Professional Documents
Culture Documents
Luan An Tien Si - Nam
Luan An Tien Si - Nam
VIN KHOA HC
V CNG NGH VIT NAM
VIN C HC
H Ni - 2010
B GIO DC V O TO
VIN KHOA HC
V CNG NGH VIT NAM
VIN C HC
H Ni 2010
LI CAM OAN
Ti xin cam oan y l cng trnh nghin cu ca ring ti v cha c
cng b trong bt c cng trnh no khc. Cc s liu, kt qu nu trong lun n
l trung thc.
Tc gi lun n
MC LC
Trang
Li cam oan
Mc lc
III
Danh mc cc bng
VI
Danh mc cc hnh v v th
VII
M u
1.1
1.1.1
1.1.2
1.1.3
1.2
1.2.1
1.2.2
1.2.3
1.2.4
1.3
1.3.1
1.3.2
1.3.3
1.3.4
1.4
1.5
Chng 2
8
10
12
14
16
16
16
18
19
20
20
21
22
26
26
43
44
44
47
II
2.3
2.4
Cc bi ton p dng
Kt lun chng 2
Chng 3
3.1
3.1.1
3.1.2
3.1.3
3.2
3.3
3.4
3.5
52
69
70
C s l thuyt n nh Lyapunov
H phi tuyn v cc im cn bng
Khi nim n nh
Phng php trc tip Lyapunov
Bi ton iu khin chuyn ng ca rbt
iu khin trt rbt d dn ng
Cc bi ton p dng
Kt lun chng 3
70
70
72
74
78
80
85
102
103
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
4.6
4.6.1
4.6.2
4.6.3
4.6.4
4.7
103
104
106
111
122
126
126
127
127
131
133
Kt lun chung
134
136
137
III
DANH MC K HIU,
CH VIT TT THNG S DNG
ai
i
A(z,i)
A(z,di)
A(x,ai)
A(x,i)
Ai
A+
Ci
C12n
C(q, q& i ) q& i
(q, q& ) q&
C
i
~
C(q, q& )
di
d
Di
ek
e& k
Sai s vn tc ca bn kp.
&e&k
e(t)
e& ( t )
epxi
f
g(q)
g (q)
~
g (q)
i-1
Hi
h=t
li
IV
i
mi
M(q)
(q)
M
~
M (q)
Ii
Izi
JTi
JRi
J(q)
J+(q)
J& + (q)
k
k
Ks
Kpd
omi
Px, Py, Pz
q
q
q&
&&
q
q0
q& 0
&& 0
q
~
q
0
q0
qk+1
q& k +1
&& k +1
q
~
q
k +1
qi_dot
qi_2dot
qd
q& d
Hng s dng th i.
Khi lng ca cht im th i.
Ma trn khi lng suy rng.
Momen khi lng ca b iu khin.
(q) .
Sai s gia M(q) v M
V
rCi
sgn
sat
Si
S12..n
i
x
x=f(q)
xd
x& d
&x& d
x*
~
xd
~
xd
r
v
vi
V(x)
i
~
T
u
DH
MP
PD
PID
Vc t nh v trng tm ca vt rn th i.
Hm du.
Hm bo ha.
Sin(qi).
Sin(q1+q2++qn).
Gc quay ca trc xi-1 xung quanh trc zi-1.
Vc t nh v ca khu thao tc.
Phng trnh xc nh ta x theo ta suy rng q.
V tr mong mun ca bn kp.
Vn tc chyn ng mong mun ca bn kp.
Gia tc chuyn ng mong mun ca bn kp.
Trng thi cn bng.
Sai s bm ca bin x.
Vc t sai s bm.
Vc t hnh hc ca vn tc.
Vc t i s ca vn tc khi tm ca vt rn th i.
Hm Lyapunov.
Vn tc gc ca vt rn th i.
Ton t sng ca vc t vn tc gc th i.
Lc/momen trn khp ng .
ng nng ca ton h.
Quy lut iu khin.
Denavit-Hartenberg.
Moore-Penrose.
T l - vi phn.
T l - vi phn tch phn.
VI
DANH MC CC BNG
Bng 1.1
Bng 2.1
Bng 2.2
Bng 2.3
Bng 2.4
Bng 2.5
Bng 2.6
Bng 2.7
Bng 3.1
Bng 3.2
Bng 4.1
Bng 4.2
Bng 4.3
Bng 4.4
Bng 4.5
Trang
Thng s DH rbt 5 khu ng
14
Cc tham s ng hc ca rbt Scara
52
Bng thng s ng lc rbt SCARA 4 bc t do
56
Cc thng s ng lc hc ca rbt 5 khu ng
60
Cc thng s ng hc ca rbt 5 khu ng
60
Cc thng s DH rbt 6 khu ng
62
62
Cc thng s ng lc rbt 6 khu ng
Cc gi tr thng s ng lc hc ca rbt 6 khu ng 67
Cc thng s ng lc rbt 4 khu ng
85
Cc thng s ng lc rbt SCARA
93
Thng s hnh hc ca rbt
105
Bng tham s ng hc D-H
106
V tr khi tm khu i ca rbt trn h ng
114
Cc thng s ng lc ca rbt o
119
131
Cc kt qu o thc nghim
VII
DANH MC CC HNH V V TH
Hnh 0.1
Hnh 0.2
Hnh 0.3
Hnh 0.4
Hnh 1.1
Hnh 1.2
Hnh 1.3
Hnh 1.4
Hnh 1.5
Hnh 1.6
Hnh 1.7
Hnh 1.8
Hnh 1.9
Hnh 1.10
Hnh 1.11
Hnh 1.12
Hnh 1.13
Hnh 1.14
Hnh 1.15
Hnh 1.16
Hnh 1.17
Hnh 1.18
Hnh 1.19
Hnh 1.20
Hnh 1.21
Hnh 1.22
Hnh 1.23
Hnh 1.24
Hnh 1.25
Hnh 1.26
Hnh 1.27
Hnh 1.28
Hnh 1.29
Hnh 1.30
Hnh 1.31
Hnh 1.32
S thit lp h ta cc khu
S rbt dng chui
Rbt 5 khu ng
S khi tnh ton A+ theo phng php Moore-Penrose
S khi gii bi ton ng hc ngc
Rbt phng 5 khu ng
Cc c tnh chuyn ng ca khu 1
Cc c tnh chuyn ng ca khu 2
Cc c tnh chuyn ng ca khu 3
Cc c tnh chuyn ng ca khu 4
Cc c tnh chuyn ng ca khu 5
Sai s v tr ca im thao tc theo trc x
Sai s v tr ca im thao tc theo trc y
Sai s gc nh hng ca bn kp
Dng chuyn ng ca rbt theo kt qu tnh ton
Cc c tnh chuyn ng ca khu 1
Cc c tnh chuyn ng ca khu 2
Cc c tnh chuyn ng ca khu 3
Cc c tnh chuyn ng ca khu 4
Cc c tnh chuyn ng ca khu 5
Sai s v tr ca im thao tc theo trc x
Sai s v tr ca im thao tc theo trc y
Sai s gc nh hng ca bn kp
Dng chuyn ng ca rbt theo kt qu tnh ton
Sai s v tr ca im thao tc theo trc x
Sai s v tr ca im thao tc theo trc y
Sai s gc nh hng ca bn kp
Dng chuyn ng ca rbt theo kt qu tnh ton
Sai s v tr ca im thao tc theo trc x
Sai s v tr ca im thao tc theo trc y
Sai s gc nh hng ca bn kp
Dng chuyn ng ca rbt theo kt qu tnh ton
Trang
1
2
2
3
9
13
14
17
25
26
27
28
28
28
29
29
29
30
30
30
31
31
31
32
32
32
33
33
34
34
34
35
35
35
36
36
VIII
Hnh 1.33
Hnh 1.34
Hnh 1.35
Hnh 1.36
Hnh 1.37
Hnh 1.38
Hnh 1.39
Hnh 1.40
Hnh 1.41
Hnh 1.42
Hnh 1.43
Hnh 1.44
Hnh 1.45
Hnh 1.46
Hnh 1.47
Hnh 2.1
Hnh 2.2
Hnh 2.3
Hnh 2.4
Hnh 2.5
Hnh 2.6
Hnh 2.7
Hnh 2.8
Hnh 2.9
Hnh 2.10
Hnh 2.11
Hnh 2.12
Hnh 2.13
Hnh 2.14
Hnh 2.15
Hnh 2.16
Hnh 2.17
Hnh 2.18
Hnh 2.19
Hnh 2.20
Hnh 2.21
37
37
37
38
38
38
39
39
40
41
41
41
42
42
42
44
51
52
53
54
54
55
55
56
57
58
58
59
59
61
61
67
67
68
68
68
IX
Hnh 2.22
69
Hnh 3.1
Hnh 3.2
Hnh 3.3
Hnh 3.4
Cc khi nim v n nh
Gc khng n nh
Trng thi hi t khng n nh
S phn k trng thi khi chuyn ng
dc theo cc ng nng lng thp
S hi t n tp bt bin ln nht
S hot ng ca rbt
S tng qut ca h thng iu khin khng gian khp
S tng qut ca h thng iu khin khng gian thao tc
S iu khin rbt
Hm sat
Hm arctan
S tnh ton v m phng iu khin rbt
Rbt 4 khu ng
th nhiu tc ng trn khp ng 1
th nhiu tc ng trn khp ng 2
th nhiu tc ng trn khp ng 3
th nhiu tc ng trn khp ng 4
Momen iu khin ti khp 1
Momen iu khin ti khp 2
Momen iu khin ti khp 3
Momen iu khin ti khp 4
th sai s suy rng s1
th sai s suy rng s2
th sai s suy rng s3
thi sai s suy rng s4
th ta x(t) trong khng gian thao tc theo thi gian
th ta y(t) trong khng gian thao tc theo thi gian
Rbt Scara
th nhiu tc ng trn khp ng 1
th nhiu tc ng trn khp ng 2
th nhiu tc ng trn khp ng 3
th nhiu tc ng trn khp ng 4
Momen iu khin ti khp 1
Momen iu khin ti khp 2
Lc iu khin ti khp 3
Momen iu khin ti khp 4
th sai s suy rng s1
72
72
73
Hnh 3.5
Hnh 3.6
Hnh 3.7
Hnh 3.8
Hnh 3.9
Hnh 3.10
Hnh 3.11
Hnh 3.12
Hnh 3.13
Hnh 3.14
Hnh 3.15
Hnh 3.16
Hnh 3.17
Hnh 3.18
Hnh 3.19
Hnh 3.20
Hnh 3.21
Hnh 3.22
Hnh 3.23
Hnh 3.24
Hnh 3.25
Hnh 3.26
Hnh 3.27
Hnh 3.28
Hnh 3.29
Hnh 3.30
Hnh 3.31
Hnh 3.32
Hnh 3.33
Hnh 3.34
Hnh 3.35
Hnh 3.36
Hnh 3.37
76
77
78
79
79
80
83
83
84
85
86
86
87
87
88
88
89
89
90
90
91
91
92
92
93
94
94
95
95
96
96
97
97
98
Hnh 3.38
Hnh 3.39
Hnh 3.40
Hnh 3.41
Hnh 3.42
Hnh 3.43
Hnh 3.44
Hnh 4.1
Hnh 4.2
Hnh 4.3
Hnh 4.4
Hnh 4.5
Hnh 4.6
Hnh 4.7
Hnh 4.8
Hnh 4.9
Hnh 4.10
Hnh 4.11
Hnh 4.12
Hnh 4.13
Hnh 4.14
Hnh 4.15
Hnh 4.16
Hnh 4.17
Hnh 4.18
Hnh 4.19
Hnh 4.20
Hnh 4.21
Hnh 4.22
98
99
99
100
100
101
104
105
109
109
110
110
114
119
120
120
121
121
122
123
124
125
125
126
128
129
130
132
101
M U
1. L do la chn ti
Cng nghip ha v hin i ha nn sn xut l mt ch trng ln ca
t nc chng ta hin nay. Vi xu th chung ca th gii, c th y mnh
s nghip cng nghip ha v hin i ha cn u tin p dng cc tin b ca
khoa hc k thut vo i sng sn xut. Trong vn quan trng nht l
phi tng nhanh lng t ng ha vo cc qu trnh sn xut cng nghip. y
cng l mt i hi cp bch lin quan n vic gii phng con ngi khi s
nng nhc, s nhm chn ca cng vic (do s lp i lp li cc thao tc ca
mt cng vic gin n no ), s nguy him ca mi trng lao ng nh s
nng bc ti cc l hi, s ly lan ca cc bnh him ngho ti cc c s y t,
s nhim do bi bm ca cc hm m, s nguy him dui y i dng v
trn khng gian v tr c th khc phc c nhng vn va nu, cc
cng ty cc nc c nn sn xut pht trin a cc rbt vo cc dy
chuyn sn xut ca mnh. Di y l mt s hnh nh v cc rbt v ni ng
dng ca chng m chng ta thng gp
a.
b.
c.
