93 Ubbite gi

Yaw Teyofil mu tedd mi, xam nga ne, nit u bare sasoo

naoo bind ab nettali bu jm ci mbir, yi xewoon ci sunu biir, 2 li dppook waxi seede, yi ko teewe woon li dale ca ndoorte la te u mujj nekk jawrii kddug Ylla. 3 Legi nag kon man ci sama wll, gstu naa ci lpp li ko dale ca njlben ga, te fas naa la ko yenee bindal, nettali la ni xew-xew yooyu deme woon tembe. 4 Noonu dinga mana xam ne li u la jngaloon lu wr p la.
Jibril ygle na juddub Yaxya

Ca jamonoy *Erodd, mi nekkoon buur ca rewu Yawut ya, amoon na *sarxalkat bu u tudde Sakari te bokk ca mbootaayu sarxalkat, ya askanoo ci *Abiya. Soxnaam Elisabet askanoo moom itam ci *Aarona. 6 Sakari ak soxnaam u jub lau ca kanam Ylla, di topp ni mu ware ndigal yi ak dogali Boroom bi ypp. 7 Waaye amuu doom, ndaxte Elisabet manula am doom, te it fekk oom aar pp ay mggat lau. 8 Benn bs nag Sakari doon def liggeyu sarxaleem ca Ylla, ndaxte mbootaayam a aye keroog. 9 Bi uy tegoo bant, ni ko sarxalkat yi daan defe naka-jekk, ngir xam kan mooy dugg ca brab bu sell ba ca kr Ylla ga, ngir taal fa *cuuraay, bant ba tegu ci Sakari. 10 Ca waxtu wa uy taal cuuraay la, mbooloo maa nga woon ca biti, di aan. 11 Noonu benn malaakam Boroom bi daldi feeu Sakari, taxaw ca feteek ndijooru sarxalukaay, ba uy taal cuuraay ca kawam. 12 Naka la ko Sakari gis, fitam daldi dem, mu tiit. 13 Waaye malaaka ma ne ko : Bul ragal dara Sakari, ndaxte sa aan nangu na. Elisabet sa soxna dina la jural doom, te dinga ko tudde *Yaxya. 14 Sa mbg lay doon, sa xol sedd ci, te u bare
5

Xibaaru jmm bi ci Almasi bi Yeesu, ni ko Ylla jaaralee ci

LUUG
94

dinau bg ci juddoom, 15 ndaxte dina nekk ku mgg ca kanam Ylla. Du naan bii walla dara luy mndil, te bu juddoo, *Xel mu Sell mi daldi ko solu. 16 Dina delloosi niti Israyil yu bare ci Ylla seen Boroom. 17 Mooy jiitu, di ygle wug Boroom bi, nd ak xel mi ak doole, ji yonent Ylla *Ilyaas amoon, ngir jubale xoli baay yi ak doom yi, ngir delloo i dggadi ci maanduteg i jub. Noonu dina waajal mbooloo muy teeru Boroom bi. 18 Sakari daldi ne malaaka ma : Nan laay xame ne loolu dgg la ? Ndaxte mag laa, te sama soxna it mggat na. 19 Malaaka ma ne ko : Man maay Jibril miy taxaw ci kanam Ylla. Dau maa ynni ngir ma wax ak yaw te ygal la xibaaru jmm boobu. 20 Legi nag gannaaw gmuloo li ma wax, dinga luu te dootuloo mana wax, ba kera sama wax di am, bu jamonoom jotee. 21 Fekk na booba mbooloo maa ngi xaar, jaaxle lool ci li Sakari ygg ca brab bu sell ba. 22 Waaye bi mu gnnee nag, manula wax ak oom. Noonu nit a xam ne dafa am lu ko feeu ca brab bu sell ba. Dafa luu, ba di len liyaar. 23 Bi Sakari matalee liggeyu sarxaleem ba noppi, mu daldi

ibbi. 24 Bi mbir yooyu weesoo, Elisabet soxnaam mb, di ko nbb lu mat juromi weer 25 te naan : Lii mooy yiw wi ma Boroom bi defal, ba fajal ma li doon sama gcce ci nit i !
Jibril ygle na juddub Yeesu

Bi Elisabet nekkee ci jurom benni weeram, Ylla ynni na malaakaam Jibril ca dkku Nasaret ca diiwaanu Galile. 27 Mu yebal ko ca janq bu u may waa ju bokk ci askanu *Daawuda te u koy wax Yuusufa, waaye ndaguu. Janq baa ngi tudd Maryaama. 28 Malaaka ma dikk ca moom ne ko : Jmm nga am, yaw mi Boroom bi defal aw yiw ; mu ngi ak yaw. 29 Waxi malaaka ma daldi jaaxal Maryaama, muy xalaat lu nuyoo boobu mana tekki. 30 Malaaka ma ne ko : Bul ragal dara Maryaama, ndaxte Ylla tnn na la ci yiwam. 31 Dinga mb, jur doom ju gor ; nanga ko tudde Yeesu. 32 Ku mgg lay nekki, te dinau ko wooye Doomu Aji Kawe ji. Boroom bi Ylla dina ko jbbal nguuru Daawuda maamam. 33 Noonu dina yilif askanu *Yanqoba ba fww, te nguuram du am pp. 34 Maryaama laaj malaaka ma ne ko : Naka la loolu mana ame ? Man de, janq laa ba tey. 35 Malaaka ma ne ko : *Xel mu Sell mi dina wcc ci yaw, te Aji Kawe ji dina la yiir ci kttanam. Moo tax xale biy juddu dinau ko wooye Ku sell
26

LUUG 1 95

ki, *Doomu Ylla ji. 36 Elisabet sa mbokk mi it dina am doom ju gor cig mggatam. Ki u doon wooye ku manula am doom, mu ngi ci jurom benni weeram. 37 Ndaxte dara twul Ylla. 38 Maryaama ne ko : Jaamub Boroom bi laa. Na Ylla def ci man li nga wax. Ci noonu malaaka ma daldi dem.
Maryaama seeti na Elisabet

Ci jamono jooju Maryaama jg, gaawantu dem ci benn dkk bu nekkoon ca tund ya ca diiwaanu Yude. 40 Mu dugg ca kr Sakari, daldi nuyu Elisabet. 41 Naka la Elisabet dgg Maryaama di nuyoo, doomam daldi yngatu ci biiram. Noonu *Xelum Ylla mu Sell mi daldi solu Elisabet. 42 Elisabet wax ca kaw ne : Barkeel nau la ci jigen i, barkeel doom ji nga mb ! 43 Man maay kan, ba ndeyu sama Boroom w di ma seetsi ? 44 Maa ngi lay wax ne naka laa la dgg ngay nuyoo rekk, sama doom ji yngu ci sama biir ndax mbg. 45 Barke eel na la, yaw mi gm ne li la Boroom bi ygal dina mat !
39

Maryaama woy na mbaaxu Ylla

Noonu Maryaama daldi ne : Sama xol a ngi mggal Boroom bi, sama xel di bg ci Ylla sama Musalkat, 48 ndaxte fttaliku na ma, man jaamam bu woyof bi. Gannaaw-si-tey, niti jamono ypp dinau ma wooye ki u barkeel, 49 ndaxte Ku Mgg ki defal na ma lu ry. Turam dafa sell. 50 Day wcce yrmandeem ci i ko ragal, ci seeni st ba ci seeni staat. 51 Wone na jf yu mag ci dooley loxoom, te tas mbooloom iy ry-rylu, 52 daaneel boroom doole yi ci seen nguur,
46 47

ykkati baadoolo yi. 53 i xiif, reggal na len ak am wu neex, te dq boroom alal yi, u daw ak loxoy neen. 54 Wallu na *bnni Israyil giy jaamam, di fttaliku yrmandeem, 55 ni mu ko dige woon sunuy maam,
LUUG 1 96

jmale ko ci *Ibraayma ak askanam ba fww. 56 Noonu Maryaama toog fa Elisabet lu wara tollook etti weer, sooga ibbi.
Juddub Yaxya

Gannaaw loolu jamono ji Elisabet wara mucc agsi, mu daldi jur doom ju gor. 58 Dkkandoom yi ak bokkam yi yg ne, Boroom bi won na ko yrmande ju ry, u nd ak moom bg. 59 Bi bs ba dlsee, u w xarafalsi xale ba, bgg koo dippee baayam Sakari. 60 Waaye yaayam ne len : Dedet, *Yaxya lay tudd. 61 u ne ko : Amoo menn mbokk mu tudd noonu. 62 u daldi liyaar baayam, ngir xam nan la bgg u tudde xale ba. 63 Sakari laaj lluwa, bind ci ne : Yaxya la tudd. pp daldi waaru. 64 Ca saa sa Ylla dindi luu gi, Sakari daldi waxaat, di mggal Ylla. 65 Waa dkk ba bpp jaaxle, xew-xew yooyu siiw ca tundi Yude ypp. 66 i dgg nettali, bi jm ci mbir yooyu, dau koo denc ci seen xol te naan : Nu xale bii di mujje nag ? Ndaxte leeroon na ne dooley Boroom baa ngi nd ak moom.
57

Sakari sant na Ylla

Sakari baayu Yaxya daldi fees ak *Xel mu Sell mi. Noonu mu wax ci kddug Ylla ne : 68 Cant eel na Boroom bi, Yllay Israyil, ndaxte wallusi na mbooloom, ba *jot len ! 69 Feeal na nu Musalkat bu am doole, bi soqikoo ci askanu *Daawuda jaamam, 70 ni mu yglee woon bu ygg jaarale ko ci yonentam yu sell yi. 71 Dina nu musal ci sunuy noon, jle nu ci sunu loxoy baaale. 72 Ylla wone na yrmandeem, ji mu digoon sunuy maam, te di fttaliku kllre, gi mu fas ak oom, 73 di ngi, li mu gialoon sunu maam *Ibraayma naan, 74 dina nu teqale ak sunuy noon, ngir nu man koo jaamu ci jmm, 75 nu sell te jub ci kanamam sunu giiru dund. 76 Yaw nag doom, dinau lay wooye yonentu Aji Kawe ji, ndaxte dinga jiitu, di ygle wug Boroom bi, di ko xllal yoon wi.
67

LUUG 1 97

Dinga xamal mbooloom ni len Boroom bi mana musale, jaare ko ci seen mbaalug bkkaar, 78 ndaxte Ylla sunu Boroom fees na ak yrmande, ba tax muy wcce ci nun jant buy fenk, 79 ngir leeral i toog ci lndm, takkandeeru dee tiim len, ngir jiite nu ci yoonu jmm. 80 Noonu Yaxyaa ngi doon mgg, te xelam di ubbiku. Mu dkk ca mndi ma, ba bs ba muy feeu *bnni Israyil.
77

Yeesu juddu na ca Betleyem

Ca jamono jooja buur bu mag bu uy wax *Ogust joxe

ndigal ne, na pp binduji. 2 Mbindu mooma, di mu jkk ma, daje na ak jamono, ja Kirius nekke boroom rewu Siri. 3 Noonu ku nekk dem binduji ca sa dkku cosaan. 4 Yuusufa nag daldi jge Nasaret ca diiwaanu Galile, jm ca diiwaanu Yude ca Betleyem, dkk ba *Daawuda cosaanoo, ndaxte ci askanu Daawuda la bokk. 5 Mu dem binduji, nd ak Maryaama soxnaam, fekk booba Maryaama mb. 6 Bi u nekkee Betleyem, waxtu wa mu waree mucc agsi. 7 Mu taawloo doom ju gor, mu laxas ko ci ay laytaay, tral ko ca lekkukaayu jur ga, ndaxte xajuu woon ca dalukaay ba.
Malaaka feeu na ay smm

Fekk booba amoon na ca gox ba ay smm yu daan fanaan ca tool ya, di wottu jur ga. 9 Noonu benn malaakam Boroom bi feeu len, ndamu Boroom bi daldi leer, melax, wr len. Tiitaange ju ry jpp len. 10 Waaye malaaka mi ne len : Buleen tiit, ndaxte dama leen di xamal xibaaru jmm buy indi mbg mu ry ci nit pp. 11 Tey jii ca dkku *Daawuda, ab Musalkat juddul na leen fa, te mooy *Almasi bi, di Boroom bi. 12 Ci firnde jii ngeen koy xmmee : dingeen gis liir bu u laxas ci ay laytaay, tral ko ci lekkukaayu jur. 13 Bi mu waxee loolu, yeneen malaaka yu bare yu jge asamaan, nd ak moom, di sant Ylla naan : 14 Nau mggal Ylla ca asamaan su kawe sa, te ci ddina, na jmm wcc ci nit, i mu nangu ndax yiwam ! 15 Bi malaaka ya delloo ca asamaan, smm yi di waxante naan : Nanu dem boog Betleyem, seeti la fa xew, li nu Boroom bi xamal.
8

LUUG 1 , 2 98
2.22 sellale : yaayu liir ba dina toog ab pp. Gannaaw loolu dinau ko sellal ci rendil ko sarax. Noonu dina set.
a

u daldi gaawantu dem, gis Maryaama ak Yuusufa, ak liir, ba u tral ca lekkukaayu jur ga. 17 Bi u len gisee, u nettali la u len waxoon ca mbirum xale ba. 18 i dgg li smm yi doon wax pp daldi waaru lool. 19 Waaye Maryaama moom, takkoon na mbir yooyu ypp, di ko xalaat ci xolam. 20 Noonu smm ya dellu ca seen jur, di mggal Ylla, di ko sant ci li u dggoon lpp te gis ko, ndaxte lpp am na, ni ko Boroom bi waxe woon.
16

Ybbu nau Yeesu ca kr Ylla ga ca Yerusalem

Bi bs ba dlsee jamonoy xarafal xale ba agsi. u tudde ko Yeesu, ni ko malaaka ma diglee woon, laata ko yaayam di mb. 22 Noonu jamono ji u len waroona sellale a agsi, ni ko yoonu *Musaa trale. Waajuri Yeesu yi daldi koy ybbu ca dkku *Yerusalem, ngir sdde ko Boroom bi. 23 Ndaxte bind nau ci yoonu Boroom bi ne : Bpp taaw bu gor, nau ko sdde Boroom bi. 24 Bi u ko ybboo, def nau itam sarax, ni ko yoonu Boroom bi santaanee : aari pitaxu ll walla aari xati yu ndaw. 25 Amoon na ca Yerusalem nit ku tudd Simeyon. Nit ku fonkoon yoonu Ylla la te dggal ko, doon sentu jamono, ji Ylla wara dfal *bnni Israyil. *Xel mu Sell mi mu ngi ci moom, 26 te xamal na ko ne du dee mukk te gisul *Almasib Boroom bi.
21

Noonu Xelum Ylla daldi ybbu Simeyon ba ca kr Ylla ga. Bi waajuri Yeesu indee xale ba, ngir sdde ko Ylla, ni ko yoon wi santaanee, 28 Simeyon jl xale bi, leewu ko, daldi sant Ylla ne : 29 Boroom bi, nanga yiwi sa jaam, mu noppaluji ci jmm, ni nga ko waxe. 30 Ndaxte sama bt tegu na ci mucc gi nga lal, 31 xeet ypp seede ko. 32 Muy leer giy leeral xeet yi, di ndamu Israyil say gaa. 33 Waajuri Yeesu yi waaru ci li u doon wax ci xale bi. 34 Noonu Simeyon aanal len, ba noppi ne Maryaama : Xale bii Yllaa ko ynni, ngir u bare ci Israyil daanu te ykkatiku. Def na ko it muy firnde ju uy weddi, 35 ba naqar dina xar sa xol ni jaasi. Noonu xalaati u bare fee. 36 Amoon na it ca Yerusalem yonent bu uy wax Aana. Doomu Fanuwel mi askanoo ci Aser la woon, te Aana mggatoon na lool.
27

LUUG 2 99

Bi mu syee, dkk na jurom aari at ak jkkram. 37 Jkkr ja gaau, te syaatul. Legi amoon na jurom ett fukki at ak eent. Mi ngi dkke woona jaamu Ylla guddi ak bccg ca kr Ylla ga, di aan ak di woor. 38 Aana yem ca waxi Simeyon ya, daldi grm Ylla tey ygal mbiri liir ba pp i doon sentu jamono, ji Ylla wara *jot Yerusalem. 39 Bi waajuri Yeesu yi matalee seen warugar ci lpp lu yoonu Boroom bi santaane woon, u dellu seen dkku Nasaret ca diiwaanu Galile. 40 Xale baa nga doon mgg, di dgr, mu fees ak xel te yiwu Ylla nd ak moom.
Yeesu ca kr Ylla ga

At mu jot nag waajuri Yeesu yi daan nau dem *Yerusalem, ngir mggali bsu *Mucc ba. 42 Noonu bi Yeesu amee fukki at ak aar, u dem mggal ga, ni u ko daan defe naka-jekk. 43 Bi mggal ga tasee, u dpp ibbi, waaye xale ba Yeesu des Yerusalem, te ay waajuram yguu ko. 44 u xalaat ne, Yeesu dafa ndoon ak eneen, i u bokkaloon yoon. Bi u doxee bsub lmm, u tmbali di ko seet ci seen bokk yi ak seen xame yi. 45 Bi u ko gisul nag, u daldi dellu Yerusalem, seeti ko. 46 Ca gannaaw llg sa u fekk ko ca kr Ylla ga, mu toog ci jnglekati Yawut yi, di dglu ak di laajte. 47 pp i dgg li mu wax yemu ci xel, mi mu ndal, ak ni mu doon tontoo. 48 Naka la ko waajuram yi gis, u daldi waaru. Yaayam ne ko : Sama doom, lu tax nga def nu lii ? Man ak sa baay nu ngi la doon seet, jaaxle lool. 49 Mu ne len : Lu tax ngeen may seet ? Xanaa xamuleen ne damaa wara nekk ci sama kr Baay ? 50 Waaye xamuu li kddoom yi doon tekki. 51 Noonu Yeesu daldi nd ak oom, dellu Nasaret te dggal ay waajuram. Fekk yaayam moom takk mbir yooyu ypp ci xolam. 52 Yeesoo ngi doon mgg ci jmm, tey yokku ci xam-xam te neex Ylla ak nit i.
41

Waareb Yaxya

Fukkeelu at ak jurom ci nguuru Tibeer *Sesaar, fekk

Pos *Pilaat yilif diiwaanu Yude, *Erodd yilif diiwaanu Galile, Filib magam yilif diiwaanu Iture ak bu Tarakonit, te Lisaas yilif Abilen. 2 Te it Anas ak Kayif nekkoon *sarxalkat

yu mag ya. Ca jamono jooja la kddug Ylla wcc ci *Yaxya, doomu Sakari, ca mndi ma. 3 Yaxya daldi dugg ll, bi wr
LUUG 2 , 3 100

dexu Yurdan gpp, di waaree nii : Tuubleen seeni bkkaar, ba noppi ma *sob leen ci ndox, ngir Ylla baal leen seeni bkkaar. 4 Loolu lau bind ci tereb waxi yonent Ylla *Esayi naan : Am na baat buy xaacu ca mndi ma ne : Xll-leen yoonu Boroom bi, jubal-leen fi muy jaar. 5 Nau skk xur yi, maasale tund yi ak jnj yi. Yoon yi dng u jubbanti len, yi agas u rataxal len. 6 Bu ko defee bpp mbindeef dina gis mucc gi Ylla tral. 7 Mbooloo ma daan w ngir mu sob len ci ndox, Yaxya daan na len wax naan : Yen i fees ak daar mel ni ay co ! Ku leen artu ngeen daw merum Ylla mi nara wcc ? 8 Jfeleen nag ni u tuub seeni bkkaar, te baa nax seen bopp naan : Nun daal doomi *Ibraayma lanu, ndaxte maa ngi leen koy wax, Ylla man na defal Ibraayma ay doom ci doj yii. 9 Smmi wi tiim na reeni garab yi. Garab nag gu meul doom yu baax, dees na ko gor, snni ko ci sawara si. 10 Mbooloo ma laaj ko ne : Lan lanu wara def nag ? 11 Mu ne len : Ku am aari mbubb, nga jox menn mi ki amul. Ku am am itam, nga bokk ko ak ki amul. 12 Ay *juutikat itam w ca Yaxya, ngir mu sob len ci ndox ; u ne ko : Kilifa gi, lu nu wara def ? 13 Mu ne len : Laajleen rekk lu jaadu. 14 Ay xarekat laaj nau ko ne : Li jm ci nun nag ? Mu ne len : Buleen newal doole kenn, jl xaalisam ci kaw ay tkku mbaa ci seede lu dul dgg. Waaye doylooleen li u leen di fey. 15 Mbooloo maa ngay xaar, di sentook a laaj ci seen xel, ndax Yaxya mooy *Almasi bi. 16 Noonu Yaxya wax len oom pp ne len : Man maa ngi leen di *sob ci ndox. Waaye ki ma pp kttan dina w te yeyoowumaa tekki ay dllam. Kooku dina leen sob ci *Xel mu Sell mi ak sawara. 17 Layoom mu ngi ci loxoom, ngir jri dgga ja, ba mu set ; pepp ma dina ko def ca sqam, waaye xatax ba dina ko lakk ci sawara su dul fey mukk. 18 Noonu Yaxya teg ca yeneen dnkaane yu bare, di ygal nit a xibaaru jmm ba. 19 Waaye Yaxya yedd na *Erodd boroom diiwaanu Galile, ndaxte dafa takkoon Erojdd jabaru magam, te it boole woon na ci yeneen aawteef, 20 ba faf tj Yaxya kaso.
LUUG 3 101 Yaxya sob na Yeesu ci ndox

