BAB 1 - KITA DAN SEJARAH

Sejarah ialah peristiwa penting yang telah berlaku di masa lalu

Fakta sejarah harus mempunyai tarikh yang tepat, bukti yang sah dan memberi
kesan yang mendalam
Sumber sejarah terbahagi kepada Sumber Utama (Primer) dan Sumber Kedua
(Sekunder)
Sumber utama ialah sumber yang asal, sementara sumber kedua ialah hasil
penulisan semula atau ciplakan daripada sumber utama
Sumber Utama dan Sumber Kedua terdiri daripada sumber bertulis, lisan, dan
arkeologi
Sejarah penting kerana ia dapat memberi pengajaran, mewujudkan rasa bangga
dan sayangkan negara serta membantu kita mengenal diri sendiri

BAB 2 - PETEMPATAN AWAL DI KEPULAUAN MELAYU
Petempatan awal manusia dibahagikan kepada Z!" #S $%U,
P&'(&#%#K ()*,+++ S!), !'S(&#%#K (,,,+++ S!), "'(&#%#K (*,+++ S!)
dan Z!" &(-! (.,*++ S!)
Pada /aman Paleolitik, ais batu mulai cair dan membentuk pulau0pulau dan
daratan
1engan peredaran masa, manusia mula mencipta pelbagai alat dan teknik untuk
memperbaiki tara2 hidup
(rang Zaman !esolitik juga dikenali sebagai orang 3($#"3
(rang "eolitik menggunakan batu pewarna iaitu batu kawi untuk upacara
keagamaan
(rang Zaman Paleolitik, !esolitik dan "eolitik tinggal di gua0gua
(rang Zaman &ogam mula tinggal di kawasan lapang, pinggir sungai dan laut
4%ulang !awas4 (daripada logam) untuk kegunaan melombong mula dicipta
Kedudukan geogra2i yang baik membolehkan beberapa kawasan di negara kita
muncul sebagai pelabuhan yang penting seperti Pangkalan $ujang (Kedah), Kuala
Selinsing (Perak), 5enderam 3ilir (Selangor) dan Santubong (Sarawak)
Semenanjung !alaysia pernah digelar sebagai SU67"$U!# ($umi 'mas)
oleh Pedagang #ndia dan -(&1'" 83'7S("'S' (Semenanjung 'mas) oleh
Ptolemy

BAB 3 - KERAJAAN-KERAJAAN AWAL
Kerajaan awal di %anah !elayu banyak menerima pengaruh 3indu 0$uddha
&okasi kerajaan awal banyak terletak di pinggir sungai dan ini menjadikannya
pelabuhan yang penting
Kerajaan Kedah %ua (* 0 ,9 !) berpusat di &embah $ujang, Kedah
Kerajaan Sri:ijaya (; 0 ,) !) merupakan kerajaan yang kuat dan terletak di
Palembang
Sri:ijaya menjadi pusat perdagangan dan pengajian agama $uddha yang penting
Kerajaan !ajapahit terkenal dan kuat semasa pemerintahan 3ayam <uruk
(7ajasanegara) dari tahun ,)*+ 0 ,)=> dan dibantu oleh Perdana !enteri Patih
-ajah !ada? !ajapahit telah menakluki Sri:ijaya pada ,);; !
Kerajaan0kerajaan awal lain yang terkenal ialah &angkasuka, 8hih0%u, Pan0Pan,
%un Sun, -angga "egara dan Singhasari

BAB 4 - PENGASASAN MELAKA
%erdapat dua sumber pengasasan kerajaan !elayu !elaka iaitu Sejarah !elayu
(%un Seri &anang) dan Suma (riental (%om Pires)
!elaka diasaskan pada ,9++ ! oleh Parameswara yang berasal dari Palembang
"ama !elaka berasal daripada nama pokok tempat Parameswara berteduh
Saudagar rab memanggil !elaka sebagai !&K% (Pasar)
!elaka maju dan menjadi pusat perdagangan yang penting kerana kedudukannya
yang baik dari segi geogra2i dan strategik, adanya angkatan laut dan kemudahan
untuk pedagang, terletak berhampiran dengan kawasan pengeluaran hasil0hasil
selat dan menjalin hubungan yang baik dengan @ negara 8hina
,9+) 0 &aksamana Ain 8hing telah melawat !elaka dan pada ,9+*, !aharaja
Aung &o (8hina) telah mengiktira2 Parameswara sebagai pemerintah !elaka
yang sah
Penduduk asal !elaka ialah (rang &aut dan !inangkabau
!asyarakat !elaka terdiri daripada golongan yang memerintah (7aja dan
Pembesar) dan golongan yang diperintah (orang merdeheka, kiwi dan hamba)

