Bloque 2 TEMA 8. Breve historia da Citoloxa e Histoloxa.

A Teora Celular. A Citoloxa e Histoloxa actual e a sa relacin con outras ciencias.

Unidade e diversidade das clulas.

Concepto de sincitio e plasmodio. Multicelularidade. Concepto de tecido.

TEMA 8

Introducin

Bioloxa: ciencia que estuda os seres vivos e os procesos vitais.

Niveis de organizacin Organismos rganos Tecidos Clulas e orgnulos Macromolculas, molculas tomos

Ciencia

Microbioloxa, botnica, zooloxa Organografa Histoloxa Citoloxa Bioqumica Fsica e Qumica

TEMA 8
500 a.c. 0

Breve historia da Citoloxa e Histoloxa

500 1000 1500 2000

hai animais nos que as partes son iguais s en analoxa, como o oso anlogo s espias, as uas aos pezuos, as mans s gadoupas, e as escamas s plumas; a pluma est no paxaro como a escama no peixe.

Aristteles (384-322 a.c.) na sa obra Historia Animalium analiza a estrutura dos seres vivos.
http://etext.virginia.edu/toc/modeng/public/AriHian.html

TEMA 8
500 a.c. 0

Breve historia da Citoloxa e Histoloxa

500 1000 1500 2000

Invencin das lentes como correctores visuais. Florencia (1280-1285)

Foi a aparicin do microscopio o que permitiu estudar mis a fondo as estruturas biolxicas
4

TEMA 8
1500 1600

Breve historia da Citoloxa e Histoloxa

1700 1800 1900 2000

Primeiro microscopio Hans Lippershey (Alemaa), 1591

Microscopio composto. Hans e Zacharias Janssen (Holanda), 1595. 25 cm.

Formado por dous tubos de latn, soportando unha lente cada un, que se deslizan dentro doutro o que permite o enfoque (3-10 aumentos). Considrase o primeiro microscopio composto da historia.

TEMA 8
1500 1600

Breve historia da Citoloxa e Histoloxa

1700 1800 1900 2000

Primeiro microscopio Hans Lippershey (Alemaa), 1591

Microscopio simple. Antonie van Leeuwenhoek (Holanda), 1632. 10 cm.

Con este microscopio simple consguense imaxes de maior calidade que co microscopio composto da poca

Microscopio composto. Hans e Zacharias Janssen (Holanda), 1595.

TEMA 8
1500 1600

Breve historia da Citoloxa e Histoloxa

1700 1800 1900 2000

Robert Hooke no seu clebre libro Micrographia (1665) utiliza por primeira vez o termo clula para referirse s celias que constiten a cortiza dos vexetais
7

TEMA 8

Breve historia da Citoloxa e Histoloxa

Micrografa electrnica de varrido da rolla www.nlm.nih.gov/exhibition/hooke/hookesbooks.html Debuxo das clulas da rolla publicado por R. Hooke en 1665

TEMA 8

Breve historia da Citoloxa e Histoloxa

Antonie van Leeuwenhoek

Estrutura microscpica de sementes e embrins de plantas, espermatozoides, hemates do home e certos animais. Microorganismos en augas estancadas. Realizou observacins en bacterias descubertas no sarro dental e publicou debuxos onde esquematizou cocos, bacilos e espirilos. 9

TEMA 8
1500 1600

Breve historia da Citoloxa e Histoloxa

1700 1800 1900 2000

1682. Neremiah Grew Estrutura microscpica das plantas.

1686. Marcello Malpighi. Embrioloxa e anatoma microscpica

1699. Regn de Graaf. Tratados sobre a estrutura do testculo e o ovario

http://www.botanicus.org

Opera Omnia. Figuris Elegantissimis in Aes Incisis Illustrata. www.indiana.edu/.../genrepro/malpighi.html

De utrisque sexus organis generatione inservientibus tractatus duo.

10

TEMA 8
1500 1600

Breve historia da Citoloxa e Histoloxa

1700 1800 1900 2000

Marie Franoise Xavier Bichat, 1800. Papel dos tecidos como unidades anatmicas (anatoma baseada na clasificacin e examinacin de tecidos).

A histoloxa vexetal comeza con Henri Joachim Dutrochet (1824): todos os animais e plantas estn constitudos por clulas de diferentes clases

A. Mayer, en 1819, emprega por primeira vez a palabra Histoloxa:

tecido, Logos: coecemento.

Istos:

Bichat: Pai da histoloxa

Contribucins posteriores de F. Henle (clasificacin microscpica dos tecidos) e A. von Klliker (clasificacin actual)

11

TEMA 8
1500 1600 1700 1800

A Teora Celular
1900 2000

A histoloxa vexetal comeza con Henri Joachim Dutrochet (1824): todos os animais e plantas estn constituidos por clulas de diferentes clases R. Brown (1833) describe o ncleo celular en clulas da epiderme de orqudea

12

TEMA 8
1500 1600 1700 1800

A Teora Celular
1900 2000

Teora celular, postulada por separado por Matthias Jacob Schleiden (botnico) e Theodor Schwann (zologo) en 1838-1839: A clula o elemento constitutivo das plantas e animais. A clula a unidade funcional do organismo.

