LATINSKI JEZIK scripta

LATINICA latinsko pismo; razvilo se iz grkog al a!eta po" etr#$anskim #t%eca%em &izme'# (II) I (I) st)pr)Kr)* +I,-A .LAS,(A (okali &samoglasnici*/ A E I , 0 1 +voglasnici &"i tonzi*/ AE ,E A0 E0 EI 0I Konsonanti/ &s#glasnici*/ - C + 2 . 3 K L 4 N 5 6 7 S T 0 &8(* ( 9 Z 7ASTA(LJANJE 7IJE:I NA SL,.,(E ; Konsonant izme'# "va vokala pripa"a sl%e"e<em slog#/ 7o ma n#s ; Ka" se %e"an pore" "r#gog na'# "va ili vi$e konsonanata= sl%e"e<em slog# pripa"a ona% konsonant ili kons) sk#p= ko%im mog# poin%ati latinske ri%ei/ ma gis tra= "is ci p# l#s= im !ri !#s= tem pl#m))) +0LJINA SL,.,(A (rlo %e"nostavno) Slog %e "#g/ a* ka" ima # se!i "#gi vokal ili "i tong priro"na "#l%ina &nat#r>* !* ka" # se!i ima kratki vokal= iza ko%eg sli%e"e "va ili vi$e konsonanata ili ? "#l%ina s o!zirom na polo@a% &positione* NA.LASAK 0 latinskom %ezik# slogove !ro%imo o" kra%a ri%ei= pa stoga/ a* Je"noslo@ne ri%ei ima%# naglasak na svom %e"inom slog# &As= tBm* !* +voslo@ne ri%ei ima%# naglasak na "r#gom slog# o" kra%a &tCrra= vAta= lDc#s* c* Troslo@ne i vi$eslo@ne ri%ei/ E* Ako %e "r#gi slog o" kra%a "#g= naglasak %e na n%em# &legCntem= angFst#s* G* Ako %e "r#gi slog o" kra%a kratak= naglasak %e na tre<em slog# &Bnim#s= pHilDsopH#s*

Latinski %ezik ima pet "eklinaci%a/ E* E) ili a "eklinaci%a G* G ili o "eklinaci%a I* I) "eklinaci%a J* J) ili # "eklinaci%a K* K) ili e "eklinaci%a Imenice se # latinskom %ezik# "eklinira%# &sklan%a%#* kroz $est pa"e@a/ N,4INATI(= .ENITI(= +ATI(= AK0ZATI(= (,KATI( i A-LATI() A!lativ ima #log# Hrvatskog lokativa i instr#mentala) Imenice ima%# tri ro"a/ m#$ki &masc#lin#m*= @enski & eminin#m*= sre"n%i &ne#tr#m*) 4o@emo iH sklan%ati # "va !ro%a/ %e"nina &sing#lar; sg)* i mno@ina &pl#ral; pl)* Imenice se # r%enik# nalaze= t%) mi iH #imo # sl%e"e<em o!lik#/ N,4INATI(= nastavak za .ENITI(= oznaka ro"a= npr)/ terra= ;ae= ) templ#m= ;i= n) &G)"ekl)* victor= ;oris= m) &I)"ekl)* gel#= ;#s= n) &J)"ekl)* "ies= ;ei= m) &K)"ekl)* E) ILI A +EKLINACIJA Nastavci N . + A ( A-

;a ; ae ; ae ; am ;a ;>

n g " a v a!

terra terrae N n ; ae ; >r#m . terrae g terr>r#m terris + terrae " ; is terras A terram a ; as terra terrae ( v ; ae terris A- terr> a! ;is