Hnh 0.4. Mt s loi rbt
Ti cc l phn ng ht nhn (a)
Thm him i dng (b)
Khm ph v tr (c)
trnh vi phn chuyn ng trnh by trong cc ti liu [9, 15, 22, 25, 28, 32, 38,
39, 44, 55, 64, 67] u da trn c s cc phng trnh Newton-Euler hoc cc
phng trnh Lagrange loi 2 cho h nhiu vt.
Vi bi ton ng lc hc ngc ta bit hoc la chn c s
cu trc ca rbt, theo yu cu ca bi ton cng ngh m ta c phng
trnh chuyn ng ca khu thao tc t ta phi xc nh phng trnh ng
lc hc ca rbt. xy dng phng trnh ng lc hc ta phi bit c cc
c tnh chuyn ng ca cc khu, v vy ta li phi gii bi ton ng hc
ngc. Kt qu gii bi ton ng hc ngc s c s dng gii bi ton
ng lc hc ngc.
Nhim v ch yu ca bi ton iu khin l duy tr chuyn ng ca
khu thao tc theo 1 qu o mong mun no c xc nh trc theo yu
cu ca cng ngh [28, 38]. thc hin c nhim v ny ta c th thc hin
bng 2 cch l iu khin chuyn ng ca cc khp ng (iu khin khng
gian khp) v iu khin chuyn ng ca bn kp (iu khin khng gian thao
tc). Vi phng php iu khin khng gian khp ta tin hnh iu khin
chuyn ng ca cc khp theo v tr mong mun m ta xc nh trc cn
phng php iu khin khng gian thao tc th ta phi iu khin khu thao tc
ng v tr mong mun do phi tnh ton lng chuyn ng cho cc khp
trong qu trnh iu khin v vy m qu trnh iu khin thng chm hn do
khi lng tnh ton nhiu khi iu khin. Trong lun n ca mnh, tc gi la
chn phng n iu khin trong khng gian cc khp. thc hin theo
phng n ny ta phi xc nh trc cc c tnh chuyn ng ca cc khp
trn c s chuyn ng nh trc ca khu thao tc, ngha l ta li phi gii li
bi ton ng hc ngc ca rbt. Kt qu ca bi ton ng hc ngc l u
vo cho bi ton iu khin trong khng gian khp. Trong qu trnh iu khin
ta phi m bo tnh n nh chuyn ng ca h thng. Theo [27, 63] th iu
khin dng trt l phng php iu khin c tnh n nh cao d cho trn h
thng trong qu trnh lm vic c th c cc nhiu tc ng ngu nhin v c
cc sai s do cu trc a li cho nn tc gi vn dng phng php iu khin
dng trt cho vic iu khin chuyn ng trong khng gian khp i vi cc
rbt d dn ng,
Cc bi ton nu trn u c mt im chung l u phi tin hnh gii
bi ton ng hc ngc v y l mt bi ton kh i vi cc rbt d dn
ng v vy m di s hng dn ca GS.TSKH Nguyn Vn Khang chng
xy dng Thut ton hiu chnh gia lng vc t ta suy rng lm c s
gii bi ton ng hc ngc v xy dng cc thut ton gii bi ton ng
lc hc ngc v bi ton iu khin chuyn ng trong khng gian khp.
nc ta vic s dng phng php s gii cc bi ton ngc ca rbt, nht
l i vi rbt d dn ng hy cn t c nghin cu.
4. Cu trc ca lun n
Cu trc ca lun n gm: Phn m u, 4 chng ni dung v phn kt
lun chung.
Chng 1: Tnh ton ng hc ngc rbt d dn ng bng thut
ton hiu chnh gia lng vc t ta suy rng. Trong chng ny tc gi
gii thiu khi nim v ma trn ta nghch o v ng dng ca ma trn ta
nghch o gii cc bi ton h phng trnh i s tuyn tnh trong trng
hp s lng phng trnh ca h t hn s lng cc n s cn tm. Sau
trnh by mt thut ton s gii bi ton ng hc ngc ca rbt d dn ng.
Chng 2: Tnh ton ng lc hc ngc rbt d dn ng trong
khng gian thao tc da trn thut ton hiu chnh gia lng vc t ta suy
rng. Ni dung ch yu ca chng l tp trung xy dng mt thut ton
tnh ton cc lc/mmen tc ng ln cc khp ng ca rbt d dn ng
trong khng gian thao tc.
Chng 3: iu khin trt rbt d dn ng da trn thut ton s
hiu chnh gia lng vc t ta suy rng. Trong chng ny gii thiu s
lc v c s l thuyt n nh trong iu khin v ni dung bi ton iu khin
chuyn ng. Ni dung chnh ca chng 3 l trnh by mt thut ton gii bi
ton iu khin chuyn ng trong khng gian khp theo phng php iu
khin dng trt.
Chng 4: ng lc hc v iu khin trt rbt o BKHN-MCX-04.
Trong chng ny p dng l thuyt trnh by trong 3 chng u gii bi
ton ng hc ngc, ng lc hc ngc v iu khin mt rbt o mi c
ch to ti Trng i Hc Bch Khoa H Ni. Trn m hnh rbt t ch to,
d dng xc nh cc tham s ng hc, ng lc hc ca rbt.
Chng 1
TNH TON NG HC NGC RBT D DN NG
BNG THUT TON HIU CHNH GIA LNG
VC T TA SUY RNG
Trong cc ti liu v rbt ngi ta thng k hiu vc t ta suy rng
T
(vc t m t cu hnh ca rbt) bi q = [q1 , q 2 ,..., q n ] v k hiu vc t xc
nh v tr v hng ca bn kp trong h quy chiu c nh bi
T
x = [x 1 , x 2 ,..., x m ] . T bi ton ng hc thun ca rbt ta xc nh c h
thc
x = f (q)
(1.1)
n
m
Trong q R ; x, f R . Khi m = n rbt c gi l rbt chun, cn
khi m < n rbt c gi l rbt d dn ng.
Ni dung ca bi ton ng hc ngc l: Cho bit x = x(t), tm q = q( t ).
Nh vy trong bi ton ng hc ngc chng ta phi thit lp c quan h
hnh thc:
q = f 1 ( x )
(1.2)
Cc phng php gii bi ton ng hc ngc rbt c phn thnh
hai nhm: nhm cc phng php gii tch v nhm cc phng php s. Vic
s dng cc phng php gii tch gii bi ton ng hc ngc ca rbt d
dn ng c trnh by trong cc ti liu v rbt d dn ng [57, 59, 66].
Trong khi vic s dng cc phng php s gii bi ton ng hc ngc
ca rbt d dn ng cn t c nghin cu.
Trong chng ny da trn cng thc khai trin Taylor chng ti xut
mt thut ton mi gii bi ton ng hc ngc rbt d dn ng. Thut ton
xut c gi l thut ton hiu chnh gia lng vc t ta suy rng. Sau
p dng thut ton xut gii bi ton ng hc ngc ca mt vi rbt
c th, nhm minh ha cho kh nng tnh ton ca thut ton.
1.1 Gii bi ton ng hc thun rbt d dn ng bng phng php ma
trn Denavit Hartenberg
i
Khu i
i 1
zi
i+1
Khp th i
Khu i-1
z i 1
Khp th i+1
O i
ai
di
x i 1
O i1
i
Oi
zi
yi
xi
10
11
A ( z , )
i
a 11
a
= 21
a 31
a 12
a 13
a 22
a 32
0
a 23
a 33
0
x (O0 ) cos i
y (O0 ) sin i
=
z (O0 ) 0
1 0
1
sin i
cos i
0
0
0 0
0 0
1 0
0 1
A ( z ,d )
i
a11
a
= 21
a31
a12
a13
a22
a32
0
a23
a33
0
xO( 0 ) 1
yO( 0 ) 0
=
z O( 0 ) 0
1 0
1
0
0
0 1 di
0 0 1
0 0
1 0
A ( x ,d )
i
a11
a
= 21
a31
a12
a13
a22
a23
a32
0
a33
0
xO( 0 ) 1
yO( 0 ) 0
=
z O( 0 ) 0
1 0
1
0 0 ai
1 0 0
0 1 0
0 0 1
A ( x , )
i
a 11
a
= 21
a 31
a 12
a 13
a 22
a 32
0
a 23
a 33
0
0
x (O0 ) 1
(0)
y O 0 cos i
=
z (O0 ) 0 sin i
0
1 0
1
0
sin i
cos i
0
0
0
12
i 1
cos i
sin
i
=
0
sin i
cos i
0
0
0 0 1
0 0 0
1 0 0
0 1 0
0 1
0 0
0 1 d i 0
0 0 1 0
0 0
1 0
0 0 ai 1
0
1 0 0 0 cos i
0 1 0 0 sin i
0 0 1 0
0
0
sin i
cos i
0
0
0
sin i cos i
cos i cos i
sin i
sin i sin i
cos i sin i
cos i
a i cos i
a i sin i
di
(1.3)
(1.4)
13
Oi
O2
On 2
O n 1
On P
O1
O0
Hnh 1.2
p dng lin tip cc php bin i i vi rbt n khu ta c:
D n = 0 H n = 0 H 1 1 H 2 ...n 1 H n = H 1 H 2 ...H n
a 11
a
D n = 21
a 31
a 12
a 13
a 22
a 23
a 32
0
a 33
0
x (P0 )
y (P0 )
z (P0 )
(1.5)
(1.6)
14
x2
O3
x3
O2
O4
x1
q3
O1
y5
q4
O5
q5
q2
x5
x4
y0
y1
q1
O0
x0
Hnh 1.3. Rbt 5 khu ng
K hiu O0O1 = a1; O1O2 = a2; O2O3 = a3; O3O4 = a4; O4O5 = a5.
Ta c bng tham s DH ca rbt nh sau:
Bng 1.1 Thng s DH rbt 5 khu ng
q1
q2
q3
q4
q5
Khu
1
2
3
4
5
d
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
a
a1
a2
a3
a4
a5
S1
C1
0
0
0 a 1 C1
0 a 1S1
;
1
0
0
1
C 2
S
H2 = 2
0
S2
C2
0
0
0 a 2C 2
0 a 2S 2
;
1
0
0
1
15
C 3
S
H3 = 3
0
S3
C3
0
C 5
S
H5 = 5
0
S5
0
C5
0
0
0 a 3C3
C 4
S
0 a 3S 3
; H4 = 4
0
1
0
0
1
0
S4
C4
0
0
0 a 4C4
0 a 4S4
;
1
0
0
1
0 a 5C5
0 a 5S5
.
1
0
0
1
D 4 = H1H 2 H 3 H 4 H 5 =
C12345
S
= 12345
0
S12345
C12345
0
0
1
0
0
1
C12345
A = S12345
S12345
C12345
0
0
0 .
16
AXA = A
XAX = X
(AX)T = AX
(XA)T = XA
(1.7)
(1.8)
(1.9)
(1.10)
A + = A 1
( A T A) 1 A T
m<n
m=n
(1.11)
m>n
= A T ( AA T ) 1 = A +
( AA + ) T = [AA T ( AA T ) 1 ] = I T = I = AA T ( AA T ) 1 = AA +
T
17
( A + A) T = [A T ( AA T ) 1 A ] = A T [( AA T ) 1 ] A = A T [( AA T ) T ] A =
T
= A T [AA T ] A = A + A
b. Trng hp m = n:
1
c. Trng hp m > n:
V A c hng y , nn rank(A) = n, ma trn (AA)nxn l kh o.
Thay A + = ( A T A) 1 A T ln lt vo v tri ca 4 phng trnh iu kin,
ta c:
AA + A = A[(A T A) 1 A T ]A = A[A 1 (A T ) 1 A T ]A = AA 1 (A T ) A T A = A
1
]A
1 T
( A + A ) T = [( A T A ) 1 A T A ] = A T [( AA T ) 1 ] A = A T [( AA T ) T ] A =
T
= A T [AA T ] A = A + A
1
m<n
So snh m, n
m>n
m=n
A + = A T ( AA T ) 1
A + = A 1
A + = ( A T A ) 1 A T
A+
Hnh 1.4.
18
Xt phng trnh i s
Ax = y
(1.12)
Trong A R mn ; cc vc t: x R n , y R m vi m < n.