Noonu Yaxya *sob mbooloo mpp ci ndox, sobaale it Yeesu. Bi Yeesu di aan nag, asamaan daldi ubbiku. 22 Noonu *Xel mu Sell mi daldi wcc ci moom, yor jmmu pitax, te baat bu jge asamaan jib ne : Yaa di sama Doom, ji ma bgg ; ci yaw laa ame bnneex.
21

Cosaanu Yeesu Kirist

Bi Yeesu di tmbali liggeyam, amoon na lu wara tollu ci fanweeri at, di doomu Yuusufa ci bti nit i.
23

Te Yuusufa mooy doomu Eli, 24 miy doomu Matat. Matat, *Lewi mooy baayam ; Lewi, Melki ; Melki, Yanayi ; Yanayi, Yuusufa ; 25 Yuusufa, Matacas ; Amos ; Naxum ; Esli ; Nagayi. 26 Nagayi, Maat ; Matacas ; Semeyin ; Yoseg ; Yoda. 27 Yoda, Yowanan mooy baayam ; Yowanan, Resa ; Resa, Sorobabel. Kooku Salacel a ko jur ; Salacel, Neri ; 28 Neri, Melki ; Adi ; Kosam ; Elmadam ; Er. 29 Er, Yeesu ; Eliyeser ; Yorim ; Matat ; Lewi ; 30 Simeyon ; Yuda ; Yuusufa ; Yonam ; Eliyakim. 31 Eliyakim, Meleya ; Meleya, Mena ; Mena, Matata ; Matata, Natan ; Natan, *Daawuda. 32 Daawuda mooy doomu *Isayi ; Isayi, Obedd ; Bowas ; Salmon ; Nason. 33 Nason ; Aminadab ; Aminadab, Admin ; Arni ; Esron ; Peres ; Yuda ; 34 *Yanqoba ; Isaaxa ; *Ibraayma ; Teraa ; Naxor ; 35 Serug ; Rew ; Peleg ; Eber ; Sela. 36 Sela, Kaynam mooy baayam ; Kaynam, Arpagsdd ; Arpagsdd, Sem ; Sem, Noyin ; Noyin, Lemeg ; 37 Lemeg, Matusalem ; Enog, Yeredd ; Maleleel ; Kaynan ; 38 Enos ; Set ; Set doomu Aadama ; Aadama doomu Ylla.
Yeesu dkku na ay nattu ci pexey Seytaane

Noonu Yeesu fees ak *Xel mu Sell mi,

jge dexu Yurdan. 2 Xelum Ylla mi ybbu ko ca mndi ma, mu nekk fa eent fukki fan, jnkoonte ak fiiri *Seytaane. Lekkul woon dara ci fan yooya, te gannaaw gi mu xiif.
LUUG 3 , 4 1023

Noonu Seytaane ne ko : Boo dee *Doomu Ylla, santal doj wii mu nekk mburu. 4 Yeesu ne ko : Mbind mi nee na : Nit du dunde mburu rekk. 5 Seytaane ybbu na ko fu kawe. Ci xef ak xippi mu won ko rewi ddina spp, 6 ne ko : Dinaa la jox bpp sa-sau nguur yii ak seen ndam ndaxte jbbal nau ma ko, te ku ma soob laa koy jox. 7 Kon boo ma mggalee, dinga moom lpp. 8 Yeesu ne ko : Mbind mi nee na : Nanga mggal Ylla sa Boroom te jaamu ko moom rekk. 9 Seytaane ybbu na ko *Yerusalem, teg ko ca njobbaxtalu kr Ylla ga ne ko : Boo dee Doomu Ylla, tbal jm ci suuf, 10 ndaxte Mbind mi nee na : Dina jox ay malaakaam ndigal ci sa mbir, u smm la, 11 dinau la leewu ci seeni loxo, ngir nga baa fakktalu ciw doj. 12 Yeesu ne ko : Bind nau ne : Bul diiat Ylla, sa Boroom. 13 Bi mu ko lalalee fiiram yi mu am ypp, Seytaane daldi sore Yeesu, di xaar yeneen jamono.
Yeesu ci dkku Nasaret

Yeesu dellu diiwaanu Galile, fees ak dooley *Xelum Ylla, te turam siiw ca diiwaan booba bpp. 15 Muy jngle ca seeni
14

jngu, te pp di ko tagg. 16 Yeesu dem Nasaret fa mu yaroo, te ca *bsub noflaay ba, mu dugg ca jngu ba, ni mu ko daan defe. Noonu mu taxaw ngir jngal mbooloo mi. 17 u jox ko tereb yonent Ylla *Esayi. Bi mu ko ubbee, mu gis brab, ba u bind aaya yii : 18 Xelum Boroom baa ngi ci man, ndaxte moo ma tnn, ngir ma ygal new doole yi xibaaru jmm bi. Dafa maa ynni, ngir ma ygal jaam i ne dinau len goreel, ygal gumba yi ne dinau gis, te jot i u not, 19 tey ygle atum yiw, mi jge ci Boroom bi. 20 Bi mu jngee aaya yooyu ba noppi, mu ub tere bi, delloo ko ki koy denc, toog. pp a nekkoon ca jngu ba dkk koy bt. 21 Noonu mu daldi ne : Tey jii, loolu Mbind mi wax mat
LUUG 4 103

na, bi ngeen koy dglu. 22 pp di seede lu rafet ci Yeesu, di waaru ci wax ju neex, ji mu doon ygle, u naan : Ndax kii du doomu Yuusufa ? 23 Mu daldi len ne : Xam naa ne dingeen ma ne : Fajkat bi, fajal sa bopp. Yg nanu li xew Kapernawum, defal lu ni mel fii ci rew mi nga dkk. 24 Mu tegaat ca ne : Ci dgg maa ngi leen koy wax, ab yonent kenn du ko teral ca rewam. 25 Ci dgg maa ngi leen koy wax, ca jamonoy *Ilyaas, bi mu tawul lu mat etti at ak genn-wll, te xiif bu metti am ca rew mpp, amoon na ca Israyil jigen yu bare yu seen jkkr faatu. 26 Moona Ylla ynniwul Ilyaas ci kenn ci oom, waaye mu yebal ko ci jigen ju jkkram faatu, ju dkk Sarebta, ca wetu *Sidon. 27 Te it amoon na ca Israyil, ca jamonoy yonent Ylla *Alyaasa, ay nit u bare u *gaana. Waaye fajul ci kenn ku dul Naamaan, mi dkkoon rewu Siri. 28 Bi u dggee wax yooya, pp a nekkoon ca jngu ba daldi fees ak mer. 29 Noonu u jg, gnne ko dkk ba, ybbu ko ca mbartalum tund, wa u sanc seen dkk, ngir bmx ko ci suuf. 30 Waaye moom mu jaar ci seen biir, dem yoonam.
Yeesu faj na nit ku am rab

Gannaaw loolu Yeesu dem Kapernawum, ab dkk ca diiwaanu Galile. 32 Mu jngal len ca *bsub noflaay ba, u waaru ca njngleem, ndaxte dafa wax ak sa-sa. 33 Noonu am na ci jngu bi nit ku rab jpp. Mu daldi xaacu ne : 34 Moo ! Yaw Yeesum Nasaret, loo nuy fexeel ? Ndax dangaa w ngir alag nu ? Xam naa la, yaa di Aji Sell ji jge ci Ylla ! 35 Waaye Yeesu gdd ko naan : Noppil te gnn ci moom ! Noonu rab wi daaneel nit ki ci suuf ci kanam pp, daldi gnn ci moom te gaau ko. 36 Bi loolu amee pp waaru, uy waxante ci seen biir naan : Cy jii wax ! Ci sa-sa ak doole lay sant rab yi, u daldi gnn. 37 Noonu turam siiw ca diiwaan bpp.
31

Yeesu faj na jarag yu bare

Bi mu jgee ci jngu bi, Yeesu dafa dem kr Simo. Gorob Simo bu jigen dafa feebar, ba yaram wi tng lool. u aan Yeesu, mu dimbali len ci. 39 Mu randusi, tiim ko, gdd tngoor wi, mu dem. Noonu tngoor wi wcc, soxna si jg ca saa sa, di len topptoo. 40 Bi jant sowee, u indil Yeesu i wopp pp ak ay jngoro
38

yu wuute. Kenn ku nekk mu *teg la loxo, wral la. 41 Te it ay

LUUG 4 104

rab di gnn ca nit a te di yuuxu naan : Yaay *Doomu Ylla ! Noonu mu gdd len, te mayu len, u wax dara, ndaxte xam nau ne mooy *Almasi bi. 42 Ca njl gu jkk Yeesu gnn, dem ca brab bu wet. Mbooloo ma di ko seet. Bi u ko gisee, u koy wuta tye, ngir ba mu dem. 43 Mu ne len : Damaa wara dem ci yeneen dkk yi, ngir ygle xibaaru jmm bi ci nguuru Ylla, ndaxte looloo tax u ynni ma. 44 Noonu mu dem di waare ca jngu ya ca rewu Yawut ya.
Yeesu woo na ay taalibe

Benn bs Yeesu taxaw ca tefesu dexu Senesaret. Mbooloo

ma wr ko, di buuxante ngir dglu kddug Ylla. 2 Noonu mu gis aari gaal yu teer ca tefes ga, nappkat ya ca wcce, di raxas seeni mbaal. 3 Mu dugg ci genn gaal, fekk muy gu Simo, mu ne ko, mu joow ba sore tuuti. Noonu Yeesu toog ca gaal ga, di jngal mbooloo ma. 4 Bi mu jnglee ba noppi, mu ne Simo : Joowal gaal gi, ba fa ndox ma gna xote, ngeen snni fa seeni mbaal ngir napp. 5 Simo ne ko : Kilifa gi, coono lanu fanaane biig te jppunu dara. Waaye nag dinaa ko snni ci sa ndigal. 6 Naka lau snni mbaal yi, jpp jn yu bare, ba mbaal yay tmbalee xtt. 7 Noonu u daldi liyaar seen ndandoo, yi nekk ca geneen gaal ga, ngir u w dimbali len. oou agsi, u feesal aari gaal yi, ba uy bgga suux. 8 Naka la Simo Piyeer gis loolu, daldi sukk ci kanam Yeesu ne ko : Sore ma Boroom bi, ndaxte nitu bkkaar laa ! 9 Wax na loolu nag, ndax jn yu bare ya u mbaaloon daf koo jaaxal, moom ak a mu ndaloon 10 ak a mu bokkaloon liggey ba, maanaam aari doomi Sebede yi di Saag ak Yowaana. Yeesu ne Simo : Bul ragal dara ; gannaaw-si-tey, ay nit ngay mbaal jme ci man. 11 Noonu u teer ca tefes ga, byyi lpp, di topp ci moom.
Yeesu faj na ku gaana

Ni Yeesu nekke woon ci ab dkk, am fa ku *gaana ba daj. Bi mu gisee Yeesu, mu daldi dpp jm ci suuf, aan ko : Sang bi, soo ko bggee, man nga maa wral. 13 Yeesu tllal loxoom, laal ko naan : Bgg naa ko, wral. Ca saa sa ngaanaam daldi de. 14 Yeesu sant ko ne : Bu ko wax kenn, waaye demal won sa bopp sarxalkat bi, te nga jbbal Ylla sarax si yoonu *Musaa
12

LUUG 4 , 5 105

santaane, ngir u xam ne wr nga, te mu nekk seede ci oom. 15 Noonu turu Yeesu di gna siiw. Mbooloo mu bare di w ci moom, ngir dglu ko te mu faj seeni jngoro. 16 Waaye Yeesu moom di beddeeku ci brab yu wet ya, di aan.
Yeesu faj na ku lggi

Am na bs Yeesu doon jngle. Amoon na ca mbooloo, ma teewoon, u bokkoon ca *Farisen ya ak ay *xutbakat yu jge ca dkk ypp, ya ca Galile ak ya ca Yude ak *Yerusalem. Yeesu ndoon na ak dooley Boroom bi, ba muy faj ay jarag. 18 Noonu ay nit w, jppoo basa, ga u tral nit ku yaram wpp lggi. u di ko wuta dugal ca kr ga, ngir indi ko ca Yeesu.
17

Waaye gisuu fu u koy awale ndax mbooloo ma. u daldi yeg ca kaw kr ga nag, xeddi tiwiil ya, yoor waa ja ak basa ga, wcce ko ca kanam Yeesu ca biir mbooloo ma. 20 Bi Yeesu gisee seen ngm, mu ne lggi ba : Sama waay, baal nau la say bkkaar. 21 Xutbakat yi ak Farisen yi di werante ci seen xel naan : Kii mooy kan bay sosal Ylla ? Ana ku mana baale bkkaar yi, ku dul Ylla do? 22 Waaye Yeesu xam seen xalaat, ne len : Lu tax ngeen di werante ci seen xel ? 23 Ma wax ne : Baal nau la say bkkaar, walla ma ne : Jgal te dox, lan moo ci gna yomb ? 24 Waaye xamleen ne, *Doomu nit ki am na ci ddina sa-sau baale bkkaar yi. Ci kaw loolu Yeesu ne ku lggi ba : Maa ngi la koy sant, jgal, jl sa basa te nga ibbi. 25 Nit ka jg ca saa sa ci kanam pp, jl basa, ga u ko traloon, ibbi tey mggal Ylla. 26 Mbooloo mpp waaru, di mggal Ylla. u ragal tey wax naan : Gis nanu tey ay mbir yu pp xel.
19

Yeesu woo na Lewi

Gannaaw loolu Yeesu gnn, gis ab *juutikat bu tudd *Lewi, mu toog ca juuti ba. Mu ne ko : Kaay topp ci man. 28 Lewi jg, byyi lpp, daldi ko topp. 29 Noonu Lewi togglu ay am yu bare ci kram, ngir teral Yeesu. Juutikat yu bare ak yeneen gan u nga fa woon, di lekkandoo ak oom. 30 *Farisen yi ak seeni *xutbakat di xultu taalibey Yeesu yi ne len : Lu tax ngeen di lekkandoo ak di naanandoo ak ay juutikat ak ay boroom bkkaar ? 31 Yeesu ne len : i wr soxlawuu fajkat, i wradi oo ko soxla. 32 wuma ngir woo i jub, waaye ngir woo bkkaarkat yi, u tuub seeni bkkaar.
27

LUUG 5 106 Yeesu xamle na lu tax ay taalibeem soxlawuoo woor

Noonu u ne Yeesu : Taalibey *Yaxya yi ak yu *Farisen yi dinau faral di woor ak di aan ci Ylla, waaye say taalibe u ngiy lekk ak di naan. 34 Yeesu ne len : Ndax man ngeena woorloo gan, yi w cig cet, li feek boroom cet gaa ngi nd ak oom ? 35 Waaye bs yaa ngi w, yu uy jle boroom cet gi ci seen biir. Bs yooyu nag, dinau woor. 36 Te it Yeesu wax len leb wii : Kenn du jl mbubb mu bees, xotti ci sekkit, daaxe ko mbubb mu mggat. Lu ko moy, dina xotti mbubb mu bees mi, te sekkit, wi mu ci jle, du nd ak mbubb mu mggat mi. 37 Te kenn du def bii bu bees ci mbuusi der yu mggat. Lu ko moy, bii bu bees bi day toj mbuus yi, bii bi tuuru, mbuus yi yqu. 38 Waaye daoo wara def bii bu bees ci mbuus yu bees. 39 Ku naan bii bu mggat du bgg bu bees bi, ndax day wax ne : Bu mggat bi baax na.
33

Yeesu nee na, mooy boroom bsub noflaay bi

Amoon na benn *bsub noflaay Yeesu di

dem, jaar ci ay tool yu or. Taalibeem ya di fq ay cgg, di len boxom ci seeni loxo tey lekk. 2 Am ay *Farisen yu ne : Lu tax ngeen di def lu jaaduwul ci bsub noflaay bi ? 3 Yeesu ne len : Ndax jnguleen la *Daawuda defoon, ba mu xiifee, moom ak a mu ndaloon ? 4 Xanaa yguleen, ni mu dugge woon ca kr Ylla ga, jl *mburu, ya u teewal ca kanam Ylla, lekk ca, jox ca a mu ndaloon ? Fekk jaaduwul kenn lekk ko, ku dul *sarxalkat. 5 Yeesu dellu ne

len : *Doomu nit ki mooy boroom bsub noflaay bi.

Yeesu faj na nit ku loxoom lggi

Beneen bsub noflaay, Yeesu dugg ci jngu bi, di fa jngle. Amoon na fa nit ku loxol ndijooram lggi. 7 *Xutbakat yi ak Farisen yi u ngi ko doon xool, ba xam ndax dina ko faj ci bsub noflaay bi, ngir u am lu u ko tuumaale. 8 Waaye Yeesu xam seen xalaat, daldi ne ku loxoom lggi : Jgal taxaw ci kanam pp. Nit ka daldi jg taxaw. 9 Yeesu ne len : Ma laaj leen, lan moo jaadu, nu def ko bsub noflaay bi, lu baax mbaa lu bon ; nu musal nit mbaa nu lor nit ? 10 Ci kaw loolu mu xool len oom pp, ba noppi ne nit ka : Tllalal sa loxo. Mu tllal ko, loxoom daldi wr p. 11 Waaye nit a mer ba fees, di rabat pexe yu jm ca Yeesu.
6

LUUG 5 , 6 107 Yeesu tnn na fukki ndaw yi ak aar

Ca bs yooya Yeesu yeg ca tund wa ngir aan, mu fanaan fa, di aan ci Ylla. 13 Bi bt setee, Yeesu woo taalibeem yi, tnn ci fukk ak aar, tudde len ay ndawam : 14 Simo, mi Yeesu tudde Piyeer, ak Andare, mi bokk ak Piyeer ndey ak baay ; Saag ak Yowaana, Filib ak Bartelemi, 15 Mac ak Tomaa, Saag doomu Alfe, ak Simo mi bokk ci mbooloo, ma u tudde i farlu ci moom seen rew ; 16 Yudaa doomu Saag, ak Yudaa Iskariyo, mi mujja wor.
12

Barke ak toroxte

Yeesu nd ak ndaw ya, wcc tund ya, daldi taxaw ca joor ga, fa mbooloom taalibe mu takku nekkoon. Amoon na fa it ay nit u bare u jge ca rewu Yawut ya mpp ak ca dkku *Yerusalem ak dkk yi nekk ca wetu gej ga, maanaam *Tir ak Sidon. 18 Daoo w ngir dglu ko, te it ngir mu faj len. i rab jpp it faju nau. 19 pp a ngi ko doon wuta laal ndax doole jiy jge ci moom, di faj pp. 20 Yeesu xool ay taalibeem, ne len : Yen i new doole, barkeel ngeen, ndaxte nguuru Ylla, yena ko yelloo. 21 Yen i xiif legi, barkeel ngeen, ndax dingeen regg. Yen iy naqarlu legi, barkeel ngeen, ndax dingeen ree. 22 Barkeel ngeen, bu leen nit i baee, di leen dq ak a saaga, di sib seen tur ngir Doomu nit ki. 23 Bu boobaa bgleen te bnneexu, ndax seen yool dina ry ci laaxira. Ndaxte noonu la maami seeni ba daan fitnaale yonent yi. 24 Waaye nag yen boroom alal yi, torox ngeen, ndaxte jot ngeen ba noppi seen bnneex. 25 Yen iy lekk ba suur legi, torox ngeen, ndax llg dingeen xiif. Yen iy ree legi, torox ngeen,
17

LUUG 6

108

ndax dingeen am aw naqar, ba jooy xcc. 26 Torox ngeen bu leen pp dee waxal lu baax, ndaxte noonu la seeni maam daan jfe ak a doon mbubboo yonent.
Mbggeel ci noon yi

Waaye maa ngi leen koy wax, yen i may dglu, soppleen seeni baaale tey defal lu baax i leen ba. 28 Yeneleen lu baax i leen di molu, te aanal i leen di sonal. 29 Ku la talaata cib lex, jox ko ba ca des. Kuy nangu sa mbubb mu mag, bul tye sa turki. 30 Kpp ku la aan, may ko, te ku nangu say yf, bu ko ko laaj. 31 Defal-leen nit i li ngeen bgg, u defal leen ko. 32 Su ngeen soppee i leen sopp, ban ngrm ngeen ciy am ? Ndaxte bkkaarkat yi sax sopp nau i len sopp. 33 Te bu ngeen defalee lu baax i leen koy defal, ban ngrm ngeen ciy am ? Bkkaarkat yi it dauy def noonu. 34 Te bu ngeen dee leble te yaakaar ci ndelloo, ban ngrm ngeen ciy am ? Bkkaarkat yi it dauy lebal seeni moroom, ngir u delloo len ko. 35 Waaye soppleen seeni noon, di len defal lu baax, tey leble, baa yaakaar u delloo leen ko. Noonu seen yool dina mag te dingeen wone ne yenay doomi Aji Kawe ji, ndaxte Ylla day wone mbaaxam ci u goreedi i ak u soxor i. 36 Nangeen am yrmande, ni seen Baay ame yrmande.
27