BAB 5 - MELAKA SEBAGAI PUSAT PERDAGANGAN DUNIA
Kemajuan !elaka berpunca daripada berbagai 2aktor
Kedudukan !elaka dari segi geogra2i sangat baik kerana terlindung daripada
tiupan angin monsun dan perairannya yang dalam
Sistem pentadbiran !elaka teratur dan tersusun dengan baik
3ierarki pemerintahan !elaka dimulai dengan Sultan, !ajlis %ertinggi
($endahara, %emenggung, &aksamana dan Penghulu $endahari), = orang
pembesar (bergelar Seri), ,B orang pembesar rendah (bergelar 7aja) dan ). orang
pembesar
!elaka mempunyai . undang0undang yang kemas iaitu 3ukum Kanun !elaka
(berkaitan tentang pentadbiran) dan Undang0Undang &aut !elaka (peraturan di
laut)
!elaka mengamalkan sistem cukai berkeutamaan iaitu berdasarkan hubungan
baik !elaka dengan sesebuah negara
!elaka juga menjalinkan hubungan yang baik dengan negara luar
<ilayah jajahan !elaka semakin meluas semasa %un Perak menjadi bendahara
iaitu dari Pattani hinggalah ke sebahagian daripada Sumatera
Selain perdagangan bebas dan entrepot, mata wang juga digunakan untuk urusan
perniagaan
Pedagang asing disediakan gudang dan tempat membaiki kapal untuk kemudahan
mereka

BAB 6- MELAKA SEBAGAI PUSAT PENGAJIAN DAN PENYEBARAN ISLAM
"abi !uhammad S< dilahirkan pada .+ pril *;, (,. 7abiulawal %ahun
-ajah) dan mula menyebarkan #slam di !ekah pada tahun B,+ !
#slam disebarkan ke #ndia, 8hina dan sia %enggara oleh pedagang dan
pendakwah #slam
$atu $ersurat (,)+) !) di Kuala $erang membuktikan kedatangan #slam di
%anah !elayu
Sultan !ahkota #skandar Syah ialah Sultan !elaka yang pertama memeluk
agama #slam pada tahun ,9,9
,99* !0 Sultan !u/a22ar Syah menjadikan #slam sebagai agama rasmi !elaka
Kegiatan #slam yang pesat membolehkan !elaka menggantikan Pasai sebagai
pusat pengajian dan penyebaran #slam
!elaka menyebarkan agama #slam melalui proses penaklukan, perdagangan,
pendakwah, perkahwinan diraja dan askar upahan 5awa
Pengenalan tulisan jawi dan bahasa rab adalah kesan kedatangan #slam di
!elaka
Pengaruh l0Curan dan #slam juga didapati di dalam pentadbiran, pendidikan,
adat resam dan undang0undang !elaka

BAB 7 -KEDATANGAN PORTUGIS KE MELAKA
(rang Portugis ialah orang 'ropah yang pertama datang ke sia %enggara
,*,+ 0 -oa di #ndia dijadikan pusat pentadbiran Portugis di %imur
Kedatangan Portugis ke !elaka bertujuan untuk menguasai perdagangan rempah,
menyebarkan agama kristian, kuasai Selat !elaka, menjadikan !elaka sebagai
pelabuhan persinggahan dan menguatkan lagi kedudukan mereka di %imur
Peristiwa penangkapan 7uy de ranjo dan .+ orang Portugis mengakibatkan
!elaka diserang oleh l2onso dDlbuEuerEue
.9 (gos ,*,, 0 !elaka ditawan, dan Sultan !ahmud Syah berundur ke !uar,
kemudian ke Pahang dan akhirnya ke Pulau $intan
1ari tahun ,*,) 0 ,*.9, Sultan !ahmud Syah telah menyerang !elaka sebanyak
B kali, tetapi semuanya gagal
,*.= 0 Sultan !ahmud Syah yang lari ke Kampar telah mangkat di sana
Kejatuhan !elaka disebabkan oleh kelemahan sistem pentadbiran, permusuhan
antara golongan !elayu 0 #slam dan %amil 0 #slam, sikap tidak setia pedagang
asing dan askar upahan 5awa, wujudnya rasuah serta kenaikan cukai dan tentera
Portugis yang lebih kuat
Kesan penjajahan Portugis ialah wujudnya masyarakat Serani, tulisan rumi
diperkenalkan, meresapnya bahasa dan budaya Portugis, kemunculan cheh dan
$runei sebagai pusat penyebaran #slam dan wujudnya kerajaan 5ohor dan Perak

