Interviewer: Peninah Njeri: Pen Interviewee: Jemo Pen: Jemo amemaliza? Tuishie hee? Swa: Jemo amemaliza? Twende hee? Eng: Is Jemo through? We go? Jemo: Ngoja Rozi apie !hai aiam atauweea" Swa: Ngoja Rozi apie !hai aija atauweea" Eng: Wait #or Rozi to mae tea when she !omes she will put #or $ou" Pen: %naishia mpaa? &asi si u#an$e #aster unajua huu ni 'aloleni huu " (masaa wanza inaisha) %naishia mpaa ? Swa: %naenda mpaa? &asi si u#an$e haraa unajua huu ni 'aloleni (saa wanza zimeisha) %naenda mpaa wapi? Eng: *ou are going up to? Then $ou should hurr$ up $ou now this is 'aloleni (#irst o# all time has run out) $ou are going up to where? Jemo: +imi na ishia mpaa #ourth" Swa: +imi naenda mpaa ,ara,ara $a nne" Eng: I-m going up to .ourth Street" Pen: .ourth? Swa: Nne? Eng: .ourth? Jemo: +i uishi #ourth $a !hini" Swa: +imi huishi ,ara,ara $a nne huo !hini" Eng: I sta$ on .ourth Street down there" Pen: Tangu lini? Ni itam,o? Swa: Tangu lini? Ni itam,o? Eng: Sin!e when? It is a long time? Jemo: Tangu nitoe pale ni itam,o saa hii ni miaa m,ili" Swa: Tangu nitoe pale ni itam,o sasa ni miaa miwili" Eng: Ever sin!e I le#t there is a long time it is now two $ears" Pen: %iishi .ourth $a !hini? Swa: %iishi ,ara,ara $a nne huo !hini? Eng: Just sta$ing on .ourth Street down there? Jemo: /hm tangu nitoe pale (ulitoa 0112) hee saa hii tuo 0113"(hee en$ewe) Swa: /hm tangu nitoe pale ( ulitoa 0112) hee sa gi si tuo 0113 ( hee weli") 4 Eng: Sin!e $ou le#t that pla!e ($ou le#t in 0112) $es we are now in 0113 ( $eah it is true")
Pen: /ee na siu hizi niaje umeaua hiv$o? Swa: /ee na siu hizi m,ona umeaua hiv$o? Eng: What is happening these da$s it is so dr$? Jemo: Eastleigh ime!hange ,wana (Jemo? Jemo?) hee unataa ngapi? (#our) Swa: Eastleigh ime,adilia ,wana (Jemo5 Jemo?) hee unataa ngapi? (nne) Eng: Eastleigh has !hanged so mu!h these da$s (Jemo5 Jemo?) $es how man$ do $ou want? (#our) Pen: Wee wa!ha stori mwam,ie siu hizi ushaowa" Swa: Wewe wa!ha hadithi mwam,ie siu hizi umeowa" Eng: *ou stop $our stories tell him these da$s $ou are married" Jemo: /u$o ni +aasai ule wa Pi! 6o!"(name o# a ,ar) (hhm) ujamjua? Swa: /u$o ni +aasai $ule wa pale Pi! 6o!" (hhm) haujamjua? Eng: This is the +aasai #rom Pi! 6o! (hhm) $ou haven-t nown him? Pen: Siwezi wajua hata sura" (hee huwezi wajua?) ndawajuaje saa hii? +i nawam,ia u!hunge sana siu hizi ni unoma" ama una#iiria ana maanisha na wam,ia u!hunge siu hizi ni unoma ama una#iiria anamaanisha? siu hizi ni unoma" %ae aa uo rada" Swa: Siwezi uwajua hata sura (hee huwezi uwajua?) nita wajua namna gani saa hii? +imi nawam,ia u!hunge sana siu hizi dunia ni m,a$a" 7ma una#iiria ni wa nini ana wam,ia dunia ni m,a$a? Siu hizi dunia ni m,a$a sana uae ama uo !honjo" Eng: I !an-t now them even their #a!es ($ou !an-t now them?) how !an I now them at this time" +e I-m telling $ou these da$s the world is ,ad" Wh$ do $ou thin he was telling $ou the world is ,ad? The world is ,ad" These da$s $ou sta$ alert" Jemo: %najua siu hizi namwangalia mtu unamwa!ha (unamosea words) unajua siu hizi ina,idii uule veve $ao uae aa"" (uae aa mjinga) Swa: %najua siu hizi