Buleen tte

Buleen tte seeni moroom ak aaw njort, te deesu leen tte. Buleen daan kenn, te deesu leen daan. Baal-leen i ci des, te dinau leen baal. 38 Mayeleen te dinau leen may. Dinau leen mbal natt bu baax bu u rokkos te yngal ko, mu fees bay tuuru. Ndaxte dees na leen nattal ak natt, bi ngeen di nattale. 39 Noonu Yeesu wax na len beneen leb ne len : Ndax gumba man na wommat moroomam ? Mbaa duu daanu oom aar ci kmb ? 40 Taalibe gnul kilifaam, waaye taalibe bu jng ba wcc, dina yem ak kilifaam demin. 41 Lu tax ngay xool ax gi ci sa btu mbokk, te gisuloo gnj gi ci sa bt yaw ? 42 Nan nga mana waxe sa mbokk : Sama xarit, may ma, ma dindil la ax gi ci sa bt, yaw mi gisul gnj gi nekk ci sa bt ? Naafq ! Jkkala dindi gnj gi ci sa bt, te noonu dinga mana gis bu leer, ngir dindi ax gi ci sa btu mbokk.
37

LUUG 6 109 Garab gi ak meeef gi

Garab gu baax du me doom yu bon, te garab gu bon du me doom yu baax. 44 Ndaxte garab, meeefam lau koy xmmee. Deesul witte *figg ci ddd, walla rese ci xaaxaam. 45 Noonu nit ku baax, lu baax lay wax, ndax loolu la denc ci xolam, te nit ku bon, lu bon lay wax, ndaxte denc na lu bon ci xolam. Ndaxte gmmi, la fees xolam lay wax.
43

aari tabaxkat yi

Lu tax ngeen may wooye Boroom bi, Boroom bi, te dungeen def li may wax ? 47 Kpp ku w ci man, di dgg samay wax te di ko jfe, ma won leen nu muy mel. 48 Dafa mel ni nit kuy tabax kr, mu gas fu xot, jot doj wu ry, samp fa kr ga. Bi mbnn ma wee, wal ma dafa dal ca kr ga te ynguwul, ndaxte nit ka dafa tabax kr ga
46

tabax bu dgr. 49 Waaye kpp ku dgg samay wax te jfewuloo ko, dinga mel ni nit ku tabax kram ci suuf, ba koo defal fondamaa. Bi wal ma dalee ca kr googa, dafa mbb ca saa sa, lpp yqu yaxeet.
Ngmu njiitu xare bi

Bi Yeesu waxee la mu naroona wax lpp ca kanam mbooloo

ma, mu daldi dem Kapernawum. 2 Amoon na fa njiitu *xare. Njiit la nag, surgaam bu mu bggoon lool dafa feebaroon, bay bgga dee. 3 Bi mu dggee mbiri Yeesu, mu ynni ca moom ay Yawut, di magi dkk ba, ngir aan ko, mu w faj surga ba. 4 Bi magi dkk ba agsee ca Yeesu, u skku ci moom ndimbal, aan ko : Ki nu ynni ci yaw de, yelloo na ndimbal, 5 ndaxte sopp na sunu xeet te moo nu tabaxal sax sunu jngu. 6 Noonu Yeesu daldi nd ak oom. Waaye bi uy bgga agsi ca kr ga, njiit la yebal ay xaritam ngir u wax Yeesu ne : Sang bi, bul sonal sa bopp, ndaxte yeyoowuma nga dugg sama kr. 7 Looloo tax it ma xalaat ne awma darajay gatandu la. Waxal genn kddu rekk, te sama surga dina wr. 8 Ndaxte man itam maa ngi nekk ci ndigal, te ame naa ay xarekat ci sama ndigal. Su ma nee kii : Demal, mu dem. Mbaa ma ne keneen ki : wal, mu w. Te su ma nee sama jaam : Defal lii, mu def ko. 9 Bi ko Yeesu dggee, mu waaru. Noonu mu walbatiku ca mbooloo, ma topp ci moom, ne len : Maa ngi leen koy wax, ci *bnni Israyil sax, masuma cee gis ku gme nii. 10 Noonu ndaw ya daldi dellu ca kr ga. Bi u agsee, u gis ne surga ba wr na.
LUUG 6 , 7 110 Yeesu dekkal na doomu jigen ju jkkram faatu

Yggul dara Yeesu dem ci dkk bu uy wax Nayin. Taalibeem yi ak mbooloo mu bare nd ak moom. 12 Bi muy agsi ca buntu dkk ba, fekk uy rob new boo xam ne kenn rekk la woon ci ndeyam, ji jkkram faatu woon. Te mbooloo mu bare ca dkk ba di gunge soxna sa. 13 Bi ko Boroom ba gisee, mu daldi koy yrm ne ko : Bul jooyati. 14 Mu jegesi, laal jaat ga, i ko jppoo taxaw. Mu ne : Waxambaane wi, jgal, ndigal la. 15 Noonu nit ka dee woon jg toog, tmbalee wax. Yeesu delloo ko yaay ja. 16 pp tiit, bay mggal Ylla, di wax naan : Yonent bu mag fee na ci sunu biir ! Ylla wallusi na mbooloom ! 17 La u wax ci mbiri Yeesu daldi siiw ca rewu Yawut ya ak la ko wr ypp.
11

Yeesu jngle na ci mbirum Yaxya

Taalibey *Yaxya ya nettali mbir yooyu ypp seen kilifa. Noonu Yaxya woo aar ci ay taalibeem, 19 ynni len ci Boroom bi, ngir laaj ko : Ndax yaw yaa di *Ki wara w, walla danoo wara xaar keneen ? 20 Bi taalibe ya agsee ca Yeesu, u ne ko : Yaxya moo nu yebal, nu laaj ndax yaa di Ki waroona w, walla danuy xaar keneen ? 21 Ca waxtu woowa Yeesu wral nit u bare ci seeni feebar ak ci seeni metit, di dq ay rab tey gisloo ay gumba. 22 Noonu mu wax ndaw ya ne len : Demleen nettali Yaxya li ngeen gis te dgg ko. Gumba yaa ngi gis, lafa yiy dox, *gaana yi wr, tx yiy dgg, i dee di dekki, te new doole aa ngi dgg xibaaru jmm bi. 23 Yaw mi sa ngm yolomul ndax man, barkeel nga. 24 Bi ndawi Yaxya yi demee, Yeesu daldi wax ak mbooloo ma
18

ci mbirum Yaxya ne len : Lu ngeen seeti woon ca mndi ma ? Xanaa barax buy jaayu ci ngelaw li ? 25 Kon lu ngeen seeti woon nag ? Nit ku sol yre yu rafet ? Waaye iy soloo noonu, tey dund dund gu neex u ngi dkk ci kri buur. 26 Kon lu ngeen seeti woon ? Yonent ? Waaw, wax naa leen ne pp na yonent. 27 Yaxya male moo di ki u waxoon ci Mbind mi naan : Maa ngi ynni sama ndaw, mu jiitu la, te xllal la yoon ci sa kanam. 28 Maa ngi leen koy wax, ci li jigen jur, ku sut Yaxya masula fee. Waaye ba tey ki gna ndaw ci nguuru Ylla moo ko sut.
LUUG 7 111
7.41 temeri junni : maanaam juromi temeri denariyon ; fukki junni : maanaam jurom fukki denariyon. Seetal Xaalis ci Leeral yi.
b

Nit pp i doon dglu Yeesu, ba ci *juutikat yi sax, dggal nau ne Ylla ku jub la, ndaxte nangu nau Yaxya *sob len ci ndox. 30 Waaye *Farisen ya ak *xutbakat ya daoo ba, mu sob len ci ndox, di wone noonu ne gntu nau li len Ylla bggaloon. 31 Yeesu tegaat ca ne : Kon lan laa mana mngaleel niti jamono jii ? Lan lauy nirool ? 32 u ngi nirook xale yu toog ca pnc ma tey woowante naan : Liital nanu leen ak toxoro, te fecculeen, woyal nanu leen woyi dj, te jooyuleen. 33 Ndaxte Yaxya fee na, lekkul mburu, naanul bii, ngeen daldi ne : Dafa nd ak rab. 34 Gannaaw gi nag *Doomu nit ki w na, lekk, naan, ngeen daldi ne : Kii daal bgg na lekk, di naan bii, tey xaritoo ak ay juutikat ak ay boroom bkkaar. 35 Waaye li xam-xamu Ylla di jur, mooy firndeel ne dgg la.
29

Yeesu ca kr Simo Farisen ba

Amoon na ab *Farisen bu aan Yeesu, mu w lekkandoo ak moom. Yeesu dem kr waa ja, toog ca lekkukaay. 37 Fekk amoon na ca dkk ba jigen juy moy Ylla. Bi mu ygee ne, Yeesoo ngay lekk ca kr Farisen ba, mu dem, ybbaale njaq lu u defare doj wu uy wax *albaatar te def latkolo. 38 Bi jigen ja agsee, mu taxaw ca gannaaw tnki Yeesu, di jooy. Noonu ay rongooam tooyal tnki Yeesu, jigen ja di len fomp ak kawaram, di len fon te ciy sotti latkolo ja. 39 Naka la Farisen, bi woo woon Yeesu ci kram, gis loolu, mu wax ci xelam naan : Bu nit kii doonoon yonent, kon dina xam kuy jigen ji koy laal ak ni mu nekke bkkaarkat. 40 Yeesu ne ca tonn, daldi ne Farisen ba : Simo, am na lu ma la wara wax. Simo ne ko : Waxal, kilifa gi. 41 Yeesu ne ko : Da fee amoon aari nit u ameel bor benn leblekat. Kenn kaa ngi ko ameel temeri junni ci xaalis, ki ci des fukki junni b. 42 Waaye kenn ci oom manu koo fey. Noonu mu baal len bor ya. Ci aar oou nag kan moo ko ciy gna bgg ? 43 Simo ne ko : Xanaa ki u baal bor bi gna bare. Yeesu ne ko : tte nga dgg, 44 daldi walbatiku ca jigen ja, ne Simo : Ndax gis nga jigen jii ? Dugg naa sa kr, te
36

LUUG 7 112

joxewuloo ndox, ngir raxas samay tnk. Waaye moom, raxas na samay tnk ak ay rongooam, ba noppi fomp len ak kawaram. 45 Bi ma agsee, fonuloo ma, waaye moom, bi ma duggee ba

legi tyyiwul ci di fon samay tnk. 46 Defuloo diw ci sama bopp, waaye moom, sotti na latkolo ci samay tnk. 47 Moo tax ma di la wax ne, su wonee mbggeel gu rye nii, dafa fekk u baal ko bkkaaram yu bare. Waaye ki mbggeelam new dafa fekk u baal ko lu tuuti. 48 Yeesu daldi ne jigen ja : Baal nau la say bkkaar. 49 Noonu i doon lekkandoo ak moom di wax ci seen xel naan : Kii am sa-sau baale bkkaar mooy kan ? 50 Waaye Yeesu ne jigen ja : Sa ngm musal na la. Demal ci jmm.
Lebu beykat bi

Gannaaw loolu Yeesu di dem ca ay dkk yu mag ak yu

ndaw, di waaraate ak di ygle xibaaru jmm bi jm ci nguuru Ylla. Fukki taalibe ya ak aar nd ak moom, 2 ak ay jigen yu mu teqale woon ak rab te jle len ci seeni wopp, u di : Maryaama, mi uy wooye Maryaamam Magdala, mi Yeesu tggale woon ak jurom aari rab ; 3 Snn, soxnas ku uy wax Kusa, mi doon wottu alalu *Erodd ; ak Susnn ak eneen jigen. Jigen oou oo doon joxe seen alal, ngir dimbali Yeesu ak ay taalibeem. 4 Dkk ak dkk nit a di fa jge jm ca Yeesu, ba mbooloo mu bare dajaloo, mu wax len leb wii : 5 Dafa amoon beykat bu demoon jiyi. Bi muy saaw toolam nag, lenn ci pepp mi wadd ci kaw yoon wi, nit i joggi ci, picci asamaan lekk ko lpp. 6 Leneen wadd ci brab bu bare ay doj. Naka la sax rekk, daldi wow, ndaxte suuf si tooyul woon. 7 Leneen nag wadd ci biir ay xaaxaam, u saxandoo, xaaxaam ya tanc ko. 8 Li ci des dal ci suuf su baax, sax, nangu ba me temeri yoon lu pp la mu ji woon. Gannaaw loolu Yeesu wax ak kddu gu dgr ne : Dglul bu baax, yaw mi am ay nopp. 9 Taalibey Yeesu yi laaj ko lu leb woowu di tekki. 10 Mu ne len : May nau leen, ngeen xam mboti nguuru Ylla, waaye i ci des, dama len di wax ci ay leb. Noonu la, ngir : uy xool te duu mana gis, di dgg te duu mana xam. 11 Lii la lebu beykat bi di tekki. Kddug Ylla mooy jiwu wi. 12 Ki fete ci yoon wi mooy ki dgg. Gannaaw gi, *Seytaane
LUUG 7 , 8 113

dafay w, kf kddu, gi u def ci xolam, ngir mu baa gm te Ylla musal ko. 13 Ki nekk ci brab bu bare ay doj, mooy ki dgg kddu gi, ba noppi nangu ko ak mbg. Waaye wax ji saxul ci moom. Dina gm ab diir, waaye bu nattu yi agsee, mu daldi dggeeku. 14 Ki jot ci jiwu wi ci xaaxaam yi mooy ki dgg kddu gi, waaye nees-tuut soxla yi ak alal ak bnneexi ddina tanc ko, ba du gg cig mat. 15 Ki jot ci jiwu wi ci suuf su baax si nag, mooy ki dgg kddu gi te denc ko ci xol bu baax bu gore, te mu ba jur njari.
Lebu lmp bi

Kenn du taal lmp, dpp ci leget, walla mu di ko def ci ron lal. Daf koy wkk, ngir mu leeral iy dugg. 17 Amul dara luy kumpa lu u dul siiwal bs, walla lu lqu lu u dul feeal, ba mu ne f. 18 Seetleen bu baax, ni ngeen di dgloo kddu gi. Ku am, dees na la dollil, waaye ku amul, dees na nangu sax li nga xalaatoon ne am nga ko ba noppi.
16

iy waa kr Yeesu dgg

Noonu ndeyu Yeesu ak ay rakkam w seetsi ko, waaye manuu woona agsi ci moom, ndaxte nit a daoo bare. 20 Am ku ko ygal ne : Sa yaay ak say rakk u ngi nii taxaw ci biti, bgg laa gis. 21 Waaye mu daldi len ne : Sama yaay ak samay rakk, ooy iy dglu kddug Ylla, te di ko topp.
19

Yeesu dalal na ngelaw li

Benn bs Yeesu ndoon na ak ay taalibeem, dugg ci gaal. Mu ne len : Nanu jll dex gi. Noonu u dem. 23 Bi uy dem nag, Yeesu daldi nelaw. Ngelaw lu am doole daldi w, yngal dex gi, gaal gi fees ak ndox, ba u bgga suux. 24 Noonu taalibe yi jegesi Yeesu, yee ko ne : Kilifa gi, kilifa gi, nu ngiy dee ! Ci kaw loolu Yeesu jg, daldi gdd ngelaw li ak duus yi. Lpp dal, ba ne nemm. 25 Yeesu ne taalibe yi : Ana seen ngm ? u daldi tiit te waaru, naan ci seen biir : Kii moo di kan ? Mi ngi jox ndigal ngelaw li ak ndox mi, u koy dggal.
22

Yeesu faj na ku rab jpp

Noonu u teer ca diiwaanu waa *Serasa, fa jkkaarloo ak diiwaanu Galile. 27 Bi Yeesu di wcc ca gaal ga, ku rab jpp ca waa dkk ba w, kar ko. Ygg na def yaramu neen te dkkul ca
26

LUUG 8 114

kr, waaye ca sg ya lay nekk. 28 Bi mu gisee Yeesu, mu yuuxu, daanu ciy tnkam, daldi xaacu ne : Yaw Yeesu *Doomu Ylla Aji Kawe ji, loo may fexeel ? Maa ngi lay aan, nga ba maa mbugal. 29 Dafa wax loolu, ndaxte Yeesu santoon na rab wi, mu gnn ci moom. Rab wa dafa ko doon farala jpp. Nit i daan nau ko wottu, di ko yeew ak ay cllala, ak di ko jng, mu di len dagg, rab wi di ko xiir ca brab yu wet. 30 Noonu Yeesu laaj ko : Noo tudd ? Mu ne ko : Coggal laa tudd. Dafa wax loolu, ndaxte rab yu baree ko jppoon. 31 Rab yooyoo ngi ko doon aan, ngir mu ba lena sant, u dem ca *kmb gu xot gi. 32 Fekk amoon na fa gttu mbaam-xuux yu bare, yuy for ca tund wa. Rab ya aan Yeesu, mu may len, u dugg mbaamxuux ya. Mu may len ko. 33 Noonu rab ya gnn nit ka, dugg mbaam-xuux ya, u daldi bartalu, daanu ca dex ga, lab. 34 Smm ya gis li xew, daw nettaliji mbir mi ca dkk ba ak ca ll ba. 35 Nit i gnn, ngir seet li xew. Bi u agsee ca Yeesu, u fekk fa nit, ka rab ya byyi woon, toog ca kanam Yeesu, sol ay yre te nd ak sagoom. u daldi ragal. 36 a fekke woon mbir ma nag, nettali len naka la Yeesu wrale ki rab ya jppoon. 37 Ci kaw loolu waa diiwaanu *Serasa bpp ragal, ba aan Yeesu mu jge fa. Noonu Yeesu dugg ci gaal gi, di bgga dem. 38 Nit ki Yeesu tggale woon ak rab ya aan ko, ngir nd ak moom. Waaye Yeesu wai ko ne ko : 39 ibbil, nettali li la Ylla defal lpp. Noonu waa ji dem di wr dkk ba ypp, di fa ygle la ko Yeesu defal.
Yeesu dekkal na doomu Yayrus te faj jigen

Bi Yeesu dppee dellu, mbooloo ma di ko teeru, ndaxte pp a ngi ko doon xaar. 41 Noonu nit w, tuddoon Yayrus te nekk njiitu jngu ba. Bi mu agsee, mu daanu ci tnki Yeesu, sarxu ko mu w kram, 42 ndaxte jenn doomam ju jigen, ji mu amoon kepp te muy tollu ci fukki at ak aar, ma nga doon
40

waaja dee. Bi Yeesuy dem, nit aa ngi doon buuxante, di ko tanc. 43 Amoon na nag ca mbooloo ma jigen ju doon xpp deret diirub fukki at ak aar, te kenn manu ko woona faj. 44 Jigen ja jegesi Yeesu nag, doxe ko gannaaw, laal catu mbubbam. Ca saa sa deret ji dal.
LUUG 8 115

Yeesu laaj nit a ne : Ana ku ma laal ? Ku nekk di miim. Noonu Piyeer ne ko : Kilifa gi, nit pp a ngi lay wr, di la tanc wet gu nekk. 46 Waaye Yeesu ne : Am na ku ma laal, ndaxte yg naa ne am na doole ju gnn ci man. 47 Te jigen ja xam ne manul woona nbb li mu def. Mu daldi daanu ci tnki Yeesu, di lox. Noonu mu nettali ci kanam pp li taxoon mu laal Yeesu, ak ni mu wre ca saa sa. 48 Yeesu ne ko : Soxna si, sa ngm faj na la. Demal ci jmm. 49 Bi Yeesu di wax nag, am na ku jge ca kr njiit la, mu w naan : Sa doom faatu na ; matatul ngay sonal kilifa gi. 50 Yeesu dgg kddu yooyu, daldi ne njiit la : Bul tiit. Gmal rekk te dina dundaat. 51 Bi Yeesu agsee ca kr ga, nanguwul kenn duggaaleek moom, u dul Piyeer, Yowaana, Saag ak waajuri xale ba. 52 a fa nekk pp di yuuxu ak di jooy xale bi. Noonu Yeesu ne len : Byyileen seen jooy yi. Janq bi deewul, day nelaw rekk. 53 Waaye u di ko aawal, ndaxte xamoon nau ne dee na. 54 Waaye Yeesu jpp loxob janq ba, woo ko ne ko : Xale bi, jgal. 55 Noonu ruuwu xale ba dlsiwaat, mu daldi jg ca saa sa. Yeesu santaane u may ko, mu lekk. 56 Waajuri xale bi daldi waaru. Waaye Yeesu tere len, u wax kenn li xew.
45

Yeesu ynni na fukki taalibe yi ak aar

Benn bs Yeesu dajale fukki taalibe ya ak

aar, jox len doole ak sa-sau dq rab ypp ak di faj jngoro yi. 2 Noonu mu ynni len uy ygle nguuru Ylla ak di faj jarag yi. 3 Mu ne len : Bu ngeen di dem, buleen ybbaale dara, du yet mbaa mbuus mbaa mburu mbaa xaalis. Buleen yor it aari turki. 4 Kr gu ngeen dugg, dal-leen fa, ba kera ngeen di fa jge. 5 Fpp fu leen nit i gntoo, gnnleen ca dkk booba te ngeen ylb seen pndu tnk, ngir seede len seen rer. 6 Noonu u dem dkk ak dkk, di fa ygle xibaaru jmm bi, tey wral jarag yi. 7 Bi *Erodd boroom diiwaanu Galile dggee li Yeesu ak ay taalibeem doon def lpp, mu jaaxle, ndaxte amoon na, u doon wax ci mbiri Yeesu naan : *Yaxya moo dekki. 8 Am it uy wax naan : *Ilyaas moo dlsi. eneen naan : Kenn ci yonent yu jkk yaa dekki. 9 Waaye Erodd ne : Yaxya, man mii maa dagglu boppam. Kon kii ma dgg ay jalooreem, mooy kan ? Noonu mu koy fexee gis.
LUUG 8 , 9 116 Yeesu bareel na ay mburu

Bi ndaw ya dlsee, u nettali Yeesu la u defoon lpp. Noonu mu ybbaale len, u sore nit i, jm ca dkk bu uy wax Betsayda. 11 Bi ko nit a ygee, u toppi ko. Yeesu teeru len,
10

di len wax ci mbirum nguuru Ylla, te di wral i ko aajowoo. 12 Ca ngoon sa fukki taalibe ya ak aar w ci Yeesu ne ko : Yiwil mbooloo mi, u dugg ci dkk yi ak ll bi ko wr, ngir am lu u lekk ak fu u fanaan, ndaxte fii llub neen la. 13 Waaye Yeesu ne len : Joxleen len lu u lekk. u ne ko : Amunu lu dul juromi mburu ak aari jn. Xanaa ndax nu dem jndal mbooloo mii lu u lekk ? 14 Ndaxte lu wara mat juromi junniy gor a nga fa teewoon. Yeesu ne taalibe ya : Neeleen mbooloo mi u toog def ay gewi jurom fukki nit. 15 Taalibe ya def ko, toogloo nit a. 16 Bi loolu amee Yeesu jl juromi mburu yi ak aari jn yi, xool ci kaw, grm Ylla, ba noppi mu damm len, jox taalibe yi, ngir u sddale ko mbooloo mi. 17 Noonu pp lekk ba suur. Bi u dajalee desit ya, u feesal fukki pae ak aar.
Piyeer wax na ne, Yeesu mooy Almasi bi

Benn bs Yeesu beddeeku mbooloo ma, di aan ; taalibe yi nekk ci wetam. Mu laaj len ne : Nit i, ku u wax ne moom laa ? 19 u ne ko : Am na u naan, yaa di *Yaxya ; eneen ne, *Ilyaas ; i ci des ne yaay kenn ci yonent yu jkk yaa dekki. 20 Yeesu ne len : Yen nag ku ngeen ne moom laa ? Piyeer ne ko : Yaa di *Almasi, bi Ylla ynni. 21 Noonu Yeesu daldi len dnk, tere len u wax ko kenn, 22 teg ca ne : *Doomu nit ki war na sonn lu bare ; *sarxalkat yu mag ya ak *xutbakat ya dddu ko, u rey ko, mu dekki ca etteelu fan ba. 23 Noonu Yeesu ne len oom pp : Ku bgga aw ci samay tnk, na byyi boppam, gddu bs bu nekk bant, bi u ko wara daaj, doora topp ci man. 24 Ndaxte koo xam ne bgg ngaa rawale sa bakkan, dinga ko kk, waaye ku kk sa bakkan ngir man, dinga ko jotaat. 25 Ndaxte moom ddina spp, lu muy jari nit, su fekkee ne dafay kk bakkanam walla mu loru ? 26 Ku ma rusa faral, te nanguwul samay wax, Doomu nit ki dina la rusa xam, bs bu wee ci ndamam ak ci ndamu Baay bi ak lu malaaka yu sell yi. 27 Ci dgg maa ngi leen koy
18

LUUG 9 117

wax, am na i fi taxaw oo xam ne duu dee te gisuu nguuru Ylla gi.

