin rzgar enerjisinden karlanmas hedeflenmekteydi. 2001
ylnda uygulanmakta olan fiyat politikasnn deiecei ynndeki beklentiler,
yatrmclar 2001 ylndan nce rzgar trbinleri kurma ynnde tevik etmi ve
2000 ylnda hzl artan bir kapasite olumutur. 2000 ylndaki artn dier bir
nedeni de 1996da 2000 yl sonuna kadar 200 MWlk tesisin kurulaca ynndeki
anlamadr. 2001 ylnda ki dn bir neden ise rzgar trbini iin kurallarn
katlatrlmasdr [36].
2002 ylnda eski ve kk gl, kurulu gc 110,5 MW olan, 1200n zerinde
trbinin, kurulu gc 300 MW civar olan yenileri ile deitirilmesinden dolay
trbin says azalm fakat kurulu g deeri artmtr. ekil 3.4 de Danimarka
rzgar trbini deiimini gstermektedir [40].
30
1980 li yllarn banda Danimarka rzgar trbini endstrisinde alan insan says
birka yzlerle ifade edilirken, gnmzde bu rakam 20,000 kiiyi amtr. Ayrca
125,000 Danimarkalnn rzgar iftliklerinde ortaklklar bulunmaktadr [39].
ekil 3.5 de 1970-2007 (Temmuz) arasnda Danimarkann toplam rzgar trbini
says ve kapasite geliimi gsterilmektedir [40].

ekil 3.4 Danimarka Trbin Deiim Program
Danimarka 2030 ylnda elektrik enerjisi ihtiyacnn % 50sini rzgar enerjisinden
karlamay hedeflemektedir [40]. Bu hedefin gereklemesinde zellikle kydan
uzak rzgar santrallerinin katks beklenmektedir. Bu santrallerde kullanlacak olan
rzgar trbinleri ise kara rzgar trbinlerine gre daha byk gte olabilmektedir.
31

ekil 3.5 Danimarka Trbin Says ve Kurulu Gcnn Geliimi
3.5 Trkiye de Rzgar Enerjisi Durumu
Trkiyenin rzgar enerji potansiyeli ile ilgili eitli almalar yaplmtr, bununla
birlikte bu almalarda arlkl olarak kullanlan teknik, ekonomik ve retim
potansiyeli ile ilgili rakamlarn temeli 1993 ylnda Wijk ve Coelingh tarafndan
yaplan ve OECD lkelerinin rzgar enerjisi potansiyelini inceleyen almaya
dayanmaktadr. Bu almada lkemiz teknik potansiyelinin 83000 MW, ekonomik
potansiyelinin ise 10000 MW olduu belirtilmitir. Tablo 3.13de OECD lkelerinin
2006 yl ba kurulu g, nfus ve yz lmne gre deerlendirilmesi
zetlenmektedir. 2002 ylnda ise Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrlnn
(DM) lke apndaki lm istasyonu verileri kullanlarak Trkiye Rzgar Haritas
kartlmtr. ekil 3.6 da 50 metre ykseklik iin Trkiye Rzgar Atlas
gsterilmektedir. Haritann sonularna gre Wijk ve Coelingh tarafndan yaplan
almaya benzer sonular elde edilmi olup, 10000 MW ekonomik ve 88000 MW
teknik potansiyelin olduu belirtilmitir [42]. Bununla birlikte, teknik potansiyel
kavramn zamanla deime ihtimalini azdr fakat ekonomik potansiyel kavram
alternatif yakt trlerine gre deimektedir. Bu nedenle rzgar enerjisinden daha iyi
bir ekilde faydalanmak iin zaman iinde deien ekonomik potansiyel kavramna
gre tekrar deerlendirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, 2006 ylnda ise uydu
verileri kullanlarak Trkiye Rzgar Enerjisi Potansiyeli Atlas (REPA)
32
hazrlanmtr. REPA ile 50 m ykseklikte kara blgelerinde 300 W/m
2
den byk
olan 131756 MW lk, derinlii 50 metreye kadar olan denizlerde ise 17393 MWlk
potansiyelin olduu hesaplanmtr [43]. REPA rzgar atlasnn 50 metre ykseklik
iin ortalama hzlar ekil 3.7 de, 70 metre ykseklik iin ortalama hzlar ekil
3.8de ve 50 metre ykseklik iin olan g younluu ise ekil 3.9de
gsterilmektedir. REPA rzgar atlas almalar sadece karasal alanlar iin snrl
deildir, ayrca denizlerdeki potansiyel iin de hesaplamalar yaplmtr. 50 metre
derinlie kadar olan yerler iin yaplan alma sonucunda ise 300 W/ m
2
den byk
potansiyel toplam ise 83.906 MW olarak belirtilmektedir.
Tablo 3.13 OECD lkelerinin rzgar enerjisi potansiyeli
Teknik Potansiyel
Kurulu
Rzgar
Gc
(MW)
Kurulu
Rzgar
Gc/Teknik
Potansiyel kW/km
2
W/kii
lke
MW TWh/yl
Avusturya 2000 3 819 40.95 9.77 100.25
Belika 2000 5 167.4 8.37 5.14 16.29
Danimarka 14000 29 3128 22.34 72.58 582.62
Finlandiya 4000 7 82 2.05 0.24 15.82
Fransa 42000 85 757.2 1.8 1.39 12.67
Almanya 12000 24 18427.5 153.56 51.61 221.35
Yunanistan 22000 44 573.3 2.61 4.34 53.85
rlanda 22000 44 496 2.25 7.06 129.4
talya 35000 69 1717.4 4.91 5.7 22.63
Hollanda 3000 7 1219 40.63 29.36 75.87
Norve 38000 76 270 0.71 0.83 59.67
Portekiz 7000 15 1022 14.6 11.07 101.35
spanya 43000 86 10027 23.32 19.86 250.19
sve 20000 41 509.9 2.55 1.13 57.44
svire 1000 1 11.6 1.16 0.28 1.59
Trkiye 83000 166 21.84 0.03 0.03 0.31
ngiltere 57000 114 1353 2.37 5.57 22.63
Trkiyede elektrik retimi amal byk gl ilk rzgar trbini 22 sene nce
emede turistik bir tesisin elektrik ihtiyacnn karlamak zere kurulan 55 kW
gcnde bir tesistir [44]. Trkiye de 2007 Kasm ay itibari ile iletmedeki kapasite
gleri 0,85 ile 39.20 MW arasnda General Electric, Vestas ve Enerconun rettii
trbinleri kullanan toplam kurulu gc 146.25 MW olan 10 adet rzgar santrali
bulunmaktadr [45]. Tablo 3.14de santrallerin retime gei tarihleri, kurulu gleri,
trbin imalatlar ve trbin saylar gsterilmektedir. Son yllarda rzgar enerjisi ile
elektrik reten tesislerde hzl bir say ve kurulu g art vardr
33

ekil 3.6 Trkiye rzgar atlas

ekil 3.7 Repa rzgar atlas 50 metre yllk ortalama rzgar hzlar
34

ekil 3.8 Repa rzgar atlas 70 metre yllk ortalama rzgar hzlar

ekil 3.9 Repa rzgar atlas 50 metre yllk ortalama g younluklar
naat halinde ise kurulu gleri 24 ile 90 MW arasnda kurulu gc 276.9 MW
olacak olan 6 adet proje bulunmaktadr. Bu projelerde ise Vestas, Enercon ve Nortex
in retimini yapt 800 ile 3000 kW arasnda 132 adet trbin bulunmaktadr [45].
9. kalknma plan Enerji zel ihtisas komisyonu raporunda 2013 ylnda toplam
elektrik retimi amal kurulu gcn 52863 MWa kmas hedeflenirken bunun
2163 MWnn rzgar santralinden olumas beklenmektedir. 2013 yl toplam rzgar
enerjisi retiminin ise 5939 GWh olmas hedeflenmektedir [9]. Buna karlk
lkemiz rzgar enerjisini ile elektrik retim miktar ekil 3.10da aadaki gibi
gsterilmitir [46].
35
Tablo 3.14 letmedeki rzgar santralleri
Mevkii irket
retime
Gei
Tarihi
Kurulu
G (MW)
Trbin
imalats
Trbin adet ve
kapasitesi
zmir-
eme Alize A.. 1998 1.5 Enercon 3 adet 500 kW
zmir-
eme Gbirlii A.. 1998 7.2 Vestas 12 adet 600 kW
anakkale-
Bozcaada Bores A.. 2000 10.2 Enercon 17 adet 600 kW
stanbul-
Hadmky Sunjt A.. 2003 1.2 Enercon 2 adet 600 kW
Balkesir-
Bandrma Bares A.. I/2006 30 GE 20 adet 1.500 kW
stanbul-
Silivri Ertrk A.. II/2006 0.85 Vestas 1 adet 850 kW
zmir-
eme Mare A.. I/2007 39.2 Enercon 49 adet 800 kW
Manisa-
Akhisar Deniz A.. I/2007 10.8 Vestas 6 adet 1.800 kW
anakkale-
ntepe Anemon A.. I/2007 30.4 Enercon 38 adet 800 kW
anakkale-
Gelibolu Doal A.. II/2007 14.9 Enercon
13 adet 800 kW + 5
adet 900 kW
lkemizde belirli gcn zerinde elektrik retimi amal bir tesis kurulmadan nce
Enerji Piyasas Dzenleme Kurumundan (EPDK) lisans almas gereklidir.
lkemizde Arallk 2007 itibari ile lisans geerli rzgar enerjisi retim tesisi proje
says 55 ve lisans gc deeri 1958.05 MW seviyesindedir. Lisans alan tesislerin
kurulu gleri 0.85 MW ile 142.5 MW arasnda deimektedir. Lisans alan bu
tesislerin kapasite faktrleri ise %25in zerindedir. Dnya kapasite faktrnn
ortalamasnn ise %23.4 olduu tahmin edilmektedir. Tablo 3.15de lkemizde lisans
alm baz tesislerin tahmini ortalama kapasite faktrleri ve lisans gleri
gsterilmektedir