Ta s xc nh nghim ca phng trnh (1.12), vi iu kin nghim ny
s lm cc tiu ha mt hm mc tiu no . y ta s chn hm mc tiu c
dng ton phng ca bin x:
1
g(x) = x T Wx
2
(1.13)
1
g * (x, ) = x T Wx + T (y Ax)
2
(1.14)
g *
= Wx A T = 0
(1.15)
g *
= Ax + y = 0
(1.16)
T (1.15) ta suy ra :
x = W 1 A T
(1.17)
Th (1.17) vo (1.16), ta c:
AW 1 A T + y = 0 = ( AW 1 A T ) 1 y
Th biu thc ca vo (1.17), ta tm c nghim ca phng trnh tha
mn iu kin cc tiu hm mc tiu (1.13)
x = W 1 A T ( AW 1 A T ) 1 y
(1.18)
19
Xt phng trnh i s
Ax = y
(1.19)
(1.20)
= AW 1 A T ( AW 1 A T ) 1 y + ( A AA + A )z = y + 0.z = y
Ngc li, ta gi x l 1 nghim trong tp nghim ca (1.19), ngha l
Ax=y, biu din x di dng
x = A + Ax + (I n A + A)x = A + y + (I n A + A)x
(1.21)
(1.22)
(1.23)
20
g *
= W (x z ) A T = 0
(1.24)
g *
= Ax + y = 0
(1.25)
T (1.24), ta suy ra
x = W 1 A T + z
(1.26)
(1.27)
(1.28)
(1.29)
Th (1.29) vo (1.28) ta c
q(t k +1 ) = q(t k ) + J 1 (q& (t k ))x& (t k )t
(1.30)
21
(1.31)
x = f (q)
Trong iu khin rbt, chng ta thng gp yu cu ca bi ton cng
ngh l phi iu khin bn kp chuyn ng theo 1 qu o mong mun cho
trc no , ngha l chng ta phi xc nh cc gi tr ca q to ra gi tr
mong mun cho x. Nh vy bi ton ng hc ngc chng ta phi thit lp
c quan h:
q = f 1 ( x )
(1.32)
Trc ht o hm 2 v ca (1.31) theo thi gian, ta c :
x& =
f
q& = J (q)q&
q
(1.33)
f 1
q
f 1
J (q) =
= ...
q f m
q 1
f 1
q 2
...
f m
q 2
f 1
q n
... ...
f m
...
q n
...
(1.34)
m<n
(1.35)
(1.36)
22
(1.38)
(1.39)
T (1.39) ta suy ra
1
J& + (q ) = {J& T (q ) J + (q )[J& (q )J T (q ) + J (q )J& T (q )]}[J (q )J T (q )]
(1.40)
t =
T
, ta c t k +1 = t k + t vi k = 0, 1, , N-1
N
(1.41)
(1.42)
23
&&(t = 0) = q
&& 0 theo (1.37).
3. Tnh q& ( t = 0) = q& 0 theo (1.36) v tnh q
&& k +1 theo (1.36) v (1.37).
4. Tnh q k +1 theo (1.40), ri tnh q& k +1 , q
Ta thy vic tnh q k+1 theo (1.42) l kh th. V vy nng cao chnh
xc, ta cn c mt thut ton xc nh q k +1 chnh xc hn nh di y.
a. Hiu chnh gia lng vc t ta suy rng ti thi im t0
~
Gi s t 0 = 0 l thi im u. Ta c th xc nh gi tr gn ng q
0
ca q 0 bng cch v (hoc bng thc nghim). Sau p dng khai trin Taylor
tm gn ng tt hn ca q 0 nh sau:
~ + q
Gi s ly q = q
0
(1.43)
~ )[x f (q
~ )] .
q 0 = J + (q
0
0
0
~ bi q
~ * := q
~ + q ri th
Nu q 0 th ta tnh li gi tr mi ca q
0
0
0
0
vo (1.43) v li gii phng trnh ny. Qu trnh lp c dng li khi
q 0 < .
V khi ta gn gi tr tm c l q0
~*
q =q
0
(1.44)
24
~ = q + J + (q )x& t
q
k +1
k
k
k
(1.45)
(1.46)
k +1
~ )
x k +1 f (q
k +1
(1.47)
Sau ly
~ =q
~
q
k +1
k +1
k +1
+ q k +1
k +1
k +1
(1.49)
25
Cho x = f (q) , x = x( t ) , J (q ) =
f
(q) , t0, q 0 ,
q
N, T
h = t = T/N
k: = 0
~ := q
t k := t 0 , q
k
0
~ ) , x = x( t ) , f = f (q
~ )
Tnh J + (q
k
k
k
k
k
~ )(x f )
q k = J + (q
k
k
k
~
~
q := q + q
k
~ := q
~ + J + (q )x& t
q
k
k 1
k 1
k 1
q k <
Sai
ng
Xut kt qa qk
k := k + 1
Sai
kN
ng
KT THC
Hnh 1.5.
26
1.3.4 nh gi sai s
(1.51)
Trong e( t k ) = [e1 ( t k ) e 2 ( t k ) L e m ( t k )] .
T
e( t k ) = e12 ( t k ) + e 22 ( t k ) + L + e 2m ( t k )
thy r chnh xc ca phng php s ngh, ta xt cc v d sau.
Trong cc v d y c bit cn ch n cc th nh gi sai s. l cc
kt qu nghin cu mi ca chng ti.
1.4
Cc bi ton p dng
q3
x2
q4
x3
q2
q1
O
q5
x4
x5
x
27
Khi khng s dng thut ton hiu chnh gia lng vc t ta suy
rng
4
q1 [rad]
3
q1 [1/s]
q 1 [1/s 2]
1
0
-1
-2
Hnh 1.7.
5
time [s]
10
28
1.5
1
0.5
0
-0.5
q2 [rad]
-1
q2 [1/s]
-1.5
-2
q 2 [1/s 2]
1
Hnh 1.8.
5
time [s]
10
2
q3 [rad]
q3 [1/s]
q3 [1/s 2]
0
-1
-2
-3
0
Hnh 1.9.
5
time [s]
10
5
q [rad]
4
q [1/s]
4
q4 [1/s
2]
1
0
-1
-2
-3
5
time [s]
10
29
4
q [rad]
5
q [1/s]
5
q [1/s 2]
-2
-4
-6
-8
-10
0
5
time [s]
10
x 10
2
0
-2
ex [m]
-4
-6
-8
-10
-12
-14
5
time [s]
10
x 10
2
0
ey [m]
-2
-4
-6
-8
-10
-12
5
time [s]
10
30
-15
x 10
e [rad]
4
2
0
-2
-4
5
time [s]
10
0.8
y [m]
0.6
0.4
0.2
-0.4
-0.2
0.2
0.4
x [m]
0.6
0.8
q [1/s]
1
q [1/s 2]
1
0
-1
-2
5
time [s]
10
31
1.5
1
0.5
0
-0.5
q2 [rad]
-1
q2 [1/s]
-1.5
-2
0
q2 [1/s2]
1
5
time [s]
10
-2
q3 [1/s 2]
-3
0
5
time [s]
10
q4 [1/s 2]
2
0
-2
-4
5
time [s]
10
32
4
2
0
-2
-4
q5 [rad]
-6
q5 [1/s]
-8
q5 [1/s2]
-10
0
5
time [s]
10
x 10
ex [m]
2
0
-2
-4
-6
5
time [s]
10
x 10
ey [m]
1
0
-1
5
time [s]
10
33
-15
2.5
x 10
e [rad]
1.5
1
0.5
0
-0.5
-1
5
time [s]
10
0.8
y [m]
0.6
0.4
0.2
-0.4
-0.2
0.2
0.4
x [m]
0.6
0.8
34
ex [m]
-0.005
-0.01
-0.015
-0.02
-0.025
10
time [s]
12
14
16
18
20
x 10
ey [m]
-5
-10
-15
-20
10
time [s]
12
14
16
18
20
x 10
2
e [rad]
b.
-2
-4
10
time [s]
12
14
16
18
20
35
0.8
y [m]
0.6
0.4
0.2
-0.4
-0.2
0.2
0.4
x [m]
0.6
0.8
x 10
ex [m]
2
0
-2
-4
-6
10
time [s]
12
14
16
18
20
x 10
ey [m]
2
0
-2
-4
-6
10
time [s]
12
14
16
18
20
36
-15
x 10
e [rad]
-1
10
time [s]
12
14
16
18
20
0.8
y [m]
0.6
0.4
0.2
-0.4
-0.2
0.2
0.4
x [m]
0.6
0.8
37
v cng ngh t ra. Trn hnh 1.32 do c s dng thut ton hiu chnh vc t
ta suy rng nn im E vn lun chuyn ng trn qu o chng trnh.
Vi bc thi gian tnh ton h = t = 0.05 (s)
Khi khng s dng thut ton hiu chnh gia lng vc t ta suy
rng
0.05
ex [m]
-0.05
-0.1
-0.15
10
time [s]
12
14
16
18
20
ey [m]
0
-0.05
-0.1
-0.15
10
time [s]
12
14
16
18
20
x 10
1
e [rad]
c.
-1
-2
10
time [s]
12
14
16
18
20
38
0.8
y [m]
0.6
0.4
0.2
-0.5
0.5
x [m]
x 10
ex [m]
-2
-4
5
time [s]
10
x 10
4
2
ey [m]
0
-2
-4
-6
5
time [s]
10
39
-15
x 10
e [rad]
-1
5
time [s]
10
0.8
y [m]
0.6
0.4
0.2
-0.4
-0.2
0.2
0.4
x [m]
0.6
0.8
40
x3
O3
q4
O2
O4
q3
q5
x1
O1
y1
q6
x5
q1
O6
y0
q2
y6
x4
O5
x6
O0
x0
Bit :
41
q2
q3
q4
q5
-1
q6
-2
Hnh 1.42.
4
6
Thoi gian(s)
10
1
q'1
0.5
q'2
q'3
q'4
q'5
-0.5
q'6
-1
4
6
Thoi gian(s)
10
q" 1
q" 2
q" 3
q" 4
-1
q" 5
q" 6
-2
4
6
Thoi gian(s)
10
42
-13
x 10
1
0
-1
4
6
Thoi gian(s)
10
x 10
-1
Sai so truc x
Sai so truc y
-2
4
6
Thoi gian(s)
10
x 10
Sai so truc x
Sai so truc y
3
2
1
0
-1
4
6
Thoi gian(s)
10
43
Chng 2
TNH TON NG LC HC NGC RBT D DN NG
TRONG KHNG GIAN THAO TC DA TRN THUT TON HIU CHNH
GIA LNG VC T TA SUY RNG
Trong chng ny cc phng trnh Lagrange loi 2 c s dng thit
lp cc phng trnh vi phn chuyn ng ca rbt. Cho bit chuyn ng ca
khu thao tc, tm biu thc ca lc/mmen ca cc khu dn ng l ni dung
chnh ca bi ton ng lc hc ngc. Nh th bi ton ng lc hc ngc rbt
phi da trn bi ton ng hc ngc v c lin h mt thit vi bi ton iu
khin rbt. Trong chng ny da trn thut ton hiu chnh gia lng vc t ta
suy rng, trnh by mt thut ton gii bi ton ng lc hc ngc rbt d
dn ng trong khng gian thao tc.
2.1 Dng thc Lagrange loi 2 ca h nhiu vt
Xt c h gm p vt rn, chu r lin kt hlnm. S bc t do ca c h l
f = 6p r . Trong on ny da trn khi nim ma trn Jacobi, ta thit lp dng
thc Lagrange loi 2 cho h nhiu vt
hlnm [17, 55].
zi
K hiu cc ta suy rng l
yi
z0
q = [ q 1 ,K , q f ] T
(2.1)
Ci
V tr ca mi vt rn Bi trong h
Bi
quy chiu c nh R 0 = Ox 0 y 0 z 0 c xc
xi
nh bi vc t xc nh v tr khi tm v
y0
ma trn csin ch hng ca vt rn.
R0
rC = rC (q, t ), A i = A i (q, t )
(2.2)
x0
Hnh 2.1
n gin, di y ta ch xt cc
h hlnm gi v dng. Khi biu thc (2.2) c dng
rC = rC (q), A i = A i (q)
(2.3)
Theo [17] trng thi vn tc ca vt rn Bi c xc nh bi vn tc khi
tm v vn tc gc ca n
drC rC
~ =A
& AT
(2.4)
vC =
=
q& ,
i
i
i
i
dt
q
i
45
i
q
q&
th vn tc khi tm vt rn v vn tc gc ca n c th vit di dng sau
v Ci = J Ti (q)q& ,
i = J R i (q)q&
J Ti =
, J Ri =
(2.5)
(2.6)
i =1
T
i
(i )T
i
M (q) = (m i J TT J T + J TR I i J R
p
i =1
(2.8)
(2.9)
Biu thc (2.9) c gi l ma trn khi lng suy rng. Khi biu thc
ng nng ca h nhiu vt c dng rt gn nh sau:
1
T = q& T M (q)q&
(2.10)
2
Trong
46
&q&1
q& 1
q1
m11 (q) K m1f (q)
&& = M
K
K , q = M , q& = M , q
M (q) = K
(2.11)
&q& f
q& f
q f
m f 1 (q) K m ff (q)
Biu thc ng nng (2.10) c th vit li di dng nh sau
1 f f
T = m jk (q 1 ,K, q f )q& k q& j
(2.12)
2 j=1 k =1
o hm biu thc ng nng (2.12) theo cc vn tc suy rng q& j v cc ta
suy rng qj ta c
f
T
T 1 f f m ik
= m ij q& j ,
=
q& k q& j
q& i j=1
q i 2 j=1 k =1 q i
T suy ra
f
f m
d T f
( j = 1,K, f )
(2.13)
+ j
dt q& j q j
q j
ta c
f
f
1
m jk ,l =
, m kl , j =
, g j (q) =
q l
q j
q j
f
m &q&
ij
m ij,k
( j = 1,K, f ) (2.14
(2.15)
1 f f
(m lj,k + m jk ,l m kl, j )q& k q& j = + i (i = 1,K, f ) (2.16)
2 k =1 l=1
q i
j=1
Phng trnh (2.14) hoc (2.16) thng c gi l dng thc Lagrange loi
2 ca h nhiu vt.