Ndamu Yeesu jolli na ci moom

Bi u ca tegee luy tollook ayu-bs gannaaw bi Yeesu waxee loolu, mu nd ak Piyeer, Yowaana ak Saag, yeg ca kaw tund wa ngir aan. 29 Bi muy aan, xar kanamam daldi soppiku, ay yreem weex tll bay melax. 30 Am aari nit di waxtaan ak moom, muy yonenti Ylla *Musaa ak *Ilyaas. 31 oo fee ci ndamu Ylla, di waxtaane ci demug Yeesu, gi muy ggalee yenam ci *Yerusalem. 32 Fekk Piyeer ak i mu ndal doon gmmentu, waaye bi u yewwoo bu baax, u gis ndamu Yeesu, ak aari nit u taxaw ci wetam. 33 Bi nit oou di sore Yeesu, Piyeer ne ko : Kilifa gi, bg nanu ci sunu teew fii ; nanu defar etti mbaar, benn yaw, benn Musaa ak benn Ilyaas. Fekk xamul la mu doon wax. 34 Bi mu koy wax, niir w muur len, taalibe yi daldi tiit, bi len niir wa mbee. 35 Noonu baat jibe ca niir wa naan : Kii mooy sama Doom ji ma fal ; dgluleen ko. 36 Bi baat ba waxee ba noppi, Yeesu rekk des fa. Taalibe ya
28

noppi, baa nettali kenn ca jamono jooja la u gisoon.

Yeesu faj na ku rab jpp

Ca suba sa Yeesu ak taalibe ya wcce ca tund wa, mbooloo mu bare w, di ko gatandu. 38 Nit xaacu ci biir mbooloo mi naan : Kilifa gi, maa ngi lay aan, nga seet sama doom, ndaxte moom kepp laa am. 39 Leg-leg rab jpp ko, mu daldi yuuxu ca saa sa, rab wi di ko sayloo, gmmi gi di fuur. Du faral di gnn ci moom te dina ko sonal. 40 aan naa say taalibe, u dq ko, waaye manuu ko. 41 Yeesu ne len : Yen niti jamono jii, yen i gmadi te dng, ba ka laa wara nekk ak yen te di leen mual ? Indil ma sa doom. 42 Bi xale biy agsi, rab wi di ko daaneel ci suuf, muy say. Waaye Yeesu daldi gdd rab wa, wral xale ba, daldi ko delloo baayam. 43 Ku nekk waaru na ndax mggug Ylla. Bi uy yemu ci li mu doon def, Yeesu ne taalibeem ya : 44 Dgluleen bu baax lii ma leen di wax : dinau jbbal *Doomu nit ki ci loxoy nit i. 45 Waaye taalibe ya xamuu kddu googu. Ylla dafa len nbb li muy tekki, ba u ba koo xam, te emewuu koo laaj Yeesu.
37

LUUG 9 118 Kan moo gna mgg ?

Werante am ci biir taalibe yi, uy laajante kan moo gna mgg ci oom. 47 Yeesu mi xam seen xalaat, jl ab xale, teg ci wetam ne len : 48 Ku nangu xale bii ci sama tur, man mii nga nangu ; te ku ma nangu, nangu nga ki ma ynni ; ndaxte ki gna woyof ci yen pp, kooku moo gna mgg. 49 Bi loolu amee Yowaana jl kddu gi ne : Kilifa gi, danoo gis nit kuy dq ay rab ci sa tur, nu tere ko ko, ndaxte bokkul ci nun. 50 Waaye Yeesu ne ko : Buleen ko tere, ndaxte ku la sotul, far na ak yaw.
46

Ba naoo nangu Yeesu ca Samari

Bi jamono ji jegesee, ji Yeesu waree jge ddina dem asamaan, mu sigiu ci dem *Yerusalem. 52 Noonu mu yebal ay ndaw, u jiitu ko. u dem nag, dugg ci ab dkk ci diiwaanu *Samari, ngir wutal ko fa fu mu dal. 53 Waaye waa dkk ba nanguwuu ko, ndaxte mi ngi jublu woon Yerusalem. 54 Bi taalibe yi tudd Saag ak Yowaana gisee loolu, u ne : Boroom bi, ndax dangaa bgg nu ne, na sawaras asamaan dal ci seen kaw, faagaagal len ? 55 Waaye Yeesu walbatiku, yedd taalibe ya, 56 ba noppi u daldi dem wuti beneen dkk.
51

Ki bgga topp Yeesu warula geestu gannaawam

Bi uy dem, am ci yoon wi ku ne Yeesu : Dinaa la topp fpp foo jm. 58 Waaye Yeesu ne ko : Till yi am nau seeni kmb, te picci asamaan am nau ay tgg, waaye *Doomu nit ki amul fu mu noppal boppam. 59 Yeesu ne keneen : Toppal ci man. Waaye kooku ne ko : Sang bi, may ma, ma jkka dem suuli sama baay. 60 Mu ne ko : Byyil i dee, u suul seeni new. Yaw demal, ygle nguuru Ylla. 61 Keneen ne ko : Sang bi, dinaa la topp, waaye may ma, ma jkka tgguji sama waa kr. 62 Yeesu ne ko : Kuy ji, di geestu, yeyoowula liggey ci nguuru Ylla.
57

Yeesu yebal na jurom aar fukki taalibe ak aar

10

Gannaaw loolu Boroom bi tnn

na yeneen jurom aar fukki taalibe ak aar, yebal len, u nd aar ak aar, jiituji ko ca dkk ypp ak ca brab ypp, ya mu naroona dem moom ci boppam. 2 Mu ne len : Ngob mi yaatu na, waaye
LUUG 9 , 10 119

liggeykat yi barewuu. aanleen nag Boroom ngob mi, mu yebal ay liggeykat, u gob toolam. 3 Demleen ! Maa ngi leen di ynni, mel ni ay mbote ci biir ay bukki. 4 Buleen yor xaalis walla mbuus walla ay dll. Buleen nuyu kenn ci yoon wi. 5 Kr gu ngeen mana dugg, nangeen jkk ne : Na jmm wcc ci kr gi. 6 Bu fa nitu jmm nekkee, seen yene dina ko indil jmm. Lu ko moy, seen yene dina dlsi ci yen. 7 Dalleen ca kr googa, tey lekk ak a naan lu u leen di jox, ndaxte liggeykat yelloo na jot peyam. Buleen dem nag kr ak kr. 8 Dkk bu ngeen mana dugg, te waa dkk ba teeru leen, lu u leen jox, lekkleen ko. 9 Nangeen wral jaragi dkk ba, te ngeen ne len : Nguuru Ylla jegesi na leen. 10 Waaye bu ngeen duggee ci dkk te teeruwuu leen, demleen ca mbedd ya te ne len : 11 Seen pndu dkk, bi taq ci sunuy tnk sax, noo ngi koy faxas, ngir seede leen seen rer. Waaye nag xamleen ne nguuru Ylla jegesi na. 12 Maa ngi leen koy wax, bu bs baa, waa *Sodom ooy tane dkk boobu. 13 Dingeen torox, yen waa Korasin ak waa Betsayda, ndaxte kemaan yi ma def ci yen, bu u len defoon ci dkku *Tir walla ci dkku Sidon, kon tuub nau seeni bkkaar bu ygg, xppoo dom, sol saaku. 14 Moona ca bs pnc ba, Tir ak Sidon oo leen di tane. 15 Te yaw dkku Kapernawum, ndax dees na la ykkati bu kawe ? Dedet, dees na la daane bu suufe. 16 Ku leen dglu, dglu na ma ; ku leen ba, ba na ma. Te ku ma ba, ba na ki ma ynni. 17 Jurom aar fukki taalibe yi ak aar dlsi, fees ak mbg te naan : Boroom bi, rab yi sax dggal nau nu ndax sa tur. 18 Yeesu ne len : Maa ngi doon sen *Seytaane wcce asamaan ni sawaras melax. 19 Gis ngeen, jox naa leen sa-sau joggi ci jaan yi ak ci jiit yi, daan dooley baaale bi, te dara du leen mana gaa. 20 Moona li leen rab yi dggal, bumu tax ngeen bg, waaye bgleen ndax li u bind seen tur ci asamaan. 21 Ca saa soosu *Xel mu Sell mi feesal Yeesu ak mbg, mu daldi ne : Yaw Baay, Boroom asamaan ak suuf, maa ngi lay sant ci li nga nbb yf yii i am xam-xam ak i am xel, te xamal len gone yi. Waaw, Baay, ndaxte looloo la neex. 22 Yeesu teg ca ne : Sama Baay jbbal na ma lpp, te kenn manula xam, man Doom ji, maay kan, ku dul Baay bi ; kenn manula xam it kan mooy Baay bi, ku dul man Doom ji, ak ku ma ko bgga xamal.
LUUG 10 120
c

10.35 Maanaam aari denariyon. Seetal Xaalis ci Leeral yi.

Gannaaw bi mu waxee loolu, Yeesu walbatiku ca taalibe ya ne len oom rekk : i seeni bt di gis li ngeen di gis, am nau mbg. 24 Ndaxte maa ngi leen koy wax, yonent yu bare ak
23

buur yu bare bggoon naoo gis li ngeen di gis, waaye gisuu ko, te dgg li ngeen di dgg, waaye dgguu ko.
Nit ku baax ku dkk Samari

Noonu benn *xutbakat daldi jg, ngir fexee fiir Yeesu ne ko : Kilifa gi, lan laa wara def, ba am dund gu dul jeex ? 26 Yeesu ne ko : Lu u bind ci yoonu *Musaa ? Lan nga ciy jng ? 27 Nit ka ne ko : Nanga bgg Ylla sa Boroom ak sa xol bpp ak sa bakkan bpp, sa kttan gpp ak sa xel mpp, te it : Nanga bgg sa moroom, ni nga bgge sa bopp. 28 Yeesu ne ko nag : Li nga wax dgg la. Boo defee loolu, dinga dund ba fww. 29 Waaye *xutbakat ba bggoona am aw lay, ne Yeesu : Kan mooy sama moroom nag ? 30 Yeesu ne ko : Dafa amoon nit ku jge woon *Yerusalem, jm Yeriko. Ay scc dogale ko, futti ko, dor ko ba muy bgga dee, dem byyi ko fa. 31 Faf ab *sarxalkat jaar ca yoon wa, sen nit ka, teggi. 32 Benn waay it bu soqikoo ci giiru *Lewi, aw ca brab booba, sen waa ja, teggi. 33 Waaye benn waay bu dkk *Samari bu doon tukki, w ba jege waa ja, gis ko, yrm ko. 34 Noonu mu w, sotti diw ak bii ca gaau-gaau ya, lms ko. Gannaaw loolu mu teg ko ci mbaamam, ybbu ko ci fanaanukaay, di ko topptoo. 35 Bi bt setee, mu gnne aari poseti xaalis c, jox ko boroom kr ga ne ko : Nanga topptoo nit kooku. Bs bu ma fi jaaraatee, dinaa la fey, man ci sama bopp, lpp loo ci dolli ci xaalis. 36 Yeesu teg ca ne : Lu ciy sa xalaat ? Kan ci ett oou moo jfe ni kuy jf jme ci moroomam, ba u gisee nit, ka scc ya dogale woon ? 37 Xutbakat ba ne ko : Xanaa ki ko won yrmandeem. Yeesu ne ko nag : Demal tey def ni moom.
25

Mrt ak Maryaama teeru nau Yeesu

Bi Yeesu ak ay taalibeem nekkee ci yoon wi, mu dugg ci benn dkk, fekk fa jigen ju tudd Mrt, ganale ko. 39 Mrt nag amoon rakk ju tudd Maryaama, ma nga toog ci tnki Boroom bi, di dglu ay kddoom. 40 Fekk Mrt jpp lool ca waa wa. Noonu
38

LUUG 10 121

mu w ci wetu Yeesu ne ko : Boroom bi, doo ci wax dara, boo gisee sama rakk ji byyi ma ak liggey bi ypp ? Ne ko mu jpple ma. 41 Boroom bi ne ko : Mrt, Mrt, yu baree ngi fees sa xol, nga am ay tq-tq ndax loolu. 42 Moona de, lenn rekk a am solo. Maryaama dafa tnn cr bi gn, te kenn du ko nangu ci moom.
Ni uy aane ci Ylla

11

Am bs Yeesu di aan ci benn brab. Bi mu noppee,

kenn ci taalibeem yi ne ko : Boroom bi, jngal nu, nan lanu wara aane, ni ko *Yaxya jngle ay taalibeem. 2 Yeesu ne len : Bu ngeen dee aan, nangeen ne : Baay, yal na sa tur di lu u sellal, yal na sa nguur w. 3 Yal nanga nu may bs bu nekk lu nu dunde. 4 Yal nanga nu baal sunuy bkkaar, ndaxte nun itam danuy baal pp i nu too. Ylla boo nu teg ci yoonu nattu. 5 Yeesu teg ca ne len : Mi ngi mel ni, nga dem seeti sa xarit ci xaaju guddi ne ko : Xarit, lebal ma etti mburu. 6 Dafa am sama xarit bu ma ganesi, te awma dara lu ma ko jox.

 Waaye kooku nekk ci biir negam, dina ko ne : Bu ma lakkal, tj naa bunt bi ba noppi te tdd naa maak sama njaboot ; manumaa jg di la jox dara. 8 Maa ngi leen koy wax, su jgul jox ko li muy laaj ndax li u xaritoo it, ndax la kee kk jom dina tax mu jox ko lpp li mu soxla. 9 Moo tax ma ne, aanleen, u may leen ; seetleen, te dingeen gis ; fggleen, u ubbil leen. 10 Ndaxte kpp kuy aan, dinga am ; kuy seet, dinga gis ; kuy fgg, u ubbil la. 11 Bu la sa doom aanee jn, yaw miy baayam, ndax dinga ko baa jox jn, jox ko jaan ? 12 Walla mu aan la nen, nga jox ko jiit ? 13 Ndegam yen i bon yena mana jox seeni gone lu baax, astamaak Baay bi nekk ci kaw dina jox *Xel mu Sell mi i ko koy aan !
7

Yeesu ak Beelsebul

Am bs Yeesu dq rab wu luu. Naka la rab wa gnn, luu ba daldi wax, ba mbooloo may yemu. 15 Waaye am ca mbooloo ma ay nit, u doon wax naan : Ci kttanu *Beelsebul, buuru rab yi, lay dqe rab yi. 16 Am eneen u fexe koo fiir, ba laaj ko kemaan gu jge ci asamaan tey firndeel ynnentam. 17 Waaye Yeesu xam seen
14

LUUG 10 , 11 122

xalaat ne len : Rew mu xeex boppam tas, kr gu xeex boppam gent. 18 Te it bu *Seytaane xeexee boppam, naka la nguuram di mana ygge ? Damay wax loolu, ndaxte nee ngeen, damay dq rab jaarale ko ci kttanu Beelsebul. 19 Te it bu fekkee ne man damay dq ay rab ci kttanu Beelsebul, seeni taalibe nag ci gan kttan lau len di dqe ? Kon oo leen di tte. 20 Waaye bu fekkee ne ci baaraamu Ylla laay dqe rab, kon nguuru Ylla agsi na ba ci yen. 21 Su nit ku bare doole gnnaayoo, di wottu kram, alalam dina raw. 22 Waaye bu ku ko pp doole wee, daan ko, dafay nangu gnnaay ya mu yaakaaroon, ba noppi sddale alal ja. 23 Ku farul ak man, yaa ngi may xeex, ku dajalewul ak man, yaa ngi tasaare. 24 Boo xamee ne rab, wa jppoon nit, gnn na ci moom, day wr ay brab yu wow, di wut fu mu noppaloo, waaye du ko gis. Noonu da naan : Naa dellu ca sama kr, ga ma jge. 25 Bu wee nag, mu fekk kram, u bale ko, defar ko ba lpp jekk. 26 Bu ko gisee nag, mu dem wooyi yeneen jurom aari rab yu ko gna soxor. u dugg, sanc fa ; ba tax mujug nit kooku mooy yes njlbenam. 27 Bi Yeesu di wax loolu, jenn jigen ykkati baatam ca biir mbooloo ma ne : Cy jigen ji la mb te nmpal la moo barkeel ! 28 Waaye Yeesu ne ko : Neel kay, ki barkeel mooy kiy dglu kddug Ylla te di ko topp.
Firndeg yonent Ylla Yunus

Naka la mbooloo may gna takku, Yeesu ne : Niti jamono jii daoo bon. u ngi laaj firnde, waaye duu jot genn firnde gu dul firndeg Yunus. 30 Ndaxte ni Yunus nekke woon firnde ci waa dkku Niniw, noonu la *Doomu nit kiy nekke firnde ci niti jamono jii. 31 Keroog bs pnc buur bu jigen, ba dkkoon ca sudd, dina jgandoo ak niti jamono jii, yey len ; ndaxte dafa jge ca catul ddina, ngir dglu xam-xamu *Suleymaan, te ku sut Suleymaan a ngi fi. 32 Te it ca bs pnc, waa dkku Niniw dinau jgandoo ak niti jamono jii, yey len, ndaxte bi len
29

Yunus waaree, tuub nau seeni bkkaar, te ku sut Yunus a ngi fii.
Lebu lmp bi

Kenn du taal lmp, ba noppi di ko dugal cig kmb, walla di ci kpp leget. Daf koy wkk, ngir mu leeral iy dugg. 34 Bt
33

LUUG 11 123

mooy lmpu yaram. Bu sa bt wree, kon sa yaram wpp leer. Waaye bu sa bt woppee, kon sa yaram wpp lndm. 35 Moytul ndax leer gi nekk ci yaw du lndm. 36 Kon bu sa yaram wpp nekkee ci leer te amul genn wet gu laal ci lndm, dina leer n, mel ni leeraayu lmp ne ryy ci sa kaw.
Yeesu yedd na Farisen yi ak xutbakat yi

