Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

PHAN TCH NG X CUA CAU KIEN TRONG CONG TRNH CHONG ONG AT
Tac gia: Phan c Ky X03A2 TNG QUAN i vi ngi k s thit k cng trnh chng ng t th khng n gin ch l gii quyt vn phn tch, tnh ton theo cc quy phm m phi hiu r c cch thc m cng trnh b ph hoi xy ra trong thc t cc trn ng t. V vy m mt kin thc thc t i vi ng x ca nh trong cc trn ng t l rt quan trng. Trong ti ny ch i su nghin tc nhng tc ng ca ng t i vi cng trnh l nhng ng x ca cc b phn kt cu, nhng dng ph hoi, s nguy him xy ra tng cu kin khc. I. TC NG CA NG T LN CNG TRNH 1) Ni lc trong kt cu: ng t gy ra s dch chuyn ca t nn.V vy mt cng trnh nm trn s phi chu s dch chuyn mng ca n. Theo nh lut I Niutn mc d mng ca n dch chuyn theo s dch chuyn ca t nn nhng phn mi ca ngi nh c khuynh hng ng yn ti v tr gc ban u ca n. Nhng v tng v ct lin kt vi mi nn chng s ko theo s dch chuyn ca mi. iu ny ging nh khi bn i xe but, lc u khi xe but cha chuyn ng th c th vn gi nguyn v tr nhng khi xe but bt u chuyn ng chn ca bn s di chuyn theo xe but nhng phn c th pha trn c khuynh hng gi Hnh 1: nh hng ca qun tnh ngi nh nguyn v tr ban u lm cho bn b ng v pha Khi xy ra chn ng ti mng ca n sau khuynh hng ny tip tc gi nguyn v tr ging nh l qun tnh. Trong ngi nh thng th tng v ct th do nn s chuyn ng ca mi th khc so vi s dch chuyn ca t nn (hnh 1). By gi ta xt mt ngi nh m mi ca n gi ln cc ct (hnh 2). Tr li s suy lun ca bn thn khi ng trn xe but, khi xe but t ngt chuyn ng bn b git v pha sau dng nh c mt lc no tc ng ln phn trn ca c th. Mt cch tng t khi t nn chuyn ng ngi nh b git li v pha sau v mi chu tc ng mt lc, l lc qun tnh. Nu ngi nh c mt khi lng M v chuyn ng vi gia tc a th theo nh lut II Niuton gi tr lc qun tnh l: F= Ma. Lc qun tnh c phng ngc vi phng chuyn ng ca gia tc. R rng mi c khi lng cng ln th lc qun tnh cng cao. V th i vi nhng ngi nh nh hn s c kh nng chng ng t tt hn.
Lc qun tnh

u
mi

Ct Mng nh t

Gia tc nn

Hnh 2: lc qun tnh v chuyn v tng i trong cng trnh.

180

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

2) nh hng do bin dng ca kt cu: Di s dch chuyn ca t nn thng qua cc ct sinh ra lc qun tnh tc ng ln mi ngi nh gy nn ni lc trong cc ct. Nhng ni lc ny c sinh ra th c th gii thch theo nhiu cch khc nhau. Trong sut qu trnh xy ra ng t, ct nh chu s chuyn v tng i gia hai u ca chng t pht sinh nn ni lc trong cc ct ( hnh 2). Trong hnh 2, u l chuyn v gia mi v t nn. i lng u cng chnh l s chuyn v tng i gia 2 u ct, so vi v tr thng ng ban u th ct b bin dng. khi v tr phng thng ng th ct khng chu lc ng t ngang truyn qua chng. Nhng khi lc ny b cong ct th trong ct s pht sinh ni lc. ty vo cng ca ct m ni lc c th ln hoc nh. Do ni lc ny trong ct cn gi l lc cng ( stiffness forces). N = EJu 3) Chn ng phng ngang v phng ng Z ng t gy nn chn ng ca t nn theo mi phng dc theo 2 phng (X v Y) v phng Y ng Z (hnh 3). V th trong qu trnh ng t nn t b chn ng mt cch ngu nhin dc theo X, Y, X Z. Tt c cc kt cu u c thit k chu c ti trng do trng lc gy nn (gravity) G bao gm c trng kt cu v ti trng tc ng do s dng M). Hnh 3: nhng phng chnh ca ngi nh G = Mg. trong g l gia tc trng trng ngc chiu vi trc Z. Gia tc theo phng ng trong sut qu trnh chn ng nn cng khng LC QUN c cng vo hay tr ra vi gia tc trng trng. TNH V cc h s an ton trong qu trnh thit k kt cu thng kh nng chng li s chn ng theo phng thng ng. Tuy nhin s chn ng theo phng ngang SN H THNG X, Y gy ra mi nguy him. Kt cu thng thng TNG HOC CT c thit k i vi trng lc nhng c th n khng th an ton khi chu tc ng ca chn ng theo phng ngang ca ng t. V th, cn phi thit k chng li tc ng theo phng ngang ca ng t. MNG 4) Dng chy ca lc qun tnh xung mng Di s dch chuyn theo phng ngang ca t nn pht sinh lc qun tnh ti v tr mang khi T lng ln ca kt cu m thng l ti cc tng. Cc lc qun tnh ngang ny s truyn t sn qua S dch chuyn do ng t h dm, tng v ct xung di mng v cui Hnh 4: Dng truyn lc qun tnh do ng cng l truyn xung h thng t nn bn di t i qua cc thnh phn kt cu (hnh 4). V vy cc thnh phn kt cu nh sn, dm, ct hay tng v cc mi ni gia chng cn c thit k an ton c th chu c lc qun tnh ny truyn qua chng. Tng v ct l nhng thnh phn then cht nht trong vic truyn ti lc qun tnh xung nn. Nhng trong cc cng trnh xy dng th dm c quan tm thit k nhiu thng khe hn tng v ct. tng th tng i mng v thng lm t vt liu dn nh khi xy, chng rt km trong vic chu lc qun tnh theo phng ngang nn d b ph hoi khi xy ra ng t. Tng t, cho ct b tng ct thp thiu cng chu ng t l mt thm ha. v trong thc t nhiu cng trnh b ph hoi ch do mt s t ct b ph hoi gy ra s sp cho ton b cng trnh.
181

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

5) ng x ca khi xy
Mi
Ging Lanh t Ca i Ca s Mi

Phn tng di mi Phn ngn Phn tng

Lanh t

tng

Ngng ca

king

(a) cc thnh phn nh

king

Tng

MMA

t
u a

Gc cho

Hnh 5 : cc thnh phn chia nh ca tng xy trong nh chng ng t

S ph hoi ca khi xy khng ct thp xy ra thng xuyn trong cc trn ng t n ni c xem nh l hin nhin. Nhiu quy phm chng ng t cm s dng khi xy Khong h (b) rung lc ca tng ngn khng c ct thp. Tuy nhin v cc l do kinh t khi xy khng c ct thp c s dng rng ri c cho tng chu lc nh thp tng v c chn trong cc kt cu khung. X-Cracking Trong cc khi xy thng c cc ging ngang ca tng ci thin kh nng chu ng t. Nhng ngn ging ngang ny gm c: ging chn ct ( king), ging ca, ging mi. Tuy vy do trong cng trnh c nhiu ca, khong khng trn tng lm cho tng b gim yu ( hnh 5). (c) vt nt- X phn tng ngn (ca) Trong nh chng ng t tng xy c phn thnh 3 loi nh l: phn tng lng di Hnh 6.1: ng x ca tng xy khng ct thp mi (spandrel masory) phn tng ngn ca khi xy ra ng t, tng b u a mt lin kt, nt cho ch X. (wall pier masory) v phn tng di ca (sill masory) ( hnh v) s d phn chia nh vy v khi xy ra ng t th 3 phn tng ny c ng x khc nhau.Khi xy ng t lc qun tnh lm cho phn tng ngn (ca) b mt lin kt vi phn tng xy trn v di. Phn tng ny b u a ti im gc v tng pht sinh vt nt dng ch X y l dng ph hoi ph bin trong khi xy ( hnh 6.1a,b,c). Trong cc khi xy khng ct thp (hnh 6.2) din tch mt ct ngang ca tng xy b gim yu ti nhng l ca, do ngi nh c th trt ngay di mi, di lanh t, ti cao trnh ngng ca v i khi b trt ngay ti cao trnh king. V tr ca im trt ph thuc vo nhiu yu t nh: trng lng nh, lc qun tnh sinh ra, din tch phn ca v loi khung ca c s dng.

