1

TEHNOLOGIJA MAINOGRADNJE
List broj:

Datum:

Broj listova:

6

MAINSKI FAKULTET
PODGORICA
Ime i prezime: Broj indeksa: Zadatak: Ovjerio:
24.3.2014.

Tomovi Aleksandar 36/10 Lab. Vjeba 2
Slobodno sabijanje valjka poetnih dimenzija D
0
= 20,7 mm i h
0
= 20,5 mm od materijala .0551
izvodi se na hidraulinoj presi u vie faza (i= 0,6). Na kraju svake faze sabijanja na mjernom
instrumentu je izmjerena deformaciona sila Fst a zatim izmjeren prenik (Dmax) i visina obratka
(h).

















1. Za odreivanje deformacione sile (ukupne i idealne) potrebno je odrediti sledede veliine:
1. F
st
stvarna, izmjerena vrijednost deformacione sile u odreenoj fazi sabijanja.
2. h stvarna, izmjerena visina uzorka nakon odreene faze deformianja.
3. Dmax izmjereni prenik uzorka u meridijalnoj ravni.
4.
zn
nominalna tj. zadata vrijednost deformacije visine cilindra koja je definisana
tekstom zadatka
5. K deformacioni otpor koji se odreuje na osnovu krive teenja za zadati materijal i
stvarne deformacije.
6. D raunski prenik cilindra, odnosno prenik idealizovanog cilindra visine h, koji se
odreuje iz uslova jednakosti zapremine:
h
h
D D h
D
h
D
0
0
2
0
2
0
4 4
=

=
t t

7. F
U
ukupna deformaciona sila odreena raunskim putem:
,
3
1 |
.
|

\
|
+ =
h
D
A K F
u

gdje je A trenutna povrina uzorka:
4
2
t
=
D
A
= 0,15 - koeficijent trenja (za mineralno ulje za podmazivanje)
8. F
id
idealna deformaciona sila ,
F
id
= K A

2. Konstruisanje dijagrama deformacione sile koji su odreeni eksperimentom i raunskim
putem sl.1 (podaci koriteni iz tabele)

9. Stvarna veliina hoda alata (S) na kraju faze sabijanja:
S = h
0
- h






2
TEHNOLOGIJA MAINOGRADNJE
List broj:

Datum:

Broj listova:

6

MAINSKI FAKULTET
PODGORICA
Ime i prezime: Broj indeksa: Zadatak: Ovjerio:
24.3.2014.

Tomovi Aleksandar 36/10 Lab. Vjeba 2
3. Konstruisanje krive teenja k = k () koja odgavara materijalu pripremka i njegovoj
strukturi.
Konstruisanje krive specifinog deformacionog rada a = a () slika 2.
Za konstruisanje navedenih krivih potrebno je odrediti sledede veliine:

10. K
st
stvarni deformacioni otpor koji se odreeuje na osnovu izmjerene deformacione
sile:
|
.
|

\
|
+
=
h
D
A
F
K
st
st
3
1


11. a
i
prirataj specifinog deformacionog rada:
da = K d, a
i
= K
sri

i
, gdje je K
sri
srednja vrijednost deformacionog otpora u
odreenoj fazi sabijanja:
2
1 i i
sri
K K
K
+
=

a
1
= A
i i i

12. a specifini deformacioni rad:
}

A = =

0
0
i
i
a d K a

4. Ukupan deformacioni rad, idealni rad I stepen korisnog dejstva:

13. W
u
ukupan raunski odreen deformacioni rad

(

|
|
.
|

\
|
+ = =
}
0
0 0
9
2
ln
h
D
h
D
h
h
V K ds F W
sr u

14. W
id
idealni deformacioni rad
= = V K
h
h
V K W
sr sr id
0
ln
15. stepen korisnog dejstva

u
id
W
W
= q
16. W
ui
prirataj deformacionog rada

(

|
|
.
|

\
|
+ = A

1
1 1
9
2
ln
i
i
i
i
i
i
sri ui
h
D
h
D
h
h
W K W
17. W
u
*
- ukupan deformacioni rad

A =
i
ui u
W W
1
*

18. W
idi
prirataj idealnog deformacionog rada
W
idi
= V K = V A
i
19. W
id
*
- idealni deformacioni rad

A = A
i
idi id
W W
1
*




3
TEHNOLOGIJA MAINOGRADNJE
List broj:

Datum:

Broj listova:

6

MAINSKI FAKULTET
PODGORICA
Ime i prezime: Broj indeksa: Zadatak: Ovjerio:
24.3.2014.

Tomovi Aleksandar 36/10 Lab. Vjeba 2
20.
*
- stepen korisnog dejstva
*
*
*
u
id
W
W
= q



5. Stvarni deformacioni rad izraunava se na osnovu dijagrama sile koja je odreena
eksperimentalno.
Stvarni utroeni rad dobija se sumiranjem rada za svaku fazu sabijanja (slika 3.).

