Nguyn nhn v bn cht ca khng hong kinh t ti chnh hin nay nhng

gii php nhm khc phc nhng kh khn

NGND, PGS, TS. Ng Hng
Hiu trng Trng i hc Ngn hng TP.HCM

Ngi ta u cho rng nguyn nhn ca khng hong kinh t hin nay bt u t s sp ti
chnh ph Wall vi chnh sch tn dng di chun, hay cn gi l tn dng th chp bt ng
sn ri ro cao, Cc D Tr Lin bang M thc thi chnh sch tin t ni lng lm cho la r
so vi cc n v tin t khc trn th gii. Kt qu l th trng ti chnh v th trng bt
ng sn si ln v n tung. Trong ngi ta nu ln nguyn nhn chnh l do s thiu kim
sot cht ch ca nh nc nn mi c s n tung ca th trng ti chnh v th trng bt
ng sn.
Kt qu l nhiu ngn hng M ph sn, hng trm ngn hng np n xin hng Chng
trnh h tr ca chnh ph M.
Cuc khng hong ti M nhanh chng lan sang cc nc khc, trc ht l chu u , cc
nc ang pht trin cng b v ly nhanh chng.
Anh hng ca cuc khng hong ny l hng triu ngi tht nghip, theo FAO 17 triu
ngi s lm vo cnh thiu i.
iu ny c ngha l cc khu vc sn xut - kinh doanh phi ti chnh b trc tip chu nh
hng ca suy thoi.
Hin nay nhiu nc, nhiu t cc hp tc, lin kt quc t ang ra sc cha chy cu vn
nn kinh t ring,cng nh chung.
Nhiu d bo bi quan cho s pht trin ca kinh t th gii,cng nh kinh t ca mi nc
trong c kinh t Vit Nam s suy gim nghim trng.
Trc ht v nguyn nhn cn phi ch ra rng nhiu th trng, trong c th trng hng
ha, th trng ti chnh, th trng a c pht trin trn c s nhu cu o, trn c s nhu
cu c quyt nh bi cc nh u c.
Soros cho rng th trng khng bao gi t n trng thi cn bng m l thuyt kinh t hc
ra. C mt mi lin h hai chiu mang tnh phn hi gia nhn thc v thc t; mi lin h
y c th khi pht qu trnh ban u l t thi bng ln v v sau cng th li t pht tn
xung ca chu trnh bng v cn c gi l cc bong bng.
([1])

iu chng ta c th thy nh sau:
V th trng hng ha dch v ngy nay u c pht trin ch yu thng qua cc hp
ng tng lai, cc hp ng quyn chn, hoc hp ng k hn. Thng qua vic k kt cc
hp ng ny cc nh u c v nn mt th trng tiu th hng ha dch v khng l
v theo cc nh sn xut kinh doanh u t cho n p ng yu cu ca cc hp
ng ny. c ngun lc ti chnh u t cho s bnh trng ca th trng chnh sch tin
t ni lng, chnh sch ph gi ni t c thc thi cp cc khon vay cho cc nh sn xut
kinh doanh, cc nh u t, cng nh u c.
Bn cnh th trng chng khon cng c cp nhit bi cc nh lm gi u c, bong
bng gi c thi phng nhanh chng. Trong khng kh hng triu triu ngi lao ng
lp tc b kch ng nhy vo th trng ny mong c mt cuc i i nhanh chng. V
vi vi phin giao dch u tin h b li ngay vo vng xoy lm giu nhanh, tr thnh t
ph trong mt thi gian ngn nh l mt tin nng c tht. H vi vng vay mn thm, bn
vi nhng ti sn c th bn, th chp nhng ti sn c th vay mn thm lm sao c th
sau vi tun, vi thng l c th i i nhanh chng.
Khi bong bng to n v, cc nh u c snh si vi thot nhanh ra khi th
trng, cn li mt m ng nhng nh u c tr, nhng nh u c cu non, thiu
kinh nghim say mu lm giu nhanh vt ln vi cn xoy tt gi ca th trng. Trong tnh
hung nh vy chnh ph thy nguy c ca ri ro tn dng ca cc ngn hng ang n mt
cch m cc chnh sch tht cht tn dng s c a ra nhm kha ca cng tn dng ang
chy ra o t. iu l tt yu.