182

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

Trong tng xy khng ct thp kh nng b ph hoi v h hi l rt cao v d gy nguy

Mi Lc qun tnh
Mt trt
Tng ch b un

Ct thp phi c neo t mng n mt trn caging mi

Mng

(a) ct thp trong khi xy lm tng chu un thay v chu dao ng ca cc phn tng.

Hnh 6.2: s trt ngang xy ra ti cao trnh ngng ca trong tng xy khng ct thp. him cho con ngi v c trong nh. Do kh nng lin kt vi cc phn tng vi nhau km, tit din tng b gim yu, kh nng chu dao ng km nn tng khng ct thp rt bt li trong chu ti trng ng t. Do cn lun ct (b) ct thp chu lc ct gy trt ti cc v tr tip xc thp trong tng gip tng tng kh nng ca cc phn tng (mt trt). chu ti trng ng t. iu ny gii thch ti sao Hnh 7: ng x ca khi xy c ct thp mt s quy phm trn th gii cm s dng tng xy khng ct thp trong nh chng ng t nhng khu vc c cng ng t cao. B tr ct thp trong tng xy: Ct thp trong tng xy phi lun theo phng thng ng theo cnh tng v c neo t mng n mt trn ca ging mi (hnh 7). Khi c ct thp th cc phn tng thay v b u a s chu un trnh c s mt lin kt gia cc phn tng vi nhau, c bc tng cng lm vic chung vi nhau gip cho c khi xy n nh v chc khe hn. Bn cnh ct thp trong khi xy s ch ct ti nhng v tr khi xy c tit din nh c bit l phn tng ngn (ca)-v tr yu nht v d b ph hoi nht, nh vy m kh nng chu ti trng ngang tng ln trnh c s ph hoi ct trong tng xy, ngn cng vt nt (c bit l vt nt dng ch X) pht trin trong khi xy. - Ti v tr ca khi xy ra ng t th khung ca b bin dng (do tng b dao ng) khi dng ch nht ban u thnh hnh thoi (hnh 8). Khi c cc gc trn cc ng cho b bin dng khc nhau, 2 gc di chuyn ra xa nhau v 2 gc di chuyn hng li gn nhau.

183

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

Di s tc ng bin dng nh vy dn n cc vt nt pht trin ti gc khung ca, vt nt nhanh chng pht trin rng trong c khi xy. vt nt cng ln khi kch tht khung ca (ca s, ca i, cc dng l ca ni chung) cng lp. do vy trnh ph hoi ta t ct thp trong khi xy chu ng sut ko pht sinh khi tng bin dng lm cho khi xy c tnh do hn chu c s dao ng tt hn ngn chn s pht trin ca cc vt nt. Tm li, cc vt nt thng tp trung xung quanh cc l ca. S rn nt thng chy theo cc mch va. tc dng ca ct thp i vi s tn hi trong mt phng l lm gim s lng vt nt v gim ng k kh nng ph hoi. ngoi mt phng, khi xy ng c lp hay b tch khi bt k mt kt cu lin k no u c th b ph hoi. Vic ny s t c kh nng xy ra hn nhiu nu c mt mi lin kt cng hai u ca bc tng. Ct thp to thnh mt khung bao quanh l hu hiu nht trong vic chng sp hon ton. Tn hi i vi vi khi xy thng tp trung quanh cc l ca. Vic cn lm i vi khi xy khng c ct thp n gin vo trong cc tm panen.

Lc qun tnh do ng t

Vt nt Bin d ng hnh thoi ca Khung ca

(a) vt nt ti gc tng xy khng c ct thp gia cng

Lanh t Ging ngng ca di Ct thp

(b) khng xut hin vt nt trong khi xy c ct thp

Hnh 14: vt nt ti gc ca ca khi xy khng ct thep cn lun ct thp hn ch nt.

Ph hoi trong khi xy - dng ch X, c bit ti v tr ca s.

184

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

II. PHN TCH NG X CA KT CU KHUNG B TNG CT THP 1) Nh b tng ct thp B tng ct thp (RC) l vt liu ph bin nht hin nay, RC c th 5 c c nhiu hnh dng khc nhau theo mong mun ca ngi thit k. 4 Cu kin c trng ca RC trong nh l: dm, sn nm theo phng ngang 3 nh, ct, tng theo phng ng c bi h thng mng v truyn 2 ti trng xung nn t. Mt h thng gm dm lin kt vi ct gi l khung 1 b tng ct thp m hin nay ang s dng ph bin trong mi cng trnh dn dng. Khung RC l kt cu chnh Lc tng chu ti trng ng t. Chn ng do Hnh 9: Minh ha ni lc do lc ngang gy ra tng ng t lm pht sinh ra lc qun dn xung chn ct, tng. tnh cho ngi nh, lc ny t l vi khi lng. i vi nh th khi lng tp trung cao trnh ca sn nn lc qun tnh pht sinh v pht trin ch yu l ti cao trnh sn. Nhng lc ny truyn qua dm, sn xung tng, ct v cui cng xung mng truyn ti trng vo nn t. Lc ngang do ng t gy ra tng dn theo gim chiu cao cng trnh, ti nh th lc ngang do ng t gy ra l cc tiu cn ti chn ct, tng tng trt th cc i (hnh 9). 2) Vai tr ca sn v tng xy Trong nh nhiu tng c th dng h dm - sn hay h sn khng dm. Vi h dm-sn nu dm b un do ti trng thng ng th nhng tm sn (thng 110-150mm) cng s un chung vi dm (Hnh 10). Cn khi dm dch chuyn cng vi ct theo (a) phng ngang sn ko theo dm cng dch chuyn theo phng chuyn ng vi n. Trong hu ht ng (b) dch chuyn theo phng ngang mi cng trnh th bin dng hnh hc Hnh 10: Sn v dm b ung chung theo phng ng ca sn khng ng k theo phng v dch chuyn ko theo ct theo phng ngang. ngang, v ng x ca sn c xem l mt tm cng tuyt i theo phng ngang. Di tc ng ca lc ngang th ct dch chuyn theo phng lc tc dng, trong khi tng xy c khuynh hng chng li s dch chuyn ny bi v chng c trng Khong lng ln v b dy tng ln cho Nn h nn tng chu tc dng nhng lc ngang kh ln (hnh 11). Bn cnh khi xy l loi vt liu dn nn d Nt pht sinh vt nt v ph hoi. V vy vai tr ca tng xy ging nh cu Hnh 11: Minh ha -S lm vic chung ca tng ch trong ngi nh; chng s pht v ct
185
TNG

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

cng ca tm tng c th c tng cng bng mc va, cc lp h no va, c th lm gim khong h gia chng vi khung nh. Tuy vy nu mt tm tng c thit k khng hp l v chiu cao v chiu di so vi b dy ca n c th dn n s sp ngoi mt phng tng gy ra nguy him. Hn na, vic t tng khng hp l c th gy ra hin tng xon v gim yu khung ging nh hin tng ct ngn (phn tch phn sau) nh hng ni lc ca ti trng ng t Di tc dng ca ti trng trng lc thng ng ( Tnh ti + hot ti s dng) lm cho dm b un v gy ra s cng th ti cc v tr khc nhau. Thng thng th dm b cng th di ti gia dm v cng th trn ti 2 u dm (hnh 12). Trong khi ti trng ng t tc ng theo phng ngang lm cho dm, ct cng th ngc li so vi ti trng thng ng tc l momen un do ti trng ng t sinh ra ngc li so vi momen do ti trng thng ng gy ra cho cng trnh c bit ti 2 u ca dm. ln ca momen do ng t gy ra c th ln hn momen do trng lc gy nn dn n u dm b cng th chu nn khi xy ra ng t. an ton cho cng trnh th ct phi c thit k khe hn dm v lin kt dm ct nn l lin kt cng khi c ng t th s ph hoi bt u dm trc. Khi dm c thit k c nhiu tnh do ngi nh c th bin dng ln v khi ph hoi dm t n trng thi do trc ct. S ph hoi ca dm s ch lm cng trnh h hi ti mt s tng c th m khng lm ph hoi, sp ton b cng trnh v c th sa cha c sau . Cn nu thit k ct yu hn dm th ct s chu ph hoi cc b ti 2 u ct (hnh 13). S ph hoi cc b ct c th dn n s sp ca ton b cng trnh cho d sn dm, ct tng trn khng b ph hoi HNH NH MINH HA
Ph hoi Nh do c chuyn v ln Chuyn v nh Trng lc ng t

