Tài Liệu Căn Bản Đào Tạo Trưởng Phòng- Phó Phòng- Lãnh Đạo Cấp Trung

Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t - Trng H Phm Vn ng Trang 1

www.youtube.com/user/vimtraining:chngtrnhotochotrngphngvnhnvintrhn
100videobigingvtalkshow.http://ngayhoivieclam.wordpress.com/ www.ngayhoivieclam.vn
cng thng tin pht trin ngh nghip cho cc bn sinh vin tr

Chn thnh cm n cc thy c trng i hc Phm Vn ng v ti liu cn bn trong qun
tr hc. Cc trng phng, ph phng, management trainee, Hi Po trong cng ty c th s dng
chng trnh nng cao nng lc trng ph phng ti

www.youtube.com/user/vimtraining
Slide o to nng lc qun l cho trng phng

http://www.softskill.edu.vn/newslist.aspx?id=267
hn 100 bi vit v qun tr nhn s v qun tr

http://kienthucnhansu.wordpress.com/category/truo%CC%89ng-pho%CC%81-pho%CC%80ng-
gia%CC%81m-do%CC%81c-chi-nha%CC%81nh/

cc bi vit cho cp trng ph phng

Cc c gi vui lng ng gp kin ph bnh v nhn xt v
tuananh.vu@vim.edu.vn


Chng 1 : TNG QUAN V QUN TR
1.1- Khi nim v bn cht ca qun tr, nh qun tr
1.1.1- Quan nim v qun tr
Qun tr (Management) l t thng c dng ph bin trong nhiu sch gio khoa v
nhiu ti liu khc. Nu xt ring tng t mt th ta c th tm gii thch nh sau:
- Qun: l a i tng vo khun mu qui nh sn.
V d: Cha m bt a b phi lm theo mt k hoch do mnh nh ra; sng phi i hc,
bui tra ngh ngi, bui chiu hc bi, trc khi i phi tha v phi cho, l ci khun
mu chng phi thc hin ch khng i tng t do hot ng mt cch ty thch.
- Tr: l dng quyn lc buc i tng phi lm theo khun mu nh. Nu i
tng khng thc hin ng th s p dng mt hnh pht no mnh, sc thuyt phc
buc i tng phi thi hnh. Nhm t ti trng thi mong i, c th c v cn phi c
m ngi ta gi l mc tiu.
Sau y l nhng khi nim v Qun tr ca mt s tc gi l Gio s, Tin s qun tr
hc trong v ngoi nc.
- Theo GS. H.Koontz Qun tr l mt hot ng tt yu; n m bo phi hp nhng
n lc c nhn nhm t c nhng mc ch ca nhm (t chc). Mc tiu ca qun l l
nhm lm con ngi c th t c cc mc tiu ca nhm vi thi gian, tin bc, vt cht v
s bt mn ca c nhn t nht.
- Theo l thuyt hnh vi ca Mary Parker Follet, mt trit gia qun tr hng u, th:
Qun tr l hon thnh cng vic thng qua ngi khc. nh ngha ny a ra cch thc
tin hnh cc hot ng qun tr thng qua ngi khc, qun tr l hot ng c mc ch v
mang tnh tp th.
- Theo GS. V Th Ph: Qun tr l mt tin trnh lm vic vi con ngi v thng qua
con ngi hon thnh mc tiu ca mt t chc trong mt mi trng lun lun thay i.
Trng tm ca tin trnh ny l s dng c hiu qu nhng ngun ti nguyn c hn.
T cc khi nim trn, chng ta c th khi qut: Qun tr l qu trnh tc ng thng
xuyn, lin tc v c t chc ca ch th qun tr (h thng qun tr) n i tng qun tr
(h thng b qun tr) nhm phi hp cc hot ng gia cc b phn, cc c nhn, cc ngun
lc li vi nhau mt cch nhp nhng, n khp t n mc tiu ca t chc vi hiu qu
cao nht.
Thc vy, qun tr thc cht l mt qu trnh tc ng m qu trnh khng phi ngu
nhin m c tin hnh mt cch c t chc v c ch ch ca ch th qun tr (h thng
qun tr) c thc hin mt cch thng xuyn, lin tc nhm lm cho cc hot ng ca tp
th (t chc) mang li kt qu cao nht vi chi ph thp nht, tha mn ngy cng nhiu hn
nhu cu v vt cht v tinh thn ca c cng ng.

1.1.2- Bn cht ca qun tr
Qun tr l mt loi lao ng tr c c th nhm t chc, iu khin v phi hp cc hot
ng m doanh nghip phi thc hin t mc tiu kinh doanh. N khng ch da trn kinh
nghim m phi c c s khoa hc (tng kt t thc tin qun tr v c s vn dng cc quy
lut, nguyn tc, phng php v cng c qun tr). Mt khc, n cn l mt ngh thut trong
x l cc tnh hung a dng khng th d tnh y ; cn ht sc linh hot, sng to, tu c
ng bin sao cho c hiu qu cao nht. Chnh v vy qun tr va l khoa hc va l ngh thut
Qun tr va l khoa hc. Tnh khoa hc ca qun tr th hin cc i hi sau:
- Qun tr phi m bo ph hp vi s vn ng ca cc qui lut t nhin, x hi.
- Vn dng tt nht cc thnh tu khoa hc, trc ht l trit hc, kinh t hc, ton hc,
tin hc, iu khin hc, cng ngh hc, v cc kinh nghim trong thc t vo thc hnh
qun tr.
- Qun tr phi m bo ph hp vi iu kin, hon cnh ca mi t chc trong tng giai on
c th.
Tm li, khoa hc qun tr cho chng ta nhng hiu bit v cc quy lut, nguyn tc,
phng php, k thut qun tr; trn c s bit cch gii quyt cc vn qun tr trong
cc hon cnh c th, bit cch phn tch mt cch khoa hc nhng thi c v nhng kh khn
tr ngi trong vic t ti mc tiu. Tuy nhin, n ch l mt cng c; s dng n cng phi
tnh ton n iu kin c im c th tng tnh hung vn dng sng to, uyn chuyn
( l ngh thut).
Qun tr va l ngh thut.
Ngh thut l k nng, k xo, b quyt, ci mo ca qun tr. Nu khoa hc l s hiu
bit kin thc c h thng th ngh thut l s tinh lc kin thc vn dng ph hp trong
tng lnh vc, trong tng tnh hung. V d:
- Trong ngh thut s dng ngi. trc ht phi hiu c im tm l, nng lc thc
t ca con ngi, t s dng h vo vic g, lnh vc g, cp bc no l ph hp nht; c
nh vy mi pht huy ht kh nng v s cng hin nhiu nht ca mi c nhn cho tp th.
- Ngh thut gio dc con ngi. Gio dc mt con ngi c th thng qua nhiu hnh
thc: khen ch, thuyt phc, t ph bnh v ph bnh, khen thng v k lut u i hi
tnh ngh thut rt cao. p dng hnh thc, bin php gio dc khng ph hp chng nhng
gip cho ngi ta tin b hn m ngc li lm phn tc dng, tng thm tnh tiu cc trong t
tng v hnh ng.
- Ngh thut giao tip, m phn trong kinh doanh. Cng i hi tnh ngh thut rt
cao. Trong thc t khng phi ngi no cng c kh nng ny, cng mt vic nh nhau i
vi ngi ny m phn thnh cng cn ngi khc th tht bi.
- Ngh thut ra quyt nh qun tr. Quyt nh qun tr l mt thng ip biu hin
ch ca nh qun tr buc i tng phi thi hnh c din t bng nhiu hnh thc nh: vn
bn ch vit, li ni, hnh ng, Ngoi c im chung ca quyt nh qun tr mang tnh
mnh lnh, cng ch ra th mi hnh thc ca quyt nh li c nhng c im ring, chng
hn nh quyt nh bng li khng mang tnh bi bn, khun mu nh quyt nh bng vn
bn ch vit nhng li i hi tnh sng to, thch nghi v tnh thuyt phc hn.
- Ngh thut qung co. Trc ht l gy n tng cho ngi nghe, ngi c. Nhng
trong thc t khng phi doanh nghip no cng lm c iu . C nhng qung co chng
ta xem thy vui vui, thch th, c cm tnh sn phm ca h. Nhng cng c qung co li thy
chn ngn, gy bc bi, phin mun cho ngi nghe, ngi c, V sao nh vy? chnh
l ngh thut qung co. Ngh thut v i nht ca ngh qung co, l n su vo u c
ngi ta mt tng no nhng bng cch thc m ngi ta khng nhn thy c iu
- khuyt danh (trch trong Li vng cho cc nh doanh nghip nh xut bn tr nm
1994)
- Ngh thut bn hng: Ngh thut bn tc l ngh thut lm cho ngi mua tin chc
rng h c li khi h mua - SHELDON (trch: Li vng cho cc nh doanh nghip nh
xut bn tr nm 1994).
1.1.3- Nh qun tr
Khi nim v phn loi:
Nh qun tr l ngi ra k hoch, t chc, lnh o v kim tra cc hot ng ca t
chc t c mc tiu.
Cc nh qun tr trong cc t chc nhng khng phi ai trong t chc u l nh qun tr.
Hot ng qun tr lin quan n s phi hp, nh hng, la chn, quyt nh t c
mc tiu chung ca t chc. Chnh v vy, cc thnh vin trong t chc thng c chia lm
hai loi theo c th cng vic l: ngi tha hnh v nh qun tr
Ngi tha hnh l nhng ngi trc tip thc hin mt cng vic c th, h khng c
trch nhim hoch nh, t chc, lnh o v gim st hot ng ca nhng ngi khc. Cn
nh qun tr c trch nhim ch huy, iu khin, gim sthot ng ca nhng ngi khc.
Hot ng qun tr l mt hot ng x hi nn n phi c chuyn mn ho. Trong
mi t chc, cc cng vic qun tr khng ch c chuyn mn ha m cn c sp xp mt
cch c trt t, c th bc r rng. Tu theo quy m v phm vi hot ng ca t chc m mt
t chc c th c nhiu hay t nh qun tr. Cc nh qun tr thng c chia lm 3 cp ch
yu: Qun tr vn cp cao, qun tr vin cp trung v qun tr vin cp thp
- Qun tr vin cp cao: i hi nhiu k nng nhn thc; bit cch quan h (lm
vic vi con ngi) tt; nhng i hi k nng chuyn mn k thut c th v cc lnh vc
qun tr t hn so vi qun tr vin cc cp khc. Bi v, vai tr ca qun tr vin cp cao
trong h thng qun tr l ngi hoch nh ra cc mc tiu, ng li, chnh sch, ca t
chc; cc nghip v chuyn mn c th phn ln do qun tr vin cp trung v cp thp thc
hin.
- Qun tr vin cp trung: i hi cc k nng qun tr mc trung bnh. Bi anh ta
l b phn trung gian, vi vai tr ch yu l chuyn ti trung chuyn cc thng tin mnh lnh
t cp cao xung cp thp v nhn nhng thng tin phn hi t cp thp ln cp cao.
- Qun tr vin cp thp: i hi nhiu k nng chuyn mn nghip v, nhng k
nng nhn thc li t so vi qun tr vin cc cp khc. Bi v, h l nhng ngi trc tip thi
hnh cc nghip v chuyn mn trong tng lnh vc qun tr c th.
Vai tr ca nh qun tr
Theo mt nghin cu chuyn su ca Henry Mintzberg, nh qun tr c ba vai tr chnh:
giao tip nhn s, thng tin v ra quyt nh.
Vai tr giao tip nhn s.
Vai tr u tin m Mintzberg cp n l s giao tip nhn s. Vai tr ny gia tng t
nh qun tr cp tc nghip n nh qun tr cp cao. Giao tip nhn s cp n quan h
gia nh qun tr vi cc thnh vin trong v ngoi t chc.
Ba vai tr ca giao tip nhn s l nh qun tr phi l ngi i din, nh lnh o v
ngi to ra cc mi quan h.
+ Vi t cch l ngi trng b phn, nh qun tr phi thc hin cc trng trch tip cn
vi cc gii hu quan tm kim cc c hica thng trng nhm thc y s thnh t
ca t chc trong tng lai. V vy, nh qun tr phi l ngi i din t chc tip xc vi
cc t chc bn ngoi, h c th tham gia vo cc hot ng x hi, cc s kin x hi. lm
c iu , nh qun tr phi c vai tr ca ngi i din chnh thc ca t chc.
+ V nh qun tr c trch nhim ln i vi nhng thnh cng hay tht bi ca cc b
phn, t chc, h c vai tr ca nh lnh o trong cng vic ca nhm. Trong lnh vc ny,
nh qun tr phi c kh nng lm vic v thng qua ngi khc t c mc tiu ca t
chc.
+ Cui cng, nh qun tr phi l ngi gii quyt cc mi quan h ny sinh trong t chc.
H hot ng nh chic cu ni cng vic gia cc c nhn v gia cc nhm trong t chc,
cng nh trong vic pht trin cc mi quan h thn thit vi bn ngoi cng ty. Nh qun tr
phi l ngi vng vng chnh kin, quan tm n vic gii quyt cc mi quan h bn trong
v ngoi t chc.
Vai tr thng tin.
Vai tr th hai ca nh qun tr m Mintzberg cp n l vai tr thng tin. Vi vai tr
ny, nh qun tr phi c trch nhim m bo lung thng tin y v chnh xc cc c
nhn trong t chc c th hon thnh cng vic ca h mt cch hiu qu. Thng qua trch
nhim qun l ny, nh qun tr tr thnh trung tm thng tin ca cc b phn v l u mi
lin lc cho cc nhm khc trong t chc. Mi ngi u trong mt c cu qun l ca t
chc m ngi cung cp v khi xng thng tin cho vic hon thnh cng vic ca t chc
chnh l nh qun tr.
+ Mt trong nhng vai tr thng tin ca nh qun tr l vic thu thp v kim tra thng tin.
Vi cng v ca ngi thu thp v kim tra thng tin, nh qun tr phi l ngi thng
xuyn theo di nhng tc ng ca mi trng bn trong v bn ngoi t chc c c
nhng thng tin hu hiu. Nh qun tr phi thit lp c cc knh thu thp thng tin hu
hiu, tm kim thng tin t nhng ngi cng tc v c th tip nhn thng tin phi chnh thc.
T nhng thng tin ny, nh qun tr xem xt cc c hi tim tng v nhng ri ro cho nhm
t v t chc.
+ Trong vai tr ca ngi khi xng, nh qun tr chia s v phn phi thng tin m h
nhn c v cung cp thng tin cho cc thnh vin trong nhm lm vic. Tu thuc t tnh
ca thng tin, nh qun tr cng c th cung cp nhng thng tin c lin quan n cng vic
ca nhm. Quan trng nht, nh qun tr phi m bo cung cp cho cc thnh vin nhng
thng tin cn thit h hon thnh cng vic mt cch hiu qu.
+ Vai tr thng tin cui cng ca nh qun tr l ngi pht ngn. Nh qun tr phi
thng xuyn lin lc vi cc c nhn ca n v khc trong t chc.V d nh, gim c cng
ty cn phi tip xc vi cc c ng tm kim nhng li khuyn v ti chnh v nhng gp
chin lc cho t chc, hoc gii quyt cc i hi ca cc c quan chnh ph v cc ngha v
cng nh vic tun th php lut. Gim c cng ty cn phi cung cp cc thng tin v ti
chnh bn ngoi,nhng thng tin ny c yu cu bo co thng xuyn.
Vai tr ra quyt nh.
+ Mt trong nhng vai tr ra quyt nh ca nh qun tr c th hin trn cng v mt
ngi ph trch. Vi vai tr ca ngi lnh o v kim tra nh qun tr s phn tch nhng
thay i ca mi trng bn trong v bn ngoi t chc c th pht hin ra cc c hi v e
do, cc im mnh v im yu.Vi vai tr l ngi ph trch, nh qun tr s a ra nhng
d on v c cc d n trn c s lng ho nhng c hi v e do mt cch r rng.
+ Vai tr th hai l nh qun tr phi gii quyt cc vng mc ny sinh. Bt k t chc c
th c qun l hu hiu th no i chng na, mi vic khng phi lc no cng sun s,
nh qun tr phi i ph vi tnh th v gii quyt cc vn ny sinh. l nhng tnh
hung thng xuyn c lin quan n vic gii quyt khiu ni ca khch hng, m phn vi
cc cung cp khng hp tc, iu chnh( ho gii) cc xung t gia cc thnh vin trong t
chc.
+ Vi t cch l nh phn phi ngun lc, nh qun tr phi cn nhc nhng b phn no
nn nhn ngun lc no. Khi nh qun tr chn mt d n c th no th mt s ngun lc
b u t, s dng, cc d n khc mt i c hi s dng ngun lc . V vy, nh qun tr
cn cn nhc cn thn quyt nh phn b ngun lc. Mc d chung ta ch trng n lnh vc
ti chnh v thit b, tuy vy cc ngun lc khc cng c phn quan trng khng km, v d
nh thi gian, thng tin. Thng tin l mt ngun lc quan trng, thng qua vic tip cn nhng
thng tin, chnh nh qun tr c th to ra nh hng n thnh cng ca mt d n .
+ Vai tr cui cng l ngi m phn. Mt nghin cu cng vic ca cc nh qun tr
cc cng v khc nhau trong b my qun l ca t chc cho thy, nh qun tr dnh mt t
l ln thi gian cho vic m phn, thng lng trong hot ng hng ngy ca mnh. Nh
qun tr c th thng lng vi nhng nhn vin, nh cung cp, khch hng hoc nhm lm
vic. Bt k nhm lm vic nh th no, nh qun tr phi c trch nhim thc hin nhng m
phn cn thit m bo nhm t c cc mc tiu ca t chc.

Chc nng ca qun tr:
qun tr, cc nh qun tr phi thc hin nhiu loi cng vic khc nhau. Nhng loi
cng vic ny c gi l chc nng qun tr. Nh vy, cc chc nng qun tr l nhng cng
vic qun tr khc nhau m cc nh qun tr phi thc hin trong qu trnh qun tr mt t chc.
Nhn chung qun tr c bn chc nng: Hoch nh, t chc, lnh o v kim tra.
Hoch nh
Nh qun l cc v tr khc nhau trong h thng cp bc ca t chc u phi hoch nh.
Hoch nh chnh l thit lp mc tiu v a ra cc hnh ng cn thit t c mc tiu.
Trong khi nh qun tr cp cao ch trng thit lp cc mc tiu tng th v cc chin lc
th nh qun tr b phn phi pht trin cc k hoch hot ng cho nhm mnh ph trch
nhm tham gia vo vic thc hin mc tiu chung. Cc nh qun tr phi to ra cc mc tiu
trong mi lin kt n lc thc hin mc tiu tng th ca t chc. Hn na h phi a ra
cc k hoch qun l v lin kt cc ngun lc nhm t c mc tiu ca t chc.
T chc
Chc nng t chc lin quan n vic xc nh cc cng vic c thc hin, ai s thc hin
chng v cch thc qun l, lin kt cc cng vic gia cc b phn trong t chc. Cc nh
qun tr phi t chc cc nhm lm vic cng nh t chc thng tin, phn b cc ngun lc
vo cc cng vic mt cch hp l v hiu qu. Thit lp vn ho t chc v qun tr ngun
nhn lc cng l ni dung chnh ca chc nng t chc. iu quan trng nht ca cng tc t
chc l phi thit k c mt m hnh t chc cho ph hp vi chin lc v mc tiu hot
ng nhm p ng nhng thay i ca mi trng kinh doanh.
Lnh o
Nh qun tr phi c kh nng lnh o cc thnh vin trong nhm, trong t chc nhm
hng n hon thnh mc tiu ca t chc. tr thnh mt nh lnh o c hiu qu, nh
qun phi nm bt c kh nng ca tng c nhn, hnh vi ca nhm, c kh nng thc y
nhn vin v giao tip hiu qu. Trong mi trng kinh doanh ngy nay, nh qun hiu qu
phi c kh nng nhn xa trng rng, mt kh nng nhn ti tng lai. Thng qua lnh o hiu
qu th mc tiu ca t chc mi hon thnh.
Kim tra
Nh qun tr l ngi ch xng trong vic iu hnh t chc, cng nh tin hnh thc
hin chin lc v k hoch hot ng. Kim tra l cn thit iu chnh nhng sai lch gia
k hoch v thc tin. Khi t chc khng vn hnh ng k hoch, nh qun tr phi c kh
nng iu chnh hot ng. Nhng hnh ng nh th nhm hng n mc tiu d kin trc
hoc iu chnh k cho ph hp vi tnh th. Kim tra l mt chc nng v cng quan trng
trong tin trnh qun l bi n cung cp mt phng php m bo chc chn rng t chc
ang i ng hng trong n lc t n mc tiu.