Nu ta a vo k hiu
h ij,k (q) = m ij,k + m ik , j m kj,i
(2.17)
f
m ij&q& j +
47
m
j=1
&&
& &
ij (q )q j + h ij, k q k q j + g i (q ) + i
j=1 k =1
(i = 1,K, f )
(2.18)
(2.19)
k =1
khi
f
h
j=1 k =1
& &
& &
ij, k (q )q k q j = c ij (q, q )q j
(2.20)
j=1
m
j=1
ij
(i = 1,K, f )
(2.21)
(2.22)
trong :
qRn
l vc t ta suy rng,
M (q) R nn l ma trn khi lng, i xng xc nh dng,
C(q, q& ) R nn l ma trn lin quan n lc coriolis v lc ly tm,
g(q) R n
l vc t lc do trng lc,
Rn
l vc t lc dn ng t cc ng c.
Trong cc bi ton iu khin rbt ngi ta thng hay s dng phng
trnh vi phn chuyn ng dng (2.22).
Vic thit lp phng trnh vi phn chuyn ng ca rbt ngy nay c
tin hnh mt cch t ng nh cc phn mm. trng i hc Bch khoa H
Ni, nhm nghin cu ca GS. Nguyn Vn Khang xy dng phn mm
ROBODYN [49] thit lp t ng cc phng trnh vi phn chuyn ng ca
rbt. Trong lun n ny s dng phn mm ROBODYN thit lp phng trnh
vi phn chuyn ng ca cc rbt.
48
x = f(q)
(2.24)
n
m
trong q R l vc t cha cc bin khp, x R l vc t cha v tr tm ca
bn kp trong mt h ta c nh v hng ca bn kp.
T
T
x = [x 1 x 2 K x m ]
q = [q1 q 2 K q n ]
o hm 2 v ca (2.24) theo thi gian, ta c
f
x& = q& = J (q)q&
(2.25)
q
trong J(q) l ma trn Jacobi c m n c xc nh theo (1.34). Gi s hng
ca J(q) l m, theo [41, 45] ta chn
J + (q) = J T (q)[J (q)J T (q)]1
(2.26)
+
Ma trn J (q) c gi l ma trn ta nghch o ca ma trn J(q). T
(2.25), nu ch quan tm n nghim bnh phng ti thiu, ta c
q& = J + (q)x&
(2.27)
o hm 2 v ca (2.27) theo thi gian, ta c
&& = J + (q)&x& + J& + (q)x&
q
(2.28)
d
vi J& + (q) = J + (q).
dt
Cc cng thc (2.27) v (2.28) cho php ta xc nh c vc t vn tc v
&& , nu nh bit q(t) ti thi im kho st v quy lut
vc t gia tc suy rng q& v q
chuyn ng ca bn kp x( t ), x& ( t ), &x&( t ) .
S dng phng php hiu chnh gia lng vc t ta suy rng trnh
&& nh sau:
by trong chng 1, chng ta c cc bc xc nh q, q& , q
Bc 1. Gii h phng trnh i s tuyn tnh
~ ) q x ( t ) f ( q
~ )
(2.29)
J (q
0
0
0
c
~ )[x( t ) f (q
~ )] .
q 0 = J + (q
(2.30)
0
0
49
Bc 2. iu chnh nghim
~ := q
~ + q .
q
0
0
0
(2.31)
(2.33)
(q) = c i
2 i =1 q iM q im
Vi qiM (qim) l k hiu ca gii hn ln nht (nh nht), qi l gi tr gia
ca khong lm vic ca khp, v cc trng s dng ci > 0. Do , cc tiu ca
hm ny s lm cho cc bin khp di chuyn v gi tr trung gian, tnh d dn ng
s c khai thc gi cho cc bin khp gn gi tr gia ca khong lm vic
ca rbt, trnh c va chm vi cc gii hn khp.
Ta ly
(2.34)
z 0 = (q )
trong : (q) : gradient ca (q ) , hng s m nu (q ) cn cc tiu ho.
T (2.32) suy ra
&& = J + (q)&x& + J& + (q)x&
q
(2.35)
d +
[J (q)J (q)]z 0
dt
&&( t k ) ti thi im tk, xp x
Sau khi tnh c cc gi tr ca q ( t k ), q& ( t k ), q
ban u cho thi im tip theo t k +1 = t k + t c chn nh sau
+ [E J + (q)J (q)]z& 0
q k +1 = q k + J + (q)x& k t + [E J + (q k )J (q k )]z 0 t .
50
Sau thut ton iu chnh gia lng sai s vect ta suy rng c p
dng tinh chnh gi tr xp x trn.
Phng trnh ng lc ca tay my rbt c th nhn c nh s dng
phng trnh Lagrng loi 2 nh sau
&& + C(q, q& )q& + g (q) = ,
M (q)q
(2.36)
&& ca bi ton ng hc ngc, t
S dng file s liu cc vc t q, q& , q
phng trnh (2.36) ta c th xc nh mmen/lc cn thit tng ng vi chuyn
ng mong mun x(t) ca bn kp.
Cc bc tin hnh tnh mmen/lc ng c khi bn kp chuyn ng theo
mt quy lut x(t) cho trc nh sau:
1. Gii bi ton ng hc ngc, xc nh cc ta , vn tc v gia tc suy
&& ca cc khp t chuyn ng ca bn kp x( t ), x& ( t ), &x&( t ) .
rng q, q& , q
2. S dng phng trnh (2.36) tnh c cc mmen/lc ca cc ng c
dn.
Ton b thut ton xc nh mmen/lc dn ng cc khu rbt d dn
ng trong khng gian thao tc c minh ha nh trn s khi (hnh 2.2).
51
Xc nh f ( q ), M ( q ), C ( q , q& ), g ( q )
Cho x=x(t), t0, q0, N, T
J (q ) =
f
( q ); h = t = T / N
q
~ =q
k:=0; tk:=t0; q
k
0
~ ), x = x ( t ), f = f ( q
~ )
Tnh J + ( q
k
k
k
k
~ )( x f )
q k = J + (q
k
k
k
~ =q
~ + q
q
k
k
k
~ := q
~ + J + (q
~ ) x& t
q
k
k 1
k 1
k 1
q k <
Sai
ng
~ ) x& ; q
~ ) &x& + J& + ( q
~ ) x&
&& k = J + ( q
q& k = J + ( q
k
k
k
k
k
Tnh M ( q k ), C ( q k , q& k ), g ( q k )
&& k + C ( q k , q& k ) q& k + g ( q k )
= M (q k )q
Xut kt qu k
k := k + 1
Sai
kN
ng
KT THC
Hnh 2.2. Thut ton gii bi ton ng lc hc ngc trong khng gian thao tc
52
Hnh 2.3.
S kt cu rbt Scara
q1
d1
a1
q2
a2
q3
q4
d4
53
D4 =
0
0
1
d 4 q 3 + d 1
0
0
0
1
x P = a 2 cos(q1 + q 2 ) + a 1 cos(q1 )
y P = a 2 sin(q 1 + q 2 ) + a 1 sin(q1 )
z P = d 4 q 3 + d 1
suy ra ta ca tm bn kp v ma trn Jacobi l:
a 1S1 a 2S12 a 2S12 0 0
J = a 1C1 + a 2 C12
a 2 C12
0 0
0
0
1 0
Chn bc thi gian h = 0.001 giy; sai s cho php 10 6 t dng
chng trnh gii bi ton ng hc ngc ta nhn c th gc quay, vn tc
gc, gia tc gc v cc sai s chuyn ng ca bn kp l:
3
2
1
0
q1(rad)
-1
q2(rad)
q3(m)
-2
-3
q4(rad)
0
Hnh 2.4.
4
6
Thoi gian(s)
10
54
0.4
0.3
0.2
0.1
0
-0.1
q.1(rad/s)
-0.2
q.2(rad/s)
q.3(m/s)
-0.3
-0.4
q.4(rad/s)
0
Hnh 2.5.
4
6
Thoi gian(s)
10
0.6
0.4
0.2
0
-0.2
q..1(rad/s 2)
-0.4
q..2(rad/s 2)
q..3(m/s 2)
-0.6
-0.8
Hnh 2.6.
q..4(rad/s 2)
0
4
6
Thoi gian(s)
10
55
-15
x 10
-2
-4
-6
Sai so truc x
Sai so truc y
Sai so truc z
0
Hnh 2.7.
4
6
Thoi gian(s)
10
-16
x 10
1.5
1
0.5
0
-0.5
-1
Sai so truc x
Sai so truc y
Sai so truc z
-1.5
-2
Hnh 2.8.
4
6
Thoi gian(s)
10
56
-16
x 10
2
1
0
-1
Sai so truc x
Sai so truc y
Sai so truc z
-2
-3
Hnh 2.9.
4
6
Thoi gian(s)
10
V tr trng tm (so vi
Khu
gc to gn trn mi
Khi
khp)
lng
xC
yC
zC
-(a1-l1x)
-l1z
-(a2-l2)
(tnh i vi h to t ti
trng tm tng khu v song song
vi to khp)
Ixx
Iyy
Izz
Ixy
Ixz
Iyz
m1
I1x
I1y
I1z
m2
I2x
I2y
I2z
-l3
m3
I3x
I3y
I3z
-(d4-l4)
m4
I4x
I4y
I4z
57
1 = (m1.l12+Iz1+m2.a12+2.m2.l2.a1.cos(q2)+m2.l22+Iz2+m3.a22+2.m3.a2.a1.cos(q2)
+m3.a12+Iz3+m4.a22+2.m4.a2.a1.cos(q2)+m4.a12+Iz4). q1_2dot +(m2.l2.a1.cos(q2) +
m2.l22+Iz2+m3.a22+m3.a2.a1.cos(q2)+Iz3+m4.a22+m4.a2.a1.cos(q2)+Iz4). q2_2dot Iz4.q4_2dot -a1.sin(q2).(m2.l2+m3.a2+m4.a2). q2_2dot .q1_dota1.sin(q2).(m2.l2+m3.a2+m4.a2).(q2_dot+q1_dot).q2_dot;
2 = (m2.l2.a1.cos(q2)+m2.l22+Iz2+m3.a22+m3.a2.a1.cos(q2)+Iz3+m4.a22+
m4.a2.a1.cos(q2)+Iz4). q1_2dot +(m2.l22+Iz2+m3.a22+Iz3+m4.a22+Iz4). q2_2dot Iz4. q4_2dot +a1.sin(q2).(m2.l2+m3.a2+m4.a2).q1_dot2;
3 = (m3+m4). q3_2dot -m3.g-m4.g;
4 = -Iz4. q1_2dot -Iz4. q2_2dot +Iz4. q4_2dot;
Vi b cc gi tr tham s ng lc hc :
m1 = 10; m2 = 5; m3 = 2; m4 = 1 (kg)
a1 = 0.22; a2 = 0.40; d4 = 0.09 (m)
l1 = 0.15; l2 = 0.16; l3 = 0.19; l4 = 0.04 (m)
Iz1 = 0.21; Iz2 = 0.20; Iz3 = 0.18; Iz4 = 0.15 (kg.m2)
Ta v c th bin thin ca mmen/lc theo thi gian trn cc khp ng
l:
0.4
0.2
0
-0.2
-0.4
Momen1
-0.6
Hnh 2.10.
4
6
Thoi gian(s)
10
58
0.3
Momen2
0.2
0.1
0
-0.1
-0.2
-0.3
-0.4
4
6
Thoi gian(s)
10
-29.25
Luc khop 3
(N)
-29.3
-29.35
-29.4
-29.45
-29.5
-29.55
-29.6
4
6
Thoi gian(s)
10
59
0.04
Momen4
Momen khop 4 (Nm)
0.02
0
-0.02
-0.04
-0.06
4
6
Thoi gian(s)
10
q4
q1
q3
C3
q2
C4
C2
g
C1
D
E
q5
Hnh 2.14.