mimi humwangalia mtu hala#u na wa!hana na $e$e (unaosa !ha umwam,ia) unajua siu hizi ina,idd uule miraa $ao na utulie ama8 (utulie ama mtu mjinga) Eng: *ou now these da$s I just loo at some,od$ and leave them (I have nothing to sa$ to them) $ou now these da$s $ou eat $our 'hat and eep o## ($es $ou eep o## lie a #ool) " Pen: Juu hujui ne9t session ni aje una#iiria ana ushow juu siu hizi ni unoma" Swa: 'wa sa,a,u hujui ile ita toea waati mwingine" %na#iiria anawam,ia ni wa sa,a,u gani siu hizi mam,o sio mazuri" Eng: &e!ause $ou don-t now what !an happen the ne9t minute" Wh$ do $ou thin he is telling $ou the world is not good these da$s? 0 Jemo: Saa unajua laini mii humuenjo$ (hee) $ee huniam,ia nijae? 7najua Rozi $uo laini si ametoa idogo ananioam,ia nipee !hai idogo atalipa ,ada$e ama nitoe pesa $angu wa m#uo nimsimami8 (umusimamie) juu Rozi hawezi u,ali (hee hawezi u,ali) saa namwuliza wani umeuwa ,a,angu ama ndugu $angu saa mii umuuliza li#e li#e" (hee niaje vipi niam,ie mjuane mapema) hhm nimewam,ia sio mimi nio azi ni Rozi $uo azi (anasema?) anajam hee" Swa: Sasa unajua laini mimi hum!hezea (hee) $e$e huniam,ia niaje? 7njua Rozi $uo laini ametoa idogo ananiam,ia ati nimpee !hai ata lia ,ada$e ama nitoe pesa zangu wa m#uo nimsimamie wa sa,a,u Rozi hawezi uu,ali hal#u namwuliza ama ameuwa ,a,angu ama ndugu $angu (hee awam,ie mjuane mapeama) hhm Na mwelezea uwa sio mimi nio azi uwa ni Rozi (ana#an$a aje?) hala#u anaasiria" Eng: Now $ou now I alwa$s tease him (hhm) he tell me to give him tea that time he now Rozi is there ,ut has gone out shortl$ then he sa$s that he will pa$ later or I get some !ash #rom m$ po!et and pa$ #or him ,e!ause Rozi !an not a!!ept" (hee she !an not a!!ept) then I as him i# he has ,e!ome m$ #ather or ,rother (then what doe he sa$) he gets anno$ed" Pen: *ee ni wo!hi wa wapi? Swa: *e$e ni m!hungaji wa wapi? Eng: Where is he a wat!h man? Jemo: Pi! 6o! (hu$u?) hee ule ameuwa ainiongelesha si ni wa Pi! 6o!" Swa: :Pi! 6o!- (hu$u?) hee $ule ameuwa aiongea na mimi si ni wa ;Pi! 6o!-" Eng: Pi! 6o!5 (this one?) $es the one who has ,een taling to me is #rom Pi! 6o!" Pen: *e$e ndio aliuwa leo? (hee) <hooo najua ameshangaa leo Jemo amepata wi#e" Swa: *e$e ndi$e ali$e uwa leo (ndio) <hoo najua ameshangaa leo Jemo amepata ,i,i" Eng: /e is the one who was there toda$? ($es) <hoo I now he is surprised Jemo has a wi#e toda$" Jemo: =aini ni mpuzi (ni +aasai a,isa?) hee ni +aasai saa m,ili hivi $ee huongea vizuri $aani saa moja laini saa hii asu,uhi $e huongea shit" Swa: =aini ni mjinga (ni +aasai a,isa?) ndio ni +aasai saa m,ili hivi $e$e huongea vizuri $aani saa moja laini saa ama saa hii asu,uhi $e$e huongea matope" Eng: &ut he is stupid (is he a real +aasai?) $es he is a +aasai and he tals well ,etween seven and eight ,ut earl$ morning lie this he tal shit" Pen: 7me!hana nini (hhm unajua ni mtu wa mdomo) 'eroro5 ndio maana anaropoa hiv$o" (hhm) hee na si leo una njeve" Swa: 7meula miraa ama ni nini? (hhm unajua $e$e ni mtu wa ,angi) Pom,e5 ndio maana anaropoa hiv$o (hhm) hee na si leo una ,aridi" Eng: /e has taen hat or what? (hhm $ou now he