Enerji Dnm

(veya Elektrik Makine Temelleri)

Elektrik Makinalar ve Transformatrler
Elektrik makinas mekanik enerjiyi elektrik enerjisine veya
elektrik enerjisini mekanik enerjiye dntren bir cihazdr.
Mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dntryorsa
Generatr, elektrik enerjisini mekanik enerjiye
dntryorsa Motor olarak isimlendirilir.
Transformatrler bir gerilim seviyesindeki elektrik enerjisini
baka bir gerilim seviyesindeki elektrik enerjisine dntren
cihazlardr.(Yaltm transformatrleri hari).
Elektrii retmek iin generatr, iletmek ve datmak iin
transformatr ve mekanik enerjiye evirmek iin elk.
motoruna ihtiya vardr.

Dairesel Hareketle Alakal Tanmlar
Dairesel hareketle alakal tanmlar ve kanunlar aada ksaca
zetlenmitir.
Asal pozisyon (): Keyfi bir referans noktasndan llen
llen deerdir. Birimi radyan veya derecedir. Dorusal
hareketteki yolun karldr.
Asal hz (m, fm, nm): Zamana gre asal pozisyondaki
deiim miktardr. Dorusal hareketteki hzn dairesel
hareketteki karldr.


( )
( )
m m
(radyan/sn), f devir/sn
2
n =60f devir/dakika
m
m m
d
dt
e u
e = =
t
Asal ivme (): Birim zamanda asal hz deiimidir.
Dorusal hareketteki ivmenin dairesel hareketteki karldr.


Moment (): Bir cisim zerindeki bkme kuvveti olarak tarif
edilir. Dorusal hareketteki hza etki eden kuvvetin dairesel
hareketteki karldr.

Newtonun Dnme Kanunu: Dnen bir cisme uygulanan net
moment o cismin atalet momenti ile asal ivmenin arpmna
eittir (=J.). Bu ifade dorusal hareketteki F=m.aya karlk
gelir.
(W): Bir cisme bir dairesel yol boyunca bir momentin
uygulanmasdr.




2
d
= (rad/sn )
dt
KuvvetDaire Merkezine Dik mesafe (Birimi:Newton.Metre) t =
W d Moment sbt ise; W= , = t tu
}
G (P): Birim zamanda yaplan i veya iteki art miktardr.







( )
dW d d
P(watt)= = = =(N.m)(rad/sn)
dt dt dt
(lb.ft)n(dev/dak)
P(watt) =
7 04
(lb.ft)n(dev/dak)
P(hp)=
5252
.
Manyetik Alan-Elektrik Makine Temel lkeleri
Akm tayan bir iletken etrafnda bir manyetik alan oluur.
Zamanla deien bir manyetik alann etkisinde kalan bobinde
bir gerilim indklenir. (Transformatr)
Manyetik alan ierisinde bulunan ve iinden akm geen bir
iletkende bir kuvvet indklenir. (Motor)
Manyetik alanda hareket eden bir sargda gerilim endklenir.
(Generatr)

Amper kanunu: zerinden akm
geen bir iletkenin evresinde bir
manyetik alan oluur. Bu durumda
manyetik dolanm iletkenden
geen akmla doru orantldr.


Manyetik ak younluu (B,
Henry/m) ile manyetik alan
iddeti arasnda;

bants vardr.




=
net
c
H dl I
Hl Ni

=
}
B H =
(Weber/metre2 veya Tesla): malzemenin manyetik
geirgenliidir. Belli bir malzemede manyetik alan
oluturmann greceli kolayln gsterir.


Ak younluunun genlii:

Belirli bir alandaki toplam ak:

Eer ak younluu vektr A alanna dik ve bu alandaki
ak younluu sabit ise; =BAdr. Birimi Weberdir.



7
0 0
4 10
r
, H / m

= = t
c
Ni
B H
l

= =
A
B dA | = -
}
Manyeto motor kuvveti (MMK) elektik devresindeki
elektromotor kuvvetin manyetik devredeki karldr.
F =Ni (A.s)

Bir elektrik devresindeki ohm kanunun benzeri
manyetomotor kuvvet iinde geerlidir: F =R
Burada R devrenin relktans olup elektrik devresindeki
direncin karldr: R = lc / A. Birimi Wb/A.sdr.

Relktansn tersi permenans olup elektrik devrelerindeki
iletkenliin karldr: P =1/R

Seri relktanslarn edeeri ve paralel relktanslarn
edeeri elektrik devrelerindeki seri ve paralel direnlerin
edeer hesabyla ayndr.


Elektriksel devreye benzetimle yaplan hesaplar gerek
sonucun %5i hassasiyettedir. Bunun sebebleri;
Manyetik devredeki aknn tamamnn manyetik ekirdek
zerinden yolunu tamamlad varsaylr. Halbuki azda olsa
bir kaak ak mevcuttur.
Relktans hesabnda ekirdein kesit alan ve aknn ortalama
yolu dikkate alnr.
Ferromanyetik malzemelerde geirgenlik malzemedeki ak
miktaryla deiir.
Bir ekirdekteki ak yolunda bir hava aral mevcutsa hava
aralnn etkin kesit alan ekirdeinkinden daha byk
olacaktr. Bu genilemeye hava aralndaki manyetik alann
saaklama etkisi sebep olur.