1.2- Vn ho t chc v mi trng qun tr
1.2.1- Vn ho t chc
tip cn c vn ny, chng ta bt u t vic xem xt khi nim v vn ho. Vn
ho l mt khi nim c ngoi din rt rng, bao gm nhiu loi i tng, tnh cht v hnh
thc biu hin khc nhau. Bi vy, cho n nay, c nhiu nh ngha khc nhau v vn ho
nh:
- Vn ho l ton b nhng hot ng vt cht v tinh thn m loi ngi to ra
trong lch s ca mnh trong mi quan h vi con ngi, vi t nhin v vi x hi
- Vn ho l nhng hot ng v gi tr tinh thn ca loi ngi
- v.v
Mc d c nhiu quan nim khc nhau v vn ho nhng gia nhng quan nim y u
c im chung ch coi vn ho l ngun lc ni sinh ca con ngi, l kiu sng v bng
gi tr ca cc t chc, cng ng ngi, trung tm l cc gi tr chn - thin - m.
gc ca mt t chc, vn ho c th c hiu l mt h thng nhng gi tr chung,
nhng nim tin, nhng mong i, nhng thi , nhng tp qun thuc v t chc v chng tc
ng qua li vi nhau hnh thnh nhng chun mc hnh ng m tt c mi thnh vin
trong t chc noi theo.
Vn ho t chc xut pht t s mnh, cc mc tiu chin lc ca t chc v vn ho
x hin bao gm nhng gi tr ct li, nhng chun mc, cc nghi l v truyn thuyt v
nhng s kin ni b
Vn ho t chc thng thng c th hin trn ba phng din:
- Gn vi vn ho x hi v l tng su ca vn ho x hi.
- Vn ho t chc c hnh thnh thng qua cc quy nh, ch , nguyn tc c tnh
cht rng buc trong ni b. Tri qua thi gian di th nhng quy nh, nhng nguyn tc s
tr thnh nhng chun mc, nhng gi tr, nhng tp qun v nhng nguyn tc bt thnh vn
- Vn ho t chc nhm a cc hot ng ca t chc vo nn np v t hiu qu cao.
Mt t chc c trnh vn ho cao l mi hot ng ca n u c th ch ho, c th ho
v c mi ngi t gic tun th.
1.2.2- Khi nim v phn loi mi trng qun tr
Khi nim: Mi trng qun tr l tng hp cc yu t v iu kin khch quan, ch
quan c mi quan h tng tc ln nhau, nh hng trc tip hay gin tip n hot ng ca
t chc.
Tt c cc nh qun tr, cho d h hot ng bt k u, bt k khi no mun thnh
cng trong cng vic, mun a t chc ngy cng pht trin cng u phi phn tch k cc
yu t ca mi trng nh hng ti s hot ng ca t chc. Trong cc yu t nh hng, c
nhng yu t m t chc c th iu chnh lm thay i nhng cng c nhng yu t khng
th hoc kh c th lm thay i. Chnh v vy, cn phi nghin cu k nhng yu t tn
dng s tc ng ca nhng nhn t tch cc v hn ch nh hng ca nhng nhn t tiu cc
n t chc.
Phn loi mi trng qun tr: Mi trng qun tr c chia thnh hai loi l
mi trng bn trong v mi trng bn ngoi.
Mi trng bn trong l nhng yu t tn ti bn trong t chc v c nh hng n cc
quyt nh ca nh qun tr. Mi trng bn trong bao gm cc yu t nh: c s vt cht, ti
chnh, nhn s, vn ho t chc,.
Mi trng bn ngoi t chc bao gm tt c cc yu t tn ti bn ngoi ranh gii ca
t chc c nh hng tim tng n hot ng ca t chc. Cc yu t ny gm cc nh cnh
tranh, cc ngun lc, cng ngh v cc iu kin kinh t... nh hng n t chc. Mi trng
bn ngoi ca t chc c phn thnh hai nhm: mi trng chung (mi trng v m) v
mi trng tc nghip (mi trng vi m)
Mi trng chung (mi trng v m) l cc yu t c nh hng rng v khng
trc tip n t chc. Chng bao gm cc yu t vn ho - x hi, kinh t, chnh tr - lut php,
cng ngh... nh hng mt cch khch quan ln mi t chc.
Mi trng tc nghip (mi trng vi m) gn vi t chc hn v bao gm nhng
nhn t c quan h n cc hot ng hng ngy ca t chc v chng nh hng trc tip n
kt qu hot ng ca t chc. Chng bao gm cc yu t nh i th cnh tranh, khch hng,
cc nh cung cp v th trng lao ng.
1.2.3- nh hng ca mi trng i vi t chc
Mi trng bn trong t chc: Cc t chc cn phi phn tch mt cch cht ch cc
yu t bn trong t chc nhm xc nh r u v nhc im ca t chc. Trn c s phn tc
ny m cc nh qun tr s a ra cc bin php nhm khc phc nhc im v pht huy th
mnh ca t chc t c li nhun ti a
Mi trng bn ngoi t chc:
- Mi trng chung (mi trng v m):
+ Vn ho x hi: Yu t vn ha - x hi ca mi trng v m i din cho cc
c im nhn khu hc cng nh cc quy tc, phong tc, v cc gi tr vn ho ca cng ng
dn c. Cc c im nhn khu quan trng l s phn b a l v mt dn s, tui v
mc hc vn. D liu nhn khu hc hm nay chnh l nn tng cho cho vic m t lc
lng lao ng v khch hng ngy mai. Cc nh qun tr khi a ra cc quyt nh cng cn
phi quan tm n yu t vn ho x hi trong mi trng v m.
+ Kinh t: S thay i ca yu t kinh t s nh hng n t chc, c bit l ngy
nay do cc t chc hot ng trong mi trng ton cu, yu t kinh t cng phc tp hn v
t chc chn hn cho cc nh qun tr. Chng hn nh s gia tng t l lm pht hay s gia tng
thu hay s tng gi nguyn vt liu, l nhng yu t s nh hng n hot ng ca t
chc m nh qun tr phi xem xt khi a ra cc quyt nh qun tr.
+ Chnh tr - lut php: c trng ni bt v s tc ng ca mi trng chnh tr-
lut php i vi cc hot ng kinh doanh th hin nhng mc ch m th ch chnh tr
nhm ti. Th ch chnh tr gi vai tr nh hng, chi phi ton b cc hot ng trong x
hi, trong c hot ng kinh doanh. H thng lut php c xy dng da trn nn tng
ca cc nh hng chnh tr, nhm quy nh nhng iu m cc thnh vin trong x hi khng
c lm, v l c s ch ti nhng hnh ng vi phm cc mi quan h x hi m php
lut bo v. S n nh v chnh tr, vai tr ca Chnh ph i vi nn kinh t, nhng nh
hng chung ca nn kinh t, h thng php lut hin hnh l nhng ni dung chnh cn
xem xt khi nghin cu yu t chnh tr - php lut trong mi trng v m.
+ Cng ngh: cng ngh l mt qu trnh chuyn ha lm bin i u vo ca t
chc thnh u ra. V vy, cng ngh l nhng tri thc, cng c, k thut v hot ng c s
dng chuyn i nhng tng, thng tin v nguyn liu thnh hnh ha v dch v cui
cng. Ngy nay, tc pht trin ca cng ngh ang din ra rt nhanh, v th cc nh qun tr
cn phi bit vn dng nhng cng ngh mi vo qu trnh sn xut c th mang li hiu
qu cho t chc ca mnh.
- Mi trng tc nghip (mi trng vi m)
+ i th cnh tranh: Cc cng ty khc trong cng ngnh hoc cng loi kinh doanh
cung cp sn phm hoc dch v nh cng ty cho khch hng c xem nh l i th cnh
tranh. Mi ngnh c nhng vn cnh tranh c th. Cc t chc cn c c nhng thng tin
v i th cnh tranh bng nhiu cch thc khc nhau h tr trong vic hoch nh chin
lc v chnh sch kinh doanh. Khng nhng th, cn phi nhn din cc i th cnh tranh
hin ti v nhng ngi gia nhp mi, v nhng e da ca h i vi hot ng ca t chc.
+ Khch hng: Nhng c nhn v t chc s dng sn phm hay dch v ca cng ty
l khch hng ca cng ty. Khch hng rt quan trng i vi t chc bi v h quyt nh s
thnh cng ca t chc. Chnh v vy cc nh qun tr phi thu thp thng tin t khch hng
c th p ng c vi s thay i ca th hiu khch hng.
+ Nh cung cp: l nhng ngi cung cp u vo cho qu trnh sn xut kinh
doanh ca doanh nghip. Bt k mt s bin i no t pha ngi cung ng, sm hay mun,
trc tip hay gin tip u gy nh hng ti hot ng ca doanh nghip. Cc nh hot ng
marketing phi quan tm n h trn nhiu phng din nh: kh nng cung ng v s lng,
cht lng, gi c, thi gian cung ng, a im cung ngThm ch cn phi quan tm n
thi ca nh cung cp i vi doanh nghip mnh v cc i th cnh tranh.
+ Th trng lao ng: Th trng lao ng cp n nhng ngi c thu
mn lm vic cho t chc. Th trng lao ng tc ng n t chc trong vic cung ng
ngun nhn lc c th p ng vi s thay i nhanh chng ca mi trng
Tm li, trong hot ng kinh doanh th doanh nghip no cng chu tc ng ca cc
yu t vi m v v m trong mi trng kinh doanh. Tuy nhin, mi doanh nghip do tnh cht
hot ng sn xut kinh doanh khc nhau nn mc tc ng ca cc yu t cng khc
nhau. Vic phn tch k lng cc yu t trn cho php cc doanh nghip nhn bit c cc
c hi sn xut kinh doanh xy dng chin lc kinh doanh ng n v thnh cng trn th
trng. ng thi cng gip cho doanh nghip nhn bit c nhng nguy c gim ri ro
trong sn xut kinh doanh, c th cnh tranh tt trn th trng
1.3- S pht trin ca l thuyt qun tr
1.3.1- L thuyt c in v qun tr
1.3.1.1. L thuyt qun tr khoa hc
Qun tr khoa hc l thut ng dng ch cc kin ca mt nhm tc gi Hoa K
vo u thp nin ca th k XX, c Louis Brandeis s dng ln u tin trong mt bo co
trc y Ban Thng Mi Hoa K vo nm 1910. Sau c Taylor s dng t tn cho
tc phm ca mnh vi nhan Cc nguyn tc qun tr khoa hc, xut bn nm 1911. V
vy, thut ng ny tr thnh tn ca mt l thuyt v gn lin vi tn tui ca Taylor cho
n ngy nay.
L thuyt Qun tr khoa hc l n lc u tin ca con ngi trnh by mt cch c
h thng nhng quan im, nhng nguyn tc v nhng phng php qun tr doanh nghip
cn bn. N nh du mt bc ngoc mi, chm dt mt qu trnh rt di bao gm nhiu th
k m con ngi ch bit qun tr theo kinh nghim.
Taylor khng phi l tc gi duy nht ca l thuyt ny. Nhng ng thc s xng ng
vi tn gi l cha ca Qun tr hc m nhiu hc gi phng Ty suy tn
a-Frederick Winslow Taylor (1856 1915)
Vo nhng nm cui th k XIX, lc Taylor l anh cng nhn bnh thng phn u
thnh mt nh qun tr sn xut nh my Midvale Steel Works, v theo hc ly bng k s
bng cch hc i hc ban m Vin k thut Stevens, Hoa K.
Vi mt con ngi c ch v kh nng lm vic tt, Taylor quan st v pht hin ra
rng, hu ht cc nh qun tr trc lm theo kinh nghim, c lm sai th sa. Hn na
nhiu cng tc Qun tr thng ph mc cho cng nhn nh phng php lm vic, tiu chun
cng vic, khuyn khch cng nhn, T , ng cho ra i hai tc phm: Qun tr phn
xng (Shop Management) xut bn nm 1906 v c bit l Nhng nguyn tc qun tr
khoa hc (Principles of Scientific Management) xut bn nm 1911, vi 4 t tng ch yu
m sau ny c nhiu ngi gi l 4 nguyn tc chung ca qun tr.
1- Cc nh qun tr t cp c s tr ln nn dnh nhiu thi gian v cng sc lp k
hoch hot ng ca t chc cho cng nhn lm vic v kim tra hot ng thay v cng tham
gia cng vic c th ca ngi tha hnh. tng ny, ln u tin hnh thnh chuyn mn
ho lao ng qun tr, tch lao ng Qun tr khi sn xut h thng ny thc hin cc cng
vic ch thc ca mnh l cc chc nng qun tr; lm theo phng php khoa hc thay v
theo kinh nghim.
2- Cc nh qun tr phi u t tm ra nhng phng cch hot ng khoa hc
hng dn cng nhn, thay v cng nhn t chn phng php lm vic ring ca h.
3- Cc nh qun tr nn s dng cc bin php kinh t ng vin cng nhn hng hi
lm vic. Trong ng ra phng php tr lng theo sn phm.
4- Phn chia trch nhim, quyn hn v quyn li mt cch hp l gia nhng nh Qun
tr v ngi tha hnh. Trnh trt ht trch nhim cho ngi cng nhn.
Nhng nt pht ha cha xem l mt l thuyt hon thin. Song, nh c nhng
vin gch u tin ny m cc nh qun tr sau ny vun p thnh nhng lu i l
thuyt trng l. Ngi c cng ng gp khng km phn quan trng cho l thuyt Qun tr
khoa hc l Henry L.Gantt.
b- Henry L.Gantt (1861 1919)
Henry L.Gantt cng lm vic vi Taylor trong cc nh my Midvale, Simonds v
Bethlebem Steel. ng cho rng, h thng tr lng theo sn phm do Taylor xng khng
c tc ng khuyn khch nhiu cho cng nhn. Do , ng ta b sung ch tr lng c
thng. Theo , cng nhn lm vt nh mc trong ngy h c thng thm tin, k c
ngi qun tr trc tip.
Mt ng gp khc ca L.Gantt l biu Gantt. Mt k thut din t thi gian k
hoch ca cng vic bng cch phn tch thi gian cho tng cng vic v biu din chng trn
mt biu m nhn vo , nh Qun tr c th thy c tin trnh thc hin cng vic, t
c th iu chnh cng vic t ti mc tiu mt cch tt nht. Tuy l mt sng kin n
gin nhng biu Gantt c nhiu hu ch, do n c s dng kh ph bin trong
Qun tr ngy nay.
c- ng b Gilbreth: Lilian Gilbreth (1878 1972) v Frank Gilbreth (1868 1924).
Cng quan im vi Taylor v Gantt, ng - b Gilbreth cho rng nng sut lao ng
quyt nh n hiu qu. Nhng, con ng tng nng sut lao ng khng phi tc ng
vo ngi cng nhn, m bng cch gim cc ng tc tha. chng minh cho lun im
ca mnh, ng - b Gilbreth khm ph ra rng trong 12 thao tc m mt ngi th xy thc
hin xy gch ln tng, c th rt xung cn 4, v nh m mi ngy mt ngi th xy
c th xy c 2.700 vin gch thay v 1000 vin, m khng cn phi hi thc.
ng b Gilbreth cng cho rng, lm gim cc ng tc tha khng nhng lm tng
nng sut lao ng m chng cn c lin quan trc tip n s mt nhc ca cng nhn, do
gim bt s lng thao tc cng lm gim mt nhc cho ngi cng nhn. V vy, ng - b
Gilbreth l mt trong nhng ngi u tin quan tm n kha cnh tm l con ngi trong
qun tr, nhn nh c th hin kh r trong lun n Tin s Tm l qun tr m b
Lilian Gilbreth bo v thnh cng nm 1914, nhng rt tic l do nhiu nguyn nhn khc
nhau m t tng ca b lc by gi cha c cc nh qun tr quan tm ng mc.
d- Tm tt l thuyt Qun tr khoa hc
L l thuyt Qun tr u tin, n nh du mt bc ngoc mi trong lnh vc qun tr
doanh nghip. Nhng t tng ca l thuyt Qun tr khoa hc l nn tng cho cc l thuyt
qun tr sau ny, cho n ngy nay nhng kin xut ca Taylor v ng nghip c cc
nh thc hnh Qun tr p dng rng ri v em li nhiu kt qu tt.
Tuy nhin, nhiu nh ph bnh hin nay cho rng, ni chung t tng ca Taylor v cc
tc gi thuc l thuyt Qun tr khoa hc l thiu nhn bn, xem con ngi nh mt inh c
trong c my. Cn GS. Koontz th gi l thuyt qun tr ca Taylor l l thuyt Cy gy v c
c rt. Nhng, cng c kin bnh vc cho ng ta cho rng, t tng ca Taylor l sn phm
ca thi i ng sng.
1.3.1.2- L thuyt qun tr hnh chnh (tng qut)
Sau l thuyt Qun tr khoa hc, l thuyt Qun tr hnh chnh l mt l thuyt
qun tr xut hin rt sm, tiu biu nht l Fayol ca Php, Max Weber ca c v Chester
Barnard ca M.
L thuyt ny ra i cn c trn gi thuyt: Mc d mi loi hnh t chc c nhng c
im ring (doanh nghip, nh nc, cc t chc on th, tn gio ), nhng chng u c
chung mt tin trnh Qun tr m qua nh qun tr c th qun tr tt bt c mt t chc
no. Ngi c cng ln ra l thuyt ny l Henri Fayol.
a- Henri Fayol (1841 1925).
Henri Fayol l mt nh cng ngip Php. Nm 1916, ng xut bn tc phm Qun tr
cng nghip v qun tr chung (Administration inductrielle et generale) trnh by nhiu quan
nim mi v qun tr. Trong , ng trnh by l thuyt qun tr ca mnh mt cch c h
thng, tng hp v trnh cao hn so vi cc l thuyt khc cng thi.
+ ng phn chia cng vic doanh nghip ra thnh 6 loi.
Sn xut (k thut sn xut).
Thng mi (mua bn, trao i).
Ti chnh (to v s dng vn c hiu qu).
An ninh (bo v ti sn v nhn vin).
K ton.
Qun tr.
Nhng xut ny ca ng c ngha rt to ln cho thc hnh Qun tr. Ngy nay, hu ht cc
loi hnh doanh nghip u t chc b my da trn cc pht ho chung ca Fayol. Ty theo
tng loi hnh v qui m doanh nghip, s phn chia c th khc nhau, nhng nhn chung h
u t chc theo tng nhm cng vic qun tr.
+ ra 14 nguyn tc qun tr:
Phn chia cng vic
Tng quan gia thm quyn v trch nhim
K lut
Thng nht ch huy
Thng nht iu khin
C nhn l thuc li ch chung
Th lao tng xng
Tp trung v phn tn
Cp bc
Trt t
Cng bng
n nh nhim v
Sng kin
on kt
+Fayol cn ra mt h thng cc chc nng qun tr: Hoch nh, t chc, ch huy, phi
hp v kim tra.
Nhn xt v Fayol, cc GS. Koontz v ODonnell ca i hc California cho rng,
chnh Fayol bng nhng t tng rt ph hp vi h thng qun tr kinh doanh hin i, thc
s xng ng c xem l cha ca khoa hc qun tr kinh doanh ngy nay, ch khng phi
l Taylor.
b- Maz Weber (1864 1920).
Maz Weber l mt nh X hi hc, ngi sng lp ra x hi hc hin i v c nhiu
ng gp vo Qun tr hc. ng tip cn qun tr bng vic nghin cu c cu kinh t v chnh
tr v m.
L thuyt qun tr ca Weber l pht trin t chc hp l m ng t tn l H thng
th li (Bureaucracy) l h thng qun tr hu hiu cho tt c cc t chc chnh quyn, doanh
nghip, t chc x hi, L thuyt ny cho php mt t chc c sp xp mt h thng
qun tr theo th bc cht ch, hnh x theo quyn hnh chc v c qui nh r rng.
Nh vy, l thuyt H thng th li ca Weber th hin r nt kiu qun l Hnh
chnh; n lm cho vic qun tr c tin hnh mt cch qui c, bi bn v cht ch; phn
nh r trch nhim v quyn hn ca cc bn, ca mi cp trong h thng t chc. Song, p
dng qun tr theo H thng th li trong cc t chc doanh nghip hot ng sn xut kinh
doanh d mc phi bnh quan liu, giy t cng nhc, khng thch hp vi mi trng bin
ng; trit tiu ng lc thc y s nhit tnh, nng ng ca cp di, khng khai thc ht
cc ngun lc pht trin ca doanh nghip.
c- Chester Barnard (1886 1961).
Chester Barnard tt nghip i hc Harvard v lm vic ti mt cng ty in thoi ca
M nm 1909, ri 28 nm sau l Ch tch cng ty New Jarsey Bell nm 1927. Trong nhiu
nm vi cng v cng tc ca mnh, ng c kt nhiu kinh nghim v cho ra i tc
phm Cc chc nng ca Qun tr (The functions of the executive) vo nm 1938 v tr
thnh mt trong nhng tc phm kinh in v qun tr hc cho n ngy nay.
L thuyt ca Chester barnard da trn nn tng Ch ngha nhn vn v Ch ngha kinh
nghim, tp trung nghin cu c nhn v t chc.
- i vi t chc: ng cho rng, mt t chc (x nghip, cng ty) l mt h thng
hp tc nhiu ngi vi 3 yu t c bn: S sn sng hp tc, c mc tiu chung, c s trao
i thng tin. Nu thiu mt trong 3 yu t ny th t chc b tan v.
- i vi c nhn: Chester Barnard nhn mnh yu t quyn hnh trong t chc. Nhng
ng cho rng, ngun gc ca quyn hnh khng xut pht t ngi ra mnh lnh, m xut pht
t s chp nhn ca cp di. S chp nhn ch c th c vi 4 iu kin: Cp di hiu r
mnh lnh, ni dung ra lnh ph hp vi mc tiu ca t chc, ni dung ra lnh ph hp vi
li ch ca h v h c kh nng thc hin mnh lnh .
Nh vy, c nhn v t chc ch thc s tn ti khi m cc bn c s tha mn cho
nhau. Cc n v sn xut kinh doanh cng nh cc t chc khc, n tn ti da trn s cn
bng gia s ng gp v s tho mn ca c nhn. Mt khi c nhn n lc t c cc
mc ch m t chc theo ui th hot ng ca anh ta c th xem l c kt qu. Trong qu
trnh , nu anh ta p ng c nhu cu c nhn v tha mn nhng ng c c nhn, th
hot ng c xem l c hiu qu. S tn ti ca t chc ph thuc vo kt qu ln hiu
qu. Do ngi qun tr gii phi tm kim c kt qu v hiu qu.
Bn cnh vic tp trung nghin cu v c nhn v t chc, tc phm ca ng cn nhn
mnh thm tm quan trng ca mt s vn khc thuc chuyn mn v o c nh: Quyt
nh Qun tr, thng tin trong Qun tr, h thng chc v, s lnh o v o c trong kinh
doanh, l nhng tng mi lc by gi v n lun c gi tr v l thuyt cng nh thc
hnh Qun tr cho n ngy nay.
d- Tm tt l thuyt qun tr hnh chnh.
ng quan im vi l thuyt Qun tr mt cch khoa hc, l thuyt Qun tr hnh
chnh ch trng rng, em li hiu qu phi bng con ng tng nng sut lao ng.
Nhng, theo Fayol mun tng nng sut lao ng phi sp xp t chc mt cch hp l thay v
tm cch tc ng vo ngi cng nhn (tc Taylor v nhng ngi trc xut pht vn
t pha ngi cng nhn, cn Fayol th xut pht t pha ngi qun tr).
Mc d lc by gi c nhiu kin nghi ng v gi tr thc t ca l thuyt Qun tr
hnh chnh ca Fayol, nhng ngy nay khng ai c th bc b c s tht v s ng gp to
ln ca n trn phng din l thuyt v c trong thc hnh qun tr.
Tm tt cc l thuyt qun tr thuc trng phi C in.
a- Tm tt.
Tin cn bn ca cc l thuyt thuc trng phi C in v qun tr l con ngi
thun l kinh t (Rational economic man). nng cao hiu qu qun tr, h cho rng phi
chuyn mn ho nhim v trong mt h thng cp bc c xc nh r rng. T chc c
xem l mt h thng c hc, c hoch nh v kim sot v iu hnh bng quyn hnh
chnh ng ca cc nh qun tr.
b- Cc ng gp.
- V mt l thuyt: Cc l thuyt qun tr C in t nn tng cho qun tr hc hin
i. Trn c s nhng kin ban u ca l thuyt ny, qun tr hc c pht trin mnh
m v ngy cng c hon thin nh nhng ng gp b sung ca cc l thuyt qun tr sau
ny, chng hn cc l thuyt thuc trng phi Tc phong b sung kha cnh nhn bn. L
thuyt nh lng v qun tr m rng nhng t tng ban u ca l thuyt C in
- V mt ng dng thc t: Khng th ph nhn rng, nh nhng ng gp cc l
thuyt C in, vic qun tr cc c s kinh doanh, cc c s sn xut, v ngay c cc c quan
chnh quyn cc nc phng Ty v nhiu nc khc trn th gii c nng cao mt
cch r rt trong nhiu thp nin ca th k XX. Nh s ng dng cc nguyn tc v k thut
qun tr ca cc l thuyt C in, tnh trng qun tr lum thum, tu tin ti cc c s sn
xut c khc phc, vic qun tr c a vo n np. T , to iu kin hon thin
cc l thuyt qun tr v nng cao hiu qu qun tr.
Thc t, sau khi Cch Mng Thng Mi Nga thnh cng nm 1917, L Nin cao
s cng hin to ln ca cc l thuyt Qun tr thuc Trng phi C in v Ngi cho vn
dng chng trong qun l kinh t, qun l x hi. Bn cnh , L Nin cng nu ln nhng
lun im mi ca mnh thuc cc vn v lnh vc qun l, m sau ny cc nh l lun ca
Lin X trc y c kt thnh nhng nguyn tc qun l X Hi Ch Ngha (XHCN),
c cc nc XHCN p dng mt cch ph bin c trong lnh vc qun l v m cng nh vi
m. Cc nguyn tc l:
- Nguyn tc thng nht lnh o chnh tr v kinh t.
- Nguyn tc tp trung dn ch.
- Nguyn tc kt hp qun l theo ngnh v theo a phng (vng lnh th).
- Nguyn tc kt hp hi ho cc li ch trong x hi.
- Nguyn tc tit kim v hiu qu.
Trong mi thi k pht trin x hi khc nhau, tnh ph bin ca cc nguyn tc trn cng
khng ging nhau, nhng gi tr khoa hc ca chng khng h thay i. H thng cc nguyn
tc qun tr gp phn lm phong ph thm cho cc l thuyt v thc hnh qun tr, c
bit l trong lnh vc qun tr hnh chnh cp v m cng nh vi m.
c- Nhng hn ch.
- Hn ch ln nht ca cc l thuyt qun tr C in, xem con ngi lCon ngi
thun l kinh t, b qua cc kha cnh x hi ca con ngi m sau ny cc nh qun tr theo
khuynh hng tm l, x hi cc lc ph phn v v th cc l thuyt qun tr hnh vi ra
i.
- Th hai l, cc l thuyt qun tr thuc trng phi C in xem t chc l mt h
thng khp kn, iu ny l khng thc t. Cch nhn nhn ny khng thy c nh hng
ca cc yu t mi trng i vi t chc v cc mi quan h khc trong t chc.
- Th ba l, cc nguyn tc qun tr C in m tiu biu nht l 14 nguyn tc qun tr
ca Fayol c ngi nghi ng v gi tr thc tin. Kastvacosenweig cho rng, nhiu nguyn tc
do cc l thuyt C in nu ln ch l nhng nhn nh c tnh cht lng tri thng thng v
qu tng qut, khng th p dng trong thc t. Nhiu nguyn tc li mu thun vi nhau, v
d: Nguyn tc chuyn mn ha thng mu thun vi nguyn tc thng nht ch huy; hay
quyn hnh theo cp bc trong t chc li mu thun vi quyn hnh theo kin thc chuyn
mn; mt s nguyn tc ging nh li ku gi, tnh thuyt phc khng cao,
- Th t l, xt v mt khoa hc, nhiu ngi ni rng, hu ht cc tc gi trong cc l
thuyt qun tr C in l cc nh thc hnh qun tr, cc l thuyt ca h u xut pht t
kinh nghim v thiu c s vng chc ca s nghin cu khoa hc.
Nhm khc phc nhng hn ch trn, cc l thuyt qun tr thuc trng phi Tc
phong hnh thnh.
1.3.2- L thuyt tm l x hi trong qun tr (l thuyt hnh vi)
Nu trng phi C in quan tm n yu t vt cht ca con ngi, nng v t chc,
kim tra kim sot v khuyn khch bng li ch vt cht th trng phi Hnh vi hay cn gi
l trng phi Tm l - x hi h quan tm n yu t tm l, tnh cm, quan h x hi ca
con ngi trong cng vic. Cc l thuyt ca trng phi ny cho rng hiu qu cng do nng
sut lao ng quyt nh, nhng nng sut lao ng khng phi do cc yu t vt cht quyt
nh, m do s tha mn cc nhu cu tm l x hi ca con ngi. Cc tc gi c xem l c
ng gp ng k cho trng phi hnh vi l
1- Hugo Munsterberg.
Nhiu nh khoa hc xem Hugo Munsterberg l ngi lp ra mt ngnh hc mi l
mgnh tm l hc cng nghip. Trong tc phm nhan Tm l hc v hiu qu trong cng
nghip xut bn nm 1913, ng t vn phi nghin cu mt cch khoa hc tc phong
ca con ngi tm ra nhng mu mc chung v gii thch nhng s khc bit.
Cng ging nh cc tc gi ca l thyt Qun tr mt cch khoa hc nng sut lao
ng l con ng i n hiu qu, nhng nng sut lao ng khng do cc yu t vt cht m
do cc yu t phi vt cht quyt nh, Munsterberg cho rng nng sut lao ng s cao hn nu
cng vic giao ph cho h c nghin cu, phn tch chu o v hp k nng cng nh hp
vi c im tm l ca h.
T lp lun , Munsterberg ngh cc nh qun tr dng cc bi trc nghim tm
l tuyn chn nhn vin, v phi tm hiu tc phong con ngi trc khi i tm cc k thut
thch hp ng vin h lm vic. Nhng kin y, lc u khng c cc nh khoa hc v
cc nh thc hnh qun tr ch , nhng cng v sau, khi m i sng vt cht con ngi ngy
cng c ci thin th kin li cng c nhiu ngha to ln cho qun tr.
2- Mary Parker Follet.
Nu Hugo Munsterberg c xem l ngi c t tng tm l (tm l trong qun l)
u tin th Mary Parker Follet l ngi c t tng x hi (x hi trong qun l) sm nht.
ng cho rng, ngoi kha cnh kinh t v k thut, cc doanh nghip cn c xem l mt h
thng ca nhng quan h x hi, v hot ng qun tr l mt tin trnh mang tnh cht quan h
x hi.
Nhng kin ca ng nhn mnh: v s chp nhn quyn hnh; s quan trng ca phi
hp; s hi nhp ca cc thnh vin trong t chc l nhng gi thuyt khoa hc hng dn
cho nhng ngi sau ny nghin cu. Nhng tng c ngi Nht tin tng p dng,
em li nhng thnh qu nht nh.
3- Elton Mayo v cuc nghin cu nh my Hawthornes
Nhng kin ca Hugo Munsterberg v Mary Parker Follet trc y cng ch lm cho
cc nh khoa hc hn trc v kha cnh tm l x hi trong qun tr. V, ch khi c
cuc nghin cu nh my Hawthornes thuc Cng ty in lc min Ty (Western Electric
Company) gn Chicago (M) nm 1924 thnh cng th cc l thuyt qun tr thuc trng
phi hnh vi mi thc s c cc nh khoa hc tha nhn, nh du mt s kin ln trong
lch s pht trin ca l thuyt Qun tr.
Ch ch cuc nghin cu nhm tm xem cc yu t vt cht (ting n, nh sng,
nng, ) c nh hng n nng sut lao ng khng? Th l hai nhm n cng nhn c
t chc a vo cuc nghin cu. Cc nh nghin cu nng dn tnh trng tt p ca cc
yu t vt cht v o lng nng sut. Kt qu cho thy khi cc iu kin vt cht c ci
thin, nng sut lao g nng cao hn. Tuy nhin, khi lm cuc th nghim ngc li, cc
nh nghin cu thy rng nng sut ca cc n cng nhn ny vn tip tc gia tng d cc
iu kin vt cht b h xung nh lc ban u.
Elton Mayo (1880 1949) mt gio s v tm l hc ca trng kinh doanh Harvard
c tham gia vo cuc nghin cu gii thch hin tng c xem l nghch l ny. Lin
tc trong 5 nm, t 1927 n 1932, Mayo tin hnh nhiu cuc nghin cu khc nhau v
ghi nhn c nhiu khm ph quan trng. Trong cuc nghin cu u tin, Mayo thy nh
sng ni lm vic khng gy nh hng n nng sut ca cng nhn. Cuc nghin cu th
hai, Mayo li thy cc iu kkin lm vic khng c hoc c t quan h vi nng sut. Cuc
nghin cu th 3, Mayo thy tin lng v tin thng khng to ra tc ng no n nng
sut lao ng ca tp th. Tri li nhng yu t c quan h n nng sut lao ng li l nhng
yu t phi vt cht.
T kt qu nghin cu , Mayo kt lun rng gia tm l v hnh vi c mi quan h rt
cht ch vi nhau; v hn na khi con ngi lm vic chung trong tp th, th nh hng ca
tp th li ng vai tr to ln trong vic to ra hnh vi ca c nhn. Vi t cch con ngi
trtong tp th, cng nhn c xu hng tun theo cc qui nh ca tp th, d ch l nhng qui
nh khng chnh thc, hn l nhng kch thch t bn ngoi. Nhng khm ph ny cng a
n nhn thc mi v con ngi trong qun tr.
Mc d b nhiu ch trch v tnh khoa hc ca cc phng php nghin cu c p
dng, nhng cng trnh ca Mayo ti nh my Hawthornes m ra mt k nguyn mi trong
qun tr hc, v t y pht trin thnh Phong tro quan h con ngi i ch li vi
Phong tro khoa hc. Vi s nhn mnh n mi quan h con ngi trong qun tr, cc nh
qun tr phi tm cch gia tng tha mn tm l v tinh thn ca nhn vin.
4- Donglas Mc Gregor (1909 1964)
Pht trin cc kt qu nghin cu ca Mayo, Mc Gregor cho rng cc nh Qun tr
trc y tin hnh cc cch thc qun tr trn nhng gi thuyt sai lm v tc phong con
ngi. Nhng gi thuyt cho rng, phn ng mi ngi khng thch lm vic, thch c
ch huy hn l t mnh phi gnh vc trch nhim, v hu ht mi ngi u ch lm tt cng
vic v quyn li vt cht. Chnh v nhng gi thuyt sai lm m cc nh qun tr xy
dng b my t chc vi quyn hnh tp trung, t ra nhiu nguyn tc th tc, ng thi vi
mt h thng kim tra v gim st cht ch. Mc Gregor t tn cho nhng gi thuyt ny l
thuyt X.
V, ng ngh mt lot gi thuyt khc, gi l thuyt Y, sau ny tr thnh l thuyt ca
ng. Ngc li vi thuyt X, thuyt Y cho rng cng nhn s thch th vi cng vic nu c
c nhng iu kin thun li v h c th ng gp nhiu hn cho t chc. T , Mc.
Gregor ngh cc nh qun tr nn quan tm n s phi hp hot ng hn l ch trng n
cc c ch kim tra khng cn thit trong t chc.
Thuyt Y ca Mc. Gregor lm phong ph thm cho l thuyt qun tr. Tuy nhin, cng
khng trnh khi nhng hn ch nht nh, m sau ny tc gi l thuyt Z, Willam Ouchi
ngi Nht Bn kch lit ph phn.
5- Chris Argyris (1923)
ng quan im vi Mc. Gregor, Chris Argyris a ra nhng kin bc b cc
kin v s ng vin v s tha mn ca cng nhn ca cc l thuyt C in. ng cho rng,
s nhn mnh thi qu vic kim sot i vi nhn vin ca cc nh qun tr s a nhn vin
n thi th ng, l thuc, n trnh trch nhim. Trong trng thi tm l b c ch, h s
cm thy bt bnh vi ni lm vic, s c nhng tc phong tiu cc i vi vic hon thnh
mc tiu chung.
Chris Argyris cho rng, bn cht con ngi lun lun mun l ngi trng thnh,
mun c lp, s phong ph trong hnh ng, s a dng trong cc mi quan h, v kh nng
t lm ch.
T nhng phn tch trn, ng ngh cc nh qun tr phi to iu kin cho nhn vin
t th hin, xng ng nh nhng ngi trng thnh, v iu s c li cho t chc.
6- Abraham Maslow (1908 1970)
Trong trng phi hnh vi, Maslow l mt trong nhng ngi c lp lun sc so. ng
cho rng, hot ng ca con ngi nhm tha mn nhu cu c nhn (tho mn v vt cht
v tinh thn), s tha mn nhu cu c nhn cc mc khc nhau quyt nh n tc phong
ca h.
Maslow xy dng l thuyt v nhu cu con ngi gm 5 mc c xp t thp n
cao: Nhu cu v vt cht, nhu cu c an ton, nhu cu x hi, nhu cu c trng vng, nhu
cu t hon thin

Nhu cu vt cht
Nhu cu an ton
Nhu cu x hi
Nhu cu c qu trng
Nhu cu
t hon thin

Hnh 2: Cc mc nhu cu c nhn.