ekil 3.10 Rzgar enerjisinden retilen elektrik enerjisi miktar
36
EPDKnn Kasm ay lisans bavurusunda ise yaklak 73000 MWlk bavuru
yaplmtr. Bu lisans bavuru gc dnya rzgar enerjisi kurulu gcne eit, Trkiye
toplam elektrik enerjisi kurulu gcnn ise neredeyse 2 kat kadardr.
lkemizde 2001 ylnda karlan elektrik piyasas kanundan nce kurulmu olan
rzgar enerjisi santralleri otoprodktr ya da yap ilet devret sistemine gre alan
tesislerdir. Elektrik enerjisi fiyatlandrmas Yap let Devret sistemi ile alan
santraller iin retilen kWh bana daha nceden belirlenen sabit bir cret denmesi
eklindedir. Trkiyede rzgar enerjisi fiyatlandrma konusunda ise Mays 2005
ylnda kabul edilen 5346 numaral Yenilenebilir Enerji Kaynaklarnn Elektrik
Enerjisi retim Amal Kullanlmasna ilikin kanuna gre 2011 yl sonuna kadar
yenilenebilir enerji kaynaklarndan retilecek elektriin fiyat bir nceki yla ait
Trkiye elektrik toptan sat fiyat olarak belirlenmitir. Ayrca Bakanlar kuruluna %
20 orannda bu rakam artrma konusunda yetki verilmitir. Bunun yannda orman ve
hazine arazilerine kurulacak tesisler iin bu arazilerin izin, kira, irtifak hakk ve
kullanma bedellerinde %50 indirim uygulanaca ve orman ve aalandrma zel
denek gelirleri alnmayaca belirtilmitir [47]. Elektrik piyasas lisans
ynetmeliinde ise yenilenebilir enerji kaynaklarndan retim yapan tesislerden
alnan lisans bedelleri hakknda dzenleme yaplmtr. Ayrca enerji verimlilii
kanunu ile de eitli dzenlemeler yaplmtr.
Trkiyede rzgar enerjisi konusunda 4 nemli problem bulunmaktadr. Bunlardan
birincisi gerek Elektrik leri Ett daresi gerekse de DMnin lm yapt
istasyonlarn yksekliklerin arlkl olarak 10 metrede olmas ile ilgilidir. lgili
verilerinin bir ksm kaydedilememi ve lm yaplan noktalarn zamanla ehir
snrlar iinde kalmtr, bu da hatal potansiyel tahminlerine neden olmaktadr.
Dier bir problem ise EPDKdan lisans alm bulunan bir ok firmann rzgar
enerjisi retim tesisi kurma konusunda yatrmlarn yapmam olmasdr. Yatrmn
yaplmamasnn ana nedenlerinden biri destek politikalarnn beklenen dzeyde
olmamas ve ou lisans alm firmann bu yatrmlar yapacak ekonomik gcnn
olmamasdr. Elektrik sektrnde rzgar enerjisi ile ilgili bir dier problem ise
lisanslar verilirken ilgili blgenin ebeke alt yapsnn tam olarak incelenmemesidir.
u an iin bu tesisler devreye alnmad iin her hangi bir problem oluturmamtr.
Fakat bu tesisler devreye alnmadan nce ilgili sistem glendirme ilemleri
yaplmazsa, bu tesislerin beklenmedik zamanlarda retimlerindeki ani deiikliklerin
37
sistem zerinde ve hassas ykler zerinde nemli etkileri olabilecektir. Bu nedenle
EPDK yapt aklamalar ile bu tesislere lisans verme ilemini eitli defalar
ertelemitir. Bir baka problem ise yenilenebilir enerji kanununda belirtilmi olan
sektrnn gelitirilmesi iin ge kalnmak zeredir. lkemizde byk gl rzgar
trbini retimi konusunda yerli firmalardan Soyut A almalarn srdrmekte,
kanat retimi konusunda ise Enercon ve Demirer Holdingin ortak kurmu olduklar
bir tesis bulunmaktadr. Bu tesiste yaklak 400 kii almaktadr [48].
Tablo 3.15 Baz Lisans alm rzgar enerjisi tesislerin ortalama kapasite faktrleri
Tahmini Kapasite
Faktr
Blge Yeri
Alnana Lisans
Gc (MW) (%)
Marmara Bilecik/Kapaklky 67 34,5
Marmara anakkale/Karacaren 29.7 39,8
Marmara Balkesir/Bandrma 30 40,0
Marmara Balkesir/aml 90 55,8
Marmara stanbul/Kumburgaz 0.66 33,2
Marmara Kocaeli/Hereke 90.9 37,7
Marmara Balkesir/Bandrma 15 45,7
Marmara stanbul/atalca 62 38,7
Marmara Bursa/Karacabey 26.1 30,0
Marmara Bursa/Karacabey 42 35,5
Marmara anakkale/ntepe 30 35,2
Marmara stanbul/Eyp 24.3 36,0
Marmara Kocaeli/Hereke 28.8 34,9
Marmara Tekirda/Saray 45 30,2
Marmara anakkale/Gelibolu 15 36,3
Marmara Balkesir/Ayvalk 30 40,5
Ege Manisa/Akhisar 43.75 32,1
Ege zmir/Aliaa 41.25 44,5
Ege Manisa/Sayalar 30 37,0
Ege Aydn/Ske 21.25 27,9
Ege zmir/Bergama 55.8 40,9
Ege Aydn/ine 24.3 31,9
Ege Mula/Fethiye 24.3 28,2
Ege zmir/Kemalpaa 66.66 40,2
Ege Manisa/Akhisar 10.5 32,7
Ege Denizli/Babada 25.2 31,0
Akdeniz Hatay/Samanda 30 38,1
Akdeniz Hatay/Belen 19.8 38,3
Akdeniz Hatay/Samanda 50 41,5
Akdeniz Hatay/Samanda 22.5 51,8
Akdeniz Hatay/Maarack 35.1 45,5
Akdeniz Osmaniye/Kabaklar 27.9 31,9
Akdeniz Osmaniye/Trkbahe 27.9 47,1
Akdeniz Osmaniye/Bahe 135 34,1
Akdeniz Karaman/Sertavulgeidi 46.25 37,3
Gney Dou
Anadolu
Adyaman/Kahta 43 32,8

38
4. RZGAR ENERJS POTANSYEL HESAP YNTEMLER
Rzgar enerjisi potansiyelini hesaplamak iin kullanlan temel denklemler aada
verilmektedir.
4.1 Temel Denklemler
Hareket eden bir cismin tad enerji kinetik enerjidir ve denklem 4.1deki gibi
ifade edilebilir.
2
1
2
Kinetik enerji mv =
(4.1)
Denklem 4.1 de m ktleyi, v ise hz gstermektedir. Rzgarn hareket eden hava
akm olmas nedeni ile tad enerji ayn ekilde ifade edilebilir. Burada ktle
yerine birim zamandaki ktlesel debi kullanlmaldr. Ktlesel debi denklem 4.2 ile
gsterilmitir.
m Av =
(4.2)
Denklem 4.2 de zgl arl gstermektedir. Denklem 4.2nin denklem 4.1de
yerine yazlmas sonucunda, rzgar enerjisinin tamakta olduu enerji bulunabilir ve
denklem 4.13 ile aadaki gibi ifade edilir.
3
1
2
Kinetik enerji Av =
(4.3)
Grld gibi rzgar akmnn tamakta olduu kinetik enerji hzn kp ile
orantl olarak artmaktadr. Kinetik enerjiyi etkileyen bir dier faktr de havann
younluudur.
Rzgarn tamakta olduu hava akmnn belirli bir enerjisi vardr fakat bu enerjinin
hepsinden yararlanlamaz, ne kadarndan yararlanlabilecei Betz kriteri ile
belirlenmitir [49]. Bir akkan olan hava, rzgar trbinine gelmeden nce
genilemeye balamaktadr ve bu nedenle hz dmektedir. Trbine girdiinde ise
enerjisinin bir ksmn trbine vermekte ve hz V
3
olmaktadr. V
3
hz ile V
1
hz
39
arasndaki oranlara bal olarak enerji retilebilmektedir. ekil 4.1 de rzgarn
trbine girerken genilemesi gsterilmektedir.

ekil 4.1 Rzgarn trbine girerken genilemesi
Rzgar trbinine girmeden nceki rzgarn enerjisi ile trbinden ktktan sonraki
enerjisinin fark rzgar trbini tarafndan ekilen enerjidir ve denklem 4.4 ile ifade
edilebilir.
( )
2 2
1 3
1
2
P m V V =
(4.4)
Rotora gelen akkann hznn, trbine gelen akkan ile trbinden kan akkann
ortalamasnda olduu kabul edilir.
( )
1 3
2
2
V V
V
+
=
(4.5)
Bu durumda akkann ktlesi denklem 4.6 ile ifade aadaki gibi ifade edilebilir.
( )
1 3
2
V V
m A
+
=
(4.6)
Rotorun rzgardan elde ettii g ise denklem 4.7 ile ifade edilebilir.
( )
2 2
1 3
1
2
t
P m V V =
(4.7)
Denklem 4.6nn denklem 4.7 de kullanlmas sonucunda denklem 4.8 elde edilir.
40
( ) ( )
2 2
1 3 1 3
1
4
t
P A V V V V = +
(4.8)
Rzgardaki gcn rotor tarafndan ekilen gce oran ise denklem 4.9 ile aadaki
ekilde ifade edilebilir.
( ) ( )
2 2
1 3 1 3
3
1
1
4
1
2
t
p
r
A V V V V
P
c
P
AV

+
= =
(4.9)
Trbine giren ve trbinden kan hzlarn oran denklem 4.10 ile aadaki gibi ifade
edilebilir
3
1
V
a
V
=
(4.10)
Denklem 4.9 ve denklem 4.10un kullanlmas sonucunda denklem 4.11 elde edilir.
( ) ( )
1
3 1 1 0
2
p
dc
a a
da
= + =
(4.11)
Denklem 4.11in zm ise denklem aadaki gibi ifade edilebilir.
1
3
a =
(4.12)
Burada P
1
; rzgar trbini tarafndan mekanik enerjiye evrilen enerjiyi, c
p
rzgar
trbini tarafndan ekilen enerjinin rzgardaki enerjiye orann, a; rzgar trbinden
kan rzgarn ilk hznn rzgar trbinine gelen rzgarn ilk hzna orann
gstermektedir. Denklem 4.12 sonucunda bulunan deer, denklem 4.10da yerine
yazlmas sonucunda
p
c deerinin en byk deeri olan yaklak (0.59)
hesaplanabilir. ekil 4.2 ile
p
c katsaysnn trbine giren ve kan akkann
hzlarnn oranna gre deiimi gsterilmektedir.
41

ekil 4.2 Betz limitinin deiimi
4.1.1 Rzgar G Profili Kanunu
Rzgar lmleri genelde 10-30 metre aralnda yaplmaktadr, fakat gnmz
byk gl rzgar trbinlerinin gbek ykseklikleri bu deerin ok zerindedir. Bu
nedenle belirli bir ykseklikte llen rzgar verileri istenilen ykseklikteki
deerinin bulunmas iin rzgar g profili kanunu kullanlmaktadr [49]. Farkl
ykseklikler iin hz aadaki denklem hesaplanr.
2 2
1 1
v h
v h

| | | |
=
| |
\ . \ .

(4.13)
Denklem 4.13 de
1
v llm rzgar hzn,
2
v belirlenmek istenen rzgar hzn,
1
v
hznn lld ykseklik
1
h ,
2
v hznn belirlenmek istedii ykseklik ise
2
h ,
ise Helman katsaysdr ve rzgar hz lm yerinin zelliklerine baldr.
3
2 2
1 1
P h
P h

| | | |
=
| |
\ . \ .

(4.14)
Denklem 4.14de h
1
yksekliinde hesaplanm g younluu P
1
, P
2
ise
hesaplanmak istenen h
2
yksekliindeki g younluudur.
4.2 Rzgar Potansiyelinin Hesaplama Yntemleri
Her hangi bir blgedeki rzgar enerjisi potansiyelinin hesaplanmas ve rzgar
enerjisi dnm sistemi iin uygun yer seilmesi iin rzgar iddeti lmlerinin en
42
az bir sene zarfnda yaplmas blge potansiyeli hakknda yeterli dorulukta bilgiye
ulalmas bakmndan nemlidir. Bununla birlikte yaplan lmlerin uzun pratikte
uzun zaman yaplmas yaplacak yatrmn fizibilite almalarnn daha doru
sonular vermesini salayacaktr. Rzgar enerjisi potansiyelini etkileyen en nemli
faktrlerden bir tanesi rzgarn iddetidir. Rzgarn iddeti ise yer yznn
topografik yapsndan etkilenmektedir. Rzgar enerjisi, rzgarn hznn kp ve
havann younluuyla doru orantl olarak artmaktadr. Bu nedenle rzgar
lmlerinde yaplacak %1lik bir hata enerji kna %3 olarak yansya bilmektedir.
Rzgar santralinin kurulmasndan nce yaplmas gereken ilemlerden bir tanesi
blgenin rzgar enerjisi potansiyelinin hesaplanmasdr. Rzgar enerjisi tahmininde
farkl yntemler vardr, atmosferik snr tabakann davranlarn anlatan nmerik
analizler sonucu incelenebilecei gibi bir rzgar tneli vastasyla hava akmnn
modellenmesi yaplabilir. Dier bir model ise amprik modellerdir [17]. Bu modeller
rzgar rejiminin ve karakteristiinin belirlenmesi iin ekonomik bir metotdur.
Gnmzde ise rzgar enerjisi potansiyeli WASP, Wind Pro, Alvin, RetScreen [50-
52] gibi yazlmlarn kullanlmas ile hesaplanabilecei gibi uydu verileri aracl
[44] ve istatistiksel olarak da hesaplanabilmektedir [53]. statistiksel olarak yaplan
almalar rzgar iddet dalmnn Weibull dalmna uyduunu gstermitir [53].
Fakat her blge iin rzgar davrannn hangi dalma uyduunun incelenmesi
gereklidir. Bununla birlikte WASP, Wind Pro, Alwin gibi yazlmlar
hesaplamalarnda Weibull dalmn kullanmaktadr.
4.3 Weibull Dalm
Weibull dalm, boyutsuz ekil (k) ve rzgar hz ile ayn birime sahip lek (c)
parametrelerinden oluan iki parametreli bir dalmdr. ki parametreli Weibull
dalmnn olaslk younluk fonksiyonu aadaki gibidir [53].
( )
1
k
k v
c
k v
f v e
c c
| |

|
\ .
| |
=
|
\ .