60
1
10
2
7.5
3
5
4
4
5
1
q1
q2
q3
q4
q5
d
0
0
0
0
0
a
a1
a2
a3
a4
a5
0
0
0
0
0
61
160
u1
140
u2
120
u3
u4
80
u5
Moment [Nm]
100
60
40
20
0
-20
-40
10
time [s]
15
20
O3
x2
O4
O2
q3
x1
q4
x4
q5
q2
y0
O1
q1
O
y6
O5
O6
q6
x0
x6
x5
62
q1
q2
q3
q4
q5
q6
1
2
3
4
5
6
yC
0
0
0
0
0
0
a
a1
a2
a3
a4
a5
a6
0
0
0
0
0
0
V tr trng tm (so vi
gc to gn trn Khi
Khu
mi khp)
lng
xC
- (a1 - l1)
- (a2 - l2)
- (a3 - l3)
- (a4 - l4)
- (a5 - l5)
- (a6 - l6)
d
0
0
0
0
0
0
zC
0
0
0
0
0
0
m1
m2
m3
m4
m5
m6
Qua thc hin chng trnh tnh ton ta thu c cc kt qu chnh nh sau
(do phng trnh vi phn chuyn ng qu di nn khng trnh by trong bn lun
n, c th tham kho trong ph lc km theo):
Khu 1
To khi tm C1
rC1 = [l1C1
l1S1
0]
63
l1S1 0 0 0
rC1
J T1 =
= l1 C 1 0 0 0
q
1
0 0 0
Vn tc gc
T
1 = [0 0 q& 1 ]
Ma trn Jacobi quay
0 0 0 0 0
1
J R1 =
= 0 0 0 0 0
q&
1 0 0 0 0
Khu 2
0 0
0 0
0 0
0
0
To khi tm C2
T
rC 2 = [a 1C1 + l 2 C12 a 1S1 + l 2 S12 0]
Ma trn Jacobi tnh tin
a 1S1 l 2S12 l 2S12 0 0 0 0
rC 2
J T2 =
= a 1C1 + l 2 C12
l 2 C12 0 0 0 0
1
0
0 0 0 0
Vn tc gc khu 2
T
2 = [0 0 q& 1 + q& 2 ]
Ma trn Jacobi quay
0 0 0 0 0 0
2
JR2 =
= 0 0 0 0 0 0
q&
1 1 0 0 0 0
Khu 3
To khi tm C3
0]
J T3
a 2S12 l 3S123
l 3S123
a 2 C12 + l 3 C123
l 3 C123
0 0 0
0 0 0
0 0 0
64
Vn tc gc khu 3
3 = [0 0 q& 1 + q& 2
Ma trn Jacobi quay
0 0
3
J R3 =
= 0 0
q&
1 1
+ q& 3 ]
0 0 0 0
0 0 0 0
1 0 0 0
Khu 4
To khi tm C4
rC 4 = [a 1C1 + a 2 C12 + a 3 C123 + l 4 C1234 a 1S1 + a 2 S12 + a 3S123 + l 4 S1234
Ma trn Jacobi tnh tin
J 11 J 12 J 13 J 14 0 0
rC 4
J T4 =
= J 21 J 22 J 23 J 24 0 0
q
0
0
0 0 0
0
Vi:
J11 = -a1S1-a2S12-a3S123-l4S1234
J12 = -a2S12-a3S123-l4S1234
J13 = -a3S123-l4S1234
J14 = -l4S1234
J21 = a1C1+a2C12+a3C123+l4C1234
J22 = a2C12+a3C123+l4C1234;
J23 = a3C123+l4C1234
J24 = l4C1234
Vn tc gc khu 4
T
4 = [0 0 q& 1 + q& 2 + q& 3 + q& 4 ]
Ma trn Jacobi quay
0 0 0 0 0 0
4
JR4 =
= 0 0 0 0 0 0
q&
1 1 1 1 0 0
Khu 5
To khi tm C5
0]
65
0
Ma trn Jacobi tnh tin
J 11 J 12 J 13 J 14 J 15 0
rC 5
J T5 =
= J 21 J 22 J 23 J 24 J 25 0
q
0
0
0
0
0 0
Vi:
J11 = -a1S1-a2S12-a3S123-a4S1234-l5S12345
J12 = -a2S12-a3S123-a4S1234-l5S12345
J13 = -a3S123-a4S1234-l5S12345
J14 = -a4S1234-l5S12345
J15 = -l5S12345
J21 = a1C1+a2C12+a3C123+a4C1234+l5C12345
J22 = a2C12+a3C123+ a4C1234+l5C12345
J23 = a3C123+ a4C1234+l5C12345
J24 = a4C1234+l5C12345
J25 = l5C12345
Vn tc gc khu 5
T
5 = [0 0 q& 1 + q& 2 + q& 3 + q& 4 + q& 5 ]
Ma trn Jacobi quay
0 0 0 0 0 0
5
J R5 =
= 0 0 0 0 0 0
q&
1 1 1 1 1 0
Khu 6
To khi tm C6
a 1C1 + a 2 C12 + a 3 C123 + a 4 C1234 + a 5 C12345 + l 6 C123456
rC 6 = a 1S1 + a 2S12 + a 3S123 + a 4S1234 + a 5S12345 + l 6S123456
0
Ma trn Jacobi tnh tin
66
J T6
J 11
rC 6
=
= J 21
q
0
J 12
J 13
J 14
J15
J 22
J 23
J 24
J 25
J 16
J 26
Vi:
J11 = -a1S1-a2S12-a3S123-a4S1234-a5S12345-l6S123456
J12 = -a2S12-a3S123-a4S1234-a5S12345-l6S123456
J13 = -a3S123-a4S1234- a5S12345-l6S123456
J14 = -a4S1234-a5S12345-l6S123456
J15 = -a5S12345-l6S123456
J16 = -l6S123456;
J21 = a1C1+a2C12+a3C123+a4C1234+a5C12345+l6C123456
J22 = a2C12+a3C123+ a4C1234+ a5C12345+l6C123456
J23 = a3C123+ a4C1234+ a5C12345+l6C123456
J24 = a4C1234+ a5C12345+l6C123456
J25 = a5C12345+l6C123456
J26 = l6C123456;
Vn tc gc khu 6
J R6
0 0 0 0 0 0
6
=
= 0 0 0 0 0 0
q&
1 1 1 1 1 1
0
I x 4
I4 = 0
0
I y1
0
0
I y4
0
0
I x 2
0 , I2 = 0
0
I z1
0
I x 5
0 , I5 = 0
0
I z 4
0
I y2
0
0
I y5
0
0
I x 3
0 , I3 = 0
0
I z 2
0
I x 6
0 , I6 = 0
0
I z 5
0
I y3
0
0
I y6
0
0
0 ,
I z 3
0
0
I z 6
67
1
10
0.11
0.40
0.20
2
5
0.10
0.35
0.16
3
2
0.03
0.30
0.15
4
1
0.02
0.20
0.1
5
1
0.01
0.10
0.05
6
1
0.01
0.1
0.05
Momen1
70
65
60
55
4
6
Thoi gian(s)
10
31
30
29
28
27
Momen2
26
25
4
6
Thoi gian(s)
10
68
10
9
8
7
6
Momen3
5
4
3
4
6
Thoi gian(s)
10
0.5
0
-0.5
-1
-1.5
Momen4
-2
-2.5
4
6
Thoi gian(s)
10
-0.25
-0.3
-0.35
-0.4
-0.45
-0.5
-0.55
4
6
Thoi gian(s)
10
69
0.6
Momen6
0.55
0.5
0.45
0.4
0.35
0.3
0.25
4
6
Thoi gian(s)
10
Chng 3
IU KHIN TRT RBT D DN NG
DA TRN THUT TON HIU CHNH GIA LNG
VC T TA SUY RNG
iu khin chuyn ng rbt l bi ton quan trng trong k thut rbt.
C nhiu phng php iu khin chuyn ng rbt nh iu khin PD, iu
khin PID, iu khin trt, iu khin m [59, 63, 66, 69, 70, 72]. Trong
chng ny gii thiu s lc v khi nim n nh chuyn ng v iu khin
chuyn ng rbt. Trng tm ca chng l trnh by iu khin trt rbt d
dn ng da trn thut ton hiu chnh gia lng vc t ta suy rng [19,
50, 51].
3.1 C s l thuyt n nh Lyapunov
n nh l mt khi nim quan trng trong iu khin [4, 64, 67]. Mt h
khng n nh l khng th chp nhn c v mt ng dng. V mt trc
quan, mt h gi l n nh nu n xut pht t mt im no ln cn im
hot ng th n s lun xung quanh im hot ng . L thuyt n nh
Lyapunov c nu hai phng php phn tch n nh l phng php tuyn tnh
ho v phng php trc tip. Trong phm vi ca lun n ny, ta ch s dng
phng php trc tip (hay cn gi l phng php hm Lyapunov).
3.1.1 H phi tuyn v cc im cn bng
a. H phi tuyn
Mt h ng lc phi tuyn l h c phng trnh trng thi c miu t
bng h cc phng trnh vi phn phi tuyn sau
y& = f (y , t )
(3.1)
Trong :
f R n l hm vct phi tuyn,
y R n l vct trng thi. S trng thi n c gi l cp (order)
ca h.
V mt trc quan phng trnh ny ging nh phng trnh trng thi ca
mt h khng iu khin. Tuy nhin, n chnh l phng trnh trng thi tng
qut dng cho bi ton phn tch ca tt c cc h. Xt i tng iu khin c
phng trnh trng thi
y& = f (y, u, t )
Nu chn lut iu khin l u = g (y, t ) , ta thu c h y& = f [y , g(y , t ), t ]
do ta c th vit li di dng (3.1).
71
72
O
Br
1
BR
x2
Sr
SR
Hnh 3.1 im gc O l:
im n nh (1)
im khng n nh (2)
Bn cht ca khi nim n nh Lyapunov trn l: qu o ca h c
th tin n gn im gc mt cch ty , min l v tr ban u gn gc mt
khong nh.
Ch rng, trong h phi tuyn, h khng n nh khng c ngha l h
lun lun di chuyn ra xa gc n v cng. Trn hnh 3.3, qu o h di chuyn
t im gn gc ty cui cng tim cn theo mt chu trnh. (Nu xt mt hnh
trn nm bn trong chu trnh th cui cng h s i ra khi hnh trn ).
Hnh v cng ni ln s khc nhau c bn gia n nh v khng n nh. C
th qu o ca h vn nm quanh im cn bng mt khong cch hu hn
no , nhng n khng th gn im cn bng mt cch ty .
b. n nh tim cn v n nh s m
Trong nhiu trng hp, ch dng khi nim n nh Lyapunov l cha .
lm v d, ta xt mt v tinh b nhiu nh bt ra khi v tr cn bng ca n.
73
O
3
Br
BR
x2
Sr
SR
C
r=1
x1
Hnh 3.3.
74
a. Hm xc nh dng v hm Lyapunov
nh ngha 3.6. Mt hm v hng v lin tc V(x) c gi l hm
xc nh dng cc b nu V(0) = 0 v trong mt min cu BR0,
x 0 V(x) > 0 . Nu V(0) = 0 v tnh cht trn ng trn ton khng gian
trng thi th V(x) c gi l hm xc nh dng ton cc.
Hm V lc ny l hm c cc tiu duy nht ti x = 0. Trn thc t, nu ta
cho mt hm bt k c cc tiu duy nht trong mt min cu no . Bng cch
75
gi l hm Lyapunov ca h (3.2).
Ta c th s dng cc nh l sau xt v s n nh ca h thng.
& (x) c hiu l o hm theo thi gian ca hm
Trong cc nh l ny th V
V(x) da vo h phng trnh vi phn (3.2).
b. nh l Lyapunov cho n nh cc b
Nu trong mt min cu ng BR0, tn ti hm v hng V(x) c o
hm ring cp 1 lin tc tho mn:
V(x) xc nh dng (cc b trong BR0)
& (x) bn xc nh m (cc b trong BR0)
V
th im cn bng x* = 0 l n nh.
Nu V(x) xc nh dng v V& (x) l xc nh m (cc b trong BR0) th
im cn bng x* = 0 s n nh tim cn.
c. nh l Lyapunov cho n nh ton cc
Gi s tn ti mt hm v hng V(x) c o hm bc nht lin tc v
tho mn
V(x) xc nh dng
& (x) xc nh m
V
V(x) khi x
th im cn bng ti gc l n nh tim cn ton cc.
n nh ton cc ngoi vic m rng min cu ng BR0 ra ton b
khng gian trng thi ta cn cn mt tnh cht ca hm V(x), l tnh cht
khng b chn theo mi hng (radially unbounded). Tnh cht ny nhm mc
ch bo m ng chu tuyn (contour) V(x) = V lun l mt ng cong
ng. Hnh 3.4 minh ho trng hp ng chu tuyn l ng cong m. C
th thy, mc d trng thi i theo ng gim ca V(x), x vn phn k ra xa
im gc.
76
Ch :
Vi mt h cho, c th tn ti nhiu hm Lyapunov khc nhau.
Vi mt h cho, vic la chn hm Lyapunov ny c th cho ta kt
qu chnh xc hn khi chn cc hm khc.
nh l Lyapunov l iu kin , ngha l nu ta s dng mt hm
khng tho mn tt c cc iu kin ca nh l th ta cha th kt
lun c bt c iu g v tnh n nh hay khng n nh ca h.
x2
x(t)
x1
V(x) = V3
V(x) = V2
V(x) = V1
V1 > V2 > V3
Hnh 3.4. S phn k trng thi khi chuyn ng
dc theo cc ng nng lng thp
d. nh l tp bt bin (invariant set)
iu kin v n nh tim cn ca h phi tuyn l mt iu kin rt quan
trng. Tuy nhin, iu kin ny i hi tnh xc nh m ca V& (x) , trong khi
trn thc t, ta thng ch nhn c V& (x) l bn xc nh m. Nh s ng gp
ca La Salle trong nh l tp bt bin, ta vn c th kt lun v tnh n nh
tim cn ca h. Khi nim tp bt bin l s khi qut ho ca khi nim im
cn bng.