21. W
sti
prirataj svarnog deformacionog rada

i
i i
i sri sti
S
F F
S F W A
+
= A = A

2
1

22. W
st
ukupan stvarni deformacioni rad

A =
i
sti st
W W
1


Rezultati eksperimenta i prorauna:

0 veliina 0 1 2 3 4 5 6 7 8
1 Fst [kN] 0.00 120.00 200.00 260.00 340.00 390.00 460.00 530.00 600.00
2 h [mm] 19.63 19.30 18.20 17.00 14.30 13.20 11.60 10.60 9.50
3 Dmax [mm] 19.76 19.80 21.30 21.35 23.30 24.25 26.10 27.15 28.70
4 st 0.00 0.02 0.08 0.14 0.32 0.40 0.53 0.62 0.73
5 K [MPa] 350.00 390.00 500.00 580.00 715.00 750.00 790.00 805.00 835.00
6 D [mm] 19.76 19.93 20.52 21.23 23.15 24.10 25.71 26.89 28.40
7 Fu [kN] 113.82 129.18 176.57 220.77 330.23 379.50 464.48 526.75 624.03
8 Fid [kN] 107.33 121.64 165.38 205.38 300.99 342.04 409.97 457.17 529.11
9 S [mm] 0.00 0.33 1.43 2.63 5.33 6.43 8.03 9.03 10.13
10 Kst [MPa] 0.00 362.28 566.35 683.05 765.57 770.75 782.38 809.97 802.84
11 ai [J/mm
3
] 0.00 0.00 0.03 0.04 0.13 0.06 0.10 0.07 0.09
12 a [J/mm
3
] 0.00 0.00 0.03 0.07 0.20 0.26 0.36 0.43 0.52
13 Wu [kJ] 0.00 0.01 0.19 0.73 1.66 0.19 2.63 3.26 3.74
14 Wid [kJ] 0.00 0.01 0.08 0.57 1.26 1.74 2.41 2.97 3.37
15 0.00 0.92 0.94 0.94 0.93 0.92 0.92 0.91 0.90
16 Wui [kJ] 0.00 0.01 0.15 0.37 0.63 0.48 0.60 0.50 0.37
17 Wu
*
[kJ] 0.00 0.01 0.17 0.53 1.17 1.64 2.24 2.75 3.12
18 Widi [kJ] 0.00 0.01 0.15 0.37 0.63 0.48 0.60 0.50 0.37
19 Wid
*
[kJ] 0.00 0.01 0.17 0.53 1.17 1.64 2.24 2.75 3.12
20 * 0.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
21 Wsti [kJ] 0.00 0.02 0.18 0.28 0.81 0.40 0.68 0.53 0.45
22 Wst [kJ] 0.00 0.02 0.20 0.47 1.28 1.68 2.36 2.98 3.43









4
TEHNOLOGIJA MAINOGRADNJE
List broj:

Datum:

Broj listova:

6

MAINSKI FAKULTET
PODGORICA
Ime i prezime: Broj indeksa: Zadatak: Ovjerio:
24.3.2014.

Tomovi Aleksandar 36/10 Lab. Vjeba 2

















0.00
100.00
200.00
300.00
400.00
500.00
600.00
700.00
0.00 1.00 2.00 3.00 4.00 5.00 6.00 7.00 8.00 9.00 10.00
F
s
t


k
N

S mm
Dijagram Fst-S



5
TEHNOLOGIJA MAINOGRADNJE
List broj:

Datum:

Broj listova:

6

MAINSKI FAKULTET
PODGORICA
Ime i prezime: Broj indeksa: Zadatak: Ovjerio:
24.3.2014.

Tomovi Aleksandar 36/10 Lab. Vjeba 2





-0.10
0.00
0.10
0.20
0.30
0.40
0.50
0.60
0.00
100.00
200.00
300.00
400.00
500.00
600.00
700.00
800.00
900.00
0.00 0.20 0.40 0.60 0.80
a


J
/
m
m
3

K
,

K
s
t


M
P
a

st
Kriva teenja i kriva specifinog deformacionog
rada
Kst
K
KV
1
0
100
200
300
400
500
600
700
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Fu,Fid,Fst kN
S mm
Dijagram deformacione sile
Fuk
Fst
Fid



6
TEHNOLOGIJA MAINOGRADNJE
List broj:

Datum:

Broj listova:

6

MAINSKI FAKULTET
PODGORICA
Ime i prezime: Broj indeksa: Zadatak: Ovjerio:
24.3.2014.

Tomovi Aleksandar 36/10 Lab. Vjeba 2