Bi Yeesu waxee ba noppi, benn *Farisen wax ko, mu w lekke kram. Yeesu dugg ca kr ga, toog ca lekkukaay ba. 38 Farisen bi nag daldi jaaxle, bi mu gisee ne Yeesu raxasuwul, laata muy lekk. 39 Noonu Boroom bi ne ko : Waaw, yen Farisen yi, yena ngi setal bitib kaas bi ak ndab li, waaye ci biir dangeena fees ak ccc ak mbon ! 40 Yena kk xel ! Xanaa du ki defar biti moo defar biir itam ? 41 Sarxeleen li nekk ci biir te seen lpp dina sell. 42 Yen Farisen yi dingeen torox ! Ndaxte yena ngi skk asaka ci naana ak *ru ak ljum bu nekk, waaye sggane ngeen njubte ak mbggeel ci Ylla. Loolu ngeen wara def, waxuma nag ngeen sggane la ca des. 43 Yen Farisen yi, dingeen torox ! Ndaxte ca jngu ya, toogu ya fete kanam ngeen di taamu te bgg pp di leen nuyoo aari loxo ca pnc ma. 44 Dingeen torox, ndaxte dangeena mel ni ay bmmeel yu raaf, ba nit i di ci dox te teyuu ko. 45 Kenn ci *xutbakat yi ne ca tonn ne : Kilifa gi, boo waxee loolu, yaa ngi nuy xas, nun itam. 46 Noonu Yeesu neeti len : Yen itam xutbakat yi, dingeen torox ! Ndaxte dangeen di sf nit i say yu diis, waaye dungeen nangoo laal sf bi sax ak seen cati baaraam. 47 Dingeen torox, ndaxte yena ngi tabax xabruy yonent, yi seeni maam reyoon. 48 Dangeen di seede noonu ne nd ngeen ak li seen maam defoon, ndaxte oo rey yonent yi, yen ngeen tabax xabru yi. 49 Looloo tax Ylla mi xam lpp ne : Dinaa len ynnee ay yonent ak ay ndaw. enn i dinau len fitnaal, rey len. 50 Kon nag Ylla dina mbugal niti jamono jii ndax dereti yonent yi u tuur, ba ddina sosoo ak legi, 51 la dale ca Abel ba ci Sakari, moom mi u rey ci diggante *sarxalukaay bi ak brab bu sell bi. Waaw, maa ngi leen koy wax, Ylla dina mbugal niti jamono jii ndax loolu. 52 Yen xutbakat yi, dingeen torox, ndaxte yena ybbu caabiy xam-xam ; dugguleen ci, te ku ci bgga dugg, ngeen tere ko ko. 53 Bi Yeesu gnnee brab boobu, Farisen ya ak xutbakat ya mbal ko mer te di ko seetlu ci fnn gu nekk, 54 di ko yeeru, bgga kf waxam bu awul yoon.
37

LUUG 11 124 Yeesu artu na taalibeem yi cig naafq

12

Gannaaw loolu, naka la mbooloo ma

dajaloo ba mat ay junniy junniy nit, di tancante, Yeesu tmbalee wax jmale ca taalibeem ya ne len : Moytuleen lawiiru *Farisen ya, li di naafq. 2 Amul dara lu nbbu lu u warula biral, mbaa lu kumpa lu u warula siiwal. 3 Looloo tax lu ngeen wax ci biir

lndm, dees na ko dgg ci leer. Lu ngeen dey nit ci biir neg, dees na ko ygle ci kaw *taax yi. 4 Maa ngi leen koy wax, samay xarit, buleen ragal u mana rey yaram, ba noppi dootuu mana def dara. 5 Dinaa leen wax nag ki ngeen wara ragal : ragal-leen ki nga xam ne bu reyee ba noppi, am sa-sau snni ca sawara. Waaw, maa ngi leen koy wax, ragal-leen kooku. 6 Juromi picci *ramatu, ndax duu ko jaay ci aari drm ? Moona Ylla fttewul benn ci oom. 7 Seen kawari bopp sax waees na len. Kon buleen ragal dara, yena gn ndiiraanu ramatu. 8 Te maa ngi leen koy wax, kpp ku ma nangu ci kanam nit i, *Doomu nit ki dina la nangu ci kanam malaakay Ylla yi. 9 Waaye ku ma gntu ci kanam nit i, dinau la gntu ci kanam malaakay Ylla yi. 10 Ku sosal Doomu nit ki, dinau la baal, waaye kuy sosal *Xel mu Sell mi, duu la ko baal. 11 Bu u leen ybboo ca jngu ya, ca kanam kilifa ya ak ttekat ya, buleen am xel aar ci li ngeen wara tontu ak nan ngeen wara tontoo, walla lu ngeen wara wax, 12 ndaxte Xel mu Sell mi dina leen xamal ca waxtu woowa li ngeen wara wax.
Lebu nit ku kk xel ki

Am ca mbooloo ma ku ne Yeesu : Kilifa gi, joxal ndigal sama mag, mu sdd ma ci sunu ndono. 14 Yeesu ne ko : Sama waay, kan moo ma fal ttekat ci seen kaw, walla mu teg ma fi, ma di leen sddaleel seen alal ? 15 Noonu mu ne len oom pp : Moytuleen bgge, ndaxte bakkanu nit ajuwul ci alalam, ak lu mu baree bare. 16 Noonu mu dgtal len wii leb ne : Dafa amoon waa ju bare alal, te ay toolam nangu lool, 17 muy werante ci xelam naan : Nu ma wara def ? Ndaxte amatuma fu ma dajale sama ngob mi. 18 Noonu mu ne : Nii laay def : daaneel sama sq yi, defaraat yu gna ry, ba man cee dajale sama *dugub ji ak sama am-am bpp. 19 Te dinaa ka sama bopp ne : Yaw mii, am nga
13

LUUG 12 125

alal ju bare ju mana dem ay ati at ; noppalal sa yaram, di lekk, di naan, tey bg. 20 Waaye Ylla ne ko : kk xel ! Guddig tey, dees na jl sa bakkan. Kon li nga dajale lpp, ku koy moom ? 21 Kiy dajale alal ngir boppam nag te amul dara ca kanam Ylla, lu mel nii moo lay dal.
Wolu Ylla

Noonu Yeesu daldi ne taalibeem yi : Loolu moo tax maa ngi leen koy wax, buleen seen bakkan jaaxal, ci lu ngeen wara lekk. Buleen jaaxle it ngir seen yaram ci lu ngeen wara sol, 23 ndaxte bakkan moo gn lekk, te yaram a gn koddaay. 24 Seetleen baaxo yi : duu ji, duu gob, amuu dencukaay, amuu sq, teewul Yllaa ngi len di dundal. Cy ni ngeen ppe maana picc yi ! 25 Ana kan ci yen ci kaw njaaxleem, moo mana yokk waxtu ci ppam ? 26 Su fekkee lu tuuti loolu rekk manuleen koo def, kon lu tax ngeen di jaaxle ci li ci des ? 27 Seetleen ni tor-tori ax mi di saxe. Duu liggey, duu cc, waaye maa ngi leen di wax ne *Suleymaan sax ci ndamam soluwul woon ni benn ci oom. 28 Yen i new ngm ! Bu Ylla woddee nii axum tool yi, miy sax tey, te bu subaa u def ko ci taal bi, ndax du leen gna wodd ? 29 Buleen di wut lu ngeen di lekk walla lu ngeen di naan ; te buleen ci jaaxle. 30 Ndaxte
22

loolu lpp, i xamul Ylla oo koy wut. Te seen Baay xam na ne soxla ngeen ko. 31 Waaye wutleen nguuram, te loolu lpp dina leen ko ci dollil. 32 Buleen ragal dara, yen coggal ju ndaw ji, ndaxte dafa soob seen Baay, mu jagleel leen nguuram. 33 Jaayleen seen alal, sarxe ko, ngir skku ay mbuusi xaalis yu dul bnn, maanaam alal ju dul jeex ca laaxira ; foofa scc du ko jege te max du ko yq. 34 Ndaxte fu sa alal nekk, fa la sa xol nekk itam.
Farlu gi

Takkuleen bu dgr te byyi lmp yi tkk. 36 Mel-leen ni ay surga yuy xaar seen njaatige buy jge ca cet ga, ndax bu fggee bunt ba, u ubbil ko ca saa sa. 37 Surga yooyee seen njaatige fekkul uy nelaw, ba mu agsee, oo gna yeyoo ngrm. Ci dgg maa ngi leen koy wax, njaatige bi dina sol yrey waa, wax len u toog lekk, ba noppi indil len am wi. 38 Su fekkee seen njaatige ci xaaju guddi lay w sax, walla bu suuf seddee, te fekk len noonu, surga yooyu oo gna yeyoo
35

LUUG 12 126

ngrm. 39 Waaye xamleen lii : bu boroom kr gi xamoon ban waxtu la scc bi di w, du ko byyi, mu toj kram. 40 Yen itam taxawleen jonn, ndaxte *Doomu nit ki dina w ci waxtu wu ngeen ko senuwul. 41 Piyeer ne Yeesu : Boroom bi, ndax dangay dgtal leb wii ngir nun rekk walla ngir mbooloo mpp ? 42 Boroom bi ne ko : Kan moo nekk surga bu takku te teey, bu njaatigeem teg ci waa kr gi, ngir mu len di dundal ci jamono ji ? 43 Bu njaatigeem wee te gis mu def noonu, surga boobu dina am ngrm. 44 Ci dgg maa ngi leen koy wax, njaatige bi dina ko teg ci alalam jpp. 45 Waaye su fekkee surga ba da ne ci xelam : Sama njaatige day yexa w, ba tax mu tmbalee dor surga ya ca des ak mbindaan ya, di lekk te di naan, di mndi, 46 kon njaatige ba dina w ci bs bu mu ko senuwul ak waxtu wu mu xamul. Dina ko dor ay dor yu metti, jox ko aub i gmul Ylla. 47 Surga bi xam bgg-bggu njaatigeem, te waajul mbaa mu takku def ko, dinau ko dor dor yu metti. 48 Waaye surga bi xamul bgg-bggu njaatigeem, te def lu yelloo ay dor, dinau ko dor dor yu new. Ku u jox lu bare dees na la feyeeku lu bare. Ku u dnk lu bare, dees na la laajaat lu ko pp.
Jmm walla fewaloo ci biir nit i

Damaa w ngir indi sawara si ci ddina, te bgg naa xaat taal bi tkk. 50 Fww u sob ma ci metit, te ba looluy mat, duma noppalu. 51 Ndax dangeena xalaat ne damaa w ngir indi jmm ci ddina ? Dedet. Maa ngi leen koy wax, damaa w ngir indi fewaloo. 52 Gannaaw-si-tey, bu juromi nit bokkee genn kr, dinau fewaloo. ett dinau fewaloo ak aar i ci des, aar i fewaloo ak ett oou. 53 Baay dina fewaloo ak doom, doom ak baayam. Ndey dina fewaloo ak doomam ju jigen ; doom ju jigen ji ak ndeyam. Goro dina fewaloo ak soxnas doomam ; soxnas nit ak goroom.
49

Lan mooy jamonoy tey jii

Yeesu neeti mbooloo ma : Bu ngeen gisee mu xiin ci sowu, dangeen naan ca saa sa : Dina taw, te mooy am. 55 Te bu ngeen ygee ngelaw liy uppe sudd, ngeen ne : Dina tng tngaay wu metti, te mooy am. 56 Naafq yi ngeen doon ! Man ngeena
54

ree *melow asamaan ak suuf, waaye lu tax manuleena ree li jamonoy legi ji di tekki ?
LUUG 12 127

Lu tax it dungeen tteel seen bopp liy jf ju jub ? 58 Bu la nit jiiee dara, ba ngeen nd di dem ca ttekat ba, nanga fexee juboo ak moom ci yoon wi. Lu ko moy, dina la ybbu ci yoon, yoon jbbal la ca loxoy alkaati ba, mu tj la. 59 Maa ngi la koy wax, doo gnn foofa mukk te feyuloo fiftin bi ci mujj.
57

Ku tuubul bkkaaram, snku

13

Ca jamono jooju ay nit w ca Yeesu, nettali mbirum

waa Galile, ya *Pilaat reylu woon, jaxase seen deret ak dereti mala, yi u rendi woon, jbbal len Ylla. 2 Mu ne len : Mbaa du dangeena xalaat ne, waa Galile yooyu daoo gna nekk bkkaarkat a ca des, ndax coono bi u daj ? 3 Maa ngi leen di wax ne du dgg. Waaye su ngeen tuubul seeni bkkaar, dingeen snku noonu, yen pp itam. 4 Te fukki nit ak jurom ett oou dee, bi taaxum kaw ma ca goxu Silowe daanoo ci seen kaw, ndax dangeena yaakaar ne oo gna nekk ay tookat eneen i dkk *Yerusalem ypp ? 5 Maa ngi leen di wax ne du dgg. Waaye su ngeen tuubul seeni bkkaar, dingeen snku noonu, yen pp itam. 6 Noonu mu daldi len wax leb wii : Nit amoon na ci toolam garab gu u naan *figg. Benn bs mu w di ko raas-si, fekku fa benn doom. 7 Noonu mu ne surga ba : etti at a ngii may w di raas-si garab gii te duma ci fekk dara. Gor ko. Lu tax muy xatal tool bi ? 8 Surga ba ne ko : Sang bi, byyiwaat ko fi at mii. Dinaa wqi taat wi, def ci tos. 9 Xy na dina mei. Bu ko deful, nga gor ko.
Yeesu faj na jigen ju xuuge ci bsub noflaay bi

Benn *bsub noflaay Yeesoo ngi doon jngle ci ab jngu. Amoon na fa jigen ju rab jppoon, ba feebarloo ko lu wara mat fukki at ak jurom ett ; dafa xuuge woon te manul woona siggi dara. 12 Bi ko Yeesu gisee, mu woo ko ne ko : Soxna si, sa feebar de na. 13 Noonu mu *teg ko ay loxoom, soxna sa siggi ca saa sa, di mggal Ylla. 14 Waaye njiitu jngu ba mer, ndax li Yeesu fajoon nit ca bsub noflaay ba, mu ne mbooloo ma : Am na jurom benni fan yu nit i wara liggey. Kon war ngeena w faju ci bs yooyu, waaye du ci bsub noflaay bi. 15 Boroom bi ne ko : Naafq yi ! Ndax bsub noflaay bi, kenn ku nekk ci yen du yiwee ca gtt ga ykkam walla mbaamam ngir wggi ko ? 16 Jigen jii nag bokk ci askanu *Ibraayma te
10 11

LUUG 12 , 13 128

*Seytaane tnk ko fukki at ak jurom ett, ndax kenn waru koo yiwi ci bsub noflaay bi ? 17 Naka la wax loolu, noonam ypp daldi rus, waaye mbooloo mi di bg ci jf yu yeme, yi mu doon def ypp.
Lebu doomu fuddn gi

Noonu Yeesu neeti : Lan la nguuru Ylla di nirool ? Lan laa ko mana mngaleel ? 19 Mi ngi mel ni doomu *fuddn gu nit jl, ji ko ci toolam. Mu sax, nekk garab, ba picci asamaan w, tgg ciy caram.
18

Lebu lawiir bi

Mu neeti : Lan laa mana mngaleek nguuru Ylla ? 21 Mi ngi mel ni lawiir bu jigen jl, jaxase ko ak etti andaari fari, ba kera tooyal bpp di funki.
20

Bunt bu xat bi

Yeesoo ngi doon jaar ci ay dkk yu mag ak yu ndaw, di jngle te jublu *Yerusalem. 23 Am ku ko ne : Boroom bi, ndax iy mucc u new lay doon ? Yeesu ne len : 24 Defleen seen kem kttan, ngir dugg ci bunt bu xat bi, ndaxte maa ngi leen koy wax, u bare dinau jema dugg, waaye duu ko man. 25 Jamono dina w, ju boroom kr gi di jg, tj buntam. Dingeen nekk ci biti di fgg naan : Boroom bi, ubbil nu ! Mu ne len : Xawma fu ngeen bokk. 26 Bu ko defee ngeen naan : Noo doon bokk di lekk ak a naan, te jngle nga ci sunuy pnc. 27 Mu ne len : Nee naa leen xawma fu ngeen bokk. Yen pp soreleen ma, defkati lu bon yi ! 28 Foofa dingeen jooy, di yyu, bu ngeen gisee seeni maam *Ibraayma, Isaaxa, *Yanqoba ak yonent ypp ci nguuru Ylla, te u dq leen ca biti. 29 Ay nit dinau jge penku ak sowu, nor ak sudd, w, bokk lekk ci am, yi Ylla di joxe ci nguuram. 30 Noonu enn ci i mujj ooy jiituji ; te ci i jiitu, ooy mujji.
22

Dinau yq Yerusalem

Ca jamono jooja ay *Farisen w ca Yeesu ne ko : Jgeel fii, dem feneen, ndaxte *Erodd a ngi lay wuta rey. 32 Noonu mu ne len : Demleen ne bukki boobu ne ko : Xoolal, maa ngi dq rab yi tey wral nit i tey ak suba. Ca etteelu fan ba, ma gg fa ma Ylla jmale. 33 Waaye fww ma dox sama itte tey,
31

LUUG 13 129

suba ak gannaaw suba, ndaxte wareesula reye ab yonent feneen fu dul *Yerusalem. 34 Yerusalem, Yerusalem, yaw miy rey yonent yi, tey snni ay doj ndaw yi, ba u dee, aka maa bggoona dajale say doom, ni ginaar di uufe ay cuujam te nanguwuleen ! 35 Kon nag Ylla dina brgl seen kr. Te maa ngi leen koy wax, dungeen ma gisati, ba kera ngeen ne : Yaw miy w ci turu Boroom bi, ku barkeel nga !
Yeesu ca krug Farisen

14

Benn *bsub noflaay Yeesu dem ci kru benn kilifag

*Farisen yi, ngir lekke fa. Nit aa ngi ko doon xool bu baax. 2 Faf am ca kanamam nit ku feebaroon, ay tnkam newi. 3 Yeesu ykkati baatam, ne xutbakat ya ak Farisen ya : Ndax jaadu na, nu faj ci bsub noflaay bi ? 4 Waaye pp ne cell. Yeesu daldi laal jarag ja, faj ko, ba noppi ne ko mu ibbi. 5 Gannaaw loolu mu ne len : Ku sa doom walla sa ykk daanu ci teen, ndax doo dem gnneji ko ca saa sa, fekk sax bsub noflaay la ? 6 Amuu woon dara lu u ciy teg. 7 Yeesu gis ni gan yi doon tnne toogu yu yiw yi, mu daldi len wax leb wii : 8 Bu u la wooyee ci xewu cet, bul jl toogu bu yiw. Man na am woo nau it nit ku la pp daraja. 9 Kon ki leen woo yen aar pp man na w ci yaw ne la : Joxal toogu bi nit kii. Noonu dinga rusa dem ca toogu bu gannaawe ba. 10 Waaye bu u la wooyee, demal ca toogu bu gannaawe ba. Bu ko defee ki la woo, bu agsee ne la : Sama xarit, ggal ca kaw. Loolu dina la sagal ci i nga toogandool ci lekkukaay bi.