BAB 8 - KEBANGKITAN KERAJAAN JOHOR
Kerajaan 5ohor diasaskan oleh 7aja lauddin iaitu putera Sultan !ahmud dari
!elaka
Kejatuhan !elaka membolehkan cheh muncul sebagai kuasa yang kuat
terutamanya semasa pemerintahan Sultan #skandar !uda (,B+; 0,B)B)
Perang %iga Penjuru telah berlaku antara 5ohor, cheh dan !elaka (Portugis)
kerana ingin menguasai perairan Selat !elaka
Kebangkitan kerajaan 5ohor semasa pemerintahan Sultan bdul 5alil ###
disebabkan oleh kerana cheh mulai merosot, para pedagang mula beralih dari
cheh ke 5ohor, adanya sistem pemerintahan yang cekap dan terjalinnya
hubungan dengan $elanda
Perebutan takhta antara 7aja !uda (7aja #brahim 0 berkahwin dengan Puteri
5ambi) dengan Sultan bdul 5alil ### mengakibatkan berlakunya Perang 5ohor
dan 5ambi pada tahun ,B;)
Semasa pemerintahan Sultan !ahmud Syah ##, $endahara %un 3abib bdul
!ajid telah menyingkirkan &aksamana %un bdul 5amil (pembesar yang
berkuasa di 5ohor) dan ini menandakan bermulanya pengaruh $endahara dalam
pemerintahan 5ohor
Struktur masyarakat 5ohor sama seperti di /aman Kesultanan !elayu !elaka
5ohor juga terkenal dengan kegiatan kesusasteraan? 8ontoh F $uku 4Sejarah
!elayu4 dan 43ikayat 3ang %uah4

BAB 9 - KEMEROSOTAN KERAJAAN JOHOR
Kemangkatan Sultan !ahmud 4!angkat 1ijulang4 (dibunuh oleh !egat Seri
7ama) pada tahun ,B>> menandakan berakhirnya pemerintahan 7aja keturunan
Sultan !elaka di negeri 5ohor
,;++ 0 $endahara %un bdul 5alil yang menggantikan $endahara %un 3abib
bdul !ajid telah menaiki takhta (bergelar Sultan bdul 5alil #6) dan
menjadikan 7iau sebagai pusat pemerintahan
Perlantikan 7aja !uda sebagai Sultan (menggantikan Sultan bdul 5alil #6) telah
ditentang oleh 7aja Kecil dari Siak
7aja Kecil (mendakwa sebagai putera Sultan !ahmud 4!angkat 1ijulang4) yang
pada mulanya berpakat dengan orang $ugis telah menyerang 5ohor tanpa bantuan
mereka
1aeng Parani ($ugis) yang asalnya dijanjikan jawatan Aam %uan !uda oleh
7aja Kecil telah menyokong 7aja Sulaiman
,;.. 0 (rang $ugis menyingkirkan 7aja Kecil dan melantik 7aja Sulaiman
sebagai Sultan (Sultan $oneka)
1aeng !erewah dilantik menjadi Aam %uan !uda 5ohor dan ini menandakan
bermulanya penguasaan $ugis dalam pemerintahan 5ohor
Aam %uan !uda 5ohor yang paling terkenal ialah 7aja 3aji (,;;; 0 ,;=9)? $eliau
telah menulis buku %uh2at l0"a2is
Kekacauan yang berlaku di 5ohor membolehkan karya0karya sastera bercorak
sejarah dihasilkan seperti Sejarah 1an Siarah Siak (!inangkabau), Peringatan
Sejarah "egeri 5ohor (!elayu) dan turan Seta $ugis 1engan !elayu ($ugis)