(4.15)
burada v rzgar hz (m/s), k ve c srasyla boyutsuz ekil ve lek (m/s)
parametreleridir. Weibull dalmnn birikimli (kmlatif) olaslk younluk
fonksiyonu ise aadaki denklem 4.16 ile ifade edilebilir.
43
( ) 1
k
v
c
F v e
| |

|
\ .
=
(4.16)
Rzgar verilerinin dalmn gstermek iin yaplan almalar Weibull dalmnn
rzgar verileri dalm iin uygun olduunu gstermitir. Gerek lkemizde gerekse
de dier blgelerde, bir ok almada rzgar enerjisi potansiyelinin
hesaplanmasnda Weibull dalm yaygn olarak kullanlmtr [54-70]. Rzgar
verilerinin genelde bu dalma uyduu bilinmektedir. Bununla birlikte baz
blgelerde rzgar verileri iki parametreli Weibull dalmna uymamaktadr [71-72].
Weibull dalm parametrelerini hesaplamak iin literatrde bir ok yntem
gelitirilmitir [73-74]. Yaplan almalar, Grafik Yntem, En Yksek Olabilirlik
Yntemi ve Moment ynteminin, ekil ve lek parametrelerini hesaplamada daha
iyi sonular verdiini gstermektedir. Grafik Yntem, En yksek olabilirlik Yntemi
ve Moment yntemi kullanlarak Weibull dalm parametrelerinin hesaplanmasnda
yaklak benzer sonular kabildii gibi ok farkl sonularda kabilmektedir [75-
77]. Bu nedenle Weibull dalm parametrelerini hesaplama yntemlerini
sonularnn gerek veri ile hata analizinin yaplmal bylelikle hangi yntemin daha
iyi sonular verdiini gstermesi bakmndan nemlidir.
Weibull dalm rzgar verilerine uyguland zaman, ekil parametresinin ekvator
yaknlarnda 1 civarnda, lman enlemler iin ise 2 ve srekli rzgar alanlar iin ise
3 civarnda olduu bilinmektedir [78].
Weibull dalmnda lek parametresinin 1 ve 2 ye eit olduu zaman, zel
durumlar sz konusudur. lek parametresinin 1e eit olmas durumunda dalm
Gaussian dalma benzemektedir, 2 ye eit olmas durumunda ise Rayleigh dalm
olarak bilinen tek parametreli bir dalma dnmektedir [53].
Weibull dalmnn kullanlmasndaki bir saknca 0-1 m/s gibi kk hz verilerini
bu dalmn yeterince temsil edememesidir, fakat gnmz trbinlerinin enerji
retimine balama hzlar genelde 3-4 m/s arasnda olmas nedeni ile dalmn
kullanlmas sonucundaki hata yok denecek kadar az olmaktadr.
4.3.1 Grafik Yntem
Weibull dalmnn ekil ve lek parametrelerinin belirlenmesinde kullanlan bir
yntem de grafik yntemdir. Weibull birikimli olaslk younluk fonksiyonunun
44
(4.16) iki tarafnn iki defa doal logaritmas alnrsa aadaki denklem 4.17 elde
edilir.
( ) ln ln 1 ln ln F v k v k c ( = (


(4.17)
( ) ln ln 1 F v ( (

nin ln v ye gre grafii uzayda doruyu gsterir ve k
parametresi bu dorunun eimidir. Bu dorunun ordinat deerlerinin
( ( ) ln ln 1 F v ( (

) hesaplanmas iin nce frekans dalmnn hesaplanmas sonra
da birikimli frekans dalmnn hesaplanmas gereklidir. Hesaplanan bu deerler ile
oluan en kk kareler problemi zlerek k ve c parametreleri bulunur [79].
4.3.2 Moment Yntemi
Bir dalmn ikinci momenti aadaki denklem 4.18 ile ifade edilebilir [80].
( )
2
2
0
m v f v dv

(4.18)
Weibull dalmnn ikinci momenti ise denklem 4.18 de, Weibull dalmnn
yerine yazlmas ile bulunabilir. Denklen 4.15in denklem 4.18 de yerine yazlmas
sonucunda Weibull dalmnn ikinci momentinin ak hali aadaki gibi ifade
edilebilir.
Denklem 4.18de, denklem 4.19 da belirtilen deiken dnm yaplarak denklem
4.20 elde edilir.
k
v
c

| |
=
|
\ .
,
1
k
v c = ,
1 k
k
c
dv d
k

= (4.19)
kinci momentin ak hali denklem 4.20 ile aadaki gibi gsterilebilir.
2
2
2
0
k
m c e d

=


(4.20)
Gamma fonksiyonu denklem 4.21 ile gsterilmektedir.
( )
0
1
x
e d x

= +

(4.21)
Gamma fonksiyonunun denklem 4.20 de yerine yazlmas sonucunda Weibull
dalmn ikinci momenti bulunmu olur ve denklem 4.22de gsterilmektedir.
45
2
2
2
1 m c
k
| |
= +
|
\ .

(4.22)
Bir dalmn ortalama ise denklem 4.23 ile aadaki gibi ifade edilebilir.
( )
ort
v vf v dv

=


(4.23)
Denklem 4.23 ile belirtilen integral iki para halinde denklem 4.24 deki gibi
yazlabilir.
1 1
0
0
k k
k k v v
c c
ort
k v k v
v v e dv v e dv
c c c c
| | | |

| |
\ . \ .

| | | |
= +
| |
\ . \ .

(4.24)
Denklem 4.24 ifadesindeki ilk 0 - integrali 0 olur ve denklem 4.25deki gibi ifade
edilebilir.
1
0
k
k v
c
ort
k v
v v e dv
c c
| |

|
\ .
| |
=
|
\ .

(4.25)
Denklem 4.25e denklem 4.19daki deiken dnmlerinin uygulanmas
sonucunda denklem 4.26 elde edilir.
1
0
k
ort
v c e d

=


(4.26)
Denklem 4.21deki Gamma fonksiyonu kullanlarak Weibull dalmn lek
parametresi denklem 4.27 ile ifade edilebilir.
1
1
ort
v
c
k
=
| |
+
|
\ .

(4.27)
Bir dalmn standart sapmas ise denklem 4.28 ile gsterilebilir. Rzgar dalmnn
standart sapmasnn kk olmas rzgar rejiminin dzenli olduunu gstermektedir.
( )
1
2
2
2 ort
m v =
(4.28)
Denklem 4.22 ve denklem 4.27 kullanlarak standart sapmann karesi aadaki gibi
ifade edilebilir.
2
2 2
2 1
1 1 c c
k k

| | | | | |
= + +
| | |
\ . \ . \ .
(4.29)
46
Denklem 4.29un her iki taraftan
2
2
1 c
k
| |
+
|
\ .
ile blnmesi sonucunda denklem 4.30
elde edilir.
2
2
2
1
1
1
1
1
1
k
c
k
k

| | | |
+
| |
\ .
| =
| |
|
| | | |
+
| + |
| |
\ . \ .
\ . \ .

(4.30)
Denklem 4.27 ile lek parametresi ortalama hz cinsinden ifade edilmiti. Bunun
denklem 4.30daki ifadede yerine yazlmas sonucunda aadaki denklem elde
edilebilir
2
2
2
1
1 0
1
1
ort
k
v
k

| |
+
|
| |
\ .
+ =
|
| | \ . | |
+
| |
\ . \ .

(4.31)
Weibull ekil parametresi (k), rzgar verilerinin analizinde genelde 1 den byk 5
den de kk deerler alr, fakat en byk snrlarn kullanlmas ile k deerinin 1 ile
10 arasnda olmas durumunda denklem 4.31 ile ifade edilen ifade edilen denklemin
nmerik yntemlerle zm aadaki gibi olmaktadr.
1.086
ort
k
v

| |
=
|
\ .
(4.32)
4.3.3 En Yksek Olabilirlik Yntemi
Weibull dalmnn sras ile ekil ve lek parametreleri olan k ve c deerini
hesaplama yntemlerinden bir tanesi de en yksek olabilirlik yntemidir [81-83]. Bu
yntem kullanlrken rzgar verileri
1 2 3..........
, ,
n
v v v v eklinde n elemanl bir kme
oluturmaktadr. Bir gzlemde
i
V v = olma olasl, ( ) ; ,
i
f v k c ile orantldr. Benzer
bir ekilde
1
V v = .
n
V v = olaylarnn meydana gelme olasl da ifade edilebilir.
Bu olaylar birbirinden bamsz olmalar nedeni ile alnan lmler sonucunda
1
n
L =

,.
n
V v = olaylarnn meydana gelme olasl olabilirlik fonksiyonu
denklem 4.33 ile aadaki ekilde ifade edilebilir [81].
47
( )
1
; ,
n
i
L f v k c =

(4.33)
Denklem 4.33de belirtilen arpm ifadesi sonucu ise denklem 4.34 ile aadaki gibi
ifade edilebilir.
L ( )
( )
1
1
1
1
n
k
i
k
i
n n v
k
c
i nk
i
k
v e
c
=

=


(4.34)
Denklem 4.33 de belirtilen arpm ifadesinden denklemin her iki tarafn ln ifadesi
alnarak kurtulabilinir. Bylece arpm ifadesi toplam ifadesine dntrebiliriz ve
aadaki denklem 4.35 ile ifade edilebilir.
( ) ( ) ( )
1 1
1
ln ln ln 1 ln
k
n n
i i k
i i
L n k nk c k v v
c
= =
| |
= +
|
\ .

(4.35)
Denklem 4.35in k ve c ye gre trevleri alnp sfra eitlenirse denklemi en byk
yapan deerler elde edilebilir ve aadaki gibi ifade edilebilir.
( )
( )
( 1)
1
ln ,
0
k
n
k
i
i
L k c
nk
kc v
c c
+
=

= + =

(4.36)
lek parametresi ise denklem 4.36nn kullanlmas sonucunda aadaki gibi
hesaplanabilir.
( )
1
1
k
k n
i
i
v
c
n
=
| |
|
|
=
|
|
\ .

(4.37)
ekil parametresini bulmak iin ayn ilem k iin yaplr ve aadaki denklem elde
edilir.
( )
( )
( ) ( )
( )
1
1
1
ln
ln ,
0
k
n
k
i i n
i
i k
n
i
i
i
v v
L k c
n
v n
k k
v
=
=
=

= + =

(4.37)
Denklem 4.38 den ekil parametresi aadaki denklem 4.38 deki gibi ekilebilir.
48
1
1 1
1
ln( ) ln( )
n n
k
i i i
i i
n
k
i
i
v v v
k
n
v

= =
=
| |
|
| =
|
|
\ .