Tp G gi l tp bt bin (invariant set) ca mt h ng hc nu mi
qu o ca h xut pht t mt im trong G s lun trong G.
im cn bng, min ht u l tp bt bin. Mt tp bt bin tm thng
khc l ton b khng gian trng thi. Vi h tnm, bt k qu o no trong
khng gian trng thi u l tp bt bin.
77
e. nh l tp bt bin cc b
Xt h tnm dng x& = f (x) .
Vi f l mt hm lin tc, V(x) l hm v hng c o hm cp 1 lin
tc. Gi s
Vi l > 0 no , min l c nh ngha bi V(x) < l l b chn
& (x) 0 x l
V
& (x) = 0 v M l tp bt bin ln
Gi R l tp cc im thuc l vi V
l
x1
xo
R
M
x2
Hnh 3.5.
S hi t n tp bt bin ln nht M
H qu
78
Ch :
& (x) trong nh l n
H qu trn thay th iu kin xc nh m ca V
nh tim cn cc b ca Lyapunov bng iu kin bn xc nh m. Tuy
nhin kt hp vi iu kin th 3 v qu o trong R.
Min lin thng ln nht l l mt min ht ca im cn bng, n
khng nht thit l min ht duy nht, v hm V khng phi l duy nht.
Tp khng cn l min ht. nh l trn cng khng bo m l l
tp bt bin. C th c qu o xut pht bn ngoi l v bn trong
nhng cui cng li ra bn ngoi .
f. nh l tp bt bin ton cc
Xt h tnm (3.2) vi f lin tc, V(x) l hm v hng c o hm cp
1 lin tc. Gi s :
& (x) 0 trong ton khng gian trng thi
V
V(x) khi x .
& (x) = 0 v M l tp bt bin ln nht
Nu R l tp hp cc im c V
xP
q1
Hnh 3.6
R0
S hot ng ca rbt
79
B iu
khin
C cu dn
ng
ng
c
Tay
my
q
Cm
bin
Hnh 3.7.
xd
B iu
khin
C cu dn
ng
ng c
Bn kp
rbt
Cm bin
Hnh 3.8.
80
d
ng
lc hc
q d (t)
Hnh 3.9.
Rbt
q(t)
S iu khin rbt
81
suy ra
(3.9)
(3.10)
& = s T [ M (q)q
&& r C(q, q& )q& r g(q) d] + s T M
(q) C(q, q& )s (3.19)
V
2
1 &
(q)s s T C(q, q& )s = 0
Do tnh cht s T M
2
82
Ta suy ra
& = s T [ M (q)q
&& r C(q, q& )q& r g (q) d ]
(3.20)
V
Cn c vo (3.20) ta chn lut iu khin (mmen cn thit m bo
chuyn ng theo chng trnh) nh sau
(q, q& )q& + g (q) K s K sgn(s)
(q)q
&& r + C
(3.21)
=M
r
pd
s
Trong :
T
sgn(s) = [sgn(s 1 ), sgn(s 2 ),..., sgn(s n )] , v Kpd, Ks l cc ma trn thc i xng
xc nh dng, K pd = K Tpd > 0 , K s = K sT > 0
n gin ta chn hai ma trn ny c dng l cc ma trn ng cho
nn
} v K s = diag{k11s , k s22 ,..., k snn }
K pd = diag{k 11pd , k 22
pd ,..., k pd
Vi cch chn (3.21), h thc (3.20) tr thnh
~
~
& = s T K pd s s T K s sgn(s) + s T d + s T M
&& r + C(q, q& )q& r + ~
V
(q)q
g (q) =
i =1
i =1
i =1
i =1
i =1
M (q) = M (q) M
~
(q, q& )
(3.22)
C(q, q& ) = C(q, q& ) C
~
~
~
&& r + C(q, q& )q& r + ~
v i = M (q)q
g (q) i
& 0 th ta phi chn cc phn t ca Ks sao cho
Nh vy m bo V
83
x
Vi sat ( x ) =
sgn( x )
x <1
x 1
84
Cho bit
&& + C(q, q& )q& + g (q) + d =
M (q)q
&& d ( t ), q& d ( t ), q d ( t ), q( t 0 ), q& ( t 0 )
q
T
, K pd , K s , T, h =
N
tk : =t0
e( t k ) = q ( t k ) q d ( t k )
e& ( t k ) = q& ( t k ) q& d ( t k )
s( t k ) = e& ( t k ) + e( t k )
In, v th q( t k ) , q& ( t k )
e( t k ), s( t k ) ; k=0,1,...N)
q& r ( t k ) = q& d ( t k ) e( t k )
&& r ( t k ) = q
&& d ( t k ) e& ( t k )
q
(q( t ), q& ( t ) )q& ( t ) +
(q( t k ) )q
&& r ( t k ) + C
(t k ) = M
k
k
r
k
+ g (q( t k ) ) K pd s( t k ) K s sgn (s( t k ) )
tk+1 := tk + h
Gii PTVP chuyn ng t t = t k t = t k +1 = t k + h
T
vi bc tch phn t =
N
&& + C(q, q& )q& + g (q) + d( t ) = ( t k )
M (q)q
Thu c q( t k +1 ) , q& ( t k +1 )
k:=k+1
Sai
kN
ng
KT THC
Hnh 3.12
85
y0
y2
y1
O
T
C
q2
T1
C
O
y4
x2
q3
x1
Bng 3.1
O
P(x,y,z
q4
x3
x0
q1
Hnh 3.13.
y3 T4
C
T3
x4
Rbt 4 khu ng
Khu
1
2
3
4
m[kg]
10
5
2
1
Iz[kgm2]
0.11
0.10
0.03
0.02
a[m]
0.25
0.30
0.45
0.40
l[m]
0.15
0.16
0.19
0.20
86
2
1
0
-1
-2
-3
4
6
Thoi gian(s)
10
6
Nhieu2
Nhieu khop 2 (Nm)
4
2
0
-2
-4
4
6
Thoi gian(s)
10
87
3
2
1
0
-1
-2
-3
Nhieu3
0
4
6
Thoi gian(s)
10
2
1
0
-1
-2
-3
-4
Nhieu4
0
4
6
Thoi gian(s)
10
88
80
60
40
20
0
-20
4
6
Thoi gian(s)
10
80
60
40
20
0
-20
4
6
Thoi gian(s)
10
89
100
momen3
Momen khop 3 (Nm)
80
60
40
20
0
-20
4
6
Thoi gian(s)
10
25
20
15
10
5
0
-5
4
6
Thoi gian(s)
10
90
s1
0
-5
-10
-15
4
6
Thoi gian(s)
10
15
s2
10
5
0
-5
-10
4
6
Thoi gian(s)
10
91
5
0
-5
s3
-10
-15
-20
-25
4
6
Thoi gian(s)
10
s4
0
-5
-10
-15
4
6
Thoi gian(s)
10
92
0.9
0.8
0.7
0.6
xd
x
0.5
4
6
Thoi gian(s)
10
-0.65
yd
y
-0.7
-0.75
-0.8
-0.85
-0.9
4
6
Thoi gian(s)
10
93
V d 3.2.
= sin( 2t ) (rad).
2
Cc thng s ng lc ca rbt c cho trong bng 3.2
Hnh 3.28.
Rbt Scara
m[kg]
10
5
2
1
l[m]
0.15
0.16
0.19
0.04
94
2
1
0
-1
-2
-3
Hnh 3.29.
4
6
Thoi gian(s)
10
6
Nhieu2
Nhieu khop 2 (Nm)
4
2
0
-2
-4
Hnh 3.30.
4
6
Thoi gian(s)
10
95
3
2
1
0
-1
-2
-3
Nhieu3
0
Hnh 3.31.
4
6
Thoi gian(s)
10
2
1
0
-1
-2
-3
-4
Nhieu4
0
Hnh 3.32.
4
6
Thoi gian(s)
10
96
momen1
-5
4
6
Thoi gian(s)
10
momen2
10
-5
4
6
Thoi gian(s)
10
97
10
luc 3
0
-10
-20
-30
-40
4
6
Thoi gian(s)
10
5
0
-5
-10
-15
-20
4
6
Thoi gian(s)
10
98
0.2
Sai so suy rong 1 (rad/s)
s1
0
-0.2
-0.4
-0.6
-0.8
4
6
Thoi gian(s)
10
s2
0
-0.2
-0.4
-0.6
-0.8
4
6
Thoi gian(s)
10
99
0
-0.2
-0.4
-0.6
-0.8
-1
4
6
Thoi gian(s)
10
5
s4
Sai so suy rong 4 (rad/s)
s3
4
3
2
1
0
-1
4
6
Thoi gian(s)
10
100
0.45
xd
0.4
0.35
0.3
0.25
0.2
4
6
Thoi gian(s)
10
0.4
0.35
0.3
0.25
yd
y
0.2
4
6
Thoi gian(s)
10
101
0.3
0.25
0.2
zd
0.15
0.1
0.05
0
-0.05
4
6
Thoi gian(s)
10
phi
1
-1
-2
4
6
Thoi gian(s)
10
102
Chng 4
BI TON NGC NG HC, NG LC HC
V IU KHIN TRT RBT O BKHN-MCX-04
phc v cho lun n mt rbt o c thit k ch to ti B mn
C kh chnh xc v Quang hc Trng i hc Bch khoa H ni, ch tr thit
k, ch to l TS. Nguyn Vn Vinh. Rbt o ny c quy nh gi l rbt
o BKHN-MCX-04. Chng ti c tham gia mt phn thit k ch to v tham
gia thc hin cc th nghim ti Trng i hc Bch khoa H ni. Trn c s
rbt ch to, trong chng ny p dng cc thut ton trnh by trong cc
chng 1, 2 v 3 tnh ton phn tch ng hc ngc, ng lc hc ngc v
iu khin chuyn ng rbt o BKHN-MCX-04.
4.1 Tng quan v phng php o chnh xc hnh hc ca chi tit my
Trong lnh vc o lng, kim tra th o lng v kim tra t ng ang
rt pht trin. a nhng thnh tu ca cc ngnh in t v tin hc p dng
vo vic ghp ni gia my tnh v my cng tc cho php chuyn thng s
liu o vo my tnh x l v a ra kt qu ca php o mt cch nhanh
chng. Cc thit b o ta nh: My o ta cc, ta c cc
hon thin cc kh nng o lng vn c ca chng, c bit trong cc php o
gin tip c khi lng x l thng tin ln. Vi kh nng xc nh kch thc,
hnh dng, v tr mt cch d dng, vi chnh xc cao trong mt khong thi
gian ngn v kh nng tip cn i tng phong ph, vi nhng phn mm x
l thch hp, c th o nhng b mt phc tp. My o ta gp phn quan
trng trong vic m bo nng cao cht lng sn phm v em li hiu qu
cao.
Tuy nhin, trong cc trng hp sau y th my o ta cc khng
th p ng c:
- Nhng vt o c kch thc ln, nng, khng th di chuyn n bn
o ca my o ta cc.
- Khi cn o nhng chi tit lp rp vo my cc cng trnh m khng
th no tho ra c.
- o cc v tr c s hn ch v khng gian nh o bn trong khoang
my, o trong nhng chi tit dng ng v.v
Cc rbt o khc phc c nhng hn ch nu trn. Vi kt cu gn
nh, tnh c ng cao, d mang vc, tm vi rng. Thay vo vic phi di chuyn
chi tit trn bn o ca my o ta cc, rbt o c th tip cn i tng
o trong mi iu kin ca khng gian o.
Rbt o theo ta cc c th o c cc chi tit c hnh dng c bn
nh: hnh trn, hnh tr, mt phng, ng thng v.vtrong phm vi kch thc
104
Quo
onh
nhtrc
Qu
i tng
i tng cn o
105
O3 O4
q4
x2
x3
O2
x4
q3
y1
E O5
q5
q2
O1
z5
q6
x1
x5
z0
z4
O6
x6
y0
q1
x0
106
Khu i
1
2
3
4
5
i
q1
q2
q3
q4
q5
di
d1
0
0
0
d5
ai
0
a2
a3
0
0
i
/2
0
0
-/2
/2
S1
0 C1
1
0
C 2
S
0
, H 2 = 2
0
d1
1
0
S2
C2
0
0
0 a 2C2
C 3
S
0 a 2S2
, H 3 = 3
0
1
0
0
1
0
S3
C3
0
0
0 a 3C3
0 a 3 S3
1
0
0
1
107
C 4
S
H4 = 4
0
S4
C4
0
C 5
S
0
, H 5 = 5
0
0
1
0
S5
C5
0
0
d5
S234 C5
C 234
S5S234
d1 + d 5 C 234 + a 2S2 + a 3S23
0
0
0
1
(4.1)
x = f (q)
(4.2)
trong x = [x E , y E , z E ] v q = [q q , q 2 , q 3 , q 4 , q 5 ] . T (4.1) ta xc nh c
ma trn Jacobi J(q) biu din quan h x& = J (q) q& nh sau
T
x E
q
1
x y E
J (q) =
=
q q1
z
E
q1
x E
q 2
y E
q 2
z E
q 2
x E
q 3
y E
q 3
z E
q 3
x E
q 4
y E
q 4
z E
q 4
x E
q 5 J
11
y E
= J 21
q 5
z E J 31
q 5
J12
J13
J14
J 22
J 23
J 24
J 32
J 33
J 34
J15
J 25
J 35
(4.3)
108
t
x E = 3 + 0.1sin(2t ) sin
3
t
(4.4)
y E = 0.1cos(2t ) sin
3
t
z E = 0.12 + 0.1sin
3
trong cc ta c tnh theo n v mt.