BAB 1 - KERAJAAN MELAYU TUA
1ua sumber sejarah Kedah yang utama ialah 3ikayat !erong !ahawangsa dan
l0%arikh Salasilah "egeri Kedah
Kedah juga dikenali sebagai Calha
Kurun ke ,. 0 Seri Paduka !aharaja 1erbar memeluk #slam dan bergelar Sultan
!u/a22ar Syah
Kedah menjadi pusat perdagangan penting kerana kedudukannya di tengah
perjalanan #ndia dan 8hina dan terdapatnya bijih timah
Kedah pernah berada di bawah naungan Siam dan !elaka
cheh, $ugis, $urma dan $elanda turut memberi ancaman kepada Kedah
,9*9 0 Pahang berada di bawah taklukan !elaka dan diperintah oleh <akil 7aja
dari !elaka iaitu Seri $ija 1iraja
Sultan Pahang yang pertama ialah 7aja !uhammad, putera Sultan !ansur Syah
dari !elaka (,9;+)
Sistem pemerintahan Pahang sama seperti sistem pemerintahan di !elaka
Pahang pernah diserang oleh cheh dan 5ohor
%erdapat . sumber sejarah awal Perak, iaitu Sejarah !elayu dan Salasilah Perak
,*.= 0 Sultan !u/a22ar Syah (putera Sultan !ahmud Syah dari !elaka) dilantik
menjadi Sultan Perak
Kerajaan Perak mempunyai 4Undang0Undang >>4 (berasal dari Parsi dan
dikarang oleh Sayid 3assan) yang meliputi pelbagai aspek
Perak telah memperkenalkan 4Sistem Penggantian %akhta4 pada tahun ,=++,
dimana sebelum menjadi Sultan, putera Sultan mestilah mengikut giliran iaitu F
7aja 1ihilir0 7aja $endahara 0 7aja !uda 0 Sultan
Perak yang kaya dengan bijih timah pernah diancam oleh cheh, $elanda dan
$ugis
Kesimpulannya 0 Kedah, Pahang dan Perak mempunyai pertalian yang rapat
dengan !elaka

BAB 11 - KERAJAAN MELAYU BARU
,;;) 0 Kerajaan "egeri Sembilan ditubuhkan oleh 7aja !elewar
(rang !inangkabau yang mengamalkan dat Perpatih berasal dari Pagar
7uyung di %anah %inggi Padang, Sumatera dan mula tinggal di "egeri Sembilan
semenjak /aman Kesultanan !elayu !elaka
dat Perpatih diasaskan oleh 1atuk Perpatih "an Sebatang di Pagar 7uyung
pada kurun yang ke ,;
Sistem perlantikan Aam %uan $esar dimulai dengan nak $uah 0 $uapak0
&embaga 0 Undang 0 Aam %uan $esar
,;.B 0 %erengganu diasaskan oleh Sultan Zainal bidin #
jaran dan hukum #slam diamalkan oleh Sultan0Sultan %erengganu yang
mempunyai pengetahuan yang luas dalam agama #slam
%erengganu mencapai /aman gemilang semasa pemerintahan Sultan !ansur
Syah (,;9, 0 ,;>)) dan Kuala %erengganu telah muncul sebagai pelabuhan yang
penting
Kelantan (digelar 8hi &an %an oleh orang 8hina) wujud sejak kurun ke B dan
dikenali sebagai 8hih0%u (%anah !erah)
,;B90 &ong Aunus mengasaskan Kelantan tetapi tradisi 8ik Siti <an Kembang
dipegang kuat oleh masyarakat Kelantan
Perebutan takhta antara &ong !uhammad (putera &ong Aunus) dengan %engku
!uhammad (putera Sultan %erenganu) mengakibatkan wujudnya campurtangan
%erengganu dan Siam di Kelantan
Selangor diasaskan oleh orang $ugis
,;BB 0 7aja &umu (Putera 1aeng 8helak) dilantik menjadi Sultan Selangor oleh
Sultan !uhammad (Perak) di Kota &umut? $aginda bergelar Sultan Sallehuddin
Syah