(4.38)
Olabilirlik fonksiyonunu en byk yapan k ve c deerleri bulunarak denklem
zlm olur. Burada dikkat edilmesi gereken bir nokta 0
i
V = durumu iin denklem
4.38 in zlemeyecei iin, bu nedenle veri setinden 0 deerlerinin karlp
kullanlmas ile zm gerekletirilecektir. Gnmz bilgisayarlarnn 50000 verilik
bir data setinin ekil ve lek parametrelerini hesaplamas birka dakika srmektedir.
Bu alma kapsamnda denklem 4.38 ile belirtilen ifadenin zm iin MATLAB
kullanlmtr.
4.4 Hata Analizi
Grafik, moment, en yksek olabilirlik yntemleri sonucunda elde edilen ekil ve
lek parametrelerinin hangisinin gerek veri iin daha uygun olduunun bulunmas
iin hata analizinin yaplmas gereklidir. Bu almada kullanlan yntemler iki farkl
hata hesab forml ile analiz edilmitir. Bunlardan birincisi R
2
analizidir ve
denklem 4.39 ile ifade edilebilir.
( )
( )
2
2 1
2
1
1
n
i i
i
n
i
i
y x
R
y y
=
=

(4.39)
kinci hata forml ise RMSE formldr ve denklem 4.40 ile ifade edilebilir.
( )
0.5
2
1
1
n
i i
i
RMSE y x
n
=
(
=
(

(4.40)
burada n gzlem says, yler gerek deerler, xler Weibull dalm ile hesaplanan
deerler ve y ortalama gerek deerdir. R
2
deeri byk ya da RMSE deeri kk
dalm fonksiyonu en iyi dalm fonksiyonu olarak kabul edilir [84].
4.5 G Younluunun Belirlenmesi
Rzgarn kinetik enerjisi denklem 4.3 ile gsterilmektedir. Weibull dalmnda g
younluu ise denklem 4.41 ile aadaki gibi ifade edilebilir [82].
49
( ) ( )
0
w
P P v f v dv

(4.41)
Denklem 4.3 ve denklem 4.15 in denklem 4.41 de kullanlmas ile Weibull dalm
g younluu aadaki denklem 4.42 deki gibi ifade edilebilir.
3 2
0 0
1 1
2 2
k k
k k v v
c c
w
k v v
P v e dv v k e dv
v c c

| | | |

| |
\ . \ .
| | | |
= =
| |
\ . \ .

(4.42)
Yaplan sadeletirmeler ve Gamma fonksiyonunun kullanlmas ile aadaki
denklem 4.43 elde edilir.
3
1 3
1
2
w
P c
k

| |
= +
|
\ .

(4.43)
4.6 En Olas Hz Deeri
Weibull dalm bir fonksiyondur ve bu fonksiyonun bir tepe noktas vardr. Bu
noktann bulunmas en olas hzn bulunmas yani en fazla esen rzgar hznn
bulunmas anlamna gelmektedir. Bu fonksiyonun trevi alnp sfra eitlenmesi,
( )
0
f v
dv
= , durumunda en olas hz deeri bulunmu olur ve aadaki denklem ile
ifade edilebilir.
( )
0
f v
dv
= (4.44)
Denklem 4.15 ile belirtilen olaslk younluk fonksiyonu denklem 4.44de yerine
yazlmas sonucunda denklem 4.47 elde edilir.
1
0
k
v k
c
k v
e
c c
dv
| |

|
\ .
| |
| |
|
|
|
\ .
\ .
=
(4.47)
Denklem 4.48 ise denklem 4.47 nin trevinin alnmas sonucu aadaki gibi ifade
edilebilir.
( ) f v
dv
( ) ( )
1
2
1
1
( 1) 0
k k
k v v
k
k
k c c
k
k v k v
k e k c v e
c c c c
| | | |

| |

\ . \ .

| |
= =
|
\ .

(4.48)
Denklem 4.48de yaplan sadeletirilmeler sonucunda aadaki denklem 4.49 elde
edilir.
50
( ) ( 1) 0
k
v
k k
c
| |
=
|
\ .
(4.49)
Denklem 4.49 ile bulunan v deeri en olas hz ifade eder ve denklem 4.50 ile ifade
edile bilir.
1
1
k
enolas
k
v c
k
| |
=
|
\ .

(4.50)
4.7 En Fazla Enerjiyi Tayan Hz
Enerji zaman ile gcn arpm eklinde ifade edilebilir. Birim zaman ve birim alan
iin enerji denklemi aadaki denklem 4.51 deki gibi ifade edilebilir.
( ) E Pf v =
(4.51)
Denklem 4.3 ile denklem 4.15in kullanlmas sonucunda aadaki denklem elde
edilmi olur.
3
1
2
k
k v
c
k v
E v e
v c

| |

|
\ .
| |
=
|
\ .

(4.52)
Denklem 4.52 nin trevi alnp sfra eitlenmesi sonucunda enerji aksna en fazla
katky yapan hz deeri bulunmu olur ve denklem 4.53deki gibi ifade edilebilir.
1
max
2
k
E
k
V c
k
+ | |
=
|
\ .

(4.53)
4.8 Rzgar Trbininin rettii Enerjinin Bulunmas
Rzgar trbinin belirli bir zaman aralnda rettii enerjinin bulunmas iin Weibull
fonksiyonun olaslk younluk fonksiyonunun, trbin g erisi ile integre edilmesi
gereklidir. Bu integral snrlar rzgar trbininin retime balad nokta ve
retiminin son bulduu nokta alnarak hesaplanr ve denklem 4.54 ile aadaki gibi
ifade edilebilir [82].
( ) ( )
0
1
v
turbin T
v
E T P v f v dv =


(4.54)
Trbin erisi fonksiyonunun ( ( )
T
P v ) paral bir fonksiyon olmas nedeni ile integral
ifadesi iki paraya ayrlabilir.
51
( )
0
1
1 1
3 2
1 2 3 4
k k
R
R
k k v v v v
c c
turbin R R
v v
k v k v
E T P a v a v a v a e dv P e dv
c c c c
| | | |

| |
\ . \ .
| |
| | | |
|
= + + + +
| |
|
\ . \ .
\ .

(4.55)
Denklem 4.55 ile belirtilen integral ifadesinin hesaplanmas iin MATEMATICA
kullanlmtr.
4.9 Rzgar Trbinlerinin G Erileri
Rzgar trbinlerinin g erilerini modellemek iin literatrde 3 yntem arlkl
olarak kullanlmaktadr [83,86,87]. Bu 3 yntem, , 2. dereceden bir denklem olarak
modelleyen denklem ve rzgar trbinin almaya balad ve tam kapasiteye
ulat hzlar ile modelleme sistemidir. 3. dereceden bir denklem olarak rzgar
trbinini modelleyen denklem aadaki gibi ifade edilebilir.
( )
( )
1
3 2
1 2 3 4 1
0 ,
,
,
0 ,
R R
T
R R o
o
v v
a v a v a v a P v v v
P V
P v v v
v v
< | |
|
+ + + <
|
=
|
<
|
|

\ .

(4.56)
kinci dereceden bir denklemle modelleme ise denklem 4.57 ile aadaki ekilde
ifade edilebilir.
( )
( )
1
2
1 2 3 1
0 ,
,
,
0 ,
R R
T
R R o
o
v v
a v a v a P v v v
P V
P v v v
v v
< | |
|
+ + <
|
=
|
<
|
|

\ .

(4.57)
Rzgar trbinin almaya balad ve tam kapasiteye ulat hzlar ile modelleme
sistemi denklem 4.58 ile aadaki gibi ifade edilebilir.
( )
1
2 2
1
1 2 2
1
0
0
0 ,
,
,
0 ,
R R
T R
R R
v v
v v
P v v v
P V v v
P v v v
v v
< | |
|

|
<
|
=
|
<
|
|
>
\ .

(4.58)
Hangi denklemin seilen trbini daha iyi modelledii anlalabilmesi iin saysal
olarak trbinlerin gerek deerleri ve denklemler sonucu kan sonular EK A da
verilmitir. Yaplan modelleme ilemini en iyi 3. derecen bir denklemin yapabildii
52
grlmtr. Bu almada kullanlan 1000, 1300, 2000 ve 2300 kWlk 4 trbinin 3.
dereceden denklem ile modellenmesi sonucunda kan katsaylar Tablo 4.1 de
verilmitir.
Tablo 4.1 4 trbin iin 3. dereceden trbin denkleminin katsaylar
Katsaylar 1000 kW 1300 kW 2000 kW 2300 kW

1
a
-0.00137881 -0.00188482 -0.00180938 -0.00190236

2
a
0.03916670 0.05047410 0.05109090 0.05309970

3
a
-0.23855900 -0.30598500 -0.33889000 -0.34927600

4
a
0.44596900 0.56102000 0.69082100 0.70518400
4.10 Kapasite Faktrnn Hesaplanmas
Kapasite faktr, rzgar trbininin belirli bir zaman aralnda rettii enerjinin
retmesi gereken enerjiye oran eklinde tanmlanmaktadr. Denklem 4.55 ile rzgar
trbininin belirli bir zaman aral iin retebilecei enerji miktar belirtilmitir.
Kapasite faktr ise denklem 4.60 ve denklem 4.61de gsterilmitir [82].
( )
0
1
1 1
3 2
1 2 3 4
k k
R
R
v v v k k v
c c
R
v v
f
R
k v k v
TP a v a v a v a e dv e dv
c c c c
C
TP
| | | |

| |
\ . \ .
| |
| | | |
|
+ + + +
| |
|
\ . \ .
\ .
=


(4.60)
Denklemin son hali ise denklem 4.61 ile aadaki gibi ifade edilebilir.
( )
0
1
1 1
3 2
1 2 3 4
k k
R
R
k k v v v v
c c
f
v v
k v k v
C a v a v a v a e dv e dv
c c c c
| | | |

| |
\ . \ .
| | | |
= + + + +
| |
\ . \ .

(4.61)

53
5. ANAKKALE BLGES N POTANSYEL BELRLENMES ve
EKONOMK ANALZ
Bir blgenin rzgar karakteristii analiz edilirken, saatlik ortalama, gnlk ortalama,
aylk ortalama, mevsimsel ortalama deerlerine ihtiya vardr. Ayrca rzgarn esme
yn bilgileri de gereklidir. Bylelikle standart sapma, trblans, enerji retimine en
byk katky yapan hz, en olas hz, hzlarn kmlatif dalm gibi parametreler
grlebilecektir. Bu sayede blgede kurulacak olan rzgar enerjisi retim tesisi iin
yer ve rzgar trbini seimi yaplacaktr. lm deerleri genelde 10 m iin
yaplmasndan dolay bu deerlerin rzgar trbini gbek yksekliine gre revize
edilmesi gereklidir.
lkemizde Arallk 2007 itibari ile lisans geerli rzgar enerjisi retim tesisi proje
says 55 ve lisans gc deeri 1958.05 MW dr. Alnan lisanslarn 5 tanesi
anakkale ili snrlar ierisindedir ve lisans gleri 5 ile 30.4 MW arasnda
deimektedir. Tesislerin tahmini ortalama kapasite faktrleri ise %34 n
zerindedir.
Bu alma kapsamnda, anakkale blgesindeki rzgar enerjisinin potansiyeli DM
nin 2001-2006 yllar 10 metre ykseklikte llen saatlik ortalama rzgar iddeti
verileri kullanlarak Weibull dalm ve gerek zaman serisi analizi ile incelenmitir.
Bu almada denklem 4.14 ile belirtilen Helman katsays () 0.2 olarak seilmi ve
g kanununun 100 metreye kadar geerli olduu kabul edilmitir ayrca hava
younluunun ykseklik ve rzgar hz ile deiimi ihmal edilmitir. 10 metre
ykseklik iin yaplm olan lmler trbin gbek yksekliklerine gre denklem
4.14 kullanlarak tekrar hesaplanmtr. Weibull parametreleri aylk, mevsimsel ve
yllk olarak 3 farkl ynteme gre hesaplanm hata analizi sonularna gre hangi
yntemin kullanlmas gerektiine karar verilmitir. Seilen 1000, 1300, 2000 ve
2300 kW gcnde 4 trbinin, toplam 6 farkl gbek yksekliinde, 13 farkl durumu
kapasite faktrleri sonular karlatrlm ve retim maliyeti en dk kan trbin
iin yllk ve mevsimsel bazda kapasite faktr deerleri hesaplanmtr.
54
5.1 Ortalama Rzgar Hz Deerleri
Saatlik ortalama, aylk ortalama ve yllk ortalama rzgar hzlar, g younluu bu
almada kullanlan trbinlerin gbek ykseklii olan 50, 60, 70, 80, 90, 100 metre
ykseklikleri iin hesaplanm, 50 metre iin kan sonular Tablo 5.1de
gsterilmektedir. ekil 5.1de ise 50 metre ykseklik iin hesaplanm yllk ortalama
rzgar hzlar gsterilmektedir. ekil 5.2 de ise 2001-2006 yllar iin saatlik
ortalama 50 metre ykseklikte yllk ortalama rzgar hzlarn gstermektedir. Farkl
ykseklikler iin rzgar ortalama rzgar hzlar ve zaman serisi g younluklar
denklem 4.13 ile belirlenebilir. Farkl yksekliklerde ki g younluu ise denklem
4.14 ile belirlenebilir. Yaplan almada aylk veri seti 6 yln ayn aylar
kullanlarak oluturulmutur, ayn ekilde mevsimsel veri seti de ayn ekilde
oluturulmutur.
0
1
2
3
4
5
6
7
2001 2002 2003 2004 2005 2006
Yllar
O
r
t
a
l
a
m
a