Ndaxte kpp kuy ykkatiku dees na la suufeel, te kuy suufeelu, u ykkati la. 12 Noonu Yeesu ne ki ko woo woon lekk : Boo dee woote a walla reer, bul woo rekk say xarit, say doomi ndey, say bokk, walla say dkkandoo yu am alal. Lu ko moy oou itam dinau la woo, fey la bor bi. 13 Waaye boo dee woote lekk, wool new doole yi, lggi yi, lafa yi ak gumba yi. 14 Soo ko defee, dinga barkeel, ndaxte duu la ko mana fey, waaye dinga jot sag pey, bs bi i jub di dekki.
11

Lebu iy jgglu ci ngan gi

Bi mu dggee wax yooyu, kenn ca gan ya ne Yeesu : Kiy lekk ci am, yi Ylla di joxe ci nguuram, barkeel nga ! 16 Yeesu
15

LUUG 13 , 14 130

ne ko : Dafa amoon nit ku togglu ay am, woo ay nit u bare. 17 Bi waxtuw lekk jotee mu ynni surga ca a muy ganale, fttali len : Man ngeena w, ndaxte lpp sotti na legi. 18 Waaye u tmbali di jgglu ci ngan gi oom pp. Ku jkk ka ne ko : Damaa jnd tool legi, te fww ma dem seeti ko. Maa ngi lay aan, nga jggal ma. 19 Keneen ne : Damaa jnd legi fukki ykk, te damay dem nii, jem lena beyloo ba xam. Maa ngi lay aan, nga jggal ma. 20 Keneen ne ko : Damay sooga takk jabar, looloo tax duma mana w. 21 Surga ba dellu ca njaatigeem nettali ko loolu lpp. Noonu boroom kr ga mer, daldi ne surga ba : Demal gaaw ca pnc ya ak ca mbedd ya ca dkk ba, te indil ma fii new doole yi, u lggi i, gumba yi ak lafa yi. 22 Surga ba waat ne ko : Sang bi, def naa li nga ma sant, waaye brab bi feesul. 23 Noonu njaatige ba ne ko : Gnnal dkk bi te dem ca yoon ya ak ca tool ya, xiir nit i, u duggsi, ngir sama kr fees. 24 Maa ngi leen koy wax, ci i ma woo woon ci sama reer bi, kenn du ci am.
Ab taalibe war na dddu lpp, topp Yeesu

Am mbooloo yu ry yu toppoon ci Yeesu, ba muy dem ca yoon wa. Mu geestu ne len : 26 Kpp ku w ci man te gnalu ma ko baayam, yaayam, soxnaam, ay doomam, ay magam ak ay rakkam, walla sax bakkanam, du mana nekk sama taalibe. 27 Kpp koo xam ne nanguwuloo kk sa bakkan, ba mel ni ku u daaj ci bant, te nga topp ma, doo mana nekk sama taalibe. 28 Su kenn ci yen bggee tabax taaxum kaw, ndax du jkka toog, xalaat aata la ko wara dikke, ngir seet ba xam ndax am na xaalis bu mana ggale liggey bi ? 29 Lu ko moy, su ykkatee fondamaa bi te manu koo ggale, i koy gis dinau ko aawal, naan ko : 30 Waa jii dafa tmbalee tabax, waaye manu koo ggale. 31 Walla boog ban buur mooy dugg ci xare ak beneen buur te jkkula toog, seet ba xam moom ak fukki junniy xarekat man na xeex ak kiy w ak aar fukki junniy xarekat ? 32 Su ko manul, dafay ynni ndaw ca beneen buur ba, fi ak ma ngay sore, ngir u juboo. 33 Naka noonu itam ku nekk ci yen, bu ddduwul li mu am lpp, du mana nekk sama taalibe. 34 Xam ngeen nag ne xorom lu baax la, waaye bu sppee, nan lau koy delloo cafkaam ? 35 Du jari suuf, te du nekk tos. Dau koy snni ca biti. Dglul bu baax, yaw mi am ay nopp.
25

LUUG 14 131

Lebu xar mu rer ma

15

Ay *juutikat ak ay boroom bkkaar daan jegesi Yeesu

ngir dglu ko. 2 *Farisen ya ak *xutbakat ya di urumtu naan : Waa jii mi ngi nangoo nekk ak ay boroom bkkaar ak a lekkandook oom ! 3 Noonu Yeesu daldi len wax leb wii ne len : 4 Kan ci yen soo amoon temeri xar, te benn rer ci, nooy def ? Ndax doo byyi ca parlukaay ba jurom eent fukki xar ya ak jurom eent, toppi ma rer, ba gis ko ? 5 Te boo ko gisee, dinga ko gddu ak bnneex, ybbu ko kr ga. 6 Boo ggee ca kr ga, dinga woo say xarit ak say dkkandoo ne len : Kaayleen bnneexu ak man, ndaxte gis naa sama xar ma reroon. 7 Maa ngi leen di wax lii : ci noonule, dina am mbg ci asamaan, bu benn bkkaarkat tuubee ay bkkaaram. Te mbg moomu mooy pp mbg, mi fay am, ngir jurom eent fukk ak jurom eent u jub, te soxlawuoo tuub seeni bkkaar.
Lebu xaalis bu rer ba

Te it bu jigen dencoon fukki libidoor, benn rer ca, nu muy def ? Ndax du taal ab lmp, bale kr ga, seet fu nekk, ba gis ko ? 9 Bu ko gisee, dina woo ay xaritam ak ay dkkandoom ne len : Kaayleen bnneexu ak man, ndaxte gis naa sama alal ja reroon. 10 Maa ngi leen di wax lii : ci noonule la malaakay Ylla yi di ame mbg ci benn bkkaarkat bu tuubee ay bkkaaram.
8

Doom ju rer ja

Yeesu dellu ne len : Dafa amoon gor gu am aari doom. Benn bs caat ma ne baay ba : Baay, damaa bggoon, nga jox ma li may wara fetewoo ci ndono li. Noonu baay ba daldi len sddale alalam. 13 Ay fan yu new gannaaw gi, caat ma fab yfam ypp, dem ca rew mu sore, yq fa alalam ci topp nafsoom. 14 Bi mu snkee alalam jpp, xiif bu metti dal ca rew ma, mu tmbalee kk. 15 Mu dem nag, di liggeyal ku dkk ca rew ma, kooku yebal ko ca ay toolam ngir mu smm mbaamxuux ya. 16 Mu xiif ba bgga lekk ca amu mbaam-xuux ya, ndaxte kenn mayu ko dara. 17 Mujj xelam dlsi, mu ne : Sama baay am na ay surga yu bare, te dauy lekk ba suur. Man nag maa ngi fii di bgga dee ak xiif ! 18 Damay jg, dem ca sama
11 12

LUUG 15 132

baay ne ko : Baay, too naa Ylla, too naa la ; 19 yeyootumaa nekk sa doom ; boole ma ci say surga. 20 Mu daldi jg, jm kr baayam. Waaye bi muy soreendi kr ga, baayam sen ko, yrm ko, daldi daw laxasu ko, fon ko. 21 Doom ja ne ko : Baay, too naa Ylla, too naa la ; yeyootumaa nekk sa doom. 22 Waaye baay ba ne ay surgaam : Gaawleen indi mbubb, mi gna rafet, solal ko ko. Te ngeen roof ab jaaro ci loxoom te solal ko ay dll. 23 Indileen sllu wu duuf wa te rey ko, nu lekk te bnneexu ; 24 ndaxte sama doom jii dafa dee woon te dundaat na, dafa reroon te fee na. Noonu u tmbalee bnneexu. 25 Fekk booba taaw baa nga woon ca tool ya. Bi mu wee, ba jub kr ga, mu dgg uy tgg, di fecc. 26 Mu daldi woo kenn ca surga ya nag, laaj ko lu xew. 27 Mu ne ko : Sa rakk moo dlsi, te sa baay rey na sllu wu duuf wa, ndaxte ibsi na ci jmm.

 Ci kaw loolu taaw ba daldi mer, baa dugg ca kr ga. Baayam daldi gnn, ngir aan ko mu dugg. 29 Waaye taaw ba wax baayam ne ko : Seetal aata at laa la liggeyal, mel ni jaam, te masumaa moy sa ndigal, waaye yaw, masuloo ma may sax tef, ngir ma bnneexu, man ak samay xarit. 30 Waaye bi sa doom jii dikkee, moom mi yq sa alal ci ndoxaan, reyal nga ko sllu wu duuf wi. 31 Noonu baay bi ne ko : Sama doom, yaa ngi ak man bs bu nekk, te li ma am lpp, yaa ko moom. 32 Waaye war nanoo bnneexu te bg, ndaxte sa rakk jii dafa dee woon te dundaat na, dafa reroon te fee na.
28

Lebu bkk-neg bu njubla bi

16

Yeesu neeti ay taalibeem : Benn boroom alal

moo amoon bkk-neg bu u jii ne dafay pasar-pasaree alal ji. 2 Waa ja woo ko ne ko : Li may dgg ci yaw mooy lan ? Leeralal ma ni nga liggeye ak sama alal, ndaxte dootoo nekkati sama bkk-neg. 3 Bkk-neg bi di xalaat naan : Nu may def nag, segam sama njaatige dafa may dq ci liggey bi mu ma joxoon ? Dem beyi ? Awma kttanam. Yelwaani ? Rus naa ko. 4 Xam naa ni may def, ba su ma kkee sama liggey, ay nit fat ma. 5 Noonu mu daldi woolu kenn ku nekk ca a ameeloon njaatigeem bor. Ka jkka w, mu ne ko : aata nga ameel sama njaatige ? 6 Mu ne ko : Temeri bidoi diwu *oliw. Bkk-neg ba ne ko : Sa kayit a ngii. Toogal fii gaaw te bind jurom fukk. 7 Mu neeti keneen :
LUUG 15 , 16 133

Yaw nag, aata nga ko ameel ? Mu ne ko : Temeri saakuy pepp. Bkk-neg ba ne ko : Sa kayit a ngii. Bindal jurom ett fukk. 8 Njaatige ba nag daldi naw ni bkk-neg bu njubla boobu muuse woon. Ndaxte i bokk ci ddina oo gna muus ci li u jote ci seen diggante ak seen moroom, ba raw i bokk ci leeru Ylla. 9 Yeesu teg ca ne : Maa ngi leen di wax lii : skkuleen ay xarit jaare ko ci alalu ddina, ngir bu alal nekkatul, u man leena fat ca dal yu sax ya. 10 Nit ku maandu ci yf yu new, dina maandu itam ci yu bare. Ku jubadi ci yf yu new, du jub ci yu bare. 11 Su fekkeente ne nag jubuleen ci alalu ddina, kon ku leen di dnk alal ju wor ji ? 12 Te su ngeen maanduwul ci alal ji ngeen moomul, kon ku leen di jox alal ji ngeen moom ? 13 Benn jaam manula jaamoondoo aari sang ; fww nga ba kii, bgg ki ci des, walla nga jpp ci kenn ki, xeeb ki ci des. Manuleena boole jaamu Ylla ak jaamu Alal. 14 *Farisen yi dglu li Yeesu doon wax lpp, tmbali di ko reetaan, ndaxte u bggoon xaalis lau. 15 Waaye Yeesu ne len : Yen yena ngi fexee jub ci kanam nit i waaye Ylla xam na seen xol. Ndaxte li nit iy fonk, Ylla sib na ko. 16 Yoonu *Musaa wi ak waxi yonent yi u ngi fi woon ba kera *Yaxya di w. La ko dale foofa nag, ygle nau xibaaru jmm bi ci nguuru Ylla, te pp a ngi gor-gorlu, ngir dugg ci. 17 Waaye nag asamaan ak suuf jge fi moo gna yomb randal wenn rdd ci arafu yoonu Musaa. 18 Ku fase sa soxna, ba noppi takk keneen, njaaloo nga, te ku takk jigen ju jkkram fase, njaaloo nga.

Boroom alal ji ak Lasaar

Dafa amoon boroom alal juy sol yre yu rafet te jafe, tey dund bs bu set dund gu neex. 20 Fekk miskin mu uy wax Lasaar daan tdd ca buntu kram, fees dell ak ay gom, 21 te bu saoon, di lekk ci desiti am wiy rot ci lekkukaayu boroom alal ji. Xaj yi sax daan nau w, di mar ay gomam. 22 Noonu miskin ma dee, malaaka yi ybbu ko ca wetu *Ibraayma. Boroom alal ja itam dee, u suul ko. 23 Bi u koy mbugal ca sawara, mu ten, sen fu sore Ibraayma ak Lasaar ci wetam. 24 Noonu mu yuuxu ne : Maam Ibraayma, yrm ma ! Yebalal Lasaar, mu spp catul baaraamam ci ndox, seralal ma sama lmmi, ndaxte maa ngi sonn lool ci sawara
19

LUUG 16 134

sii ! 25 Ibraayma ne ko : Sama doom, fttalikul ne jot nga sa bnneex ci ddina, fekk Lasaar dkk ci tiis. Looloo tax xolam sedd fii, yaw nag, ngay sonn. 26 Rax-ca-dolli it am na kmb gu xot sunu diggante ak yen, ba tax i bgga jge fii jm ci yen, walla i bgga jge foofu jmsi ci nun, duu ko man. 27 Noonu boroom alal ja ne : Kon nag maam, maa ngi lay aan, nga yebal Lasaar ca sama kr baay, 28 ndaxte am naa fa juromi rakk. Na len artu, ngir u baa w oom itam ci brabu metit wii. 29 Ibraayma ne ko : Say doomu baay, u ngeek yoonu *Musaa ak terey yonent yi. Nau len dggal. 30 Boroom alal ja ne ko : Dedet, maam Ibraayma, waaye su kenn dekkee, dem ca oom, dinau tuub seeni bkkaar. 31 Waaye Ibraayma ne ko : Su u dgluwul Musaa ak yonent yi, kon ku dekki sax, du tax u gm.
Bkkaar, ngm, ak warugaru jaam

17

Yeesu waxaat ay taalibeem ne len : Fiir yuy

ybbe nit bkkaar manta kk, waaye toroxte dal na ki koy lal. 2 u takk *doj wu ry ci baatam, snni ko ci gej moo gn ci moom muy daaneel ci bkkaar kenn ci i gna tuuti ci ii. 3 Wottuleen seen bopp. Bu sa mbokk tooee, yedd ko. Bu rccoo, baal ko. 4 Te su la tooee jurom aari yoon ci bs bi, te w ci yaw jurom aari yoon ne la : Tuub naa ko, nanga ko baal. 5 Ndaw ya wax Boroom bi ne ko : Yokkal sunu ngm. 6 Boroom bi ne len : Su ngeen amee ngm gu tuuti sax niw peppu *fuddn, kon dingeen mana ne garab gii : Buddeekul, dem jmbtu ca gej ga, te dina def li ngeen wax. 7 Kan ci yen bu amoon surga bu beyi walla bu smmi ba w, ndax dafa ko naa : Kaay lekk? 8 Dedet. Xanaa kay da ko naan : Defaral ma reer bi. Takkul te tibbal ma, ba ma lekk te naan, ba noppi nga doora lekk te naan. 9 Li surga ba topp ndigal, ndax tax na mu yelloo ngrm ? Dedet. 10 Noonu yen itam bu ngeen toppee li u leen sant lpp ba noppi, dangeena war ne : Ay surga rekk lanu. Sunu warugar lanu def.
Yeesu faj na fukki gaana

Bi muy dem *Yerusalem ba tey, Yeesu jaar ci dig wiy xjjale Samari ak Galile. 12 Bi muy jub benn dkk, fukki *gaana w, dogale ko. u taxaw dnd ko, di wax ca kaw naan : 13 Yeesu,
11

LUUG 16 , 17

135

kilifa gi, yrm nu ! 14 Naka la len Yeesu di gis, naan len : Demleen won seen bopp *sarxalkat ya. Bi uy dem, u daldi set. 15 Kenn ci oom gis ne wr na, daldi dpp, di mggal Ylla ak baat bu xumb. 16 Mu dpp jm ca tnki Yeesu, di ko grm. Fekk nitu *Samari la woon. 17 Noonu Yeesu daldi ne : Xanaa du fukk ypp a wr ? Ana jurom eent a nag ? 18 Amul kenn ci oom ku w grm Ylla ku dul doxandem bii ! 19 Noonu Yeesu ne ko : Jgal dem ; sa ngm faj na la.
Li xew bu Doomu nit ki wee

*Farisen yi laaj Yeesu ne ko : Ka la Ylla di tral nguuram ? Mu ne len : Bu Ylla di wcce nguuram ci nit i, kenn du ko mana teg bt. 21 Duu mana wax it ne : Xool-leen, mi ngi fii, walla : Ma nga fale, ndaxte nguuru Ylla wcc na ci seen biir. 22 Noonu mu ne taalibe ya : Jamono dina w, fu ngeen di bgga gis su doon sax benn fan ci jamono ju *Doomu nit ki di w, waaye dungeen ko gis. 23 Dees na leen ne : Mi ngi fii ! walla : Ma nga fale ! Buleen dem, mbaa ngeen di len topp. 24 Ndaxte ni melax naan ryye ci asamaan, di leeral gii wet, ba ca gee, noonu it la Doomu nit ki di mel ci bsam. 25 Waaye balaa booba fww mu sonn lool te niti jamono jii dddu ko. 26 La xewoon ca bsi Noyin, dina xewaat ci bsi Doomu nit ki. 27 Nit aa ngi doon lekk ak di naan, di jl jabar ak a syi, ba bs ba Noyin duggee ca gaal ga. Noonu mbnn ma w, rey len oom pp. 28 Dina mel it ni la xewoon ca bsi Lot. Nit aa ngi doon lekk ak di naan, di jnd ak di jaay, di ji ak di tabax. 29 Waaye bs ba Lot gnnee *Sodom, Ylla tawloo sawara ak tamarax, rey len oom pp. 30 Noonu lay mel, bs bu Doomu nit kiy fee. 31 Ca bs boobee ku nekk ca kaw kr ga te ay bagaasam nekk ca biir, bumu wcc jli len. Te it ku nekk ca tool ya, bu mu ibbi. 32 Fttalikuleen soxnas Lot ! 33 Kuy wuta rawale sa bakkan, dinga ko kk, waaye ku ko kk, dinga dund. 34 Maa ngi leen koy wax : ca jamono jooju, aar dinau bokka tdd guddi, dees na ybbu kenn ki, byyi ka ca des. 35-36 aari jigen dinau wolandoo, dees na ybbu kenn ci, byyi ka ca des. 37 Taalibe yi ne Yeesu : Fu loolu di xewe, Boroom bi ? Yeesu ne len : Fa mdd nekk, la tan yiy dajee.
20

LUUG 17 136 Lebu ttekat bi ak jigen ju jkkram faatu

18

Noonu Yeesu wax len itam leb

wii ngir xamal len ne war naoo sax ci aan te baa xddi. 2 Nee na : Dafa amoon cib dkk, benn ttekat bu ragalul Ylla te faalewul mbindeef. 3 Amoon na itam ca dkk ba jigen ju jkkram faatu ju daan faral di w ci moom, naan ko : tte ma ak sama noon ! 4 ttekat ba ba lu ygg, waaye am bs mu ne ci xelam : Ragaluma Ylla te faalewuma mbindeef, 5 waaye jigen jii lakkal na ma ; kon dinaa ko tte, ngir mu baatee w sonal ma. Dina rey ak ay wax. 6 Boroom bi tegaat ca ne : Dgluleen bu baax li ttekat bu

bon boobu wax ; 7 ndax Ylla du tte jub mbooloom mi mu tnn te u koy aan wall guddi ak bccg ? Ndax dina len xaarloo ? 8 Maa ngi leen koy wax, dina len tte jub ci lu gaaw. Waaye bu *Doomu nit ki wee, ndax dina fekk ngm ci ddina ?
Lebu Farisen bi ak juutikat bi

Yeesu waxaat leb wii nit, i foog ne jub nau tey xeeb i ci des. 10 Mu ne : Dafa amoon aari nit u dem ca kr Ylla ga, di aan. Kenn ki ab *Farisen la, ki ci des *juutikat. 11 Farisen baa nga taxaw di aan ci xelam naan : Yaw Ylla, maa ngi lay sant ci li ma melul ni eneen iy scc, di def lu jubadi te di njaaloo, rawatina juutikat bii. 12 Ayu-bs gu nekk damay woor aari yoon, di joxe asaka ci lpp lu ma wut. 13 Juutikat ba moom, ma nga taxaw fu sore te bggula siggi sax, xool ca asamaan. Waaye ma ngay fgg dnnam te naan : Yaw Ylla, yrm ma, man miy bkkaarkat. 14 Yeesu teg ca ne : Maa ngi leen koy wax, nit kooku, ba muy ibbi kram, moom la Ylla tte ni ku jub, waaye du Farisen ba. Ndaxte kpp kuy ykkatiku dees na la suufeel, te kuy suufeelu, u ykkati la.
9

Liir yi

Amoon na ay nit, uy indil Yeesu ay liir, ngir mu teg len ay loxoom. Bi taalibe ya gisee loolu, u gdd len. 16 Waaye Yeesu woo len ne : Byyileen xale yi, u w ci man, te buleen len tere, ndaxte u mel ni oom oo yelloo nguuru Ylla. 17 Ci dgg, maa ngi leen koy wax, ku woyoful ni xale, nangu nguuru Ylla, doo ci mana dugg.
15

LUUG 18 137 Njiitu Yawut bu bare alal

Benn njiitu Yawut laaj Yeesu ne ko : Kilifa gu baax gi, lu ma wara def, ba am wll ci dund gu dul jeex ? 19 Yeesu ne ko : Lu tax nga wooye ma ku baax ? Ylla rekk a baax. 20 Xam nga ndigal yi : Bul njaaloo, bul bome, bul scc, bul seede lu dul dgg, teralal sa ndey ak sa baay. 21 Njiit la ne ko : Loolu lpp smm naa ko li dale ci sama ndaw ba tey. 22 Bi Yeesu dggee loolu, mu ne ko : Lenn rekk moo la dese. Jaayal li nga am lpp, sddale ko miskin yi te dinga woomle ca asamaan ; boo noppee, nga w topp ci man. 23 Bi nit ka dggee loolu, mu am tiis, ndaxte ku bare woon alal la. 24 Yeesu xool ko, daldi ne : Boroom alal, dugg ci nguuru Ylla, lu jafee ngoogu ! 25 Gilem jaar ci bn-bnu puso moo gna yomb boroom alal dugg ci nguuru Ylla. 26 i doon dglu daldi ne : Kon nag ku mana mucc ? 27 Yeesu ne len : Li t nit i, twul Ylla. 28 Noonu Piyeer ne : Nun de, dddu nanu li nu am lpp, topp la. 29 Yeesu ne len : Ci dgg maa ngi leen koy wax, kpp ku dddu kr walla soxna walla ay doomi ndey walla ay waajur walla ay doom ngir nguuru Ylla, 30 dinga am tey jii ay yooni yoon, ak dund gu dul jeex llg.
18

Yeesu xamle na etteelu yoon ne dina dee, dekki

Yeesu wetoo ak fukki taalibe yi ak aar ne len : Nu ngi dem *Yerusalem, te li yonent yi bindoon lpp ci mbirum *Doomu nit ki dina mat. 32 Dinau ko jbbal i dul Yawut, u aawal ko, saaga ko, tifli ci kawam. 33 Gannaaw bu u ko doree ay yar ba noppi, dinau ko rey, waaye ca etteelu fan ba dina dekki.
31

Waaye taalibe ya dgguu li mu len doon wax ; kddu yooyu ump na len, te xamuu li waxi Yeesu yooyu tekki.
34

Yeesu faj na ku gumba

Bi Yeesu di agsi dkku Yeriko, am gumba gu toogoon ca wetu yoon wa, di yelwaan. 36 Naka la gumba ga dgg mbooloo di jll, mu laaj lan moo xew. 37 u wax ko ne : Yeesum Nasaret moo fay jaar. 38 Noonu mu yuuxu ne : Yeesu, *Stu Daawuda, yrm ma ! 39 i jiitu woon gdd ko, ngir mu noppi. Waaye muy gna yuuxu naan : Stu Daawuda, yrm ma ! 40 Noonu Yeesu taxaw, santaane u indil ko ko. Bi mu jegesee, Yeesu laaj
35

LUUG 18 138
d

19.13 Maanaam mina. Seetal Xaalis ci Leeral yi.

ko ne : 41 Loo bggoon ma defal la ko ? Mu ne ko : Sang bi, damaa bgga gis. 42 Noonu Yeesu ne ko : Na say bt gis ! Sa ngm faj na la. 43 Ca saa sa mu daldi gis. Noonu mu topp ci Yeesu, di mggal Ylla. Mbooloo mpp gis loolu, di sant Ylla.
Yeesu dugg na ca kr Sase