Rudolf Virchow, en 1855, completou a teora celular establecendo que toda clula procede doutra clula (omnis cellula ex cellula).

13

TEMA 8

A Teora Celular

A TEORA CELULAR quedara expresada nos seguintes postulados:

Unidade anatmica: Os animais e os vexetais estn constitudos por clulas. Os propios organismos proceden de clulas especiais (gametos). As clulas presentan caractersticas morfolxicas comns.
Unidade fisiolxica: Cada clula est dotada dunha certa autonoma vital. A funcin dun rgano a suma das funcins das sas clulas. Unidade xentica: Cada clula, como individuo, procede doutra clula.

Schleiden, 1838. Contribucins fitoxnese.

Schwann, 1839. Observacins microscpicas sobre a conformidade da estrutura e do crecemento nos animais e nas plantas.

Virchow, 1855. Patoloxa celular

14

TEMA 8
1500 1600 1700 1800

A Teora Celular
1900 2000

Santiago Ramn y Cajal, en 1888 demostrou por primeira vez a individualidade anatmica e funcional das clulas nerviosas no cerebelo, e a universalidade da teora celular.

Ramn y Cajal, 1888. Estrutura dos centros nerviosos das aves

15

TEMA 8
1500 1600 1700 1800

A Teora Celular
1900 2000

W. Flemming describe a mitose en Substancia celular, Ncleo e Divisin Celular (1882).

T. Boveri e O. Hertwig describen a meiose en clulas animais (1887-1890)

Divisin en clulas de larva de pntega

16

TEMA 8
1500 1600

Breve historia da Citoloxa e Histoloxa

1700 1800 1900 2000

A partir de 1900, os investigadores da clula enfocaron os seus traballos en das direccins distintas

Bilogos Celulares. Citoloxa (Kytos: clula, Logos: coecemento).

. Dotados de microscopios cada vez mis potentes: descricins da anatoma da clula, da sa complexidade interna (organelas) . Coa chegada do microscopio electrnico: descricins da estrutura fina ata o nivel molecular.

Bioqumicos.
Estudo das reaccins bioqumicas que sustentan a vida, inclundo a fabricacin dos materiais que constiten as clulas.

Max Knoll e Ernst Ruska, 1931. Primeiro microscopio electrnico de transmisin.

www.microscopy.ethz.ch/images/ruska.jpg

Cambridge Instrument Co., 1965 Primeiro microscopio electrnico de varrido. http://www-g.eng.cam.ac.uk/

17

TEMA 8

Breve historia da Citoloxa e Histoloxa

E os matemticos? Pitgoras, Platn, Euclides, Arqumedes, Apolonio

(entre outros gregos). Xeometra (reas e volumes)

Diofanto, Al-Juarizmi, Khayyam, Cardano e Tartaglia.

Aritmtica e lgebra (ecuacins).

lxebra, trigonometra, decimais, elipses (astronoma), xeometra analtica , probabilidade, clculo, fsica matemtica, ecuacins diferenciais, variacins, dinmica, estadstica, matrices, lxica, conxuntos, anlise (curvas), ordenadores e autmatas ....

A. Qutelet (1796-1874) foi o primeiro en promover o uso da probablilidade e dos modelos estadsticos na descricin de fenmenos sociais, econmicos e biolxicos

18

TEMA 8

Breve historia da Citoloxa e Histoloxa

Cultura xeral/coecementos bsicos ciencia/bioloxa Investigacin/Solucin de problemas bioloxa

Non importante
Aprobar 1/Cambio de carreira NS/NC 0 10 20 30 40 50 60 70

19

TEMA 8
1500

Citoloxa e Histoloxa actual. Relacin con outras ciencias

1600 1700 1800 1900 2000

2014
BIOLOXA + MATEMTICAS!!!= predicin de interaccins complexas

Proalimentacin

20

TEMA 8

Citoloxa e Histoloxa actual. Relacin con outras ciencias

Bascompte, J (2007). Biology and Mathematics. ARBOR, 725: 347. Non foi ata que se inventou o microscopio que se descubriu de repente un mundo invisible ao ollo desnudo. Do mesmo xeito, as matemticas descifrarn os sistemas complexos.

Cohen, J. E. (2004). Mathematics is biologys next microscope, only better. PloS Biol, 2: 439.

TEMA 8

Citoloxa e Histoloxa actual. Relacin con outras ciencias

Bascompte, J (2007). Biology and Mathematics. ARBOR, 725: 347. Si a fsica foi o campo de batalla onde as matemticas se enfrentaron co mundo real durante o sculo XIX, a bioloxa converteuse neste sculo na area de maiores desafos intelectuais e de maiores aplicacins para as matemticas.