S nguy him phn b cho tt c cc tng ca cng trnh

S nguy him u tp trung mt tng

(a)
Cng th di Th

(a) Ct khe dm yu

(b) Ct yu- dm khe

Chu

Hnh 13: So snh hiu ng ca 2 phng n thit k

(b)
Momen

(c)

BIU NI LC TRONG KHUNG

(d) Hnh 12: S i chiu ca momen do ng t so vi trng lc (ti

186

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

3) ng x v cu to nt khung trong nh chng ng t: Trong nh b tng ct thp thng cu to ca nt khung l nt cng, nt cng lm tng bc siu tnh ca khung lm gim momen ni lc gy ra cho dm v ct, gim chuyn v ngang ca khung. Ty thuc vo thnh phn vt liu m nt khung c cng gii hn v kh nng chu lc khc nhau, khi lc gy ra do ng t cng ln th nt khung cng nguy him. Nt khung chu momen do cc dm truyn vo n, di tc dng ca nhng momen ny lc trong cc thanh ct thp lm nt b ko v nn theo 2 phng khc nhau ti u trn v u di ca n. Nhng lc ny cn bng vi nhau do ng sut lin kt c to ra gia b tng v ct thp trong vng nt. Nu nh ct nh hay cng b tng ca nt thp th b tng khng lc dnh gi ct thp dn n thanh ct thp b trt trong vng nt ko theo dm b mt kh nng chu ti trng lm cho khung b nguy him. Mt khc di tc dng ca lc ko v nn ti nh v y ca nt lm cho nt b bin dng hnh hc lm cho nt b bin dng chiu di 1 cnh cho ca nt khung b ko gin ra trong khi cnh cn li chu nn li gn nhau. Trong trng hp nu nh thit k ct khng yu cu th b tng trong nt b nt theo phng cnh cho ( hnh 14).
Cnh nn chu Ct ai kn

Lc dnh gia b tng v ct thp

Chu ko

Dm

10d
135

Mt kh nng dnh bm gia b tng v ct thp.

S bin dng ca nt gy ra nt cho trong b tng

Ct

hnh 14: lc ko v nn trong nt gy ra 2 vn nguy him nh trn- mi nguy him khng th sa cha trong cc trn ng t mnh.

Hnh 15: ct ai trong nt cu to ct ai 1350 gim kh nng tut trong khi lm vic.

Cu to ct thp cho nt khung: Vn nt cho ca b tng trong nt c th gii quyt bng 2 cch l tng tit din ct tng lc dnh gia b tng v ct thp; gim khong cch ct ai ti nt (hnh 15). Cc ct ai gip cho b tng khng b bin dng ra ngoi phm vi nt v cng tng kh nng chu ct, v vy ngn cn vt nt xut hin. Tuy nhin vic ny gy ra kh nhiu phin h trong thi cng. Trong ti ny khng cp n vn tnh ton ct ai v yu cu ct ai thit k vn ny c quy nh c th trong TCVN 375-2006 hoc quy phm cc nc khc. i vi TCVN th khong cch gia cc ct ai nt: a 150mm. Hu ht quy phm ngh o chiu mc ca cc ct ai xung quanh thp ct nhm tng cng kh nng chng bin dng ca ct ai. Neo ct thp dm S dnh bm ct thp dm trong vng nt c ci thin bng cch s dng ct c tit din c tit din ln. theo ACI th cnh ca tit din ct 20dmax ca ct thp dc trong dm. Theo TC n th cnh ct 300 khi dm di hn 5m hoc khi ct cao hn 4m. V vn dnh bm gia b tng v ct thp Ti mc 5.6.2.2 TCVN 375-2006 qui nh:

187

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

(Cc thng s c k hiu trong mc ny ca quy phm ) Nu chiu cao ct khng tha mn cc biu thc trn th c 3 cch gii quyt nh hnh sau:

a) dm (bn) c th ko thm 1 on cng xn ngn b) c th s dng cc thanh ct thp c phnh u neo hoc bn neo c hn vo u mt ca cc thanh ct thp. c) c th ko di mc un thm mt on c chiu di ti thiu bng 10dbl v ct thp ngang cn c b tr dy dc theo phn ko di . Trong nt cc thanh ct thp dm ( trn v di) cn phi i xuyn qua ct m khng c bt k mt s gin on no trong phm vi nt, hn na cc thanh ct thp ny phi c t khong trong ca cc thanh ct m khng phi b un (hnh 16, 17).

188

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

Nhng thanh ct thp dm b un cong trong nt khung khng kh nng chu ko
Ct ai vi 2 u b cong

Ct ai vi 2 u b cong 135 gip cho n khng b h trong cc trn ng t mnh

Thit k khng tt
Dm Dm

10d

135 Cc thanh ct thp dm nm trong thanh ct thp ct v chy thng

Ct

(a)

(b)thit k tt

(c)
Ph hoi ct ca nt BTCT MexicoCity(1985); khi cc thanh CT dm vt ra ngoi CT ct

Ph hoi ct
Khong cch ln ca ct ai v khng b mc 0 135 2 u gy nn ph hoi dn. (2001 Bhuj)

Hnh 16: cu to ct thp dm hp l ti nt

(b)

Hnh 17: ct thp trong ct chng ng t khong cch ct ai nh v b mc 1350 c yu cu trong thit k cng nh TCVN 375-2006.

4) Phn tch ng x ca ct ngn di tc ng ca ng t a. Cc dng ct ngn trong cng trnh Ct ngn l nhng ct m trong cng trnh chng c chiu di ngn hn nhng ct khc trong phm vi ca mt tng (c th l 1 tng trong nh, hay c th l phn di cng ca nh trn mi dc). S ngn hn ca chng c th do kch tht hnh hc thc t trong tng (nh phn ct trn mi dc), hoc c th l on chiu cao trong ct c chia nh do cc b phn khc nh tng xy hoc dm, sn (hnh 18). Nhng dng ct ngn trong cng trnh:

T NN
CT NGN

189

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

b. ng x ca ct ngn: Trc ht ta xt nh hng ca chiu cao ct vi lc ct pht sinh do chuyn v ngang =1

(b
Tng lng

(a

Ct ngn Ct cao t dc

Ct bnh

Hnh 18: V tr ct ngn trong cng trnh

Da vo bng so snh ta thy khi ct c chiu cao thng thng h (chiu cao tng) th lc ct cha th gy ra nguy him cho ct, nhng khi xy ra ng t do chuyn v tng ln lm pht sinh lc ct ln c bit l i vi cc ct ngn nh trong trng hp cc v d trn. Khi ct c chiu di gim dn th lc ct trong ct tng ln rt nhanh, vi ct c l=0.6h th lc ct tng ln 4.6 ln, vi l=0.4h th lc ct tng ln n 15 ln. ng t lm cho cc ngi nh c chuyn v ngang rt ln ( hu nh ln nht trong cc loi ti trng), lc ct trong ct t l thun vi chuyn v ngang nn khi chuyn v ngang ln s pht sinh trong ct lc ct tng mt cch t bin. Nu trong tnh ton cha xt n hin tng ct ngn th iu ny rt nguy him cho cng trnh khi c ng t xy ra v khi nguy c cu kin b ph hoi ct l rt cao. Do vy khi thit k cn phi xem xt k lng vn ny. + Xt cc ct ti v tr c tng lng, di tc dng ca ng t chuyn v khung ti v tr cc tng l nh nhau (ta quan nim sn tuyt i cng trong mt phng nm ngang) lm cc ct tng ny c cng chuyn v ngang (hnh 19). Nhng do ct ti v tr tng lng b chia lm i chiu di hiu qu ca ct b thu ngn li so vi ct bnh thng ( khng c tng lng) dn n lc ct sinh ra trong trong ct ngn do t l nghch vi chiu di nn lm gia tng gi tr lc ct t bnh ln nhiu ln, nu khi h =0.5H th lc ct C thng b tc Ct ngn chu tc trong ct ngn gp 8 ln trong ct bnh ng lc ngang ng ln ca nh hn thng (H) t dn n ph hoi trong ng t ct ngn, trong khi ct di vn c th bnh thng. Ph hoi ct rt nguy him i Hnh 19: cng chuyn v ging nhau nhng ct ngn phi chu tc ng nng hn do lc ct gy ra. vi cng trnh c th lm sp ton b cng trnh nu cng ng t mnh. ng x ny cng ging nh khi nh xy dng trn nn t dc vy cc ct trn mi dc c chiu di khc nhau dc theo mi dc ca a hnh. ph hoi dng ny c c trng l cu kin c vt nt hnh X- c trng ph hoi ct.
190
Di Ngn