Qun tr c hu hiu l s p ng cc mc nhu cu ang cn c tha mn ca
con ngi. Bit vy, nhng vn dng chng trong hc t th khng phi d, bi mt s tht
hin nhin l, nhu cu thng vt qu kh nng cho php p ng, hn na khng phi bt c
lc no, li ch no ca c nhn cng ph hp vi li ch ca tp th, lc ngi qun tr ch
c th bt mt t bn ny cho nng bn kia ch khng th p ng hon ton c.
7- Tm tt cc l thuyt Qun tr thuc trng phi hnh vi
a- Tm tt.
Cc l thuyt thuc trng phi hnh vi khc phc c con ngi thun l - kinh
t ca cc l thuyt thuc trng phi C in. H xem con ngi vi t cch l nhng c
nhn c nhng mi quan h mt thit trong mt t chc. S tng tc gia cc c nhn v tp
th trong mi quan h thn thin, hp tc s lm tng nng sut lao ng. Hay ni cch khc,
nng sut lao ng ty thuc nhiu vo cc yu t tm l - x hi. Quan im ny c th
hin cc ni dung sau:
- Cc n v kinh doanh l mt h thng x hi, bn cnh tnh kinh t v k thut
c nhn thy.
- Con ngi khng ch c th ng vin bng cc yu t vt cht, m cn cc yu t
tm l - x hi.
- Cc nhm v t chc phi chnh thc trong x nghip c tc ng nhiu n tinh thn,
thi v kt qu lao ng ca cng nhn.
- S lnh o ca cc nh qun tr khng ch n thun da vo chc danh chnh thc
trong b my t chc, m cn phi da nhiu vo cc yu t tm l - x hi.
- S tha mn tinh thn c mi lin quan cht ch vi nng sut v kt qu lao ng.
- S tham gia lm tng nng sut lao ng.
- Cng nhn c nhiu nhu cu v tm l - x hi cn c tha mn.
- Ti nng qun tr i hi nh qun tr phi c cc k nng qun tr, c bit l k nng
quan h vi con ngi tt.
b- Cc ng gp
Vi nhng lun im trn, cc l thuyt thuc trng phi hnh vi ng gp to ln
vo s nghin cu v thc hnh qun tr: nhn r s nh hng ca tc phong lnh o ca nh
qun tr; vai tr ca cc t chc khng chnh thc i vi thi lao ng v nng sut lao
ng; s nh hng ca tp th i vi thi c nhn; mi quan h gia cc ng nghip,
mi quan h nhn s trong cng vic; gip cho cc nh qun tr hiu r hn v s ng vin
con ngi, quan tm hn i vi nhn vin, i vi vic s dng quyn hnh v thng c
trong t chc,
Nh vy, r rng cc l thuyt v hnh vi con ngi, khng nhng c ngha nhiu mt
v: nhn thc, l lun m n cn c vn dng kh ph bin khng ch trong hin ti m c
trong tng lai xa. Tuy nhin, cng nh cc l thuyt khc, cc l thuyt thuc trng phi
hnh vi cng khng th trnh khi nhng hn ch nht nh.
c- Nhng hn ch
Hin cng c nhiu kin ch trch cc l thuyt thuc trng phi hnh vi:
- Qu ch n yu t x hi ca con ngi khin tr thnh thin lch. Khi nim con
ngi x hi ch c th b sung cho khi nim Con ngi thun l kinh t ch khng th
thay th. Khng phi bt c lc no, i vi bt c con ngi no khi c tha mn u cho
nng sut lao ng cao. Bng chng, trong thp nin 50 M v nhiu nc chu u, nhiu
n lc nhm ci thin iu kin lm vic v gia tng s tha mn tinh thn ca cng nhn
khng em li s gia tng nng sut nh mong i. V, n ch l mt trong nhiu yu t nh
hng n nng sut. Cc yu t khc nh: lng bng, quyn li vt cht, c cu t chc, s
r rng trong cng vic, s kim tra gim st, cng c vai tr to ln i vi nng sut lao
ng v cht lng sn phm.
- mt kha cnh khc, mt ln na trng phi hnh vi cng dm p ln con ng
mn ca trng phi C in, xem con ngi trong t chc vi t cch l phn t ca h thng
(x nghip, cng ty) khp kn. B qua mi s tc ng cc yu t bn ngoi nh: chnh tr, kinh
t, x hi, Vi h thng m, quan h con ngi trong t chc khng cn hon ton ph
thuc vo tng quan ni b gia cc thnh phn trong t chc, m cn chu s chi phi ca
cc yu t bn ngoi, cc yu t ny thng nm ngoi kh nng kim sot ca nh qun tr.
Trong xu hng ton cu ha kinh t, cc yu t bn ngoi t chc l thch thc to ln i vi
mi doanh nghip, nht l nhng nc ang pht trin nh nc ta hin nay.

1.3.3- L thuyt nh lng trong qun tr
Qu trnh hnh thnh v nhng t tng c bn ca l thuyt.
Xut pht t cuc chin tranh th gii ln th 2 t ra nhiu vn mi cho qun tr,
bi mt s sai st ca ngi ch huy d nh n u th cng dn ti thit hi to ln v ngi
v vt cht, v lc by gi cc bn tham chin c nhiu v kh hin i. Khi nc Anh c h
khng chu ni cc cuc tn cng ca c, ngi Anh thnh lp nhm nghin cu, trong
bao gm cc nh khoa hc hng u thuc nhiu lnh vc khc nhau nhm tp hp tr tu
tm ra phng n ti u chng li k th ca mnh. Nhm nghin cu ny a ra nhng m
hnh ton nhm n gin ha tnh tit tn cng v phn cng, qua gip cc nh ch huy qun
s gim bt cc sai lm trong cc quyt nh ca mnh. Nhng m hnh da trn cc
phng trnh ton hc v gip cho Anh chng li c cc cuc tn cng ca c. Sau
chin tranh kt thc, k thut nghin cu tc v c gii cng nghip M quan tm. Mt
vi cu chin binh M trong th chin th 2 quen thuc vi k thut ny tham gia vo qun tr
cng ty xe hi Ford, v p dng cc k thut tnh ton vo lm cc quyt nh qun tr. V, sau
t thp nin 50 th k XX, k thut nh lng c p dng nhiu vo vic nghin cu v
to iu kin nng cao tnh chnh xc ca cc quyt nh qun tr.
L thuyt nh lng v qun tr c xy dng trn nn tng nhn thc c bn: Qun
tr l quyt nh, v mun qun tr c hiu qu th cc quyt nh phi ng, c quyt nh
ng phi xem xt s vt hin tng trong mi quan h quan h hu c ca h thng, s
dng cc k thut nh lng, c h tr c lc bi s pht trin nhanh chng ngnh cng
nghip in ton, gip gii quyt nhiu m hnh ton phc tp vi tc cao cha tng thy.
L thuyt ny c gi bng nhiu ci tn khc nhau: L thuyt khoa hc qun tr
(Management Science), l thuyt h thng (System Theory), nghin cu tc v hay vn tr hc
(Operations Research), v ph bin nht vn l l thuyt nh lng v qun tr (Quantitative
Management Theory), c th tm tt bng nhng ni dung ch yu nh sau:
Ni dung ca l thuyt.
- Nhn mnh n phng php khoa hc trong vic gii quyt cc vn qun tr.
- p dng phng php tip cn h thng gii quyt vn .
- S dng cc m hnh ton hc.
- nh lng ha cc yu t c lin quan, v p dng cc phng php ton hc v thng
k.
- Quan tm n cc yu t kinh t k thut hn l cc yu t tm l x hi.
- i tm cc quyt nh ti u trong h thng khp kn.
- S dng cng c my tnh vo qun tr m ngy nay n thnh cao tro.
Tm tt l thuyt nh lng v qun tr.
L thuyt nh lng v qun tr cng ly hiu qu qun tr lm mc tiu, v cho rng
hiu qu ca cc quyt nh qun tr quyt nh hiu qu qun tr, chnh v s nhn thc nh
vy m h ch trng s dng cc thnh tu khoa hc v cc cng c nh lng nhm lng
ha cc s vt v hin tng trong mi quan h mt thit ca h thng, gip cho cc nh qun
tr c nhng quyt nh ng.
L thuyt nh lng v qun tr c th c xem l s trin khai cc quan im ca l
thuyt qun tr khoa hc trc y. Cng ging nh Taylor, cc nh l thuyt nh lng v
qun tr nhn mnh n tinh thn khoa hc khi phn tch cc vn qun tr v ch trng s
dng cc phng php tnh ton gii quyt vn . L thuyt ny c p dng mnh vo
thp nin 50 th k XX n nay, cc k thut nh lng gii quyt nhiu vn qun tr
trong cc c quan chnh quyn v trong cc c s kinh doanh nh lm ngn sch ti chnh,
qun tr hin kim, chng trnh ha sn xut, xy dng chin lc, b tr v s dng ti
nguyn, qun tr bn hng, hng tn kho,
Tuy nhin, l thuyt nh lng v qun tr cng khng trnh khi mt s hn ch:
- Cha gii quyt c nhiu kha cnh v con ngi trong qun tr.
- L thuyt ny i hi trnh k thut cao. Do , nhiu nh qun tr cho rng n kh
thc hin, v trong thc t ch c cc chuyn gia c o to k trong cc lnh vc chuyn
mn k thut c th (k thut ton, my tnh, thng k, ) mi c th s dng cc k thut
lm tham mu cho cc nh lnh o; khi c nhiu kin khc nhau phi la chn th nh
qun tr khng kin thc chuyn mn kim tra, nh gi tnh ng n ca vn i
n quyt nh c.
Mt khc, l thuyt ny kh c th vn dng vo vic thc hin cc chc nng t chc,
qun tr nhn s, lnh o. Do , tnh ph bin ca l thuyt cha cao.
1.3.4- L thuyt qun tr hin i
Cc nh qun tr hin i ngy nay m tiu biu l Harold Koontz, Fiedler, William
Ouchi cho rng, mi l thuyt qun tr trc y ch phn nh nhng kha cnh ca qun tr.
H v cc nh l thuyt qun tr trc y nh ngi m on voi, s thy c ci g th ni
ci y, mt cch phin din. V sao nh vy? Bi do, mi tc gi ca l thuyt qun tr c mt
hng tip cn khc nhau
Ni nh vy khng c ngha, cc nh qun tr hin i ngy nay bc b nhng mt tch
cc ca cc l thuyt qun tr trc , h cho rng mi l thuyt u c ng gp nht nh
cho s pht trin l thuyt v thc hnh qun tr. Trch nhim ca h l tp hp v b sung
thm Khu rng l thuyt qun l c h thng v ngy cng c hon thin hn. Tuy
nhin, hi nhp theo hng no c xem l ti u nht th vn cha c hon ton thng
nht. Sau y l mt s kho hng hi nhp ng ch .
Hi nhp theo kho hng qu trnh qun tr.
Ngi ng u ng h cho hng hi nhp ny l gio s Harold Koontz, ng tng l
y vin qun tr kinh doanh v nh nc, Ch tch v gim c cng ty ri c vn qun l,
Ging vin cho cc nhm qun l cao cp nhiu ni trn th gii, tc gi nhiu cun sch
qun l, nm 1950 l gio s trng i hc California, Los Angeles, v t nm 1978 l Ch
tch danh d th gii ca Vin hn lm qun l quc t.
Nhng ngi ng h hng hi nhp cc l thuyt qun tri theo qu trnh qun tr da
trn c s nhng nhn thc rng, qun tr d c phong ph n u, d trong lnh vc no
cng u c chung mt qu trnh qun tr, l: Hoch nh, t chc, lnh o v kim tra.
Hin vn cn c kin tranh ci, nhng kho hng theo qu trnh qun tr vn l kho
hng c gi tr c v mt l lun v thc tin.
Hi nhp theo kho hng h thng.
L thuyt h thng cho rng, mi t chc l mt h thng, l tp hp nhng phn t c
lin quan v ph thuc ln nhau hp thnh mt chnh th thng nht. Nhim v qun tr l lm
cho cc yu t ph hp vi nhau t ti mc tiu.

Kho hng ny r rng l khng th thu tm c cc l thuyt qun tr, song n
cng c mt s ngha nht nh v mt qun tr:
- Trc ht, cc nh sinh hc gii thch phng thc m ng vt gi c trng thi
cn bng bng cch thu nhng yu t u vo, xut nhng yu t u ra.
- Th hai, l thuyt ny cho ta nhn thc rng, mt t chc khng th t tn ti m
phi bit thch ng vi mi trng. Trong qu trnh hot ng, ngoi cc yu t bn trong (yu
t vn ha ca doanh nghip), doanh nghip cn chu s tc ng ca nhiu yu t mi trng
v m v vi m, chng c th to thun li hoc gy bt trc i vi doanh nghip.
T nhng nhn thc , cc doanh nghip c nhng bin php qun tr mi trng, lm
hn ch n mc thp nht c th c nhng bt trc xy ra cho doanh nghip trong tng lai
vi mt s bin php ch yu sau:

- Dng m: L bin php d tr c u vo v u ra, hun luyn nhn vin mi.
- San bng: L bin php chia u nh hng ca mi trng i vi doanh nghip.
- Tin on: L d on trc nhng bt trc c th xy ra v t c cc bin php chun
b i ph.
- Cp hn ch: L bin php u tin ngi ny, khng u tin cho ngi khc,
- Hp ng: L bin php cn bn nht; n l vn bn php l qui nh trch nhim v
quyn li ca cc bn trong quan h giao dch dn s; lm gim i nhng bin ng ngu
nhin; tng cng kh nng kim sot cc hot ng ca doanh nghip; m bo tng i
chc chn nhng nhim v, mc tiu ca doanh nghip s c thc hin trong nhng thi
gian nht nh.
- Kt np (st nhp): nhm gim bt nhng i th v tng thm sc mnh cnh tranh ca
doanh nghip.
Nhng yu t
u vo
Qu trnh bin
i
Nhng yu t
u ra
H thng
Mi trng
- Lin kt: L bin php lin kt cc hnh ng nh, lin kt phn chia th trng, lin kt
gi c, lin kt o to cn b - cng nhn, nhm lm gim mc cnh tranh gay gt,
gim mc ri ro cho doanh nghip.
- Lin doanh: L cc bin php cng vi i th gp vn sn xut kinh doanh mt sn phm
mi hoc tham gia c phn ca nhau.
- Vn ng hnh lang: L bin php vn ng cc nh chnh tr, cc quan chc chnh ph
v a phng, cc t chc x hi, ng h cc quyt nh ca doanh nghip hoc khng
nh ra cc chnh sch v lut php gy bt li cho doanh nghip.
- Qung co: L bin php thng s dng kh ph bin, v qua n m gy n tng tt v
sn phm v cng ty ca bn. Tuy nhin, qung co cng i hi tnh ngh thut rt cao.
Chn ni dung v hnh thc qung co ph hp vi tm l i tng cn nhm ti; ngc li
khng nhng khng mang li hiu qu m cn gy cho cng chng nhng n tng khng tt
v sn phm v cng ty ca mnh.
Hi nhp theo kh hng tnh hung ngu nhin.
Nhng ngi ng h hi nhp theo tnh hung ngu nhin cho rng, d qun tr c phc
tp n u, d lnh vc no. Tt c cc hot ng no ca ngi qun tr cng ch l ngi
x l cc tnh hung ngu nhin. V h lp lun rng:
- Nu c X th tt c Y (theo qui lut t nhin). Chng hn, chng ta c cc yu t u
vo tt th s to ra sn phm tt, t suy ra sn xut kinh doanh c hiu qu.

Hn

- Tuy nhin, khng phi bt c lc no cng c X th tt c Y, m chng cn ty thuc
vo cc yu t t nhin (gi l Z), lm cho c X m khng c Y

V vy, nhim v ca qun tr l gii quyt tnh hung ngu nhin (Z) mt cch hp l
nht. iu c ngha, ty theo tng tnh hung m ngi qun tr vn dng cc nguyn tc,
phng php ph hp vi iu kin, hon cnh c th th mi c hiu qu.
Nh c l thuyt ny, gip cho chng ta nhn thc c nhng bin s ngu nhin (Z)
bn trong v bn ngoi ca t chc, trn c s m vn dng cc nguyn tc, phng php
qun tr thch hp. iu cn lu , khng c xem cc nguyn tc qun tr nh mt ci g
NU C
X Y
TH TT C
NU C
X Y
TH TT C
Z
CN TU
bt di bt dch, bt bin v cng khng th c mt phng php thch hp cho tt c mi tnh
hung khc nhau.
Kho hng ngu nhin cng khng th thu tm cc l thuyt qun tr, v chng cng
ch phn nh mt kha cnh ca qun tr. Nhng ng gp ca l thuyt ny rt cn nhng
cha hi nhp cc l thuyt qun tr trc , n c ngha cho thc hnh hn l l
thuyt qun tr.

Chng 2: CHC NNG HOCH NH
2.1- Khi nim v vai tr ca hoch nh
2.1.1- Khi nim
Hoch nh l qu trnh xc nh nhng mc tiu ca t chc v phng thc tt nht
t c nhng mc tiu . Ni cch khc, hoch nh l quyt nh xem phi lm ci g,
lm nh th no, khi no lm v ai lm ci
Hoch nh c lin quan ti mc tiu cn phi t c, cng nh phng tin t
c mc tiu nh th no. N bao gm vic xc nh r cc mc tiu, xy dng mt chin
lc tng th, nht qun vi nhng mc tiu , v trin khai mt h thng cc k hoch
thng nht v phi hp cc hot ng.
Mun cho cng tc hoch nh t c kt qu mong mun th n phi p ng c
cc yu cu: Khoa hc, khch quan, h thng, nht qun, kh thi, c th, linh hot, ph hp vi
hon cnh thc tin.
2.1.2- Phn loi
Trn thc t c nhiu loi hoch nh khc nhau c phn chia da theo nhng tiu
thc khc nhau, c th l:
Phn loi hoch nh theo thi gian: Theo cch phn loi ny, ngi ta chia ra:
- Hoch nh di hn: L hoch nh cho thi gian thc hin ko di t 5 nm tr ln.
- Hoch nh trung hn: L hoch nh cho khong thi gian t trn 1 nm n di 5
nm.
- Hoch nh ngn hn: L hoch nh cho khong thi gian di mt nm.
Theo lnh vc kinh doanh: Da vo tiu thc ny, ngi ta chia thnh nhiu loi
hoch nh khc nhau nh: Hoch nh ti chnh, hoch nh nhn s, hoch nh vt t, hoch
nh sn xut, hoch nh tiu th
Theo cp hoch nh: Vi cch phn loi ny, ngi ta chia ra: Hoch nh v m
v hoch nh vi m
Theo mc hot ng: Vi cch phn loi ny, ngi ta chia ra: Hoch nh chin
lc v hoch nh chin thut (hoch nh tc nghip)
Lu : Vic phn chia cc loi hoch nh theo cc tiu thc trn y ch mang tnh
cht tng i. Cc loi hoch nh c quan h qua li vi nhau. Chng hn, hoch nh chin
lc c th bao gm c hoch nh di hn v ngn hn. Tuy vy, hoch nh chin lc nhn
mnh bc tranh tng th v di hn hn, trong khi hoch nh tc nghip phn ln l nhng
hoch nh ngn hn.
2.1.3- Vai tr
- Hoch nh cho bit hng i ca doanh nghip.
- Hoch nh gim c s chng cho v nhng hot ng lng ph
- Hoch nh gip t chc c th thch nghi c vi s thay i ca mi trng bn
ngoi. Do vy hoch nh c tc dng lm gim tnh bt n nh ca doanh nghip
- Nh c hoch nh m mt t chc c th pht trin tinh thn lm vic tp th. Khi
mi ngi trong tp th cng nhau hnh ng v u bit rng mnh mun t ci g, th kt
qu t c s cao hn
- Hoch nh thit lp nn nhng tiu chun to iu kin cho cng tc kim tra.
2.2- Mc tiu, c s khoa hc v tin trnh ca hoch nh
2.2.1- Mc tiu hoch nh
Khi nim
Mc tiu l ci ch hay kt qu cui cng m cng tc hoch nh cn t c.
Khng c mc tiu hoc mc tiu khng r rng th k hoch s mt phng hng. Thng
thng cc doanh nghip khng ch hng ti mt mc tiu m thng l mt h thng cc
mc tiu ph thuc v rng buc ln nhau.
Trong thc t cc doanh nghip thng gp phi vn t c mc tiu ny th li
lm hng hay t nht cng lm phng hi n mc tiu khc. Nh vy, vn la chn mc
tiu khng n gin cht no. Vn l ai c quyn xc nh mc tiu v xc nh mc tiu
nh th no cho ng l mt chuyn cn phi lm mt cch nghim tc
Mun xc nh mc tiu hoch nh mt cch ng n, chng ta cn cn c vo:
- Chin lc v sch lc kinh doanh la chn
- Kh nng ca mi t chc
- Hon cnh khch quan bn ngoi t chc
- i hi ca cc quy lut (kinh t, chnh tr, x hi,) khch quan
Phng php xc nh mc tiu: C nhiu phng php xc nh mc tiu. y cn phi
gii quyt t nht hai vn : ai xc nh v xc nh nh th no
- i vi hoch nh chin lc th mc tiu thng c ngi lnh o cao nht hay
ban lnh o cao nht quyt nh, cn hoch nh tc nghip th mc tiu do chnh lnh o
ca mi b phn chu trch nhim
- Tr li cu hi xc nh mc tiu nh th no, chng ta thy c my phng php ch
yu sau:
+ Phng php cn c vo nhim v c giao
+ Phng php tp th thng qua quyt nh mc tiu
+ Phng php logic
+ Phng php kinh nghim
Quy trnh xc nh mc tiu hoch nh: C nhiu cch xc nh mc tiu nhng nhn
chung quy trnh xc nh mc tiu trong cng tc hoch nh thng tun theo cc bc c bn
sau:
+ Xc nh nhim v chung
+ Nghin cu v thu thp thng tin
+ Xc nh cc mc tiu
+ nh gi v sng lc nhng mc tiu c la chn
+ Quyt nh la chn mc tiu
2.2.2. C s khoa hc ca hoch nh
Xc nh ng n nhng c s khch quan cn thit v tt yu l mt i hi khch
quan trong cng tc hoch nh. C s khoa hc ca hoch nh l nhng tin phi c t
trc m thiu chng cng tc hoch nh s khng khoa hc v s l tr ngi cho vic t chc
v thc hin ca cng tc ny
Nhng c s khoa hc ch yu:
+ Mc tiu v quyt tm thc hin mc tiu ra
+ Phn cp v quyn hn v trch nhim trong t chc
+ i hi ca cc quy lut khch quan chi phi hot ng qun tr trong lnh vc hoch
nh
2.2.3- Tin trnh ca hoch nh
Thc hin mt tin trnh hoch nh cht ch l mt yu t quan trng lm cho hoch
nh hu hiu. C nhiu cch sp xp v trnh by cc bc ca tin trnh hoch nh, nhng
nhn chung c 8 bc c bn nh sau:

Tin trnh ca hoch nh

- Nhn thc nhng vn chung:
tin hnh vic hoch nh, iu u tin m chng ta cn quan tm l phi nhn thc
c nhng vn chung. C rt nhiu vn lin quan n hot ng sn xut kinh doanh
cn phi c nhn thc ng.
Nhn thc
nhng vn
chung
Xy dng
cc mc tiu
Xem xt cc
tin ca
hoch nh
Kim tra,
nh gi
kt qu
Lp cc
chng trnh
hnh ng
X/dng cc
KH
tc nghip
X/dng cc
chin lc
pht trin
iu chnh,
lp li tin
trnh H/nh
Chng ta cn nh gi mt cch chnh xc nhng im mnh, im yu ca doanh
nghip cng nh cc c hi v nguy c ang v s din ra, nhng thun li hoc bt li no
i vi doanh nghip. Chng hn nh t chc phi xc nh v th cnh tranh ca mnh trn th
trng; cc ngun lc pht trin ca t chc (nng lc qun tr nh th no? Vn ca ta mnh
hay yu? Trnh k thut v cng ngh tin tin hay ang lc hu? i ng cng nhn c
lnh ngh khng?, )
nh gi cc c hi v nguy c t nhiu pha cho php cc nh qun tr nhn bit c
cc yu t thun li cng nh ri ro c th xy ra. Cc yu t to ra mi trng kinh doanh ca
doanh nghip l rt nhiu, nhng c th chia chng thnh hai nhm: l mi trng v m v
mi trng vi m
S nhn thc ng n nhng vn chung ang xy ra chnh l iu kin quan trng
thc hin tt cc bc tip theo ca tin trnh hoch nh.
- Xy dng cc mc tiu.
Sau khi t chc nhn thc c nhng vn chung th bc tip theo ca tin trnh
hoch nh chnh l xy dng cc mc tiu cho t chc. y chnh l kt qu mong mun
cui cng ca t chc ti mt thi im nht nh.
Xc nh cc tin ca hoch nh.
Trong h thng qun tr c chia thnh nhiu cp. Trong mt cng ty thng chia
thnh 3 cp: cp cao, cp trung v cp thp. Mun xy dng k hoch ca mi cp phi da
trn cc cn c quan trng: k hoch ca cp trn; k hoch ca doanh nghip cc nm trc
v nhu cu th trng.
+ K hoch cp trn. K hoch ca cp trn c hiu l cp trn gn nht. V d: mun
xy dng k hoch ca cp thp phi cn c vo k hoch cp trung; xy dng k hoch ca
cp trung phi cn c vo k hoch ca cp cao; xy dng k hoch cp Cng ty phi cn c
k hoch Tng cng ty,
Trong nn kinh t th trng, k hoch cp trn mang tnh cht hng dn nhiu hn l
tnh bt buc nh trong c ch tp trung quan liu bao cp trc y. Mi s thin lch v mt
pha hoc qu nhn mnh tnh bt buc hoc khng bt buc (tham kho) u dn n s thit
hi cho nn kinh t ni chung v cho doanh nghip ni ring.
+ Cc k hoch trc . Cng l mt cn c khng km phn quan trng, bi v khi
xem xt cc s liu k hoch ca nhiu nm trc cho php ta bit nhng kh nng ca doanh
nghip hin c v xu hng pht trin ca s vic trong tng lai.
+ Cn c vo nhu cu th trng. C nhiu loi: th trng cnh tranh hon ton, th
trng bn c quyn v th trng c quyn, mi loi c nhng c im ring. Tuy nhin,
cc doanh nghip quan tm nht vn l lng cu ca th trng v xu hng ca ngi tiu
dng, l cn c quan trng bc nht m cc nh hoch nh cn nhm ti. Nh vy, doanh
nghip va phi bit v s lng hng ho v dch v cn p ng va phi bit xu hng pht
trin nhu cu ca ngi tiu dng trong tng lai tha mn, bi v cc nh sn xut khng
th bn nhng g mnh c m phi bn nhng g m con ngi cn
T cc cn c trn vi phng php d on, d bo doanh nghip i n nhng quyt
nh v cc chin lc pht trin; xy dng cc k hoch trong tng lai, trong phn nh: s
lng, cht lng sn phm; k thut v cng ngh; cc chi ph; lng cho nhn vin; thu
phi np; u t mi,

Xy dng cc chin lc pht trin.
m bo cc mc tiu c thc hin, bc tip theo rt quan trng l nh qun tr
phi tm kim c cc chin lc pht trin ph hp vi cc tin (iu kin) cho php.
iu , bt buc doanh nghip phi xy dng nhiu phng n chin lc khc nhau la
chn, v trong mi phng n u cha ng nhng u, nhc im nht nh. Phng n ti
u khng c hiu l phng n hon ho m nn hiu l phng n c nhiu u im nht
so vi cc phng n trong iu kin cho php. S la chn phng n ti u c th tin hnh
bng cc phng php sau: Phng php phn tch, phng php thc nghim v phng php
theo kinh nghim.
Xy dng cc k hoch tc nghip.
Bao gm nhiu k hoch, n quyt nh nhiu vn trn nhiu lnh vc khc nhau nh:
sn xut, cht lng, ti chnh, vt t thit b, thu kha, o to nhn vin, tip th, nghin cu
v pht trin, nhm trin khai cc k hoch chin lc.
Lp cc chng trnh hnh ng c th.
Cc chng trnh hnh ng c th c lp ra tt c cc cp trong t chc. Trong
qui nh b phn lng o; cc phng, ban, t cng tc, lm nhng nhim v g vi thi
lng bao nhiu cho mi cng vic c th.
Kim tra nh gi kt qu.
Kim tra, nh gi l mt hot ng c trng ca qun tr. Kim tra, nh gi phi tin
hnh thng xuyn v lin tc, nhm bit c nhng kt qu t c ng thi pht hin
nhng sai st, khim khuyt kp thi khc phc iu chnh.
iu chnh, lp li qu trnh hoch nh.
iu chnh l mt hot ng tt yu, bi v sai st v khim khuyt mt khu no
trong qu trnh thit lp v t chc thc hin k hoch thng xy ra kh ph bin. C th iu
chnh khu k hoch hoc khu t chc thc hin, nhng d iu chnh khu no cng nhm
to ra trng thi n nh v pht trin ca t chc chc, khng v mc ch thnh tch hoc c
nhn no khc.
Hoch nh l mt tin trnh khp kn, t bc u tin n bc cui v tip tc c nh
vy cho sut qu trnh hnh thnh v pht trin ca mt t chc. S lp li qu trnh hoch nh
c th do hon thnh xong mt k hoch, lp li vng mi, nhng cng c th do k hoch
trc b ph sn hon ton phi lp li ngay t bc u.
2.3- Hoch nh chin lc v hoch nh tc nghip.
2.3.1- Hoch nh chin lc
Chin lc l nhm cc hnh ng ch yu c chn la v thc thi t mc tiu
ca t chc. Thch thc ch yu i vi cc nh qun tr l phi xy dng cc chin lc m t
nht l c o vi khch hng v khc bit vi chin lc ca cc i th cnh tranh. Chin
lc s c tc ng to ln khi n quyt nh v tr ca t chc trn mt hoc nhiu kha cnh so
vi i th cnh tranh
Hoch nh chin lc l qu trnh ra nhng quyt nh di hn, xc nh ra con ng
pht trin ca cng ty trong nhng khong thi gian nht nh, nhm lin kt cc n lc ca
cng ty hng ti mc tiu. C nhiu loi chin lc: chin lc tm cng ty, chin lc tm
kinh doanh v chin lc cp chc nng.
Cc chin lc tm cng ty. Bao gm c cc loi sau:
Chin lc hp nht v pha trc (Chin lc hp nht vi khch hng ngi mua). L
chin lc xm nhp vo cc lnh vc kinh doanh chin lc ca khch hng ngi mua.
Chin lc ny thc y s hp tc cht ch gia cng ty v cc khch hng ch yu. Trn
thc t cc cng ty thng s dng cc hnh thc lin doanh, lin kt vi khch hng ca
mnh, nhm ti thiu ho ri ro t pha ngi mua.
Chin lc hp nht v pha sau (chin lc hp nht vi ngi cung cp). L chin lc
xm nhp vo cc lnh vc kinh doanh chin lc ca ngi cung cp. Chin lc ny thc
y s hp tc gia cng ty vi ngi cung cp ch yu. Hin cc cng ty thng s dng cc
hnh thc lin doanh, lin kt vi ngi cung cp, nhm ti thiu ha ri ro t pha ngi cung
cp.
Chin lc hp nht theo chiu ngang (Chin lc hp nht vi i th cnh tranh). L
chin lc pht trin theo chiu hng st nhp cc i th ang cnh tranh vi nhau. Chin
lc ny dn n nguy c c quyn, lm thit hi cho ngi tiu dng.
Chin lc a dng ha ng tm (Chin lc a dng ha bng cc sn phm hay dch v
lin kt). Chin lc ny nhm m rng cc sn phm hoc dch v c lin quan chc ch ti
cc sn phm ca cng ty, hoc c qui trnh cng ngh tng t, hoc c cng nhm khch
hng hoc cng chung th trng tiu th sn phm ca cng ty; bng cch lin kt, st nhp,
mua li hoc thnh lp n v mi.
Chin lc a dng ha kt khi (Chin lc m rng kinh doanh sang lnh vc khc).
Nhm a dng ha ngnh ngh kinh doanh, tng t nh chin lc a dng ha kinh doanh
tm kinh doanh. thc hin chin lc ny, cc cng ty thng p dng cc bin php hoc
thn tnh cng ty khc, hoc u t vo d n mi.
Cc chin lc tm kinh doanh
Chin lc xm nhp th trng. L chin lc tm kim cc c hi pht trin trong cc th
trng m danh nghip ang hot ng vi nhng hng ho v dch v hin c. Hay ni cch
khc doanh nghip tm kim phng cch lm tng th phn nh: gim gi bn, khuyn mi,
thay i qung co, qung b, khuych trng cc ca hng gii thiu v bn sn phm, m
thm i l bn hng,
Chin lc m rng th trng. Bao hm vic tm kim th trng mi cho nhng sn
phm hin c nh: tm nhng khu vc th trng mi m lu nay doanh nghip cha bao gi
n ; tm nhng th trng mc tiu mi; tm nhng ngi tiu dng mi,
Chin lc pht trin sn phm. Bao gm pht trin sn xut nhng sn phm mi hon
ton m lu nay doanh nghip cha h sn xut; hay ci tin nhng sn phm hin c bng cc
ci tin v cht lng, mu m, tnh nng s dng ca sn phm, thay i bao b, qui cch v
kch c ng gi bao b,
Chin lc a dng ha kinh doanh. Gm kinh doanh nhiu hng ha v dch v trn nhiu
lnh vc khc nhau nhm phn tn nhng ri ro do qu tp trung mt hoc mt s mt hng
hoc dch v khi c s tc ng ca mi trng kinh doanh bt li lm cho doanh nghip b
thua l khng th chuyn i kp.
Chin lc cp chc nng. Bao gm chin lc ca cc b phn thc hin cc chc nng
qun tr nh: chin lc b phn sn xut, marketing, qun tr ngun nhn lc, qun tr ti
chnh, b phn k thut v nghin cu,
Nhng chin lc tng loi.
Do gio s M. Peter ca trng i hc Harward (M) xng mt phng php c
th thay th cho ma trn pht trin va nu trn. Ni dung ch yu 3 chin lc tng loi ca
gio s M. Perter c trnh by nh sau:
Chin lc dn u h gi (hay chin lc cnh tranh v gi). Chin lc ny i hi cc
doanh nghip phi tm mi cch h gi thnh sn phm bn vi gi lun thp hn i th
cnh tranh. y l chin lc cnh tranh ph bin m chng ta thng bt gp bt k ni
no trong thc t.
Chin lc vt tri (hay cn gi l chin lc cnh tranh v cht lng, mu m, tnh
nng mi). N i hi cc doanh nghip lun ci tin cht lng, mu m v tnh nng mi
ca hng ha mnh phi khc bit vi i th cnh tranh.
Chin lc tp trung (hay chin lc u tin cho loi khch hng hay sn phm). Chin
lc tp trung u tin cho mt hoc mt s khch hng theo tiu thc phn chia theo quc tch,
a l, knh phn phi hay mt phn ring bit ca mt hng.
2.3.2- Hoch nh tc nghip
L qu trnh ra cc quyt nh ngn hn, chi tit v ni dung cc cng vic; cc bin
php, phng php tin hnh, nhm c th ho cc chin lc.
Theo J.Storner, h thng hoch nh ca t chc bao gm:

Nhn chung k hoch tc nghip c th phn loi thnh k hoch thng xuyn v k hoch
khng thng xuyn (n dng).
K hoch thng xuyn
K hoch thng xuyn c hoch nh gii quyt nhng vn xy ra thng xuyn,
lp i lp li. K hoch thng xuyn hng vo vic to ra tnh n nh v duy tr s cn i
trong t chc. Thm vo , k hoch thng xuyn m bo thch ng vi cc tnh hung
mang tnh chu k, iu ny rt quan trng trong mi t chc.
K hoch thng xuyn: l k hoch gii quyt mc tiu v nhng vn xy ra thng
xuyn trong t chc.
K hoch thng xuyn bao gm nhng chnh sch, nhng th tc v quy tc.
Chnh sch l nhng hng dn chung, t ra nhng nh hng gii quyt nhng nh
hng no m t chc thng gp phi. Chnh sch hng dn nh qun tr ra quyt
nh trong cc tnh hung thng xuyn xy ra. Hu ht cc n v ca t chc s hnh thnh
nhng chnh sch quyt nh c iu kin hnh thnh.
Th tc l hnh thc th hai ca k hoch thng xuyn. Th tc chuyn bit hn v mang
tnh nh hng hnh ng hn chnh sch. Th tc cung cp nhng ti liu thc hin mt
khi cng vic trn vn.
Th tc: a ra nhng hng dn chuyn bit v cch thc tin hnh cc hnh ng.
Quy nh: L mt hnh thc k hoch thng xuyn chnh xc nht ca t chc. Quy nh
khng phi cung cp nhng hng dn cho vic ra quyt nh ca t chc, tri li n cung cp
nhng quy tc chi tit v chuyn bit cho hnh ng.
Cc mc tiu
Cc k hoch chin lc
Cc k hoch hot ng.
Cc k hoch chuyn bit Cc k hoch tiu chun
Quy nh ra nhng quy tc chi tit v chuyn bit cho hnh ng.
K hoch n dng
K hoch n dng c pht trin cho nhng tnh hung ring bit ca t chc, l k
hoch s dng mt ln cho tnh hung ring bit v khng lp li.
K hoch n dng: K hoch gii quyt nhng tnh hung mi khng lp li ca t chc.
C 3 loi k hoch n dng: Chng trnh, d n v ngn sch:
Chng trnh: l mt loi k hoch n dng m t mt tng th nhng hnh ng lin
quan vi nhau nhm hon thnh mc tiu c th. K hoch phc ho nhng bc i quan trng
v nhng hnh ng chuyn bit cn thit thc hin mc tiu c th c chng trnh
m t tng i chi tit.
D n: D n hng kt qu vo cc c nhn v nhm lm vic c th. D n t tng hp
v c phm vi hp hn chng trnh, thng nh trc ngy mc tiu c hon thnh.
Ngn sch: l hnh thc cui cng ca k hoch n dng. Ngn sch thng c xem
nh mt phn cu thnh ca hoch nh hiu qu v ngn sch chuyn bit v ngun ti chnh.
Thm vo , ngn sch phc v nh mt h thng kim sot ti chnh thc hin d n.
Mi quan h gia hoch nh chin lc v hoch nh tc nghip
Mc d khc nhau nhng hoch nh chin lc v hoch nh tc nghip khng th pht
trin tch ri nhau. Thc ra c hai loi hoch nh u trin khai t mc tiu chung. T chc
s dng hoch nh t trn xung hay t di ln, kt qu s pht trin mt h thng cc k
hoch n l, chng c hnh thnh trong mt th thng nht. Hoch nh tc nghip ca
tng n v c th u phi nhm thc hin tt c nhng g trong hoch nh chin lc ca t
chc.
Nhng du hiu gip chng ta phn bit gia Hoch nh chin lc v Hoch nh tc
nghip
Cc tiu thc Hoch nh chin lc Hoch nh tc nghip
1- Tnh cht ca quyt nh

2- Mi trng thc hin
3- Cp quyt nh.

4- Kh nng ca ngi ra
quyt nh
5- Thi gian s dng
Chi phi ton din v
trong thi gian di.
Bin i
Thng l qun tr vin
cp cao
Khi qut vn

Di hn (>1nm).
Chi phi cc b v trong
thi gian ngn.
Xc nh
Thng l qun tr vin
cp thp
Phn tch c th, t m

Ngn hn (<=1 nm)
6- Ri ro nu xy ra
7- Mc ch ca quyt nh
Ln
nh hng pht trin.
Hn ch
Phng tin thc hin
chin lc

Chng 3 : CHC NNG T CHC
3.1- Khi nim, mc tiu v nguyn tc ca cng tc t chc
3.1.1- Khi nim v tm quan trng ca cng tc t chc
Khi nim:
Theo Barnard th t chc l mt h thng nhng hot ng hay n lc ca hai hay nhiu
ngi c kt hp vi nhau mt cch c thc.
Cng tc t chc l vic xc nh nhng chc nng nhim v v quyn hn ca mi
ngi, mi b phn v mi quan h gia h trong qu trnh lao ng vi nhau sao cho cc c
nhn v b phn c th phi hp vi nhau mt cch tt nht thc hin mc tiu chin lc
ca t chc.
Tm quan trng ca cng tc t chc:
Mi quyt nh, mi k hoch, mi qu trnh lnh o v kim tra s khng tr thnh
hin thc hoc khng c hiu qu nu khng bit cch t chc khoa hc vic thc hin n. T
chc khoa hc trong vic xy dng b my s bo m n np, k cng, tnh t chc, tnh k
lut, tnh khoa hc, tc phong cng tc, s on kt nht tr, pht huy c ht nng lc s
trng ca mi c nhn v mi b phn trong n v.
Ngc li khi b my t chc khng khoa hc, khng mang tnh h thng, khng
nng lc chuyn mn c th lm cho cc hot ng qun tr km hiu qu, n y trch
nhim, tranh cng li, thiu bn lnh, khng quyt on, khng tn dng c c hi v
thi c khi n xut hin v lng tng b ng khi phi i ph vi cc nguy c. Khng bit
cch t chc cc cng vic mt cch khoa hc c th lm hng cng vic, lng ph cc ngun
ti nguyn, nh mt c hi, lm cho t chc b suy yu.
Vi chc nng to khun kh c cu v nhn lc cho qu trnh trin khai cc k hoch,
cng tc t chc c ngha c bit quan trng, quyt nh phn ln s thnh bi ca t chc.
Mt t chc lm tt chc nng ny s hot ng c hiu qu trong mi tnh hung phc tp.
Cng tc t chc gm nhng ni dung ch yu l:
- Xy dng v hon thin b my cng c cu qun tr bao gm vic phn chia doanh
nghip thnh cc b phn khc nhau v xc nh nhim v cho tng b phn.
- Lin kt hot ng ca cc c nhn, b phn v lnh vc hot ng thnh mt th
thng nht hnh ng t mc tiu qun tr c ra.
- Thit k qu trnh thc hin cng vic, lm cho c cu qun l c xy dng c th
vn hnh c trong thc t thng qua vic xy dng ni quy, quy ch trong hp tc ni b.
- Xy dng mt i ng cn b qun tr gii v chuyn mn, nhit tnh v trch nhim
trong cng tc, on kt gn b v gip nhau cng hon thnh nhim v c giao.
3.1.2- Mc tiu ca cng tc t chc
Khi chng ta thnh lp mt doanh nghip, th mt trong nhng cng vic phi lm l
xc nh c cu t chc, phn chia trch nhim v quyn hn cho cc c nhn v b phn trong
t chc . Khi chng ta mun thit k mt sn phm mi, chng ta cng phi bit cch t
chc gii quyt cng vic ny. Nh vy, mc tiu ca cng tc t chc trong cc trng
hp trn l gii quyt nhng nhim v c th
Mc tiu ca chc nng t chc l to nn mt mi trng ni b thun li cho mi c
nhn, mi b phn pht huy c nng lc v nhit tnh ca mnh, ng gp tt nht vo vic
hon thnh mc tiu chung ca t chc. Nhng mc tiu c th v mt t chc thng l:
- Xy dng mt b my qun tr gn nh v c hiu lc
- Xy dng n np vn ho ca t chc lnh mnh
- T chc cng vic khoa hc
- Pht hin, un nn v iu chnh kp thi mi hot ng yu km trong t chc
- Pht huy ht sc mnh ca cc ngun ti nguyn vn trong t chc
- Lm cho t chc thch ng vi mi hon cnh thun li cng nh kh khn bn
trong v bn ngoi
3.1.3- Cc nguyn tc t chc qun tr:
- Nguyn tc thng nht mnh lnh: Nguyn tc thng nht mnh lnh cho rng cp
di ch c mt cp trn duy nht. Cp di c bn phn phi bit ai ch huy mnh v mnh
phi bo co vi ai, ni mt cch khc l cp di ch c mt cp trn trc tip v duy nht.
Theo nguyn tc ny, s gim thiu s ln xn trong t chc bi n xc nh ai a ra quyt
nh v ai thc hin, nu khng s dn n nhng vn nghim trng v tinh thn v nng
sut lao ng.
- Nguyn tc gn vi mc tiu: B my ca doanh nghip phi ph hp vi mc tiu.
Mc tiu chnh l c s xy dng b my t chc ca doanh nghip.
- Nguyn tc cn i: Cn i gia quyn hnh v trch nhim, cn i v cng vic
gia cc n v vi nhau. S cn i s to s n nh trong doanh nghip v phi c s cn
i trong m hnh t chc doanh nghip ni chung.
- Nguyn tc hiu qu: B my t chc phi xy dng trn nguyn tc gim chi ph.
- Nguyn tc linh hot: B my qun tr phi linh hot c th i ph kp thi vi s
thay i ca mi trng bn ngoi v nh qun tr phi linh hot trong hot ng c nhng
quyt nh p ng vi s thay i ca t chc.
3.2- Mt s c s trong cng tc t chc
3.2.1- Tm hn qun tr
Tm hn qun tr hay cn gi l tm hn kim sot, n ni ln kh nng qun tr (kim
sot) tt ca mt qun tr vin i vi thuc cp.
V d: mt qun tr vin kim sot tt c 10 nhn vin gi l tm hn qun tr 10; kim
sot tt c 15 ngi gi l tm hn qun tr 15, v tm hn qun tr 15 rng hn tm hn
qun tr 10.
Nhng li ch ca tm hn qun tr rng
- Tm hn qun tr rng s lm gim c chi ph cho qun tr.
- Tm hn qun tr rng b my qun tr gn nh, lm cho cng tc lnh o, kim tra
kim sot c d dng hn. Bi v tm hn qun tr rng s gim s lng cn b qun tr, t
cc mi quan h t, qu trnh lnh o, kim tra kim sot c thun tin d dng,
phc tp hn
Tm hn qun tr rng hay hp khng hon ton ph thuc vo nng lc qun tr ca ngi
qun tr m cn ph thuc tnh ng nht cng vic ca i tng qun tr. Nu tnh ng nht
cng vic ca i tng qun tr cng cao th tm hn qun tr cng rng, ngc li th tm hn
qun tr s hp. Hoa k ngi ta c kt kinh nghim mi qun tr vin c th qun tr (kim
sot) tt c:
+ T 4 n 7 ngi: khi nhim v khc nhau.
+ T 8 n 20 ngi: khi nhim v tng i ng nht.
+ T 21 n 41 ngi: khi nhim v ng nht, v d nh mt lp hc chng hn.
T chng ta c th rt ra bi hc kinh nghim. nng cao tm hn qun tr ngi ta
c th tin hnh bng nhiu cch, nhng trc ht v cn thit l phi nhm gp nhng thnh
vin c nhng nhim v gn hoc ng nht vi nhau chung mt nhm, to thun li cho
ngi lnh o ca nhm kim sot tt cng vic, nng cao tm hn qun tr v hiu qu qun
tr.
3.2.2- Quyn hn trong qun tr
Khi nim v bn cht ca quyn hn
Quyn hn l quyn t ch trong qu trnh quyt nh v quyn i hi s tun th
quyt nh. Quyn hn gn lin vi mt v tr (hay chc v) qun tr nht nh trong c cu t
chc. Quyn hn ca mt v tr qun tr s c giao ph cho ngi no nm gi v tr v
nh vy n khng lin quan n nhng phm cht c nhn ca ngi cn b qun tr.
Bn cht ca quyn hn trong cc quyt nh v qun tr l ai, c (hay c) quyn g
i vi ai, u, cng nh vo lc no v n cng c ngha l ai phi phc tng qun l v
iu hnh ca ai. Quyn hn th hin kh nng trong vic ra quyt nh v iu khin hot
ng ca ngi khc.
Quyn hn l cht kt dch trong c cu t chc, l si dy lin kt cc b phn vi
nhau, l phng tin m nh cc nhm hot ng c t di s ch huy ca mt nh
qun tr v s phi hp gia cc n v c th c nng cp dn. N chnh l cng c nh
qun tr c th thc hin quyn t ch v to ra mt mi trng thun li cho vic thc hin
nhim v ca tng ngi.
Trong t chc quyn hn c chia lm hai loi: quyn hn trc tuyn v quyn hn
tham mu..
- Quyn hn trc tuyn l quyn hn cho php ngi qun tr ra quyt nh v gim
st trc tip i vi cp di. Mi nh qun tr vi quyn hn trc tuyn c quyn ra quyt
nh cho cp di trc tip v nhn bo co t h.
- Quyn hn tham mu: bn cht ca mi quan h tham mu l c vn. Chc nng ca
cc tham mu l iu tra, kho st, nghin cu, phn tch v a ra nhng kin t vn cho
ngi qun tr trc tuyn m h c trch nhim phi quan h. Do tnh cht phc tp ca cc
hot ng v ca mi trng nn cc nh qun tr khi ra quyt nh lun cn nhng kin thc
ca cc chuyn gia trong cc lnh vc kinh t, chnh tr, x hi, cng ngh.....Mt khc cc nh
qun tr trc tuyn do qu bn rn vi cng vic qun tr h khng th c thi gian tin
hnh thu thp d liu, phn tch v a ra cc phng n quyt nh, c bit l cc nh qun
tr cp cao nht. V vy quan h tham mu lun cn thit i vi cc t chc v c th gip t
chc thnh cng hn rt nhiu. Tuy nhin trong thc hnh quyn hn tham mu c th dn n
mt s vn nh nguy c lm xi mn quyn hn trc tuyn v s thiu trch nhim ca cc
tham mu. mi quan h trc tuyn- tham mu c hiu qu cn c nhn thc ng n v
mi quan h quyn hn ny, cn lm cho trc tuyn lng nghe tham mu ng thi m bo
cho tham mu c thng tin a ra c li khuyn chnh xc, tham mu ton din trn
c s cn nhc xem xt y cc vn gip nh qun tr ra quyt nh khng mt nhiu
cng nghin cu, khng phi hi hp nhiu.
3.2.3- Phn cp qun tr
Nh chng ta bit nguyn nhn c cc cp qun tr trong t chc l bi gii hn ca
tm hn qun tr (tm kim sot) - l s ngi hay b phn m nh qun tr c th kim sot
hiu qu. Quyn hn trong t chc chng qua l mc c lp dnh cho mi ngi thng qua
vic trao cho h quyn ra cc quyt nh. C s phn cp qun tr th phi tin hnh u quyn
cho cc cp qun tr thp hn trong t chc. Vy nn u quyn mc no? Ni cch khc
quyn hn nn c tp trung hay phn tn trong mt t chc mc no? Trc ht ta cn
lm r cc khi nim tp trung quyn lc, phn quyn v u quyn.
- Tp trung quyn lc l tnh trng m quyn lc c tp trung vo ngi ng u t
chc hay b phn. Vi m hnh tp trung quyn lc th khng c nhiu cp qun tr, do c t
ngi qun tr. Tp trung quyn lc cao th ngi qun tr c th gim st v kim sot cht
ch cp di, cc quyt nh c a ra v t chc thc hin nhanh chng. Tuy nhin, cp
trn d can thip qu su vo cng vic ca cp di lm gim s quan tm, tnh tch cc v
kh nng sng to ca h. Mt khc do qun tr cao cp qu xa ly trong cc quyt nh tc
nghip nn cht lng ca cc quyt nh mang tnh chin lc s gim st.
- Phn quyn l xu hng phn tn quyn quyt nh cho nhng cp qun tr thp hn
trong h thng th bc. Phn tn quyn lc i hi cc nh qun tr phi quyt nh khi no v
quyn g s c u quyn cho cp di, la chn v hun luyn ngi c u quyn, thit
lp quy ch kim tra thch hp.
- U quyn l qu trnh ngi qun tr cp trn trao quyn ra quyt nh v iu hnh
hot ng cho cp di trong mt phm vi no .
Phn quyn l hin tng tt yu khi t chc t ti quy m v trnh pht trin nht
nh lm cho mt ngi hay mt cp qun tr khng th m ng c mi cng vic qun
tr. Nhng nguy c tim n ca phn quyn l s thiu nht qun trong chnh sch, tnh trng
mt kh nng kim sot ca cp trn i vi cp di, tnh trng ct c ca cc nh qun tr b
phn. Phn quyn mc cao, nhng nh qun tr tr thnh nhng ngi iu hnh c lp
trong cc b phn, dn n tnh trng trng lp chc nng, gy thit hi v ti chnh cho t
chc.
Qu trnh u quyn cn phi tun th cc nguyn tc c bn sau:
- Ngi c y quyn phi l ngi trc tip lm vic . Trnh nhng trng hp
ngi c u quyn khng bit hoc bit qu t v cng vic m h c giao ph.
- S y quyn khng lm mt i hoc thu nh trch nhim ca ngi y quyn. Tht vy,
khi y nhim cho ngi khc lm vic g cng cn phi theo di kim tra kim sot cht ch,
nu cn thit thu hi quyn hn giao li cho ngi khc c tn nhim hn, nhm gim
thiu nhng tn tht ng tic c th xy ra.
- Gn cht gia quyn hn - trch nhim - quyn li. Ch c quyn khng thi m khng
c trch nhim no c v ci quyn th d to cho con ngi ta lm vic thiu tinh thn
trch nhim hoc c th li dng quyn hn c giao, ngc li nu ch c trch nhim m
khng c quyn li th cng s thiu ng lc thc y. Xc nh mt cch r rng ranh gii
quyn hn, nhim v c y quyn. Nhm trnh s lm dng quyn hn, gip cho ngi th
y d thc hic cc cng vic ca mnh v ngi y quyn cng d dng trong cng vic kim
tra kim sot.
- y quyn phi t gic, khng p t. Bi mt s p t (bt buc) no to ra tm l
khng thoi mi, kh c th lm tt nhim v c giao.
- Lun lun phi c s kim tra trong qu trnh thc hin s u quyn
Vic u quyn cn phi c tin hnh theo nhng bc c bn sau:
+ Quyt nh nhng nhim v c th u quyn v kt qu cn t c. Vic giao
quyn nhm lm cho ngi khc c kh nng thc hin c cng vic. Do , cn phi u
quyn tng xng vi cng vic v to iu kin cho h thc hin cng tc c giao
+ Chn ngi v giao nhim v
+ Giao quyn hn thc hin cc nhim v
+ Yu cu ngi c u quyn phi chu trch nhim
+ Kim tra qu trnh thc hin ca ngi c u quyn
3.3- C cu t chc qun tr
3.3.1- Khi nim
C cu (hay cu trc) t chc l cch thc m cc b phn trong mt t chc c sp
xp trong mt mi quan h ln nhau. Trong x hi loi ngi tri qua cc kiu c cu t
chc qun tr ch yu, l: c cu trc tuyn, c cu chc nng, c cu theo sn phm, c
cu theo a l, c cu ma trn.
3.3.2- Cc yu cu i vi c cu t chc qun tr
Mt c cu t chc qun tr cn t c cc tiu ch sau:
- Phi m bo tnh ti u: S lng cc cp, cc khu c xc nh va , ph hp
vi cc chc nng qun tr v cc cng on trong chu trnh kinh doanh. Nhiu cp qu s gy
s cch bit, km nhanh nhy trong iu hnh v cng knh, lng ph. Qu t cp s khin cho
vic iu hnh km c th, su st, d s h sai st. Nhiu khu (b phn chc nng) qu s d
chng cho chc nng, gy vng mc trong quan h v trch nhim thiu r rng; to ra
nhiu u mi ch o v tng bin ch gin tip chi ph qun l ln. Ngc li, qu t khu s
khng qun xuyn c ht cc chc nng cn thit; hoc thiu chuyn su tng chc nng.
Nguyn tc ti u l: Bo m qun xuyn ht khi lng cng vic v c th qun l,
kim tra c, tu iu kin c th m vn dng trn tinh thn va . Bn cnh , tnh ti
u cng cn th hin s cn i, hp l, ph hp vi hon cnh thc tin ca t chc
- Phi qun trit nguyn tc mm do (linh hot): Hot ng kinh doanh khng phi bao
gi cng din ra bnh thng ng nh d kin. N ph thuc cc din bin ca th trng
lun thay i cng vi cc yu t chnh tr, x hi phc tp, i hi tnh nng ng cao trong
qun tr. Mi doanh nghip lun ng trc nhng c may cn kp thi nm bt cng nh
nhng nguy c cn kp thi ng ph.
- Tnh n nh tng i: yu cu ny dng nh mu thun vi tnh linh hot, song
khng th xem nh, bi l s vng bn ca c cu t chc bo m cho hiu lc qun l - iu
hnh trong tnh hung bnh thng. S thay i tu tin din ra nhiu ln s gy hu qu tiu
cc, c v n np hot ng cng nh v tm l nhng ngi trong b my; lm gim hiu lc,
k cng ca b my. Mi ln thay i c cu t chc l mt ln xo trn, khng d ly li s
n nh trong thi gian ngn.
- tin cy cao: S iu hnh, phi hp v kim tra mi hot ng trong doanh nghip
i hi thng tin phi c cung cp chnh xc v kp thi. C cu t chc phi bo m c
tnh tin cy cao ca cc thng tin .
- Tnh kinh t: C b my l phi c chi ph nui n. Chi ph qun l cao s i
gi thnh ln khin hiu qu kinh t b gim st. Tnh kinh t ca c cu t chc qun l th
hin s tinh gn ca b my qun l (theo nguyn tc va ) v hiu sut lm vic ca n
(khng ch ph thuc vo cht lng cn b m cn do s hp l ca c cu t chc). Tnh
kinh t cng c ngha l tnh hiu qu ca b my, th hin qua tng quan gia chi ph b ra
vi kt qu thu v, mc d kh nh gi bng s liu.
3.3.3- Cc kiu c cu t chc qun tr
a. C cu trc tuyn.
- c im
y l kiu c cu t chc n gin nht, xut hin rt sm t khi x hi loi ngi bit
t chc hot ng sn xut. Di b phn lnh o c t chc thnh cc tuyn sn xut kinh
doanh, khng c cc b phn chc nng, m theo khi vn hnh b my n m bo cc
thng tin quan h truyn i theo mt ng thng, khng thng qua mt cp hay b phn trung
gian thuc h thng khc, v vy ngi tha hnh ch nhn mt mnh lnh trc tip v duy
nht l cp trn mnh m thi.


