Osce Odihr Report On Local Elections in Macedonia 2013

Zyra pr Institucione Demokratike dhe t Drejtat e Njeriut
ISH-REPUBLIKA JUGOSLLAVE E
MAQEDONIS

ZGJEDHJE LOKALE
24 mars dhe 7 prill 2013

OSBE/ODIHR Misioni pr Vzhgimin e Zgjedhjeve
Raporti Prfundimtar

Varshav
9 korrik 2013

TABELA E PRMBAJTJEVE

I. PRMBLEDHJE E SHKURTR ............................................................................................... 1
II. HYRJE DHE MIRNJOHJE ...................................................................................................... 3
III. KONTEKSTI POLITIK ............................................................................................................... 3
IV. KORNIZA LIGJORE ................................................................................................................... 4
V. SISTEMI ZGJEDHOR ................................................................................................................. 5
VI. ADMINISTRATA ZGJEDHORE ............................................................................................... 6
VII. REGJISTRIMI I VOTUESVE .................................................................................................... 8
VIII. REGJISTRIMI I KANDIDATVE ............................................................................................ 9
IX. FUSHATA ZGJEDHORE ......................................................................................................... 11
X. FINANCIMI I FUSHATS ........................................................................................................ 13
XI. MEDIAT ...................................................................................................................................... 15
A. KLIMA MEDIATIKE ..................................................................................................................................................... 15
B. KORNIZA LIGJORE ...................................................................................................................................................... 15
C. VZHGIMI I MEDIAVE NGA MVZ-JA E OSBE/ODIHR-S ......................................................................................... 17
XII. VZHGUESIT NDRKOMBTAR DHE T QYTETARVE ........................................ 18
XIII. ANKESAT DHE PARASHTESAT PARA DITS S ZGJEDHJEVE ................................ 18
XIV. DITT ZGJEDHORE ................................................................................................................ 20
A. VOTIMI N RRETHIN E PAR ......................................................................................................................................... 20
B. VOTIMI N RRETHIN E DYT ........................................................................................................................................ 21
C. NUMRIMI DHE SHPALLJ A E REZULTATEVE ................................................................................................................. 21
XV. ANKESAT DHE PARASHTESAT PASZGJEDHORE ......................................................... 22
A. ANKESAT DHE PARASHTESAT PR DITN E ZGJ EDHJ EVE N RRETHIN E PAR .............................................................. 22
B. ANKESAT DHE PARASHTESAT N RRETHIN E DYT ...................................................................................................... 23
XVI. REKOMANDIME ...................................................................................................................... 24
A. REKOMANDIME PRIORITARE ..................................................................................................................................... 24
B. REKOMANDIME T TJERA .......................................................................................................................................... 25
XVII. REZULTATET PRFUNDIMTARE ....................................................................................... 28
RRETH OSBE/ODIHR-IT .................................................................................................................... 30

ISH-REPUBLIKA JUGOSLLAVE E MAQEDONIS
ZGJEDHJE LOKALE
24 mars dhe 7 prill 2013

Raporti Prfundimtar i OSBE/ODIHR Misionit pr Vzhgimin e Zgjedhjeve
1

I. PRMBLEDHJE E SHKURTR

Pas ftess s marr nga Ministria pr Pun t J ashtme, OSBE Zyra pr Institucione Demokratike dhe t
Drejtat e Njeriut (OSBE/ODIHR) themeloi Misionin pr Vzhgimin e Zgjedhjeve (MVZ) pr ti
vzhguar zgjedhjet lokale t vitit 2013. MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s vlersoi prputhshmrin e procesit
zgjedhor me prkushtimet e OSBE-s dhe standardet e tjera ndrkombtare pr zgjedhje demokratike, si
dhe legjislacionin kombtar. Pr vzhgimin e zgjedhjeve m 24 mars, MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s i
bashkoi prpjekjet me nj delegacion vzhgues nga Kongresi i Autoriteteve Lokale dhe Rajonale t
Kshillit t Europs. MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s qndroi n vend pr ta vzhguar edhe rrethin e dyt
m 7 prill.

Zgjedhjet lokale t 2013 u administruan n mnyr efikase dhe ishn me konkurrenc t lart.
Megjithat, mbulimi partiak mediatik dhe mosndarja e qart e aktiviteteve shtetrore dhe atyre partiake,
nuk ofruan mundsi t barabarta pr garimin e kandidatve n zgjedhje. J an t nevojshme prpjekje t
mtutjeshme pr ti trajtuar mangsit dhe dykuptimsit n Kodin Zgjedhor, dhe pr prmirsimin e
besimit n listn e votuesve. N prgjithsi t dy ditt zgjedhore ishn t qeta dhe t organizuara, edhe
pse u vrejtn disa parregullsi procedurale.

Zgjedhjet u mbajtn gjat bojkotimit t Kuvendit dhe shpalljes pr bojkotimin e zgjedhjeve nga ana e
Lidhjes Socialdemokrate t Maqedonis (LSDM), q prfundoi m 1 mars, n baz t marrveshjes s
ndrmjetsuar nga Bashkimi Europian, ndrmjet udhheqsve t LSDM-s dhe t Organizats s
Brendshme Revolucionare Maqedonase Partia Demokratike pr Unitet Kombtar Maqedonas
(VMRO-DPMNE).

Korniza ligjore zgjedhore sht gjithprfshirse. Prve amandamenteve n nntor t vitit 2012, Kodi
Zgjedhor gjithashtu u ndryshua disa jav para zgjedhjeve, edhe at pr ta vazhduar afatin pr paraqitjen
e kandidatve. Ndonse nuk sht praktik e mir q korniza ligjore t ndryshohet m pak se nj vit para
zgjedhjeve, ndryshimi i fundit u b me konsensus gjithpartiak. Kodi Zgjedhor ende ka munges t
detajeve kye lidhur me regjistrimin e votuesve, regjistrimin e kandidatve, brjen fushat, financimin e
fushats, mbulimin mediatik dhe ankesat dhe parashtesat. Kto zbraztira krijuan hapsir pr interpretime
konfliktuoze dhe zbatim jokonzistent t Kodit Zgjedhor.

Komisioni Shtetror Zgjedhor (KSHZ) funksionoi n mnyr efikase dhe transparente, duke iu
prmbajtur shumics s afateve t caktuara zgjedhore. Megjithat, gjat shqyrtimit t ankesave dhe
parashtesave, KSHZ-ja votoi prgjat vijave etnike, gj e cila ndikon negativisht n paanshmrin dhe
kolegialietin e saj. Prderisa mbledhjet e KSHZ-s ishin t hapura pr publikun, disa komisione
zgjedhore komunale (KZK) nuk njoftuan paraprakisht pr mbledhjet e tyre dhe morrn vendime n
grupe joformale t puns, duke e zvogluar kshtu transparencn e puns s tyre. Shumica e KZK-ve u
ballafaquan me problem financiare, pr shkak se nuk i morrn n koh fondet e nevojshme.

1
Versioni n gjuhn angleze i ktij raporti sht dokumenti i vetm zyrtar. J an siguruar edhe prkthime jozyrtare n
gjuhn maqedonase dhe n gjuhn shqipe.
Ish-Republika Jugosllave e Maqedonis Faqe: 2
Zgjedhjet lokale, 24 mars dhe 7 prill 2013

T drejt vote n kto zgjedhje kishn gjithsej 1,743,403 qytetar. Sipas Ministris pr Pun t
Brenshme, rreth 119,000 persona jan mnjanuar nga lista zgjedhore e votuesve pr shkak se nuk kan
pasur letrnjoftime ose pasaporta biometrike. Pastrimi i lists zgjedhore t votuesve e gzoi prkrahjen e
t gjitha partive kryesore. Prkundr besimit t shtuar n saktsin e lists zgjedhore t votuesve, disa
ankesa vazhduan t parashtrohen, duke prfshir edhe ditn e zgjedhjeve. Siq sht cekur n raportet
paraprake t MVZ-s s OSBE/ODIHR-s procedurat pr prgatitjen dhe mirmbajtjen e listave do t
ken dobi nga prmirsime t mtutjeshme.

Regjistrimi i kandidatve ishte prfshirs dhe u ofroi votuesve przgjedhje t ndryshme. U dorzuan
gjithsej 350 lista pr kryetar komunash dhe 480 lista pr kshilla komunal nga 16 parti politike, 8
koalicione dhe 97 grupe qytetarsh. Mirpo, vazhdimi i afatit pr paraqitjen e kandidatve n kto
zgjedhje nuk vlente n mnyr t barabart edhe pr kandidatt e pavarur. Kjo sht n kundrshtim me
parimet q jan parapar n paragrafet 7.5 dhe 7.6 t OSBE Dokumentit t Kopenhags t vitit 1990, ku
krkohet nga autorietet q ta respektojn t drejtn e t gjith kandidatve pr t garuar pr funksione
publike, pa kurrfar diskriminimi.

N prputhje me krkesat ligjore, nj n do tre vende n listat e kandidatve pr kshilltar, n
prgjithsi, ishte i rezervuar pr gjinin m pak t prfaqsuar. Edhe pse m par nuk kishte asnj
kryetare komune, n kto zgjedhje u zgjodhn 4 nga 32 femra kandidate. Kriteri pr prfaqsimin gjinor
n organet e administrats zgjedhore n prgjithsi u respektua.

Kandidatt kishn mundsi q t bjn fushat t lir dhe pa pengesa. Edhe pse fushata ishte aktive, n
disa raste u njollos me tensione ndretnike. Akuzat pr friksimin e votuesve ishn t pranishme gjat t
gjith procesit zgjedhor dhe MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s vrejti disa raste t keqprdorimit evident t
resurseve shtetrore pr qllime t fushats. Kjo shtoi brengn pr mundsin e votuesve pr ta dhn
votn e tyre lirisht pa patur frik nga pasojat, siq edhe krkohet n paragrafin 7.7 t Dokumentit t
Kopenhags t OSBE-s. Przierja e aktivitetve shtetrore dhe partiake gjithashtu nuk sht n prputhje
me paragrafin 5.4 t OSBE Dokumentit t Kopenhags.

Amandamentet e fundit n legjislacionin pr financimin e fushats i prmirsuan afatet kohore,
transparencn dhe udhzimet pr dorzimin dhe revizionin e raporteve. Megjithat, shqetsime ende
mbesin sa u takon detajeve t raportimit, dispozitat pr zgjedhjet n rrethin e dyt, dhe pragjet e
ndryshme pr donacione t bra nga individ dhe persona juridik.

N vend ka nj numr t madh t mediave dhe ato jan t ndara prgjat vijave etnike dhe politike. Q
nga zgjedhjet e fundit, mbyllja e dy mediave elektronike dhe nj numr t mediave t shtypit e ka
zvogluar dukshm numrin e mediave t cilat kan qndrim kritik ndaj qeveris. Ndrkoh q mediat e
vzhguara nga MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s siguruan mbulim t gjer t fushats zgjedhore n lajmet e
tyre, transmetuesi publik dhe shumica e transmetuesve privat shfaqn nj favorizim t dukshm ndaj
partive n pushtet. Mediat elektronike rregullisht i prcjellnin aktivitetet qeveritare por dshtuan q t
bjn dallim mes aktiviteteve shtetrore dhe fushats s partis. Prderisa transmetuesi publik ndau koh
t lir pr emitim pa pages pr kandidatt dhe krijoi nj program special pr ti prezantuar aktivitetet e
fushats, kto u emituan jasht periudhs me shikueshmri m t madhe, duke e kufizuar numrin e
shikuesve potencial.

T dy ditt zgjedhore ishn t qeta dhe t organizuara, edhe pse u vrejtn disa parregullsi procedurale.
Vazhduan rastet e votimit grupor dhe fshehtsia e vots jo gjithmon u respektua. Disa parti dhe

vzhgues e shprehn shqetsimin e tyre lidhur me numrin e qytetarve nga diaspora t cilt ktheheshin
n vend pr t votuar pa mos pasur vendbanim, siq edhe krkohet nga vet ligji. Vzhgimi i numrimit
t votave n prgjithsi u vlersua pozitivisht, edhe pse n disa raste u vrejtn lshime procedural.
Gjat t dy rretheve, procesi i numrimit t votave u zhvilluar n mnyr profesionale, edhe prpos t
disa problemeve teknike t cilat u shfaqn n rrethin e par. Rezultatet e parakohshme nga t dy rrethet u
shpalln n ueb faqen e KSHZ-s, ashtu siq u pranuan nga KKZ-t, t ndara sipas komunave dhe
vendvotimeve.

KSHZ-ja nuk solli vendim pr shumicn e ankesave t dorzuara para dhe pas dits zgjedhore, dhe n
kt mnyr u mohoi ankuesve nj ila efektiv siq sht parapar n paragrafin 5.10 t OSBE
Dokumentit t Kopenhags. Gjykata Administrative i shqyrtoi ankesat n mnyr formale dhe vendimet
nuk ishn t prmbajtura. Kryetari i Gjykats Administrative dha dorheqje pas shpalljes s vendimit t
Gjykats lidhur me sfidat n rrethin e dyt. KSHZ-ja i shpalli rezultatet finale m 23 prill.

II. HYRJE DHE MIRNJOHJE

Pas ftess s marr nga Ministria pr Pun t J ashtme pr ti vzhguar zgjedhjet lokale t 24 marsit, dhe
n baz t rekomandimeve nga Misioni pr Vlersimin e Nevojave t zhvilluar prej m 28 deri m 31
janar, OSBE Zyra pr Institucione Demokratike dhe t Drejtat e Njeriut (OSBE/ODIHR) themeloi
Misionin pr Vzhgimin e Zgjedhjeve (MVZ) m 25 shkurt. MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s u kryesua nga
Ambasadori Geert-Hinrich Ahrens dhe prbheshte nga 11 ekspert t bazuar n Shkup dhe vzhgues
afatgjat t shprndar n mbar vendin.
2

Pr ditn e zgjedhjeve m 24 mars, u shprndan 215 vzhgues afatshkurtr, prfshir edhe delegacionin
15 antarsh nga Kongresi i Autoriteteve Lokale dhe Rajonale t Kshillit t Evrops. Nga gjithsej 2,976
vendvotime, votimi u vzhgua n 831 prej tyre. Numrimi i votave u vzhgua n 80 vendvotime. Nga
gjithsej 81 KZK, procesi i grumbullimit t rezultateve u vzhgua n 66 nga 81 komisione zgjedhore
komunale. MVZ mbeti n vend me kapacitet t zvogluar pr ta vzhguar rrethin e dyt t zgjedhjeve m
7 prill. Gjithsej, kishte vzhgues nga 30 shtete antare t OSBE-s.

Procesi zgjedhor u vlersua nga aspekti i prputhshmris s tij me prkushtimet e OSBE-s dhe
standardet e tjera ndrkombtare, si dhe me legjislacionin vendor. Ky raport prfundimtar pason pas dy
Deklaratave pr Konstatimet dhe Prfundimet Preliminare t publikuara m 25 mars dhe 8 prill.

MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s falenderon Ministrin pr Pun t J ashtme pr ftesn pr ti vzhguar
zgjedhjet, Komisionin Shtetror Zgjedhor pr bashkpunimin dhe pr sigurimin e dokumenteve pr
akreditim, dhe autoritetet e tjera shtetrore dhe lokale pr ndihmn dhe bashkpunimin. OSBE/ODIHR-
ja gjithashtu shpreh mirnjohje ndaj OSBE Misionit n Shkup dhe prfaqsive diplomatike t shteteve
pjesmarrse t OSBE-s, dhe organizatave ndrkombtare pr bashkpunimin e tyre prgjat tr
misionit.

III. KONTEKSTI POLITIK

2
T gjitha raportet paraprake t OSBE/ODIHR-s jan t qasshme n: http://www.osce.org/odihr/elections/fyrom.

Pas prjashtimit t dhunshm t deputetve opozitar dhe t mediave nga Kuvendi gjat votimit pr
buxhetin vjetor t shtetit m 24 dhjetor 2012, Partia Lidhja Socialdemokrate e Maqedonis (LSDM) dhe
disa nga partnert e saj t koalicionit filluan ta bojkotojn punn e Kuvendit. M 2 janar 2013, LSDM-ja
njoftoi se do ti bojkotoj edhe zgjedhjet lokale prderisa nuk plotsohen disa krkesa.
3
Tre partit m t
mdha etnike shqiptare, Bashkimi Demokratik pr Integrim (BDI), Partia Demokratike Shqiptare
(PDSH) dhe Rilindja Demokratike Kombtare (RDK) nuk iu bashkangjitn bojkotit dhe e shpalln
qllimin e tyre pr t garuar gjat zgjedhjeve q nga sjellja e vendimit pr organizimin e tyre m 11
janar.

Partia n pushtet, Organizata e Brendshme Revolcionare Maqedonase Partia Demokratike pr Unitet
Kombtar Maqedonas (VMRO-DPMNE) dhe LSDM-ja nuk ishin n gjendje t gjejn kompromis pr ti
dhn fund krizs politike. Bojkotimi i zgjedhjeve lokale nga opozita prfundoi m 1 mars, vetm pasi
q Bashkimi Evropian ndrmjetsoi nj marrveshje ndrmjet udhheqsve t ktyre dy partive.
4
N nj
seanc urgjente e cila u mbajt ditn e ardhshme, Kuvendi e vazhdoi afatin pr regjistrimin e kandidatve
deri m 8 mars pr tu mundsuar kandidatve nga opozita q t regjistrohen.

Si rezultat i krizs politike, zgjedhjet fituan nj rndsi edhe m t madhe politike, jasht suazave lokale.
Lideri i koalicionit t VMRO-DPMNE-s kto zgjedhje i prshkroi si referendum pr ardhmrin e
vendit, ndrsa kryetari i LSDM-s theksoi q rezulatet e zgjedhjeve do t prcaktojn nse duhet t
mbahen zgjedhje t parakohshme parlamentare ose jo. Poashtu, kto zgjedhje n mas t gjer u
konsideruan si nj test i rndsishm n kontekst t ambicies s prbashkt t t gjitha partive kryesore
politike pr ta avancuar integrimin euroatlantik t vendit.

Zgjedhjet lokale t vitit 2013 ishin t parat pas bashkimit t pes komunave n komunn e vetme t
Krovs.
5
Zvoglimi i numrit t komunave dhe ndryshimi i profilit demografik t Krovs, krijoi nj
konkurrenc t shtuar ndretnike n garn pr kryetar t ksaj komune dhe kshillin e komuns.

IV. KORNIZA LIGJORE

Korniza ligjore pr zgjedhjet lokale kryesisht prcaktohet me Kushtetutn dhe Kodin Zgjedhor.
6
Kodi
Zgjedhor u ndryshua n nntor t vitit 2012 n baz t rezultateve nga nj grup punues ndr-qeveritar, t
kryesuar nga Ministria pr Drejtsi, pr ti shqyrtuar rekomandimet nga raporti prfundimtar i vitit 2011
i MVZ-s s OSBE/ODIHR-s pr zgjedhjet e parakohshme parlamentare. Amandamentet u miratuan
me nj shumic t dobt n Kuvend (66 nga 123 antar t parlamentit), ku partit e opozits u
prmbajtn s votuari. Ndryshimet n shumic kishn t bnin me financimin e fushats, si dhe
amandamente teknike pr administrimin e zgjedhjeve lokale. N plotsim t amandamenteve nga viti

3
Kjo prfshinte: krkes pr mbajtjen e zgjedhjeve t parakohshme parlamentare, reforma t Kodit Zgjedhor,
shqyrtim t hollsishm t listave t votuesve, dhe dorheqjen e ministrave pr Financa, Pun t Brenshme dhe
Drejtsi, si dhe drejtorin ekzekutiv t transmetuesit publik, Radio Televizionit Maqedonas (RTM).
4
Teksti i marrveshjes mund t gjendet n: http://ec.europa.eu/commission_2010-
2014/fule/headlines/news/2013/03/20130301_en.htm.
5
N ndryshimet e Ligjit pr Organizim Territorial t Njsive t Vetqeverisjes Lokale n vitin 2008 u parapa
bashkimi i komunave t Krovs, Zajazit, Osllomes, Vraneshtics dhe Drgovs n nj komun t vetme t
quajtur Krov. Ky amandament sht efektiv q nga zgjedhjet lokale t vitit 2013, duke rezultuar n zvoglimin e
numrit t komunave prej 84 n 80.
6
Tjera ligje t ndrlidhura jan Ligji pr Veprimtari Radiodifuzive, Ligji mbi Partit Politike, Ligji pr Financimin e
Partive Politike, Ligji pr Npunsit Shtetror, Ligji pr Konfliktet Administrative, Ligji pr Vetqeverisje Lokale,
Ligji pr Organizimin Territorial t Njsive t Vetqeverisjes Lokale dhe Kodi Penal.

2012, Kodi Zgjedhor u ndryshua dy her disa jav para zgjedhjeve, pr ta vazhduar afatin pr paraqitjen
e kandidatve. Ndryshimi i fundit vetm e shtoi afatin skadues pr dorzimin e listave t kandidatve
deri m 8 mars dhe vlente vetm pr kto zgjedhje.
7
Afatet e tjera kohore n Kodin Zgjedhor nuk u
ndryshuan pr tu prputhur me vazhdimin e par. Kjo krijoi konfuzion mes palve t ndryshme lidhur
me at se kur duhet fushata zgjedhore zyrtarisht t filloj.

Edhe pse nuk sht praktik e mir q korniza ligjore t ndryshohet m pak se nj vit para zgjedhjeve,
ndryshimi i fundit u b me konsensus gjithpartiak.
8
Mirpo, zgjatja e afatit pr regjistrimin e
kandidatve vlente vetm pr partit politike dhe koalicionet, dhe jo edhe pr grupet e votuesve.
9
Kjo
sht n kundrshtim me parimet e prvijuara n paragrafet 7.5 dhe 7.6 t OSBE Dokumentit t
Kopenhags nga viti 1990, t cilat krkojn nga autoritetet q ti respektojn t drejtat e t gjith
kandidatve pr t garuar pr poste publike pa kurrfar diskriminimi.
10

Edhe pse u bn disa reforma sa i takon Kodit Zgjedhor lidhur me rekomandimet paraprake t
OSBE/ODIHR-s dhe Komisionit pr Demokraci prmes Ligjit (Komisioni i Venecis) t Kshillit t
Evrops, mbesin ende disa mangsi dhe dykuptimsi.
11
Kjo prfshin dispozita t detajuara pr rrethin e
dyt t zgjedhjeve lokale, financimin e fushats, regjistrimin e kandidatve, dhe procesin e ankesave dhe
parashtesave. N plotsim, n Kodin Zgjedhor nuk sht e rregulluar shtja pr at se si dhe kur
kandidatt e pavarur dhe listat e partive mund t trhiqen, gj e cila krijoi polemika kur disa parti
politike i trhoqn listat e tyre pak koh prpara zgjedhjeve. N kt kontekst, OSBE/ODIHR-ja e
prshndet marrveshjen mes dy partive m t mdha politike pr t vazhduar me procesin e reformave
elektorale pas ktyre zgjedhjeve.

Reformat e Kodit Zgjedhor duhet ti trajtojn rekomadimet e identifikuara n kt raport, si dhe
raportet paraprake t OSBE/ODIHR-s dhe Konvents s Venecis. Rekomadohet q Kodit Zgjedhor
ti shtohen dispozita t qarta pr rrethin e dyt t zgjedhjeve lokale. Reformat duhet t jen
gjithprfshirse dhe t prfunduara shum koh prpara organizimit t zgjedhjeve t ardhshme.

V. SISTEMI ZGJEDHOR

Zgjedhjet pr kryetar t komunave dhe kshillet komunale mbahen do katr vjet, n gjysmn e dyt t
muajit mars. Secila prej 80 komunave dhe Qyteti i Shkupit zgjedhin kryetar komune dhe kshill
komunal. Kryetart e komunave zgjidhen sipas modelit t shumics q prbhet nga dy rrethe. Pr tu
zgjedhur kryetar komune n rrethin e par, kandidati duhet t fitoj m shum se 50 prqind t votave.

7
Amandamenti kaloi me at q 82 antar votuan n favor t tij dhe nj ishte kundr. Ishte hera e par q nga 24
dhjetori q LSDM-ja dhe partit e tjera opozitare t kthehen n Kuvend.
8
Kodi i Praktikave t Sjelljes s Mir lidhur me shtjet Elektorale i Komisionit t Venecis rekomandon q
elementet fundamentale t Kodit Zgjedhor [] t mos ndryshohen m pak se nj vit para zgjedhjeve.
http://www.venice.coe.int/webforms/documents/CDL-AD%282002%29023rev-e.aspx.
9
MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s sht e vetdishme pr s paku nj rast, edhe at n komunn e uer Sandevs, ku nj
grupi votuesish, lista e t cilve fillimisht u rrefuzua pr shkak t dorzimit t vonshm nuk iu lejua regjistrim me
afatin e ri kohor.
10
Paragrafi 7.5 i OSBE Dokumentit t Kopenhags thot se shtetet pjesmarrse duhet ta respektojn t drejtn e
qytetarve pr t krkuar post politik ose publik, individualisht ose si prfaqsues t partive politike ose
organizatave, pa kurrfar diskriminimi. Paragrafi 7.6 m tej prcakton se shtetet pjesmarrse duhet tu sigurojn
partive politike dhe organizatave garancionet e nevojshme ligjore pr ti mundsuar ato t garajon njri me tjetrin
n baz t trajtimit t barabart prpara ligjit dhe nga autoritetet.
11
Mendimi i Prbashkt pr Kodin Zgjedhor t Ish-Republiks J ugosllave t Maqedonis i OSBE/ODIHR-s dhe
Komisionit t Venecis, Nr. 640/2011, CDL-AD(20011)027, i qasshm n http://www.osce.org/odihr/84226.

Gjithashtu, q zgjedhjet t jen valide ka edhe kriter i cili krkon q n rrethin e par t ken votuar s
paku nj e treta e votuesve t regjistruar n listn e votuesve. Megjithat, Kodi Zgjedhor nuk prcakton
se far ndodh nse nuk prmbushet kriteri pr dalshmrin e votuesve n rrethin e par. Nse asnjri
prej kandidatve nuk fiton n rrethin e par, organizohet rrethi i dyt n mes dy kandidatve t cilt e
kan fituar shumicn e votave n rrethin e par. Pr rrethin e dyt t zgjedhjeve nuk ka kriter pr
dalshmrin e votuesve.

Kodi Zgjedhor duhet t prcaktoj se far ndodh me zgjedhjet lokale ather kur n rrethin e par
numri i votuesve sht m i vogl se nj e treta e votuesve t regjistruar.

Kshilltart komunal zgjidhen sipas modelit t prfaqsimit proporcional me lista t mbyllura. Vendet
prcaktohen duke prdorur formuln e dHondt-it. Nuk ka kusht pr prqindjen e votuesve q kan dal
n zgjedhje. Numri i kshilltarve q zgjidhen pr do komun varet nga numri i banorve n do
komun, duke lvizur prej 9 deri m 33 antar. N Kushtetut prcaktohet se Qyteti i Shkupit sht
njsi e posame e vetqeverisjes lokale e cila prbhet nga dhjet komuna, kshtu q n Shkup votuesit e
zgjedhin kshillin e tyre individual dhe nj t posam i cili prbhet nga 45 antar t kshillit pr
Qytetin e Shkupit.

VI. ADMINISTRATA ZGJEDHORE

Zgjedhjet lokale u administruan nga administrata zgjedhore e organizuar n tre nivele, q prbhet nga
Komisioni Shtetror i Zgjedhjeve (KSHZ), 80 komisione zgjedhore komunale (KZK) dhe Komisioni
Zgjedhor pr Qytetin e Shkupit, si dhe 2,976 kshilla zgjedhor (KZ). Pr rrethin e dyt t zgjedhjeve
lokale, numri i KZ u zvoglua n 1,614, duke reflektuar numrin e garave n rrethin e dyt, t
administruara nga 32 KZK.

KSHZ-ja sht organ i prhershm q sht prgjegjs pr realizimin e gjithmbarshm t zgjedhjeve.
Prbhet nga shtat antar t emruar nga Kuvendi me shumic prej dy t tretave, me mandat
katrvjear.
12
Kryetari i KSHZ-s dhe dy antar t tij emrohen nga partit opozitare, ndrsa
nnkryetari dhe tre antar emrohen nga partit n pushtet.

KSHZ-ja e prmbushi shumicn e afateve kohore zgjedhore dhe funksionoi n mnyr efikase. Seancat
e KSHZ-s ishn t hapura pr vzhguesit e akredituar dhe pr mediat. Vendimet e tyre dhe shumica e
procesverbaleve t seancave u publikuan n ueb faqen e KSHZ-s, gj e cila sht n prputhje me nj
rekomandim m t hershm t OSBE/ODIHR-s. N plotsim, disa shtje siq jan dizajnimi dhe
shtypja e fletvotimeve u diskutuan n takime t mbyllura joformale mes antarve t KSHZ-s.

KSHZ-ja duhet m tej ta avancoj transparencn e saj duke e respektuar rreptsisht krkesn pr
publikimin e t gjitha procesverbaleve t takimeve n ueb faqen e saj. Kodi Zgjedhor mund t
plotsohet pr t prcaktuar se procesverbalet duhet t publikohen jo m von se 48 or pasiq t
mbahet seanca.

Disa vendime, n veanti ato t ndrlidhura me trhekjen e listave t kandidatve dhe ankesat pr ditn e
zgjedhjeve u votuan prgjat vijave partiake dhe etnike, dhe jo karakteristikave ligjore t shtjes. Kjo

12
Antart aktual t KSHZ-s u emruan n vitin 2011, pas mbajtjes s zgjedhjeve t parakohshme parlamentare. Nj
e treta e antarve t KSHZ-s jan femra.

ndikoi n mnyr negative mbi paanshmrin dhe kolegialitetin e KSHZ-s.

KSHZ-ja duhet ti zgjedh t gjitha ankesat dhe parashtesat n mnyr t paanshme pa peshn e
konsideratave t motivuara n mnyr politike. Ligji duhet t interpretohet, zbatohet dhe prforcohet
sipas qllimeve t vet ligjit.