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

Mt v tr c bit khc trong cng trnh xy ra hiu ng ct ngn l ti nhng phn tng cha trng dng lp ca s chiu cao tng thp hn chiu cao ca ct 1 khong no (hnh 20). Khi sn dch chuyn theo phng ngang bi ng t th u trn ct ni chung u chuyn v cng 1 i lng ging nhau, nhng v cng tng ngn cn chuyn v theo phng ngang ca phn di tng lm cho phn ct ngn phi dch chuyn 1 lng nh trn ch trn 1 on ct rt ngn do vy n c xu hng chng li chuyn v ngang ca ton b cng trnh dn n b tc ng nng n do chuyn v ngang ca cng trnh ti v tr ct ngn d b tn thng, ph hoi- mt dng ph hoi do lc ct.

Ca s

Ct ngn

Chiu cao tng cha

Ct bnh

Phn ct b khng ch dch chuyn

Hnh 20: hiu ng ct ngn trong nh b tng ct thp v tr tim n nguy him v thng quan nim tng l thnh phn phi kt cu

y l v tr cn ht sc lu trong thit k nh chng ng t v thng khi thit k ta xem tng l thnh phn phi kt cu khng c k n trong qu trnh tnh ton chuyn v khung. Minh ha ph hoi ca hiu ng ct ngn trong thc t:

Adapazaro-Turkey (1999)

Hiu ng ct ngn ti v tr t ca s

191

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

Hng gii quyt hiu ng ct ngn: - khng xy ra hin tng ct ngn th trong cc ngi nh phi c thit k kin trc trnh xy ra hin tng ny. - S hnh thnh ct ngn do tng xy khng nn cho php xy ra hoc nu c th cn phi hn ch v cn phi to 1 khong h tch ri gia ct v tng ( hnh 17). B rng khong h ny do tnh ton chuyn v ca ct quyt nh v c trm bng vt liu do tch ri 2 b phn ct v tng. - Lc ct trong ct ngn ln ta c th gii quyt bng cch tng tit din hoc thit k tng chng ct. - V ng sut ct trong ct ngn l rt ln, cn b tr ct ai gia cng cho ct, cc ct ai trong thit k chng ng t t rt dy.
Ct ngn gia lanh t v ca

Hnh 21: phn chiu cao ct c th un c b gii hn bi tng xy hiu ng ct ngn nguy him nht khi chiu cao khong h nh

Tng chng ct

- Theo TCVN 275-2006 qui nh ct ai b tr cho ct nh sau: (hnh 22,23)

192

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

Khong cch ct ai:

Min( b0/2; 175; 8dbL

Max(1.5hc, lc/6, 600 mm)

Dm

lc/4
Khong cch ct ai hc/2 Chiu di ph thuc K ct dc (hnh bn)

lc
Phn ni ct thp (phn gia ct) SN B tr ct ai chu lc ct do hiu ng ct ngn gy ra (ton ct)

Chiu di on ni 50d Khong cch ct ai (D/2, 150)

Khong cch ct ai hc/2

B tr ct ai dy ch ti 2 u ct.

Tng lng

lc/4

Max(1.5hc, lc/6, 600 mm)

Dm Khong cch ct ai:

Min( b0/2; 175; 8dbL

Ct ngn

Ct bnh thng

hc
Hnh 23 : cu to ct ai ct theo TCVN 375-2006

Hnh 22: cu to ct thp khng ch hiu ng ct ngn xy ra ( cc khong cch xem hnh bn).

193

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

III. CC GII PHP HN CH TC NG CA NG T Nguyn ly thit k nh chng ng t Nu khong cch gia thng thng l c gng lm cho ngi nh nh v tng ca h nh th tng c khng b sp di chn ng ca cc trn ng mng th va chm vi nh khi Rollers t mnh, nhng c th cc thnh phn phi kt nn t dch chuyn cu trong ngi nh (ca king, t, my di cng trnh. mc) v cc b phn kt cu khc c th b h hi nng. Nhng i vi 1 s cng trnh quan trng lin quan n i sng x hi ni chung nh bnh vin, trm cu ha, khu qun s Nh trn nhng con ln khng ma st quc phng nu b h hi th khng th hot dao ng ng c sau. H thng ny c th gim nh ca c 5-6 ln lc ngang do Cc bin php k thut c bit ngi nh ng t gy ra c a ra m bo cho cng trnh khng Chuyn b h hi v tc ng ca ng t lm nh dch ln Tm m do ti mng hng n chc nng ca cng trnh. Hai bin php k thut c s dng bo v cng trnh khi ph hy ca cc trn ng t l: thit b mng bit lp v b gim chn ng Lead plug Original t. tng ca mng bit lp l tch ri ngi Vt liu nh ra khi t nn v v vy m ng t do khng th truyn c dao ng ca n cho ngi nh v ngi nh c an ton. Stainless B gim chn ng t l nhng thit Base Isolated b c bit c gn vo cng trnh hp thu Building I l t d i E th k nng lng dao ng do chuyn v ca t nn T m m d o n i gi a nh v mng cng trnhc chc nng ging nh b gim xc trong t lm gim chn ng cho nh khi chy trn cc on ng g gh. Mng bit lp: Lc tc ng ln. Khi nim mng bit lp minh ha trn Chuyn v ln hnh v - ngi nh trn nhng con ln khng ma st. Khi nn t chuyn ng nhng con ln s quay t do, nhng cng trnh th vn khng dch chuyn v vy m khng c lc Mng ngm truyn ln cng trnh do chuyn ng ca t nn iu ny ging nh l ngi nh khng tri Nh t trc tip trn nn t qua ng t vy. Mt phng n k thut khc l dng Hnh 24 H thng - Base Isolation. base-isolators l mt ci m do c kh nng chng li s dch chuyn ngang ca t nn ch truyn phn nh chuyn ng ngang ln cng trnh ( so vi khi cng trnh c t trc tip trn nn t). c trng chnh ca base-isolators a vo cng trnh c tnh mm, do cho cng trnh lm cho cc cng trnh bng RC hay khi xy (gch, ) tr nn linh hot, mm do hn. B tch lp ny thng c thit k hp thu nng lng v tng kh nng gim chn cho cng trnh, lm gim phn ng dao ng ca ngi nh vi ng t. Tuy nhin h thng tch lp mng ny ch ph hp i vi nhng cng trnh thp tng xy dng trn tng cng khng ph hp vi nh cao tng trn cc nn t yu.

194

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

Viscous Fluid

Piston

(a) Dung dch nht gim chn

Steel H base-isolator trn ct tng hm Base

Hnh 25.H thng base-isolator trong cc cng trnh c bit l Nht Bn, M, n

B gim chn ng t:Mt phng n k thut khc khng ch ph hoi cho ngi nh l b gim chn ng t t trong cc thnh phn kt cu khung, l h thanh ging cho. Nhng h thng ny hot ng ging nh b gim xc thy lc trong xe hi. Khi nng lng ng t c truyn vo ngi nh lm ngi nh dao ng ko theo h thng ny dao ng theo, pttong chuyn ng trong xi lanh s lm pht sinh lc ma st cn tr chuyn ng ca ngi nh kt qu lm cho nng lng dao ng ca ngi nh gim dn cho n khi tt hn, c ngha l h thng ny lm tng h s gim chn cho cng trnh gip cho cng trnh trnh c nhng dao ng ln nguy him cho cng trnh.

(b) Fri

Yield location

Hnh 26: thit b tiu tn nng lng ng t, mi thit b ch ph hp cho 1 cng trnh c th.