19

Yeesu dugg na Yeriko, jaar ca dkk ba, di dem. 2

Waaye amoon na fa waa ju uy wax Sase. Njiitu *juutikat la, te di ku bare alal. 3 Bgg na gis kan mooy Yeesu, waaye dafa gtt lool, ba manu koo gis ndax mbooloo ma. 4 Noonu mu daw, jiituji ca yoon wa, yeg ci genn garab ngir gis Yeesu, ndaxte foofa la naroona jaar. 5 Bi Yeesu dikkee ba tollook garab ga nag, mu ten ne ko : Sase, wccal gaaw, ndax tey sa kr laa wara dal. 6 Sase daldi gaawantu wcc, ganale ko ak mbg. 7 pp gis loolu, di urum-urumi naan : Mi ngi dal cig kru boroom bkkaar. 8 Waaye Sase taxaw ne Boroom bi : Dglul Boroom bi, dogu naa may sama genn-wllu alal miskin yi, te lu ma masa njubla nit, jl alalam, dinaa ko fey eenti yoon lu ni tollu. 9 Yeesu ne ko : Mucc gi wcc na tey ci kr gii, ndaxte nit kii, ci askanu *Ibraayma la bokk itam. 10 Ndaxte *Doomu nit ki w na, ngir seet te musal i rer.
Lebu surga, ya buur bi dnk xaalisam

Bi nit i doon dglu kddu yooyu, Yeesu teg ca leb, ndaxte jege woon na *Yerusalem, te oom foogoon nau ne nguuru Ylla dafay daldi fee ca saa sa. 12 Mu ne nag : Dafa amoon boroom juddu bu rafet bu demoon ci rew mu sore, ngir u fal ko buur te mu dlsiwaat. 13 Noonu mu woo fukk ci ay surgaam, jox ku nekk benn libidoor d, ne len : Liggeyleen ci, ba may ibsi. 14 Waaye waa rewam bgguu ko. Noonu u ynni ndaw ci gannaawam ne : Bggunu nit kii yilif nu. 15 Bi u ko falee buur nag, ba mu dlsi, mu woolu surga, ya mu joxoon wurus wa, ngir xam nan lau ci liggeye. 16 Ku jkk ka w ne ko : Sang bi, sa libidoor bii jur na fukki libidoor. 17 Buur ba ne ko : Def nga lu baax, surga bu baax nga. Segam wone nga ne takku nga ci lu tuuti, falul ci fukki dkk. 18 Surga ba ca topp w ne : Sang bi, sa libidoor ba indi na juromi libidoor. 19 Buur ba ne ko : Yaw, falul ci juromi dkk.
11

LUUG 18 , 19 139

Keneen w ne : Sang bi, sa libidoor baa ngi nii. Dama koo fasoon ci sekkit, denc ko. 21 Dama laa ragaloon, ndaxte ku neg
20

nga. Dangay nangu loo dnkaanewul, di dajale loo jiwul. 22 Buur ba ne ko : Ci say wax laa lay tte, surga bu bon bi ! Xamoon nga ne, nit ku neg laa, di nangu lu ma dnkaanewul, te dajale lu ma jiwul. 23 Lu tax nag ybbuwoo sama xaalis ca denckati xaalis ya ? Bs bu ma wee nag, ma mana jot sama xaalis ak la mu jur. 24 Ci kaw loolu mu ne a taxawoon ca wetam : Nanguleen libidoor bi ci moom, jox ko boroom fukki libidoor yi. 25 u ne ko : Sang bi, am na fukki libidoor ba noppi. 26 Buur ba ne len : Maa ngi leen koy wax, ku am, dinau la dolli, waaye ku amul, li nga am as new sax, dinau ko nangu. 27 Waaye sama noon yi, i bggul woon ma doon seen buur, indileen fii, rey len ci sama kanam.
Yeesu dugg na Yerusalem

Bi mu waxee loolu ba noppi, Yeesu dafa daldi jiitu, jm *Yerusalem. 29 Bi muy jege dkki Betfase ak Betani, ci wetu tund wu uy wax *tundu Oliw ya, Yeesu yebal aar ci ay taalibeem, 30 ne len : Demleen ci dkk bi ci kanam. Bu ngeen fa duggee, dingeen fa gis cumbur gu kenn masula war. Yiwileen ko, indi. 31 Bu leen kenn laajee : Lu tax ngeen koy yiwi ? neleen ko : Boroom bi da koo soxla. 32 aari ndaw ya dem, fekk mbir ya deme, na len ko Yeesu waxe woon. 33 Bi uy yiwi cumbur ga nag, ay boroomam ne len : Lu tax ngeen di yiwi cumbur gi ? 34 u ne : Ndaxte Boroom bi da koo soxla. 35 Noonu u indil cumbur gi Yeesu, daldi lal seeni yre ca kaw, yegal ca Yeesu. 36 Bi muy dem, nit i di lalal Yeesu seeni yre ci yoon wi. 37 Bi u agsee fa mbartalum *tundu Oliw ya doore, taalibeem ypp fees ak mbg, tmbalee mggal Ylla ca kaw ndax kemaan yu bare yi u gis. 38 u ngi naan : Yaw buur biy w ci turu Boroom bi, ku barkeel nga ! Na jmm am ca asamaan, te ndam li fete ca brab yu gna kawe ! 39 Waaye ay *Farisen yu nekkoon ca mbooloo ma ne Yeesu : Kilifa gi, yeddal sa taalibe yi ! 40 Noonu mu ne : Maa ngi leen koy wax, bu u noppee oom, doj yiy xaacu. 41 Bi Yeesu jegee dkk ba, ba sen ko, mu jooy ko 42 naan : Cy yaw itam, boo xamoon bsub tey yi la mana indil jmm !
28

LUUG 19 140

Waaye fi mu ne manuloo koo gis. 43 Bs dina wi yu say noon di jal, wrale la. Dinau la tj ci biir, tanc la. 44 Dinau la yqate, yaw ak sa waa dkk. Doj dootul des ci kaw doj ci yaw, ndaxte reewoo jamono ji Ylla we, wallusi la.
Yeesu jngle na ca kr Ylla ga

Gannaaw loolu Yeesu dugg ca kr Ylla ga, daldi dq a fay jaay, 46 naan len : Mbind mi nee na : Sama kr kru aan ci Ylla lay doon ; waaye yen def ngeen ko kru scc. 47 Bs bu nekk Yeesu di jngle ca kr Ylla ga. *Sarxalkat yu mag ya ak *xutbakat ya, oom ak njiiti xeet wa, u ngi ko doon wuta reylu. 48 Waaye xamuu woon lan lau mana def, ndaxte nit pp a ngi ko doon dglu, ba benn baat raw len.
45

Sa-sau Yeesu

20

Benn bs Yeesu doon jngal nit a ca kr Ylla ga, di len

ygal xibaaru jmm bi. *Sarxalkat yu mag ya ak *xutbakat

ya ak njiit ya w ne ko : 2 Wax nu ci ban sa-sa ngay defe yf yii, walla kan moo la may boobu sa-sa. 3 Yeesu ne len : Man itam dinaa leen laaj lenn : waxleen ma, 4 la *Yaxya daan def, di *sob nit i ci ndox, fu mu ko jle, ci Ylla walla ci nit i ? 5 u waxtaan ci seen biir naan : Bu nu nee : Ci Ylla, dina laaj : Lu tax gmuleen ko kon ? 6 Te bu nu nee : Ci nit i, mbooloo mpp dinau nu snni ay xeer, ndaxte gm nau ne Yaxya yonent la woon. 7 Noonu u ne ko xamuu fu mu ko jle. 8 Yeesu ne len : Kon man itam duma leen wax ci ban sa-sa laay defe yf yii.
Lebu beykat yi

Noonu Yeesu daldi wax nit a leb wii : Amoon na nit ku jmbt toolu rese, batale ko ay beykat, dem tukki tukki bu ygg. 10 Bi tool bi oree nag, mu ynni surga ci oom, ngir jot wllam ci meeef gi. Waaye beykat yi dor ko ay yar, dq ko, mu dellu ak loxoy neen. 11 Mu ynniwaat beneen surga, u dor ko moom itam, toroxal ko, dq ko, mu dellu ak loxoy neen. 12 Mu ynneeti etteelu surga, u gaa ko, dq ko. 13 Boroom tool ba daldi ne : Nan laay def nag ? Dinaa ynni sama doom, sama reeni xol. Xy na u weg ko, moom. 14 Waaye bi beykat yi gisee doom ji, u ne ci seen biir : Kii moo wara donn tool bi ; nan ko rey, moom ndono li. 15 u gnne ko tool bi nag, rey ko.
9

LUUG 19 , 20 141

Noonu Yeesu laaj len : Nu len boroom tool bi di def, nag ? 16 Xanaa w, rey beykat yooyu, dnk tool ba eneen. Bi Yeesu waxee loolu, nit a ne ko : Ylla tere ! 17 Waaye Yeesu ne len jkk, daldi ne : Kon nag lu baat yii ci Mbind mi di tekki : Doj wa tabaxkat ya snni, mujj na di doju ko. 18 Kpp ku dal ci doj woowu, dammtoo, te ku mu dal ci sa kaw, rajaxe la. 19 *Xutbakat ya ak *sarxalkat yu mag ya u ngi doon wuta jpp Yeesu ca taxawaay ba, ndaxte xam nau ne oo tax mu wax leb woowu. Waaye ragal nau mbooloo ma.
Galag gi uy fey buur bi Sesaar

Noonu u koy yeeru, daldi ynni ay nit u mbubboo njub, sas len u fexe koo jpp ci ay waxam, ngir jbbal ko boroom rew, ma yor kilifteef ak sa-sa. 21 u daldi w ci Yeesu ne ko : Kilifa gi, xam nanu ne li ngay wax te di ko jngle lu jub la. Amuloo parlqu, waaye dangay xamle yoonu Ylla ci bu wor. 22 Wax nu, ndax jaadu na, nu fey buur bi *Sesaar galag walla det. 23 Waaye Yeesu xam na seen pexe ne len : 24 Wonleen ma posetu *denariyon. Kan lau ci def nataalam ak turam ? u ne ko : Sesaar. 25 Noonu mu ne len : Joxleen nag Sesaar li Sesaar moom, te jox Ylla li Ylla moom. 26 Noonu manuu ko woona jpp ciy waxam ci kanam mbooloo ma ; u waaru ci tontam, ba wedam.
20

Sadusen ak ndekkite li

Noonu ay nit, u bokk ci *Sadusen yi, w ci moom. Sadusen yi nag oom weddi nau ndekkite li. Noonu u laaj ko ne : 28 Kilifa gi, *Musaa bindal na nu ne, ku magam faatu te byyiwul doom ak soxnaam, kooku war na donn jigen ji, ba ykkati giiru magam. 29 Amoon na fi nag jurom aari gor
27

u bokk ndey ak baay. Taaw ba takk jabar, faatu, te byyiwul doom. 30-31 aareel ba takk jigen ja, def noonu ; ak etteel ba, ba jurom aar pp faatu te byyiwuu doom. 32 Gannaaw ga nag jigen ja it faatu. 33 Ci ndekkite li nag, kan ci oom moo wara donn jigen ja, fekk ku nekk ci jurom aar i mas na koo takk ? 34 Yeesu ne len : Ci ddina sii, gor i ak jigen i dauy sy. 35 Waaye a u tte ne yeyoo naoo bokk ci dundu llg
LUUG 20 142
e

21.2 Mooy posetu lepton. Seetal Xaalis ci Leeral yi.

ak ci ndekkite li, kenn du am jabar, kenn du am jkkr. 36 Dafa fekk ne manatuoo dee, ndaxte dauy mel ni malaaka yi. Ay doomi Ylla lau ndaxte doomi ndekkite lau. 37 Te Musaa sax wone na ne, new yi dinau dekki, ci saarum ngarab si. Foofa Musaa wooye na fa Boroom bi : Yllay *Ibraayma, Yllay Isaaxa, di Yllay *Yanqoba. 38 Kon nag nekkul Yllay i dee waaye Yllay iy dund la, ndaxte Yllaa tax pp di dund. 39 Ci kaw loolu ay *xutbakat ne ko : Li nga wax dgg la, kilifa gi ! 40 Ndaxte kenn ci oom emeetu koo laaj dara.
Mbaa Almasi bi mooy stu Daawuda ?

Noonu Yeesu ne len : Lu tax nit i di wax ne, *Almasi bi mooy *stu Daawuda ? 42 Ndaxte Daawuda moom ci boppam moo ne ci Sabor : Boroom bi nee na sama Boroom : Toogal ci sama ndijoor, 43 ba kera may daaneel say noon ci sa kanam. 44 Gannaaw Daawuda nag wooye na ko Boroom bi, nu muy nekke stam ? 45 Bi ko nit a fa nekkoon pp doon dglu, Yeesu ne ay taalibeem : 46 Moytuleen *xutbakat yi ; daoo bgg di doxantu, sol ay mbubb yu ry, te pp di len nuyoo aari loxo ci pnc mi. Ci jngu yi, toogu yu fete kanam lauy wut, te toogu yu yiw lauy taamu ci reeri xew yi. 47 u ngi lekk alalu jigen i seen jkkr faatu, di aan Ylla ay aani ngistal yu gudd. Seen mbugal dina gna tar.
41

Saraxu soxna si

21

Noonu Yeesu siggi, sen ay boroom alal uy dugal

seen sarax ca ndab ya ca kr Ylla ga. 2 Mu gis itam jenn jigen ju jkkram faatu te mu kk, ju fa def aari poseti xnjar e. 3 Noonu mu daldi ne : Ci dgg, maa ngi leen koy wax, jigen ju kk jee moo pp eneen pp lu mu joxe. 4 oom pp dau skk ci seen barele, waaye moom dafa skk ci newleem, ba joxe xaalis bi mu waroona dunde.
LUUG 20 , 21 143 Yqug Yerusalem ak dellusig Doomu nit ki

Noonu ay nit doon wax ci lu jm ca kr Ylla ga, ak ni u ko rafetale ak ay doj yu jafe ak alal ju u jbbal Ylla. Waaye Yeesu ne len : 6 Li ngeen gis fii lpp, jamono dina w joo xam ne dina daanu, ba doj dootul des ci kaw doj. 7 u laaj ko ne : Kilifa gi, ka la loolu di am ? Ak luy tegtal
5

ne looloo ngi waaja xew ? 8 Yeesu ne : Moytuleen, bu leen kenn nax. Ndaxte u bare dinau w ci sama tur ne : Moom laa, walla u naan : Jamono ji jegesi na. Buleen topp oou. 9 Bu ngeen dggee ay xare ak ay rew yu jg, wottuleena tiit, ndaxte fww yooyule jkka am. Waaye taxul mujug jamono daldi taxaw. 10 Noonu mu teg ca ne : Xeet dina jg, xeex ak weneen xeet, rew dina xeex ak meneen rew. 11 Suuf dina yngu yngu yu ry, te wopp ak xiif dina am ci brab yu bare. Dina am it ay xew-xew yu raglu ak ay firnde yu mag yuy jge asamaan. 12 Waaye bala looloo xew, dees na leen jpp, fitnaal leen, di leen jbbal ttekat yi ca jngu ya, tj leen kaso. Dees na leen ybbu ci kanam i buur ak i boroom rew ndax sama tur. 13 Loolu dina leen ubbil bunt, ba ngeen man maa seedeel. 14 Fasleen yenee baa wut lay ngir musal seen bopp. 15 Ndaxte man ci sama bopp maa leen di jox kddu ak xel moo xam ne seeni noon duu ko mana teggi, mbaa u di ko weddi. 16 Seeni waajur sax ak seeni doomi ndey, seeni bokk ak seeni xarit, dinau leen jbbal ttekat yi, ba u rey enn ci yen. 17 Te pp dinau leen ba ndax sama tur. 18 Waaye seen genn kawar sax du neen. 19 Seen mu moo leen di musal. 20 Bu ngeen gisee ay xarekat wr dkku *Yerusalem, xamleen ne jamono, ji u koy yq, agsi na. 21 Kon nag ku nekk ci biir diiwaanu Yude, nanga daw ca tund ya ; ku nekk ci biir dkk bi, nanga ko gnn ; te ku nekk ca tool ya, bul dugg ca dkk ba ! 22 Ndaxte ci bs yooyu Ylla dina fey jf yi, te li u bindoon ci tereb Ylla dina mat. 23 Ngalla jigen i mb ca bs yooya, ngalla it iy nmpal ! Ndaxte tiis wu metti dina am ci rew mi, te Ylla dina wcce meram ci waa rew mii. 24 Dees na len reye ak i jaasi, jpp len jaam, ybbu len ci rewi ddina spp. Te i dul Yawut dinau nappaaje Yerusalem, ba kera jamonoy i dul Yawut mat. 25 Ay firnde dinau fee ci jant bi, ci weer wi ak ci biddiiw yi. Ci kaw suuf xeet yi dinau tiit, jaaxle ndax riiru gej gi ak
LUUG 21 144

yngu-yngub duus yi. 26 Bu boobaa nit iy xm ndax tiitaange, bu uy xalaat musiba, yi nara wcc ci ddina, ndaxte dees na yngal kttani asamaan. 27 Noonu dinau gis *Doomu nit ki di w ciw niir, nd ak kttan ak ndam lu ry. 28 Bu mbir yooyu di tmbalee xew nag, boo yaboo ngeen siggi, ten, ndaxte seen *njot jubsi na. 29 Noonu Yeesu misaal len lii : Xool-leen garabu *figg ak yeneen garab yi. 30 Bu u gisee u sq, soxlawuleen kenn wax leen ne, nawet bi jubsi na xaat. 31 Noonu itam bu ngeen gisee loolu lpp xew, xamleen ne nguuru Ylla jege na. 32 Ci dgg maa ngi leen koy wax, niti jamono jii duu wy, te loolu lpp amul. 33 Asamaan ak suuf dinau wy, waaye samay wax du wy mukk. 34 Moytuleen seen nafsu diigal leen ci yqute ak ci mndite ak ittey ddina, ba bs boobu bett leen ni mbaal. 35 Ndaxte dina dal ci pp i nekk ci kaw suuf. 36 Yewwuleen, di sax ci aan, ngir ngeen mana mucc ci loolu lpp wara xew, te mana taxaw ak kolute ci kanam Doomu nit ki. 37 Yeesoo ngi daan yendoo jngle ca kr Ylla ga, te bu guddee mu dem ca tund wu uy wax *tundu Oliw ya, fanaan fa. 38 Te

nit pp dau daan teela xy ca kr Ylla ga, di ko dglu.

Njiiti yoon yi fexeel nau Yeesu

22

Mggalu *Mburu ma amul lawiir jege woon na,

te u di ko wax bsu *Mucc ba. 2 *Sarxalkat yu mag ya ak *xutbakat ya di wut pexem reylu Yeesu, ndaxte daoo ragaloon nit a. 3 Noonu *Seytaane daldi solu Yudaa, mi uy wooye Iskariyo te mu bokkoon ca fukki taalibe ya ak aar. 4 Noonu Yudaa dem waxtaani ak sarxalkat yu mag ya ak kilifay wottukati kr Ylla ga, ba xam nan la len di jbbale Yeesu. 5 u am ca bnneex bu ry, dig ko xaalis. 6 Yudaa nangu, di fexe jamono ju mu len mana jbbal Yeesu, fu mbooloo ma nekkul.
Reer bu mujj ba

Bsu mggalu *Mburu ma amul lawiir agsi, ca bs boobu lau waroona rendi gttub bsu *Mucc ba. 8 Noonu Yeesu yebal Piyeer ak Yowaana ne len : Demleen, defaral nu reeru bsu Mucc ba. 9 u ne ko : Fan nga bggoon, nu defare ko fa ? 10 Mu ne len : Bu ngeen duggee ca dkk ba, gor gu yenu njaq
7

LUUG 21 , 22 145

lu def ndox, dina taseek yen. Toppleen ci moom ba ca kr ga muy dugg, 11 te ngeen ne boroom kr ga : Kilifa gi nee na : Ana negu gan, bi may lekke reeru bsu Mucc ba, man ak samay taalibe ? 12 Noonu dina leen won neg bu fete kaw, te yaa, u defar ko ba noppi. Foofa ngeen koy defare. 13 u dem, gis lpp, ni len ko Yeesu waxe woon. Noonu u defar reer bi. 14 Bi waxtu wi jotee Yeesu toog ak ndaw yi, 15 ne len : Ykkamti woon naa lool lekk ak yen reeru bsu Mucc bii, laata u may sonal. 16 Ndaxte maa ngi leen koy wax, dootuma ko lekk mukk, lu dul ba kera mu mat ci nguuru Ylla. 17 Noonu mu fab kaas, daldi sant Ylla ne : Jl-leen kaas bii, sddoo ko. 18 Ndaxte maa ngi leen koy wax, dootuma naan ndoxum rese mi, ba kera Ylla di tral nguuram. 19 Gannaaw loolu mu jl mburu, sant Ylla, damm ko, joxleen ko ne : Lii sama yaram la, wi ma joxe ngir yen. Defleen lii, ngir fttaliku ma. 20 Noonu itam bi u lekkee ba noppi, mu jl kaas bi ne len : Kaas bii mooy misaal kllre gu bees gi Ylla fas jaarale ko ci sama deret, ji tuuru ngir yen. 21 Waaye nag loxob ki may wor a ngi nekk ak man ci ndab li. 22 *Doomu nit ki mu ngi dem, ni u ko dogale. Waaye ki koy wor dina torox. 23 Noonu taalibe yi di laajante ci seen biir, kan ci oom mooy nara def loolu. 24 Taalibe ya it di werante, ngir xam kan ci oom moo gna mgg. 25 Yeesu ne len : Buuri xeeti ddina dau len di dor yetu nguur, te kilifa yi dauy skku ngrm. 26 Waaye yen buleen def noonu. Ki gna mgg ci yen, na nekk ni ki gna ndaw, te njiit mel ni surga. 27 Ki toog ca lekkukaay ba, moom ak surgaam, oom aar kan moo ci gna mgg ? Xanaa du ki toog ci lekkukaay bi ? Waaye man maa ngi ci seen biir ni surga. 28 Yen nag yenay i nd ak man ci samay fitna. 29 Man nag jox naa leen sa-sau nguuru, ni ma ko sama Baay joxe. 30 Dingeen lekkandoo te naanandoo ak man ci sama nguur.