R

z
g
a
r

H

(
m
/
s
)

ekil 5.1 Yllk ortalama hzlar
Zaman zaman anemometre cihaznda olan arzalar ya da elektrik kesilmesinden
dolay oluan hatal lmlerin belirlenmesinde MS Excel kullanlmtr. lkemizde
frtna kaytlarnn olmamasndan dolay 10 metre ykseklikte 30 m/sden byk
hzlarn olduu gnlerde hatal lmlerin yapld kabul edilmitir. Ayrca 4 saat
rzgar hznn sfr olmas durumu da hatal lm olarak kabul edilmitir. Kullanlan
verilerdeki yanl lmlerin olduu ya da hatal kaytlarn yapld zaman dilimi bir
saat iin olsa bile hatal lmn olduu bir tam gn veri setinden karlmtr.
Anemometrenin 2003 ylnda mays aynda arza yapt iin mays aynda 19 gnlk
lm sonucu alnamamtr bu nedenle mays 2003 yl verileri bu almada
55
kullanlmamtr. ekil 5.2 aylk ortalama rzgar hzlarn gstermektedir. ekil 5.3
ise aylk ortalama g younluklarn zaman serisi ve Weibull dalmna gre
karlatrmaktadr.
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Saatler
O
r
t
a
l
a
m
a

R

z
g
a
r

H

(
m
/
s
)
2001 2002 2003 2004 2005 2006

ekil 5.2 Saatlik ortalama hzlar
Saatlik ortalama rzgar hzlar incelendiinde, sabah saatlerinde ortalama rzgar
hznn dk olduu buna karlk le saatlerine bu hzn artt grlmektedir.
Enerji tketiminin fazla olduu le saatlerinde rzgar ortamla hznn daha fazla
olmas retilen elektrik enerjisine daha fazla ihtiya olan zaman diliminde olmas
retilecek elektriin daha yksek fiyatlardan satlmas bakmndan da nemlidir.
Aylk ortamla rzgar hzlar ise ekil 5.3 ile gsterilmektedir.
Aylk Ortalama Hzlar
6.76 6.81 6.92
6.12
5.42 5.39
6.11
5.72
5.57
5.93 5.88
6.62
0.00
1.00
2.00
3.00
4.00
5.00
6.00
7.00
8.00
O
c
a
k

u
b
a
t
M
a
r
t
N
i
s
a
n
M
a
y

s
H
a
z
i
r
a
n
T
e
m
m
u
z
A

u
s
t
o
s
E
y
l

l
E
k
i
m
K
a
s

m
A
r
a
l

k
Aylar
H

z
(
m
/
s
)

ekil 5.3 Aylk ortalama hzlar
56
Zaman serisi g younluklar ile Weibull g younluklar ekil 5.4 ile aadaki
gibi gsterilmektedir.
Zaman Serisi ve Weibull G Younluu
0.00
100.00
200.00
300.00
400.00
500.00
600.00
O
c
a
k

u
b
a
t
M
a
r
t
N
i
s
a
n
M
a
y

s
H
a
z
i
r
a
n
T
e
m
m
u
z
A

u
s
t
o
s
E
y
l

l
E
k
i
m
K
a
s

m
A
r
a
l

k
Aylar
G

Y
o

u
n
l
u

u

(
w
a
t
t
/
m
e
t
r
e
k
a
r
e
)
Zaman Serisi
Weibull

ekil 5.4 Aylk ortalama zaman serisi ve Weibull g younluklar
Zaman serisi ve Weibull g younluklar deerinin birbirlerine ok yakn kmas
Weibull dalmnn blge verilerine uyduunun bir baka gstergesidir.
Tablo 5.1 50metre ykseklik iin zaman serisi ve Weibull ortalama deerleri
Aylar
Zaman Serisi
Ortalama Hz
(m/s)
Zaman Serisi G
Younluu
(watt/m
2
)
w
P
(watt/m
2
)
enolas
v
(m/s)
max E
V
(m/s)
Ocak 6.75907 535.452 520.956 3.52975 13.2681
ubat 6.81498 551.874 537.486 3.52399 13.4265
Mart 6.92133 487.29 501.851 4.22713 12.7772
Nisan 6.11719 351.792 341.889 3.77697 11.218
Mays 5.41974 239.809 253.165 3.4427 10.1381
Haziran 5.3873 206.056 207.247 3.84679 9.22212
Temmuz 6.11351 258.677 261.287 4.99023 9.62112
Austos 5.71982 227.516 231.044 4.37193 9.40542
Eyll 5.5659 238.903 234.336 3.83755 9.67777
Ekim 5.92619 332.289 323.961 3.46889 11.1223
Kasm 5.87931 334.224 322.527 3.35239 11.1546
Aralk 6.62382 415.37 428.466 4.22842 12.0283
Tablo 5.1de grlebilecei gibi ortalama hz deeri byk olan bir ayn g
younluu dier aydan byk olmayabilmektedir, burada nemli olan verilerin
dalmdr. Veri dalm rzgar trbinlerinin retimleri iinde nemlidir. Bir tesisin
kurulaca blge seilirken sadece ortalama hz ve g younluu ile hareket edilip
veri dalmnn nasl olduuna dikkat edilmemesi ekonomik analizde hatalara neden
olabilir. rnein rzgar verilerinin dalm iki paraya ayrlm bir blge olsun, ilk
para 0-4 m/s aralnda olan veriler, ikinci para ise 26-30 m/s olan veriler olsun.
Yaklak ortalama hz deeri 15 m/s civarnda olacaktr fakat buraya yerletirilen
57
trbin retim yapamayacaktr. nk trbin retime gei noktas 4 m/s den byk
ve 25 m/s den kktr. Yani nemli olan ortalama hzn ya da g younluunun
yksek olmasnn yannda rzgar verilerinin dalmdr.
5.2 Weibull Parametrelerinin Hesabnda En Uygun Yntemin Seilmesi
Weibull parametrelerini belirleme yntemlerinden hangisinin daha iyi son
verdiinin belirlenmesi iin 3 yntemle hesaplanan Weibull parametreleri gerek veri
ile RMSE ve R
2
hata analizleri yaplmtr. R
2
deerinin byk RMSE deerinin ise
kk olduu durum iyi durumu gstermektedir. Yaplan analiz sonucunda kan
sonular ve en iyi yntemin hangisinin olduu Tablo 5.2, Tablo 5.3 ve Tablo 5.4 de
zetlenmektedir.
Tablo 5.2 Farkl ykseklikler iin Weibull dalm parametreleri belirleme
yntemlerinin karlatrlmas
Ykseklik
(m) YNTEMLER k c R
2
RMSE
En yi
Yntem
Grafik Yntemi 1.64255 7.07923 0.950019 0.009127
50 En Yksek Olabilirlik 1.63453 6.84159 0.954115 0.008745
Moment Yntemi 1.6258 6.81429 0.954687 0.00869

Grafik Yntemi 1.68102 7.49455 0.937536 0.009922
60 En Yksek Olabilirlik 1.63453 7.09567 0.937536 0.009922
Moment Yntemi 1.6258 7.06735 0.947206 0.009122

Grafik Yntemi 1.66246 7.63136 0.926209 0.010525
70 En Yksek Olabilirlik 1.63453 7.31783 0.934353 0.009927
Moment Yntemi 1.6258 7.28863 0.935055 0.0098738

Grafik Yntemi 1.64931 7.81279 0.934862 0.0096
80 En Yksek Olabilirlik 1.63453 7.5159 0.941038 0.009134
Moment Yntemi 1.6258 7.4859 0.941781 0.009076

Grafik Yntemi 1.6517 8.00323 0.918064 0.010625
90 En Yksek Olabilirlik 1.63453 7.69505 0.924712 0.010185
Moment Yntemi 1.6258 7.66434 0.925446 0.011225

Grafik Yntemi 1.64735 8.15789 0.926608 0.009825
100 En Yksek Olabilirlik 1.63453 7.85892 0.932296 0.009437
Moment Yntemi 1.6258 7.82756 0.932892 0.009395
Tablo 5.2 de zetlenen 2001-2006 yllarn kapsayan yaklak 52000 veri iin 50-100
metre yksekliklerde yaplan analizde moment ynteminin dierler yntemlere gre
daha iyi sonu verdii grlmtr. Veri setinin deitirilmesi durumunda sonucun
nasl olduunun belirlenmesi amac ile Tablo 5.3de 6 yln btn Ocak-Aralk aylar
58
iin 50 metre ykseklik iin incelenmitir. Ayn veriler ile yksekliin 80 metre
ykseklik iinde analiz sonular Tablo 5.3 ve 5.4 de gsterilmitir.
Tablo 5.3 50 metre ykseklik iin aylk veriler ile yntemlerin karlatrlmas
AYLAR YNTEMLER k c R
2
En yi Yntem
Grafik Yntemi 1.52745 7.67337 0.929222
OCAK En Yksek Olabilirlik 1.50378 6.7958 0.932247
Moment Yntemi 1.48685 7.47911 0.93256

Grafik Yntemi 1.47959 7.67262 0.949361
UBAT En Yksek Olabilirlik 1.48169 7.55903 0.949706
Moment Yntemi 1.48042 7.53685 0.949749

Grafik Yntemi 1.63269 7.62311 0.889832
MART En Yksek Olabilirlik 1.60884 7.73311 0.897386
Moment Yntemi 1.63692 7.73515 0.891808

Grafik Yntemi 1.63167 7.11509 0.952124
NSAN En Yksek Olabilirlik 1.63111 6.86313 0.956563
Moment Yntemi 1.6204 6.83058 0.957126

Grafik Yntemi 1.62616 6.19129 0.926283
MAYIS En Yksek Olabilirlik 1.63203 6.06931 0.926206
Moment Yntemi 1.63656 6.05689 0.925815

Grafik Yntemi 1.89592 6.06531 0.927719
HAZRAN En Yksek Olabilirlik 1.79159 6.06878 0.951142
Moment Yntemi 1.79857 6.05777 0.950056

Grafik Yntemi 2.11034 6.81724 0.934752
TEMMUZ En Yksek Olabilirlik 2.05305 6.90796 0.953286
Moment Yntemi 2.06337 6.90146 0.950861

Grafik Yntemi 1.9961 6.41987 0.892076
AGUSTOS En Yksek Olabilirlik 1.90667 6.45636 0.91724
Moment Yntemi 1.91785 6.44771 0.914464

Grafik Yntemi 1.94438 6.56647 0.850087
EYLL En Yksek Olabilirlik 1.76557 6.27965 0.907033
Moment Yntemi 1.74534 6.24851 0.910019

Grafik Yntemi 1.62142 6.92552 0.884916
EKM En Yksek Olabilirlik 1.58854 6.63127 0.896175
Moment Yntemi 1.57207 6.59867 0.897787

Grafik Yntemi 1.67883 6.9606 0.872485
KASIM En Yksek Olabilirlik 1.58631 6.58668 0.899093
Moment Yntemi 1.55051 6.5372 0.89963

Grafik Yntemi 1.67878 7.31326 0.885437
ARALIK
En Yksek Olabilirlik
Yntemi 1.65024 7.43497 0.894537
Moment Yntemi 1.66895 7.41397 0.890196