Khng hong thanh khon xy ra trc ht l n n vi ngi i vay, nhng mong i rng
ngun tin h tr n l tin thu c t vic bn cc chng khon mua c vi gi cao
hn. Khi ngi vay khng tr c n n lt cc Ngn hng cho vay gp kh khn.
Trong iu kin sn xut c trin khai theo cc hp ng tng lai v cc sn phm ti
sinh khc, trong lc sc tiu dng ca x hi li b suy gim nhanh chng do cng n vic
lm b suy gim, thanh khon c dng tr n ngn hng l chnh lp tc vng xoy suy
thoi s nhn ln nhiu ln.
Th trng a c cng c hin tng tng t, cc nh u c ln thi nhau lm gi kch
thch th trng v kim li kch thch cc nh u t xy dng lao vo lp cc d n ln
v thu ht vn t nhng nh u t nh, nhng ngi mun u c vo a c tm kim c
hi i i. T cc hin tng cm c bt ng sn vay mn pht trin nhanh chng,
cho n khi bong bng a c tan v, th thm trm mt kh nng chi tr xy ra, cc ngn
hng cho vay mua bn bt ng sn lm vo tnh trng ri ro khng th chng c.
Din tin ca s suy thoi kinh t l nh vy.
Mt nguyn na khng th khng ni n l trong kinh t th trng nhng nh u c c
kinh nghim, nhanh nhy h lun thu c nhng khon li nhun kch s. V tt yu mt s
ng nhng nh u c khc s mt i mt s ti sn tng t.
Tng gi tr li tc nhng nh u c may mn thu c s bng tng gi tr thua l ca
nhng nh u c khng may mn mt i.
Nhng nh u c may mn lun l s t, cn nhng nh u c khng may mn lun l
s ng nhng ngi lao ng, nhng cng chc, gio vin, . v l nhng ngi i
din cho sc mua tim nng ca x hi. Nhng ngi ny khng c kh nng tiu th tng
lng hng ha khng l do cc doanh nghip sn xut ra, nn khng hong ti chnh tt yu
xy ra.
Trong iu kin ton cu ha khng hong ti chnh thng bt ngun t cc nc ln, nhng
nc vay n nc ngoi ln nhp khu hng ha - dch v v sau l n lc cc nc
xut khu, khi m cc nc ln khng cn mun nhp khu na.
Trn phm vi ton cu cc nc ln l cc nc nm cht cc cng c ti chnh nn h vn l
nc t thit hi, cc nc nh lun phi chu ng gnh nng to ln ca ca khng hong ti
chnh v suy thoi kinh t, ty vo nhng mt hng xut khu l g m mc thit hi s ln
hay nh, suy thoi kinh t s ko di hay khng.
Vy bn cht ca khng hong ti chnh v suy thoi kinh t hin nay l g?
Theo ti bn cht ca khng hong ti chnh v suy thoi kinh t hin nay l s v ca
s mt cn bng tt c cc th trng hin hu t th trng ti chnh, n th trng sn
xut kinh doanh, n th trng lao ng.
Nh Kc Mc khng nh nn kinh t t bn ch ngha l mt nn kinh t v chnh ph
(khng c tnh cn i). S cn bng trong sn xut v tiu dng, s cn bng gia cung v
cu ch l nht thi.
Trong nn kinh t th trng hin i cc nh t bn ln, nhng nh t bn khn ngoan tm
cch chuyn t nh t bn sn xut, sang lm nh t bn kinh doanh cc cng c ti chnh. V
rng vic kinh doanh cc cng c ti chnh va c kh nng lm giu nhanh chng, va c
iu kin phng chng ri ro cao hn l lm nh t bn sn xut.