KSHZ-ja prgatiti nj manual gjithprfshirs pr KZK dhe KZ, n t cilin u prvijuan procedurat e
votimit, numrimit dhe grumbullimit t rezultateve. KSHZ-ja prgatiti disa TV spote edukative pr
votuesit, t cilat u transmetuan prpara rrethit t par dhe t dyt t zgjedhjeve. Prndryshe, kishte nj
munges evidente t materialeve pr edukimin e votuesve.

KSHZ-ja duhet t siguroj m tepr informata dhe edukim pr votuesit, n veanti sa i takon kohs
dhe procedurave pr freskimin e t dhnave personale n listn e votuesve, dhe pr fshehtsin e
vots.

KZK-t jan prgjegjse pr mbikqyrjen e procesit zgjedhor n do komun dhe detyrat e tyre prfshijn
regjistrimin e kandidatve, emrimin dhe trajnimin e KZ-ve, grumbullimin dhe shpalljen e rezultateve
komunale, si dhe prgatitje t tjera teknike nn lidershipin e KSHZ-s. Ato prbhen nga nj kryetar,
katr antar dhe zvendsit e tyre dhe emrohen pr nj periudh katr vjeare.
13
Antart e KZK-s
zgjidhen n mnyr t rastsishme nga KSHZ-ja, nga radht e t punsuarve me arsim t lart n
administratn shtetrore dhe at lokale. do KZK prkrahet nga nj sekretar dhe nj zvends t
emruar nga kryetari i KZK-s nga rradht e juristve t diplomuar. T gjith antart e KZK-s dhe
zvendsit e tyre duhet me vendbanim t jen nga komuna respektive. Disa KZK u ballafaquan me
problem financiar pr shkak se komunat nuk ua kishn siguruar n koh fondet e nevojshme pr
administrimin e zgjedhjeve. N disa raste antart e KZK-ve i prdornin fondet e tyre personale.
14

Sidoqoft, mungesa e fondeve me sa dukeshte nuk ndikoi n prgatitjen e zgjedhjeve. Disa KZK nuk i
paralajmruan seancat e tyre para kohe dhe solln vendime n takime joformale, dhe me kt e zvogluan
transparencn e puns s tyre.

Rekomandohet q KZK-ve tu sigurohen resurset e nevojshme n koh. N plotsim, transparenca e
puns do t rritet nse KZK mbajn vetm seanca publike, t cilat do t paralajmrohen para kohe.

KZ-t jan prgjegjse pr zbatimin e procedurave n ditn e zgjedhjeve n kuadr t vendvotimeve.
KZ-t prbhen nga pes antar: nj kryetar, katr antar dhe zvendsit e tyre, dhe emrohen pr nj
periudh katr vjeare. Nj antar dhe zvends emrohen nga partit politike n pushtet, nj antar
dhe zvends nga partit opozitare, dhe tre antar dhe zvendsit e tyre jan n mnyr t rastsishme
t zgjedhur nga npunsit shtetror.
15
T gjith antart e KZ-ve u trajnuan nga KZK-t. N disa raste,
KZK-t vendosn t organizojn trajnime shtes pr KZ-t, pr ti adresuar disa prej problemeve t
hasura n rrethin e par t zgjedhjeve, duke prfshir edhe prfundimin e protokoleve t rezultateve.
Shumica e KZ-ve i kryen detyrat e tyre mir gjat t dy rretheve t zgjedhjeve edhe pse shpallja e

13
KZK-t aktuale jan t emruara m 26 prill 2011.
14
Q nga shtatori i vitit 2012, KSHZja drgoi m tepr se 20 shkresa n Qeveri, Kuvend dhe kryetarve t komunave
pr t krkuar ndihm financiare pr 25 komuna. Disa KZK e informuan MVZ e OSBE/ODIHR-s se ato nuk kan
marr para nga komunat dhe se pagimi i KZ-ve do t bhet vetm pas prfundimit t rrethit t dyt t zgjedhjeve.
15
KZ-t aktuale jan emruar m 1 shkurt 2013, duke prfshir edhe antart e emruar nga partit politike.

rezultateve paraprake u vonua n disa komuna.
16

Mes dy rretheve KSHZ-ja e shkarkoi KZK dhe 13 KZ n air pr shkak t dyshimeve pr falsifikim t
rezultateve zgjedhore. Rasti hetohet nga Zyra e Prokurorit. Disa bashkbisedues t MZV-s s
OSBE/ODIHR-s ishn t brengosur pr at se pr shkak t mungess pr kualifikime minimale pr
przgjedhjen e antarve t KZ, shpesh ndodh q njerz me arsim t pamjaftueshm t emrohen n KZ.

Duhet t konsiderohet organizimi frekuent dhe m i detajuar i trajnimeve pr antart e KZ-ve.

Kodi Zgjedhor parasheh prfaqsimin e drejt etnik dhe gjinor n t gjitha organet e administrats
zgjedhore.
17
Prbrja etnike e KZK-ve dhe KZ-ve u vzhgua n mnyr t prpikt dhe prfaqsimi
gjinor n shumic u respektua.
18

VII. REGJISTRIMI I VOTUESVE

T gjith qytetart me vendbanim t regjistruar n komunn respektive, t cilt i kan mbushur 18 vjet
dhe kan dokument valid pr identifikim kan t drejt t votojn, prve atyre t cilve u sht marr e
drejta e vots me vendim gjyqsor. Qytetart t cilt prkohsisht jetojn jasht vendit jan t regjistruar
n listn e votuesve n pajtim me vendbanimin e tyre t fundit. Pr her t par n kto zgjedhje, n
listn e votuesve u prfshin vetm ato qytetar t cilt posedojn letrnjoftim ose pasaport
biometrike.
19

KSHZ-ja sht prgjegjse pr mirmbajtjen e listave zgjedhore t votuesve duke u bazuar n informatat
e nxjerra nga regjistri civil, q mbahet nga Ministria pr Pun t Brendshme (MPB). N vitin kur
mbahen zgjedhje, MPB-ja bn freskimin e listave t votuesve ditn pas shpalljes s dats s
zgjedhjeve.
20
N datn e njejt gjykatat themelore i dorzojn KSHZ-s t dhna pr personat t cilve u
sht marr kapaciteti i tyre ligjor me vendim gjyqsor. N plotsim, Ministria e Drejtsis (MD) i
mundson informata t rregullta pr t sapolindurit, t vdekurit dhe pr martesat.

Detyrat e 132 zyrave regjistruese civile t MD-s, 30 zyrat e MPB-s and 34 zyrat rajonale t KSHZ-s
nuk jan qartsisht t prcaktuara lidhur me freskimin e t dhnave n listat e votuesve, dhe shpesh
duket se pjesrisht jan duke u prputhur. MD-ja dhe MPB-ja kan zbatuar disa kontrolla administrative
t t dhnave lidhur me t vdekurit dhe t dhnat e qytetarve t regjistruar q nga viti 2010. Sipas MD,
MPB dhe Entit Shtetror Statistikor, listat e votuesve jan t sakt n kuadr t mundsive q i ofron
kapaciteti aktual teknologjik.

16
Sipas Nenit 135(1) t Kodit Zgjedhor, KZK-t kan shtat or q nga mbyllja e vendvotimeve pr ti shpallur
rezultatet pr komunn e tyre. Dyzet e nj komuna dshtuan pr ta prmbushur afatin kohor pr ti shpall rezultatet
e parakohshme.
17
Sipas Nenit 21 nga Kodi Zgjedhor, bashksit etnike t cilat prbjn m tepr se 20 prqind nga popullata n nj
komun duhet t prfaqsohen n KZK-t dhe KZ-t, ndrsa s paku 30 prqind nga antart n t gjitha organet
zgjedhore duhet t jen nga t dy gjinit.
18
Nuk ka sankcione n raste kur kriteri gjinor nuk prmbushet.
19
Sipas Ligjit pr Letrnjoftime dhe Ligjin pr Dokumente Udhtuese, q nga 1 prill 2012 dokumentet e vetme valide
jan letrnjoftimet dhe pasaportat biometrike.
20
Spikeri i Kuvendit i shpalli zgjedhjet lokale m 11 janar 2013.

Duhet t konsiderohet zbatimi i nj shqyrtimi t procedurave pr grumbullimin dhe mirmbajtjen e
listave t votuesve. Procedurat e qarta, t koordinuara dhe transparente do ta shtojn saktsin e
listave t votuesve dhe do t kontribuojn n besimin publik.

Votuesit mund ti kontrollojn listat e votuesve n nj nga 34 zyrat rajonale t KSHZ-s dhe mund t
krkojn plotsime, shlyerje dhe ndryshime prgjat tr vitit. Votuesit mund gjithashtu t kontrollojn
se a jan n listat e votuesve duke prdorur nj aplikacion interneti. Garuesit n zgjedhje kishn mundsi
q nga KSHZ-ja t krkojn kopje t listave t votuesve n letr apo n form elektronike, dhe t
dorzojn krkesa t prmbajtura pr ti ndryshuar listat e votuesve. N pajtim me ligjin, e
disponueshme ishte edhe nj periudh pr kontroll publike t listave t votuesve nga 26 janar deri m 9
shkurt 2013, dhe rreth 43,633 njerz i kontrolluan listat npr gjith shtetin, ku 1,788 votues u shtuan n
listat e votuesve. Listat e votuesve u mbylln 15 dit prpara dits s zgjedhjeve. Sipas KSHZ-s,
gjithsej 1,743,403 qytetar jan regjistruar pr t votuar n kto zgjedhje.

Sipas MPB-s, rreth 119,000 njerz jan shlyer nga listat e votuesve prpara ktyre zgjedhjeve pr shkak
t mosposedimit t letrnjoftimit ose pasaports biometrike. Ky pastrim i listave votuese u prkrah nga
t gjitha partit. Sidoqoft, me afrimin e dits s zgjedhjeve, partit politike shprehn brengat e tyre t
kahmotshme pr saktsin e listave t votuesve. M 22 mars, LSDM-ja inicoi nj peticion n KSHZ,
duke e sfiduar prezencn e 13,869 votuesve n listat e votuesve. MPB-ja e informoi MVZ-n e
OSBE/ODIHR-s se KSHZ-ja i ka dhn 847 emra t prfshira n peticionin e LSDM-s pr verifikim,
dhe konfirmuan se kto emra jan kontrolluar n hollsi dhe se t gjith ishn votues legal.
21
Ankesat e
tjera lidhur me saktsin e lists s votuesve n prgjithsi nuk ishn t prmbajtura.
Tridhjet e nnt votues t cilt nuk ishn n listat e votuesve n rrethin e par t zgjedhjeve dorzuan
ankesa n KSHZ, duke krkuar q ato t prfshihen n listat n rrethin e dyt. KSHZ-ja vendosi q mos i
shqyrtoj ankesat deri n prfundim t zgjedhjeve, duke deklaruar se Kodi Zgjedhor i parandalon ato q
ti ndryshojn listat e votuesve n mes dy rretheve zgjedhore. M 2 prill, KSH-ja n nj seanc t gjat
dhe t kontestueshme vendosi q mos i lejoj qytetart t cilt kan pasaporta biometrike, n t cilat e
kan t shnuar Republikn e Shqipris si adres t tyre, t votojn n rrethin e dyt edhe pse ato ishn
t prfshir n listat e votuesve dhe u lejuan q t votojn n rrethin e par.
Duhet t konsiderohet nj ndryshim i afatit kohor pr finalizimin e listave t votuesve me qllim q i
njejti t jet m afr dits s zgjedhjeve.

VIII. REGJISTRIMI I KANDIDATVE

N plotsim t kushtit i t qenit votues, ligji krkon q kandidatt t jen banor n komunn n t ciln
ato duan t garojn n zgjedhje. N zgjedhjet lokale mund t garojn kandidat t emruar nga parti
politike, koalicione t partive politike, ose kandidat t pavarur t emruar nga nj grup i votuesve. Nga
kandidatt e pavarur krkohet q ta prkrahin kandidaturn e tyre me 100 dhe 450 nnshkrime, varsisht
nga madhsia e komuns, dhe me s paku 1,000 nnshkrime n Qytetin e Skupit. Mbledhja e
nnshkrimeve zgjat 15 dit dhe nnshkrimet prkrahse mund t vijn vetm nga votues me t drejt
vote t cilt banojn n komunn respektive. Nj votues mund t nnshkruhet si prkrahs vetm n nj

21
LSDM-ja sqaroi n peticion se kto votues nuk ishn n listat e votuesve n vitin 2011 dhe siguroi shembuj t
shum votuesve t cilt ishn t paraqitur n adresn e njejt; n nj rast n komunn Qendr t Shkupit 75 persona
ishn t regjistruar n adresn e njejt. KSHZ-ja vendosi t bj krkes tek MPBja pr t sqaruar se sipas cila
kushteve, procedurave dhe kur kto votues kan marr nnshtetsi, dhe dokumentet e tyre pr identifikim.

list. Partit politike dhe koalicionet e regjistruara jan t liruara nga mbledhja e nnshkrimeve pr
shkak se ato dorzojn dokumente pr regjistrimin e partis, dhe n rast nevoje nj deklarat pr
konfirmimin e statusit t koalicionit.

Listat e kandidatve duhet t dorzohen n KZK jo m von se 35 dit prpara dits s zgjedhjeve dhe
KZK-t jan prgjegjse pr miratimin dhe regjistrimin e listave. N komunat n t cilat m tepr se 20
prqind e qytetarve flasin gjuh zyrtare ndryshe nga ajo maqedonase, listat e kandidatve mund t
dorzohen n at gjuh. Renditja e listave t kandidatve n fletvotimin u prcaktua nga KSHZ-ja, n
baz t nj lotarie. do liste t kandidatve iu dha numri i njejt pr t gjitha komunat.
22

N prgjithsi, regjistrimi i kandidatve ishte prfshirs dhe u siguroi votuesve przgjedhje t
ndryshme.
23
Gjithsej, 350 lista pr kryetar komune dhe 480 lista pr kshille u dorzuan nga 16 parti
politike, 8 koalicione dhe 97 grupe t qytetarve. N pajtim me krkesat ligjore, nj kandidat n do tre
vende n nj list t kandidatve ishte i rezervuar pr gjinin m pak t prfaqsuar. Pr dallim t
zgjedhjeve paraprake, kur asnjra prej femrave nuk u zgjodh pr kryetar komune, n kto zgjedhje 4 nga
32 femra kandidate u zgjodhn.

Jan t nevojshme prpjekje t mtejshme pr rritjen e numrit t kandidatve femra. Duhet t
konsiderohet ndryshimi i Nenit 64.5 nga Kodi Zgjedhor, ku i njejt do t prcaktoj se n rast se nj
femr e zgjedhur nga nj list e kandidatve pr kshillin komunal jep dorheqje, e njejta do t
zvendsohet nga femra e ardhshme n list.