is a person who uses &hang) 7l!ohol5 that is wh$ he is taling !arelessl$" Jemo: Sana hata ningeuwa nishaenda juu leo niliuwa nitoe saa sita" (oho) laini ni vile Rozi anaenda ,rae idogo na mi nipelee ahawa hapa"ngoja idigo nimwulize" 2 Swa: Sana hata ningeuwa nime enda wa sa,a,u leo niliuwa nitoe saa sita (oho) laini ni vile Rozi anaenda upumzia na mimi nipelee ahawa hapa" Ngoja idogo numwuulize" Eng: >er$ mu!h in #a!t I would have le#t ,e!ause toda$ I was supposed to leave at twelve" (oho) ,ut it is ,e!ause Rozi is going #or a short ,rea and I have to tae !o##ee there" Wait a minute I as her" Pen: =aini siu hizi umeaua sio ama zamani? Swa: =aini siu hizi hauna ,iashara ama zamani? Eng: &ut these da$s ,usiness is not good lie ,e#ore? Jemo: Ni mwerevu sana aiona umeaua anasema ngoja idogo niende hivi8 Swa: Ni mwerevu sana aiona hauna watu anasema ngoja idogo niende hivi8 Eng: She is ver$ !lever i# she sees that there are no people she sa$s wait a minute let me go there I will !ome ,a!8 Pen: <hoo anatoa inje $a ,oundar$ uta#uta wathii inje en$ewe uiaa tuu pale umetupa m,ao (hhm) ati uae tuu pale ungoje waam umetupa m,ao lazima utoe sindi$o? (hhm) uwenda uawasear!h" Swa: <hoo anatoa inje $a uwanja uta#uta wateja huo inje" 'weli uiaa tuu hapo utauwa umepoteza waati" (hhm) uiaa tuu hapo uingoja utauwa unapoteza waati lazima utoe inje uwende uawata#ute" Eng: *eah she goes out o# her wa$ to loo #or !ustomers" I# $ou just sit there and wait $ou will ,e wasting a lot o# time" (hhm) i# $ou sit there and wait #or them to !ome $ou will ,e wasting a lot o# time $ou must get out there and loo #or them" Jemo: =aini mimi nasiia u,ao nataa niende nia!he deposit ndio waniweee !haula (wapi?) hapo Tolo (ohoo we umanga Tolo?) aha $aani ni mahali $o$ote laini huu mi huenda u,oo wanza" (oho ndio uwende ,aada$e?) hhm 6haula ingine hizi $a 'imeru5 ien$eji $aani $a 'imeru ien$eji hala#u wawee n$ama"(hhm) laini siuweza ulipia pesa saa hizo juu maveve ziliuwa zimeni8 (ohoo lazima u,oo na !hapa?) hhm saa ule nilipata si mwen$ewe juu mwen$ewe ndio huwanga mpoa $aani niliuwa nime!hangan$iiwa saa siumpatia pesa (hhm) laini niliuwa nimeaa pale saa niiita Rozi ndio twende na $ee8" Ndio niliuwa nataa upeana hio pesa saa tisa ($aani huoperate 0? hours?) hee ni 0? hours" (ohoo) niitaa umpatia Rozi hio8 Swa: =aini mimi nahisi njaa nataa wenda pale ni lipe ndio waniweee !haula (wapi?) hapo Tolo(name o# a #ood ios) (ohoo wewe hula pale Tolo?) hapana hata mahali pengine popote ni vile tuu mimi huenda uweesha wanza" (ohoo ndio uende ,aada$e?) hhm ni !haula zingine za 'imeru za ien$eji am,azo hu!hangan$wa na n$ama" =aini siuweza ulipa waati huo tuliuwa hapo wa sa,a,u niliuwa nimelewa wa miraa na siupata mwen$ewe $e$e huwa mzuri" =aini niliuwa nimeaa hapo wa muda mre#u saa hizo niliuwa niimwita Rozi ndio niliuwa nataa wenda ulipa hizo pesa saa tisa" (wani wao hu#an$a masaa ishiri na nne?) hee ohoo) nilitaa umpa Rozi hio8 Eng: &ut I-m so hungr$ I wants to go there and pa$ a deposit so that the$ !an spare some #ood #or me (where?) there at Tolo (oho that is where $ou eat?) not reall$ ,ut at least