S minh ha c cu t chc theo kiu trc tuyn

- u, nhc im ca c cu trc tuyn
u im Nhc im
- Cc quyt nh c a ra v t chc thc
hin nhanh chng, kp thi.
- Thc hin tt nguyn tc thng nht ch huy.
- C cu t chc n gin gn nh, linh hot
- D dn n tnh trng c on, quan liu
- Cng vic d b n tc
- i hi ngi qun l phi c kh nng ton
din v mi mt
- Khng nhn c nhng kin ng gp tch
cc ca cc b phn trung gian.
- Ch c th thch hp vi nhng doanh nghip c
qui m nh, vi khi lng cng tc qun tr t

b. C cu chc nng:
- c im:
C cu chc nng thnh lp ra cc b phn chc nng thc hin cc chc nng qun tr
trong doanh nghip, cc b phn chc nng c quyn ra mnh lnh cho cp di trong khun
kh quyn hn cho php v cc thng tin ch huy t b phn lnh o cao nht ca doanh
nghip thng qua cc b phn chc nng, sau mi n ngi trc tip sn xut kinh doanh.
i vi b phn lnh o by gi t phi lm nhng cng vic qun tr c th m phn ln thi
gian tp trung vo vic hoch nh cc chin lc pht trin, vch ra cc ng li, ch
trng, chnh sch ca doanh nghip, x l cc tnh hung kh khn phc tp nht, lo cc
cng vic i ni v i ngoi

Gim c
Ph gim c
sn xut
Ph gim c
tiu th
Phn
xng
I
Phn
xng
II
Phn
xng
III
Ca
hng
I
Ca
hng
II
Ca
hng
III

S minh ha c cu t chc theo kiu chc nng

- u, nhc im ca c cu chc nng
u im Nhc im
- Khc phc c nhng nhc im ca c
cu trc tuyn.
- Pht huy c sc mnh v kh nng ca i
ng cn b theo tng chc nng.
- Thc y chuyn mn ho k nng, tay ngh.
- Gim chi ph v rt ngn thi gian o to.
- Gia tng s hp tc gia cc b phn.
- D xy ra tnh trng chng cho v chc nng,
nhim v gia cc c nhn v b phn vi nhau
- Cc quyt nh c a ra i khi b chm
- S phi hp gia lnh o v cc phng ban
chc nng gp nhiu kh khn
- Kh xc nh trch nhim v hay trch
nhim cho nhau
- C th d dn ti tnh trng nhm chn, ngi
thc hin nhn nhiu mnh lnh khc nhau.
c. C cu theo khu vc a l:
- c im:
C cu theo khu vc a l thng c cc doanh nghip hot ng kinh doanh trong
nhiu khu vc th trng khc nhau p dng. Ti mi khu vc a l, ban lnh o doanh
nghip giao quyn cho nh qun tr ng u b phn m nhim tt c cc chc nng, thay v
phn chia mi chc nng cho mt nh qun tr m nhn hay tp trung tt c mi cng vic v
vn phng trung tm

Gim c
B phn
sn xut
B phn
Marketing
B phn
ti chnh
Sn phm
X
Sn phm
Y
Sn phm
Z
Tng gim c
Vn phng
trung tm

- Ti chnh
- Sn xut
- Marketing
- Nhn s
B phn
min Nam

- Ti chnh
- Sn xut
- Marketing
- Nhn s
B phn
min Bc

- Ti chnh
- Sn xut
- Marketing
Nhn s
B phn
min Trung

- Ti chnh
- Sn xut
- Marketing
- Nhn s

Hnh 3.2: C cu t chc theo a l

- u, nhc im ca c cu t chc theo a l:
u im Nhc im
- Cc ngun nguyn liu, lao ng, ti
ch s dng cho sn xut cho php tit
kim thi gian v chi ph
- Cc nh qun tr c th pht trin cc k
nng chuyn mn gii quyt vn
chuyn mn v ph hp vi thc t
- Doanh nghip hiu r hn v khch hng
ti tng khu vc
- C cu b my ca t chc tr nn cng
knh.
- Rt d xy ra nhng xung t gia cc
mc tiu ca mi vn phng khu vc vi
cc mc tiu chung ca t chc.
- T chc phi ra nhiu quy ch v quy
nh phi hp v m bo s thng nht
gia cc b phn khu vc
- C cu t chc ny khng khuyn khch
nhn vin pht trin nhng kin thc gii
quyt nhng vn ti cc khu vc khc.

d. C cu t chc theo sn phm/dch v
- c im:
Vic nhm cc hot ng theo sn phm hoc tuyn sn phm t lu c vai tr ngy
cng gia tng trong cc doanh nghip quy m ln vi nhiu dy chuyn cng ngh. Cng t
lu n l mt qu trnh ngy cng pht trin. Nhng doanh nghip in hnh p dng hnh thc
ny u c t chc theo cc chc nng ca doanh nghip. Cng vi s pht trin ca hng,
ngi qun l sn xut, qun l bn hng v dch v, u vin qun tr k thut phi tnh n
cc vn v quy m. Cng vic qun l ngy cng tr nn phc tp v tm qun l hn
ch kh nng tng thm s ngi qun l thuc cp trc tip ca h. Khi , vic t chc da
vo cc b phn sn phm c a ra. Chin lc ny cho php ban qun tr cao nht
trao cc quyn hn ln hn cho ban qun l b phn theo cc chc nng sn xut, bn hng,
dch v v k thut lin quan n mt sn phm hay dy chuyn sn phm cho trc v ch r
mc trch nhim chnh v li nhun ca ngi qun l mi b phn ny

Tng gim c
Sn phm X Sn phm Y
Sn xut Marketing Ti chnh
Sn xut Marketing Ti chnh

C cu t chc theo sn phm/dch v

u, nhc im ca c cu t chc theo sn phm
u im Nhc im
- Thch hp vi nhng s thay i nhanh chng
v nhu cu v mi trng ca sn phm/ dch v
- Khuyn khch s quan tm i vi nhu cu
khch hng
- Ci thin s phi hp cc hot ng chc nng
- Xc nh r trch nhim
- Pht trin cc k nng t duy qun tr trong
phm vi sn phm
- Khng thc y s hp tc cht ch gia cc
tuyn sn phm/ dch v trong t chc
- Gii hn kh nng gii quyt vn trong
phm vi mt sn phm /dch v ring l
- Hn ch kh nng thuyn chuyn nhn vin ra
ngoi phm vi tuyn sn phm m h ang
phc v.

e. C cu t chc ma trn:
- c im:
M hnh ny l s kt hp ca hai hay nhiu m hnh t chc khc nhau. V d, m
hnh t chc theo chc nng kt hp vi m hnh t chc theo sn phm. y, cc cn b
qun tr theo chc nng v theo sn phm u c v th ngang nhau. H chu trch nhim bo
co cho cng mt cp lnh o v c quyn ra quyt nh thuc lnh vc m h ph trch.

Tng gim c
Thu mua Sn xut Marketing Ti chnh
D n A
D n B
Nhm
thu mua
Nhm
thu mua
Nhm
sn xut
Nhm
sn xut
Nhm
Marketing
Nhm
Marketing
Nhm
ti chnh
Nhm
ti chnh

Hnh 3.6: C cu t chc kiu ma trn

u, nhc im ca c cu ma trn
u im Nhc im
- Kt hp c nng lc ca nhiu cn b
qun tr v chuyn gia
- To ra cc nh qun tr c th thch ng vi
cc lnh vc qun tr khc nhau
- Tp chung ngun lc vo khu xung yu
- Cho php cng lc thc hin nhiu d n,
sn xut nhiu loi sn phm khc nhau
- Vic hnh thnh v gii th d dng, nhanh
chng; t tn km, s dng nhn lc c hiu
qu
- C s mu thun v quyn hn trong t
chc
- C cu ny i hi nh qun tr phi c
nh hng ln
- Phm vi ng dng cn hn ch v i hi
mt trnh nht nh
- Quyn lc v trch nhim ca cc nh
qun tr c th trng lp nhau to ra cc
xung t v khong cch trong n lc gia
cc c nhn v n v

Trong thc t ngoi nhng m hnh k trn, cc b phn ca c cu cn c th c
hnh thnh theo qu trnh cng ngh, theo cc dch v h tr, theo nhm... M hnh c la
chn ph thuc vo nhiu yu t khc nhau trong mi hon cnh nht nh. Cc yu t ny bao
gm cc loi cng vic phi lm, cch thc tin hnh cng vic, nhng ngi tham gia thc
hin cng vic, cng ngh c s dng, i tng phc v, phm vi phc v... m hnh t
chc c th gip t c mc tiu ca t chc mt cch hiu qu, phn ln cc t chc u s
dng hnh thc phn chia b phn hn hp, trong kt hp hai hay nhiu c s thun tu
trn.
u im ln nht ca m hnh hn hp l s kt hp nhiu m hnh cho php t chc
li dng c cc u th ca m hnh t chc chnh v gim c nh hng ca cc nhc
im ca n. M hnh ny gip x l c cc tnh hung phc tp, c tc dng tt i vi cc
t chc ln, v cho php chuyn mn ho mt s c cu t chc. Tuy nhin, m hnh hn hp
c th lm cho c cu t chc phc tp, hnh thnh nhng b phn hay phn h qu nh lm
tng thm nhc im ca mi loi m hnh thun tu.
3.3.4- Cc yu t nh hng n c cu t chc
Khi xy dng c cu t chc b my qun l doanh nghip, cn tnh n nhng nhn t
nh hng sau:
- Nhm cc nhn t thuc i tng qun tr:
Trnh pht trin ca cng ngh sn xut. Nhiu cng trnh nghin cu chng minh
rng cng ngh sn xut ca doanh nghip l mt yu t quan trng c nh hng n vic
thit k b my t chc. Nhng doanh nghip c cng ngh sn xut, quy trnh sn xut phc
tp thng c c cu t chc nhiu bc vi c im l mc gim st v phi hp cng vic
c thc hin vi cng cao. C cu phi c b tr sao cho tng cng c kh nng
thch nghi ca t chc trc s thay i nhanh chng v cng ngh.
- Nhm nhng nhn t thuc v lnh vc qun tr:
+ Chin lc hay nhng nhim v v mc tiu m doanh nghip phi hon thnh.
Chin lc v c cu t chc l hai mt khng th tch ri trong qun tr hin i. Bt
c chin lc mi no cng c la chn trn c s phn tch cc im mnh, im yu, c
hi v e do ca mi trng trong c cu ang tn ti. Ngc li, l cng c thc hin
cc mc tiu chin lc, c cu t chc phi c thay i khi c s thay i chin lc
Mc ch, chc nng hot ng ca doanh nghip quy nh c cu b my. cc doanh
nghip sn xut, chc nng sn xut l quan trng v do b my phi hng vo phc v tt
nht cho hot ng sn xut, cn cc doanh nghip dch v th b phn tip xc phc v
khch hng l quan trng. Nghin cu mi lin h gia chin lc v c cu t chc ca 500
cng ty hng u nc M c kt qu nh sau:
Chin lc C cu t chc
- Kinh doanh n ngnh ngh - Chc nng
- a dng hot ng dc theo dy
chuyn sn xut
- Chc nng vi b phn ph tr vn
hnh nh nhng n v li ch.
- a dng ho cc ngnh ngh c mi
quan h rt cht ch
- n v chin lc
- a dng ho cc ngnh ngh c mi
quan h khng cht ch
- C cu hn hp vi nhiu phng thc
t chc p dng c th cho tng b phn
- a dng ho cc hot ng c lp - Cng ty m nm gi c phn

+ Quy m v mc phc tp trong hot ng ca t chc c nh hng ln ti c cu
t chc. T chc c quy m ln, thc hin nhng hot ng phc tp thng c mc
chuyn mn ho, tiu chun ho, hnh thc ho cao hn, nhng li t tp trung hn cc t chc
nh thc hin nhng hot ng khng qu phc tp.
+ Trnh , s thch, thi quen, quan nim ring ca ngi qun tr v nng lc ca i
ng lao ng. Thi ca lnh o cp cao c th tc ng n c cu t chc. Cc cn b
qun tr theo phng thc truyn thng thng thch s dng nhng hnh thc t chc theo
chc nng vi h thng th bc m t s dng cc hnh thc t chc theo ma trn hay mng
li, hay nhng m hnh phn tn vi cc n v chin lc. Nhn lc c trnh , k nng cao
thng hng n cc m hnh qun tr m. Cc nhn vin cp thp v cng nhn k thut c
tay ngh cao thng thch m hnh t chc c nhiu t i, b phn c chuyn mn ho v
nhng m hnh nh vy ca s phn nh r nhim v v to c hi lin kt vi nhng i
tng c chuyn mn tng ng.
+ Mi trng kinh doanh y l nhng yu t bn trong v bn ngoi tc ng n hot
ng kinh doanh ca doanh nghip. Nhng tnh cht ca mi trng nh tnh tch cc, tnh
phc tp v mc thay i c nh hng n c cu t chc. Trong iu kin mi trng
phong ph v ngun lc, ng nht v tp trung v n nh, t chc thng c c cu c hc,
trong vic ra quyt nh mang tnh tp trung vi nhng ch th, nguyn tc th l cng rn
vn c th mang li hiu qu cao
Trong iu kin mi trng khan him ngun lc, a dng, phn tn v thay i nhanh
chng thng phi xy dng c cu t chc vi nhng mi lin h hu c, trong vic ra
quyt nh mang tnh phi tp trung vi cc th l mm mng, cc b phn lin kt cht ch vi
nhau v cc t i a chc nng.
+ Ngoi ra hnh thc php l ca doanh nghip; quan h s hu tn ti trong doanh
nghip; cc phng tin phc v qun tr; chnh sch i ng ca doanh nghip i vi i ng
cn b qun tr cng c nh hng n c cu t chc ca doanh nghip.

Chng 4 : CHC NNG LNH O
4.1- Khi nim, vai tr ca lnh o
4.1.1- Khi nim
Lnh o l tc ng mang tnh ngh thut hay mt qu trnh gy nh hng n ngi
khc sao cho h s t nguyn v nhit tnh phn u t c mc tiu ca t chc
4.1.2- Vai tr ca lnh o trong t chc
- Lnh o s gip cho t chc hot ng mt cch n nh.
- Nh lnh o l ngi chu trch nhim iu khin mi chc nng ca t chc v l ngi
i din ca t chc php lut
- Nh lnh o l ngi lm nn phong cch ng x ni lm vic
4.2- Cc l thuyt v ng c lm vic ca nhn vin
4.2.1- L thuyt c in
V s ng vin c Taylor v cc tc gi trong trng phi l thuyt qun tr mt cch
khoa hc nu ln vo u th k ny. Taylor cho rng mt trong nhng cng vic quan trng
m cc nh qun tr phi lm l phi m bo cng nhn s thc hin nhng cng vic thng
xuyn lp i lp li mt cch nhm chn nhng vi hiu qu cao nht. bo m iu ,
nh qun tr phi tm ra cch lm tt nht dy cho cng nhn v dng cc kch thch v kinh
t nh tin lng v tin thng ng vin cng nhn lm vic.
Quan im ny c xy dng trn nhn thc l bn cht ch yu ca ngi lao ng trong
t chc l li bing v cc nh qun tr rnh r v cng vic hn cng nhn; ngi lao ng
ch c th c ng vin bng cc phn thng kinh t v bn thn h cng khng c g ng
gp cho t chc ngoi sc lao ng ca h. Thc hin qun tr ti nhiu t chc cho thy quan
im ny khng phi l khng ng, v s kch thc bng tin bc thng cng a li s lm
vic tch cc.
4.2.2- L thuyt tm l x hi hay quan h con ngi
Tuy nhin, quan im c in v s ng vin c chng minh l khng phi lc no
cng chnh xc. L thuyt v quan h con ngi cho thy rng nhng quan h x hi trong
lc lm vic c tc dng thc y hoc kim hm hng hi lm vic ca cng nhn. L
thuyt ny cng cho thy con ngi cng km s hng hi khi phi thng xuyn thc hin
nhng cng vic nhm chn v n iu. T nhn thc , cc nh l thuyt tm l x hi cho
rng cc nh qun tr c th ng vin con ngi bng cch tha nhn nhu cu x hi ca h
v to iu kin cho ngi lao ng cm thy hnh din v s hu ch v quan trng ca h
trong cng vic chung. Nhng bin php m nh qun tr c th lm ng vin ngi lao
ng theo l thuyt tm l x hi l cho ngi lao ng nhiu t do hn lm cc quyt nh
lin quan n cng vic c giao, quan tm nhiu hn n cc nhm khng chnh thc trong
t chc, thng tin nhiu hn cho ngi lao ng bit cc k hoch v hot ng ca t chc.

4.2.3- L thuyt hin i
L thuyt v phn cp nhu cu ca A.Maslow
Maslow nhn nhn cc nhu cu ca con ngi theo hnh thi phn cp v sp xp
theo mt trnh t tng dn t nhu cu thp nht n nhu cu cao nht

Nhu cu vt cht: Nhu cu ny cn c gi l nhu cu ca c th bao gm cc nhu cu
c bn ca con ngi nh n, ung, ng, khng kh th, tnh dc, cc nhu cu lm cho con
ngi thoi mi,y l nhng nhu cu c bn nht v mnh nht ca con ngi
Nhu cu v an ton: L cc nhu cu nh n , sinh sng an ton, khng b e do, an ninh,
chun mc, lut l
Nhu cu v x hi: l cc nhu cu v tnh yu, c chp nhn, bn b, x hi
Nhu cu v c qu trng: l cc nhu cu v t trng, tn trng ngi khc, c ngi
khc tn trng
Nhu cu t hon thin: l nhu cu nhu chn, thin, m, t ch, sng to, hi hc...
L thuyt phn cp nhu cu ca Maslow c mt n quan trng i vi cc nh qun
tr, l mun lnh o nhn vin th iu quan trng l bn phi hiu ngi lao ng ca bn
ang cp nhu cu no. T s hiu bit cho php bn a ra cc gii php ph hp cho
vic tho mn nhu cu ca ngi lao ng ng thi bo m t n cc mc tiu t chc
L thuyt ca David Mc.Clelland
David Mc.Clelland cho rng con ngi c ba nhu cu c bn: nhu cu thnh t, nhu cu
quyn lc v nhu cu lin kt
Nhu cu v s thnh t
Nhu cu vt cht
Nhu cu an ton
Nhu cu x hi
Nhu cu c qu trng
Nhu cu
t hon thin
Mc Clelland xem nhu cu thnh t l quan trng nht bi v mi c s t chc v tng b
phn ca n l nhm ngi cng lm vic vi nhau t c cc mc tiu. Hu nh nhng
ngi c nhu cu thnh t u ph thuc vo: c tnh, kinh nghim, cng nh m hnh t
chc ni h lm vic.
Nhu cu v quyn lc
Mc Celland v cc nh nghin cu khc pht hin ra rng, nhng ngi c nhu cu cao
v quyn lc s quan tm nhiu ti cng vic to ra s nh hng v kim tra nhng ngi
xung quanh. Nhng ngi c cao vng v quyn lc thng n lc theo ui a v lnh o,
h thng l nhng ngi vui chuyn, hay tranh lun. H l nhng ngi c sc thuyt phc,
ni thng, thit thc, hay i hi, thch hay d v ni chuyn trc cng chng.
Nhu cu v lin kt
Nhng ngi c nhu cu v lin kt thng tm thy nim yu mn v mun trnh nhng
tn thng khi b tch khi mt nhm x hi. H thch c lin quan vi t cch c nhn, hc
thng lo lng duy tr mi quan h x hi d chu, mun c tnh cm thn thit v cm thng,
sn sng an i v gip ngi khc gp kh khn v mun c quan h li mt cch thn mt
vi nhng ngi khc.
Thuyt E.R.G
Clayton Alderfer gio s i hc Yale tin hnh sp xp li nghin cu ca Maslow v
a ra kt lun ca mnh. ng cho rng: hnh ng ca con ngi bt ngun t nhu cu cng
ging nh cc nh nghin cu khc song ng cho rng con ngi cng mt lc theo i vic
tho mn ba nhu cu c bn: nhu cu tn ti, nhu cu quan h, nhu cu pht trin
Nhu cu tn ti: Bao gm nhng i hi vt cht ti cn thit cho s tn ti ca con
ngi, nhm nhu cu ny c ni dung ging nh nhu cu sinh l v nhu cu an ton ca
Maslow
Nhu cu quan h: l nhng i hi v quan h v tng tc qua li gia cc c nhn. Nhu
cu quan h bao gm nhu cu x hi v mt phn nhu cu c tn trng
Nhu cu pht trin: l i hi bn trong mi con ngi cho s pht trin c nhn, n bao
gm nhu cu t th hin v mt phn nhu cu t trng
iu khc bit thuyt ny l Alderfer cho rng con ngi cng mt lc theo ui vic
tha mn tt c cc nhu cu ch khng phi ch mt nhu cu nh quan im ca Maslow. Hn
na, thuyt ny cn cho rng khi mt nhu cu no b cn tr v khng c tha mn th
con ngi c xu hng dn n lc ca mnh sang vic theo ui nhu cu khc. Tc l nu nhu
cu tn ti b cn tr, con ngi s dn n lc ca mnh sang vic theo ui nhu cu quan h
v nhu cu pht trin. iu ny gii thch khi cuc sng kh khn con ngi c xu hng gn
b vi nhau hn, quan h gia h tt hn v h dn n lc u t cho tng lai nhiu hn
L thuyt hai yu t ca Herzberg
Herzberg pht trin thuyt ng vin ca ng ta bng cch ngh cc chuyn gia lm
vic trong cc t chc cng nghip lit k cc nhn t lm h tha mn v cc nhn t lm cho
h c ng vin cao . ng thi yu cu h lit k cc trng hp m h khng c
ng vin v bt mn. Pht hin ca Herzberg to ra mt s ngc nhin ln v n lm o
ln nhn thc thng thng ca chng ta. Chng ta thng cho rng i ngc vi tha mn l
bt mn v ngc li. Tc l ch c hai tnh trng hoc tha mn hoc bt mn. Herzberg cho
rng c mt s nhn t lin quan ti s tha mn i vi cng tc cn c gi l cc nhn
t ng vin v cc nhn t ny l khc bit vi cc yu t lin quan ti s bt mn cn c
gi l cc nhn t duy tr hay lng tnh. i vi cc nhn t ng vin nu gii quyt tt s
to ra s tha mn v t s ng vin ngi lao ng lm vic tch cc v chm ch hn.
Nhng nu gii quyt khng tt th to ra tnh trng khng tha mn ch cha chc bt
mn. Trong khi vi cc yu t duy tr, nu gii quyt khng tt s to ra s bt mn, nhng
nu gii quyt tt th to ra tnh trng khng bt mn ch cha chc c tnh trng tha mn.
V d nh h thng phn phi thu nhp n v bn nu c xy dng khng tt s to cho
bn s bt mn, song nu n c xy dng ng th cha chc to ra cho bn s tha mn.
Cc nhn t c Herzberg lit k nh sau:
Cc nhn t duy tr Cc nhn t ng vin
1. Phng php gim st
2. H thng phn phi thu nhp
3. Quan h vi ng nghip
4. iu kin lm vic
5. Chnh sch ca cng ty
6. Cuc sng c nhn
7. a v
8. Quan h quan li gia c nhn
1. S thch thc ca cng vic
2. Cc c hi thng tin
3. ngha ca cc thnh tu
4. S nhn dng khi cng vic c thc
hin
5. ngha ca cc trch nhim.

nh hng ca cc nhn t:
Cc nhn t duy tr Cc nhn t ng vin
Khi ng Khi sai Khi ng Khi sai
Khng c s bt
mn
Bt mn Tha mn Khng tha mn
Khng ng vin nh hng tiu cc ng vin c
tng cng
Khng c s bt
mn
L thuyt v s cng bng
Ngi lao ng trong t chc mun c i x mt cch cng bng, h c xu hng so
snh nhng ng gp v phn thng ca h vi nhng ngi khc. Khi so snh, nh gi c
th c ba trng hp xy ra:
- Nu ngi lao ng cho rng h c i x khng tt, phn thng l khng xng ng
vi cng sc h b ra th h s bt mn v t h s lm vic khng ht kh nng v thm
ch h s b vic
- Nu ngi lao ng tin rng h c i x ng, phn thng v i ng l tng xng
vi cng sc ca h b ra th h s duy tr mc nng sut nh c
- Nu ngi lao ng nhn thc rng phn thng v i ng l cao hn so vi iu m h
mong mun h s lm vic tch cc hn, chm ch hn. Song trong trng hp ny h c xu
hng gim gi ca phn thng
Mt iu kh khn l ngi lao ng thng c xu hng nh gi cao cng hin ca mnh
v nh gi cao phn thng m ngi khc nhn c
Khi i mt vi s khng cng bng ngi lao ng thng c xu hng chp nhn, chu
ng. Song nu h phi i mt vi s khng cng bng lu di th h s bt mn, phn ng
li v thm ch h s b vic. Do c im ny nh qun tr phi lun lun quan tm ti nhn
thc ca ngi lao ng v s cng bng, khng th ngi ch hoc yn tm khi ngi lao ng
khng c kin.
Chng ta hiu rng s khng c s cng bng tuyt i. Cng bng y khng phi l
ngi lao ng nhn c bao nhiu m l cng bng c nhn thc. Thuyt v s cng bng
i hi cc nh qun tr phi quan tm ti cc nhn t chi phi n nhn thc ca ngi lao
ng v s cng bng v t tc ng to cho ngi lao ng c c mt nhn thc v
s cng bng
4.3- Phng php v phong cch lnh o
4.3.1- Cc phng php lnh o
Phng php lnh o l tng th cc cch thc tc ng ca ngi lnh o n i
tng nhm thc hin nhng mc tiu mong i. Nu so vi chc nng, nguyn tc th phng
php l b phn nng ng nht, ngi lnh o khng nhng phi bit la chn phng php
thch hp cho tng tnh hung v i tng c th m cn phi bit thay i phng php khi
phng php t ra khng thch hp v thay th vo nhng phng php thch hp hn.
V vy, phng php l rt phong ph v a dng, nhng c th phn chng thnh 3 loi sau:
a. Phng php hnh chnh
- L phng php s dng quyn lc mang tnh cht bt buc i tng phi thc hin
nhim v ca mnh.
- Cc cng c thc hin quyn lc ca mnh: Cc quyt nh qun tr; cc cng c k
hoch; cc cng c t chc; cc cng c chnh sch, ch v c cc cng c k thut qun tr
khc.
- S dng phng php hnh chnh trong qu trnh lnh o mt tp th ngi l iu
rt cn thit, bi n th hin ci quyn lnh o ca ngi lnh o, buc i tng phi
phc tng v iu kin, lm cho cng vic c tin hnh mt cch nhanh chng v tng i
d thc hin. Tuy nhin, khng nn qu lm dng phng php ny cng s dn n s nhm
chn nu khng mun ni l s s hi ca cp di khi h nhn qu nhiu mnh lnh hnh
chnh, l c hi pht sinh ra bnh quan liu giy t, xa ri thc t.
b. Phng php kinh t
- L s dng cc bin php khuyn khch bng li ch vt cht. Chng hn nh tng
gim tin lng, tin thng, tin ph cp, tin bi dng, hin nay khon l hnh thc
khuyn khch bng li ch vt cht mang li nhiu hiu qu nhiu ngnh ngh trn nhiu lnh
vc khc nhau, bi n c s rng buc gia quyn li v ngha v li vi nhau, v mun c
quyn li bt buc phi thc hin tt ngha v ca mnh.
- S dng phng php ny c ngha rt to ln trong cng tc lnh o, n pht huy
tnh nng ng sng to ca cp di v to ng lc mnh m thc y i tng thc hin
c hiu qu cc nhim v ca mnh. Tuy nhin, nu qu nhn mnh phng php kinh t m
b qua cc phng php khc s khuyn khch cho ch ngha thc dng pht trin, lm xi
mn cc nguyn tc o l v nhn cch ca con ngi, s gy nguy hi v kinh t x hi.
c. Phng php gio dc
- L phng php tc ng ln tinh thn ca ngi lao ng, nhm khi dy tnh tch
cc, tnh t gic, hng hi thi ua hon thnh tt cc nhim v c giao. Phng php gio
dc c ngha cc k to ln trong mt t chc, bi con ngi l ngun lc ca mi ngun lc,
cn phi c pht trin ton din v: t tng, trnh , nng lc, th lc, phm cht o c,
nhn sinh quan, th gii quan, c nh vy con ngi mi c kh nng t lm ch bn thn
v x hi.
- C nhiu cch khc nhau tin hnh vic gio dc con ngi. Nhng cn c vo ni
dung gio dc ngi ta chia thnh hai loi: gio dc c bn v gio dc c th.
+ Gio dc cn bn gip cho con ngi pht trin ton din. Thng qua cc hnh thc o
to di hn cng nh bi dng ngn hn ph hp vi trnh v iu kin ca tng i tng
khc nhau.
+ Gio dc c th l gio dc tng mt, cho tng tnh hung c th. Thng qua cc hnh
thc: khen - ch; thuyt phc; t ph bnh v ph bnh; khen thng - k lut; t chc cc
phong tro thi ua lao ng sn xut, ng vin khuyn khch, khen thng nhng tp th v
c nhn tch cc, hn ch nhng tp th c nhn thiu tch cc.
Mi loi phng php nu trn u c nhng u, nhc im ring. V vy, trong qun
tr cn kt hp ng thi cc phng php lnh o.
d. S kt hp cc phng php lnh o
Trong lnh o cn s dng kt hp cc loi phng php nhm to ra mt ng lc mnh
m hn, phng php hnh chnh to ra ng lc chnh tr, phng php kinh t to ra ng
lc vt cht, phng php gio dc to ra ng lc tinh thn.
ng thi s dng kt hp cc phng php s khc phc cho nhau nhng nhc im
trong mi loi phng php. Nu ch phng php hnh chnh khng thi th d gy s c ch
cng thng; hoc qu nhn mnh khuyn khch bng li ch vt cht th d sinh ra t tng
thc dng; hay ch coi trng gio dc khng thi th cng s nhm chn. Tng mt ci bng
khen km theo mt chic bao th l vy.

4.3.2- Cc phong cch lnh o
C nhiu cch tip cn phong cch khc nhau nn cng c nhiu tn gi phong cch
khc nhau:
- Phong cch tip cn theo h thng
Do gio s Likert cng ng nghip ca ng trng i hc Michigan (M)
nghin cu cc kiu mu phong cch ca cc nh qun tr bng s 4 h thng nh sau:
+ H thng 1: Kiu lnh o Quyt on p ch.
Kiu ny th hin s chuyn quyn cao, thc y i tng bng s e do trng pht,
phn thng him hoi; thng tin t trn xung; ra quyt nh tp trung ngi qun tr cp
cao.
+ H thng 2: Kiu lnh o Quyt on nhn t.
Kiu lnh o ny c th hin lng tin cp di; thc y i tng ch yu l kch
thch, khen thng; chp nhn mt s thng tin cp di; cho php mt phn ra quyt nh ca
cp di.
+ H thng 3: Kiu lnh o Tham vn.
Th hin tin tng v hy vng cp di; trc khi quyt nh v mt vn no
thng c tham kho cp di.
+ H thng 4: Kiu lnh o Tham gia theo nhm.
Th hin tin tng, hy vng cp di; t chc cho i tng tham gia kin theo
nhm.
- Tip cn da theo quyn lc qun tr, ta c cc phong cch lnh o nh sau:
+ Phong cch lnh o c on (Chuyn quyn).
Th hin, ra lnh cho cp di thi hnh; khng tham kho kin ngi khc khi quyt
nh.
Phong cch lnh o ny thng thy s dng ph bin trong thi k qun ch, phong
kin Qun x thn t, thn bt t bt trung v hin nay vn cn s dng rt hn ch trong
qun tr doanh nghip vi nhng tnh hung c bit nh: khn cp; nhng t chc mi hnh
thnh; hoc ni b chia r, b phi mt on kt nghim trong th ngi lnh o buc phi s
dng phong cch ny duy tr cc hot ng ca t chc nhng cng ch l gii php tnh th
nht thi, khng th s dng lu di c.
+ Phong cch lnh o dn ch. C cc c im sau:
Trc khi quyt nh mt vn g, ngi lnh o cng tham kin ngi khc; dnh
nhiu quyn hn cho cp di; h khng hnh ng khi c nhiu thnh vin trong t chc
khng ng tnh quyt nh ca h.
Phong cch lnh o ny c nhiu u im, v vy n ang c s dng kh ph bin
trong qun tr doanh nghip nc ta v nhiu nc trn th gii.
+ Phong cch lnh o t do. C cc c im sau:
Ngi lnh o ra mc tiu (nhim v) cho i tng, i tng t chn k hoch,
phng php thc hin nhim v ca mnh, ngi lnh o t khi s dng quyn lc can thip
vo hot ng ca i tng; ngi lnh o ng vai tr l ngi gip cho i tng hot
ng nh: cung cp phng tin cn thit, cung cp thng tin, to mi trng thun li v gip
khi i tng gp phi kh khn trong hot ng ca mnh.