(c) Yielding

195

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

NG DUNG PHAN MEM TNH KET CAU E TNH CONG TRNH CHU ONG AT
Tac gia: Nguyen Hoai Nam X03A2

1. TOM TAT E TAI e tai gii thieu 3 phng phap tnh cong trnh chu ong at theo tieu chuan Viet Nam va tieu chuan UBC 94 vi s tr giup cua cac phan men tnh ket cau. 2. AT VAN E Nam 2006, Bo Xay dng a ban hanh tieu chuan thiet ke cong trnh chu ong at 375:2006. Trong o, phan ln noi dung tieu chuan yeu cau tnh toan da vao ng pho phan ng. Ben canh o, phng phap phan tch lch s thi gian cung khuyen khch c dung. Ca hai phng phap nay con kha mi me Viet Nam so vi phng phap tai trong ngang tnh tng ng. Hien nay, cac phan mem tnh ket cau Sap2000, Etabs la nhng phan mem rat quen thuoc vi cac ky s ket cau va chung eu co the tnh c cong trnh chu ong at theo ba phng phap tren mot cach chnh xac va nhanh gon. Tuy nhien, cac ky s van gap kho khan khi ap dung vao tnh toan v s phc tap cua bai toan ong lc hoc khi ap dung vao tng cong trnh cu the. Neu khong hieu ro van e co the dan en nhng sai sot rat nghiem trong trong thiet ke. 3. PHNG PHAP TNH TAI NGANG TNG NG 3.1. THEO TIEU CHUAN UBC 94 Trong pham vi e tai, ch gii thieu cach phan tch tnh lc ngang tng ng theo tieu chuan xay dng thong nhat UBC 1994. Tac ong cua ong at c quy thanh lc ngang tng ng tai mong.

V=

Z .I .C .W RW

Trong o: Rw - la he so hieu chnh phan ng. Gia tr cua Rw c cho trong bang 2 cua tieu chuan UBC 94 W la tong tai trong tnh cua cong trnh va thanh phan tai khac co the gay tac dung en cong trnh.

82

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

Z - la he so a chan phan theo vung vi cac gia tr t 0,4 trong vung 4, 0,3 trong vung 3, 0,2 trong vung 2B, 0,15 trong vung 2A, 0,075 trong vung 1 va 0 trong vung 0. Gia tr phu hp cua Z c nh ngha cho Ustate bi mot ban o phan vung c chia thanh tng vung bieu th 5 cap o cua ong at. C - la mot he so bieu th moi quan he vi chu ky dao ong c ban cua ket cau (T), bao gom he so ng s cua ket cau tai v tr xay dng S, C c cho bi moi quan he sau:

C=

1, 25.S T 2/3

S la he so cua v tr xay dng voi gia tr 1,0; 1,2; 1,5 va 2 c nh ngha trong tieu
chuan UBC 94

I - la he so quan trong vi 4 thuoc tnh cua cong trnh sau: tnh chat cong trnh, s
nguy hiem cua cong trnh, s ac biet cua cong trnh, va cap cua cong trnh c cho trong ieu 305 va 306 cua tieu chuan UBC.

T - chu ky dao ong c ban cua ket cau.

Lc cat tai mong se c phan bo cho tng tang cua cong trnh theo cong thc sau:

Fx =

(V Ft )Wx .hx

W .h
i =1 i

Trong o:

Wx, hx khoi lng va chuyen v ngang cua tang x. Wi, hi khoi lng va chuyen v ngang cua tang i. V lc cat tai mong. Ft lc ngang phu them nh nha. Ft= 0,007 T.V
Mo men xoan theo phng ngang tai moi tang c xac nh bang tch so cua lc cat tai moi tang va ket qua o lech tam c tnh toan t tam khoi lng va tam cng cua moi tang. o lech tam ngau nhien c lay bang 5% be rong cua cong trnh ma no vuong goc vi phng cua lc cat. Xem tai ong at nh mot tai trong va to hp vi cac tai trong khac nh tnh tai, hoat tai. He so to hp phai tuan theo tieu chuan UBC 94. Chu y rang, khong thc hien to hp gia tai trong do gio va ong at do to hp nay khong thc te va cho ra gia tr rat ln.

83

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

Bang khai bao cac gia tr cho viec tnh toan theo TC UBC 94

3.2. THEO TIEU CHUAN VIET NAM Tong lc cat tai mong Ft = . Sa(T).M

he so ieu chnh Sa(T) - gia tr pho thiet ke gia toc gia tng ng vi chu ky T. c xac nh theo
tieu TCXDVN 375 :2006

M tong khoi lng ket cau T chu ky dao ong c ban cua cong trnh BTCT co chieu cao di 40m, xac nh
gan ung theo cong thc : T = Ct * (H)3/4 Tong lc cat mong c phan bo cho tng tang : Fi = Fb sm i i sjmj

si, sj lan lt la chuyen v ngang ty oi tai tang th i, j cua dao ong c ban mi, mj lan lt la khoi lng cua tang th i, j
Sau khi co c lc cat tai tng tang, ta nhap cac lc nay vao mo hnh trong phan mem tai tam khoi lng cua san cng. Tien hanh to hp tai ong at vi cac loai tai trong khac vi he so to hp theo tieu chuan.

84

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

4. PHNG PHAP PHO PHAN NG ay la mot phng phap d oan phan ng ln nhat cua he chu tac ong ong at da vao so lieu cua cac tran ong at xay ra trc o. 4.1. CACH XAY DNG PHO PHAN NG
y + yo

T = 2,4s T = 0,1s

yo

Giam chan

K
yo

Gia toc

Max

0 Max T1 Max

Pho phan ng Gia toc

Gia toc at nen

T2
Chu k

T
y

i h

n gia

ng x cua he vi chu ky T1

ng x cua he vi chu ky T2

Cach xay dng pho phan ng.

Pho phan ng cua 5 loai at nen

85

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

Thong thng, ngi ta ch o gia tr cc ai cua chuyen v. V vay, ch thu c pho phan ng chuyen v that. T that ay e phan biet vi t gia cua pho phan ng van toc gia va pho phan ng gia toc gia. V 2 loai pho nay c suy ra t pho phan ng chuyen v tren c s dao ong cua he mot bac t do. Phng trnh dao ong co dang: u = uo sin t . Gia tr pho van toc c suy t pho chuyen v : Sv = S d hay Sv = Gia tr pho gia toc c suy t pho chuyen v : S a = Sv = 2 Sd . 4.2. LY THUYET TNH TOAN Bc 1: xac nh chu ky va tan so dao ong cua moi mode dao ong Bc 2: xac nh phan ng ng vi moi dang dao ong Xac nh gia tr pho thiet ke gia toc Sa(Tn) cua mode n ng vi chu ky dao ong Tn Phan ng ln nhat cua mode n : y(Tn )max =
Sa (Tn ) 2 n

2 Sd T

Chuyen v ln nhat cua ket cau ng vi mode n: un = y ( Tn )max n

n la mode Shape th n.
Co chuyen v cua tng iem, ap dung cac cong thc cua phan t hu han cho bai toan tnh thong thng, ta se co c noi lc cua phan t. Bc 3 : to hp phan ng t cac mode Phng phap SRSS ( Square Root Of The Sum Of The Squares) ay la phng phap can bac 2 tong bnh phng cac ng x cua cac mode e co c ng x cua ket cau trong mot phng.
2 2 F = e12 + e2 + ... + en

Phng phap CQC (Complete Quadratic Combination) Goi en va em la noi lc c tnh toan ng vi mode n va mode m. Noi lc cc ai se c xac nh theo dang bieu thc co dang tong kep sau:

F=

e .
n n m

nm m

Tong kep c thc hien tren toan bo cac mode c khao sat. nm la he so lien ket gia mode n va mode m. Phu thuoc vao ty so can va vao tan so rieng.
86

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

nm =

8 (1 + r )r

3/ 2 2

(1 r 2 ) 2 + 4 2 r (1 + r )

Vi r = n / m . Cac he so eu dng va nho hn hoac bang 1. Bc 4: to hp phan ng t cac phng khac nhau
2 Fmax = F02 + F90 + Fz2