there $ou !an ,oo #irst (so that $ou !an go late?) $es the$ have ni!e +eru dishes that the$ mi9 with meat" &ut I was not a,le to pa$ that time I was there ,e!ause I was too high with ? hat and I didn-t #ind the owner who is normall$ ver$ good" I had sat there #or a long time" That time I was !alling Rozi that is the time I wanted to go and pa$ and it was three o-!lo! (do the$ wor 0? hours?) $es the do" (o") I had wanted to give Rozi that thing8 Pen: Na nani ataula saa tisa? Swa: Nani ataula saa tisa? Eng: Who will eat at three? Jemo: /ee niende umanga hio saa tisa hala#u? awaida $angu mii huenda huo saa umi" Swa: /ee niende ula hio saa tisa hala#u? 'awaida $angu mimi huenda huu ula saa umi" Eng: /ee I go eat at three then? Normall$ I go to eat at #our" Pen: Nani anaweza umanga saa tisa? nasema wale !ustomers wa awaida nani humanga saa tisa? ohoo wale wao jo, usiu ata niliuwa nimesahau" Swa: Nani anaweza ula saa tisa? Nasema wale wateja wa awaida una wale hula saa tisa? <hoo una wale wanaotoa azi usiu hata niliuwa nimesahau" Eng: Who !an eat at three? I mean are there regular !ustomers who eat at three? <hoo I had #orgotten there are those who !ome #rom wor at night I had even #orgotten" Jemo: Io wale hawamangangi a,la wa!hanie (ati hawamangi a,la?) $aani una wale humanga idogo hala#u (wana!hana hala#u ,aada$e ndio a,isa) heee" Swa: 'una wale huwa hawauli a,la $a ula miraa (ati hawauli a,la $a?) *aani una wale hula idigo hala#u (wanaula miraa hala#u !haula ,aada$e) hee" Eng: There are those who !an not eat ,e#ore the$ !hew hat (what ,e#ore the$ !hew?) I mean the$ eat small @uantit$ (then the$ !hew hat #irst then #ood later) $es" Pen: /ee laini hii njeve mazee" Swa: /ee laini hii ,aridi ,wana" Eng: *eah ,ut this !old man" Jemo: Ii#ia hio saa tisa ndio niende hiv$o (itauwa imealass?) naona tuu mtu anani!hungulia muna #agia #agia tuu nian$amaza"(hhm uamtia zii) Swa: Ii#ia hio saa tisa ndio niende hiv$o (itauwa imeisha?) naona tuu mtu anani!hungulia muna #agia tuu" Nian$amaza (hhm uan$amaza tu) Eng: When it rea!hes that time (it would have #inished?) I saw someone peeping $ou were sweeping I ept @uite (hhm $ou just ept @uite) Pen: /ee siu hizi una njeve maze" (haa hii tuu ni upepo ita isha) 7ma ni Jul$? 7ti io ari,u uisha? /ala#u wa!ha ni wam,ie ,inadamu watosheangi juu hii ,aridi iiisha waasema una joto hala#u Eastleigh vum,i ndio hio saa unashidwa wanataa? 7ma hujuangi? Na huu mapin!hi ni aje (hhm) mapin!hi (ma pin!hi gani?) $aani mathag Eastleigh una mathag5 wagondi? Swa: Siu hizi una ,aridi sana" (haa hii ni upepo tu itaisha) ama ni mwezi wa Sa,a 7ti itawisha? /ala#u wa!ha ni wam,ie ,inadamu huwa wezi utoshea wa sa,a,u hii ,ariddi ishaisha hala#u uwe ni simo wa jua wataanza usema jua ni ali na vile huu 3 Eastleigh una vum,i unashindwa wanataa namna gani? 7ma wewe hujui hiv$o? Na huu wezi ni vipi? (ati wezi wangani?) wezi huu Eastleigh? Eng: These da$s it is ver$ !old (haa this is just wind it will end soon) or it is Jul$? That it will end? =et me tell $ou human ,eings are ver$ di##i!ult $ou see now that it is !old when it will ,e hot the$ will start sa$ing