BAB 12 - NEGERI MELAYU DAN KUASA LUAR
%ujuan $elanda datang ke %anah !elayu ialah untuk menguasai perdagangan
bijih timah, rempah dan menghancurkan kuasa Portugis
$elanda berminat dengan bijih timah yang terdapat di Perak dan Kedah
,B9, 0 $elanda menakluki !elaka dan menjadikannya sebagai tempat
pengumpulan bahan mentah sahaja? $etawi (5akarta) masih lagi diutamakan
sebagai pusat pentadbiran
$elanda menjalinkan hubungan dengan 5ohor dengan tujuan untuk menawan
!elaka daripada Portugis
(rang $ugis mula datang ke %anah !elayu selepas $elanda menakluki !akasar
pada tahun ,BB>
(rang $ugis telah campurtangan dan menguasai pentadbiran di 5ohor
1i Kedah, orang $ugis cuba menguasai perdagangan bijih timah
1i Perak, orang $ugis cuba menguasai perdagangan bijih timah dan
menghapuskan pengaruh orang !inangkabau
,;9. 0 7aja &umu ($ugis) telah dilantik menjadi Sultan Selangor yang pertama
7aja 3aji ialah pemimpin $ugis yang teragung dan telah menjadikan 7iau
sebagai pusat perdagangan yang penting
Kedah sering menghadapi ancaman Siam, $urma dan orang $ugis
,;=B 0 $ritish menduduki Pulau Pinang daripada Kedah secara tipu muslihat

BAB 13 - KEGIATAN EKONOMI ORANG MELAYU
Kegiatan ekonomi orang !elayu tradisional ialah di dalam bidang perdagangan
(oleh pembesar dan bangsawan), pertanian, perikanan dan perlombongan
Perdagangan di %anah !elayu pada mulanya menggunakan Sistem $arter?
Kemudian mata wang Kulit Siput -eweng, logam, timah dan emas digunakan
5enis mata wang yang digunakan di negeri !elaka ialah (pitis), 5ohor (kupang),
Kelantan (pitis) dan Perak (jambal)
Penanaman padi di %anah !elayu berbentuk padi sawah dan padi huma serta
ditanam secara sara diri
Sistem pengairan di sawah telah mula digunakan sejak kurun ke ,> lagi
Penangkapan ikan lebih banyak dijalankan di negeri Kelantan, %erengganu dan
Pahang
%anah !elayu kaya dengan bijih timah dan emas sehinggakan ia pernah digelar
Semenanjung 'mas oleh Ptolemy dan Su:arnabumi ($umi 'mas) oleh saudagar
#ndia
8ara pengangkutan utama di %anah !elayu ialah dengan melalui sungai dan laut?
(leh itu petempatan awal lebih banyak tertumpu di tebing sungai dan pinggir laut
Pengangkutan darat banyak menggunakan gajah, kerbau, lembu dan berjalan kaki
Kurun ke ,* @>B telah wujud jalan 41enai Penarikan4 antara 3ilir Sungai !uar
dengan Sungai Serting
Sistem sukat !elayu ialah kepol, kal, cupak, gantang, naih, kunca, bahara, saga,
mayam, bungkal dan kati
nggota badan seperti jengkal, hasta, depa, tapak, langkah dan kaki digunakan
sebagai unit ukuran