Pasiq LSDM-ja hoqi dor nga bojkotimi i zgjedhjeve, VMRO-DPMNE-ja dhe LSDM-ja vendosn t
dorzojn list t prbashkt t kandidatve n Krov dhe Strug, ku priteshin garime t nxehta mes
garuesve etnik shqiptar dhe maqedons. Meqense lista e VMRO-DPMNE-s m ishte e regjistruar nga
KZK-t respektive, VMRO-DPMNE krkoi nga KSHZ-ja tu lejoj atyre q ti trhekin listat e tyre t
kandidatve n kto dy komuna. KSHZ-ja vendosi ta lejoj trhekjen e listave mirpo vendimi nuk u
pranua nga dy KZK-t t cilat m pas i rrefuzuan listat e prbashkta t dorzuara nga LSDM-ja pr
shkak se t njejtat prmbanin kandidat t cilt m ishn n listn e verifikuar t VMRO-DPMN-s.
24

LSDM-ja apeloi vendimin pr rrefuzimin e listave t prbashkta n Gjykatn Administrative, e cila e
anuloi vendimin e dy KZK-ve m 9 mars. Listat e prbashkta t LSDM-s pastaj u pranuan. BDI-ja dhe
PDSH-ja e vn n pyetje legalitetin e vendimit gjyqsor, duke pohuar se KSHZ-ja nuk ka autoritet q ta
miratoj trhekjen e listave njherit q t njejtat jan verifikuar nga KZK-t.
25

Kodi Zgjedhor mund t prfshij dispozita specifike lidhur me kohn dhe kushtet pr trhekjen e
listave t regjistruara t kandidatve. Mund t shqyrtohet edhe krijimi i mundsis q nj list e
kandidatve t miratohet pjesrisht (pr shembull, t pranohen vetm emrat e kandidatve n list t
cilt i prmbushin kriteret ligjore dhe t tjert t fshihen nga lista). Nse dispozitat inicohen,

22
Nse nj list e kandidatve nuk ishte e regjistruar n nj komun t caktuar, numri i tyre nga lista nuk shnoheshte.
23
Gjithsej 8,878 kandidat u regjistruan n zgjedhjet lokale 2013, nj ulje prej gjithsej 13,079 kandidat t regjistruar
pr zgjedhjet lokale t vitit 2009.
24
Neni 57(2) i Kodit Zgjedhor ndalon cilin do kandidat q t paraqitet n dy lista t ndryshme. MVZ-ja e
OSBE/ODIHR-s u informua se listat e LSDM-s n Strug dhe Krov prmbanin 12 nga 13 kandidat t cilt
respektivisht m ishn n listn e VMRO-DPMNE-s.
25
KSHZ-ja konkludoi n nj seanc paraprake t mbajtur m 4 mars se nuk ka dispozita ligjore t cilat e lejojn at t
ndryshoj nj list t kandidatve, njherit q e njejta sht regjistruar nga KZK. Procesverbali i seancs s KSHZ-
s sht i disponueshm n:
http://www.sec.mk/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=42&Itemid=103.

rekomandohet q t krijohen mekanizma pr mbrojtje q t mos keqprdoret e drejta pr trhekjen e
listave t kandidatve.

IX. FUSHATA ZGJEDHORE

N pajtim me Kodin Zgjedhor, fushata zgjedhore filloi zyrtarisht me 4 mars dhe pr rrethin e par
mbaroi n mesnat m 22 mars, ndrsa pr rrethin e dyt m 5 prill. N kundrshtim me dispozitat
ligjore, disa kandidat mbajtn aktivitete promovuese prpara fillimit t periudhs s fushats.
26

E tr fushata zgjedhore ishte konkurruese dhe kandidatt kishn mundsi t bjn fushat pa pengesa.
Dukshmria e materialeve t fushats ishte modeste, mirpo u zmadhua shum n dhjet ditt e fundit
prpara dits s par t zgjedhjeve. Billbordet, afishet dhe postert u vendosn prpara rrethit t par,
dhe materiale t reja promovuese u vendosn n disa komuna prpara rrethit t dyt. Prderisa autoritetet
n prgjithsi e prmbushn detyrn e tyre pr t alokuar vend pr materialet promovuese, n disa
komuna kandidatve nuk ju dha e njejta mundsi ose po nuk u informuan pr t.

Prderisa shum kandidat mbajtn tubime me prezenc shum t mir npr gjith vendin prpara
rrethit t par t zgjedhjeve, ato t cilt garonin n rrethin e dyt zgjodhn takime m t vogla me
votuesit, konferenca shtypi, dhe fushat prej dere n der.
27
Shumica e garuesve n zgjedhje pr ti
prfshir votuesit, gjithashtu prdorn internetin, duke prfshir mediat sociale. N rrethin e par
kandidatt synonin votuesit nga bashksia e tyre etnike, n rrethin e dyt kandidatt shpesh e krkuan
prkrahjen e votuesve jasht bashksis s tyre etnike, edhe at n zgjedhjet mes kandidatve t
bashksis s njejt etnike.
28
Gjat t dy rretheve zgjedhore, VMRO-DPMNE-ja e gzonte dukshmrin
m t madhe n vendet e banuara kryesisht nga maqedonasit etnik, ndrsa BDI-ja ishte m shum e
dukshme atje ku shqiptart etnik prbjn shumicn.

Krizat e fundit politike e acaruan retorikn e fushats dhe prdorimi i retoriks prarse etnike rezultoi
n tensione t nxehura n kontekst intra-etnik dhe ndr-etnik. Protestat e dhunshme lidhur me emrimin
e Talat Xhaferrit si ministr t ri t Mbrojtjes n fillim t periudhs s fushats rezultuan n at q disa
parti politike t akuzohet ndrmjetsisht pr nxitjen e tensioneve etnike, duke e shtyer bashksin
ndrkombtare dhe grupet vendore t shoqris civile t apelojn pr qetsi n prag t zgjedhjeve. N
prpjekje pr t promovuar nj atmosfer pozitive t fushats, kandidatt n Shkup dhe n disa komuna
t tjera, nnshkruan nj Kod t Sjelljes s Mir n prkrahje t nj fushate paqsore dhe korrekte.

Edhe pse aktivitetet e fushats n prgjithsi ishn t qeta, disa raste t vandalizimit t shtabeve
zgjedhore, materialeve promovuese t dmtuara ose t hekura, dhe sulme fizike u vrejtn npr gjith

26
MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s vrejti disa ngjarje m 2 mars, duke prfshir nj n Krov (BDI) dhe n Shtip
(VMRO-DPMNE), n t cilat u prezantuan programet zgjedhore t kandidatve. N plotsim, pr shkak t afatit t
vazhduar pr regjistrim t kandidatve, LSDM-ja dhe partit e tjera opozitare e filluan fushatn prpara verifikimit
t listave t tyre nga ana e KZK-ve.
27
MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s vzhgoi 54 tubime prpara rrethit t par t zgjedhjeve dhe 2 prpara rrethit t dyt t
zgjedhjeve.
28
Kandidati i PDSH-s u prpoq q ti trhek votuesit e maqedonasve etnik n Tetov; kandidati i BDI-s Nevzat
Bejta BDI i prfshiu maqedonasit etnik n Gostivar; kandidatt e LSDM-s dhe VMRO-DPMNE-s u drejtuan tek
elektorati i shqiptarve etnik n Kumanov dhe Veles.

vendin gjat t dy rretheve t fushats.
29
Tonacioni i fushats u b m i ashpr n prag t rrethit t dyt.
Mesazhe promovuese negative dhe anonime u shfaqn n media, si dhe n postera dhe fletushka n disa
komuna.
30
Nj numr i kandidatve gjithashtu paraqitn aktivitete mashtruese nga ana e kundrshtarve
t tyre gjat rrethit t par. N plotsim, shqetsimet pr friksimin e votuesve, n veanti ndaj t
punsuarve n sektorin publik, vazhduan gjat gjith periudhs s fushats. Megjithat, partit politike
nuk dorzuan ankesa formale, as po prezantuan dshmi zyrtare prpara autoriteteve relevante pr ti
prkrahur kto shqetsime prpara dits s zgjedhjeve. Pavarsisht t saktsis s ktyre akuzave,
prhapshmria e tyre e mjegulloi besimin n drejtsin e procesit zgjedhor dhe i ngriti shqetsimet pr
mundsin e votuesve pr ta dhn votn e tyre lirshm pa mos pasur frik nga pasojat, siq krkohet
n paragrafin 7.7 t OSBE Dokumentit t Kopenhags nga viti 1990.
31

Me qllim q m tej t prforcohet besimi publik n procesin zgjedhor dhe t sigurohet nj mjedis i
hapur pr t br fushat, autoritetet relevante duhet t ndrmarrin iniciativa m t mdha pr
hetimin adekuat t akuzave pr friksimin e votuesve, dhe t ndrmarrin veprime adekuate n rast t
dshmimit t shkeljes s t njejts.

Indikimet pr keqprdorimin e resurseve shtetrore mbisunduan gjat tr fushats, duke prfshir edhe
vendosjen e materialeve promovuese nga ana e partive qeveritare n pron shtetrore, edhe at shtyllat e
dritave rrugore, ndrtesat publike dhe urat, gj e cila sht n kundrshtim me Nenin 82 t Kodit
Zgjedhor.
32
MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s gjithashtu vrejti raste n t cilat zyratart qeveritar dhe
ministrat po bnin fushat aktive pr kandidatt e partive t tyre, shpesh gjat orarit t puns dhe duke
prdorur vetura zyrtare.
33
N disa raste, ministrat e kushtzuan prkrahjen pr projektet lokale nga ana e

29
Duke prfshir edhe shtabin e kandidatit pr kryetar komune n Karposh, Steve J akimovski nga Partia Progresive
Serbe (PPS), si dhe shtabet e BDI-s n Krov dhe t LSDM-s n Ohr, Strumic dhe Gostivar. Vzhguesit
afatgjat t MVZ-s s OSBE/ODIHR-s raportuan se gati gjysma e posterve t listave t pavarura t cilat garonin
pr kshillet jan shkatrruar n Kumanov, ndrsa nj numr i madh i posterve t t gjitha partive ishn t
shkarravitura npr gjith vendin. N plotsim, Ajduvan Mamudov, udhheqs i shtabit zgjedhor t kandidatit
Nexhdet Mustafa (Forcat e Bashkuara Demokratike t Romve) u sulmua m 20 mars dhe rasti sht ende nn
hetim.
30
Pr shembull, MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s vrejti fletushka me prmbajtje negative kundr kandidatit t LSDM-s
Andrej Zhernovski (nuk ka burim t cituar) n Shkup, dhe postera me prmbajtje negative pr nj kandidat t
pavarur n Mogill, t cilat prmbanin t dhna t stampuara pr VMRO-DPMNE. Gjat vizits s Kryeministrit
Nikolla Gruevski n Mogill m 30 mars, kandidati i pavarur u prshkrua si bashkpuntor i Velija Ramkovskit,
pronarit t televizionit A1 i cili tani sht jasht funksioni, i cili sht sht i dnuar me burg pr fshehje tatimi.
31
Paragrafi 7.7 i OSBE Dokumentit t Kopenhags nga viti 1990 thot se shtetet pjesmarrse do t mundsojn q
ligji dhe politika publike t funksionojn n at mnyr q t lejojn q brja e fushats politike t zbatohet n nj
atmosfer t drejt dhe t lir, n t ciln as veprimi administrativ, as dhuna e as friksimet i pengojn partit dhe
kandidatt q lirisht ti prezantojn pikpamjet dhe kualifikimet e tyre, as po i pengon votuesit q t msojn dhe t
diskutojn pr ata, ose nga dhnia e vots s tyre pa frik nga pasojat.
32
Materiale promovuese t vendosura n prona publike mes tjerave u vrejtn n Veles, Shtip, Strumic, Demir Hisar,
dhe Vevan. N Butel, flamujt e VMRO-DPMNE-s u shmangn nga shtyllat e dritave rrugore pas protestimit t
LSDM-s.
33
M 15 mars n Shtip, Kryeministri dhe ministri i Shndetsis ishn prezent n inaugurimin e nj objekti t ri
shndetsor, t organizuar nga ana e autoriteteve lokale, gjat t s cilit kandidati i VMRO-DPMNE-s prezantoi
pjes t programit t tij zgjedhor; m 1 prill Kryeministri e vizitoi Dellevn pr t prezantuar nj projekt pr zon
industriale s bashku me kryetarin e komuns s qytetit nga radht e VMRO-DPMNE-s, gjithashtu m 1 prill,
Kryeministri bnte fushat pr kryetarin e komuns dhe kandidatt t VMRO-DPMNE-s n Berov. N raste t
tjera, disa ministra gjithashtu i vizituan komunat e J egunovcit dhe Berovs, pr t br fusht n emr t kandidatve
t VMRO-DPMNE-s. Duhet t theksohet se ministrat qeveritar t BDI-s, t cilt ishn prezent n evenimentet
parazgjedhore, n prgjithsi mbetn pasiv dhe nuk doln n sken pr ti prkrahur kandidatt e partis s tyre.

pushtetit qendror me rezultatet e zgjedhjeve lokale.
34
N plotsim, Qeveria bri disa shpallje shum mir
t promovuara pr vende t lira pune, si dhe rritje t pensioneve, ndihmave sociale dhe prkrahje
qeveritare pr prodhime bujqsore gjat rrethit t par t fushats. Pak prpara rrethit t dyt t
votimeve, Qeveria shpalli nj plan t madh pr riparimin dhe ndrtimin e shkollave t reja npr gjith
vendin, duke prfshir edhe disa komuna n t cilat kandidatt e partive qeveritare po garonin.
Bashkarisht, kto instanca t przierjes s kufirit mes partis dhe shtetit rrisin shqetsimet pr nivelin e
garimit pr kandidatt, dhe jan n kundrshtim me paragrafin 5.4 t OSBE Dokumentit t Kopenhags
nga viti 1990.
35

Autoritetet duhet t shfaqin vullnet m t madh politik pr t mundsuar dallim t mjaftueshm mes
shtetit dhe partis. Garancionet ekzistuese ligjore, siq sht Neni 8-a dhe 9 nga Kodi Zgjedhor, duhet
t interpretohen n nj mnyr konzistente me qllim q t parandalohet konflikt interesash mes
pozitave t pushtetit ekzekutiv, t cilat krkojn neutralitet, dhe kandidatve t cilt aspirojn
avantazh politik. Dispozitat duhet m tej t plotsohen pr t prfshir mekanizma pr detyrim.

Sa u takon zhvillimeve pozitive, disa kandidat t BDI-s, partner n koalicionin qeveritar, t cilt
mbanin pozita zyrtare dhan dorheqje prpara fillimit t fushats.
36

X. FINANCIMI I FUSHATS

Financimi i fushts rregullohet me Kodin Zgjedhor dhe Ligjin pr Financimin e Partive Politike.
37
T
gjith garuesit n zgjedhje jan t detyruar t hapin xhiro-llogari t posame bankare pr donacionet e
fushats dhe shpenzimet, dhe t japin raporte me detajet e financimit t fushats. Ky kusht u prmirsua
me amandamentet e vitit 2012 n Kodin Zgjedhor, t cilat krkojn q do garues n zgjedhje t marr
nj numr t vetm pr tatim, me qllim q ta hapi xhiro-llogarin e tij bankare. Amandamentet m tej
sqarojn se t mirat dhe shrbimet e shitura me mime me lshim duhet t evidentohen si donacione
xhentilsie, dhe duhet t llogariten sipas mimit t tregut. Grupi i Shteteve kundr Korrupsionit i
Kshillit t Evrops (GRECO) n Raportin pr Prputhshmri pr vitin 2012, e shnoi kt ndryshim si
nj gj pozitive.