59
Tablo 5.4 80 metre ykseklik iin aylk veriler ile yntemlerin karlatrlmas
AYLAR YNTEMLER k c R
2

En yi
Yntem
Grafik Yntemi 1.54109 8.46134 0.914809
OCAK En Yksek Olabilirlik Yntemi 1.50378 7.46559 0.920152
Moment Yntemi 1.48685 8.21626 0.920813

Grafik Yntemi 1.48954 8.42585 0.949033
UBAT En Yksek Olabilirlik Yntemi 1.48169 8.30405 0.950191
Moment Yntemi 1.48042 8.27968 0.950293

Grafik Yntemi 1.63311 8.39611 0.87727
MART En Yksek Olabilirlik Yntemi 1.60884 8.49529 0.884431
Moment Yntemi 1.63692 8.49753 0.878616

Grafik Yntemi 1.64177 7.84213 0.936595
NSAN En Yksek Olabilirlik Yntemi 1.63111 7.53956 0.94279
Moment Yntemi 1.6204 7.5038 0.943475

Grafik Yntemi 1.636 6.81954 0.922585
MAYIS En Yksek Olabilirlik Yntemi 1.63203 6.6675 0.924213
Moment Yntemi 1.63656 6.65386 0.92383

Grafik Yntemi 1.89099 6.69457 0.893993
HAZRAN En Yksek Olabilirlik Yntemi 1.79159 6.66692 0.918421
Moment Yntemi 1.79857 6.65483 0.917227

Grafik Yntemi 2.12181 7.47553 0.912128
TEMMUZ En Yksek Olabilirlik Yntemi 2.05305 7.58882 0.933289
Moment Yntemi 2.06337 7.58167 0.930979

Grafik Yntemi 2.02583 7.05904 0.846057
AGUSTOS En Yksek Olabilirlik Yntemi 1.90667 7.0927 0.882815
Moment Yntemi 1.91785 7.0832 0.87986

Grafik Yntemi 1.98549 7.28167 0.809683
EYLL En Yksek Olabilirlik Yntemi 1.76557 6.89858 0.888757
Moment Yntemi 1.74534 6.86437 0.892145

Grafik Yntemi 1.63738 7.69333 0.85698
EKM En Yksek Olabilirlik Yntemi 1.58854 7.28485 0.874869
Moment Yntemi 1.57207 7.24904 0.876772

Grafik Yntemi 1.69364 7.66999 0.862807
KASIM En Yksek Olabilirlik Yntemi 1.58631 7.23586 0.896727
Moment Yntemi 1.55051 7.18151 0.898169

Grafik Yntemi 1.677 8.06455 0.857615
ARALIK En Yksek Olabilirlik Yntemi 1.65024 8.16776 0.865784
Moment Yntemi 1.66895 8.1447 0.861108
Tablo 5.3 ve 5.4den de grlebilecei gibi aylk bazda moment ynteminin daha iyi
sonular vermesine ramen btn aylar iin en iyi yntem moment yntemi deildir.
Bu nedenle veriler incelenirken bir yntemin her zaman iin dierlerinden daha iyi
sonular vereceinin sylenmesi doru deildir.
60
50 metre ykseklik iin 6 yl verilerini kapsayan gerek veri dalm ekil 5.5 de
gsterilmitir. ekil 5.6 da ise bu verilerden geirilen en uygun Weibull dalm
gsterilmektedir. Ek Bde 50 metre ykseklik iin aylk ve mevsimsel bazda gerek
veri dalm ve bu dalm iin olan Weibull dalm grlebilir.

ekil 5.5 2001-2006 yllar verilerinin dalm

ekil 5.6 2001-2006 yllar verileri iin olan Weibull dalm
Mevsimsel olarak 50 ve 80 metre ykseklikler iin yaplan analiz sonucu Tablo 5.5
ve Tablo 5.6de sunulmutur. Mevsimsel veriler iin yaplan incelemede de
yksekliin deimesi sonucunda en iyi yntemin deiebilecei grlmektedir

61
Tablo 5.5 50 metre ykseklik iin mevsimsel veriler ile yntemlerin karlatrlmas
Mevsimler YNTEMLER k c R
2
RMSE
En yi
Yntem
Grafik Yntemi 1.61606 7.11623 0.933716 0.0101613
lkbahar
En Yksek Olabilirlik
Yntemi 1.58786 6.996227 0.937416 0.0098737
Moment Yntemi 1.58921 6.97778 0.937326 0.0098807

Grafik Yntemi 2.0095 6.3978 0.922173 0.01259
Yaz
En Yksek Olabilirlik
Yntemi 1.90643 6.48212 0.949206 0.0101711
Moment Yntemi 1.91841 6.47432 0.946787 0.0104104

Grafik Yntemi 1.69663 6.88351 0.897233 0.0142583
Sonbahar
En Yksek Olabilirlik
Yntemi 1.6352 6.50202 0.917978 0.0127381
Moment Yntemi 1.60932 6.46351 0.919603 0.0126113

Grafik Yntemi 1.55254 7.5805 0.938572 0.0090593
K
En Yksek Olabilirlik
Yntemi 1.53931 7.50775 0.939821 0.0089667
Moment Yntemi 1.53864 7.47676 0.939814 0.0095928
Tablo 5.6 80 metre ykseklik iin mevsimsel veriler ile yntemlerin karlatrlmas
Mevsimler YNTEMLER k c R
2
RMSE
En yi
Yntem
Grafik Yntemi 1.62483 7.84462 0.924216 0.0098415
lkbahar
En Yksek Olabilirlik
Yntemi 1.58786 7.68583 0.930016 0.0095945
Moment Yntemi 1.58921 7.66551 0.929959 0.0095984

Grafik Yntemi 2.019115 7.04005 0.889707 0.0137027
Yaz
En Yksek Olabilirlik
Yntemi 1.90643 7.121 0.921222 0.0115734
Moment Yntemi 1.91841 7.11243 0.918699 0.0117647

Grafik Yntemi 1.71228 7.6313 0.87873 0.014186
Sonbahar
En Yksek Olabilirlik
Yntemi 1.6352 7.14286 0.906937 0.0124272
Moment Yntemi 1.60932 7.10055 0.909047 0.0122855

Grafik Yntemi 1.56326 8.34132 0.926019 0.0091109
K
En Yksek Olabilirlik
Yntemi 1.53931 8.24771 0.928936 0.0089272
Moment Yntemi 1.53864 8.20058 0.928999 0.0089233
Yaplan analizler sonuncuda moment yntemi ve en yksek olabilirlik ynteminin
ekil parametresi hesaplarnn ykseklikle deimedii grlmektedir. Buna karlk
bu iki yntemin lek parametresi ortalama hzdaki yzde deiim kadar artmaktadr.
Yani dalmda ekil parametresi daha ok tepe nokta ile ilgili iken lek parametresi
ortalama hz ile orantldr.
62
5.3 Ekonomik Analiz
Bir blgeye rzgar trbini kurulurken yaplmas gereken almalardan bir tanesi de
kWh enerji maliyetinin hesaplanmasdr. Enerji maliyeti, seilen trbine, seilen
gbek yksekliine, balant giderlerine, enflasyon oranna, faiz oranna gre
deimektedir. Denklem 5.1 sistem mr boyunca yaplan yatrmn imdiki zaman
deerini gstermektedir. Denklem 5.2 ise bakm onarm giderlerini gstermektedir.
Denklem 5.3 ise rzgar trbinlerinden retilen enerjinin birim maliyeti
hesaplanmasn gstermektedir [88].
1 1 1
* 1
1 1
t t
i i i
PVC I B S
r i r r
(
+ + + ( | | | |
= +
(
| |
(
+ +
\ . \ .
(


(5.1)
PVC deeri sistemin mr boyunca yaplan yatrmn imdiki zaman deerini
gstermektedir. I ilk yatrm maliyetini yani trbin fiyat ile onun % 20 si kadar olan
balant giderlerini, B yllk bakm onarm giderlerini, i enflasyon orann, r faiz
deerini, S hurda bedelini, t ise trbinin mrn gstermektedir.Yaplan almalar
sonunda B yllk bakm onarm gideri denklem 5.2 ile ifade edilmektedir.
( ) *4
I
B
t
=
(5.2)
Elektrik enerjisinin kWh maliyeti ise denklem 5.3 ile aadaki gibi ifade edilebilir.
* *
R f
PVC
kWh Maliyeti
P C t
=
(5.3)
Denklem 5.3 de ise
R
P trbin gcn,
f
C kapasite faktrn gstermektedir.
Tablo 5.7 bu alma kapsamnda kullanlan 1000, 1300, 2000 ve 2300 kW gcnde
4 trbinin, 50, 60, 70, 80, 90, 100 metre gbek yksekliinde 13 farkl durumu iin
% 3.5 enflasyon ve % 4.5 faiz oranlarnda trbin fiyatlarnn imdiki zaman
deerlerini gstermektedir [88]. Trbinlerin gerek fiyatlar ise denklem 5.1 den
trbin fiyat ekilerek hesaplanmtr.
Tablo 5.7 den de grlebilecei gibi rzgar trbinlerinin fiyatlar sadece kullanlan
genaratre gre deil ayn zamanda gbek yksekliklerine bal olarak da
deimektedir. Fiyatn deiim nedenlerinden bir tanesi kullanlan malzemenin ve
iilik sresinin uzamasdr, bunlar kadar nemli olan bir dier faktr ise bu kulelerin
tanmasndan kaynaklanmaktadr.
63
Tablo 5.7 Farkl Yksekliklere Gre Trbin Fiyatlar
Durumlar
Trbin
Gc
kW
Ykseklik
m
Trbin Maliyeti
PVC

Trbin Fiyat

Durum1 1000 50 1099031 827999.4
Durum2 1000 60 1138272 857563.2
Durum3 1000 70 1193272 898999.7
Durum4 1300 60 1417592 1068000
Durum5 1300 70 1546343 1165000
Durum6 1300 80 1668457 1256999
Durum7 1300 90 1797209 1354000
Durum8 2000 60 2203372 1659999
Durum9 2000 80 2374598 1788999
Durum10 2000 90 2521932 1899999
Durum11 2300 80 2561762 1930007
Durum12 2300 90 2721032 2049999
Durum13 2300 100 2860402 2154999
Tablo 5.8 enflasyon oranlar ve faiz oranlarnn farkl olmas durumu iin yaplan
yatrmn imdiki deerini gstermektedir. Bu almada euro iin %3.5 enflasyon ve
% 4.5 faiz oranlar esas alnmtr. Bunun sonucunda oluan birim kWh maliyeti ise
Tablo 5.8 de sunulmaktadr. Ayrca Tablo 5.8 de trbinlerin kullanlabilirlik,
kapasite faktr deerleri belirtilmektedir. Kullanlabilirlik; rzgar trbininin belirli
zaman diliminde alma yzdesi olarak ifade edilmektedir. Trbinlerin kapasite
faktrleri deerleri incelendii zaman en byk kapasite faktrne sahip trbinin
durum 7 ile belirtilen 1300 kW 90 metre gbek yksekliine sahip olan trbin olduu
karmza kmaktadr, en kk kapasite faktrne sahip trbin ise 1000 kW ve 50
metre gbek ykseklii olan durum 1 iindir. Bununla birlikte kapasite faktr en
byk olan rzgar trbini en ekonomik zm her zaman vermedii Tablo 5.8 den
grlebilir. nemli olan ekonomik analiz sonulardr nk burada ama en
ekonomik olan retim seeneinin belirlenmesidir. Fakat amacn en fazla elektrik
retimi ya da en byk kapasite faktrl sistemin seilmesi de olabilir. Bu alma
kapsamnda en ekonomik zmn belirlenmesi hedeflendiinden en ekonomik
zn olan durum 11 ile belirtilen 2300 kW ve 80 metre gbek yksekliine sahip
olan trbinin aylk olarak kapasite faktr deeri Tablo 5.9 ile gsterilmektedir.