BAB 14 - WARISAN KEBUDAYAAN NEGERI MELAYU
Sistem pendidikan 2ormal !elayu diadakan di rumah guru agama, surau, masjid
dan sekolah pondok
Sistem pendidikan tidak 2ormal berbentuk pemerhatian, pengalaman dan
penceritaan
Sastera !elayu banyak dipengaruhi oleh unsur 5awa, 3indu, rab dan Parsi
Sastera !elayu berbentuk sastera lisan dan sastera bertulis (ceritadan puisi)
dat resam !elayu asalnya dipengaruhi oleh budaya 3indu dan kemudiannya
dipengaruhi pula oleh #slam
Pakaian tradisional !elayu ialah seperti baju !elayu, songkok, kain pelikat, baju
kurung, baju kebaya, selendang dan kain songket
Seni mu/ik !elayu terbahagi kepada mu/ik warisan istana (nobat dan gamelan)
dan mu/ik rakyat (hadrah, kompang, gha/al, dikir barat dan wayang kulit)
%arian tradisional !elayu ialah %arian Zapin, !ak #nang, 7onggeng, Payung,
&ilin dan Kuda Kepang
(rang !elayu juga mahir dalam seni mempertahankan diri seperti Silat -ayung,
8ekak, &incah dan Sunda
(rang !elayu juga mahir dalam seni kra2tangan seperti seni ukir dan seni bina
Permainan tradisional !elayu ialah congkak, gasing, sepak raga dan wau

BAB 15- SEJARAH AWAL SABAH
Kerajaan $runei wujud sejak kurun ke B dan menjadi maju pada kurun ke ,* dan
ke ,B
Kurun ke ,B0 Pantai $arat Sabah dan pesisiran pantai Sarawak berada di bawah
jajahan $runei
Kerajaan $runei membahagikan jajahannya kepada unit yang kecil dan dipanggil
4jajahan4
Penindasan yang dilakukan oleh Pangeran (wakil pemerintah Sultan $runei)
menyebabkan penduduk Sarawak memberontak
Kerajaan $runei meminta bantuan 5ames $rooke yang asalnya ditawarkan
jawatan -abenor tetapi akhirnya menjadi 7aja Putih di Sarawak (,=9B) setelah
beliau mengugut Sultan $runei
Kerajaan Sulu menjadi kerajaan yang kuat selepas Sepanyol menakluki Filipina
Kurun ke ,=0 Pantai %imur Sabah dari %eluk !arudu ke Sungai Sebuku menjadi
jajahan Sulu
Sulu telah menjalankan perniagaan haram dengan pedagang $ritish
Kurun ke ,> 0 Kerajaan Sulu mulai merosot dan pada tahun ,==, Sabah telah
dikuasai oleh Syarikat $erpiagam $ritish secara pajakan?

BAB 16- MASYARAKAT DAN EKONOMI SABAH
%erdapat .) suku kaum di Sabah di mana cara hidup dan taburan mereka
dipengaruhi oleh bentuk muka buminya
!asyarakat pesisiran pantai terdiri daripada orang $ajau (berasal dari !indanao
dan Sulu), $runei dan Suluk (dari Sulu)
!asyarakat lembah pantai ialah orang Kada/an (dikenali sebagai orang 1usun)
yang merupakan suku kaum yang terbesar dan mementingkan undang0undang
dan peraturan adat mereka
!asyarakat pedalaman ialah orang !urut? !ereka mengamalkan kehidupan
secara berpindah randah
Kegiatan ekonomi Sabah ialah memungut hasil laut (mutiara), penanaman padi
sawah (oleh orang 1usun) dan huma, memungut sarang burung (di -ua
-omantong dan -ua !adai) dan kegiatan perdagangan
,=;+0Pasar !ingguan yang dipanggil 4%amu4 diwujudkan untuk memudahkan
proses perdagangan dan pertukaran barang

BAB 17- MASYARAKAT DAN EKONOMI SARAWAK
Petempatan awal di Sarawak bermula di -ua "iah sejak 9+,+++ tahun dahulu
!asyarakat Pesisiran Sarawak terdiri daripada orang !elayu (berasal dari
Sumatera), !elanau dan Kedayan
!asyarakat pedalaman Sarawak terdiri daripada orang #ban (masyarakat terbesar
dan berasal dari Kalimantan), $idayuh atau 1ayak 1arat (dari Kalimantan),
Kayan, Kenyah, Penan, Kelabit dan $isaya
Kegiatan ekonomi Sarawak ialah memburu binatang (orang Penan) dan
memungut hasil hutan, penanaman padi huma (orang #ban), padi sawah (orang
Kelabit), perusahaan sagu (orang !elanau) dan perlombongan (antimoni dan
emas)
sasnya, kegiatan ekonomi di Sarawak berbe/a mengikut keadaan iklim, tanah
dan bahan asli yang terdapat di sesuatu kawasan??