Financimi i fushats n shumic mbshtetet n taksat e antarsis dhe donacionet. Limiti ligjor pr
donacione nga individ sht 5,000 euro, ndrsa limiti pr persona juridik sht 5 prqind nga t
ardhurat e tyre n vitin e kaluar. Donacione nga burime t huaja dhe publike nuk mund t pranohen.

Siq sht rekomanduar paraprakisht, dallimi n natyrn e limiteve mes individve dhe personave

34
Pr shembull, gjat tubimit t VMRO-DPMNE-s pr mbshtetjen e kandidatit pr kryetar komune n J egunovc,
Kryeministri theksoi se komuna do t humb disa fonde nga pushteti qendror nse pr kryetar komune zgjidhet
kandidati i LSDM-s. Argumente t ngjajshme u bn nga kandidatt e koalicionit qeveritar n Gostivar, Kratov,
Kumanov dhe Tetov. N rastin e kundrt, kandidati i PDSH-s n Tetov promovonte arritjet e tij si kryetar i
komuns s Tetovs edhe prpos t mungess s prkrahjes nga pushteti qendror pr nj komun t qeverisur nga
nj politikan i PDSH-s. Tre kryetar komunash nga LSDM-ja u ankuan tek MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s pr
neglizhencn e pushtetit qendror dhe pengimin e projekteve t tyre n t kaluarn, gj e cila e ka dmtuar mundsin
e tyre pr t garuar n baza t barabarta me kandidatt e partive qeveritare.
35
Paragrafi 5.4 i OSBE Dokumentit t Kopenhags nga viti 1990 parashikon nj ndarje t qart mes shtetit dhe
partive politike; n veanti q partit politike mos ngatrrohen me shtetin.
36
Kandidatt e BDI-s Teuta Arifi (zvends kryeministr), Nevzat Bejta (ministr i Vetqeverisjes Lokale) dhe
Arben Labenishti (deputet n Kuvend), dhan dorheqje nga postet e tyre pr t garuar pr kryetar komunash.
37
Ligji pr Financimin e Partive Politike u ndryshua m 9 nntor 2012, n prputhshmri me ndryshimet n Kodin
Zgjedhor.

juridik duhet t rishqyrtohet. Dispozitat aktuale jan diskriminuese, dhe u japing avantazh t padrejt
entiteteve t mdha.

Shpenzimet e fushts kufizohen n 180 denar (3 euro) pr do votues t regjistruar n komunn n t
ciln lista sht dorzuar. Kodi Zgjedhor nuk prcakton asgj pr at se a vlen ose jo kufizimi pr
shpenzimet pr t dy rrethet e zgjdhjeve.

Neni 84 i Kodit Zgjedhor do t ket dobi nga sqarime t mtejshme pr t prcaktuar se a vlejn
kufizimet pr shpenzime n raste kur mbahen zgjedhje me dy rrethe.

Garuesit n zgjedhje kan detyr q t dorzojn dy raporte t prkohshme dhe nj raport prfundimtar
pr shpenzimet e tyre tek KSHZ-ja, Enti Shtetror pr Revizion dhe Komisioni Shtetror pr
Parandalimin e Korrupsionit (KSHPK). Kto raporte publikohen, ndihmojn n ndrtimin e
transparencs dhe i mundsojn personat q t bjn nj przgjedhje t informuar prpara se ta japin
votn e tyre. Edhe pse Ministria e Financave siguroi nj formular pr raportim, dhe i trajnoi partit
politike para zgjedhjeve pr at se si ta plotsojn formularin, formularet e reja nuk krkonin nga
kandidatt q ti ndajn shpenzimet sipas detajeve. Pa kt prvijim t detajuar nuk sht e mundshme
q raportet t shqyrtohen n trsi.
38

Rekomandohet q t prpilohen formulare m t detajuara pr raportim lidhur me financimin e
fushats, t cilat do ti detyrojn kandidatt q shpenzimet ti specifikojn.

Raporti i par pr financimin e fushats duheshte t dorzohet m 14 mars dhe sipas KSHZ-s, 84 nga
121 raporte u dorzuan n koh. Raporti i dyt duheshte t dorzohet m 23 mars dhe 56 nga 121 u
dorzuan n koh. Nuk ka gjob pr mosdorzimin e raporteve parazgjedhore. Sipas raporteve t
dorzuara financiare, VMRO-DPMNE-ja ka shpenzuar pes here m shum gjat periudhs s fushats
se konkurruesi i saj m i afrt. N pajtim me praktikat e mira, raportet prfundimtare pr financimin e
fushats duhet t dorzohen 30 dit nga votimi, mirpo ligji nuk sht i qart pr at se a i referohet kjo
rrethit t par t votimit apo t dyt.
39
Sipas ndryshimeve t fundit t ligjit, njherit q raportet t
dorzohen, Enti Shtetror pr Revizion duhet ti shqyrtoj ato brenda 60 ditve dhe n rast t evidentimit
t parregullsive t cilat jan n kundrshtim me dispozitat n Kodin Zgjedhor, t inicoj procedura pr
kundrvajtje.

Duhet t konsiderohet inicimi i sanksioneve proporcionale dhe zhbindse pr mosdorzimin e
raporteve parazgjedhore pr financimin e fushats. Ligji gjithashtu duhet me qartsi t prcaktoj
kushtet pr financimin e fushats, n rastin e organizimit t nj rrethi t dyt t zgjedhjeve.

Meqense dorzuesit e listave jan t detyruar q t dorzojn nj raport t unifikuar pr t gjitha listat e
tyre pa mos e ndar at sipas komunave, nuk sht e mundshme q t prcaktohet se a jan respektuar
kufizimet lidhur me shpenzimet.

38
Neni 7(3) i Konvents Kundr Korrupsionit t Kombeve t Bashkuara nga viti 2003 i detyron shtetet ta
prmirsojn transparencn e financimit t kandidaturave pr personat t cilt duan q t fitojn poste publike.
39
Paragrafi 200 i OSBE/ODIHR-s dhe Udhzimeve pr Dispozitat mbi Partit Politike t Komisionit t Venecis
thot se Raportet pr financimin e fushats duhet tu dorzohen autoriteteve prkatse n nj periudh jo m tepr se
30 dit pas zgjedhjeve () Me qllim q t prkrahet transparenca, sht nj praktik e mir q raportet e tilla
financiare t publikohen n internet n koh.

Rekomandohet q garuesit n zgjedhje t detyrohen q t sigurojn prvijim t shpenzimeve sipas
komunave, me qllim q t vlersohet se a jan respektuar rregullat pr financimin e fushats.

XI. MEDIAT

A. KLIMA MEDIATIKE

Numri i madh i mediave t regjistruara n vend jan t ndara n baz gjuhsore dhe politike. Televizioni
sht burimi kryesor i informimit politik n vend. N plotsim t tre kanaleve t transmetuesit publik,
Radio Televizioni i Maqedonis (RTM), 4 kanale komerciale transmetohen n nivel kombtar, si dhe nj
numr i kanaleve rajonale dhe lokale. RTM-ja financohet nga nj taks pr transmetim, e cila paguhet
nga amvisrit dhe personat juridik. N vend, gjithashtu funksionojn rreth 80 radio dhe 9 gazeta ditore,
por edhe interneti prdoret shpesh si burim pr informata politike.
Q nga zgjedhjet e fundit, mbyllja e dy transmetuesve dhe nj numr t mediave t shtypit, shum e ka
zvogluar numrin e mediave t cilat jan kritike ndaj qeveris. N plotsim, qeveria sht reklamuesi m i
madh individual n vend, dhe disa bashkbisedues t MVZ-s s OSBE/ODIHR-s e kuptonin
shprndarjen e reklamave qeveritare si shprblim pr politikat lojale editoriale.
40

Kshilli pr Radiodifuzion (KR) sht i vetmi organ rregullues pr mediat. Antart e KR-s emrohen
nga Kuvendi n baz t propozimit t disa institucioneve jo t ndrlidhura me mediat. Ky proces shton
shqetsimet lidhur me kapacitetin profesional t antarve t KR-s pr ti zbatuar detyrat e tyre.
Duhet t konsiderohet prcaktimi i kushteve pr emrimin e antarve n Kshillin pr Radiodifuzion,
duke i dhn prparsi profesionalizmit dhe paanshmris, dhe jo afrsis politike.

B. KORNIZA LIGJORE

Mbulimi i fushats zgjedhore nga ana e mediave rregullohet nga Kodi Zgjedhor, Ligji pr Veprimtari
Radiodifuzive, si dhe rregulloret e ndryshme t miratuara nga KR-ja. M 12 nntor t vitit 2012, si nj
veprim pozitiv u dekriminalizua shpifja.
41
Sipas kornizs ligjore, t gjith transmetuesit duhet t
sigurojn mbulim t balancuar t t gjitha prmbajtjeve t ndrlidhura me zgjedhjet. Pas shpalljes s
zgjedhjeve, mirpo para fillimit zyrtar t fushats, ndalohet do lloj lajmi i cili mund t duket se sht n
favor t cils do partie politike ose kandidati. Me fillimin zyrtar t periudhs s fushats, mediat
elektronike jan t detyruara q t sigurojn qasje t barabart n media. Mirpo, korniza ligjore nuk
sht e qart sa i takon rregullimit t mbulimit mediatik n rrethin e dyt t zgjedhjeve.
Rekomandohet q n kornizn ligjore qartsisht t prvijohen dispozita pr rrethin e dyt t fushats
n media.
RTM-ja nuk ka t drejt t transmetoj reklama t paguara politike, por sht e detyruar q t ndaj koh
pr prezantime politike pa pages. Korniza ligjore nuk e adreson kohzgjatjen e kohs s falur, e as at
se kur e njejta duhet t transmetohet. RTM-ja vendosi q do kandidati pr kryetar komune ti jap nga
dy minuta, dhe nga nj minut pr do list t kandidatve pr kshill komunal. Garuesit n zgjedhje

40
Sipas AGB Nielsen, n vitin 2012 organet e qeveris kan shpenzuar m tepr se 25 milion euro pr tu reklamuar n
media. Shih: http://www.agbnielsen.net/whereweare/dynPage.asp?lang=english&id=517&country=Macedonia.
41
Shih komunikatn pr shtyp t OSBE Prfaqsuesit pr Lirin e Mediave, 14 nntor 2012:
http://www.osce.org/fom/97244.

shfaqn interes parcial pr ta prdorur kohn falas, pr shkak t kohs s shkurtr e cila u jepeshte dhe
fakti se transmetimet bheshin jasht kohs me shikueshmri m t madhe. RTM-ja vendosi q garuesve
n rrethin e dyt mos tu jap koh falas pr reklamim, pr shkak se korniza ligjore kt nuk e krkonte
prej tyre, dhe n kt mnyr e kufizoi mundsin e votuesve pr t br nj przgjedhje t informuar.
Duhet t konsiderohet prcaktimi i kohzgjatjes minimale pr prezantime falas e cila u jepet garuesve
n zgjedhje, dhe krkesa q prezantimet falas t transmetohen gjat kohs me shikueshmri m t
madhe.
Konsiderat duhet ti jepet prcaktimit t kohs falas pr transmetim pr garuesit n zgjedhje gjat
rrethit t dyt t zgjedhjeve.
Ka mosprputhshmri mes Kodit Zgjedhor dhe Ligjit pr Veprimtari Radiodifuzive lidhur me sasin e
reklamave t paguara politike t lejuar n mediat private.
42
Sipas t dhnave t shpallura nga Komisioni
Shtetror pr Parandalimin e Korrupsionit, shumica e kohs dhe hapsirs pr reklamim t paguar politik
sht bler nga VMRO-DPMNE-ja, dhe n nj mas m t vogl nga BDI-ja.
43
N shumicn e rasteve,
VMRO-DPMNE ka fituar lshime prej 20 prqind deri m 75 prqind nga mimi fillestar pr reklama t
paguara, siq sht shnuar n mimoren e publikuar prpara fillimit t fushats. Lshimet e tilla t
mimeve nuk ishn t shnuara n mimoret dhe ishn t negociuara n vend nga ana e mediave, duke e
anshkaluar parimin e barazis.
Kodi Zgjedhor dhe Ligji pr Veprimtari Radiodifuzive duhet t harmonizohen lidhur me sasin e
reklamimit t paguar e cila sht e lejuar.

KR-ja ka detyr q ti mbikqyr mediat elektronike gjat periudhs s fushats dhe t reagoj n rast t
identifikimit t parregullsive. Prderisa monitorimi i mediave nga ana e KR-s mundsoi q n koh t
identifikohen parregullsit, dshtoi q t siguroj zgjidhje n koh dhe t mjaftueshme pr
parregullsit e identifikuara. Monitorimi i mediave nga KR-ja identifikoi munges t mbulimit t
balancuar gjat rrethit t par dhe t dyt t fushats, n shumicn e mediave t monitoruara. Megjithat,
organi reagoi ndaj ktyre shkeljeve vetm tre jav pas rrethit t dyt, duke inicuar masa kundrvajtse
pr tet media dhe kryeredaktort e tyre. KR inicoi 41 procedura kundrvajtse ndaj 26 mediave dhe
kryeredaktorve t tyre, pr shkeljen e rregullave pr reklamim t paguar politik dhe transmetimin e
reklamave t paguara nga buxheti i shtetit. N plotsim, monitorimi nga KR-ja evidentoi munges t
balancit tek lajmet e shumics s mediave elektronike kombtare, t cilat favorizonin partit qeveritare,
si dhe shkeljen e rregullave pr prezantimin e anketave nga Siteli dhe radioja e RTM-s. KR nuk
ndrmorri asgj lidhur me kto shtje prpara dits s zgjedhjeve.

Duhet t prcaktohen afate kohore t qarta dhe t mjaftueshme q Kshilli pr Radiodifuzion t
reagoj n mnyr efektive ndaj shkeljeve t mediave.

42
Kodi Zgjedhor e kufizon sasin n 15 minuta pr do or, ndrsa Ligji pr Veprimtari Radiodifuzive lejon
maksimum 12 minuta n do or.
43
Mediat ishn t detyruara q Komisionit Shtetror pr Parandalimin e Korrupsionit ti dorzojn raporte financiare
pr reklamimin e paguar politik. Raportet e dorzuara jan t qasshme n http://www.dksk.org.mk/.

C. VZHGIMI I MEDIAVE NGA MVZ-JA E OSBE/ODIHR-S

MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s bri monitorimin mediatik t mediave m t mdha elektronike dhe t
shtypit, gjat t dy periudhave t fushats.
44
Edhe pse t gjitha mediat e monitoruara siguruan nj
mbulim t gjr t fushats n lajmet e tyre, shumica e tyre shfaqn favorizim t madh t partive n
pushtet, edhe n aspekt t kuantitetit, edhe n aspekt t prmbajtjes s raportimit. N plotsim, t gjitha
mediat e mbikqyrura elektronike, prve televizionit Telma, rregullisht i mbuluan aktivitetet qeveritare,
por nuk arritn t bjn dallim ndrmjet aktiviteteve shtetrore dhe fushats s partive. Ky model ishte
edhe m i dukshm gjat rrethit t dyt t fushts, kur mediat u fokusuan n aktivitetet qeveritare n
komunat gjat rrethit t dyt t zgjedhjeve.