Te dingeen toog ci jal yi, di tte fukki giir ak aar yu *bnni Israyil. 31 Yeesu teg ca ne : Simo, Simo! *Seytaane aan na, u jbbal leen ko, ngir mu teqale leen ni u teqalee *dugub ak xatax. 32 Waaye man aanal naa la, ngir sa ngm dgr. Te yaw, boo dlsee, nanga dgral sa bokki taalibe yi. 33 Piyeer ne ko : Boroom bi, ttan naa nd ak yaw ca kaso, ba ci dee sax.
LUUG 22 146

Yeesu ne ko : Piyeer, maa ngi la koy wax, bala ginaar a sab tey jii, dinga weddi etti yoon ne xam nga ma. 35 Noonu Yeesu ne len : Ba ma leen yebalee te ybbaalewuleen woon xaalis, mbuus, walla dll, ndax kkoon ngeen dara ? u ne ko : Dedet. 36 Mu ne len : Legi nag kpp ku am xaalis, na ko jl ; te ku am mbuus, na ko jl ; ku amul jaasi, na jaay mbubbam, jnde ko jaasi. 37 Ndaxte maa ngi leen koy wax, lii Mbind mi wax fww mu am ci man, bi mu nee : Boole nau ko ak u bon a. Ndaxte loolu jm ci man mi ngi mat. 38 Noonu taalibe ya ne ko : Boroom bi, aari jaasee ngii. Mu ne len : Doy na.
34

Yeesu aan na ca tundu Oliw ya

Noonu Yeesu gnn, dem ca *tundu Oliw ya, ni mu ko daan defe naka-jekk. Taalibeem ya topp ci moom. 40 Bi mu agsee ca brab ba, mu ne len : aanleen, ngir baa daanu cig fiir. 41 Noonu mu dnd len, ba fu aw saan mana tollu, daldi sukk di aan ne : 42 Baay, soo ko bggee, teggil ma kaasu naqar bii. Moona bumu doon sama coobare, waaye na sa coobare am. 43 Noonu malaakam Ylla daldi koy feeu, may ko doole. 44 Ci biir tiis, Yeesu gna sawar ci aan gi, aqam mel ni lumbi deret dal ci suuf. 45 Bi mu aanee ba noppi, mu jg, dlsi ci taalibe yi, fekk len uy nelaw, ndaxte seen xol dafa sonnoon ak tiis. 46 Noonu mu ne len : Lu tax ngeen di nelaw ? Jgleen aan, ngir baa daanu cig fiir.
39

Jpp nau Yeesu

Bi Yeesu di wax, mbooloo mu bare agsi ; ku uy wax Yudaa te mu bokkoon ci fukki ndaw yi ak aar jiite len. Yudaa jegesi Yeesu, bgg koo fon. 48 Waaye Yeesu ne ko : Ci fon ngay jbbale *Doomu nit ki ay noonam ! 49 Bi i ndoon ak Yeesu gisee liy bgga xew, u ne : Boroom bi, ndax nu dore jaasi ? 50 Kenn ci oom nag dor surgab *sarxalkat bu mag ba, noppu ndijooram dagg. 51 Waaye Yeesu daldi ne : Byyileen. Mu laal noppu waa ja, wral ko. 52 Noonu Yeesu ne sarxalkat yu mag ya ak kilifay wottukati kr Ylla ga ak njiiti xeet, wa ko jppsi woon : Jg ngeen, gnnaayoo jaasi ak yet, mel ni uy topp scc. 53 Moona maa nga woon ak yen bs bu nekk ca kr Ylla ga, te jppuleen ma. Waaye legi seen waxtu la, di jamonoy lndm.
47

LUUG 22 147 Piyeer weddi na Yeesu

u jpp Yeesu, ybbu ko ca kr *sarxalkat bu mag ba. Piyeer topp fu sore. 55 Amoon na taal ca diggu tt ba, ay nit toog, wr ko, Piyeer itam toog ci seen biir. 56 Ab mbindaan gis ko, mu toog, taal bi di ko leeral, mu ne ko jkk ne : Nit kii itam
54

ndoon na ak moom. 57 Waaye Piyeer weddi ko ne : Soxna si, xawma kooku. 58 Nees-tuut keneen gis ko ne : Yaw itam ci oom nga bokk. Piyeer ne ko : Sama waay, bokkuma ci. 59 Bi u tegee lu mat waxtu, keneen dikkaat ca wax ja ne : Ci lu wor nit kii ndoon na ak moom, nde Galile la jge. 60 Waaye Piyeer ne ko : Sama waay, xawma li ngay wax ! Bi kddoom di daanu, faf ginaar daldi sab. 61 Noonu Boroom bi geestu, xool Piyeer. Te Piyeer fttaliku la ko Boroom bi waxoon ne : Bala ginaar a sab tey jii, dinga ma weddi etti yoon. 62 Piyeer daldi gnn, di jooy jooy yu metti.
Ay alkaati aawal nau Yeesu

Nit aa nga jppoon Yeesu, di ko aawal ak di ko dor. u ngi takkoon ay btam, di ko laaj, naan ko : Yaw, wax nu ci kddug Ylla, ku la dor ? 65 u ngi ko doon tifaar it yeneen saaga.
63 64

Yeesu taxaw na ci kanam Pilaat ak Erodd

Bi bt setee, kureelu njiiti xeet wa, maanaam *sarxalkat yu mag ya ak *xutbakat ya, daldi daje, indi Yeesu ci seen kanam. 67 u ne ko : Soo dee *Almasi bi, wax nu ko. Mu ne len : Su ma leen ko waxee, dungeen ma gm. 68 Te su ma leen laajee, dungeen tontu. 69 Waaye gannaaw-si-tey, *Doomu nit ki dina toog ci ndijooru Ylla, Aji Man ji. 70 Noonu pp ne : Kon nag yaay *Doomu Ylla ji ? Mu ne len : Yen ci seen bopp wax ngeen ne moom laa. 71 u daldi ne nag : Lu nuy doyeeti seede
66

legi, ndegam nun ci sunu bopp noo ko nangoo ci gmmiam !

23

Gannaaw loolu

kureelu ttekat ya ypp daldi jg, ybbu Yeesu ca *Pilaat. 2 Foofa u tmbali di ko sosal naan : Fekk nanu nit kii, muy fbbi sunu rew, di len teree fey galag *Sesaar, te mi ngi teg boppam *Almasi, maanaam buur. 3 Noonu Pilaat laaj ko : Ndax yaa di buuru Yawut yi ? Yeesu ne ko : Wax nga ko. 4 Pilaat ne *sarxalkat yu mag ya ak mbooloo ma : Gisuma genn too ci nit kii. 5 Waaye u sax ci seeni wax
LUUG 22 , 23 148

naan : Mi ngi jgloo mbooloo mi, di jngle ci rewu Yawut ya mpp, li dale ci Galile ba fii. 6 Bi Pilaat ygee baat yooyu, mu laajte ne : Ndax nit kii Galile la dkk ? 7 Bi mu ygee ne Yeesoo ngi nekk ci diiwaan bi *Erodd yilif, mu ynnee ko Erodd, mi nekkoon ci jamono jooju ci *Yerusalem. 8 Bi Erodd gisee Yeesu, mu am mbg mu ry. Bu ygg ba tey dafa koo bggoona gis, ndaxte dggoon na uy wax ci ay mbiram te yaakaaroon na ne dina ko gis mu def kemaan. 9 Noonu mu laaj ko ay laaj yu bare, waaye Yeesu waxul dara. 10 Sarxalkat yu mag ya ak *xutbakat yaa nga fa woon, di ko jii bu metti. 11 Noonu Erodd ak ay xarekatam toroxal Yeesu, di ko aawal. Gannaaw loolu mu solal ko mbubb mu rafet, delloo ko Pilaat. 12 Erodd ak Pilaat daoo i baante woon bu jkk, waaye ca bs booba doon nau ay xarit. 13 Pilaat daldi woo sarxalkat yu mag ya, njiit ya ak mbooloom Yawut ya ne len : 14 Indil ngeen ma nit kii, ne ma day jddloo yoon mbooloo mi. Legi nag man mii laaj naa ko ci seen kanam, waaye gisuma too ci moom ak li ngeen koy jii lpp. 15 Erodd

itam gisul too gu mu def, ndegam mu ynneewaat nu ko. Nit kii deful genn too gu jar u koy rey. 16-17 Kon nag dinaa ko dorlu ay yar te byyi ko. 18 Waaye u bokk di yuuxu, oom pp naan : Reyal kii te byyi Barabas ! 19 Daoo tjoon Barabas, ndaxte dafa jema tas dkk ba, te rey nit. 20 Pilaat waxaat ak mbooloo ma, ndaxte dafa bggoona byyi Yeesu. 21 Waaye uy yuuxu naan : Daaj ko ci bant ! Daaj ko ci bant, ba mu dee ! 22 Pilaat ne len etteel bi yoon : Lu tax ? Gan too la def ? Gisuma ci moom dara lu jar dee. Kon dinaa ko dorlu ay yar te byyi ko. 23 Waaye oom u sax ca la u waxoon, di gna yuuxu naan, u daaj ko ci bant. Coow la yey Pilaat. 24 Muj gi Pilaat dogal, u defal len li u bgg. 25 Mu byyil len ki u ko aanoon, kooku u tjoon kaso, ndax tas rew ma ak rey nit. Waaye mu jbbal len Yeesu ci seeni loxo. Daaj nau Yeesu ci bant 26 Bi uy ybbu Yeesu, u jpp ku uy wax Simo te mu dkk *Siren, ku jge ca wet, ga fete ak tool ya, sf ko bant, ba uy wara daaj Yeesu, ngir mu gddu ko, topp ci moom. 27 Mbooloo mu baree nga ko toppoon, te jigen u baree ngi doon yuuxu, LUUG 23 149 di ko jooy. 28 Yeesu daldi walbatiku ca oom ne : Yen jigeni *Yerusalem, buleen ma jooy ! Jooyleen seen bopp ak seeni doom. 29 Ndaxte jamono dina w, ju u naan : Jigen i masula jur ak i masula nmpal, barkeel ngeen ! 30 Bu keroogee, Nit i dinau ne tund yi : Daanuleen ci sunu kaw ! te naan jnj yi : Suul-leen nu ! 31 Ndaxte su u defee nii garab gu tooy gi, lu uy def garab gu wow gi ? 32 Ybbaale nau itam eneen, uy aari defkati lu bon, ngir rey len. 33 Bi xarekat ya agsee ba ca brab, ba uy wooye Kaau bopp, u daaj fa Yeesu ca bant, daajaale aari defkati lu bon ya, kenn ca ndijooram, ka ca des ca cmmoam. 34 Ci kaw loolu Yeesu ne : Baay, baal len, ndaxte xamuu li uy def. Xarekat ya tegoo ay bant yreem, ngir sddoo ko. 35 Mbooloo maa nga fa taxaw di seetaan. Njiit ya di ko reetaan naan : Musal na eneen ; na musal boppam, su fekkee mooy *Almasi bi, ki Ylla fal ! 36 Xarekat ya it di ko aawal. u jegesi, jox ko *bineegar te naan : 37 Su fekkee ne yaay buuru Yawut yi, musalal sa bopp ! 38 u daaj mbind, mu tiim ko naan : Kii mooy buuru Yawut yi. 39 Kenn ca defkatu lu bon ya u wkkoon ci bant, di ko xas, naan ko : Xanaa du yaw yaay Almasi bi ? Musalal sa bopp te musal nu ! 40 Waaye ka ca des yedd moroom ma, naan ko : Xanaa ragaloo Ylla, yaw mi uy mbugal ni moom ? 41 Nun yelloo nanu sunu mbugal, waaye moom deful dara. 42 Noonu mu ne : Yeesu, fttaliku ma, boo dlsee ci sa nguur. 43 Yeesu ne ko : Ci dgg maa ngi la koy wax, tey jii dinga texe ak man ca jataayu Ylla. Yeesu saay na 44-45 Noonu digg bccg daldi jot, jant ba nbbu, rew mpp daldi lndm kruus lu mat etti waxtu. Ridob brab bu sell ba ca kr Ylla ga daldi xar aar.

46 Yeesu

woote ak kddu gu dgr naan : Baay, jbbal naa la sama ruu ! Bi mu waxee loolu, mu delloo ruuwam Ylla. 47 Bi njiitu *xare ba gisee li xewoon, mu mggal Ylla ne : Dggdgg nit kii ku jub la woon. 48 Nit a fa dajaloo woon pp, di seetaan li xew, ba u gisee loolu, u dellu seen kr, fgg seen dnn, di jooy. 49 Xamey Yeesu LUUG 23 150 ypp ak jigen, a ko toppe woon Galile, dnd len, di xool li xew. Rob nau Yeesu 50-51 Nit ku uy wax Yuusufa dem ca Pilaat. Mi ngi dkk Arimate ca diiwaanu Yude. Yuusufaa nga bokkoon ca kureelu ttekat yi. Nit ku baax la woon te jub, te ndul woon ci li u dogaloon te jf ko. Da doon sentu nguuru Ylla. 52 Mu dem ca *Pilaat, laaj ko newu Yeesu. 53 Gannaaw loolu mu wcce ko ca bant ba, laxas ko ci cngaay, dugal ko cib *bmmeel bu u yett ciw doj te masuu caa def kenn. 54 Fekk bsu Waajal la woon, te *bsub noflaay baa ngi doon tmbali. 55 Jigen a gungee woon Yeesu Galile, nd ak Yuusufa, gis bmmeel ba ak na u ca dence newu Yeesu ba. 56 Noonu u dellu defari cuuraay ak latkolo ngir new ba. Ca bsub noflaay ba u noppalu, ni ko yoon wi santaanee. Yeesu Kirist dekki na

24

1 Bs

bu jkk ca ayu-bs ga, jigen a jg ca fajar, dem

ca *bmmeel ba. u ngi yoroon cuuraay lu u defaroon. 2 Bi u agsee, u fekk u bra doj, wa uboon bmmeel ba. 3 u dugg ca bmmeel ba, waaye fekkuu fa newu Boroom bi Yeesu. 4 Noonu ba u nekkee ak seen njaaxle, am na aar u len feeu, sol yre yuy melax. 5 Jigen a am tiitaange ju mag, daldi dpp seen j ci suuf. Waaye u ne len : Lu tax ngeen di seet kiy dund ci biir new yi ? 6 Nekkatu fi ; dekki na. Fttalikuleen la mu leen waxoon, ba mu nekkee Galile. 7 Nee woon na : Fww u jbbal *Doomu nit ki bkkaarkat yi, u rey ko ci bant, mu dekki ca etteelu fan ba. 8 Noonu u daldi fttaliku kdduy Yeesu ya. 9 Bi u jgee bmmeel ba, u dem nettaliji loolu lpp fukki ndaw ya ak benn, ak a ca des pp. 10 Jigen a oo doon Maryaamam Magdala, Snn, ak Maryaama yaayu Saag. Yeneen jigen yi len gunge woon itam nettali loolu ndaw ya. 11 Waaye u teg wax jooju ay jeneer, ba gmuu jigen oou. 12 Waaye Piyeer daldi jg, daw, dem ca bmmeel ba. Bi mu ggee, mu sgg, yr, gisul lu dul cngaay la. Noonu mu dpp ibbi, jaaxle lool ci li xew. Yeesu feeu na aari taalibe yu jm Emayus 13 Ca bs boobu aar ci taalibe yi di dem ci dkku Emayus, te mu sore *Yerusalem ci lu mat fukki kilomet. 14 u waxtaane li xewoon lpp. 15 Bi uy waxtaan ak a sotteente xalaat, Yeesu LUUG 23 , 24 151 ci boppam dab len, nd ak oom, 16 fekk seeni bt muuru, ba manu ko woona xmmi. 17 Yeesu ne len : Lan ngeen di waxtaane nii ci yoon wi ? Noonu u taxaw, seen xol jeex. 18 Kenn ci oom, ki tudd Kleyopas ne ko : Xanaa yaw rekk yaa w Yerusalem te umple li fi xewoon bs yii ? 19 Yeesu ne len : Lu fi xew ? u ne ko : Mbirum Yeesum Nasaret. Ab yonent la woon bu doon def ay jf yu mag, di wax ay kddu yu

am doole, ci kanam nit i ak ca kanam Ylla. 20 Waaye sunuy *sarxalkat yu mag ak sunuy njiit oo ko jbbal nguur gi ngir u tte ko, teg ko dee, ba daaj ko ci bant. 21 Nun nag danoo yaakaaroon ne mooy kiy nara *jot Israyil. Waaye bi loolu xewee ak legi, tey la etteelu fan bi. 22 Teewul nag am na ay jigen yu bokk ci nun yu nu jaaxal. Daoo fajaru ca bmmeel ba, 23 waaye fekkuu fa newam. u dlsi, nettali nu ne, ay malaaka feeu nau len, ygal len ne mi ngi dund. 24 enn ci sunu ndandoo yi dem nau ca bmmeel ba, fekk lpp mel, na ko jigen a waxe woon. Waaye moom gisuu ko. 25 Noonu Yeesu ne len : Yen daal, yena kk xel, te seen xol yexa gm li yonent yi ygle woon ! 26 Xanaa du *Almasi bi dafa waroona daj boobu coono te dugg ci ndamam ? 27 Noonu mu tmbalee ci yonent Ylla *Musaa ba ci yonent ypp, tekkil len li Mbind mi wax lpp ci ay mbiram. 28 Bi uy jub dkk, ba u jmoon nag, Yeesu def ni kuy jubal yoonam. 29 Waaye u tye ko ne ko : Toogal fii ci nun, ndaxte jant baa ngi so, te legi mu guddi. Noonu mu dugg, toog ca oom. 30 Bi u tmbali di reer, Yeesu jl mburu ma, grm Ylla, ba noppi damm ko, jox len ko. 31 Bi mu defee loolu, lpp leer ci seeni bt, u daldi ko xmmi. Waaye Yeesu ne mes, gisatuu ko. 32 Noonu ku nekk naan sa moroom : Ndax sa xol seddul woon, bi muy wax ak nun ci yoon wi, te muy tekki Mbind mi ? 33 u daldi jg ca saa sa, dellu Yerusalem, fekk fa fukki ndaw ya ak benn, ak yeneen taalibe. 34 oou ne len : Dgg la, Boroom bi dekki na, te feeu na Simo! 35 aari taalibe ya oom it daldi len nettali la xewoon ca yoon wa ak ni u xmmee Yeesu, bi mu dammee mburu ma. Yeesu feeu na ay taalibeem 36 Bi aari taalibe ya dee wax noonu, Yeesu taxaw moom ci boppam ci seen biir ne len : Na jmm wcc ci yen. 37 u LUUG 24 152 daldi tiit, foog ne daoo gis njuuma. 38 Waaye Yeesu ne len : Lu tax ngeen jaaxle, ak lu tax ngeen di xel aar ci seen xol ? 39 Xool-leen samay loxo ak samay tnk. Man mii la. Laal-leen ma te xam, njuuma amul yaram walla ay yax, ni ngeen gise, ma am ko. 40 Bi mu len waxee loolu, mu won len ay loxoom ak ay tnkam. 41 Waaye ba tey manuu woona gm ndax seen mbg ak jaaxle. Noonu Yeesu laaj len ne : Ndax am ngeen fii lu u lekk ? 42 u jox ko dogu jn wu u lakk. 43 Mu jl ko, lekk ci seen kanam. 44 Noonu mu ne len : Bi ma nekkee ak yen, waxoon naa leen baat yii : li u bind lpp ci samay mbir ci yoonu *Musaa ak ci terey yonent yi ak ci Sabor dafa wara am. 45 Noonu mu ubbi seen xel, ngir u xam li Mbind mi di wax. 46 Mu ne len : Fww *Almasi bi sonn, mu dee te dekki ca etteelu fan ba, ni u ko binde, 47 te it uy ygle xeet ypp ci turam, dale ko ci *Yerusalem ne war naoo tuub seeni bkkaar, Ylla baal len. 48 Yenay samay seede. 49 Te man dinaa leen ynnee li sama Baay dige. Yen nag toogleen ci dkk bi, ba u sol leen doole ji jge ci kaw. Yeesu tggu na ay taalibeem 50 Gannaaw loolu Yeesu ybbu len ca wetu Betani. Foofa mu

ykkati ay loxoom, barkeel len. 51 Bi mu len dee barkeel, mu tggoo ak oom, Ylla yege ko asamaan. 52 Taalibe ya mggal ko, daldi dellu *Yerusalem, fees ak mbg. 53 Foofa daawuu jg ca kr Ylla ga, di grm Ylla. LUUG 24__