F0, F90 la cac ap ng do tac ong theo hai phng ngang vuong goc nhau, va Fz la ap ng do tac ong theo phng thang ng 4.3. NG DUNG TRONG CAC PHAN MEM TNH KET CAU SAP2000, ETABS 4.3.1. TAI GIA TOC Tai gia toc c dung e mo ta chuyen ong cua at nen va c dung e tnh tai trong cho cong trnh trong phng phap pho phan ng va phng phap lch s thi gian. Khi nh ngha tai gia toc, chng trnh se t ong tnh toan cho ca 3 phng phu thuoc vao o ln cua gia toc nen. e co c tai gia toc theo 3 phng, phai co khoi lng tng ng theo 3 phng mx , my , mz e tao ra lc quan tnh. Khong the tao ra tai gia toc hng tam ma ch co the tao ra tai gia toc thang v ta ang dung he toa o thang vuong goc ch khong dung he toa o tru hoac he toa o cau. Tai gia toc co the tao ra vi tat ca cac loai phan t tr loai phan t Asolid. Trong he toa o a phng cua phng phap pho phan ng phng phap lch s thi gian, tai gia toc co chieu doc theo chieu dng cua truc 1,2,3 thuoc U1, U2, U3. 4.3.2. HE TOA O A PHNG CUA PHO PHAN NG Moi pho phan ng co mot he toa o a phng cua rieng no, c dung e xac nh phng cua lc do gia toc nen gay ra. He truc toa o a phng nay bieu dien bi 3 truc 1,2 va 3. c xac nh da theo he truc toa o tong the X,Y va Z.

87

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

Z Z,3

ang Global csys ang Y 2

ang Y X 1

Hnh. He truc toa o a phng cua pho phan ng

4.3.3. NG CONG PHO PHAN NG ng cong pho theo moi phng c thiet lap t cac ham co san trong Etabs hoac t ham do ngi thiet ke xay dng. Neu dai chu ky cua pho phan ng khong c nh ngha u cho dai chu ky dao ong cac mode cua ket cau, ng pho phan ng se t ong c m rong cho nhng chu ky cha c nh ngha. Gia toc ng vi nhng chu ky o la hang so va co gia tr bang vi gia toc tai iem c nh ngha gan o nhat. 4.3.4. TRNH T KHAI BAO Bc 1. Khai bao khoi lng Chu y khi khai bao nguon tao khoi lng (Mass Source) From Shelf: khoi lng c tnh t khoi lng rieng = / g From Load: khoi lng c tnh t trong lng rieng From Speccified Mass: khoi lng c nhap trc tiep vao ket cau. Neu khong chon ung cach co the se gay d hoac thieu khoi lng cho cong trnh, anh hng en gia tr chu ky dao ong lam ngi thiet ke de lam tng cong trnh a thieu hoac u o cng. Bc 2. Khai bao so mode can e phan tch dao ong. Moi mode co mot s ong gop khac nhau vao dao ong theo phng ang xet. TCXDVN 375:2006 quy nh Tong cac khoi lng hu hieu cua cac dang dao ong c xet chiem t nhat 90% tong khoi lng cua ket cau. Xac nh t ket qua phan tch. Xac nh tong khoi lng hu hieu cua cac dang dao ong c xet en.

88

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

Bc 3. nh ngha ham pho phan ng. Trong Etabs co san cac ham pho phan ng cua tieu chuan mot so nc. Tuy nhien ta khong the dung c v moi pho phan ng c lap vi mot vung at va nhng ieu kien tnh toan i kem. e tai a xay dng c 5 ng pho phan ng ng vi 5 loai at nen theo TCXDVN 375:2006. Chu ky 0 < T < 4s c xay dng theo pho gia toc, chu ky 4 < T <10s c xay dng theo pho chuyen v. Di ay la v du ng pho gia toc e tai a xay dng c theo tieu chuan Viet Nam vi nen at loai A. Dai chu ky t 0 en 10s. tung o cua ng pho c chia cho ag. xem TCXDVN 375:2006 e biet cach dng ng pho.

Hnh. Pho phan ng at loai A theo TCXDVN

Bc 4. nh ngha trng hp tai V tung o cua pho phan ng a chia cho ag nen trong nh ngha trng hp ng pho phan ng (Response Spectrum Case). Ta phai nhan gia toc nen vi n v tng ng vao he so khuech ai Scale Factor vi gia tr : ag*g*he so khuech ai theo phng ang xet. V du, tac ong cua pho A len phng U1, U2 la 100% (Scale Factor = 1). Tac ong cua pho A len phng U3 la 40% (Scale Factor = 0,4 ).

89

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

Hnh. nh ngha phan tch pho phan ng

nh ngha phng php to hp phan ng t cac mode (Modal Combination) S to hp cac dang dao ong theo mot phng nhat nh c thc hien bang cac phng phap sau:

Phng phap CQC (Complete Quadratic Combination) Phng phap SRSS ( Square Root of the Sum Squares). Phng phap tong tuyet oi (Absolute Sum Method)
Phng phap an toan nhat e xac nh chuyen v hay noi lc cc ai trong ket cau la lay tong gia tr tuyet oi cac ng x cua tng mode. Phng phap nay gia thiet rang cac gia tr phan ng cua tat ca cac mode xay ra tai cung mot thi iem. ieu nay thng khong phu hp vi thc te va cho ket qua qua ln. nh ngha phng phap to hp phan ng t cac phng (Directional Combination)

Phng phap SRSS. ( Square Root of the Sum Squares). Phng phap tong tuyet oi (Absolute Sum Method).
He so giam chan co the lay 0.05 vi betong va 0.03 oi vi thep. Xem phu luc cua e tai e tham khao chon cach he so giam chan TRNH T TNH TOAN CUA PHAN MEM Phan mem phan tch dao ong thanh cac mode dao ong va tnh toan tan so dao ong t nhien n va ham dang n . Gia tr gia toc dung cho moi mode trong moi phng se c noi suy t ng pho phan ng a nh ngha theo phng o ng vi chu ky dao ong rieng va he so giam chan cua mode o. Khi co c gia tr gia toc gia ng vi moi mode, phan mem se tnh c chuyen v cua tng bac t do, ket hp vi ieu kien bien va khoi lng ma ta khai bao cho tng phan t, phan mem se tnh c noi lc cua tng phan t theo cac cong thc cua phan t hu han. Cac bc tren c tnh toan oc lap cho tng mode dao ong theo mot phng. Sau o, phan mem t ong to hp noi lc, ng suat va chuyen v t cac mode theo phng phap ma ta a nh ngha e c gia tr tong the trong ket cau cua mot phng (Modal Combination). e c gia tr ng x cua ket cau trong khong gian, phan mem se t ong to hp t cac phng khac nhau (Directional Combination).
90

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

Phan lc va momen tai mong luon tuan theo he truc toa o a phng cua pho phan ng. Bc 5. To hp noi lc vi cac trng hp tai khac. Ta nh ngha cac to hp tai trong, xem trng hp tai ong at nh mot trng hp tai. He so to hp phai tuan theo TCXDVN 375:2006. 4.4. KIEM TRA LAI LC TAC ONG TAI CAC TANG BANG PHNG PHAP TNH TAY THEO PHO PHAN NG Xuat bang he so khoi lng hu hieu tham gia cua cac dang dao ong; chon nhng mode co he so tham gia ln theo phng ang xet e tnh. So mode chon thoa ieu kien cua TCXDVN 375:2006. Xac nh he so tam quan trong , he so ng x cua ket cau q Xac nh loai at e co S, TB, TC, TD e tnh gia tr pho thiet ke Sa(Tn).
n Xi,1.Mi Tong khoi lng hu hieu cua mode n : Mx1 = i=1 n 2 .M Xi,1
i=1 2

Hoac Mx1 = he so tham gia khoi lng*M Tong lc cat cua mode n: Fx1 = Sa ( T1 ) .Mx1 Phan phoi lc ngang len tng tang: Fi = Fb

sm i i ;(si, sj chuyen v ngang ty oi tang i,j) sjmj

5. PHNG PHAP PHAN TCH ONG LC HOC KET CAU THEO LCH S THI GIAN Phng phap cong tac dung hoac phng phap pho c phac thao phan trc rat hu dung cho phan tch an hoi cua ket cau. No khong trc tiep ap dung c cho viec phan tch khong an hoi bi v nguyen tac c ban cua cong tac dung khong con phu hp na. Hn na, s phan tch kho tranh khoi sai so von co cua phng phap cong tac dung mo hnh. Xet cho cung, phng phap to hp ng x cua ket cau t cac dang dao ong khac nhau la mot ky thuat co xac suat chnh xac nhat nh. Va trong mot so trng hp, co the tao ra nhng ket qua mieu ta khong tron ven ng x thc s cua ket cau. Phng phap phan tch lch s thi gian khac phuc hai nhc iem nay. Nhng no oi hoi mot khoi lng tnh toan ln. No khong n