Televizioni publik RTM-ja dshtoi q t ofroj mbulim t balancuar t fushats. RTM-1 29 prqind t
lajmeve ia kushtoi qeveris n rrethin e par (21 prqind n rrethin e dyt) dhe 27 prqind VMRO-
DPMNE-s (37 prqind n rrethin e dyt), kryesisht me ton neutral ose pozitiv. LSDM-ja kishte mbulim
ekskluzivisht neutral ose negativ prej 24 prqind n rrethin e par (29 prqind n rrethin e dyt). RTM-2,
me program n gjuht e pakicave, kishte qasje t ngjashme, dhe 27 prqind t mbulimit kryesisht neutral
n rrethin e par (15 prqind n rrethin e dyt) ia kushtoi qeveris, si dhe 21 prqind BDI-s qeverisse
(33 prqind n rrethin e dyt), ndrsa PDSH-ja fitoi 9 dhe 16 prqind t mbulimit kryesisht neutral n
rrethin e par dhe respektivisht n rrethin e dyt.

N plotsim t lajmeve t tyre n rrethin e par t fushats RTM-1 dhe RTM-2 krijuan nj program t
posam pr zgjedhjet, Kronika Zgjedhore, pr t siguruar transmetim m t detajuar t aktiviteteve t
fushats. Mirpo ky program u transmetua jasht kohs me shikueshmri m t madhe, duke e kufizuar
n nj mas t madhe audiencn e saj. Prderisa m tepr se gjysma e emisionit Kronika Zgjedhore n
RTM-1 ishte e dedikuar pr tubimet e VMRO-DPMNE-s, RTM-2 ndau mes 17 dhe 20 pqind t
mbulimit t till pr pes garuesit m t mdhenj (VMRO-DPMNE, LSDM, BDI, PDSH, RDK).
Kornika Zgjedhore nuk u prgatit pr rrethin e dyt t fushats.
Prderisa RTM-1 nuk organizoi asnj debat, RTM-2 organizoi 17 debate mes garuesve shqiptar etnik
gjat rrethit t par t zgjedhjeve; shumica e tyre n favor t BDI-s. Nj sr prpjekjesh pr t
organizuar debate n mediat private dshtuan, duke raportuar se kjo sht kshtu pr shkak t mungess
s interesit nga ana e VMRO DPMNE-s qeverisse.
Sa u prket kanaleve private, Sitel dhe Kanal 5 i favorizuan partit n pushtet dhe kishin qndrim
kryesisht negativ ndaj opozits, ndrsa TV Telma, Alfa dhe Alsat-M, ofruan mbulim m neutral. Sitel,
televizioni m i famshm privat n vend e favorizoi VMRO-DPMNE-n duke i kushtuar 49 prqind n
rrethin e par (42 prqind n rrethin e dyt) dhe at transmetim kryesisht pozitiv, ndrsa LSDM-ja fitoi
21 prqind n rrethin e par (32 prqind n rrethin e dyt) me ton kryesisht negativ. Tendenca t
ngjajshme u vrejten edhe tek Kanal 5, i cili n rrethin e par kushtoi 36 prqind (34 prqind n rrethin e
dyt) transmetim kryesisht pozitiv dhe neutral pr VMRO-DPMNE-n dhe 26 prqind n rrethin e par
(23 prqind n rrethin e dyt) t transmetimit kryesisht negativ dhe neutral pr LSDM-n.

Edhe pse Telma u siguroi t gjith garuesve kryesisht transmetim neutral, i kushtoi pak m shum koh

44
Gjat periudhs zyrtare t fushats prpara rrethit t par t zgjedhjeve (4 mars 22 mars) MVZ-ja e
OSBE/ODIHR-s e vzhgoi mbulimin politik n kohn me shikueshmri m t madhe (18:00 deri m 24:00) n
shtat kanale televizive: publiket RTM-1 dhe RTM-2 dhe privatet Alfa, Alsat-M, Kanal 5, Sitel, dhe Telma; dhe pes
gazeta: Dnevnik, Fokus, Koha, Nova Makedonia, dhe Zhurnal+. Pr rrethin e dyt (25 mars 5 prill), MVZ-ja e
OSBE/ODIHR-s bri vzhgim t kufizuar t transmetimit politik gjat kohs me shikueshmri m t madhe RTM-1
dhe RTM-2, si dhe lajmet gjat kohs me shikueshmri m t madhe t Alsat-M, Kanal 5, Sitel, dhe Telma.

LSDM-s. Gjat lajmeve LSDM-ja fitoi 32 prqind n rrethin e par (35 n rrethin e dyt), ndrsa
VMRO-DPMNE-ja fitoi 25 prqind n rrethin e par (28 prqind n rrethin e dyt). N plotsim, Alfa
siguroi transmetim kryesisht neutral dhe t balancuar t fushats, edhe pse prej kohe n koh favorizonte
VMRO-DPMNE-n dhe Qeverin.
Gjat t dy rretheve zgjedhore, Alsat-M fokus m t madh kishte mbi partit etnike shqiptare duke i
kushtuar 24 prqind n rrethin e par (26 prqind n rrethin e dyt) BDI-s, ndrsa 12 prqind n rrethin
e par (15 prqind n rrethin e dyt) i kushtoi PDSH-s. N Alsat-M, VMRO-DPMNE-ja dhe LSDM-ja
fituan transmetime proporcionalisht t ngjajshme edhe n rrethin e par t fushats, edhe n rrethin e
dyt.
Krahasuar me mediat elektronike, mediat e shtypit shfaqn nj spektr m t gjr t pikpamjeve.
Dnevnik dhe Nova Makedonija n prgjithsi ofruan nj piktur t balancuar t fushats, duke qen m
kritike ndaj LSDM-s dhe partive t tjera t opozits. Fokus ishte shum kritik ndaj Qeveris dhe
koalicionit qeveriss. T dy gazetat n gjuhn shqipe, Koha dhe Zhurnal+, ishn kryesisht t fokusuara
n aktivitetet e Qeveris dhe BDI-s.

XII. VZHGUESIT NDRKOMBTAR DHE T QYTETARVE

Kodi Zgjedhor mundson q zgjedhjet t vzhgohen nga vzhgues ndrkombtar dhe qytetar, si dhe
prfaqsues t autorizuar t kandidatve n t gjitha nivelet e administrats zgjedhore. Grupet vzhguese
t qytetarve, t cilat e zbarkuan numrin m t madh t vzhguesve ishn MOST, CIVIL dhe Instituti
pr Demokraci. N pajtim me nj rekomandim paraprak t OSBE/ODIHR-s, t gjith vzhguesit kishn
t drejt t marrin kopje t procesverbalit me rezultatet zgjedhore nga KZK-ja dhe t KZ-ja.

N rrethin e par, vzhguesit e qytetarve ishn prezent gjat hapjes n 72 prqind t vendvotimeve t
mbikqyrura nga MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s, gjat procesit votues n 74 prqind t vendvotimeve, dhe
gjat procesit t numrimit n 80 prqind t vendvotimeve. N plotsim, prfaqsuesit e autorizuar t
kandidatve ishn prezent n 96 prqind t vendvotimeve t vizituara nga MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s.

XIII. ANKESAT DHE PARASHTESAT PARA DITS S ZGJEDHJEVE

Mbrojtja e t drejts zgjedhore garantohet n Kodin Zgjedhor, i cili mundson brjen e parashtesave tek
organe t ndryshme administrative dhe juridike. KSHZ-ja ka jurisdiksion mbi ankesat lidhur me
regjistrimin e votuesve, shkeljen e t drejts s qytetarve pr t votuar n ditn e zgjedhjeve, dhe pr
votimin, numrimin dhe grumbullimin e rezultateve. Apelimet kundr vendimeve t tilla ndgjohen nga
Gjykata Administrative, vendimet e t cils jan prfundimtare. Sipas Nenit 37(16) nga Kodi Zgjedhor,
KZK-t gjithashtu kan autoritet pr t vendosur lidhur me ankesat, mirpo jurisdiksioni i sakt i KSHZ-
s dhe KZK-ve lidhur me ankesat sht i paqart. Si rezultat, KZK-t ia transmetuan pr shqyrtim
KSHZ-s t gjitha ankesat lidhur me zgjedhjet.

Jurisdiksioni lidhur me ankesat para dits zgjedhore do t ket dobi nga nj prshkrim t detajuar pr
kompetencat e KSHZ-s dhe KZK-ve.

Afatet kohore pr sjelljen e vendimeve pr konfliktet e ndrlidhura me zgjedhjet jan t shkurtra. N
kundrshtim me rekomandimet paraprake t OSBE/ODIHR-s dhe Komisionit t Venecis, korniza
kohore pr sjelljen e vendimeve lidhur me ankesat pr dorzimin e listave t kandidatve sht shkurtuar

pr 24 or, duke i shtuar krkesat nga gjykatsit q t sjellin vendim mbi ankesat, n veanti kur gjykata
duhet t vendos pr ankesa t shumta prnjher. Sidoqoft, Gjykata Administrative i respektoi afatet
kohore gjat ktyre zgjedhjeve.

Duhet t konsiderohet zgjerimi i afatit kohor pr sjelljen e vendimeve lidhur me ankesat nga ana e
gjykatave, duke siguruar q i njejti t jet mjaft i shkurtr pr t siguruar nj zgjidhje efektive.

Pavarsisht nga rekomandimet paraprake t OSBE/ODIHR-s, KSHZ-ja ende nuk ka miratuar nj
procedur t detajuar pr parashtrimin dhe zgjidhjen e ankesave. Mungesa e procedurave t qarta pr
trajtimin e ankesave prpara dits zgjedhore nga ana e KSHZ-s ndikon mbi korrigjimin efektiv, siq
sht parapar n paragrafin 5.10 t OSBE Dokumentit t Kopenhags nga viti 1990.
45
Numri i
ankesave t dorzuara dhe mungesa e resurseve pr ti shqyrtuar ankesat do t thot se shum ankesa
kaluan pa mos u adresuar, dhe kjo rezultoi n nj zbatim jokonzistent t Kodit Zgjedhor.

Legjislacioni zgjedhor duhet t siguroj nj proces t qart dhe t detajuar pr garuesit n zgjedhje
dhe votuesit pr t paraqitur ankesa dhe parashtesa, t cilat burojn nga shkeljet e pretenduara t
Kodit Zgjedhor dhe dispozitat e miratuara nga KSHZ-ja. Gjithashtu, mund t konsiderohet krijimi i
nj Departamenti Juridik n kuadr t KSHZ-s, i cili do ti informoj antart e KSHZ-s pr
gjendjen ligjore dhe skic dokumentet ligjore, si dhe pr justifikimet.

Njmbdhjet ankesa u dorzuan n Gjykatn Administrative gjat periudhs s regjistrimit t
kandidatve, t cilat e kontestonin rrefuzimin e listave t kandidatve nga ana e KZK-ve, nga t cilat
katr u miratuan. Me zgjerimin e afatit pr regjistrimin e kandidatve, tre lista t kandidatve t cilat
inicialisht u rrefuzuan nga KZK-t pr shkak t dorzimit t vonshm u ridorzuan dhe u pranuan.

Pr shkak t mungess s procedurave t qarta dhe afateve pr trajtimin e ankesave prpara dits s
zgjedhjeve, KSHZ-ja nuk solli vendim pr 431 ankesa t dorzuara prpara dits zgjedhore n rrethin e
par lidhur me pretendimet pr fushat t hershme.

Pr tu garantuar korrigjimi efektiv, duhet t konsiderohet prcaktimi i afateve pr KSHZ-n pr
hetimin e ankesave lidhur me brjen e fushats s hershme.

Ankesat t cilat pretendojn kundrvajtje zgjidhen nga gjykatat themelore, me mundsi pr apelim n
Gjykatn e Apelit. MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s u informua se asnj ankes nuk sht paraqitur tek
gjykatat themelore gjat fushats zgjedhore. Prfaqsues t disa partive politike i treguan MVZ-s t
OSBE/ODIHR-s se ato kan munges besimi n procedurat pr ankim dhe aftsin e ktyre gjykatave
pr ti zgjidhur ato n mnyr neutrale.

Shtatdhjet e tre parashtesa jan dorzuar nga LSDM-ja n KSHPK pr keqprdorimin e resurseve
shtetrore nga VMRO-DMPNE gjat fushats zgjedhore. Kto parashtesa nuk u trajtuan para
prfundimit t periudhs zgjedhore.
46
M 3 prill, KSHPK shpalli inicimin e nj procedure kundrvajtse
ex officio kundr Andrej Zhernovskit, kandidat i opozits n komunn Qendr (Shkup), pr parregullsi
t pretenduara n raportet financiare gjat kohs kur ai ka qen deputet n Kuvend mes 2002 dhe 2011.

45
Paragrafi 5.10 i OSBE Dokumentit t Kopenhags nga viti 1990 prcakton se secili do t ket mjete efektive pr
zgjidhje kundr vendimeve administrative, q t garantohet respektimi i t drejtave fundamentale dhe t sigurohet
integritet legal.
46
Komisioni ia bri me dije MVZ-s t OSBE/ODIHR-s se ato kan munges t resurseve t nevojshme pr ti hetuar
jo vetm rastet gjat fushts zgjedhore, por edhe krkesat pr mendim ose raste t tjera nn jurisdiksionin e tyre.

Z. Zhernovski pohonte se momenti i shpalljes s ktij veprimi ishte politikisht i motivuar.

Mund t konsiderohet krijimi i afateve pr Komisionin Shtetror pr Parandalimin e Korrupsionit pr
ti hetuar ankesat lidhur me keqprdorimin e resurseve shtetrore gjat fushats, dhe duhet t
sigurohen resurset e nevojshme pr ti zgjidhur ato pr nj koh t arsyeshme.

XIV. DITT ZGJEDHORE

A. VOTIMI N RRETHIN E PAR

Votimi i hershm u mbajt m 23 mars pr votuesit t cilt votojn n shtpi, t burgosurit dhe personat e
zhvendosur brenda vendit.
47
Vlersimi i prgjithshm i MVZ-s s OSBE/ODIHR-s ishte pozitiv n 61
nga 72 raste t vzhguara. Megjithat, n 14 raste gjat votimit n shtpi nuk u respektua fshehtsia e
vots, ndrsa njohja e procedurave nga ana e votuesve u vlersua negativisht n 4 raste. Vzhguesit e
MVZ-s s OSBE/ODIHR-s gjithashtu vrejtn se disa t burgosur nuk ishn t prfshir n listat e
votuesve.

N prgjithsi, dita e zgjedhjeve ishte e qet dhe paqsore, ndonse u vrejtn disa parregullsi teknike.
N ditn e zgjedhjeve MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s vzhgoi hapjen dhe votimin n 828 vendvotime dhe
numrimin n 82 vendvotimeve, si dhe grumbullimin e rezultateve n 88 nga 81 KZK.