64
Tablo 5.8 13 farkl durumun karlatrlmas
Durumlar
Kapasite
Faktr
Weibull
Kapasite
Faktr
Gerek
Kullanlabilirlik
Weibull
Kullanlabilirlik
Gerek
Yllk
Trbin
Maliyeti
kWh
Weibull
maliyeti
euro
cent
kWh
Gerek
maliyeti
Durum1 0.236 0.237 0.656 0.631 54951.55 2.661 2.647
Durum2 0.253 0.254 0.672 0.648 56913.6 2.568 2.554
Durum3 0.268 0.269 0.685 0.648 59663.6 2.542 2.532
Durum4 0.27 0.273 0.672 0.648 70879.6 2.301 2.281
Durum5 0.286 0.288 0.685 0.648 77317.15 2.374 2.356
Durum6 0.3 0.301 0.696 0.658 83422.85 2.446 2.43
Durum7 0.312 0.314 0.705 0.675 89860.45 2.533 2.515
Durum8 0.248 0.25 0.672 0.648 110168.6 2.538 2.517
Durum9 0.276 0.278 0.696 0.658 118729.9 2.455 2.44
Durum10 0.288 0.29 0.705 0.675 126096.6 2.5 2.482
Durum11 0.282 0.284 0.696 0.658 128088.1 2.254 2.238
Durum12 0.294 0.296 0.705 0.675 136051.6 2.297 2.279
Durum13 0.305 0.307 0.713 0.674 143020.1 2.33 2.316
Weibull dalmnn ve gerek verilerin kullanlmas sonucunda elde edilen kapasite
faktr deerleri birbirine ok yakn bulunmutur. Yaplan ekonomik analiz
sonucunda ise hem Weibull dalm hem de gerek verilerin zaman serisine gre
kullanlmas ile Durum 11 yani 2300 kW 80 metre ykseklikteki trbinin en
ekonomik retim yapabilecei anlalmaktadr. Birim kWh enerji maliyeti Weibull
dalm kullanlarak 2.254 eurocent, zaman serisi analizi sonucunda ise 2.238
eurocent olarak bulunmutur. Gnmz fosil kkenli yaktlardan enerji retim
maliyetleri de bu seviyededir
Tablo 5.9 Durum 11 ile belirtilen trbinin aylk kapasite faktrleri
Aylar
Kapasite
Faktr
Gerek
Kapasite
Faktr
Weibull
Kullanlabilirlik
Gerek
Kullanlabilirlik
Weibull
Ocak 0.326594 0.32919 0.676075 0.704346
ubat 0.332262 0.332602 0.677827 0.705446
Mart 0.36447 0.345391 0.696658 0.735661
Nisan 0.283179 0.283436 0.661546 0.69623
Mays 0.228543 0.225215 0.612634 0.647505
Haziran 0.222693 0.215699 0.627546 0.67002
Temmuz 0.283043 0.274771 0.731532 0.764481
Austos 0.253348 0.24181 0.671595 0.714953
Eyll 0.237411 0.232769 0.629398 0.677239
Ekim 0.274773 0.270277 0.616935 0.677388
Kasm 0.261689 0.264742 0.623611 0.666935
Aralk 0.341729 0.326291 0.678763 0.733244
Bu almada kullanlan grafik yntem kullanlmas sonucunda ekonomik analizlerde
meydana gelen deiimlerin incelenmesi iin Tablo 5.10 ile gsterilmektedir.
65
kWh Maliyetleri
2
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
D
u
r
u
m
1
D
u
r
u
m
2
D
u
r
u
m
3
D
u
r
u
m
4
D
u
r
u
m
5
D
u
r
u
m
6
D
u
r
u
m
7
D
u
r
u
m
8
D
u
r
u
m
9
D
u
r
u
m
1
0
D
u
r
u
m
1
1
D
u
r
u
m
1
2
D
u
r
u
m
1
3
Durumlar
k
W
h

m
a
l
i
y
e
t
i
(
e
u
r
o

c
e
n
t
)
Weibull maliyeti Gerek Maliyet

ekil 5.7 Gerek Maliyet ve Weibull Maliyetlerinin Karlatrlmas
Tablo 5.10 Grafik Ynteme gre trbinin aylk kapasite faktrleri
Durumlar
Kapasite
Faktr
Weibull
Kapasite
Faktr
Gerek
Kullanlabilirlik
Weibull
Kullanlabilirlik
Gerek
Yllk
Trbin
Maliyeti
kWh
Weibull
maliyeti
euro cent
kWh
Gerek
maliyeti
Durum1 0.253 0.237 0.676 0.631 54951.55 2.479 2.647
Durum2 0.280 0.254 0.705 0.648 56913.6 2.323 2.554
Durum3 0.290 0.269 0.709 0.648 59663.6 2.353 2.532
Durum4 0.299 0.273 0.705 0.648 70879.6 2.084 2.281
Durum5 0.309 0.288 0.709 0.648 77317.15 2.200 2.356
Durum6 0.321 0.301 0.716 0.658 83422.85 2.281 2.430
Durum7 0.334 0.314 0.726 0.675 89860.45 2.364 2.515
Durum8 0.275 0.250 0.705 0.648 110168.6 2.291 2.517
Durum9 0.297 0.278 0.716 0.278 118729.9 2.282 2.440
Durum10 0.309 0.290 0.726 0.675 126096.6 2.327 2.482
Durum11 0.303 0.284 0.716 0.658 128088.1 2.097 2.238
Durum12 0.316 0.296 0.726 0.675 136051.6 2.139 2.279
Durum13 0.326 0.307 0.732 0.674 143020.1 2.180 2.316
Grafik yntem kullanlmas sonucunda gerek verinin kullanlmas ile yaplan
sonulara gre hata miktar nemli derecede artmakta bu da yanl trbin seimi ve
hatal fizibilite almalarna neden olabilmektedir. Bu nedenle Weibull
parametrelerinin doru olarak belirlenebilmesi nemlidir.