91

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

thuan la mot cong cu e phan tch trong viec thiet ke cua cong trnh. No co the cho ta biet ng x thc te cua cong trnh trong tng thi iem xay ra ong at. Phng phap nay da vao tch phan tng bc ma pham vi thi gian th c xac nh trong lng so gia nho t ; va trong moi khoang thi gian, ket qua cua phng trnh c giai trc o c dung nh thong so au vao cho bc tiep theo. Phng phap nay thch hp cho ca phan tch an hoi tuyen tnh va khong an hoi tuyen tnh. V no mo ta c s thay oi o cng cua ket cau do s hnh thanh khp deo. o cng cua ket cau se c tnh toan lai sau moi bc tnh toan da vao ket qua cua bc trc o. 5.1. C S LY THUYET Ta co the ly tng hoa cong trnh N tang thanh he co khoi lng tap trung at tai moi tang. Phng trnh chuyen ong tong quat cua he N tang.

&&(t ) + C.u & (t ) + K .u (t ) = mx u &&gx (t ) + m y u &&gy (t ) + mz u &&gz (t ) m.u

Phng trnh nay khong the giai trc tiep c. Phng trnh dao ong cho dang dao ong th n cua cong trnh nhieu tang a c ly tng hoa:

Ln 2 && + 2 Y & &&g (t ) (*) Y .u n n n n + nYn = Mn

Ln = m j jn va M n = m j 2 jn
j =1 j =1 N N

ay ch la phng trnh dao ong cua he mot bac t do vi tan so dao ong t nhien n va he so giam chan n c kch thch bac (degree) Giai phng trnh tren ta c :

Ln &&g (t ) . bi gia toc nen u Mn

L 1 &&g ( ) exp [ nn (t ) ] sin [nD (t ) ] d Yn (t ) = n . u M n nD 0

(**)

nD = 1 n

S ong gop cua mode n vao chuyen v tai tang th j u j (t )

u jn (t ) = Yn (t ) jn ; j = 1,2,3,N. (58)
Bien dang cua tang tren so vi tang di:

jn (t ) = u jn (t ) u j 1,n (t )
Lc ngang tac dung tai tng tang cua mode n:
92

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

f n (t ) = Kun (t ) hay f n (t ) = KnYn (t ) hay f n (t ) = mn .nYn (t )

2

Lc ngang tac dung tai tang th j cua mode n:

f jn (t ) = m jn 2 . jnYn (t )

Lc cat tai mong va momen c tnh:

V0 n (t ) = f jn (t ) ;
j =1 N

M 0 n (t ) = h j f jn (t )
j =1

Trong moi bc thi gian, ng x tong the cua ket cau c xac nh bang cach ket hp ng x cua tat ca cac mode dao ong.

r (t ) = rn (t )
n =1

5.2. TRNH T PHAN TCH May tnh se mo hnh hoa ket cau va lap ra phng trnh dao ong cua moi dang dao ong (mode). Ta co the xac lap he so cam ng vi moi dang dao ong. S bien thien cua gia toc trong toan bo qua trnh ong at se c chia ra tng bc thi gian nho e phan tch. o ln cua bc thi gian nay c xac lap bi ngi thiet ke. Trong moi bc thi gian, gia toc xem nh thay oi tuyen tnh. May tnh se tch phan tng bc phng trnh dao ong trong tng bc thi gian. Ket qua cua bc trc se la ieu kien ban au cua bc ke tiep. Bc tch phan nay co the dien ra theo 2 cach: Neu tch phan trc tiep phng trnh dao ong tong the th goi la phng phap tch phan trc tiep (Direct Integration), ch co Sap2000. Neu tch phan phng trnh dao ong cua cac dang dao ong goi la phng phap tch phan dang dao ong (Modal). Etabs ch dung cach tch phan nay v no cho ra ket qua kha chnh xac vi nha cao tang. Trong moi bc thi gian, ng x cua ket cau se c tnh toan trong tat ca cac phan t. Sau o se c cong lai e c ng x tong the cua ket cau cho en thi iem o. ay khong phai la ng x rieng cua ket cau trong bc thi gian o, v sau moi bc thi gian th gia tr ng x eu c lu lai va lay o lam gia tr au vao cho bc ke tiep. Cach ket hp nay loai tr hoan toan c cach to hp theo xac suat cua phng phap to hp t cac dang dao ong trong pho phan ng. NHAN XET
93

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

ng x cua ket cau vi moi bang gia toc se khac nhau. e co c gia tr thiet ke cho ket cau, ta phai chay mo hnh vi rat nhieu bang gia toc khac nhau. ieu kien cua Viet Nam khong co ieu kien ghi lai c tat ca cac tran ong at a xay ra. e khac phuc kho khan nay, luan van thac s cua Th.s ao nh Nhan a a ra mot phng phap mo phong tai trong ong at c s dung e phat sinh cac bang gia toc, t o se phan tch mot ket cau cu the nham tnh toan phan ng cua no vi cac bang gia toc a mo phong. Ket qua phan ng c bieu dien di dang cac bieu o tan suat tch luy. Ngoai ra, ta co the tham khao cac bang gia toc ghi lai c t cac tran ong at xay ra tren the gii trong d lieu phan mem Etabs hoac tren mang Internet. 5.3. PHNG INTEGRATION) Phng phap da tren nguyen ly cong tac dung mo hnh la mot phng phap mang lai hieu qua cao va chnh xac cho phan tch lch s thi gian. Phng phap nay cung phan tch da tren cac mode dao ong nhng khac phng phap phan tch trong pho phan ng cho: no thc hien viec tch phan khep kn ong thi cho tat ca cac mode dao ong c xet trong tng bc thi gian. Va tien hanh ket hp ng x cua ket cau lai ngay khi chung c tnh toan xong e cho ra ng x tong the cua ket cau cho en thi iem o. Ta tha nhan rang trong moi bc thi gian, gia toc thay oi tuyen tnh. Va neu bc thi gian xuat ra nho hn bc thi gian au vao th gia tr gia toc gia hai iem thi gian au vao se c noi suy tuyen tnh. Ngi ta thng lay bc cua thi gian xuat ra khoang 1/10 chu ky cua mode cao nhat (1/25 1/50s) 5.4. TRNH T KHAI BAO 5.4.1. NH NGHA HAM THI GIAN ( TIME HISTORY FUNCTIONS) 1) Chon Browse va ch ng dan en th muc cha file ham thi gian. 2) Chon View File e xem hnh thc trnh bay cua File phuc vu cho viec khai bao. 3) Neu File co dang gia tr va thi gian tng ng th chon Time and Function Values. Neu File co dang gia tr o cach nhau mot khoang thi gian nhat nh th chon Values at Equal Intervals of. Va nhap bc thi gian oc c t file d lieu. 4) Xem ky file d lieu va khai bao 2 thong so quan trong sau: Header Lines to Skip: so dong au tien chu thch cho bang d lieu.
94