Vzhguesit e MVZ-s t OSBE/ODIHR-s e vlersuan hapjen e vendvotimeve pozitivisht n 99 prqind
t vzhgimeve. Shtatmbdhjet nga vendvotimet e vizituara u hapn me vonesa t shkurtra, por kjo
nuk i pengoi votuesit q t votojn. N 14 vzhgime, seksionet fillestare t protokolit nuk u plotsuan
prpara hapjes, siq edhe krkohet nga Kodi Zgjedhor. Parregullsi t tjera u vrejtn n nj numr t
vogl t rasteve, duke prfshir edhe moskontrollimin e materialeve zgjedhore prpara hapjes nga ana e
KZ-ve n katr vzhgime, mosverifikimin e t qenurit e zbrazt t kutis votuese nga ana e KZ-ve n
pes raste, dhe mbyllja joadekuate e kutive votuese nga KZ-ve n tre raste.

Vlersimi i prgjithshm i procesit votues ishte i mir ose shum i mir n 94 prqind t monitorimeve.
Vzhguesit nuk u penguan dhe mundeshin qartsisht ti vzhgojn procedurat n 98 prqind t rasteve.
Megjithat, parregullsi procedural u vrejtn n nj numr t vendvotimeve t vizituara. Kjo prfshinte
votimin grupor n 15 prqind t vendvotimeve t vzhguara, mosrespektimin e fshehtsis s vots n
12 prqind t rasteve, votimi n emr t tjetrkujt n 3.5 prqind t rasteve, dhe mbyllja jo adekuate e
kutive votuese n 3 prqind t rasteve. N 11 prqind t vendvotimeve t vzhguara, votuesit u
rrefuzuan pr shkak se emrat e tyre nuk ishn n listen e votuesve n at vendvotim t posam.
Performanca e KZ-ve dhe njohja e procedurave t votimit nga ana e tyre u vlersuara pozitivisht n 90
prqind t rasteve. Disa parti i shprehn shqetsimet e tyre pr numrin e madh t diaspors e cila u kthye
n vend pr t votuar n ditn e zgjedhjeve.

N plotsim, MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s vrejti se fshehtsia e vots mund t rrezikoheshte n 60
vendvotimet me m pak se 10 votues t regjistruar.

47
Numri i prgjithshm i votuesve t regjistruar pr t votuar n shtpi ishte nj prqind nga numri i prgjithshm i
atyre q kan votuar.

Pr ta siguruar fshehtsin e vots, autoritetet mund t konsiderojn q numrimin e votave nga
vendvotimet e vogla ta bjn n nivel komunal ose prmes mnyrave t tjera, duke e ruajtur
integritetin e procesit zgjedhor.

Numrimi i votave u vlersua pozitivisht n 66 nga 81 numrime t vzhguara, dhe vzhguesit kishn
pamje t plot n procedurat e numrimit n 97 prqind t rasteve. Megjithat, procedura pr numrimin
e votave nuk ishte mir e organizuar n 24 raste t vzhguara, dhe gabime procedural u vrejtn n 18
raste t numrimeve. Prderisa transparenca e numrimit u vlersua pozitivisht n 92 prqind t rasteve,
protokoli i rezultateve nuk u vendos publikisht n 44 prqind t vendvotimeve t vzhguara, siq edhe
krkohet nga Kodi Zgjedhor.

B. VOTIMI N RRETHIN E DYT

Votimi i hershm u mbajt m 6 prill pr votuesit t cilt votojn n shtpi, t burgosurit dhe personat e
zhvendosur brenda vendit. Si edhe n rrethin e par, fshehtsia e vots pr votuesit t cilt votojn n
shtpi vazhdoi t jet problematike, dhe instancat e mosprfshirjes s t burgosurve n listat e votuesve
prsri u vrejtn.

Si edhe n rrethin e par, votimi n shumicn e vendvotimeve t vizituara nga MVZ-ja e OSBE/ODIHR-
s ishte i qet dhe i organizuar, dhe procedurat n shumic u respektuan. Antart e KZ-ve n
vendvotimet e vizituara e menaxhuan procesin efektivisht. U vrejtn instanca t votimit n grupe. Edhe
pse disa vendvotime e anuluan votimin pr nj periudh t shkurtr pr t zgjidhur disa shtje teknike
ose ankesa, e njejta nuk ndikoi negativisht n procesin e votimit.

Si edhe n rrethin e par, disa bashkbisedues t OSBE/ODIHR-s i shprehn brengat e tyre pr numrin
e madh t diaspors e cila ktheheshte n vend me qllim q t votoj n ditn e zgjedhjeve. N veanti,
disa parti e vn n pyetje legjitimitetin e lejimit q t regjistrohen dhe votojn maqedonasit etnik t
cilt banojn n Shqipri. Ky ishte nj shqetsim i posam n Komunn e Qendrs n Shkup, ku u
raportua se nj numr i madh i njerzve jan regjistruar n listat e votuesve, edhe pse nuk ishn banor t
Qendrs.

N nj numr t kufizuar t vendvotimeve t vzhguara nga MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s, numrimi i
votave u b n nj mnyr profesionale dhe transparente, me vetm disa probleme procedurale t
vrejtura.

C. NUMRIMI DHE SHPALLJA E REZULTATEVE

Gjat t dy rretheve, procesi i grumbullimit t votave u zhvillua n mnyr profesionale, edhe prpos t
disa problemeve teknike t hasura n rrethin e par. Vzhguesit e MVZ-s t OSBE/ODIHR-s e
vlersuan procesin e numrimit dhe grumbullimit t votave si t mir ose shum t mir n 93 prqind t
rasteve t KZK-ve t vzhguara n rrethin e par, ku vzhguesit n prgjithsi kishn mundsi q t
vzhgojn pa asnj penges. Disa diskrepanca u vrejtn n protokolet e rezultateve t KZ-ve n 18
raste, mirpo kto n shumic u korrigjuan nga KZK-t. N rrethin e dyt t votimit, procesi i numrimit
dhe grumbullimit t votave u administrua mir n ato disa KZK t vizituara nga MVZ-ja e
OSBE/ODIHR-s.

Rezultatet paraprake t rrethit t par t zgjedhjeve lokale u shpalln n ueb faqen e KSHZ-s ashtu siq
pranoheshin nga KZK-t, me ndarje t votave sipas komunave dhe vendvotimeve. Procesi ishte

transparent dhe shumica e rezultateve t KZK-ve u shpalln n ueb faqen n mngjesin pas zgjedhjeve.
Megjithat, 41 komuna dshtuan q ti prmbahen afatit t shkurtr kohor pr ti shpallur rezultatet
paraprake dhe rezultatet e 15 KZK ende nuk ishn t vendosura n ueb faqen e KSHZ-s deri n
mngjesin e 26 marsit. Pas intervenimit t KSHZ-s dhe thirrjes pr verifikim n KZK-t t cilat ishn
me vones, rezultatet paraprake u shpalln t martn, 26 mars m 20:00 ora. Pas prfundimit t procesit
t ankesave, KSHZ-ja i shpalli rezultatet finale t rrethit t par m 2 prill.

Gjat rrethit t dyt t votimit, t gjitha KZK-t arritn q KSHZ-s tia dorzojn rezultatet n koh, t
cilat pastaj u publikuan n ueb faqen e KSHZ-s t ndara sipas komunave dhe vendvotimeve. Afati
aktual pr shpalljen e rezultateve u kritikua nga KSHZ-ja dhe bashkbiseduesve t tjer t MVZ-s s
OSBE/ODIHR-s pr t qen tepr i shkurtr.
48

N rrethin e par t zgjedhjeve u zgjodhen dyzet e nnt kryetar komunash, me shumicn e votave t
nevojshme. Garat n rethin e dyt mes dy kandidatve me numrin m t madh t votave u organizuan
m 7 prill, n 29 komuna dhe Qytetin e Shkupit. M 7 prill, votimi duheshte t prsritet pr rrethin e
par n disa vendvotime n Dollnen dhe Strumic.

XV. ANKESAT DHE PARASHTESAT PASZGJEDHORE

A. ANKESAT DHE PARASHTESAT PR DITN E ZGJEDHJEVE N RRETHIN E PAR

Pas rrethit t par t zgjedhjeve, 8 parti politike dhe koalicione dorzuan gjithsej 402 ankesa n KSHZ,
duke i sfiduar rezultatet n 476 vendvotime. KSHZ-ja solli 173 vendime, duke pranuar 6 nga ankesat.
49

Shumica e ankesave u rrefuzuan n baza procedurale. Pr shembull, edhe pse Kodi Zgjedhor nuk krkon
n mnyr t prpikt q nj shkelje n ditn zgjedhore t shnohet n protokolin e KZ ose KZK q
KSH-ja ta shqyrtoj ankesn, n disa raste ankesat u rrefuzuan pr kt shkak. T tjera u rrefuzuan pr
shkak se n vendvotimin e njejt nuk jan dorzuar dy ankesa siq krkohet nga Kodi Zgjedhor.

Neni 31(2)(35) i Kodit Zgjedhor i cili i jep mandat KSHZ-s q ta kontrolloj materialin zgjedhor
lidhur me ndonj ankes vetm n rast kur pr vendvotimin n fjal jan dorzuar dy ankesa, duhet t
hiqet pr shkak se e dmton t drejtn n zgjidhje efektive. Nuk duhet t ket prag pr numrin e
ankesave t dorzuara prpara se ato t shqyrtohen.

KSHZ-ja vendimet pr ankesat n rrethin e par t zgjedhjeve parimisht i solli sipas interesave politike,
dhe jo bazs ligjore t ankess, ku antart votonin sipas bindjeve t tyre politike. Antart e KSHZ-s
gjithashtu rregullisht dhe pa konzistenc votuan kundr shqyrtimit t materialit zgjedhor, prpara se t
vendosin pr cilsit e nj ankese. Kjo rezultoi n sjelljen e vendimeve jo konzistente dhe kontradiktore
pr ankesat e bra pr parregullsit e njejta.

N baz t ankesave t pranuara, KSHZ-ja i anuloi rezultatet n tre vendvotime n Strumic pr shkak t
parregullsive n baz t ankesave t bra nga VMRO-DPMNE-ja, si dhe n nj vendvotim n Dollnen
n baz t ankess s PDSH-s. N komunn e airit, KSHZ-ja votoi q t shqyrtohet materiali zgjedhor
n 13 vendvotime n baz t ankess s PDSH-s, e cila pohonte se rezultatet n protokolin e KZK-s

48
Sipas Nenit 135 t KZ, KZK-t kan 7 or nga mbyllja e vendvotimeve pr ti shpallur rezultatet n komunn e tyre,
ndrsa Komisioni Zgjedhor pr Qytetin e Shkupit ka 10 or pr ti shpallur rezultatet.
49
Tre ankesa nga VMRODPMNE-ja pr Strumicn, dy nga PDSH-ja pr airin dhe Dollnenin, dhe nj nga LSDM-ja
pr Ohrin.

nuk prputheshin me ato n protokolet e KZ-ve. KSHZ-ja e pranoi ankesn dhe i ndryshoi rezultatet e 13
vendvotimeve. Gj e cila rezultoi n organizimin e rrethit t dyt n air. N plotsim, KSHZ-ja e
shkarkoi KZK-n dhe antart e 13 KZ-ve.

Rezultatet n shum vendvotime u anuluan nga KSHZ-ja n baz t Nenit 151 (1) t Kodit Zgjedhor, i
cili e bn t detyrueshme anulimin e rezultateve n nj vendvotim t caktuar n rastet e parregullsive t
vogla. Kjo mund t shkaktoj shkeljen e trrsishme t t drejts s votuesve n nj vendvotim t tr,
pa mos br analiz pr at se a kan ose jo efekt parregullsit mbi rezultatet.

Rekomandohet q Neni 151(1) i Kodit Zgjedhor t ndryshohet me qllim q t mundsohet q
rezultatet zgjedhore t anulohen vetm n rast t shkeljeve t rnda, t cilat ndikojn mbi rezultatin e
prgjithshm zgjedhor.

Gjykata Administrative gjykoi pr 142 ankesa kundr vendimeve t KSHZ-s, nga t cilat 141 u
rrefuzuan si t papabaza. U pranua nj apelim i VMRO-DPMNE pr nj vendvotim n Krov, mirpo
nuk u urdhrua organizimi i rrethit t dyt t votimit pr shkak se rezultati final nuk do t ndryshonte.
Gjykimet publike t Gjykats Administrative, siq u vzhguan nga MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s, ishn
formalistike dhe nuk dhan mundsi q ankuesit t dorzojn dshmi.
50
Vendimet e gjykats n
shumicn e rasteve bazoheshin mbi ankesn me shkrim, vendimin e KSHZ-s dhe protokolet e
vendvotimeve. Kjo pjesrisht ishte rezultat i numrit t madh t ankesave t dorzuara dhe afatet e
shkurtra kohore q Gjykata t sjell vendim. Edhe pse Gjykata Administrative i prmbushi afatet
ligjore, kapaciteti i tyre pr ti hetuar dhe prgatitur n mnyr adekuate rastet n kuadr t afateve t
caktuara kohore mbetet i pasigurt.

B. ANKESAT DHE PARASHTESAT N RRETHIN E DYT

Partit politike dhe koalicionet dorzuan 387 ankesa n KSHZ lidhur me procedurat e votimit n rrethin
e dyt t zgjedhjeve. KSHZ-ja solli vendime pr sfidat n 369 vendvotime, nga t cilat 2 u pranuan dhe
1 u pranua pjesrisht.
51

Shumica e ankesave u rrefuzuan n bazat e njejta si edhe ato t cilat u dorzuan n rrethin e par. N tre
raste. KSHZ-ja vendosi ti hap kutit votuese dhe ta shqyrtoj materialin zgjedhor, si edhe n rrethin e
par, afatet pr sjelljen e vendimeve nuk ishn n trsi t respektuara dhe KSHZ-ja nuk ishte
konzistente n sjelljen e vendimeve pr ankesat e natyrs s njejt.

Gjykata Administrative gjykoi pr 136 parashtesa lidhur me vendimet e KSHZ-s. Gjykata rrefuzoi 95
dhe pranoi 41 parashtesa, 36 t dorzuara nga VMRO-DPMNE lidhur me vendvotime n Strug dhe
Qendr, dhe pes t dorzuara nga LSDM-ja lidhur me 4 vendvotime n Qytetin e Shkupit dhe 1
vendvotim n Gjore Petrov. N disa instanca Gjykata Administrative solli vendime kundrthnse,
duke i anuluar rezultatet n disa vendvotime ku u zbulua se n kutin votuese ka nj fletvotimi m tepr
se numri i njerzve t cilt n fakt kan votuar, dhe n raste t tjera duke sjell vendim se kjo gj nuk
sht e mjaftueshme pr ti anuluar rezultatet. M 14 prill, kryetari i Gjykats Administrative dha
dorheqje pas publikimit t vendimeve pr Strugn dhe komunn e Qendrs, duke pohuar se ai ka dhn
dorheqje pr arsye morale pr shkak t ndarjeve etnike n mes gjykatsve t Gjykats.

50
Duhet t theksohet se n baz t dijenis s MVZ-s t OSBE/ODIHR-s, asnjra nga ankesat nuk krkonte
mundsin q t ndgjohet gjat gjykimeve.
51
Dy ankesat e VMRO-DPMNE-s pr vendvotimet 1860 dhe 1877 n Strug u pranuan, edhe pse kto anulime nuk
ndikuan mbi rezultatin final. Parashtesa e VMRO-DPMNE pr vendvotimin 1020 n Kumanov u pranua pjesrisht.