66
6. SONULAR
Rzgar enerjisinin elektrik enerjisi retmek amacyla kullanlmas lkelere gre
farkllk gstermektedir. Bunun nedeni mevcut potansiyelin farkl olmasnn yan sra
uygulanan politikalardan kaynaklanmaktadr. ngiltere, AB lkeleri arasnda en fazla
rzgar enerjisi potansiyeline sahip olmasna ramen, Tablo 3.1 den de
grlebilecei gibi kurulu g olarak bir ok lkenin gerisindedir. Bunun nedeni ise
uygulanan enerji politikalarnn ve destek sistemlerinin farkl olmasdr. Yani sadece
ekonomik potansiyelin olmas tek bana yeterli deildir, lkemiz iin de benzer
durum sz konusudur.
Rzgar enerjisi potansiyeli hesaplarnda Wasp, Wind Pro, Alwin gibi programlar
kullanlmaktadr. Bu programlar Weibull dalmn referans almaktadrlar ve bu
dalm sonucu kan deerler ile gerek zaman serisi verileri ile yaplan analizler
birbirine ok yakn sonular vermektedir. Bu alma kapsamnda incelenen
anakkale blgesinin 2001-2006 yllar aras 6 yllk saatlik ortalama rzgar
verisinin Weibull dalm ile hata analizleri yaplnca 50 metre ykseklikte yllk
veriler iin R
2
sonucunun 0.9547, RMSEnin ise 0.00869 olduu yani glgenin
rzgar karakteristiinin Weibull dalmna uyduu sylenebilir.
Weibull dalm parametreleri hesaplanmasnda kullanlan yntemlerden moment
yntemi, yaplan analiz sonucunda blge verilerini analiz etmede dier yntemlere
gre daha iyi sonular vermitir. Bununla birlikte btn blgeler iin bunun geerli
olduu sylenemez, nk yksekliin deimesi durumunda baz durumlar iin en
iyi yntem deiebilmektedir. Karlatrma sonularnda moment ve en yksek
olabilirlik yntemi sonularnn birbirine ok yakn kt bulunmutur. Ayrca ekil
parametresinin moment yntemi ve en yksek olabilirlik yntemi ile bir ykseklikte
hesaplandnda ayn deerin farkl ykseklikler iin de kullanlabilecei ortaya
kmtr. Bununla birlikte lek parametresindeki deiimi ise her iki yntemde de
rzgar hzndaki deiime oranla ayn sonucu verdii bulunmutur, yani moment ya
da en yksek olabilirlik yntemi sonucunda belirli bir ykseklik iin hesap edilmi
67
deerler istenilen ykseklie g kanunu profiline gre kartlp ekonomik analiz
yaplabilir.
Literatrde trbin denklemini modellemek iin en ok 3.dereceden bir denklem,
ikinci dereceden bir denklem ve karesel bir ifade kullanlmaktadr. Yaplan
hesaplamalar sonucunda kullanlan 3 modelden 3. dereceden denklem ile trbin g
ergilerinin modellenmesinin seilen trbinler iin daha iyi sonular verdii
grlmtr.
Yaplan almada mevcut blge iin kWh enerji maliyetinin 2.65 ile 2.22
kWh/eurocent arasnda olduu grlmtr. ncelenen 13 durumdan en ekonomik
zm 2300 kW 80 metre ykseklikte trbinin (Durum 11) en ekonomik retimi
yapaca sonucuna ulalmtr. Bu durum iin kWh maliyeti 2.22 eurocentdir. Ayn
gteki trbinler iin gbek ykseklii fazla olan sistemin her zaman daha ucuz
enerji retmesi gibi bir durum sz konusu deildir. Tablo 3.12de belirtildii gibi
dnya trbin sat eilimleri 1501 kW- 2500 kW arasnda deimekte olup, yaplan
almada da en ekonomik zme 2300 kW lk trbin iin ulalmtr. Bu da
yaplan almay desteklemektedir. Rzgar enerjisi potansiyelinin belirlenmesi ve
ekonomik analizinin lkemizde baka blgeleri iin de yaplmas gereklidir.
68
KAYNAKLAR
[1] en ., 2003. Gkeadann elektrik enerjisi ihtiyacnn rzgar enerjisi ile
karlanmas, Yksek Lisans Tezi, D.E. Fen Bilimleri Enstits. zmir
[2] engel Y. A., Boles M, 2005. Mhendislik yaklamyla termodinamik,
Literatr
[3] Sohtaolu. H, Diz ., Erba M. F., 2006. Enerji Kaynaklarnn Arz ve Talebe
Ynelik Kresel Eilimlerinin Tarihsel Srete Karlatrmal Analizi,
Trkiye 10. Enerji Kongresi, 9-22
[4] TU, 2007. Trkiyede Enerji ve Gelecei T Gr, .T. Matbaas,
stanbul.
[5] IEA, 2007. Key World Energy Statistics, Paris.
[6] IEA, 2007. World Energy Outlook 2007, Paris.
[7] EIA, 2006. International Energy Outlook 2006, Newyork.
[8] Onaygil S., Acuner E., Erkin E., 2007. Bina sektr enerji verimlilii
uygulamalar ve Trkiye iin neriler, EVK 2007, zmit.
[9] DPT, 2006. Enerji zel htisas Komisyonu Raporu, Ankara.
[10] http://www.eia.doe.gov/pub/international/iea2005/table64.xls
[11] www.ewea.org/fileadmin/ewea_documents/documents/publications/reports/wf12-2005.pdf
[12] Shata, A.S.A., 2005. The potential of electricity generation on the east coast of
Red Sea in Egypt, Renewable Energy, 31, 1597-1615
[13] http://www.tedas.gov.tr/29,Istatistiki_Bilgiler.html
[14] Erdogdu E., 2007. Regulatory Reform in Turkish Energy Industry: An
analysis, Energy Policy, 35, 984-993
[15] www.epdk.org.tr/yayin_rapor/elektrik/yayin/uretimKapasiteProjeksiyonu.pdf
[16] Ozkvrak, . 2005. Electricity restructuring in Turkey, Energy Policy, 33,
1339-1350
[17] Karadeli, S., 2001. Rzgar Enerjisi, Temiz Enerji Vakf, Ankara
[18] Mente, ., S., 2006. Rzgar Enerjisi Ders Notlar
[19] www.wwindea.org/home/images/stories/pdfs/pr_statistics2006_290107.pdf
[20] IEA, 2007. Wind Energy Annual Report 2006, Paris.
[21] BTM-Constult, 2007. World Market Update 2006. BTM constult, Ringkobing
[22] Shata A. S. A., Hanitsch R. , 2006. Evaluation of wind energy potential and
electricity generation on the coast of Mediterranean Sea in Egypt Renewable
Energy, 31, 1183-1202.
69
[23] Buen J., 2006. Danish and Norwegian wind industry: The relationship between
policy instruments, innovation and diffusion, Energy Policy 34, 3887-3897
[24] Akda, S. A., Gler, . 2007. Dnyada Uygulanan Destek Modellerine Bal
Olarak Rzgar Enerjisi ile Sektrnn Geliimi ve lkemizdeki Mevcut
Durumun Deerlendirilmesi, VI. Ulusal Enerji Sempozyumu, Ankara, 22-24
Ekim
[25] Guler, ., Wind Energy Status in Electrical Energy Production of Turkey,
Renewable and Sustainable Energy Reviews.
[26] http://www.repower5m.de/index_flash.htm
[27] Kamp L. M., 2004. Notions on learning applied to wind turbine development
in the Netherlands and Denmark, Energy Policy, 32,1625-1637
[28] Lewis J. I., Wiser R. H., 2007. Fostering a renewable energy technology
industry : an comparision of wind industry policy support mechanisms, Energy
Policy 35, p.1844-1857
[29] BTM-Constult, 2005. World Market Update 2004. BTM constult, Ringkobing
[30] BTM-Constult, 2006. World Market Update 2005. BTM constult, Ringkobing
[31] How much does Vestas sell - and to which countries?
http://www.vestas.com/vestas/global/en/Students_Room/Marketing_markets/e
xport_markets.htm
[32] Ackerman, T., 2005. Wind Power in Power System, John & Sons, Chichester.
[33] Hansen, A. D., 2007. Wind Turbine Concept Market Penetration over 10
Years (1995-2004), Wind Energy 10, 81-97.
[34] Ackermann T., Sder L., 2000. Wind energy technology and current status: a
review, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 4, 315-374
[35] Meyer N. I., Koefoed A. L., 2003. Danish energy reform: policy implications
for renewables, Energy Policy, 31, 7, 597-607
[36] Buen J., 2006. Danish and Norwegian wind industry: The relationship between
policy instruments, innovation and diffusion, Energy Policy, 34, 3887-3897
[37] Kamp L. M., 2004. Notions on learning applied to wind turbine development
in the Netherlands and Denmark, Energy Policy, 32,1625-1637
[38] Buen J., 2006, Danish and Norwegian wind industry: The relationship between
policy instruments, innovation and diffusion, Energy Policy, 34, 3887-3897
[39] Meyer N. I., Koefoed A. L., 2003. Danish energy reform: policy implications
for renewables, Energy Policy, 31, 7, 597-607
[40] http://www.ens.dk/sw14294.asp
[41] Wijk A.J.M. V., Coelingh J. P., 1993. OECD countries wind potential, 93091.
Ultrecht University
[42] http://www.eie.gov.tr/turkce/ruzgar/ruzgar_ruzgar_atlas.html
[43] Malko, Y., 2007. Numerik Rzgar Enerjisi Potansiyel Atlas, 26. Enerji
Verimlilii Haftas Konferans, Ankara
70
[44] Kenisarin M., Karsl V M., alar M,. 2006. Wind power engineering in the
world and perspectives of its development in Turkey, Renewable&Sustainable
Energy Reviews, p. 341-369
[45] http://www.epdk.org.tr/lisans/elektrik/yek/ruzgarprojeleriningelisimi.xls
[46] www.tuik.gov.tr
[47] http://www.epdk.org.tr/mevzuat/diger/yenilenebilir/yenilenebilir.doc
[48] http://www.demirer.com.tr/
[49] Patel, M.R., 2006. Wind and Solar Power System Desing Analysis and
Operation, Taylor & Francis, Raton.
[50] Kose R., 2004. The analysis of wind data and wind energy potential in
Kutahya, Turkey. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 8, 277-288
[51] http://www.eie.gov.tr/turkce/ruzgar/ruzgar_potansiyel.html
[52] Ozerdem B., Ozer S., Tosun M., 2006. Feasibility study of wind farms: A
case study for Izmir, Turkey, Journal of Wind Engineering and Industrial
Aerodynamics 94, p. 725-743
[53] Akpinar E. K., Akpinar S., 2005. A statistical analysis of wind speed data
used in installation of wind energy conversion systems, Energy Conversion
and Management, 46, 515-532
[54] Celik, A.N., 2003. A statistical analysis of wind power density based on the
Weibull and Rayleigh models at the southern region of Turkey, Renewable
Energy, 29, 593-604
[55] Ulgen, K., Gen A., Hepbasli A., Oturanc G., 2004. Assesment Of Wind
Characteritics For Energy Generation, Energy Sources, 26, 1227 1337
[56] Gkek, M., Baylken, A., Bekdemir, ., 2007. Investigation of wind
characteristics and wind energy potential in Kirklareli, Turkey, Renewable
Energy, 32, 1739-1752
[57] Karsli, V.M., Geit, C., 2003. An investigation on wind power potential of
NurdaGaziantep, Turkey, Renewable Energy, 28, 823-830
[58] Kavak Akpinar, E., Akpinar, S., 2005. An assessment on seasonal analysis of
wind energy charactersitics and wind turbine characteristics, Energy
Conversion & Management, 46, 1848-1867
[59] Lu, L., Yang, H., Burnet, J., 2002. Investigation on wind power potential on
Hong Kong islands-an analysis of wind power and wind turbine characteristics,
Renewable Energy, 27, 1-12
[60] Lun I. Y. F., Lam J. C., 2000. A study of Weibull parameters using long-term
wind observations, Renewable Energy, 20, 145-153
[61] Ngala G.M., Alkali B., Aji M.A., 2007. Viability of wind energy as a power
generation source in Maiduguri, Borno state, Nigeria, Renewable Energy, 32,
2242-2246
[62] Akpinar E. K, Akpinar S.,2004. Determination of the wind energy potential
for Maden-Elazig, Turkey, Energy Conversion and Management, 45, 2901-
2914
71
[63] Vogiatzis N., Kotti K., Spanomitsios S., Stoukides M. 2004, Analysis of
wind potential and characteristics in North Aegean, Greece, Renewable
Energy, 29, 1193-1208
[64] Weisser D., 2003. A wind energy analysis of Grenada: an estimation using the
Weibull density function. Renewable Energy, 28, 1803-1812
[65] Elamouri M., Amar F. B., Energy assessment of the first wind farm section of
Sidi Daoud, Tunisia Renewable Energy,
[66] Sulaiman Y., Akaak A. M., Sulaiman Z. A., Suradi J., 2002. Wind
characteristics of Oman, Energy, 27, 35-46
[67] Persaud S., Flynn D., Fox B., 1999. Potential for wind generation on the
Guyana coastlands, Renewable Energy 18, 175-189
[68] ahin A. Z., Aksakal A.,1998. Wind power energy potential at the
northeastern region of Saudi Arabia, Renewable Energy, 14, 435-440
[69] Jamil M., Parsa S.,Majidi M. 1995. Wind power statistics and an evaluation
of wind energy density, Renewable Energy, 6, 623-628
[70] Zhou W., Yang H., Fang Z., 2006. Wind power potential and characteristic
analysis of the Pearl River Delta region, China, Renewable Energy ,31, 739
753
[71] Jaramillo O. A., Borja M. A., 2004. Windspeedanalysis in La Ventosa,
Mexico: a bimodal probability distribution case, Renewable Energy,29,1613-
1630
[72] Ramrez P., Carta J A., 2006. The use of wind probability distributions
derived from the maximum entropy principle in the analysis of wind energy. A
case study. Energy Conversion and Management ,47, 2564-2577
[73] Tar K., Some statistical characteristics of monthly average wind speed at
various heights, Renewable and Sustainable Energy Reviews,
[74] Dorvlo A.S. S., 2002. Estimating wind speed distribution, Energy Conversion
and Management, 43, 2002, 2311-2318
[75] Yingni J. , Xiulinga Y., Jianmeia F., Xiaojunb C., 2006. Wind Power
Density Statistics Using the Weibull Model for Inner Mongolia, China
[76] Seguro J. V., Lambert T. W., 2000. Modern estimation of thr parametre sor
the Weibull wind speed distribution for wind energy analysis. J. Wind Energy
and Industrial Aerodynamics, 85, 75-84.
[77] Cook N. J., 2001. Discussion on modern estimaiton of the parameters or the
Weibull wind speed distribution for wind speed energy analysis, J. Wind
Energy and Industrial Aerodynamics, 89, 867-869.
[78] Akda S.A, Dinler A., Mente . S, 2007. Rzgar Karakteristiinin Analizi,
YEKSEM 07 1 Kasm 2007, Gaziantep.
[79] Shata, A.S.A., Hanitsch, R., 2006. Evaluation of wind energy potential and
electricity generation on the coast of Mediterranean Sea in Egypt, Renewable
Energy, 31, 1183-1202
72
[80] Genc, A., Erisoglu, M., Oturanc, G., Hepbasli, A., Ulgen, K., 2005.
Estimation of wind power potential using Weibull distribution, Energy
Sources, 27, 809-822
[81] Elitok ., 2006. Weibull Dalm ve Uygulamalar, Yksek Lisans Tezi,
Krkkale niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Krkkale
[82] Chang T. J., Wu Y. T., Hsu H., Chu C., Liao C., 2003. Assessment of wind
characteristics and wind turbine characteristics in Taiwan, Renewable Energy,
28, 851-871
[83] Eskin N., Artar H., Tolun S. 2008. Wind energy potential of Gkeada Island
in Turkey Renewable and Sustainable Energy Reviews, 12, 839-851
[84] Akpnar E. K., 2006. S Statistical Investigation of Wind Energy Potential,
Energy Sources Part A, 807-820
[85] Celik N.A., 2007. A Techno-economic analysis of wind energy in southern
Turkey, I.J. Green Energy, 4, 233-247
[86] Justus C. G., Hargraves W.R., Yalcn A., 1976. Nationwide Assesment of
Potential from wind powered generators, J. Applied Meteorology. 15, 673-678
[87] Pallabazzer R., 2004. Effect of site wind properties on wind electric
conversion costs, Wind Engineering, 28, 679-694
[88] Bagiorgas H.S., Assimakopoulos M.N., Theoharopoulos D., Matthopoulos D.
Mihalakakou G.K., 2007. Electricity generation using wind energy conversion
systems in the area of Western Greece Energy Conversion and
Management, 48, 1640-1655
73
EK A
Rzgar trbinleri modellenmesi sonular
0
200
400
600
800
1000
1200
4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
Hzlar
k
W
Modellenen Gerek Deer

ekil A.1 1000 kW trbinin modellenmesi
0
500
1000
1500
2000
2500
4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
Hzlar
k
W
Modellenen Gerek Deer

ekil A.2 2000 kW trbinin modellenmesi
74
0
500
1000
1500
2000
2500
4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
Hzlar
k
W
Modellenen Gerek Deer

ekil A.3 2300 kW trbinin modellenmesi














75
EK B
Aylk bazda gerek veriler ve Weibull dalm



ekil B.1 Ocak-ubat-Mart aylar dalmlar
76



ekil B.2 Nisan-Mays-Haziran aylar dalmlar
77

ekil B.3 Temmuz-Austos-Eyll ay dalmlar
78

ekil B.4 Ekim-Kasm-Aralk ay dalmlar

ZGEM
Seyit Ahmet AKDA, 1981 ylnda Krehirde dodu. Lise renimini 2000 ylnda
Krehir lisesinde, lisans renimini ise 2005 ylnda stanbul Teknik niversitesi,
Elektrik Mhendislii blmnde tamamlad. Ayn dnem Enerji Enstits, Enerji
Bilim ve Teknolojileri, Yksek Lisans renimine balad. Yksek lisans renimine
ve .T.. Enerji Enstits Enerji Planlamas ve Ynetimi Anabilim dalnda 2005
ylnda balad Aratrma Grevliliine halen devam etmektedir.