Qu trnh tnh ton tr s cc bin khp c thc hin trn chng trnh
tnh MATLAB trong khong thi gian tnh 0 t (s) vi bc thi gian h =
15
0.001 (s) v sai s tnh ton = 10-6 (rad). Cc kt qu tnh ton c biu din
trn cc hnh 4.4, 4.5 v 4.6, trong cc th gc quay qi c biu din trn
hnh 4.4, hnh 4.5 l th vn tc gc q& i v hnh 4.6 cha cc th gia tc gc
109
Qu o
Qu
o im
im E
110
&&
Hnh 4.6. th gia tc gc q
111
(4.5)
r = [x , y , z (Ci ) ]
v i = r&i
i
vn tc khi tm khu i
vct vn tc gc khu i biu din trn h c nh
i( i )
(i)
i
(i )
Ci
(i )
Ci
ri
q
i
J Ri (q) =
q&
Ai
J Ti (q) =
(i )
i
112
C1
S
D1 = H1 = 1
0
0 S1
0
0 C1 0
,
1
0
d1
0
0
1
C1C 2
S C
D 2 = D1H 2 = 1 2
S2
C1S2
S1S2
C2
0
C1C 23
S C
D3 = D 2 H 3 = 1 23
S23
C1S23
S1S23
C 23
0
C1C 234
S C
D 4 = D3 H 4 = 1 234
S234
S1
C1
0
0
C1S234
S1S234
C 234
0
S1
a 2 C1C 2
C1 a 2S1C 2
0
a 2S2 + d1
0
1
S1 a 2 C1C 2 + a 3 C1C 23
C1 a 2S1C 2 + a 3S1C 23
0
a 2S2 + a 3S23 + d1
0
1
C1S234
S1S234
C 234
0
a 2 C1C 2 + a 3 C1C 23
a 2S1C 2 + a 3S1C 23
a 2S2 + a 3S23 + d1
d1
0 1
0
1
113
C1C 2
A 2 = S1C 2
S2
C1S2
S1S2
C2
C1C 23
A 3 = S1C 23
S23
C1S23
C1C 234
A 4 = S1C 234
S234
S1
S1
a 2 C1C 2
C1 , rO = a 2S1C 2
a 2S2 + d1
0
2
S1
a 2 C1C 2 + a 3 C1C 23
C1 , rO = a 2S1C 2 + a 3S1C 23
d1 + a 2S2 + a 3S23
0
S1S23
C 23
C1
0
C1S234
a 2 C1C 2 + a 3 C1C 23
d1 + a 2S2 + a 3S23
C 234
S234 C5
C1S234
S1S234
C 234
S5S234
C5C6S234 + S6C234
S5S234
C5S6S234 + C6C234
a6C6S1S5 + a 2C1C2 (a 6S6C1 d5C1 )S234 + a 6C6C5C1C234 + a3C1C23
rO = a6C6C1S5 + a 2S1C2 (a 6S6S1 d5S1 )S234 + a 6C6C5S1C234 + a3S1C23
(i = 1,2,K,6)
(4.6)
114
O3 O4
x2
x3
l3
C4
O2
l4
C3
x4
C2
C5
O5
l5
y1
l2
z4
l6
x1
O1
C6
O6
C1
x6
l1
O
Hnh 4.7. V tr trng tm cc khu
Bng 4.3. V tr khi tm khu i ca rbt trn h ng
V tr trng tm
Khu i
x (Cii )
y (Cii )
z (Cii )
-(d1-l1)
-(a2-l2)
-(a3-l3)
l4
-(d5-l5)
-(a6-l6)
0 0 0 0 0 0
r1
J T1 =
= 0 0 0 0 0 0
q
0 0 0 0 0 0
115
J T2
l 2S 2 C 2
r2
=
= l 2 C1 C 2
q
0
l 2 S 2 C1
l 2S1S2
l2C2
J T3
l 3S1C123 a 2S1C 2
r3
=
= l 3 C1C 23 + a 2 C1C 2
q
0
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
l 3 C1S23 a 2 C1S2
l 3S1S23 a 2S1S2
l 3 C 23 + a 2 C 2
l 3 C1S23
l 3S1S23
l 3 C 23
0 0 0
0 0 0
0 0 0
1
1
1
q& 1 1 0
~ ( 2)
q& 2
0
& = q&
= A T2 A
0
2
2
C 2 q& 1 S2 q& 1
~ ( 3)
0
T &
= A 3 A 3 = q& 2 + q& 3
C 23q& 1
C 2 q& 1
S2 q& 1
q& 2 q& 3
0
S23q& 1
( 4)
T &
~
C 234 q& 1
4 = A4 A4 =
C 23q& 1
S23q& 1
C 234 q& 1
0
S234 q& 1
~ (5) = AT A
& =
5
5
5
0
S5S234q& 1 C5 (q& 2 + q& 3 + q& 4 )
q& 5 + C234q& 1
q& 5 C234q& 1
C5S234q& 1 S5 (q& 2 + q& 3 + q& 4 )
0
T ta suy ra vn tc gc ca cc khu
S234q& 1
S23q& 1
S2q& 1
0
1(1) = q& 1 , (22) = C2q& 1 , 3(3) = C23q& 1 , (44) = (q& 2 q& 3 q& 4 )
q& 2 + q& 3
q& 2
0
C234q& 1
116
5(5) =
q& 5 + C234q& 1
&
&
&
&
&
q6 + S5S234q1 + C5 (q2 + q3 + q4 )
(6)
6
q&
0 0 0 0 0 0
S 2 0 0 0 0 0
(22 )
( 2)
= C 2 0 0 0 0 0 ,
JR2 =
q&
0 1 0 0 0 0
(1)
R1
( 3)
R3
J (R44)
S23 0 0 0
3( 3)
=
= C 23 0 0 0
q&
0 1 1 0
0
S 234 0
(44 )
=
= 0 1 1
q&
C 234 0
0
S5
0
C5
0 0
0 0 ,
0 0
0 0 0
1 0 0 ,
0 0 0
S5
0
C5
J (R55)
S 234 C 5
5( 5 )
=
= C 234
q&
S234S5
J (R66)
S6 C 234 + S 234 C 5 C 6
(66 )
=
= C 6 C 234 S 234 C 5S6
q&
S234S5
S5
0
C5
0 0
1 0 ,
0 0
S5 C 6
S5S 6
C5
S5 C 6
S5S 6
C5
S5 C 6
S5S 6
C5
S6
C6
0
0
0
117
i (A i i( i ) )
i( i )
J Ri =
=
= Ai
= A i J (Rii )
q&
q&
q&
(4.7)
(4.8)
i =1
I xi
I =0
0
(i)
1
0
I yi
1
0
0
I zi
(4.9)
I i = A i I i( i ) A iT
(4.10)
i =1
i =1
(4.11)
C ij =
1 m ij m ik m jk
+
q j
q i
2 q k
q& k
(4.12)
118
Tuy nhin, biu thc ca cc phn t ca M (q) v C(q, q& ) l nhng biu
thc gii tch kh di v phc tp nn khng c trnh by chi tit thm y.
8. Xc nh cc phn t ca vc t g(q) t biu thc th nng ca h
= m i g T ri
(4.13)
i =1
= m1gl1 + m 2 g (l 2S 2 + d1 ) + m 3 g (l 3S23 + a 2S 2 + d1 )
+ m 4 g(l 4 C 234 + a 3S23 + a 2S2 + d1 )
+ m 5 g(l 5 C 234 + a 3S23 + a 2S2 + d1 )
+ m 6 g (l 6S6 C 234 + l 6 C 6 C 5S 234 + a 3S 23 + a 2S 2 + d 5 C 234 + d1 )
T , ta suy ra cc thnh phn ca vct g(q) theo cng thc
g(q) =
q
(4.14)
di dng sau
g1 = 0
g 2 = m 2 gl 2 C 2 + m 3 g(l 3 C 23 + a 2 C 2 )
m 4 g (l 4S234 a 3 C 23 a 2 C 2 ) m 5 g(l 5S234 a 3 C 23 a 2 C 2 )
m 6 g (l 6S6S234 l 6 C 6 C 5 C 234 a 3 C 23 a 2 C 2 + d 5S 234 )
g 3 = m 3 gl 3 C 23 m 4 g (l 4S234 + a 3 C 23 ) m 5 g (l 5S234 a 3 C 23 )
m 6 g(l 6S6S 234 l 6 C 6 C 5 C 234 a 3 C 23 + d 5 C 234 )
g 4 = m 4 gl 4S 234 m 5 gl 5S234 m 6 g (l 6S6S234 l 6 C 6 C 5 C 234 + d 5S234 )
g 5 = m 6 gl 6 C 6S5S234
g 6 = m 6 gl 6 (C 6 C 234 C 5S6S 234 )
Cui cng, ta tnh ton c cc tr s mmen ca ng c ca rbt sau
khi tt c cc s hng ca v phi ca phng trnh (4.5) c xc nh.
minh ha cho vic tnh ton ng lc hc ngc bng tnh ton s, ta xt mt
th d ng vi qu o chuyn ng ca im E theo dng cung trn phng.
Bng 4.4 cung cp cc tr s ca cc thng s ng lc hc ca rbt phc v
cho tnh ton s.
119
mi
Ixi
Iyi
Izi
li
(kg)
(kgm2)
(kgm2)
(kgm2)
(m)
2.0
0.9
1.2
1.1
0.5
0.05
4.010-3
0.210-3
0.510-3
0.610-3
0.710-3
0.310-4
3.010-3
3.010-3
3.510-3
2.510-3
0.210-3
0.210-4
1.010-3
3.010-3
4.010-3
3.510-3
0.310-3
0.110-4
0.10
0.06
0.10
0.04
0.03
0.02
(4.15)
yE = 0
120
O2
E O5
O1
O4
121
122
123
Qu o im E
Hnh 4.14
124
1
V = s T M (q)s
2
Trong M(q) l ma trn khi lng ca rbt, s l sai s suy rng trong
iu khin dng trt, vi s c xc nh bi
s = e& ( t ) + e( t )
trong biu thc trn th e(t) v e& ( t ) l sai lch v tr v sai lch vn tc ca
cc khp ng
e(t) = q(t) qd(t)
e& ( t ) = q& ( t ) q& d ( t )
= diag(1 , 2 ,..., 6 )
S dng chng trnh iu khin trt c xy dng theo thut ton tnh
ton gii bi ton iu khin rbt chng 3 v phn simulink trong Matlab,
ta thu c kt qu iu khin chuyn ng rbt BKHN-MCX-04 theo cc
thng s ca b iu khin c chn l:
Ks= diag([20,20,20,20,1,0.1]); Kpd = diag([0.2,0.2,0.2,0.2,0.02,0.01]);
= diag([50,50,50,50,30,20]);
Nhiu d(t) = random(6,6)*0.01;
Hnh 4.15
125
Hnh 4.16
Hnh 4.17
Qua kt qu trn ta thy rng im cn iu khin O5 ca rbt BKHNMCX-04 bm kh tt theo qu o mong mun, ch sau mt khang thi gian
0.25 giy im O5 bm c qu o mong mun.