that the sun is too hot" I never understand what the$ want" <r $ou don-t now that? What a,out thieves in this area (who thieves?) $es thieves here in Eastleigh? Jemo: Sio sana laini ma Sato hivi na .rida$" Swa: Sio wengi laini Jumamosi na Ijumaa hivi" Eng: The$ are not man$ ,ut on Saturda$s and .rida$s" Pen: <ho ndio wanajua ni a,isa juu ila mtu $uo inje (hhm) laini ni vile ma,aesa zilianza u#unguliwa (saa zia #ugwa #ungwa) hala#u ziaanza u#ungwa mapema itu eleven saa mapin!hi wanaona hawana sa$" Swa: <ho ndio wanajua uwa watu wote wao inje (hhm) laini ni vile vila,u v$a un$wa pom,e vili#unguliwa (sasa zime#ungwa iasi) hala#u ziawa zina#ungwa mapema ama saa tano hivi sasa wezi wanaona hawana namna" Eng: <ho the$ now that time all the people are outside (hhm) ,ut it is ,e!ause ,ars were opened (,ut some o# them have ,een !losed) then the$ started !losing them earl$ at around eleven so the thieves had no otherwise" Jemo: Waienda pande $a huu juu si hio &ee#ton (it-s a ,ar) ina#ungwa saa sa,a saa sita hapo hiv$o siu hizi sii ili#ungwa a,isa? (haa hata siuwa nimejua saa hii ndio nimejua) +arsa,it hu#ungwa saa sita Swa: Waienda hi$o upande wa hapo juu si hio &ee#ton hu#ungwa saa sa,a saa sita hapo hiv$o siu hizi si ili#ungwa a,isa? (haa hata siuwa najua saa hii ndio nimejua) +arsa,it hu#ungwa saa sita" Eng: I# the$ go the other side up there &ee#ton used to !lose at one or twelve in the night these da$s it was !losed !ompletel$" (haa I didn-t now I have just nown now) +arsa,it !loses at midnight" Pen: /apana +arsa,it hu#ungwa saa sita?8laini uiingia ni mpaa morning mi na jua hiv$o" Swa: /apana +arsa,i hu#ungwa saa sita?""" laini uiingia ndani ni mpaa asu,uhi" +imi najua hiv$o" Eng: No +arsa,it !loses at midnight? &ut me when $ou get inside it is up to morning that is what I now" Jemo: =aini muiona maarao ina,idii musin (wa!ha $aani watu hawananga starehe?) hio ni $a mzii +u,orana hio ni $a +u,orana" Swa: =aini muiona polisi muna #unga mlango (wa!ha $aani watu hawana starehe?) hio ni $a mtu mu,a$a +u,orana" Eng: &ut i# $ou see the poli!e $ou !lose the door" (No $ou mean people don-t enjo$?) that is a ,ad person a &orana" " A Pen: *aani ui!hei tuu arao ndio hu$o unasin" Swa: *aani uiona polisi hivi unaji#i!ha" Eng: When $ou see the poli!e $ou hide" Jemo: /ee mahindra hujaa hapo dail$" Swa: /ee hilo gari la polisi huja hapa ila siu" Eng: *eah the poli!e !ar !omes here ever$ da$" Pen: /ao uuja u!huuwa ushuru? 'wa hiv$o hawananga starehe? Swa: /ao uuja u!huuwa pesa? 'wa hiv$o hawana starehe? Eng: The$ !ome to !olle!t ta9? So the$ don-t have #un? Jemo: Sii ilitangazangwa hauna ati8" Swa: Sii ilitangazwa hauna ati8 Eng: It was announ!ed there is no 8" Pen: /ee najua ilitangazangwa laini8wa hiv$o hata wai!huuwa ushuru ni ile ile wa#unge ata ama tuna!huuwa ushuru" Swa: /ee najua ilitangazwa laini 8 wa hiv$o hata hata wai!huuwa pesa ni ile tu wa#unge hata ama wana!huuwa pesa" Eng: *eah I now it was announ!ed ,ut8so even i# the$ tae mone$ it is still that the$ !lose even i# the$ have taen the mone$" Jemo: 'ama sio hiv$o ati u!huuwa ushuru na hata ama wana!huuwa