Fransz Politikas Ernest Hemingway _ sgal stanbul'u

Raymond Poincare ok deiti. Daha birka ay ncesine kadar bu kk, ak sakall Lorraine'l avukat,
deri ayakkablar ve kl rengi eldivenleri iinde metodik muhasebeci mant ve kzgn kedileri andran
huylaryla Fransz Meclisi'ne hakim durumdayd. Simdi sessiz sedasz oturuyor; iman, ak suratl Leon
Daudet ise, parman ona doru uzatp sallayarak, Fransa sunu yapacak! Fransa bunu yapacak,
diye syleniyor.
Romanc Alphones Daudet'nin olu Leon Daudet Kralc Parti'nin lideridir. Ayrca Kralc gazete
L'Action Franaisei de o ynetir. ngiliz diliyle yaynlanan hibir gazetenin konusunu bile kabataslak
yazamayaca L'Entremetteuse adl ak sak eserin de yazardr.
Kralc parti bugn belki de Fransa'nn en iyi rgtlenmi partisidir. Fransa'nn cumhuriyetten baksa
bir rejimle ynetilemeyeceini dnenler iin, bu garip gelebilir. Kralclarn karargh, Gney
Fransa'daki Nmes ehrindedir ve tara kralclara sk skya baldr. Kralclar, Katolik kilisesinin daima
en salam dayana olmulardr.
Orlans Dk Philippe, kralclarn tahta gsterdikleri adaydr. Philippe, ngiltere'de yasyor. ok iyi
araba kullanan, iri yar, yakkl bir adam. Fransa'ya girmesi kanunla yasaklanm.

Camelots du Roi diye adlandrlan kralc bir rgt daha var. Bunlar siyah sopalar tasyorlar.
Kendilerine, Montmartre'da sopalarn sallayarak dolarlarken rastlayabilirsiniz. L'Action Franaise
satan gencin biraz ardndan yrrler. CamelotsIarn muhafazas altnda radikal semtlerde L'Action
Franaise satmaya kalkan mvezziler, Komnistler ve Sosyalistler tarafndan fena halde pataklanr.
Geen yl Kralclar 'esrarengiz' bir yoldan, grltl bir srkleyici kuvvet kazandlar. Bu ylesine hzl
ve an oldu ki, kendilerine saka gzyle baklrken, birden Fransa'nn en kuvvetli partilerinden biri
haline geliverdiler.
Ar radikaller simdi Daudet'ye ldrlmesi gereken biri gzyle bakyorlar. nsanlar tehlikeli
olmaya balamadan ldrlmez. Birka ay nce bir Anarist tarafndan Daudet'nin hayatna kars bir
suikast dzenlenmiti. Fakat gen bir kz olan anarist, yanllkla yardmcs Marius Plateau'yu vurdu.
'Hcum taburlar'nn nl kumandan, Kasap diye n salan General Mangin de kralcdr.
Mareallie ykseltilmeyen tek byk Fransz generali odur. Leon Daudet Mecliste konuaca zaman,
o da Meclis'te grlr. Baka zamanlar ayan bile atmaz.
Kralc parti simdi Almanya'dan savas tazminat istiyor. Almanya istenen tazminat yarn deyecek olsa,
bundan enok kralclar korkar. nk bu, Almanlarn yeniden glendiklerini gsterir. Kralclarn
istedii, zayf, mmknse paralanms bir Almanya, Fransa'nn 'sanl shretli' asker fetihlerine
dns, Katolik kilisesinin itibarnn iadesi ve kraln tahta dnsdr. Fakat her Fransz vatanseveri
gibi, herseyden nce Almanya'nn zayf bir devlet haline gelmesini arzulamaktadrlar. Bunu
gereklestirmek iin de, Almanya'nn demesine imkn olmayan savas tazminatlarn istiyorlar, sonra
da tazminatlar deninceye kadar diyerek Alman topraklarn isgal edivermeyi tasarlyorlar.
sin asl esrarengiz' yn, Poincare'yi nasl avularnn iine alp plnlarn benimsemisesine onu
Alman sanayicilerinin tazminat miktar mantkl bir rakama indirilirse, deyebilecekleri teklifini
reddetmeye raz etmeleridir. Alman sanayicileri paraldr; mtarekeden beri de para
kazanmaktadrlar; mark'n dsmesinden yararlanp mallarn ngiliz sterlini ve dolar karslnda
satmslar, isilerine hibir ise yaramayan marklarla deme yaparken, kazandklar dolar ve sterlinleri
biriktirmislerdir. Fakat savas tazminat olarak bes Avrupa lkesine de deme yapacak kadar kudretleri
olmad iin, asl Franszlara niha' bir anlasmaya varmak istemektedirler.
Gelelim simdi; grdm en kk el ve ayaklarn sahibi, ak ve seyrek sakall Raymond Poincare ile,
Meclis'te onun karssna geip parman ken disine
doru uzatarak, Fransa sunu yapacak! Fransa bunu yapacak! diye baran ak sak romann yazar,
kralclarn lideri ve ldrlecei sylenen sisko Leon Daudet'ye.
Ne gibi dolaplar dndn anlayabilmek iin, Fransz politika hayatnn dnyada bir esi daha
olmadn hatrlamanzda fayda vardr. Fransz politika hayat, ok ili dsl, skandallarla dolu bir siyas
yasantdr.
Clemanceua'nun dellolarn, Calmette cinayetini, Bois'daki esme basnda durup, Oh, beni onlara
brakmayn! Beni onlarn eline brakmayn! diye yalvaran son Fransz Cumhurbaskann bir hatrlayn.
Birka gn nce Bay Andre Berthon, Meclis'te ayaa kalkarak, Poincare, siz Leon Daudet'nin
tutsasnz, dedi. Size nasl bir santaj yapt da, avucunun iine ald, renmek isterim, Poincare
hkmetinin kralc diktatr Leon Daudet'nin emrine boyun emesini bir trl anlamyorum.
Matin gazetesinin anlattna gre, Poincare tout d'une piece (bir hamlede) yerinden srayarak
ayaa kalkm ve syle barm: Msy, siz iren bir klhanbeyisiniz!
Bu sz Meclis'i bir anda karstrmaya yetmis, sonunda kavga ve ds yatstrlabilmis de, Poincare
fkeden titreyerek ve kl gibi olmus yzyle krsye kp sunlar syliyebilmis: Krsye kan bir
adam bana ya da hkmetime kars, aklamaktan korktuum sulamalarla dolu dosyalar
dzenlediini iddia ediyor. Bunu kesinlikle red ederdim.