O enfoque matemtico contribuiu substancialmente a todas as disciplinas da bioloxa. A tecnoloxa moderna incrementou a cantidade e calidade de informacin sobre os sistemas biolxicos en todas as escalas de organizacin. Esto abriu novas oportunidades e desafos para a aplicacin das matemticas bioloxa, e creou unha demanda forte de estudantes que estn entrenados en biomatemticas. Matemticos e bilogos non graduados seguen vas paralelas pero totalmente illadas: os bilogos adquiren poucas habilidades e conceptos matemticos e os matemticos permanecen relativamente desinformados sobre a bioloxa. Este programa contribuir a que unha nova xeneracin de cientficos se enfrente aos novos desafos na interfase entre estas das disciplinas.
Programa de Biomatemticas da Universidade de Illinois.

22

TEMA 8

Citoloxa e Histoloxa actual. Relacin con outras ciencias

ONDE SE FAI (ENTRE OUTROS MOITOS CENTROS):

Dpto. de Biomatemticas da UCLA http://www.biomath.ucla.edu Estadstica xentica, bioloxa evolutiva, representacin molecular, farmacocintica, mtodos computacionais, neurociencia, oncoloxa
M. D. Anderson Cancer Center http://odin.mdacc.tmc.edu/ Investigacin e tratamento do cancro a travs da aplicacin innovadora de matemtica aplicada e ferramentas de computacin Universidade de Illinois http://www.math.uiuc.edu/biomath/ Universidade de Florida http://www.math.fsu.edu/~quine/biomed.math

CNR-IASI BiomatLab http://biomat1.iasi.cnr.it/biomatematica/

Grupo Interdisciplinar de Estadstica, Computacin, Medicina y Biologa (USC) http://eio.usc.es/pub/gridecmb/

etc, etc
ONDE SE PUBLICAN OS RESULTADOS (ENTRE OUTRAS REVISTAS): International Journal of Biomathematics (IJB) http://www.worldscinet.com/ijb/ ISRN Biomathematics http://www.isrn.com/journals/biomathematics/
23

TEMA 8

Citoloxa e Histoloxa actual. Relacin con outras ciencias

Bioloxa da Clula: .ciencia dinmica que incorpora as contribucins das tcnicas moleculares, fisiolxicas e das matemticas .como , como funciona, e como interacciona a clula co seu ambiente.

24

Bloque 2 TEMA 8. Breve historia da Citoloxa e Histoloxa.

A Teora Celular. A Citoloxa e Histoloxa actual e a sa relacin con outras ciencias.

Unidade e diversidade das clulas.

Concepto de sincitio e plasmodio. Multicelularidade. Concepto de tecido.

25

TEMA 8

Unidade e diversidade das clulas

Agalinis calibris

Saccharomyces cerevisiae

Helicobacter pylori

CLULA: . Unidade anatmica, fisiolxica e xentica dos seres vivos (ver postulados da teora celular) . Cada clula presenta actividades asociadas coa vida: nacemento, crecemento, resposta a estmulos, movemento, reproducin e morte celular . Gasto de enerxa

26

TEMA 8

Unidade e diversidade das clulas

Que teen en comn?

. Mismos tipos de molculas que participan nos mesmos tipos de reaccins e nas mesmas actividades asociadas coa vida

27

TEMA 8

Unidade e diversidade das clulas

En que se diferencian?

. Forma, tamao e funcin . Ambiente e formas de alimentacin

28

TEMA 8
Clulas con varios ncleos SINCITIO. Fusin de varias clulas.

Concepto de sincitio e plasmodio

Cardiac cell structure (Guyton and Hall, 1996, Fig. 9-2, p. 108).

Placenta humana, HE

Infeccin viral ( 2003, Am Soc Microbiol)

PLASMODIO. Divisin nuclear sen citocinese.

Physarum policephalum Enteridium (reticularia) Fuligo septica

29

TEMA 8

Multicelularidade. Concepto de tecido

Organismos unicelulares: adaptabilidade ambiental (+50% biomasa da Terra)

vantaxe selectiva da evolucin dos organismos multicelulares?

Agregados multicelulares COLONIAS

Maior versatilidade na explotacin de novos recursos: especializacin celular, divisin de funcins, innovacins no movemento, na percepcin sensorial, na comunicacin e na organizacin social
30

TEMA 8

Multicelularidade. Concepto de tecido

Organismos PLURICELULARES. Aumento da cohesin entre clulas

Clulas animais unidas mediante: . adhesin entre as membranas plasmticas . matriz extracelular (entramado de molculas, protenas e carbohidratos , sintetizado e secretado polas clulas)

adaptado de www.utm.utoronto.ca

Cartilaxe hialina

31

TEMA 8

Multicelularidade. Concepto de tecido

Organismos PLURICELULARES. Aumento da especializacin celular.

Hydra oligactis. O ectoderma ten funcin protectora, predatora e sensorial. O endoderma funciona principalmente na dixestin. Ambas capas teen ademais funcin contrctil. O movemento coordnase mediante clulas nerviosas localizadas na parte mis basal (protexida) do ectoderma.
32

TEMA 8

Multicelularidade. Concepto de tecido

TECIDO. Conxunto de clulas coa mesma orixe, que se agrupan e especializan para realizar unha funcin especfica comn.

33