Kinh doanh cc cng c ti chnh, m nh Kc Mc l kinh doanh t bn gi, mt loi t
bn khng trc tip sn xut ra gi tr hng ha dch v nhng n c kh nng tch tr gi tr
ca hng ha - dch v sn xut c ca x hi, n c th l i din cho khi ti sn ang
cha ng trong cc doanh nghip, n c th chuyn ha thnh tin mt cch nhanh chng, v
tt nhin n cng c th l khng c gi tr g, hoc c gi tr rt thp khi kinh t suy thoi.
Khi lng sng u t vo cc th trng tng ln nhanh chng, c bit l lng sng tng ln
ca cc th trng phi sn xut, nh th trng ti chnh, th trng a c, th trng ngoi t,
. tnh o ca th trng s xut hin. Ngha l ngi mua y khng cn l ngi tiu
th sn phm m ch yu l nhng nh u c, k c trong th trng sn xut cng mang
nng tnh u c. Qu trnh ny lm cho cc th trng bnh trng mau l, GDP tng ln
nhanh chng, cho n lc s mt cn bng tng ln nh im v th trng khng th tip tc
cha ng nhng hng ha - dch v m n phi cha ng, cng nh s mt cn i t
mc qu sc chu ng ca th trng v phi i n s sp .
Do c th ni s v bong bng th trng bt ng sn M khng phi l nguyn nhn gy
ra khng hong, m n ch l ci khi u cho s khng hong. S khng hong tim n
trong cc nn kinh t, ngay c trong nn kinh t nh v mi pht trin nh Vit Nam.
Khng th ni khng hong ti chnh ko theo suy thoi kinh t ton cu. M khng hong ti
chnh l ci bt u ca suy thoi kinh t ton cu. V rng trong nn kinh t hin i u c
ti chnh chim mt khi lng gi tr cao nht, v mi hat ng ca cc th trng khc u
chu s chi phi ca th trng ti chnh.
Ti sao s v th trng M li lan nhanh ti th trng ca cc nc khc? V th trng
M ang sn xut v tiu th mt tng gi tr sn phm qu ln. Th trng M l th trng
m n c lng gi tr xut khu v nhp khu ln nht trong cc khu vc kinh t th gii. Do
s khng hong tt yu phi bt u t th trng M.
K t nay bt c mt s chng chnh no ca th trng M s lp tc nh hng n th
trng cc nc khc trn mi lnh vc.
Vit Nam cn lm g c th ng vng trong mt hon cnh nh vy?
Chng ti cho rng Vit Nam vn phi a dng ha v a phng ha th trng xut nhp
khu ca mnh. Ngha l phi phn tn th trng, bn cnh nhng th trng ln nh th
trng M, Nht, EU cn to thm nhiu th trng khc nh th trng cc nc chu ,
chu Phi, chu M La tinh, C th cc th trng nh tnh hiu qu kinh t khng cao nh
cc th trng ln, nhng khi c s bin ng ca cc th trng ln th s nh hng ca n
i vi nn kinh t khng ln.
Nhng trc ht theo chng ti l phi khai thc th trng ni a trn tt c cc hng ha
dch v. V l th trng cn bn nht, an ton nht. Chng khng th c chm chm vo
th trng quc t, v khi th trng quc t khng dung np na mi tm n th trng ni
a.
Bt c iu g u c ci gi ca n, v gi c lun lun quay quanh gi tr. Li tc cng cao
th ri ro cng s ln. Do khng th v ci li trc mt m b ci li cn bn, lu di.
K t khi nn kinh t m ca th tnh hng ngoi ca sn xut to cho nn kinh t Vit
Nam nhng iu kin c mt bc pht trin di. Tuy nhin do trong qu trnh pht trin
phn ln ngun lc u c dnh cho sn xut xut khu, hoc sn xut nhng hng ha
cao cp dnh cho ngi nc ngoi (v d nh khch sn, nh ngh cao cp, sn golf bi tm,
) cn th trng nhng ngi lao ng, th trng nng thn, gn nh khng my nh
sn xut quan tm khai thc do tnh hiu qu kinh t khng cao nh th trng quc t. Cho
n khi th trng quc t suy sp th mi c li ku gi cc nh sn xut tr v th trng
trong nc t cu nguy.