126
4.6 Th nghim
Qua cc phn l thuyt trnh by ta thy cc bi ton ngc ng lc
hc v iu khin rbt d dn ng u lin quan n vic bi bi ton ng
hc ngc. Kt qu ca bi ton ng lc hc v iu khin hon ton ph
thuc vo chnh xc ca bi ton ng hc ngc, v vy trong phn th
nghim ca mnh chng ti chn vic th nghim nhm kim tra chnh xc
ca vic gii bi ton ng hc ngc. M hnh th nghim c dng nh hnh
nh di y:
127
128
129
VCC
R1
100
SW1
RESET
D8
D6
D5
10K
C3
C
R2
C2
Y1
CRY STAL
J4
EA/VPP
RST
XTAL1
XTAL2
10
ALE/PROG
PSEN
VCC
AT89C52
4
3
2
1
P2.0/A8
P2.1/A9
P2.2/A10
P2.3/A11
P2.4/A12
P2.5/A13
P2.6/A14
P2.7/A15
P1.0/T2
P3.0/RXD
P1.1/T2-EX P3.1/TXD
P1.2
P3.2/INT0
P1.3
P3.3/INT1
P1.4
P3.4/T0
P1.5
P3.5/T1
P1.6
P3.6/WR
P1.7
P3.7/RD
P0.0/AD0
P0.1/AD1
P0.2/AD2
P0.3/AD3
P0.4/AD4
P0.5/AD5
P0.6/AD6
P0.7/AD7
EN-THUOC
31
9
19
18
D7
C1
1
2
3
4
5
6
7
8
D4
D3
D2
39
38
37
36
35
34
33
32
D1
U1
GND
20
VCC
VCC
40
VCC
U7A
VCC
U12C
30
29
10
11
12
13
14
15
16
17
21
22
23
24
25
26
27
28
14
D10
3
74HC00
10
U5E
13
12
EN-THC
11
74HC00
74HC00
U8B
U12D
F-HIGH
F-LOW
RIGHT
LEFT
PWM
RXD-TXD
1
2
LED-FL
LED-FH VCC
INT0-THC
11
74HC00
11
8
9
12
QD
QC
QB
QA
105
C4
11
8
9
12
VCC
VCC
CLKB
CLKA
R92
R91
R02
R01
11
13
14
2
3
1
14
7
6
3
2
VCC
12
74HC126
F-LOW
F-HIGH
74HC126
74LS90
1
14
2Y 1
2Y 2
1Y 1
1Y 2
L298
VCC1
VCC2
1EN
2EN
1E
2E
2A1
2A2
1A1
1A2
CLKB
CLKA
74LS90
7
6
3
2
VCC
R92
R91
R02
R01
QD
QC
QB
QA
12V
9
4
6
11
1
15
10
12
5
7
GND
10
VCC
5
74HC04
GND
10
VCC
5
10
13
1
14
U4
D13
DIODE
74HC126
U9A
Hnh 4.21
7
D11
DIODE
U10B
12V
VCC
D14
DIODE
D12
DIODE
12V
1
2
5
4
3
2
1
EN-QUAY
DC
130
131
4.6.4 Kt qu th nghim
Di y l kt qu ca th nghim m chng ti tin hnh trn rbt
BKHN-MCX-04
Gi s qu o mong mun ca bn kp ca rbt BKHN-MCX-04 c
dng l na vng trn phng vi phng trnh ca n l
yE = 0
t (s)
0
0.2
0.4
0.6
0.8
1.0
1.2
1.4
1.6
1.8
2.0
2.2
2.4
2.6
2.8
3.0
3.2
3.4
3.6
3.8
4.0
xE (m)
0.2000
0.2015
0.2059
0.2131
0.2229
0.2351
0.2495
0.2655
0.2829
0.3012
0.3200
0.3388
0.3571
0.3745
0.3905
0.4049
0.4171
0.4269
0.4341
0.4385
0.4400
yE (m)
0.1405
0.1578
0.1776
0.1935
0.2110
0.2239
0.2376
0.2459
0.2546
0.2575
0.2605
0.2575
0.2546
0.2459
0.2376
0.2239
0.2110
0.1935
0.1776
0.1578
0.1400
q2 (rad)
1.0472
1.0957
1.1396
1.1767
1.2045
1.2212
1.2261
1.2195
1.2025
1.1763
1.1425
1.1023
1.0569
1.0076
0.9557
0.9027
0.8501
0.7997
0.7532
0.7122
0.6783
q3 (rad)
3.5511
3.5814
3.6379
3.7157
3.8077
3.9070
4.0085
4.1089
4.2068
4.3013
4.3922
4.4791
4.5616
4.6389
4.7099
4.7733
4.8272
4.8696
4.8987
4.9125
4.9095
q4 (rad)
2.1206
2.1564
2.1711
2.1622
2.1294
2.0750
2.0030
1.9177
1.8234
1.7236
1.6213
1.5192
1.4194
1.3242
1.2355
1.1549
1.0843
1.0248
0.9776
0.9432
0.9218
132
Hnh 4.22
133
134
KT LUN CHUNG
thit k ch to cc rbt phc v cho vic y mnh cng nghip ha
v hin i ha nn cng nghip th vic nghin cu ng hc, ng lc hc v
iu khin cc rbt l mt cng vic cn thit v ht sc quan trng.
Trong lun n ca mnh, tc gi nghin cu cc bi ton ng hc,
ng lc hc v iu khin chuyn ng ca rbt d dn ng. y l cc
dng bi ton c bn nht ca vic phn tch v tng hp cc rbt. C th tm
tt li mt s kt qu chnh m chng ti t c nh sau:
Nhng kt qu chnh ca lun n
1. Da trn c s ca cng thc khai trin Taylor, xy dng thut ton
hiu chnh gia lng vc t ta suy rng tnh ton bng s bi
ton ng hc ngc rbt d dn ng. So vi cc thut ton s c
thut ton ny tnh ton c chnh xc cao hn.
2. xy dng mt thut ton gii bi ton ng lc hc ngc rbt d
dn ng trong khng gian thao tc. T xy dng mt thut ton gii
quyt bi ton iu khin rbt d dn ng trong khng gian trng thi
theo phng php iu khin dng trt.
3. Da trn cc phn mm a nng MATLAB v MAPLE xy dng cc
chng trnh tnh ton ng hc ngc, ng lc hc ngc v iu
khin trt rbt d dn ng da trn thut ton hiu chnh gia lng
vc t ta suy rng. S dng cc chng trnh tnh ton ny tnh
ton nhiu th d minh ha nhm chng minh kh nng ca thut ton v
s chnh xc (sai s rt b) ca thut ton.
4. Vi s gip ca TS. Nguyn Vn Vinh, tham gia ch to rbt o
BKHN-MCX-04. xc nh c cc tham s ng hc, ng lc hc
ca rbt t ch to ny. S dng phn mm xy dng trn mi trng
MATLAB v MAPLE tin hnh tnh ton ng hc ngc, ng lc
hc ngc v iu khin trt rbt o BKHN-MCX-04. tin hnh th
nghim nh trn m hnh ny.
Cc bi ton ng hc ngc, ng lc hc ngc v iu khin chuyn
ng rbt u c lin quan n bi ton xc nh cc ta suy rng cho nn
khi chng ta xy dng thut ton hiu chnh gia lng vc t ta suy
rng l chng ta c mt cng c hu ch gii quyt cc bi ton c bn v
ng hc ngc, ng lc hc ngc v iu khin rbt. V vy c th ni
thut ton hiu chnh gia lng vc t ta suy rng l kt qu c bn nht
ca lun n ny.
135
136
137
138
13. Nguyn Quang Hong, Nguyn Vn Khang, Trn Hong Nam: Bi ton
ng hc ngc rbt d dn ng c ch n s c kt khp. Tuyn
tp Hi ngh C hc ton quc, Tp 2, Tr. 282-290, H Ni 2009.
14. F. Holzweissig, H. Dresig : Gio trnh ng lc hc my. Nh xut bn
Khoa hc k thut, H ni 2001, (Ngi dch: Nguyn Vn Khang, V
Lim Chnh, Phan Nguyn Di).
15. L Minh Huy: Bi ton ngc v iu khin rbt d dn ng. n
tt nghip i hc, i hc Bch Khoa H ni 2009.
16. Nguyn Vn Khang: C hc k thut, Nh xut bn Gio dc, H Ni.
2009.
17. Nguyn Vn Khang: ng lc hc h nhiu vt. Nh xut bn Khoa hc
v K thut, H Ni 2007.
18. Nguyn Vn Khang, L c t, Trn Hong Nam: V mt phng
php s gii bi ton ng hc ngc robot dng chui. Tuyn tp Hi
ngh C hc ton quc ln th 8, Tp 1, Tr. 250-259. NXB Bch khoa,
H Ni 2007.
19. Nguyn Vn Khang, Nguyn Quang Hong, L c t, Trn Hong
Nam : V mt thut ton iu khin trt robot d dn ng. Tp ch
Tin hc v iu khin hc, Tp 24 (2008), No.3, Tr.269-280.
20. Nguyn Vn Khang, Nguyn Quang Hong, Trn Hong Nam: V bi
ton ng lc hc ngc rbt d dn ng. Tuyn tp Hi ngh khoa
hc cng ngh c kh ch to ton quc ln th hai, H Ni 2009.
21. Li Khc Li, Nguyn Vit Anh: Lp trnh Matlab v ng dng. Nh
xut bn Khoa hc v K thut, H ni 2006.
22. T Duy Lim: Rbt v h thng cng ngh rbt ha. NXB Khoa hc
v K thut, H Ni 2004.
23. V nh Nam: ng dng ca iu khin trt trong Robot cng nghip.
n tt nghip i hc - i hc Bch Khoa H Ni 2008.
24. inh Vn Phong: Phng php s trong C hc (in ln th 2). NXB
Khoa hc v K thut, H Ni 2006
25. Nguyn Thin Phc: Rbt cng nghip. Nh xut bn Khoa hc v K
thut, 2004.
26. Nguyn Don Phc: L thuyt iu khin nng cao. Nh xut bn Khoa
hc v K thut, 2005.
139
27. Nguyn Don Phc: L thuyt iu khin phi tuyn. Nh xut bn Khoa
hc v K thut, H Ni 2006.
28. Phm ng Phc: Rbt cng nghip. Nh xut bn Xy dng, H Ni
2007.
29. Nguyn Phng, Nguyn Th Hng Giang: C s t ng ha trong
ngnh c kh, Nh xut bn Khoa hc v K thut, H ni 2005.
30. Nguyn Ngc Thun, H Qunh : ng dng ma trn trong k thut. Nh
xut bn Khoa hc v k thut, H ni 1978.
31. Nguyn Phng Quang: Matlab/Simulink dnh cho k s iu khin t
ng. Nh xut bn Khoa hc v K thut, 2004.
32. L Hoi Quc, Chung Tn Lm: Nhp mn rbt cng nghip. Nh xut
bn Khoa hc v K thut, 2002.
33. Trn Th San (bin dch): C s nghin cu v sng to robot. Nh xut
bn Thng k, H Ni 2003.
34. Sanh : C hc gii tch. Nh xut bn Bch khoa H Ni, H ni
2008.
35. Sanh: C hc k thut (2 tp). NXB Gio dc, H Ni 2008.
36. Sanh, inh Vn Phong, Nguyn Thanh Thy, Nguyn Nht Quang,
Phan Mnh Dn, ngKhoa: Cng ngh tin hc v mt s bi ton
C k thut. K yu hi ngh c in t ton quc ln th 2, Tr. 182189. H Ni 2004.
37. Nguyn Hoi Sn, Thanh Vit, Bi Xun Lm : ng dng Matlab
trong tnh ton k thut. Nh xut bn i hc Quc gia Tp. H Ch
Minh 2002.
38. Nguyn Mnh Tin: iu khin rbt cng nghip. Nh xut bn Khoa
hc v K thut, H Ni 2007.
39. Trnh Quang Vinh, Nguyn ng Bnh, Phm Thnh Long: Rbt cng
nghip, Nh xut bn Khoa hc v k thut, H Ni 2008.
40. J. Wittenburg: ng lc hc h vt rn, (Ngi dch Nguyn ng Anh).
Nh xut bn Xy dng, H Ni 2000.
Ti liu ting Anh
41. T.L. Boulion, P.L. Odell : Generalized Inverse matrices . Wiley
Interscience, New York 1971.
140
141
54. F.L. Lewis, D.M. Dawson, C.T. Abdallah: Robot Manipulator Control:
Theory and Practice Second Edition. Marcel Dekker, Inc. Second
Edition, 2004.
55. R.H. Murray, Zexiang Li, S.S. Sastry, A. Makenratical: Introduction to
Robotic Manipulation. CRS Press, Boca Rator 1994.
56. R.K. Mittal, I.J. Nagrath: Robotics and Control. Tata Mcgraw-Hill
Publishing Company Limited, New Delhi, 2003.
57. Y. Nakamura : Advanced Robotics/ Redudancy and Optimination.
Addison Wesley Publishing Company, Reading 1991.
58. S.B. Niku : Introduction to Robotics. Analysis, Systems, Appliacation.
Prentice Hall, Inc. 2000.
59. R.V. Patel, F. Shadpey : Control of redundant robot manipulator,
Springer, Berlin 2005.
60. R. P. Paul: Robot
Manipulators/Mathamatics, Programming, and
Control. MIT Press, Cambridge Mass. 1981.
61. W. Perruquetti and J.P.B Barbot: Sliding Mode Control in Engineering.
Marcel D Dekker Inc., New York 2002.
62. C. R. Rao, S. K. Mitra : Generalized Inverse and Applications. John
Wiley & Sons Inc, 1971.
63. J.J.E. Slotine and W. Li: Applied Nonlinear Control. Prentice Hall,
Englewood Cliffs, New Jersey 1991.
64. R.J. Schilling : Fundamentals of robotics, Analysis and Control. Prentice
hall, Englewood Cliffs, New Jersey, 1990.
65. B. Sicilano: Kinematic Control of Redundant Robot Manipulators: A
Tutorial. Journal of Intelligent and Robotics Systems, 1990.
66. L. Sciavicco and B. Siciliano: A Solution Algorithm to the Inverse
Kinematic Problem for Redundant Manipulators. IEEE Journal of
Robotics and Automation, 1988, pp. 1046-1058
67. L. Sciavicco, B. Siciliano: Modelling and Control of Robot Manipulators
(2nd Edition), Springer-Verlag, London 2000.
68. G. Schreiber, C. Ott, G. Hirzinger: Interactive Redundant Robotics:
Control of the Inverted Pendulum With Null space Motion. Proceedings
of the 2001 IEEE/RSJ International Conference on Intelligent Robots and
Systems, Maui, Hawaii, USA, Oct. 29 Nov. 03, 2001, pp. 158-164.
142