ushuru na uishia (ati wana,e,a) hee wana,e,a mpaa waiter" Swa: 'ama sio u!huuwa pesa hata ama wana!huuwa na wenda (ati wanashia watu) hee wanashia watu mpaa ;waiter- Eng: I# it is not that the$ are taing mone$ or even i# the$ are taing the$ still (the$ !at!h people?) $es the$ !at!h people in!luding the waiters" Pen: Wee ishia wana!huua !rate tano joo hio ni ama ngiri inne (hala#u wanautupa ndani) !rate tano ni ngiri inne" hala#u waiter aiingishwa ndani ata lipa itu ama8 Swa: Wewe wa!ha wana!huua sanduu tano zaa pom,e hio ni ama el#u nne (hala#u wanaushia) sanduu tano ni el#u nne hala#u ;waiter- aishiwa ata lipa itu ama8 Eng: *ou don-t pla$ the$ tae #ive !rates o# ,eer that is lie #our thousand (then the$ arrest $ou) #ive !rates is #ive thousand" Then i# the waiter is arrested he also pa$s some thing lie8 Jemo: =aini hao huwa!huuwangi waiter hao hu!huuwa manager (mgani ?) %le muEthiopia ule (mgani muwhi!h?) %le Ethiopian mnono mnono" Swa: =aini hao hawa!huuwi ;waiter- hao hu!huuwa meneja (mgani?) $ule Ethipian $ule (mgani?) $ule mnene" Eng: &ut the$ don-t arrest the waiters the$ arrest the manager (whi!h one?) the Ethiopian (whi!h one?) the #at one" B Pen: Jemo unaishia wapi? Swa: Jemo unaenda wapi? Eng: Jemo where are $ou going? Jemo: +i naishia hivi" Wee unaishia? Swa: +imi naenda hivi" Wewe unaenda wapi? Eng: +e I-m going this wa$" Where are $ou going? Pen: Naenda third si uni#iishe tuu pale hata sio #ar" 7ti waa!huuwa ( ule manager wa huo) ndani? arao ($aani aliuwa aiishia ?) mi sijuangi ( $aani hauuangalia?) unasema wapi wewe? (si esi $a Pi! 6o! ) !hali mwingine ana mahasira hivi (mnono mnono hivi?) hee ( ali,e,wa ) when ? (last month aa mara m,ili hivi) juu $a hio stori $a u#unga8" Swa: Naenda hapa ,ara,ara $a tatu si uni#iishe tu pale sio m,ali" 7ti wana!huuwa ($ule manager wa huo ) ndani? polisi ($aani aliuwa aienda?) mimi sijajua ( $aani hauuona?) unasema wapi? (si esi $a Pi! 6o!) jamaa mwingine $uo na hasira hivi (mnene hivi?) ndio (ali!huuliwa) siu gani? (mwezi uliopita ama mara m,ili hivi) wa sa,a,u $a hio hadithi $a u#unga8 Eng: I-m going here at third street tae me up to there it is not #ar" That the$ were taing? (that manager) inside? the poli!e (where was he going?) I have never nown ($ou never saw?) where is this? (the !ase o# Pi! 6o!) another gu$ who is mood$ lie this ($es and #at) o (he was arrested ) when ? (last month twi!e) ,e!ause o# !losing late8 Jemo: =ast month wanza uliuwa na maarao mingi sana" ( na mahali aa +arsa,it?) haa +arsa,it5 laini uzuri $a +arsa,it sio ama Pi! 6o! +arsa,it a,la wa#ie hivi juu wamesha #unga mlango !oz wamewa!heia wa odiro" Swa: +wezi uliopita uliuwa na polisi wengi sana" (na mahali ama +arsa,it?)haa +arsa,it uzuri wa huo sio ama ;Pi! 6o!- huo a,la polisi wa#ie hivi huwa wamesha #unga mlango wa sa,a,u wao huwaonea wa dirisha" Eng: =ast month there were ver$ man$ poli!e men around here" (what a,out a pla!e lie +arsa,it?) The good thing with +arsa,it is that the$ are not lie Pi! 6o! ,e!ause them ,e#ore the poli!e rea!h there the$ will have !losed the door alread$ ,e!ause the$ see them through the window" C D