Cng cn lm r, nu nhng nh sn xut ch coi th trng ni a ch l th trng tm
thi, th trng cu nguy, th mc tiu u t ca nh sn xut kinh doanh cng s lch lc
khng ng tm.
Mt iu may mn i vi Vit Nam l mt lng ln gi tr hng ha xut khu ca Vit
Nam l hng nng nghip, nn mc nh hng n kim ngch xut khu s khng phi
qu ln v qu di nh hng ha cng nghip.
C th ni thm l nhng th trng c nhng nh u c Vit Nam quan tm nht
l th trng vng, ngoi t, th trng a c v sau l th trng chng khon. Do
cn phi c mt s chn chnh v gim st cht ch nhng th trng ny v c gii php qun
l, iu tit sao cho nhng th trng ny khng mang tnh o cao.
Chng ta c th hnh dung ra rng khi mt phn ln ngun vn tin t ca chng ta, k c tn
dng c em u t vo cc th trng phi sn xut ni trn, th r rng u t vo sn xut
v tiu dng trong nc s b h thp l iu chc chn.
Tr mt s nc lm dch v ti chnh ngn hng quc t nh Singapore, HngKng, thu
nhp ca h da trn vic cung cp dch v cho cc khch hng quc t v tiu dng ca nhn
dn c tha mn bng hng ha nhp khu th vic pht trin cc lnh vc dch v phi sn
xut mi mang li thu nhp thc cho quc gia . Cn nhng nc m khu vc phi sn xut
ch thc hin trong phm vi ca mt quc gia th iu s lm cho khi tin trong quc gia
tng ln nhanh chng, nh hng ha dch v phc v cuc sng con ngi th tng ln rt
chm v khng chng th chy s i n khng hong.
V vy c ngi cho rng trong khng hong v suy thoi hin nay Vit Nam c th tm ra c
hi pht trin kinh t. Chng ti cho rng quan im l o tng. Chng ti cho rng
qua cuc khng hong v suy thoi ny cho Vit Nam rt ra nhng bi hc ch ng iu
chnh cc chnh sch pht trin kinh t hp l hn.
Cn c nhng chnh sch pht trin kinh t khng cn nhanh, nhng c bn v bn vng.
Trong cn phi quan tm n pht trin kinh t h tng, nht l giao thng, c bit l giao
thng ca cc th mi, giao thng nng thn.
Trong qu trnh thc hin cng nghip ha hin i ha cn phi quan tm su sc n vic
cng nghip ha - hin i ha nhn thc ca cng dn v cc nh lnh o, cng nghip ha
- hin i ha cc quan h x hi v cng nghip ha hin i ha phong cch lm vic,
qun l ca mi t chc v cng dn.
Nu khng lm c nhng iu trn th nht nh cc mu thun s xy ra. Trc ht l mu
thun gia thc x hi v tn ti x hi, mu thun gia ci ring v ci chung, mu thun
gia c s h tng v kin thc thng tng, Nhng mu thun ny s cng ngy cng tng
ln v n mt lc no n s t iu chnh lp li mt trng thi cn bng mi, m
chng ta s phi tr gi rt t cho nhng cuc iu chnh .
Khng hong v suy thoi hin nay thc cht l s iu chnh s mu thun gia sn xut v
tiu dng, iu chnh s mu thun gia quyn li ca cc giai cp, mu thun gia ngi
ngho v ngi giu, v.v
Do vn c ra cho chng ta chnh l nhn thc c nhng mu thun ca nn kinh t
v x hi hin nay c nhng bc iu chnh t gic, trnh nhng c iu chnh t pht m
hu qu ca n s nm ngoi tm kim sot ca chng ta./.



([1]) George Soros: M thc mi cho th trng ti chnh, cuc khng hong tn dng 2008
v ngha ca n. Phm Tun Anh v Hong H dch Nh XB Tri Thc H Ni 2008