terra= ;ae= ) zeml%a

.LA.,LI

.lagol se # r%enik# nalazi= t%)= ka" ga #imo kao ri%e latinskog %ezika= moramo na#iti etiri o!lika &ako iH glagol sve ima*/ E)l)sg)IN+)57EZ)AKT)= IN2INITI(= E)l)sg)IN+)5E72)AKT)= 5TC5)5E72)5AS) .lagol # latinskom %ezik#= kao i # Hrvatskom= ima kategori%e naina= vremena i stan%a &iako to # Hrvatskom %ezik#= na@alost= ne #imo na ovakav nain*) .LA.,LSKI NA:INI a* IN+IKATI( &IND)* nain ko%i opis#%e realno= stvarno "oga'an%e= npr)/ #im= s%e"im= pi$em !* K,NJ0NKTI( &KONJ)* nain ko%i opis#%e pomi$l%eno= nestvarno ili mog#<e stan%e stvari; koristi se po pravilima= ko%a <emo spomen#ti kasni%e) Npr)/ "a #im= ka" !iH s%e"io= pisao %a ili ne))) c* I45E7ATI( &IMP)* zapov%e"ni nain/ #iL= s%e"iL= pi$iL "* IN2INITI( &INF)* neo"re'eni glagolski o!lik .LA.,LSKA (7E4ENA a* 57EZENT &PREZ)* sa"a$n%e vri%eme !* 20T07 I) &FUT)* !#"#<e vri%eme c* 20T07 II/ &FUT)II* &#*!#"#<e vri%eme; mo@emo ga nazvati i pl#sM#am #t#r "* I45E72EKT &IMPF)*E pro$lo nesvr$eno vri%eme e* 5E72EKT &PERF)* pro$lo svr$enoNgotovo vri%eme * 5L0SK(A45E72EKT &PLPF)* pretpro$lo vri%eme .LA.,LSKA STANJA a* AKTI( &AKT)* oznaava "a s#!%ekt glagola vr$i ra"n%#/ %a nosim !* 5ASI( &PAS)* oznaava "a se ra"n%a vr$i na s#!%ekt#/ no$en sam

5ripazi na razlik# izme'# IMP) &imperativ* i IMPF) &imper ekt*L Je"no %e nain= "r#go %e vri%eme)

K,NJ0.ACIJE Latinski %ezik ima etiri kon%#gaci%e/ a* E) ili a;kon%#gaci%a &#m%esto in initiva >re sto%i !r) E)* !* G) ili e;kon%#gaci%a &#m%esto in initiva Ore sto%i !r) G)* c* I) ili konsonantska kon%#gaci%a &#m%esto in initiva Pre sto%i !r) I)* "* J) ili i;kon%#gaci%a &#m%esto in initiva Qre sto%i !r) J)* IN+)57EZ)AKT) glagola s#m= esse= #i s#m E)l)sg)IN+)57EZ)AKT esse IN2)57EZ)AKT) #i E)l)sg)IN+)5E72)AKT) lice IN+)57EZ)AKT) s#m= esse= #i E) s#m R%esamS G) sg es R%esiS I) est R%estS E) s#m#s R%esmoS G) pl) estis R%esteS I) s#nt R%es#S E) ili A K,NJ0.ACIJA lice nastavci IN+)57EZ)AKT) amo= E) amavi= amat#m vol%eti= l%#!iti E) ;o amo Rl%#!imS G) sg) ; as amas Rl%#!i$S I) ; at amat Rl%#!iS E) ; >m#s am>m#s Rl%#!imoS pl) G) ; >tis am>tis Rl%#!iteS I) ; ant amant Rl%#!eS IN+EKS N,(I3 7IJE:I I4ENICE terra= ;ae= ) vita= ;ae= ) aM#a= ;ae= ) rana= ;ae= ) stella= ;ae= ) Croata= ;ae= m) zeml%a @ivot vo"a @a!a zvi%ez"a 3rvat .LA.,LI s#m= esse= #i amo= E) amavi= amat#m porto= E) portavi= portat#m la#"o= E) la#"avi= la#"at#m narro= E) narravi= narrat#m p#gno= E) p#gnavi= p#gnat#m !iti vol%eti= l%#!iti nositi Hvaliti pripovi%e"ati ratovati= !oriti se

agricola= ;ae= m) na#ta= ;ae= m) poeta= ;ae= m) patria= ;ae= ) scri!a= ;ae= m) Historia= ;ae= ) magistra= ;ae= ) concor"ia= ;ae= ) "iscor"ia= ;ae= ) ins#la= ;ae= ) a#"acia= ;ae= ) a!#la= ;ae= ) poena= ;ae= ) scHola= ;ae= ) ling#a= ;ae= ) amica= ;ae= ) p#ella= ;ae= ) ort#na= ;ae= ) rosa= ;ae= ) nat#ra= ;ae= ) i#stitia= ;ae= )

ratar= zeml%ora"nik mornar p%esnik "omovina pisar povi%est #itel%ica sloga nesloga otok o"va@nost= Hra!rost pria kazna $kola %ezik pri%atel%ica "%evo%ka sre<a r#@a priro"a= narav prav"a= prave"nost

spero= E) speravi= sperat#m canto= E) cantavi= cantat#m oro= E) oravi= orat#m la!oro= E) la!oravi= la!orat#m servo= E) servavi= servat#m regno= E) regnavi= regnat#m "o= E) "e"i= "at#m

na"ati se p%evati moliti &se* ra"iti sl#@iti vla"ati "ati= "avati