- La chn phong cch lnh o.
La chn phong cch theo kiu bn c ca Gio s Robert v Jane Mouton xut
nh sau:

1.9 9.9

5.5

1.1 9.1

Hng ngang (trc honh): th hin s quan tm n cng vic.
Hng dc (trc tung): th hin s quan tn n con ngi.
+ Gc 1.9: Ngi qun tr quan tm su sc cc nhu cu con ngi, dn ti bu khng
kh tm l thn i nhng khng quan tm n cng vic, thng nghing v pha Hu i khi
theo ui nhn vin, b l cc c hi thc hin cc mc tiu, nhim v ca mnh.
+ Gc 9.1: Nh qun tr chuyn quyn trong cng vic, h ch quan tm n cng vic
m khng quan tm g n con ngi. N s gii quyt c cng vic, nhng thng hay va
chm, t c s ng h ca nhiu ngi v v vy cht lng cng vic h thc hin khng
cao.
+ Gc 9.9: Nh qun tr quan tm su sc c con ngi v c cho cng vic. y l loi
ngi l tng nht, nhng trong thc thc t khng th c v khng phi tt c vic g cng
ph hp c li ch ca c nhn v tp th. Do , hoc hy sinh mt phn cng vic (li ch ca
tp th) tng thm s tho mn li ch ca c nhn v ngc li s hy sinh mt phn li ch
c nhn tng thm li ch ca tp th.
+ Gc 1.1: L gc qun tr suy km nht, h khng quan tm n con ngi m cng
chng quan tm g n cng vic, ch duy tr cc hot ng ca t chc mc ti thiu nht.
H b mc tt c, h ch cn gi vai tr l ngi cung cp thng tin t trn xung.
T phn tch 4 gc, 4 phong cch qun tr cc oan, hai ng ny ngh chn phong
cch lnh o gc (5.5) l c hiu qu nht.
- S chn la nh trn, gip cho ta mt phng hng chung (khng nn cc ny hay
cc khc) u khng tt, cn phi dung ha gia yu cu cng vic chung v nguyn vng
chnh ng ca c nhn. Tuy nhin, cng cn phn bit phong cch lnh o v cch x l
chng trong tng tnh hung c th, ngi qun tr c th p dng nng v tnh chuyn quyn
i vi ngi ny, tnh hung ny hay nng v tnh dn ch i vi ngi khc tnh hung
khc trn c s v li ch chung ca t chc v c quan tm n li ch c nhn.
Khng c gii php no hon ho cho bt k mt vn no. Khng c mt quyt nh
no lm cho mi ngi u vui lng c. Tt nht l mt s dung ha. Sau khi cn nhc mi
kh nng, hy quyt nh theo cch m bn cho l tt nht. Nhng ly Cha, ng tr hon -
PARKINSON (trch: Li vng cho cc nh kinh doanh Nh xut bn tr nm 1994).


Chng 5: CHC NNG KIM TRA
5.1- Khi nim, mc ch v vai tr ca kim tra
5.1.1- Khi nim v bn cht ca kim tra
Khi nim
Theo H.Fayol trong kinh doanh, kim tra l vic kim chng xem mi vic c thc
hin theo k hoch c vch ra v theo nhng ch th, nhng nguyn tc c n nh
hay khng. N c nhim v vch ra nhng khuyt im v sai lm sa cha, ngn nga s
vi phm. N i ph vi mi s , bao gm s vt, con ngi v hnh ng.
Vi t cch mt chc nng qun tr, kim tra c hiu l: qu trnh xc nh thnh
qu t c trn thc t, so snh n vi nhng tiu chun xy dng; trn c s pht
hin ra s sai lch v nguyn nhn ca s sai lch ; ng thi ra cc gii php cho mt
chng trnh hnh ng nhm khc phc s sai lch m bo cho doanh nghip t c
cc mc tiu nh.
Bn cht ca kim tra
- H thng phn hi v kt qu ca cc hot ng: Thng thng, c ch kim tra trong
qun tr c xy dng theo nguyn tc ca h thng phn hi. Theo h thng ny, cc nh
qun tr tin hnh o lng kt qu thc t, so snh cc kt qu ny vi cc tiu chun, xc
nh v phn tch cc sai lch. Sau , thc hin nhng iu chnh cn thit, h phi a ra
mt chng trnh cho hot ng iu chnh v thc hin chng trnh nhm i ti kt qu
mong mun.

S 5.1: Vng lin h ngc ca kim tra
- Kim tra l h thng phn hi d bo: Ngc li vi h thng phn hi v kt qu ca
cc hot ng, h thng kim tra d bo s gim st ngay u vo ca h thng v qu trnh
thc hin khng nh xem nhng u vo v c qu trnh c m bo cho h thng thc
hin k hoch hay khng. Nu khng th nhng u vo hoc qu trnh trong h thng s c
thay i thu c kt qu mong mun.

Mc tiu
Xc nhn
chnh lch
Tm l do
chnh lch
ra bin php
iu chnh
iu
chnh
o lng So snh

S 5.2: H thng kim tra d bo

5.1.2- Mc ch ca kim tra
- Bo m kt qu t c ph hp vi mc tiu ca t chc.
- Bo m cc ngun lc ca t chc c s dng mt cch hu hiu.
- Lm sng t v ra nhng kt qu mong mun chnh xc hn theo th t quan trng
- Xc nh v d on nhng chiu hng chnh v nhng thay i cn thit trong cc vn
nh: th trng, sn phm ti nguyn, tin nghi, c s vt cht,
- Pht hin kp thi nhng vn v nhng n v b phn chu trch nhim sa sai.
- Lm n gin ho cc vn u quyn, ch huy, quyn hnh v trch nhim
- Phc tho cc tiu chun tng trnh bo co loi bt nhng g t quan trng hay khng
cn thit
- Ph bin nhng ch dn cn thit mt cch lin tc ci tin s hon tt cng tc tit
kim thi gian, cng sc ca mi ngi gia tng nng sut v em li li nhun cao.
5.1.3- Cc hnh thc kim tra
Cc hnh thc kim tra rt a dng v c th c phn loi theo nhiu tiu ch khc nhau
nh qu trnh hnh ng, theo mc tng qut ca ni dung kim tra, theo tn sut ca cc
cuc kim tra, theo ch th tin hnh kim tra.
Cc hnh thc kim tra xem xt theo qu trnh hot ng:
Theo tiu ch ny, kim tra bao gm nhng dng c bn l:
- Kim tra trc hot ng: Hnh thc kim tra ny dng m bo ngun lc cn thit
cho mt hot ng no c ghi vo ngn sch v c chun b y c v s lng,
chng loi, cht lng v n ni quy nh.
- Kim tra trong hot ng: L theo di cc hot ng ang din ra m bo chc
chn rng mi ci u hng n cc mc tiu. Nhng tiu chun ch o hot ng ang din
ra c rt ra t nhng phn m t cng vic v t nhng chnh sch c hnh thnh t chc
nng lp k hoch. Vic kim tra trong hot ng c thc hin ch yu bng nhng hot
ng gim st ca nhng nh qun tr.
u vo Qu trnh thc hin u ra
H thng
kim tra
- Kim tra sau hot ng: L hnh thc kim tra, o lng kt qu cui cng ca hot
ng
Theo mc tng qut ca ni dung kim tra:
Theo cch phn loi ny, c cc hnh thc kim tra c bn l:
- Kim tra ton b: Nhm nh gi vic thc hin mc tiu, k hoch ca doanh nghip
mt cch tng th
- Kim tra b phn: L kim tra i vi tng lnh vc, b phn, phn h c th ca doanh
nghip
- Kim tra c nhn: Kim tra i vi nhng con ngi c th trong doanh nghip
Theo tn sut ca cc cuc kim tra:
Vi cch phn loi ny, chng ta c cc loi kim tra l:
- Kim tra t xut: L kim tra khng theo nh k nh sn
- Kim tra nh k: L kim tra c thc hin theo k hoch nh trong tng thi
gian v tp trung vo mt s chc nng qun tr
- Kim tra lin tc: L gim st thng xuyn trong mi thi im, vi mi cp, mi i
tng, mi khu v mi ni dung kim tra
Theo mi quan h gia ch th v i tng kim tra:
- Kim tra l hot ng kim tra ca lnh o doanh nghip v cn b chuyn nghip i
vi i tng qun l
- T kim tra l vic pht trin nhng nh qun tr v nhn vin c nng lc v thc k
lut cao; c kh nng gim st bn thn v p dng thnh tho kin thc, k nng, k xo
hon thnh cc mc tiu, k hoch vi hiu qu cao.
5.2- Cc nguyn tc kim tra
5.2.1- Kim tra phi theo k hoch
C s tin hnh kim tra thng l da vo k hoch. Do vy, n phi c
thit k theo k hoch hot ng t chc.
5.2.2- Kim tra phi cng khai, khch quan, chnh xc
Qu trnh qun tr d nhin l bao gm nhiu yu t ch quan ca nh qun tr, nhng
vic xem xt cc b phn cp di c lm tt cng vic hay khng, khng th l s phn on
ch quan. Nu nh thc hin kim tra vi nhng nh kin c sn s khng cho chng ta c
c nhng nhn xt v nh gi ng mc v i tng c kim tra, kt qu kim tra s b
sai lch v s lm cho t chc gp phi nhng tn tht ln
5.2.3- Kim tra phi ph hp vi t chc
vic kim tra c hiu qu cao cn xy dng mt quy trnh v cc nguyn tc kim tra
ph hp vi nt vn ho ca doanh nghip. Nu nh qun tr trong t chc c phong cch lnh
o dn ch, nhn vin lm vic t gic, lun sng to v c tinh thn trch nhim th vic
kim tra hot ng ca cp di v nhn vin khng nn thc hin qu thng xuyn. Ngc
li, nu nhn vin cp di quen lm vic vi cc nh qun tr c phong cch c on, thng
xuyn ch o cht ch, chi tit v nhn vin c tnh li, khng c kh nng linh hot th
khng th p dng cch kim tra, trong nhn mnh n s t gic hay t iu chnh ca mi
ngi.

5.2.4- Kim tra phi ng b, linh hot a dng
Mun cho vic kim tra em li hiu qu thit thc th cn tin hnh ng b nhiu
khu, kt hp nhiu phng php vi nhau. Cc phng php kim tra, hnh thc kim tra
cng phi c p dng linh hot, uyn chuyn, ph hp vi tng i tng, quy m, mc
ch ca kim tra.
5.2.5- Kim tra phi hiu qu, tit kim
Cc k thut v cch tip cn kim tra c coi l c hiu qu khi chng c kh nng lm
sng t nguyn nhn v iu chnh nhng sai lch tim tng v thc t so vi k hoch vi
mc chi ph nh nht. Yu cu ny i hi li ch ca kim tra phi tng xng vi chi ph cho
n. Mc d yu cu ny l n gin nhng kh trong thc hnh. Thng thng cc nh qun
tr phi b ra nhiu chi ph tn km cho cng tc kim tra nhng kt qu thu c do kim tra
li khng tng xng.
5.3- Tin trnh kim tra
Qu trnh kim tra c phn chia thnh 6 bc vi u vo l kt qu thc t t
v u ra l kt qu mong mun sau khi iu chnh.

S 5.4. Cc bc kim tra
- T cng tc thc t: Mi hot ng kim tra kim sot phi xut pht tnh hnh thc t, v
thc t cho php chng ta xc nh c i tng, vng (ni) trng yu cn kim tra kim
sot, xc nh ni dung, phng php, cng c kim tra kim sot, ; t c k hoch
kim tra kim sot mang tnh kh thi v hu hiu; th hin y cc ngha ca chc nng
kim tra kim sot trong qu trnh qun tr.
Kt qu thc t
(u vo)
o lng kt
qu thc t
So snh thc t
vi tiu chun
Xc nh cc
sai lch
Phn tch l do
sai lch
Chng trnh
iu chnh
Thc hin cc
iu chnh
Kt qu mong
mun (u ra)
- o lng kt qu cng tc thc t: L khu cn, ong, o, m kt qu thc t i
chiu vi tiu chun qui nh. Cht lng cng tc kim tra kim sot ph thuc phn ln
vo cht lng o lng. nng cao cht lng o lng cn ch n cc cng c o
lng.
- So snh vi tiu chun Chun qui nh: Tiu chun l ci g c n nh t trc, l
ci mu cn t c, chng hn nh nhim v, k hoch c giao, ch , ni qui qui
nh, bn thit k c lp, c lm chun so snh.
- Xc nh mc sai lch: Khi ly kt qu thc t so snh vi tiu chun qui nh, chng ta
xc nh c sai lch. S sai lch ny c th pht sinh theo hai chiu hng khc nhau, hoc
thc t ln hn chun hoc nh hn chun qui nh. Chiu hng no c xem l hin
tng tt hay khng tt cn ty thuc vo ch tiu so snh, nu li nhun thc t ln hn k
hoch th l hin tng tt, ngc li gi thnh sn phm ln hn k hoch c xem l
hin tng khng tt.
- Tm nguyn nhn sai lch: Sau khi xc nh c mc sai lch chng ta phi tm cc
nguyn nhn gy ra s sai lch . y l tin cn thit cho vic lp k hoch iu chnh.
- Lp k hoch iu chnh: L vic xc nh ngi (b phn) thc hin nhng cng vic iu
chnh, i tng cn iu chnh v thi gian cng nh cc cc bin php iu chnh. K hoch
iu chnh c lp cng chi tit, c th bao nhiu th hiu qu hot ng iu chnh cng cao
by nhiu.
- T chc iu chnh: L cng vic sp xp, b tr nhng b phn v c nhn thc hin vic
iu chnh; qui nh quyn hn, trch nhim, quyn li ca cc bn tham gia trong qu trnh
iu chnh; thit lp cc mi quan h cng vic gia cc b phn v c nhn, ...
- Cc hot ng iu chnh hng ti s mong i: L bc cui cng ca tin trnh kim
tra kim sot. Bao gm nhng cng vic c th ca hot ng iu chnh. Cc hot ng c
th ny tc ng trc tip n i tng cn iu chnh hng chng i n nhng trng
thi m ngi qun tr mong i.
Xt tng qut hn, kim tra khng n thun ch l vic kim chng kt qu sau khi
thc hin; m l qu trnh ch ng kim tra t trc khi thc hin (kim tra u vo), kim tra
trong khi ang thc hin (kim tra hin hnh) v kim tra sau khi thc hin (kim tra u ra,
kim tra kt qu). Kim tra trc khi thc hin nhm trnh sai lm ngay t u, da vo cc
thng tin mi nht v cc yu t ca mi trng kinh doanh (bn ngoi v bn trong doanh
nghip) i chiu vi k hoch lp; qua kp thi iu chnh cho ph hp. Kim tra
trong khi thc hin nhm tho g nhng tr ngi, vng mc ny sinh, qua theo di trc tip
nhng din bin trong qu trnh thc hin.

Lp k hoch Thc hin Kt qu
Kim tra
Kim tra

S 5.5: Chu trnh kim tra
Trong qu trnh kim tra, cn lu thm cc vn :
- U quyn trong kim tra: Trong trng hp ngi qun tr khng th trc tip thc
hin vic kim tra, cn u quyn cho ngi khc trn nguyn tc m bo tng xng gia
trch nhim vi quyn hn c giao.
- Thi im v thi hn kim tra: Chn thi im kim tra thch hp s gip pht hin
kp thi cc sai lch, gim tn tht. Xc nh thi hn kim tra hp l s to mi trng n
nh cho hot ng ca doanh nghip; trnh lm s si hoc qu ko di.
- Quy nh ngi c trch nhim kim tra v ngi c trch nhim x l cc kt qu
kim tra (qua c chng trnh iu chnh).

Chng 6: MT S VN TRONG QUN TR HC HIN I
6.1- Thng tin v quyt nh qun tr
6.1.1- Thng tin qun tr
Thng tin v vai tr ca thng tin trong qun tr
qun l mt t chc cn rt nhiu thng tin, v nh trong doanh nghip nh qun tr
cn n cc thng tin v c tnh ca nguyn vt liu, nhng tnh cch v kh nng ca nhn
vin; v cc t i lao ng v cch thc hot ng ca cc t chc nh cng on, thanh nin
cng li ch ca cc t chc ny; v tnh trng thit b, tnh hnh cung ng nguyn vt liu
cng nh tnh hnh s dng ngun vn v lao ng; thng tin d bo v gi c, sc tiu th sn
phm v nhng k hoch sn xut v tiu th ca doanh nghip; thng tin v ch trng chnh
sch ca Nh nc v cc c hi lin doanh hp tc ang hng ngy, hng gi h m cho mi
doanh nghip.
Nh vy, thng tin l nhng d liu, s liu, tin tc thu thp c qua x l, sp
xp, din gii theo cu trc thch hp phc v cho mc tiu no . Ni cch khc, thng tin
l tt c nhng g c th mang li cho con ngi s hiu bit v i tng m h quan tm ti
(v nhng nguyn nhn v mc tiu no ). Thng tin l s phn nh ca s vt, hin tng
ca t nhin, x hi, con ngi. Bn thn thng tin khng phi l thc th vt cht, ngha l
mang li nng lng ni ti, nhng khi c tham gia cc qu trnh hot ng ca con ngi,
n li th hin kh nng vt cht ca mnh, tc l gp phn lm gia tng nng lng, m v s
h tr ca cng ngh thng tin v k thut truyn thng hin i, gia tng ngy cng tr
nn ng k, thm ch nhiu khi cn vt xa d kin ca con ngi.
Mi loi thng tin c nhng tnh cht ring. C nhng thng tin ni dung chm thay i
theo thi gian nh thng tin v s lng trang thit b, v nh xng; li c nhng thng tin c
ni dung thay i hng ngy nh s lng sn phm sn xut hoc tiu th...Trong cc loi
thng tin, c nhng thng tin gc hay cn gi l thng tin s cp v c nhng thng tin l kt
qu ca qu trnh x l (nh cc d bo, k hoch). i vi thng tin gc nu khng thu thp
kp thi th s mt lun. Thng tin l d liu c th nhn thy, hiu c v sp xp li vi
nhau thnh nhng kin thc c th.
Thng tin ng vai tr quan trng trong bt k hot ng no ca con ngi. i vi
hot ng qun tr, thng tin l i tng lao ng ca cn b qun tr, l cng c ca qun tr,
n trc tip tc ng n cc khu ca qu trnh qun tr. Thng tin qun tr l tt c nhng tin
tc ny sinh trong qu trnh cng nh trong mi trng qun tr v cn thit cho vic ra quyt
nh hoc gii quyt mt vn no trong hot ng qun tr ca mt t chc.
Thng tin c c im c bn l:
- Thng tin l nhng tin tc cho nn n khng th sn xut dng dn c
- Thng tin phi c thu thp v x l mi c gi tr
- Thng tin cng cn thit cng qu gi
- Thng tin cng chnh xc, cng y , cng kp thi th cng tt
Tuy nhin, thng tin ch c tc dng khi n m bo c cc yu cu:
- V ni dung: Thng tin cn chnh xc v trung thc: Phn nh trung thc, khch quan
v i tng qun tr v mi trng xung quanh c lin quan n vn cn tm hiu. Thng
tin cn y (phn nh y mi kha cnh ca tnh hung), sc tch (khng c nhng d
liu tha) v ph hp vi nhu cu ca ngi s dng.
- V thi gian: Thng tin cn c cung cp kp thi khi cn, c tnh cp nht v c lin
quan ti khong thi gian thch hp (qu kh, hin ti, tng lai)
- V hnh thc: Thng tin phi r rng, chi tit, c sp xp trnh by khoa hc h
thng v lgc (kt hp t ng, hnh nh, bng biu, s liu...) v nm trn vt mang tin ph
hp vi nhu cu s dng.
Qu trnh thng tin
Khi ni n thng tin u phi bt u t ngun thng tin, ni nhn thng tin, cc knh
truyn xui v ngc ca thng tin. Mi knh truyn thng tin c ba chng chnh: Chng gi
thng tin, chng chuyn tip thng tin v nhn thng tin.