Bay Berthon bunun zerine sakin bir sesle, Ben dosyadan sz etmedim, demis. Dosya, bir deste
belge demektir. Fransz sisteminde btn belgeler bir cilt gibi bir araya toplanp saklanr. Biri hakknda
dosya tutmak, onunla ilgili sulamalarn ve delillerin belgelerini bir araya getirmek demektir.
En sonunda Berthon'dan zr dilemesi istendi. Kullanm olabileceim ve hakaret anlamna
gelebilecek szler iin zr dilerim.
Bunu da sakin bir sesle syledi. Ardndan ekledi: Sayn Bakan, ben sadece Leon Daudet'nin,
politikanz zerinde bir eit bask uyguladn syledim.
Bu zr dileme kabul edildi. Poincare bir kere daha sz alp hi sz edilmeyen belgelerin varln
tekrar reddeden bir konusma yapt ve yeniden sessiz ligine gmld. Fransa'da elinizde salam
deliller bulunmadan kimseyi sulayamazsnz ve byle belgeleri olanlar da, nasl kullanacaklarn ok
iyi bilirler.
Geen Temmuz aynda bir grup ngiliz ve Fransz gazetecisi ile birlikte Ruhr durumunu gizli olarak
tartan Poincare, syle demiti: gal yersiz ve sama olur. Almanya'nn bugn borlarn mal ve is
gc olarak deyebilecei aka ortadadr. O gnlerde ok daha neeli bir Poincare vard.
Bu arada Fransz hkmeti igal masraf olarak 160 milyon frank (resm rakamdr) harcam
durumdadr ve Ruhr kmrnn tonu Fransa'ya 200 dolara malolmaktadr.

(18 nisan 1923, The Toronto Daily Star)