PHAP

TCH

PHAN

DANG

DAO

ONG

(MODAL

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

Number of Points per Line: so cot d lieu yeu cau may oc. Cot d lieu ay la so cot neu bang cho dang gia tr cach nhau khoang thi gian nhat nh; So cot d lieu la so cap cot bao gom mot cot thi gian va mot cot gia tr neu bang cho dang thi gian va gia tr. 5) Display Graph e xem gian o cua gia tr. 5.4.2. NH NGHA TRNG HP PHAN TCH Neu trong bang gia tr gia toc tnh theo cm/s2 ma ta muon tnh theo m/s2 th ta nhan he so chuyen oi 0,01 vao Scale Factor. Tong thi gian ma chng trnh se phan tch va xuat ra ket qua bang tch cua bc thi gian va so bc thi gian phan tch. Start from Previous History: ieu kien ban au cua bc tch phan au tien. Co the e trong hoac chon mot trng hp phan tch a c nh ngha trc o. Nh o ta co the tac ong nhieu bang gia toc lan lt e tham khao ket qua. 5.4.3. BC THI GIAN Trong moi bc thi gian, gia toc xem nh thay oi tuyen tnh va gia tr cua gia toc c noi suy t hai iem. Ket qua ng x cua ket cau se c tnh toan cuoi moi bc va lay o lam ieu kien ban au cho bc tch phan ke tiep. Tai moi bc thi gian cua gia tr au vao (input time) ng x cua ket cau ch c tnh toan ch khong c lu lai. Chng trnh ch lu lai ng x cua ket cau sau moi bc thi gian cua gia tr au ra (output time). V vay, ta co the biet c ng x cua ket cau sau moi bc thi gian ma ta a nh ngha. e at c s ong nhat va co ket qua chnh xac, mot li khuyen c a ra la nen chon bc thi gian xuat ra bang vi bc thi gian cua d lieu au vao. 5.4.4. NH NGHA TO HP VI CAC TRNG HP TAI KHAC Xem phan tch theo lch s thi gian nh la mot trng hp tai trong, thc hien to hp tai trong nay vi cac tai trong khac nh tnh tai, hoat tai 6. XEM KET QUA TNH TOAN 6.1. XEM KET QUA PHAN TCH PHO PHAN NG Ta co the xem cac thanh phan noi lc giong nh trng hp tai tnh. Chu y rang gia tr o la d oan ng x ln nhat cua ket cau ch khong phai la gia tr that s khi xay ra ong at.
95

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

Mot lu y rat quan trong, o la gia tr cua pho phan ng luon dng. Neu ta nh ngha mot pho phan ng theo phng X, phan mem se t ong tac ong len cong trnh theo hng X va hng X. V vay nen noi lc mot phan t luon co 2 gia tr, moi gia tr ai dien cho mot hng tac ong. Ta khong the thiet lap e phan mem ch xuat ra gia tr theo mot hng tac ong nao o. V vay, gia tr noi lc cua phng phap pho phan ng thng ln hn gia tr ng x that cua ket cau. Neu ta to hp vi cac trng hp tai khac (v du tnh tai), gia tr to hp c se la tnh tai + X va tnh tai X. khi o se cho ta hai ket qua cua to hp va ta khong biet lay ket qua nao la thc te nhat va nguy hiem nhat. e an toan, ngi thiet ke thng lay ca hai gia tr noi lc e tnh toan. 6.2. XEM KET QUA TNH PHAN TCH LCH S THI GIAN ay la lch s ng x theo thi gian cua ket cau (chuyen v, bien dang, ng suat, noi lc) c the hien di dang bang bieu hoac o th. Cho phep ngi s dung thay c tng tan ng x cua ket cau trong thi gian xay ra ong at. Ta co the xem ng x cua ket cau cho en thi iem ma ta muon xem. Thi gian o phai nam trong khoang thi gian ma ta nh ngha. Chu y, ng x nay cua ket cau ch la ng x oi vi mot bang gia toc, muon co gia tr thiet ke, ta phai tnh vi nhieu bang gia toc khac nhau.

Hnh.Momen thanh B3 theo thi gian

96

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

7. V DU TNH TOAN Mot cong trnh bang betong cot thep 18 tang, 1 tang ham cao 62,9m. Nen mong coc khoan nhoi ta tren nen loai C theo TCXDVN 375:2006. Gia toc nh at nen tham chieu tai a iem xay dng (TP Ho Ch Minh) co aGr = 0.0848g (tng ng vung IIA theo TC UBC 94 hay cap VII theo thang MSK 64). Gia tr trong lng cac tang c the hien trong bang di. So sanh tnh toan lc ong at tac dung len cong trnh theo TCXDVN 375:2006 bang 3 phng phap: phan tch tnh lc ngang tng ng; phan tch pho phan ng tnh bang tay va tnh bang phan mem Etabs 9.04.

BNG SO SNH (N V LC TC NG: T)

TNG KHI LNG (T)
168.22 222.90 222.77 222.77 224.30 225.81 230.06 234.33 234.33 234.33 234.33 234.33 234.33 236.91 239.51 241.00 293.95 289.17 316.87 277.14

TNH TNG NG
84.3 105.5 98.8 92.2 85.8 79.2 73.4 67.0 59.1 51.3 43.9 36.5 29.6 22.9 16.9 11.6 4.4 8.6 1.2 0.0

PH PHN NG TNH TAY X

110.43 117.30 91.30 73.49 68.86 74.39 83.95 92.48 97.00 99.75 101.38 102.44 101.31 96.59 86.41 70.24 33.82 59.18 11.10 1.80

ETABS Y
112 121 94 76 70 74 85 94 100 104 106 107 104 99 89 73 39 63 10 1

X
134 157 118 84 58 42 35 34 36 40 43 47 51 54 54 48 42 25 8 1

Y
120.77 150.94 112.34 74.87 45.02 28.39 21.39 22.83 28.65 35.31 41.80 49.06 56.34 61.10 61.95 56.42 51.12 32.22 12.92 1.69

TANG18 TANG17 TANG16 TANG15 TANG14 TANG13 TANG12 TANG11 TANG10 TANG9 TANG8 TANG7 TANG6 TANG5 TANG4 TANG3 TANG2 TANG1 HAM DAKIENG

97

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

3 PHNG PHP(X)
70 60 50 40
TNH T I NGANG TD PH TAY

zi (m)

PH ETABS

30 20 10 0 0 50 100 150 200

Fi (T) 8. KET LUAN Thong qua 3 phng phap tnh cong trnh chu ong at. Ta co the rut ra mot so nhan xet sau. S chnh xac cua 3 phng phap tang dan t phng phap tai trong ngang tng ng, phng phap pho phan ng, phng phap lch s thi gian. Ket qua tnh toan tren mot so mo hnh theo phng phap pho phan ng, cho thay + Phng phap nay khong con chnh xac vi nhng dang nha co hnh dang bat ky v ket qua tnh toan khong the hien s khac biet cua hnh dang nha. + Phng phap nay khong the tnh toan c s phan bo khong eu cua khoi lng tren san. V khi co s phan bo khong eu khoi lng tren san se sinh ra momen xoan cho ket cau khi chu tai trong gia toc. + Khi dung phan mem e tnh toan theo phng phap nay, s phan bo tai trong cho cac tang se chnh xac hn v chuyen v c tnh toan cu the cho moi tang. Da tren ket qua tnh toan mot so mo hnh, nhn chung, ket qua noi lc ln hn phng phap phan tch tnh lc ngang tng ng va kho co the kiem soat oi vi cac cong trnh co hnh dang ket cau ac biet v ta khong the kiem soat va ieu chnh c ket qua tnh toan

98

Ky yeu Hoi ngh Sinh vien NCKH 2007

moi bc. Khi xem ket qua, nen xem ket qua lc cat tai moi tang, gia toc noi suy t moi mode, noi lc mot so phan t ai dien cho tang o e co the ieu chnh cho phu hp Ket qua chay mot so mo hnh vi nhieu hnh dang cac bang gia toc khac nhau cho thay: Mac du ta khuech ai gia tr cac bang gia toc e gia tr cc ai cua cac bang gia toc nay la bang nhau nhng ket qua tnh toan cho thay ng x cua ket cau van phu thuoc rat ln vao hnh dang, o dai cua cac bang gia toc. Nh a trnh bay tren, ket qua cua phng phap pho phan ng ch mang tnh chat tham khao cho thiet ke v ay la mot phng phap d oan phan ng ln nhat cua he chu tac ong ong at da vao so lieu cua cac tran ong at xay ra trc o. Ta co the phoi hp 3 phng phap tren e co c gia tr phu hp cho thiet ke Tom lai, trong ieu kien cua nc ta hien nay cha the co c ay u cac bang gia toc cua cac tran ong at a xay ra trong lch s, nhng TCXDVN 375 :2006 a cung cap gia toc nen cua tat ca cac khu vc trong ca nc va e tai a xay dng ng pho phan ng cua 5 loai at nen. Ta co the thay rang phng phap pho phan ng ket hp phng phap phan tch tnh lc ngang tng ng la nhng phng phap ang tin cay va phu hp vi ieu kien cua nc ta hien nay. Tuy nhien, trong tng lai, khi cac chung ta a co c ay u cac bang gia toc cua cac tran ong at a xay ra trong lch s th phng phap phan tch theo lch s thi gian lai rat hu hieu cho viec tnh toan.

99