S 6.1: Tin trnh thng tin
Qu trnh bt u vi ngun hoc ngi gi - ngi c nhng thng ip d nh cho
giao tip. Ngun l ngi khi xng thng ip v c th l mt hoc nhiu ngi cng lm
vic vi nhau.
Thng ip l nhng tn hiu lm ngun truyn cho ngi nhn. Phn ln cc thng
ip cha ng ngn ng, n c th l li n hoc ch vit, song c rt nhiu hnh vi phi ngn
ng cng c th c s dng nh: nhn mt, mm ci, lc u...
Qu trnh truyn nhng thng ip d nh thnh nhng biu tng m nhng biu
tng ny c s dng truyn i c gi l qu trnh m ho.
Knh l phng tin qua thng ip di chuyn t ngi gi n ngi nhn. N l
ng dn thng qua thng ip c truyn di dng tn hiu vt l. Knh ch yu cho
vic thng tin qua li gia cc c nhn, bao gm giao tip trc tip gia hai ngi. Mt s
knh truyn thng i chng l rai, tivi, film, tp ch, bo... C mt s knh in t nh fax,
Knh
truyn
thng tin
Thng tin
phn hi
Nhn thng
tin
Gi thng
tin
M ho Gii m
>>
nhiu
>>
nhiu
email... Nhng thng ip thng c vit ra trn giy, song bt c mt ci g cng c th
c s dng chuyn nhng thng ip c vit ra nh g, , l cy, da th, vng dt
mng...Nhiu t chc hin i ngy nay ang hng ti hn ch ti a vic dng giy t thay
bng nhng phng tin hin i truyn tn hiu in t trong h thng mng thng tin.
Ngi nhn c thng tin v c trch nhim gii mi n. Gii m l l qu trnh trong
cc biu tng c din t bi ngi nhn. Mc d mt s thng ip l phc tp v i
hi s phin dch thc s cn phn ln cc trng hp vic gii m l s din t v thng
ip bi ngi nhn.
Phn hi t ngi nhn ti ngi gi thc s l thng ip khc th hin hiu qu ca
thng tin. Phn hi l iu c i hi bi v ngun c th pht ra bng thng ip ban u
khng c thng tin ph hp v cn phi lp li. Phn hi cng c th ch ra nhng thng
ip tip sau phi c iu chnh. Thng tin mt chiu s khng to ra c hi cho vic phn
hi.
Trong qu trnh truyn t, thng tin cng c th b bin dng, lc hng, lin lc hoc
b nhiu. C th din t nh s trn. Knh thng tin l cng c trung gian chuyn tin tc
phn hi nh li ni, c ch, vn bn, tn hiu. Trc khi tin tc n ni nhn phi c lu
tr, x l hoc gii m th ngi nhn mi c th hiu c.
Con ngi nhn bit thng tin, qua ngn ng, k hiu, hnh nh, m thanh, k t, du
hiu... X l thng tin bao gm cc thao tc tc ng ln thng tin gc v thng tin pht sinh
nhm a ra nhng kt qu m ngi lnh o ca doanh nghip mong mun nh: phn tch,
tng hp, d bo, lp phng n... v ra quyt nh.
Vai tr ca thng tin trong qun tr
Trong qu trnh iu hnh, cc qun tr vin trong t chc phi trao i thng tin vi
cp trn, cp dui v cc qun tr vin khc. H khng th ra quyt nh m khng c thng
tin. Hn na, hot ng c hiu qu th cc nh qun tr cn i hi phi c thng tin y
, chnh xc, kp thi nhm thc hin tt cc chc nng v hot ng qun tr ca mnh.
Trong t chc vic trao i thng tin l hot ng c bn ca cc nh qun tr. H phi
bo co cho cp trn, ch th cho cp di v trao i thng tin vi cc nh qun tr khc, hoc
chia s thng tin, tnh cm hay tng vi nhng ngi trong t chc v bn ngoi doanh
nghip. Thng tin l phng tin cung cp cc yu t u vo ca t chc, l phng tin
lin h vi nhau trong t chc nhm t mc tiu chung. chnh l vai tr c bn ca
thng tin. Tht vy, khng c hot ng no ca t chc m khng c thng tin, bi khng c
thng tin s khng thc hin c bt c s iu phi v thay i no c.
Thng tin rt cn thit cho vic thc hin cc chc nng ca qun tr nh hoch nh, t
chc, lnh o, iu hnh v kim sot. Thng tin l c s ra cc quyt nh qun tr, c
bit n rt cn cho vic xy dng v ph bin mc tiu hot ng ca t chc, lp k hoch
kinh doanh, t chc v qun tr nhn s; kim tra vic thc hin chin lc,..
C th ni thng tin khng ch to iu kin cho cc chc nng ca qun tr thc hin
tt m n cn gn hot ng ca t chc vi mi trng bn ngoi. Chnh qua vic trao i
thng tin m cc nh qun tr c th hiu r hn nhu cu khch hng, kh nng sn sng ca
ngi cung cp v cc vn ny sinh.
Chnh qua thng tin m bt c mt t chc no cng tr thnh mt h thng m tc
ng tng h vi mi trng ca n. Thng tin cn l phng tin c trng ca hot ng
qun tr, bi v tc ng ca h thng qun tr u c chuyn ti ngi chp hnh thng qua
thng tin. Trong tng th tc nghip qun tr, cc hot ng thu nhn, truyn t, x l v lu
tr thng tin chim mt t trng ln. Mt khc, cc phng tin k thut c s dng trong
b my qun tr m trong a s c lin quan n h thng thng tin cng l phng tin
trong qu trnh qun l. Hai loi phng tin ny h tr b sung cho nhau v u gn lin vi
hot ng tr tu ca cc qun tr vin trong b my qun tr. Ngay c cc hot ng tr tu v
suy lun ca con ngi cng c coi l cc hot ng x l thng tin cao cp c bit.
Tm li, vai tr ca thng tin trong qun tr l ch n lm tin , lm c s v l
cng c ca qun tr, qu trnh qun tr ng thi cng l qu trnh thng tin trong qun tr .
Thng tin va l yu t u vo khng th thiu c ca bt k t chc no, va l ngun d
tr tim nng i vi t chc . Thng tin tr thnh mt trong nhng nhn t c ngha to
ln i vi vn mnh kinh t, chnh tr v x hi ca nhiu quc gia.
Phn loi thng tin trong qun tr kinh doanh
- Xt theo mi quan h gia bn trong doanh nghip v bn ngoi mi trng:
+ Thng tin bn trong: L nhng thng tin pht sinh trong ni b ca doanh nghip, bao
gm cc s liu v i ng cn b, nhn lc, ti sn thit b, nguyn nhin vt liu v.v...
+ Thng tin bn ngoi bao gm cc thng tin trn th trng nh gi c, cht lng,
chng loi sn phm, s bin ng ca tin t, dn c v.v...
- Xt theo chc nng ca thng tin.
+ Thng tin ch o:Mang cc mnh lnh, ch th, ch trng, nhim v mc tiu kinh
t nh. v c cc tc ng quy nh n phng hng hot ng ca i tng qun tr.
+ Thng tin thc hin: Phn nh ton din kt qu thc hin mc tiu ca t chc
- Xt theo cch truyn tin
+ Thng tin c h thng: Truyn i theo ni dung v th tc nh trc theo nh k
v trong thi hn nht nh. Ngi thu thp thng tin bit trc. Gm :
Cc bo co thng k c duyt.
Thng tin v tnh hnh hot ng hng ngy hoc hng thng, hng qu.
+ Thng tin khng c h thng l nhng thng tin c truyn i khi c s kin t
xut ny sinh trong qu trnh sn xut kinh doanh hoc xy ra trn th trng, mang tnh cht
ngu nhin, tm thi.
- Theo phng thc thu nhn v x l thng tin.
+ Thng tin v khoa hc - k thut.
Lm c s cho vic ch to cc loi thit b k thut v t chc cc qu trnh cng
ngh.
Do cc c quan khoa hc - k thut thu thp trong cc sch, tp ch khoa hc k
thut, cc chng nhn, pht minh sng ch, cc vn bn thit k, ch to v cng ngh.
+ Thng tin v tnh hnh kinh t nh gi c, doanh thu, li sut, cung cu trn th trng
v.v...
- Xt theo hng chuyn ca thng tin
+ Thng tin chiu ngang: L thng tin gia cc chc nng qun tr ca mt cp.
+ Thng tin chiu dc: L thng tin gia cc chc nng cc cp khc nhau trong c
cu qun tr.
- Xt theo s ln gia cng.
+ Thng tin ban u: Cn gi l thng tin s cp tc l nhng thng tin thu thp ban
u cha qua x l.
+ Thng tin th cp: L nhng thng tin qua x l tc l cc bo co, cc biu mu
c chnh l theo mt yu cu no .
T chc h thng thng tin qun tr.
- S cn thit phi t chc h thng thng tin qun tr: Mun bo m thng tin cho cc
quyt nh, cn phi t chc mt h thng thng tin hp l, nhm:
+ M rng kh nng thu thp thng tin ca c quan qun tr v ngi lnh o c th
nhanh chng a ra c nhng quyt nh ng n.
+ Bo m cho ngi qun tr nhanh chng nm c nhng thng tin chnh xc v tnh
hnh hot ng ca th trng v ca i tng qun tr; c th tng cng tnh linh hot
trong qun tr sn xut kinh doanh.
+ To iu kin thc hin nguyn tc h thng trong qun tr: tit kim c thi
gian v chi ph v thu thp, x l thng tin.
- Chc nng ca h thng thng tin:
H thng thng tin l tng hp con ngi, phn cng, phn mm, d liu v mng
truyn thng thc hin vic thu thp, x l, lu tr, phn phi thng tin v qun l cc hot
ng chuyn ho cc ngun d liu thnh cc sn phm thng tin. H thng thng tin cn c
nh ngha l tng hp con ngi, cng ngh thng tin v cc th tc c t chc li cung
cp thng tin cho nhng ngi s dng chng.
H thng thng tin qun tr c quan nim l tp hp cc phng tin, cc
phng php v cc c quan c lin h cht ch vi nhau, nhm m bo cho vic thu thp,
lu tr, tm kim, x l v cung cp nhng thng tin cn thit cho qun tr. Nu coi t chc
nh mt c th sng th thng tin l mu v h thng m bo thng tin hai chiu l h thn
kinh ca n.Vi s tr gip ca h thng thng tin, ngi qun tr c th truy tm thng tin cn
thit trong khong thi gian v chi ph hp l.
Theo nh ngha , h thng thng tin gm cc chc nng:
+ Thu thp thng tin
+ X l thng tin
+ Lu tr thng tin
+ Cung cp thng tin
+ Kim sot v nh gi cc hot ng qun tr
+ Lm c s cho vic ra quyt nh qun tr
Ngy nay, cng ngh thng tin lm thay i nhiu cch thc hot ng ca cc t
chc. My tnh in t h tr cc chc nng qun tr nh dch v khc hng, cc hot ng tc
nghip, chin lc sn phm v marketing, phn phi... c th thy trn bn lm vic, trong
phn xng, trong ca hng v trong cp ca nh qun tr. Cng ngh thng tin ng 3 vai tr
ln l: H tr thc hin cc hot ng; Nng cao nng lc ra quyt nh cho cc nh qun tr;
Tng cng kh nng cnh tranh ca t chc.
H thng thng tin c phn loi theo nhiu cch. Phn loi theo chc nng v ngi
s dng h thng thng tin c chia lm my loi chnh sau:
H thng thng tin tc nghip bao gm:
+ H thng x l giao dch (TPS - Transaction Processing System) c nhim v ghi li
v x l nhng giao dch thng thng hng ngy ca t chc. l nhng cng vic c khi
lng ln, lp i lp li v c cu trc cht ch nh thng k doanh thu, lng hng mua v
bn hng ngy, qun tr tn kho, tr lng nhn vin...Bo co ca h thng TPS thng chi
tit v c nh qun tr tc nghip s dng.
+ H thng gim st qu trnh: l h thng kim tra v gim st cc qu trnh cng
nghip ang din ra nh nhng thay i v nhit hay p sut...H thng ny c s dng
trong cc nh my lc du, sn xut giy, ...nh qun tr tc nghip c th kim tra d liu ca
h thng tm ra nhng vn cn sa cha.
+ H thng thng tin vn phng (OIS: Office Information System) l h thng kt hp
cc phn cng v phn mm, th in t, phng hp o... x l v thc hin nhng nhim
v cng b v phn phi thng tin. H thng ny gip cho vic giao tc ln nhau gia cc nhn
vin v nhng nh qun tr cc cp. Thng tin c truyn trong h thng di hnh thc l
nhng th tc, bo co hay th bo v c th bng ming, vit hay hnh nh...
H thng thng tin qun l l h thng da vo vic s dng my tnh cung cp
thng tin v h tr cho vic ra quyt nh qun tr hiu qu. H thng ny bao gm:
+ H thng bo co thng tin: l h thng t chc thng tin di dng cc bo co theo
mt s mu nh trc v c cc nh qun tr s dng ra quyt nh hng ngy. Nhng
bo co ca h thng l tng hp cc d liu c cp nht t h thng TPS, c c d liu lch
s so snh k ny vi k trc. Cc bo co c lm nh k tr gip cho nhiu nh
qun tr thuc cc lnh vc chc nng.
+ H thng h tr ra quyt nh (DSS: Decision Support Systems) l h thng tng tc
da trn cc m hnh quyt nh v nhng d liu c chuyn mn ho h tr nhng
ngi ra quyt nh i vi nhng vn c cu trc lng lo. H thng l tp hp cc chng
trnh hay cng c m ngi s dng c th chn ra nhng ci ph hp nht vi vn ang
gii quyt. Cc chng trnh ny gm: Phn tch iu g s xy ra - nu (What - if analysis:
quan st s thay i ca cc bin c la chn c nh hng n bin khc nh th no), v
d: iu g s xy ra vi doanh thu nu ta ct gim 10% chi ph qung co?; Phn tch nhy
(Sensitivity analysis : Nghin cu nhng thay i lp i lp li i vi mt bin c nh hng
nh th no ti bin khc), v d: Hy ct gim 100 triu ng chi ph qun co v lp li
nhiu ln xem mi lin h ca n vi doanh thu nh th no; Phn tch tm mc tiu (Goal-
seeking analysis: Thay i nhiu ln nhng bin chn cho n khi mt bin no t ti
gi tr mc tiu), v d: Hy th tng chi ph qung co cho n khi doanh thu t 1 t ng;
Phn tch ti u (Optimization analysis: Tm ra gi tr ti u cho nhng bin chn trong
nhng gii hn cho trc nht nh), v d: Lng chi ph ti u cho qung co l bao nhiu
khi bit gii hn ngn sch ca cng ty vo cc phng tin qung co.
+ H thng h tr iu hnh (ESS: ExecutiveSupport Systems) l h thng thng tin
qun l gip cho vic ra quyt nh chin lc cp co nht. H thng ny c thit k
gip cho cc nh iu hnh c th truy cp nhanh chng nhng d liu bn trong cng nh bn
ngoi t chc. ESS to iu kin cho nh iu hnh o su cc thng tin chi tit c th v vn
ang tm hiu tm ra xu hng c bn ca vn .
+ H thng h tr hot ng nhm (GSS: Group Decision Support Systems) l phn
mm c thit k gip mi ngi lm vic tp th hay c lp thng qua vic chia s
thng tin.
- Nguyn tc xy dng h thng thng tin.
+ Cn c vo nhu cu thng tin ca c quan qun tr cc cp xc nh cu trc ca h
thng thng tin. V h thng thng tin l mt b phn ca h thng qun tr, n thc hin chc
nng cung cp nhng thng tin cn thit cho qun tr.
+ Thun tin cho vic s dng, h thng thng tin cn gn nh, ph hp vi trnh
ca cn b qun tr, dch v thng tin cn c t chc cho ph hp vi quy ch v quyn hn,
trch nhim ca tng b phn qun tr v vi tc phong ca ngi lnh o.
+ a tin vo mt ln v s dng nhiu ln.Thng tin ch a vo mt ln v phi
thng xuyn. T thng tin ban u h thng thng tin ch bin v cung cp cho cc b phn
qun tr khc nhau.
+ m bo s trao i qua li gia cc h thng. H thng thng tin cn bo m s
trao i qua li gia cc b phn trong t chc. Mun c s tng thch gia cc h thng
thng tin, phi thng nht v phn loi i tng, ni dung ca ch tiu, cch ghi chp, thu
thp, phn t, hnh thnh cc biu mu thng k.
+ M hnh ho cc qu trnh thng tin.H thng thng tin hin nay lm vic theo ch
thng tin tham kho, tr li cc cu hi v hin trng ca i tng qun tr. M hnh ho cc
qu trnh thng tin c th xy dng h thng thng tin lm vic theo ch thng tin c
vn, tr li cc cu hi v phng hng pht trin ca i tng qun tr trong tng lai.
+ Kt hp x l thng tin: Lm sao cho cn b qun tr ni chung v ngi lnh o ni
ring khng phi tn tm v vic x l thng tin, dnh thi gian tp trung vo cc hot ng
sng to nh xy dng v la chn cc phng n, quyt nh.
+ m bo s pht trin lin tc, khng ngng ca h thng thng tin, phi tng bc
hp l ho h thng thng tin c th bo m thu thp, x l v cung cp cho qun tr
nhng thng tin chnh xc v kp thi. Mun vy phi tng bc hin i ho h thng thng
tin, p dng phng tin k thut hin i trong khu x l v truyn tin, p dng cc phng
php ton trong cng tc thu thp v phn tch thng tin.
+ Cn b qun tr v ngi lnh o phi trc tip tham gia vo vic thit k v xy
dng h thng thng tin. Ch bn thn h mi xc nh c thnh phn, mc chi tit v
hnh thc biu hin ca thng tin - cn b qun tr v ngi lnh o phi hiu bit my tnh v
cc phng php ton. Gia ngi s dng v ngi thit k phi kt hp cht ch vi nhau.
+ Bo m tnh hiu qu ca h thng thng tin. H thng thng tin cn c xy dng
theo quan im h thng ch phi hp cc chc nng v cc b phn ca c quan qun tr.
Mi thay i trong h thng thng tin u phi c lun c khoa hc, xc nh r nhu cu thng
tin: Chi ph thu thp, x l, cung cp thng tin, mc ch hon thin v kt qu d kin c th
mang li.
6.1.2- Quyt nh qun tr
Khi nim v quyt nh qun tr
Quyt nh qun tr l hnh vi sng to vi t cch l sn phm ca ch th qun tr,
nhm nh ra mc tiu chng trnh, tnh cht hot ng ca ngi hoc cp phi thc hin
quyt nh gii quyt mt vn chn mui trn c s hiu bit cc quy lut vn ng
khch quan ca i tng qun tr v vic phn tch thng tin v hin trng ca h thng.
Mi quyt nh qun tr nhm tr li mt hoc mt s cu hi sau: T chc cn lm g?
Khi no lm? Lm trong bao lu? Ai lm? V lm nh th no? Tr li cu hi lm g, khi no
lm v lm ci trong bao lu l nhng quyt nh k hoch. V d: T chc trong nm ti
cn t mc tiu no? t mc tiu t chc cn thc hin nhng nhim v no?...Tr li
cu hi ai lm, thng l nhng quyt nh t chc. V d nh hon thnh nhim v k
hoch, h thng qun tr v h thng sn xut cn c sp xp ra sao?...Tr li cu hi lm
nh th no, thng l nhng quyt nh k hoch v lnh o. ay l nhng quyt nh la
chn cng ngh, k thut, phng php v quy trnh ca t chc.
ngha v c im ca quyt nh qun tr
Mt quyt nh ng n v kp thi s mang li hiu qu, nim tin, s n nh v pht
trin; ngc li quyt nh sai hoc khng ng lc s gy ra nhng thit hi ln, mt lng tin
v km hm s pht trin.
Nhng quyt nh thiu suy ngh l kt qu ca thi thiu trch nhim, ca bnh
quan liu; nhng quyt nh sai l do trnh hn ch hoc do thiu o c cng tc. V vy,
cn phi c nhng yu cu c bit i vi ngi ra cc quyt nh v phi xy dng cc
nguyn tc v phng php lun chung cho vic thng qua cc quyt nh qun tr. lm
c iu ny cn ch ti cc c im sau y ca cc quyt nh qun tr:
- Cc quyt nh qun tr tc ng trc tip v ton din vo tp th nhng ngi lao
ng; ch ch th qun tr (ngi lnh o hoc c quan tp th lnh o) mi ra cc quyt
nh qun tr.
- Cc quyt nh qun tr ch ra khi vn chn mui, nhm khc phc s khc
bit gia trng thi tt yu v trng thi hin ti ca h thng.
- Quyt nh qun tr gn lin vi vic phn tch, x l thng tin v vn cn gii
quyt thng qua vic la chn phng n hnh ng thch hp trong cc phng n c th c.
- Cc quyt nh qun tr c ra trn c s hiu bit v quy lut vn ng khch
quan ca h thng b qun tr v nhng iu kin, c im c th ca tnh hung trong qun
tr. V vy, cc quyt nh qun tr cha ng c yu t ca tri thc khoa hc, sng to v ngh
thut.
- Ra quyt nh qun tr mi ch ra kh nng, mun bin kh nng thnh hin thc phi
t chc thc hin quyt nh.
Hnh thc quyt nh v phn loi quyt nh qun tr
Cng mt ni dung, nhng vic ra cc quyt nh c th di nhiu hnh thc khc
nhau: bng ming, bng vn bn, bng thng bo ni b, bng cc quyt nh chnh
thc...Hnh thc ra quyt nh bng vn bn l cn thit khi ni dung quyt nh l quan trng.
Do tnh cht phc tp trong qu trnh hot ng ca cc t chc nn vic ra cc quyt
nh rt a dng. C th phn loi cc quyt nh qun tr theo nhng du hiu sau y:
- Theo tnh cht ca cc quyt nh
Ngi ta phn cc quyt nh qun tr thnh ba loi: Quyt nh chin lc l quyt
nh ng li pht trin ch yu trong thi gian tng i di; nhng quyt nh chin thut
(thng xuyn), nhm t c nhng mc tiu c tnh cht cc b hn, bo m thc hin
nhng mc tiu trc mt v lm thay i tc thi hng pht trin ca h thng; quyt nh
tc nghip hng ngy, phn ln l nhng quyt nh c tnh cht iu chnh, nhm khi phc
hoc thay i tng phn nhng t l quy nh, b p cc thit hi...
- Theo thi gian thc hin
Ngi ta chia cc quyt nh thnh: Di hn, trung hn v ngn hn. Thi gian quy nh
quyt nh c gi l di hn, trung hn v ngn hn tu thuc vo phm vi qun tr.
Chng hn: Cc quyt nh ca ton b nn kinh t quc dn, ca cc ngnh kinh t thi hn
trn 5 nm gi l di hn; thi hn trong 3 nm c gi l quyt nh trung hn; nu trong
thi hn 1 nm th gi l quyt nh ngn hn. Trong phm vi x nghip, cc quyt nh d
kin thc hin trong vi nm c coi l di hn, thi hn 1 nm l quyt nh trung hn, trong
thi hn 1 thng c xp loi ngn hn.
- Theo phm vi thc hin
Ngi ta chia cc quyt nh thnh: Quyt nh ton cc, bao qut ton b s pht trin
kinh t - x hi ca h thng; nhng quyt nh b phn c quan h n mt hoc mt s b
phn no ca h thng; nhng quyt nh chuyn lin quan n mt nhm vn nht nh
hoc mt s chc nng qun tr nht nh.
- Theo lnh vc hot ng ca t chc: Ngi ta chia cc quyt nh thnh: Quyt nh
quyt nh qun tr nhn lc, quyt nh qun tr ti chnh, quyt nh qun tr cng ngh, qun
tr sn xut, qun tr Marketing, qun tr hot ng i ngoi.
- Theo cch phn ng
Ngi ta chia quyt nh thnh hai loi: Quyt nh trc gic v quyt nh c l gii.
+ Quyt nh trc gic: L cc quyt nh xut pht t trc gic ca con ngi, ngi ra
quyt nh khng cn ti l tr hay s phn tch can thip no. Nhng quyt nh ny c cn
c vo cc quyt nh trc , ngha l ngi ta lm li nhng iu lm trc .
+ Quyt nh c l gii: L cc quyt nh da trn s nghin cu, phn tch vn c
h thng. Cc s vic c nu ra, cc gii php c tnh ton v em ra so snh i ti cc
quyt nh hon ho nht.
Yu cu i vi cc quyt nh
- Tnh khch quan v khoa hc. Cc quyt nh l c s quan trng bo m cho tnh
hin thc v hiu qu ca vic thc hin chng, cho nn n khng c ch quan tu tin thot
ly thc t. Tnh khoa hc ca cc quyt nh th hin cc kha cnh: quyt nh ph hp vi
mc tiu v nh hng ca t chc, quyt nh a ra trn c s vn dng cc phng php
khoa hc, quyt nh ph hp vi quy lut v xu th khch quan, cc nguyn tc v nguyn l
khoa hc v ph hp vi iu kin c th ca tnh hung v mi trng t chc.
- Tnh linh hot. Quyt nh qun tr phi phn nh c mi nhn t mi trong la
chn quyt nh. Phng n quyt nh p ng c s bin i ca mi trng.
- Tnh h thng . Yu cu tnh h thng i vi cc quyt nh qun tr l cc quyt nh
c a ra phi thng nht, nht qun vi nhau trong tng th h thng quyt nh c v s
c nhm t ti mc ch chung. Trnh tnh trng cc quyt nh mu thun, loi tr ln nhau
gy kh khn cho cp thc hin.
- Tnh ti u. Trc mi vn t ra cho h thng thng c th xy dng c nhiu
phng n khc nhau cng nhm t ti mc tiu. Yu cu tnh ti u ca quyt nh a ra
phi l phng n tt nht ( ti u) trong s phng n c th c.
- Tnh php l. Cc quyt nh a ra phi hp php v cc cp phi chp hnh thc
hin nghim chnh. Tnh hp php ca quyt nh th hin ch cc quyt nh phi ph hp
vi php lut, thng l hin hnh v phi ng thm quyn, ban hnh ng th tc v th thc,
trnh tnh trng n y trch nhim ra quyt nh gia cc cp qun tr.
- Tnh c th v thi gian v ngi thc hin. Trong mt quyt nh cn bo m
nhng quy nh v thi gian trin khai, thc hin r rng, i tngv phm vi iu chnh cn
c lm r.
T chc qu trnh ra quyt nh qun tr
Ra quyt nh qun tr l mt qu trnh gm nhiu bc c lin quan n hnh thnh vn
, xc nh v la chn phng n, thng qua v vn bn ho quyt nh.
+ Bc 1- S b ra nhim v:
Qu trnh ra quyt nh c bt u t lc xut hin vn . Nhiu khi ngi qun tr
cm thy c iu g khng n trong h thng hay ngc li, hnh nh c mt c hi mi
ang xut hin. H da vo linh cm v nhng d liu thng tin nhn bit vn . Xc nh
chnh xc vn l bc u tin c vai tr c bit quan trng i vi vic ra quyt nh c
hiu qu.
Tuy nhin, trong thc t hu ht cc vn thng khng r rng, thng n nu di
dng kh hiu hn, chng hn nh hin tng nhp siu c phi l vn khng? Hay ch
l kt qu ca mt vn khc c lin quan ti s qun l ca B thng mi hay B K
hoch v u t? Hay l quy lut tt yu ca cc nc ang pht trin?...
nhn bit c vn , ngi qun tr phi nhn thc c mu thun, phi b p
hnh ng v phi c ngun hnh ng. Hay ni cch khc, mun ra nhim v, trc ht
cn phi xc nh: v sao phi ra nhim v, nhim v thuc loi no, tnh cp bch ca
n? Tnh hung no c th c v c lin quan n nhim v ra? Nhng nhn t no nh
hng ti nhim v? Khi lng thng tin c, thng tin no cha c cn phi thu thp.
+ Bc 2: Chn tiu chun nh gi hiu qu ca cc phng n.
Mun so snh cc phng n mt cch khch quan la chn phng n tt nht v
thy r kh nng thc hin mc tiu ra cn xc nh tiu chun nh gi cc phng n.
Hiu qu cc phng n phi th hin tnh tng hp, ngha l c v kinh t v x hi.
Cc tiu chun nh gi hiu qu phi c th, d hiu, r rng v phi lng ho c. Khi t
ra tiu chun nh gi cn gi li nhng tiu chun quan trng phn nh mc tiu c bn cn
t ti ca quyt nh v cng cn xc nh h s phn nh tm quan trng ca cc mc tiu.
Thng cc tiu chun c chn t cc ch tiu: chi ph nh nht, nng sut cao nht, s dng
thit b tt nht, s dng vn sn xut tt nht...
Vic chn ng tiu chun nh gi c tc dng rt ln v nu chn sai s dn n
nhng kt lun sai hoc nu ra nhng mc ch chung dn ti kh chn quyt nh cui cng.

+ Bc 3: Thu thp thng tin lm r nhim v ra:
iu quan trng y l phi pht hin ra nguyn nhn ca hin tng tc l vn
ra quyt nh. Vn hay nhim v ra quyt nh c xc nh thng qua vic thu nhn v
phn tch thng tin v tnh hung pht sinh hin tng. Khng phi mi vn trong t chc
u tr thnh vn quyt nh. Khng phi mi sai lch, hoc mi c hi u tr thnh vn
quyt nh. Ch nhng vn chn mui mi tr thnh vn quyt nh, tc l vn
khng ch cp bch m cn c th can thip c hiu qu bng mt quyt nh.
Ch c th gii quyt ng n mt vn no nu nh c thng tin y v chnh
xc. Cn thit l phi thu thp mi thng tin, nu thng tin cn thiu th phi c bin php b
sung thch hp.
Cc thng tin thu c cn phi chnh l chnh xc. Trong kh nhiu trng hp thng
tin b sai lch i mt cch c thc do xut pht t li ch cc b ca ngi thu thp v truyn
tin hoc b tn tht v phi qua nhiu cp bc trong knh truyn tin. Nhng i khi thng tin b
bp mo i mt cch v thc, v cng mt hin tng mi ngi li c th c nhng kin
ch quan nhn nhn vn khc nhau, hoc trong cnh tranh c nhiu thng tin gi (nhiu)
c i th tung ra nh lc hng i phng ...Cho nn ngi lnh o cn phi ch
ti tt c nhng iu khi nh gi cc ngun thng tin.
+ Bc 4: Chnh thc ra nhim v
Bc ny c ngha rt quan trng ra quyt nh ng n. Ch c th chnh thc
ra nhim v sau khi x l thng tin thu c qua kt qu nghin cu v tnh cht ca
nhim v, tnh cp bch ca vic gii quyt nhim v , cc tnh hung c th xy ra, vic
xc nh mc ch v tiu chun nh gi hiu qu.
+ Bc 5: D kin cc phng n c th c
Trn c s nhim v c chnh thc ra, bc ny nu ra nhng phng n
quyt nh s b trnh by di dng kin ngh. thc hin tt bc ny cn phi xy dng,
xem xt k mi phng n v khng st bt k mt phng n c th c no, ngay c
nhng phng n mi thot nhn tng nh v l, khng th chp nhn c nhng nu bnh
tnh xem xt cn thn, li l nhng phng n c hiu qu cao hn c. Trong xy dng v xem
xt cc phng n phi s dng phng php lun logic, ngha l lt ngc vn , phi "nghi
ng" ging nh phng php 3 W: What? (ci g, th no?...); Who? (ai, ngi no?...); How?
(bao nhiu? lm sao?...); cn phi xc nh xem xy dng phng n no th c li, phng n
no kh thc hin do nguyn nhn no . la chn ln cui, ch nn li nhng phng
n thit thc nht, bi v cc phng n cng nhiu th cng kh phn tch, nh gi hiu qu
ca chng. C th ni y l bc th hin r nht ti nng ca ngi lnh o khi ra quyt
nh.
+ Bc 6: Xy dng m hnh
hnh thc ho v logic ho cc phng n d kin bc 5 gip cho ngi lnh o
nghin cu cc phng n quyt nh vi hao ph v sc lc, phng tin v thi gian t nht,
trong bc ny ngi ta phi s dng phng php nghin cu m hnh. M hnh phn nh
hoc ti to i tng, thay th i tng, sau khi nghin cu m hnh thu thp c nhng
thng tin v i tng .
Nh m hnh v my tnh, ngi ta tnh ton hiu qu cc phng n theo tiu chun
nh gi chn bc 2. Trn c s , c th chn c phng n quyt nh ti u. Cc
m hnh ton thng c s dng l cc m hnh quy hoch ton (nh quy hoch tuyn tnh,
quy hoch phi tuyn, quy hoch ng, quy hoch a mc tiu, l thuyt tr chi, s mng
li PERT).
+ Bc 7: So snh cc phng n quyt nh
T kt qu thu c bc 6, thng thng c nhiu phng n quyt nh c hiu qu
cao nh nhau, nhng c c cu sn xut sp xp khc nhau. Mt khc, cc m hnh ton khng
th phn nh c mi mt, nht l cc c im nh tnh (cc c im tm l x hi, chnh
tr, lch s...) cho nn ngi lnh o phi vn dng kinh nghim, kh nng v cc th ch hin
hnh v qun tr cn nhc la chn phng n c hiu qu nht (hin thc, t bin ng,
hiu qu tng hp cao nht).
+ Bc 8: ra quyt nh
T bc 6 chuyn sang bc 7, ngi lnh o c c mt nhm nht nh cc
phng n ti u, thng thng ngi lnh o phi a ra bn bc tp th (cc cn b cng
s ca c quan lnh o ng, chnh quyn, kt hp vi vic trng cu kin ca cc t chc
qun chng - nu l cc quyt nh ln). Mc d a ra tp th bn bc, tho lun nhng quyt
nh cui cng phi do ngi lnh o cao nht quyt v chu trch nhim hon ton v quyt
nh .
Khi quyt nh mt vn g , ngi lnh o phi tun th mt s quy tc ngi
tham gia tho lun chun b quyt nh c lm vic t do vi tnh sng to cao nh:
+ Khng cn tr ngi mun pht biu kin.
+ Khng gy sc p i vi nhng ngi c kin tri ngc vi kin ca lnh o
bng cc kt lun hnh nh l ca t chc.
+ Ph phn kin ch khng ph phn ngi a ra kin .
+ Khng dng quyn lc c nhn gy nh hng i vi nhng ngi tham gia tho
lun.
Kt thc tho lun chnh thc a ra quyt nh cui cng, ng thi phi chu hon
ton trch nhim v quyt nh .
Cc cng c h tr ra quyt nh
C nhiu phng php ra quyt nh qun tr, mi phng php u c nhng u im,
nhc im nht nh v tu thuc vo vn ra quyt nh cng nh vo trnh v thi
quen ca ngi lnh o. Cc phng php ra quyt nh c th khc nhau nhng v i th
vn theo trnh t cc bc nh phn tch trn. (Tuy nhin trong trng hp c t thng tin
hoc khng c thng tin ngi ta phi s dng cc phng php c bit).
Cc phng php thng c s dng l:
+ Phng php kch bn: L phng php sp xp s b vn gii quyt trong mi
quan h gia n vi cc vn khc c kh nng hoc chc chn s pht sinh trong tng lai.
Phng php c thc hin tng t nh k thut vit kch bn, mt nhm cc nh chuyn
mn gip vic cho ngi lnh o (bn thn ngi lnh o cng l thnh vin ca nhm ny)
s son dn kch bn, nu cc vn ct li s phi cp khi ra quyt nh. T dn ban
u cc phng ban ca h thng s vch ra din bin c th c ca s kin theo thi gian bt
u t tnh hnh xy ra mt s kin trng i no trong tng lai m n c nh hng ti
vic t v gii quyt mt hoc nhiu vn c lin quan logic vi nhau. Tng hp ton b li,
ngi lnh o c "bc tranh ton cnh" m trong ch r quyt nh m h phi la chn.
+ Phng php c lng chuyn gia: L phng php huy ng ti mc cao nht kin
thc, kinh nghim ca cc nh chuyn mn thuc nhiu lnh vc khc nhau vo vic ra cc
quyt nh c tm chin lc. Ngi lnh o phi gii thiu s b yu cu ca vn cn gii
quyt, cc kh nng, cc xu th c th c sau yu cu cc chuyn gia nh gi cu trc ca
vn , b sung, sa i nhng mi lin h cha c tnh n. Vic huy ng kin thc, kinh
nghim ca cc chuyn gia c th thc hin di nhiu hnh thc phong ph: To m, gi
phiu trng cu dn ... Tuy nhin, cn phi ch loi b nhng nhiu trong vic a ra cc
kin v quyt nh ca cc chuyn gia, v cc kin c th mang tnh ch quan v cao lnh
vc hot ng ca cc chuyn mn khc nhau.
+ Phng php cy mc tiu (cy quyt nh): L phng php ra quyt nh trong
trng hp bt nh "vn c cu trc lng lo", t mc tiu phi gii quyt c xem nh
mt "gc cy", bng suy lun logic phi i ti gii quyt cc mc tiu gia v nh hn (nh
cc nhnh cy), ng thi tip tc suy lun tng t cho n cc quyt nh c th, c bn c
tnh tt yu. Nh phn tch cc mc tiu thnh mt cy mc tiu, ngi lnh o c th lin kt
cc mc tiu ca mi cp vi cc phng tin c th t c chng.
Nng cao hiu qu ca quyt nh
Nhng nhn t nh hng n cht lng cc quyt nh qun tr
Ngi ra quyt nh s l ngi sng sut hon ho khi h hon ton khch quan v
khoa hc. H xc nh vn mt cch ng n, bit a ra mc tiu r rng vi nhng
phng n v tiu chun rnh mch. Phng n cui cng m h la chn s gii quyt c
vn v c li nht cho t chc.
Nhng hu ht cc quyt nh qun tr thng gp nhng yu t cn tr hn ch tnh
hp l m ngi qun tr khng th khng bit. Nhng yu t l:
+ Thiu thng tin: Thiu thng tin c th do nhiu nguyn nhn nh:
o C thng tin nhng thiu chnh xc.
o Nhiu ngi qun tr c xu hng la chn thng tin v n c sn hn l cht lng
ca n.
o C th c nhng thng tin c cht lng cao nhng li tn thi gian v tin bc, trong
khi yu cu v chi ph qun tr thng b gii hn nn c gii hn lun c kh nng tm
kim phng n.
o C nhng gii hn v kh nng x l thng tin ca tng c nhn.
+ Ngi ra quyt nh thng c xu hng nhm ln vn vi gii php: Cc vn
phi c "nh ngha" mi c th a ra c quyt nh ng gii quyt. Mt vn
c nh ngha c ngha l c th hoch nh n v mt ni dung. Nu cha nh ngha c
vn m i ngay vo tm cc gii php gii quyt th s tn cng v ch v h t chy
giai on, i vo gii quyt cc v vic c th theo ch quan c th s gy ra nhng hiu qu
xu, phi tr gi trong thi gian di.
+ Xu hng nhn thc ca c nhn c th bp mo vn c xc nh: Trnh ,
kinh nghim, v tr, li ch, s thch,v.v. ca ngi ra quyt nh s khin h tp trung ch
vo nhng vn nht nh no m khng ch n nhng vn khc.
Nhng yu t tm l, o c, vn ho cng nh hng n cht lng ca cc quyt
nh. Khi ta khng tin iu g l s tht th ta khng thy n. Trch nhim khng c, o
c khng trong sng s nhn nhn vn sai lch v s ra quyt nh sai lm, lm tn hi n
t chc.
+ C s tn ti ca cc li ch khc nhau gia nhng nh qun tr: iu khin cho h
nhn thc vn khc nhau v la chn cc phng n khc nhau. Nhiu khi cc quyt nh
cui cng ch l s tho hip dung ho li ch.
+ Nhng tin l quyt nh trc y gii hn s la chn hin nay. Cc quyt nh
c a ra khng phi c tnh ring bit m c lin quan n s la chn trong qu kh, do
quyt nh phi thn trng to tin l cho nhng quyt nh sau .

