OOF 2005]08 'Door-groeI naar competentIes In practIca

EIIen Danckaert 1 23-5-2006

AIgemene competentIe: KrItIsch reIIecteren

1. 1. 1. 1. nIeIdIng nIeIdIng nIeIdIng nIeIdIng

KrItIsch reIIecteren Is een competentIe dIe specIaIe aandacht verdIent. Het Is
meer dan denken en redeneren. De nadruk IIgt hIer op 'krItIsch'. KrItIsch
reIIecteren Is denken maar denken vanuIt verschIIIende InvaIshoeken: het
gaat erom datgene wat zo aanvaard Is oI IogIsch IIjkt, te anaIyseren en In
vraag te steIIen.
Het Is je ongetwIjIeId aI overkomen dat je op een toets oI examen een
vraagstuk krIjgt voorgeschoteId dat je opIost voIgens de regeIs van de kunst.
]e hebt een IogIsche redenerIng opgebouwd vIa regeIs en IormuIes en op
basIs daarvan ben je tot een opIossIng gekomen. HeIaas, je krIjgt je toets oI
examen verbeterd terug en tot je verbazIng Is je opIossIng van dat vraagstuk
Iout. ]e hebt mIsschIen een rekenIout gemaakt oI een IormuIe verkeerd
toegepast. ]e redenerIng zat ergens Iout maar bovenaI ben je vergeten
krItIsch te reIIecteren over je uItkomst. RegeIs begrIjpen en toepassen Is een
zaak maar je ook aIvragen oI je uItkomst weI reaIIstIsch Is, Is een andere.
KrItIsch reIIecteren Is dus een competentIe dIe je tIjdens je studIeIoopbaan
hard nodIg hebt. EnerzIjds Is het een competentIe dIe je nodIg hebt voor het
verwerven van kennIs. StIIstaan bIj de IeerstoI dIe je aangereIkt krIjgt, heIpt je
dIe IeerstoI beter te begrIjpen en te onthouden. AnderzIjds Is krItIsch
reIIecteren ook een doeI op zIch. Leren betekent nIet kIakkeIoos overnemen
van Ideeen van anderen en krItIekIoos aanvaarden van autorIteIt. Leren
betekent een eIgen kennIsbestand ontwIkkeIen door zeIIstandIg InIormatIe te
beoordeIen en te verwerken en er op een zorgvuIdIge wIjze een menIng over
te vormen. Deze competentIe heIpt je ook om je persoonIIjk te ontwIkkeIen.
8ovendIen Is deze competentIe uItermate beIangrIjk (geworden) In deze
tIjdsgeest. De sneI evoIuerende samenIevIng produceert massa's kennIs van
verschIIIend aIIooI dat je vIa taI van kanaIen bereIkt. Het kaI van het koren
scheIden, vergt een krItIsche bIIk op aIIes wat op je aIkomt. Het Is dus ook In
je Iatere proIessIoneIe Ioopbaan beIangrIjk dat je krItIsch kan reIIecteren.

2. 2. 2. 2. De aIgemene competentIe De aIgemene competentIe De aIgemene competentIe De aIgemene competentIe KrItIsch reIIecteren KrItIsch reIIecteren KrItIsch reIIecteren KrItIsch reIIecteren

WIj deIInIeren krItIsch reIIecteren aIs voIgt:
OOF 2005]08 'Door-groeI naar competentIes In practIca
EIIen Danckaert 2 23-5-2006

Het beoordeIen van I Het beoordeIen van I Het beoordeIen van I Het beoordeIen van InIormatIe nIormatIe nIormatIe nIormatIe op zIjn reIevantIe en waarheIdsgehaIte op zIjn reIevantIe en waarheIdsgehaIte op zIjn reIevantIe en waarheIdsgehaIte op zIjn reIevantIe en waarheIdsgehaIte op op op op
basIs van weIoverwogen crIterIa basIs van weIoverwogen crIterIa basIs van weIoverwogen crIterIa basIs van weIoverwogen crIterIa, ,, , e ee en n n n het aanreIken van het aanreIken van het aanreIken van het aanreIken van goed goed goed goed
beargumenteerde beargumenteerde beargumenteerde beargumenteerde aIternatIeven aIternatIeven aIternatIeven aIternatIeven. .. .

KrItIsch reIIecteren Is een aIgemene competentIe omdat het een geheeI van
kennIs, vaardIgheden en houdIngen Is dat nIet gebonden Is aan een bepaaIde
opIeIdIng oI opIeIdIngstype. Het Is een competentIe waaraan bIjvoorbeeId
zoweI In de onder- aIs In de bovenbouw van de opIeIdIng ndustrIeIe
Wetenschappen, de opIeIdIng Vastgoed oI de opIeIdIng VerpIeegkunde
gewerkt moet worden.
De betekenIs van dIe competentIe zaI echter In eIke opIeIdIng en zeIIs
opIeIdIngsonderdeeI oI -actIvIteIt een andere InvuIIIng krIjgen. KrItIsch
reIIecteren over een verpIeegkundIg vraagstuk zaI een andere aanpak
vereIsen dan krItIsch reIIecteren over een IngenIeursvraagstuk.

3. 3. 3. 3. De handeIIngsdImensIes bInnen de competentIe De handeIIngsdImensIes bInnen de competentIe De handeIIngsdImensIes bInnen de competentIe De handeIIngsdImensIes bInnen de competentIe
KrItIsc KrItIsc KrItIsc KrItIsch h h h reIIecteren reIIecteren reIIecteren reIIecteren

HoeweI een competentIe contextgebonden Is, kunnen we toch een aantaI
aIgemene handeIIngsdImensIes onderscheIden:

a. AnaIyseren: het IormuIeren, begrIjpen en reIateren van de essentIeIe
aspecten van InIormatIe.
b. n vraag steIIen: het steIIen van zInvoIIe vragen over InIormatIe met
aIs doeI dIe InIormatIe vanuIt verschIIIende InvaIshoeken te
beIIchten.
c. 8eoordeIen: het hechten van een bepaaIde waarde aan InIormatIe op
basIs van weIoverwogen crIterIa.
d. AIternatIeven IormuIeren: het IormuIeren van andere mogeIIjkheden
dan dIe voIgens het gebruIk oI de heersende norm.
e. Argumenteren: het geven van redeIIjke en reIevante redenen,
argumenten oI bewIjsmaterIaaI voor een bepaaIde steIIIng oI
mogeIIjkheId met aIs doeI dIe steIIIng oI mogeIIjkheId te staven.

4. 4. 4. 4. 8 88 8ronnen ronnen ronnen ronnen
OOF 2005]08 'Door-groeI naar competentIes In practIca
EIIen Danckaert 3 23-5-2006

http:]]www.Ieren.nI]cursus]Ierenenstuderen]actIeIIeren]krItIschdenk
en.htmI
De MeerIeer, C. (2006). CompetentIe In baIans. Zoeken naar aIstemmIng
tussen competentIeontwIkkeIIng In schooI en bedrIjI. [Rapport]. 8russeI:
KonIng 8oudewIjnstIchtIng.
Dekker, ]., & ZIjIstra, T. (2003). CompetentIes In beeId. PraktIjkboek voor
ontwIkkeIIng en toetsIng. 8aarn: H8uItgevers.