T chc thc hin cc quyt nh qun tr
Vic chun b v ra cc quyt nh mi ch l im xut pht trong qu trnh qun tr.
C th ra c cc quyt nh ng v ha hn nhiu kt qu, nhng nu vic t chc thc
hin khng tt th nhng quyt nh vn ch c gi tr trn giy t. T chc vic thc hin
quyt nh i hi s n lc ln lao ngi lnh o. Ni dung ca giai on ny thng gm
cc bc sau y:
- Truyn t quyt nh v lp k hoch t chc thc hin:
Trc ht, quyt nh cn c nu thnh mnh lnh hay ch th n c hiu lc nh
mt vn bn hnh chnh. Trong bn thn quyt nh khng phi ch d tnh lm ci g, m cn
phi quy nh ai lm, lm u, khi no lm v lm bng cch no, ai kim tra thc hin quyt
nh? bao gi th kim tra v kim tra nh th no? Tt c nhng iu to tin cn thit
v t chc thc hin quyt nh.
Cn truyn t kp thi, y v chnh xc bng nhng phng php v phng tin
ph hp to ra s thng sut v t tng, ng vin mi ngi em ht kh nng, nhit tnh
thc hin vi hiu qu cao nht. Vic tuyn truyn, gii thch trong tp th v ngha v
tm quan trng ca quyt nh phi c coi trng trong qu trnh truyn t quyt nh n
ngi thc hin. Do phi qua nhiu cp, nhiu ngi nn quyt nh c gii thch v bn
lun i khi khng cn m bo chnh xc.
Mi quyt nh ln i hi mt cng tc t chc ln thc hin m im xut pht l
k hoch t chc.K hoch t chc phi xut pht t vic quy nh r gii hn hiu lc ca
quyt nh v phi tun theo ng gii hn trong qu trnh thc hin. K hoch t chc phi
c th v chi tit, ngha l tu theo tnh cht v mc phc tp ca nhim v ra m
phn nh ton b khi lng cng vic theo cc i tng v cc khong thi gian. Trong k
hoch phi nu r ai lm v bao gi th bt u, lc no th kt thc, thc hin bng phng
tin no.
Trc khi ch o tin trnh thc hin k hoch cn ch c bit n vn tuyn
chn cn b vi s lng cn thit v chuyn mn thch hp. Cn b c la chn phi l
ngi c uy tn cao trong nhng vn m h s ch o gii quyt, h phi c giao ton
quyn khi ch o thc hin v phi c kh nng tin hnh chc nng kim tra tng ng.
Ngi thc hin vic kim tra nht thit khng c dnh lu v li ch vt cht vi i tng
b kim tra.
K hoch t chc nng ng sao cho vo thi gian nht nh, ti thi im nht nh c
th tp trung c lc lng ch yu v gii quyt ng cc khu xung yu.
- Kim tra vic thc hin quyt nh
Kim tra tnh hnh thc hin quyt nh c vai tr quan trng trong vic bo m cho
quyt nh tr thnh hin thc. Thng qua cng tc kim tra ngi lnh o tc ng trc tip,
tch cc n hnh vi ca cc cp v cc c nhn thc hin quyt nh, nhc nh trch nhim v
ng vin kp thi h hon thnh tt nhim v nh trong k hoch. Thng qua cng tc
kim tra, ngi lnh o cn c iu kin pht hin ra cc khu, cc vn cn un nn v
iu chnh vic thc hin lun lun i theo qu o nh.
Nh vy, t chc tt vic kim tra s em li cho qu trnh thc hin quyt nh s linh
hot cn thit, nu khng x hi s chu nhng thit hi ln. Nhng thit hi bao hm
nhng s tr tr, sai hng... do quyt nh khng c thc hin ng thi hn hoc do k lut
lao ng b vi phm. T , ngi ta thy r mc ch ca vic kim tra khng ch l kp thi
pht hin nhng sai lch vi chng trnh nh, m cn kp thi ra nhng bin php
khc phc nhng lch lc thy v ngn nga vic xy ra nhng lch lc mi. Vic kim tra
c t chc tt s to ra mi lin h ngc tt gip cho qu trnh qun tr thng sut lin tc,
kp thi khc phc cc khu yu.
- iu chnh quyt nh
C nhiu nguyn nhn dn n s cn thit phi iu chnh quyt nh trong qu trnh
thc hin chng. Cc nguyn nhn thng l:
+ T chc khng tt vic thc hin quyt nh
+ C nhng thay i t ngt do nguyn nhn bn ngoi gy ra.
+ C sai lm nghim trng trong bn thn quyt nh v mt s nguyn nhn khc.
Khng nn do d trong vic iu chnh quyt nh, khi mt tnh hung mi lm cho
quyt nh trc y mt hiu lc, khng cn l mt nhn t tch cc m tri li trn mt
chng mc no ang tr thnh mt nhn t ph hoi.
i vi cc quyt nh c ra trong iu kin bt nh cn d kin trc nhng sa
i trong qu trnh thc hin chng, nhng iu kin bt nh th hin ch thng tin khng
y khin cho tm d on b thu hp nhng nhim v li yu cu phi ra quyt nh m
khng cho php ch i cho n khi hon ton c thng tin hiu r tnh hnh.
Trong iu kin nh vy, khi ch th qun tr nhn r c tnh hung hay tch lu
c kinh nghim cn thit th quyt nh s c sa i.
S iu chnh quyt nh khng nht thit ch l do xut hin tnh hung bt li m
nhiu khi n c thc hin do pht hin c cc kh nng mi m trc cha c d
kin, cc kh nng mi ny nu c nm bt v khai thc kp thi s em li hiu qu cao
hn kt qu d nh, v th cn c nhng sa i quyt nh.
Ngi lnh o cn c bn lnh v dm chu trch nhim sn sng ng u vi
nhng phn i iu chnh quyt nh, trnh tnh trng quyt nh qu li thi, gy tm
trng chn chng cho ngi thi hnh. Mt khc, cn phi ch l nhng sa i nh khng
cn bn s ch to nn s xo trn v mt t chc, gy ra s mt n nh ca nhim v v dn
n nhng thit hi ln hn so vi vic khng sa i.
- Tng kt tnh hnh thc hin quyt nh
Trong mi trng hp, khng k l quyt nh c c thc hin y v ng hn
hay khng, u cn c rt kt qu thc hin quyt nh. Qua vic tng kt, cc tp th, c
nhn bit c h lm vic nh th no, t kt qu ra sao, lao ng ca h c tm quan
trng nh th no cho x hi. cng l s hc tp thc tin t chnh cng vic ca mnh, gp
phn lm phong ph kho tng kinh nghim qun tr, kim tra hiu qu ca qu trnh ra v
thc hin quyt nh qun tr. Vic tng kt phi c xem xt chu o tt c cc giai on,
phn tch r tt c nhng thnh cng cng sai lm, thiu st.
Vic tng kt bao gm nhng ni dung chnh sau y:
+ nh gi tnh hnh thc hin mc tiu, xc nh r kt qu, cht lng, lun chng v
phng hng ca quyt nh.
+ Pht hin nhng tim nng cha c s dng trong qu trnh thc hin quyt nh.
+ Phn tch, tm chnh xc cc nguyn nhn ca s chnh lch gia cc ch tiu kinh t
+ k thut v sn xut x hi so vi mc ra trong quyt nh ban u.
+ a ra nhng kt lun v kin ngh ci tin i mi c ch qun tr.
Tng kt thc hin quyt nh l kt thc chu k qun tr c, m u cho chu k qun tr
mi, do khi tng kt cn s dng tng hp cc phng php theo quan im h thng. Cn
phi xy dng k hoch tng kt, la chn v kim tra nhng thng tin cn thit, tm ra nhng
nguyn nhn thnh cng hoc tht bi v nh gi tng hp
6.2- Qun tr s thay i ca t chc
S thay i t chc l quy lut khch quan, c bit ngy nay pht trin t chc l chin
lc ca cc doanh nghip nhm thay i nng cao tnh hiu qu. Thay i t chc ti to
li c cu t chc hnh ng ph hp vi tnh hnh mi theo hng pht trin t chc bao
gm c s thay i v c cu cng ngh, nhim v. Song c bn l thay i con ngi
6.2.1- Thay i v l do cn phi thay i
Thay i c ngha l lm cho s vt khc i. Ni cch khc thay i t chc l nhng c
gng c k hoch hoc khng c k hoch nhm hon thin, i mi t chc theo cch thc c
th gip n thch nghi c vi nhng thay i ca mi trng hoc t c nhng mc ch
mi. Nh vy, thc cht ca s thay i l tng bc hin i ho qun tr m bo s thch
ng ca doanh nghip vi mi trng kinh doanh. Mc tiu ca thay i l nhm nng cao
cht lng ca cc hot ng qun tr, thng qua m bo tnh hiu qu v sc sng cho
doanh nghip
Qun tr s thay i l qu trnh thit k v thc hin c tnh ton s i mi t chc
theo hng thch nghi vi nhng thay i ca mi trng hoc nhng mc ch mi
L do dn ti s thay i ca t chc l v:
- C cu t chc ca doanh nghip phi c thit k ph hp vi s thay i v thc
y tnh sng to ca nhn vin
- Thay i ph hp vi nn kinh t th trng hin i v tnh cht cnh tranh mi
- Thay i ca t chc lun thch nghi vi s bin i nhanh chng v khng ngng
ca mi trng
- Thay i l tin nng cao hiu qu hot ng doanh nghip
Lch s kinh t v chnh tr nhng nm gn y cho thy thnh cng thuc v nhng ai
bit chuyn hng ng lc. S thay i c th v nhng l do bn trong nh s chuyn hng
hot ng ca t chc. Nhng n thng bt ngun t sc p ca cc lc lng thuc v mi
trng bn ngoi nh chnh sch ca chnh ph, nhu cu mi ca ngi tiu dng...Nhng sc
p thc y s thay i c th nhn nhn nh nhng mi e do m cng c th coi l cc c
hi cho s pht trin ca t chc. Chng c th to ra trng thi tuyt vng nhng cng c th
l ng lc pht huy kh nng sng to ca con ngi. Nhng phn ng v kt qu s ph
thuc vo vic cc nh qun tr hiu cc sc p ny nh th no v he lm g vi chng.
Tr lc i vi thay i c th xut hin t nhng lc lng chng ph bn ngoi
nhng thng ny sinh t nguyn nhn bn trong, gn lin vi phong cch qun tr, c cu, th
ch v vn ho t chc. Con ngi lun c qun tnh trong nhn thc, thi v hnh vi. H
c xu hng mun duy tr nhng g quen thuc , v khng sn sng i u vi nhng hu
qu khng r rng m s thay i em li. Qu trnh thay i s din ra khi mi quan h cn
bng gia cc yu t thc y s thay i v cc yu t cn tr s thay i bi ph v nghing
v cc yu t thc y.
6.2.2- Ni dung ca s thay i t chc
S thay i ca t chc c th c thc hin theo cc hng:
- Thay i c cu. S thay i ny s dn n vic b tr sp xp li cc b phn cu
thnh t chc nh cc mi lin h truyn thng, dng cng vic, cp bc qun tri mi c
cu nng cao hiu qu hot ng ca b my, bao gm c cu t chc qun tr, phng thc
hot ng v i ng cn b qun tr. Nhng thay i c cu c thc hin thng qua:
+ Thit k li t chc: chuyn t c cu c hc, my mc sang c cu hu c linh hot
+ Thc hin phn quyn: To nn cc b phn nh t qun nhm tng ng lc cho
cc thnh vin, v tp trung s quan tm ca h vo cc hot ng u tin hng u trong t
chc. Phn quyn khuyn khch cc b phn tm cch thch ng c cu v cng ngh mi
vi nhim v v mi trng ca n.
+ Ci tin dng cng vic v hp nhm mt cch thn trng cc chuyn mn: c th
lm tng nng sut, cht lng, tnh thn ng i v tnh sng to ca ngi lao ng.
- Thay i cng ngh. Thay i ny bao hm s hon thin, i mi trang thit b, quy
trnh hot ng, k thut, nghin cu hoc cc phng php sn xut. Cng ngh sn xut l
yu t quan trng nh hng n c cu t chc. S thay i ng thi c cu v cng ngh
gip m rng cng vic v lm phong ph cng vic gip tng cng kh nng hot ng ca
t chc.
- Thay i con ngi: Khc vi hai cch tip cn c cu v cng ngh c gng lm
tng kh nng hot ng ca t chc nh thay i hon cnh lm vic, cch tip cn thay i
con ngi c gng thay i hnh vi ca ngi lao ng bng cch tp trung vo k nng, thi
, nhn thc v k vng ca h. Bin php thc hin l thay i phng php v t duy qun
tr nhm thc y tnh ch ng sng to ca cn b cng nhn vin, cho php h tham gia
nhiu hn vo qu trnh gii quyt nhng vn khc nhau ca doanh nghip, khuyn khch
nhng tng mi v sng kin mi ca mi ngi trong doanh nghip. Vic thay i t duy
c vai tr rt quan trng v n m bo cho vic i mi doanh nghip thch ng vi nhng i
hi pht trin kinh t k thut hin i.
6.2.3- Nhng hnh thc thay i t chc
- Thay i c tnh hon thin: l lm cho nhng yu t nht nh ca t chc tt hn
v gip cho t chc t kt qu cao hn trong hot ng. Qu trnh hon thin lun din ra lin
tc, n khng to ra nhng bin i v cht cho t chc m ch ci thin tnh hnh c
- Thay i c tnh qu . l s thay i tm thi tng bc, trc khi nhng yu
t nht nh ca t chc t c trnh pht trin vt bc v cht nhm thch ng vi tnh
hnh mi
- Thay i c tnh bin i. L a t chc ln mt bc pht trin mi vt bc v
cht nhm thch ng vi tnh hnh thc t. Vic thay i ny nhiu khi dn n vic nhn thc
li mc ch, tiu chun, phong cch lnh o, vn ho ca t chc.
Qu trnh xc nh nhng thay i cn thit cho t chc chnh l vic hnh thnh tm
nhn tng lai ca t chc. Hnh nh tng lai ca t chc c th ch n thun l vic hon
thin nhng g c; c th l vic tho ra mt hnh nh mi, m qua nhiu bc chuyn i
t chc s t c; c th l ci g hon ton mi , cha thc s r rng ngay by gi,
nhng chc chn l s khng ging nh hnh nh hin ti ca t chc.
6.2.4- Yu t thi gian i vi s thay i
- Thi im thc hin thay i
+ Nn thc hin bt u thay i khi d bo c nhng sc p xy ra. Sc p ny
thng t mi trng bn ngoi t chc nh i th cnh tranh, chnh tr, lut phpTuy
khng phi l qu nghim trng e do n s sng cn ca t chc nhng c nh gi l l
do xc ng cho s thay i. V d nh i th cnh tranh lin tc cho ra i cc sn phm
mi, doanh nghip c th c cu li b phn R&D ca mnh.
+ Thi im thc hin thay i c th bt u khi t chc ang ng trc mt mi e
do hin hu s sng ca t chc, mi ngi u nhn ra iu v ang bit rng khng c
s la chn no khc l thay i.
Khi no nn thc hin s thay i l vic cm nhn tinh t v thi gian. T chc phi
la chn ng thi im cn thc hin s thay i v kh nng lm vic . Thc t khng
phi lc ny hai kha cnh ny cng i lin vi nhau.
- Thi gian v tc thay i
C nhiu cu hi cn tr li: S tn bao nhiu thi gian thit k cc k hoch v
chng trnh thay i? S thay i din ra bao lu? Qu trnh tin hnh nhng iu chnh cn
thit s din ra nh th no? Liu c d dng hn cho t chc nu thc hin s thay i nhanh
chng?
Li gii cho nhng cu hi trn ph thuc vo nhiu yu t mi trng, ni dung thay
i, loi hnh thay i, sc mnh ca nhng ng h v cn tr, kh nng qun l thay i,
ngun lc ca t chc
6.2.5- Phn ng i vi s thay i
Mi thay i u lm ny sinh hai lc lng i lp nhau: mt th i theo hng thay i,
lc lng khc th km hm s thay i. Biu hin phn i c th l hoi nghi, th ng,
kch vng mt, nh cng, xung t, chm chp hoc hng hi qu mc chng t rng vic
thay i khng em li kt qu, tung tin n Cc phn i c th tin hnh ngm ngm hoc
cng khai, mang tnh c nhn hay tp th.
Tuy vy, nhiu khi tr lc i vi s thay i li l cn thit v n c th gip t chc
trnh c nhng thay i tu tin.
chuyn t thi i nghch sang thi hp tc, cc nh qun tr cn lm nhng
vic sau:
- Suy ngh k v nhng phn i, cho phn i l:
+ Phn ng t nhin ca con ngi t bo v
+ Mt bc tch cc tin ti thay i
+ ng lc cng lm vic
+ Thng tin quan trng trong qu trnh thay i
+ Khng phi l vt cn ng tin ti s thay i
- Gip h c nhng bc u tin:
+ Chp nhn cm xc ca mi ngi
+ Lng nghe nhng li ku ca, phn nn
+ Lm cho mi ngi yn tm bng cch cung cp thng tin; ch cho h thy ci c
li thi v nht thit phi chm dt; khng nh kt qu mong i
+ Cung cp nhng ngun lc cn thit v ng h h thc hin thay i.
- Duy tr ng lc cho qu trnh thay i:
+ Khng nh t chc lun ng h h mo him
+ Lun khng nh mc ch lu di v nhng ci c m s thay i mang li
+ Gip nhn vin khm ph nhng kh nng c th ca s thay i
+ Li ko h vo qu trnh ra quyt nh
+ Thc hin qu trnh qun l s thay i theo nhm
+ Cho con ngi nhng c hi pht trin c nhn t s thay i.
6.3- Qun tr xung t
6.3.1- Khi nim
Xung t l s i u pht sinh t s khng nht tr do cc bn c nhng mc tiu, t tng,
tnh cm tri ngc nhau.
Cc quan im v xung t: Quan im truyn thng cho rng xung t th hin s b
tc trong nhm v c hi, v vy cn trnh xung t. Quan im hnh vi cho rng xung t l
kt qu t nhin v khng thr trnh khi trong bt k mt nhm no. N khng c hi m
ng hn l cn c th th thnh mt ng lc tch cc trong vic ra quyt nh hot ng ca
nhm. Quan im tng tc cho rng xung t c th l nglc tch cc ca nhm v mt s
xung t l ht sc cn thit gip nhm hot ng c hiu qu.
Qun tr xung t l s dng nhng bin php can thip lm gim s xung t qu
mc hoc gia tng s i lp trong tnh trng mu thun qu yu. Ngi qun l thit lp mt
mc xung t m ng ta cho l ti u cho hot ng hin hu ca t chc tin hnh kim
sot xung t. Cc bin php qun l c p dng khi xung t qu ln, trong trng hp
ngc li th kch thch gia tng xung t n mc hiu qu.
6.3.2- Ngun gc ca xung t trong t chc
Xung t trong t chc c th bt ngun t:
- S ph thuc ln nhau i vi nhim v: Xy ra khi hai hay nhiu nhm ph thuc ln nhau
hon thnh nhim v ca h v tim nng xung t tng ln khi mc ph thuc ln nhau
tng ln.
- Mc tiu khng tng ng: Gia cc b phn khc nhau ca t chc c th xy ra s
khng tng ng v mc tiu do nhng mc tiu c nhn ca h.
- Kh nng xung t s tng ln trong nhng iu kin khan him ngun lc. Khi ngun
lc hn ch, cc nhm b y vo cnh tranh mang tnh n thua v nhng cuc cnh tranh nh
vy thng dn ti s xung t phi chnh thc.
- Nhng sai lch v thng tin c th l c d nm c th lc cng l nhng
nguyn nhn tim tng xung t.
- S dng e do: Mc xung t tng ln khi mt bn c nng lc trong vic e do
pha bn kia. Khi khng c s e do, cc bn dng nh c s hp tc nhiu hn v hng
ti vic pht trin cc quan h hp tc. Khi mt bn c kh nng e do pha bn kia thng
khng thng bo v s e do m s dng n
- S gn b ca nhm: Khi cc nhm cng tr ln gn b, xung t gia cc nhm cng
tng. V c hai nhm theo ui cng mt mc tiu nhng ch c mt nhm c th t ti. Khi
cc nhm ny tr ln on kt th to ra thi thng cm ln nhau. iu ny ch ra rng cm
gic ca s th ch v s ph phn c th tn ti gia hai nhm cng lm vic vi nhau trong
mt t chc, thm ch trong trng hp h khng c s tng tc qua li cng nh khng
cnh tranh v nhng ngun lc khan him.
- Thi thng - thua: Khi hai nhm tng tc trong cuc cnh tranh, chng ta d dng
hiu ti sao xung t n ra
6.3.3- Cc hnh thc xung t
Xung t c hai loi: xung t chc nng v phi chc nng
- Xung t chc nng: L s i u gia hai pha m s i u ny nhm hon thin
hoc mang li li ch cho vic thc hin nhim v ca t chc.
Nhng xung t chc nng c th dn ti vic khm ph ra nhng cch thc hiu qu
hn trong vic cu trc t chc, nhn dng tt hn v nhng thay i chin lc cn thit cho
s tn ti, iu tit v chp nhn nhng quan h / quyn lc trong t chc cng nh gia cc t
chc
Trong mt s gii hn nht nh xung t to ra s cng thng v iu ny thc y cc
c nhn hnh ng theo hng ny, xung t to ra mc cao ca nng sut v s tho mn
Nhng xung t chc nng ch c th to ra li ch tch cc cho t chc, nu n c
qun l mt cch ng n.
- Xung t phi chc nng: L bt k s tng tc no gia hai pha m n cn tr hoc
tn ph vic t ti mc tiu ca t chc. Vic thc hin nhim v ca t chc l thp khi mc
xung t gia cc nhm l thi cc cao hoc thp. Khi mc trung bnh xung t to
ra mc cao ca vic thc hin nhim v
6.3.4- Cc bin php gii quyt v loi tr xung t
- Khuyn khch cc xung t chc nng: Mt mc nht nh ca xung t l cn thit
khuy ng v ng vin cho vic to ra cc tng sng tc v ng vin mi ngi t ti
mc cao ca vic thc hin nhim v
C bn cch to ra xung t chc nng l:
+ Thay i dng thng tin: Cc nh qun tr s dng thng tin mt cch khng chnh
thc to ra xung t bng cch l, lm r r cc thng tin gi v thng tin mt
+ To ra s cnh tranh: Bng vic khuyn khch vt cht v nhng phn thng khc c
th duy tr bu khng kh cnh tranh v iu nygp phn vo vic to ra xung t chc nng.
Nhng phn thng c a cho nhng ngi thng cuc phi sc hp dn v c kh
nng ng vin vic thc hin tt nhim v v nhng ngi thua phi khng cm thy s tht
bi ca h l mt mt to ln
+ Thay i c cu t chc: T chc c th c cu trc theo cch lm tng hoc gim
xung t
+ Thu cc chuyn gia bn ngoi
- Hn ch cc xung t phi chc nng gy cn tr vic thc hin mc tiu chung bng
cch:
+ N trnh mu thun: L khuynh hng tm cch rt ra khi tnh hung xung t hay
gi tnh trng trung lp
+ Dn xp n tho: L khuynh hng gii quyt cc xung t bng cch ti thiu ho
hay ch ng nhng khc bit v nhn thc hay hnh ng thng qua s ch trng vo nhng
li ch chung
+ i u: L s dng quyn lc p buc ngi khc v yu cu ngi khc ng
vi quan im ca bn
+ Tho hip: Th hin khuynh hng m cc c nhn chp nhn s hy sinh mt s
quyn li ca h bng cch a ra cc nhng b nhm t c s tho thun
+ Hp tc: L s sn sng nhn din nhng nguyn nhn ch thc ca xung t, s
s chia thng tin rng ra trong ni b v tm kim nhng gii php c li cho tt c cc bn
6.4- Qun tr ri ro
6.4.1- Quan nim v ri ro v qun tr ri ro
Ri ro trong kinh doanh l cc s c xy ra ngu nhin khng mong mun v c hi cho
cng vic kinh doanh ca cc doanh nghip. Cn phn bit ba trng hp: xc nh (khi xc
sut xy ra s kin bng 1), ri ro (khi xc sut xy ra s kin b hn 1) v bt nh (khi khng
xc nh c xc sut xut hin s c)
Qun tr ri ro l mc m trong ngi ra quyt nh c th xc nh c vn
cn gii quyt, nh gi c t l xc sut m s vic c th xy ra, nhn din cc gii php
khc nhau v t l xc sut v kt qu ca mi gii php
6.4.2- Cc loi ri ro
- Phn loi theo bn cht. Theo cch phn loi ny, ri ro bao gm:
+ Cc ri ro v kinh t, bao gm cc ri ro kinh t v m (v d s thay i cc lut php
v chnh sch gy nn bt li cho doanh nghip), cc ri ro kinh t do mi trng kinh doanh
ca doanh nghip gy ra (v d hng ho m do quan h cung cu bt li, tnh th cnh tranh
bt li cho doanh nghip).
+ Cc loi ri ro trong qu trnh sn xut: s c hng hc ca my mc, gin on cung
cp in, nc, tai nn lao ng, chy, n,..
+ Cc ri ro do mi trng t nhin (ng t, ma bo, lt,)
+ Cc ri ro v x hi v chnh tr (thay i chnh ph, mc thu nhp ca ngi tiu th
thay i t ngt, dch bnh, m au, chin tranh)
- Phn loi theo mc khng ch ca con ngi, phn ra:
+ Ri ro c th khng ch
+ Ri ro khng th khng ch (bt kh khng)
- Phn loi theo mc khch quan v ch quan
+ Ri ro khch quan, hay cn gi l ri ro t nhin, ri ro thun tu
+ Ri ro c tnh cht ch quan do quyt nh sai ca con ngi gy nn
6.4.3- Tin trnh qun tr ri ro
- D on ri ro c th xy ra. qun tr trnh c ri ro cn d on c ri ro c
th xy ra. T xc nh c xc sut xy ra
- nh gi mc tc ng ca ri ro. Trong bc ny, trn c s d on ri ro c th
xy ra, cc nh qun tr cn thu thp thng tin nh gi c mc tc ng ca ri ro n
cc hot ng ca t chc
- ra cc bin php phng chng ri ro. Cc nh qun tr phi tm ra cc bin php
trn cc thng tin thu thp c. Cc bin php ny c th da vo cc s liu qu kh hoc
da vo kinh nghim ca mi nh qun tr
6.4.4- Cc phng php phng nga v qun tr ri ro
Ni chung c 5 phng php t chc c th qun tr ri ro. l:
+ Trnh khi ri ro: chn phng n c xc sut trnh khi thit hi kh cao. Tuy nhin,
y l mt gii php khng tch cc bi phm vi ng dng rt hn ch.
+ Phng nga thit hi v hn ch ri ro: p dng nhng bin php ngn chn thit
hi nh lp t thit b bo ng, thit b an ton, trang b kin thc cho tng c nhn v cng
ng v quy tc an ton gim bt thit hi.
+ T bo him: lp qu d phng ri ro da trn d bo nhng thit hi vi chnh
xc c th chp nhn c.
+ Phong to ri ro: l to ra ro chn trn tt c cc phng din ca mt giao dch
cc loi ri ro c th b p c. Phong to ri ro thng c p dng gii quyt nhng
ri ro hi oi, hay s thay i bt thng v gi c trn th trng hng ho
+ Chuyn giao ri ro: thng qua bo him.
- Cc bin php giai on xy dng phng n sn xut - kinh doanh, bao gm:
+ Bo m cht lng ca d bo, iu tra, kho st, thng tin, tiu chun tnh ton,..
khi lp phng n
+ Khi lp d n u t phi bo m cc mt: an ton t nhin, an ton cng ngh v t
chc, an ton v ti chnh, p dng cc phng php phn tch phng n trong iu kin ri
ro.
+ Khi lp k hoch phi tnh n ri ro thng qua cc k hoch d phng, bo m tnh
linh hot ca k hoch.
+ Khi la chn hnh thc t chc ca doanh nghip phi bo m tnh a nng cn thit,
p dng cc hnh thc t chc cho php phn tn ri ro (cng ty c phn)
+ Nng cao cht lng ca vic thm nh, xt duyt phng n.
- Cc bin php giai on ch o iu hnh thc hin, bao gm
+ Nghin cu k phng n thit k v tnh hnh c th trc khi i vo thc hin, c
bin php cng ngh v t chc thch hp.
+ Tn trng quy trnh cng ngh, bo m vng chc v tin cy ca my mc thit b,
s dng cng nhn v cn b ng theo yu cu v tay ngh v sc kho
+ Tn trng quy tc an ton sn xut v an ton lao ng
+ Tng cng kim tra, gim st, p dng l thuyt iu khin v cng ngh thng tin.
+ T chc d tr v mua bo him
+ Phi hp tt gia t khc phc ri ro v phn tn ri ro cho ngi khc (thng qua
mua bo him v cc iu khon ca hp ng sn xut kinh doanh)

Tài Liệu Căn Bản Đào Tạo Trưởng Phòng- Phó Phòng- Lãnh Đạo Cấp Trung

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tài Liệu Căn Bản Đào Tạo Trưởng Phòng- Phó Phòng- Lãnh Đạo Cấp Trung

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bi ging mn Qun tr hc

Khoa Kinh t - Trng H Phm Vn ng Trang 1

You might also like