Pas vendimeve t Gjykats Administrative, rreth i dyt i prsritur i zgjedhjeve u organizua n 29
vendvotime n Qendr, n 9 vendvotime n Strug dhe 1 vendvotim n Gjore Petrov m 21 prill.
Votim i rrethit t dyt u mbajt n t gjitha 39 vendvotimet n Dollnen. MVZ-ja e OSBE/ODIHR-s nuk
i vzhgoi votimet e mbajtura m 21 prill. KSHZ-ja i shpalli rezultatet finale m 23 prill.

XVI. REKOMANDIME

Rekomandimet e ardhshme, siq jan t prvijuara prgjat gjith tekstit, ofrohen pr konsiderim nga
autoritetet, partit politike dhe shoqris civile, me qllim q t prkrahen prpjekjet pr zbatimin e
zgjedhjeve t cilat do t jen n prputhshmri me zotimet e OSBE-s, dhe standardet e tjera
ndrkombtare pr zgjedhje demokratike. Kto rekomandime duhet t ndrlidhen me rekomandimet
paraprake t OSBE/ODIHR-s, t cilat kan mbetur pa mos u adresuar. OSBE/ODIHR-ja sht e
gatshme q ti ndihmoj autoritetet e Ish-Republiks J ugosllave t Maqedonis n prmirsimin e
mtutjeshm t procesit zgjedhor dhe n prmbushjen e rekomandimeve t cilat jan t prmbajtura n
kt raport.

A. REKOMANDIME PRIORITARE

1. Reformat e Kodit Zgjedhor duhet ti trajtojn rekomandimet e identifikuara n kt raport, si
dhe raportet paraprake t OSBE/ODIHR-s dhe Komisionit t Venecis. Rekomandohet q
Kodit Zgjedhor ti shtohen dispozita t qarta pr rrethin e dyt t zgjedhjeve lokale. Reformat
duhet t jn gjithprfshirse dhe t kompletuara shum prpara zgjedhjeve t ardhshme.

2. Duhet t konsiderohet zbatimi i nj shqyrtimi t procedurave pr prpilimin dhe mirmbajtjen e
listave t votuesve. Procedura t qarta, t koordinuara dhe transparente do ta prmirsojn
saktsin e listave t votuesve dhe do t kontribuojn n besimin e publikut.

3. Legjislacioni zgjedhor duhet t siguroj nj proces t qart dhe t detajuar pr garuesit n
zgjedhje dhe votuesit pr t paraqitur ankesa dhe parashtesa, t cilat burojn nga shkeljet e
pretenduara t Kodit Zgjedhor dhe dispozitat e miratuara nga KSHZ-ja. Gjithashtu mund t
konsiderohet krijimi i nj Departamenti J uridik n kuadr t KSHZ-s, i cili do ti informoj
antart e KSHZ-s pr gjendjen ligjore dhe skic dokumentet ligjore, si dhe pr justifikimet.

4. Me qllim q m tej t prforcohet besimi publik n procesin zgjedhor, dhe t sigurohet nj
mjedis i hapur pr t br fushat, autoritetet relevante duhet t ndrmarrin iniciativa m t
mdha pr hetimin adekuat t akuzave pr friksimin e votuesve dhe t ndrmarrin veprime
adekuate n rast t dshmimit t shkeljes s t njejts.

5. Rekomandohet q Neni 151(1) i Kodit Zgjedhor t ndryshohet me qllim q t mundsohet q
rezultatet zgjedhore t anulohen vetm n rast t shkeljeve t rnda t cilat ndikojn mbi
rezultatin e prgjithshm zgjedhor.


B. REKOMANDIME T TJERA

Korniza Ligjore

6. Kodi Zgjedhor duhet t prcaktoj se far ndodh me zgjedhjet lokale ather kur n rrethin e
par numri i votuesve t cilt kan votuar, sht m i vogl se nj e treta e votuesve t
regjistruar.

Administrata Zgjedhore

7. KSHZ-ja duhet m tej ta avancoj transparencn e saj, duke e respektuar rreptsisht krkesn
pr publikimin e t gjitha procesverbaleve t takimeve n ueb faqen e saj. Kodi Zgjedhor mund
t plotsohet pr t prcaktuar se procesverbalet duhet t publikohen jo m von se 48 or
pasiq t mbahet seanca.

8. KSHZ-ja duhet ti zgjedh t gjitha ankesat dhe parashtesat n mnyr t paanshme, pa peshn
e konsideratave t motivuara n mnyr politike. Ligji duhet t interpretohet, zbatohet dhe
prforcohet sipas qllimeve t vet ligjit.

9. KSHZ-ja duhet t siguroj m tepr informata dhe edukim pr votuesit, n veanti sa i takon
kohs dhe procedurave pr freskimin e t dhnave personale n listn e votuesve, dhe pr
fshehtsin e vots.

10. Rekomandohet q KZK-ve tu sigurohen resurset e nevojshme n koh. N plotsim,
transparenca e puns do t zmadhohet nse KZK mbajn vetm seanca publike, t cilat do t
paralajmrohen prpara kohe.

11. Duhet t konsiderohet organizimi frekuent dhe m i detajuar i trajnimeve pr antart e KZ-ve.

12. Pr ta siguruar fshehtsin e vots, autoritetet mund t konsiderojn q numrimin e votave nga
vendvotimet e vogla ta bjn n nivel komunal ose prmes mnyrave t tjera, duke e ruajtur
integritetin e procesit zgjedhor.

Regjistrimi i votuesve

13. Duhet t konsiderohet nj ndryshim i afatit kohor pr finalizimin e listave t votuesve me
qllim q i njejti t jet m afr dits s zgjedhjeve.

Regjistrimi i kandidatve

14. Kodi Zgjedhor mund t prfshij dispozita specifike lidhur me kohn dhe kushtet pr trhekjen
e listave t regjistruara t kandidatve. Mund t shqyrtohet edhe krijimi i mundsis q nj list
e kandidatve t miratohet pjesrisht (pr shembull, t pranohen vetm emrat e kandidatve n
list t cilt i prmbushin kriteret ligjore dhe t tjert t fshihen nga lista). Nse dispozitat
inicohen, rekomandohet q t krijohen mekanizma mbrojtse q t mos keqprdoret e drejta pr
trhekjen e listave t kandidatve.

15. J an t nevojshme prpjekje t mtejshme pr rritjen e numrit t kandidatve femra. Duhet t

konsiderohet ndryshimi i Nenit 64.5 nga Kodi Zgjedhor, ku i njejt do t prcaktoj se n rast
se nj femr e zgjedhur nga nj list e kandidatve pr kshillin komunal jep dorheqje, e njejta
do t zvendsohet nga femra e ardhshme n list.

Fushata Zgjedhore

16. Autoritetet duhet t shfaqin vullnet m t madh politik pr t mundsuar dallim t mjaftueshm
mes shtetit dhe partis. Garancionet ekzistuese ligjore, siq sht Neni 8-a dhe 9 nga Kodi
Zgjedhor, duhet t interpretohen n nj mnyr konzistente me qllim q t parandalohet
konflikt interesash mes pozitave t pushtetit ekzekutiv t cilat krkojn neutralitet, dhe
kandidatve t cilt aspirojn avantazh politik. Dispozitat duhet m tej t plotsohen pr t
prfshir mekanizma pr detyrim.

Financimi i Fushats

17. Siq sht rekomanduar paraprakisht, dallimi n natyrn e limiteve mes individve dhe
personave juridik duhet t rishqyrtohet. Dispozitat aktuale jan diskriminuese dhe u japin
avantazh t padrejt entiteteve t mdha.

18. Neni 84 i Kodit Zgjedhor do t ket dobi nga sqarime t mtejshme pr t specifikuar se a
vlejn kufizimet pr shpenzime n raste kur mbahen zgjedhje me dy rrethe.

19. Rekomandohet q t prpilohen formulare m t detajuara pr raportim lidhur me financimin e
fushats t cilat do ti detyrojn kandidatt q shpenzimet ti specifikojn.

20. Duhet t konsiderohet inicimi i sanksioneve proporcionale dhe zhbindse pr mosdorzimin e
raporteve parazgjedhore pr financimin e fushats. Ligji gjithashtu duhet me qartsi t
prcaktoj kushtet pr financimin e fushats, n rastin e organizimit t nj rrethi t dyt t
zgjedhjeve.

21. Rekomandohet q garuesit n zgjedhje t detyrohen q t sigurojn prvijim t shpenzimeve
sipas komunave, me qllim q t vlersohet se a jan respektuar rregullat pr financimin e
fushats.

Mediat

22. Duhet t konsiderohet prcaktimi i kushteve pr emrimin e antarve n Kshillin pr
Radiodifuzion, duke i dhn prparsi profesionalizmit dhe paanshmris, dhe jo afrsis
politike.

23. Konsiderat duhet ti jepet alokimit t kohs falas pr transmetim pr garuesit n zgjedhje gjat
rrethit t dyt t zgjedhjeve.

24. Rekomandohet q n kornizn ligjore qartsisht t prvijohen dispozita pr rrethin e dyt t
fushats n media.

25. Duhet t konsiderohet prcaktimi i kohzgjatjes minimale pr prezantime falas e cila u jepet
garuesve n zgjedhje, dhe krkesa q prezantimet falas t transmetohen gjat kohs me

shikueshmri m t madhe.

26. Kodi Zgjedhor dhe Ligji pr Veprimtari Radiodifuzive duhet t harmonizohen lidhur me sasin
e reklamimit t paguar e cila sht e lejuar.

27. Duhet t prcaktohen afate kohore t qarta dhe t mjaftueshme q Kshilli pr Radiodifuzion t
reagoj n mnyr efektive ndaj shkeljeve t mediave.

Ankesat dhe Parashtesat
28. J urisdiksioni lidhur me ankesat para dits zgjedhore do t ket dobi nga nj prshkrim i detajuar
pr kompetencat e KSHZ-s dhe KZK-ve.

29. Duhet t konsiderohet zgjerimi i afatit kohor pr sjelljen e vendimeve lidhur me ankesat nga
ana e gjykatave, duke siguruar q i njejti t jet mjaft i shkurtr pr t siguruar nj zgjidhje
efektive.

30. Pr tu garantuar korrigjimi efektiv, duhet t konsiderohet prcaktimi i afateve pr KSHZ-n pr
hetimin e ankesave lidhur me brjen e fushats s hershme.

31. Mund t konsiderohet krijimi i afateve pr Komisionin Shtetror pr Parandalimin e
Korrupsionit pr ti hetuar ankesat lidhur me keqprdorimin e resurseve shtetrore gjat
fushats, dhe duhet t sigurohen resurset e nevojshme pr ti zgjidhur ato pr nj koh t
arsyeshme.

32. Neni 31(2) (35) i Kodit Zgjedhor i cili i jep mandat KSHZ-s q ta kontrolloj materialin
zgjedhor lidhur me ndonj ankes vetm n rast kur pr vendvotimin n fjal jan dorzuar dy
ankesa, duhet t hiqet pr shkak se e dmton t drejtn n zgjidhje efektive. Nuk duhet t ket
prag pr numrin e ankesave t dorzuara q ato t shqyrtohen.


XVII. REZULTATET PRFUNDIMTARE
52

Rezultatet pr kryetar komune Rrethi 1 Rethi 2
53
Prsritje
54

Numri i prgjithshm i votuesve 1,743,403 931,554 145,629
Pjesmarrja e votuesve 1,164,687 66.81% 551,744 59.23% 94,471 64.87%
Numri i prgjithshm i votave t
vlefshme 1,124,398 96.54% 534,486 96.87% 92,783 98.21%
Numri i prgjithshm i votave t
pavlefshme 40,289 3.46% 17,258 3.12% 1,688 1.78%
Vende Vende Vende
Organizata e Brendshme Revolcionare
Maqedonase Partia Demokratike pr
Unitet Kombtar Maqedonas (VMRO-
DPMNE) 38 15 2
Lidhja Socialdemokrate e Maqedonis
(LSDM) 2 1 1
Bashkimi Demokratik pr Integrim
(BDI) 7 7 0
Partia Demokratike Shqiptare (PDSH) 0 1 1
Kandidat i pavarur 1 1 0
Partia Progresive Serbe (SPP) 0 1 0
Partia Demokratike e Turqve t
Maqedonis (DPTM) 1 0 0
Lidhja e Romve t Maqedonis
(URM) 1 0 0

Rezultatet zgjedhore pr kryetar komune n
Qytetin e Shkupit Rrethi 1 Rethi 2
Numri i prgjithshm i votuesve 444,259 444,259
Pjesmarrja e votuesve 284,119 63.95% 209,696 47,20%
Numri i prgjithshm i votave t vlefshme 270,808 95.31% 200,845 95.78%
Numri i prgjithshm i votave t pavlefshme 13,311 4.69% 8,851 4.22%
Vende
VMRO-DPMNE 0 1

Rezultatet zgjedhore pr kshillin komunal %
Numri i prgjithshm i votuesve 1,743,403
Pjesmarrja e votuesve 1,167,768 66.98%
Numri i prgjithshm i votave t vlefshme 1,117,814 95.72%
Numri i prgjithshm i votave t pavlefshme 49,954 4.28%
Partia Vota % Vende
VMRO-DPMNE 416,972 37.30% 537
Lidhja Socialdemokrate e Maqedonis (LSDM) 328,547 29.39% 381
Bashkimi Demokratik pr Integrim (BDI) 137,029 12.26% 171
Partia Demokratike Shqiptare (PDSH) 77,724 6.95% 98

52
T dhna sipas rezultateve prfundimtare t shpallura n www.sec.mk.
53
Rrethi i dyt i zgjedhjeve pr kryetar komune u organizua n 29 komuna.
54
M 21 prill 2013, u organizua rrethi i dyt i votimeve n Dollnen, ndrsa n Qendr, Gjore Petrov dhe Strug u b
prsritje e rrethit t dyt pr shkak t anulimit t rezultateve, si pasoj e vendimit t Gjykats Administrative.

Kandidat t pavarur 45,612 4.08% 55
Rilindja Demokratike Kombtare (RDK) 28,565 2.56% 26
Partia Demokratike e Turqve t Maqedonis (DPTM) 14,097 1.26% 22
Lidhja e Romve t Maqedonis (URM) 5,400 0.48% 11
Riprtrirja Demokratike e Maqedonis (DOM) 18,414 1.65% 9
Lvizja Popullore pr Maqedonis (LPM) 9,008 0.81% 9
Partia Progresive Serbe (SPP) 10,992 0.98% 7
Lvizja pr Bashkim Kombtar t Turqve n
Maqedoni (LBKTM) 2,503 0.22% 5
Partia pr Ardhmri Europiane (PEI) 1,804 0.16% 5
Forcat e Bashkuara Demokratike t Romve (UDFR) 2,121 0.19% 4
Lidhja Socialdemokratike (SDU) 8,638 0.77% 3
Partia Liberale (LP) 4,334 0.39% 2
SDPM Partia Socialdemokrate e Maqedonis 2,291 0.20% 1

Rezultatet zgjedhore pr Kshillin e Qytetit t
Shkupit %
Numri i prgjithshm i votuesve 444,259
Pjesmarrja e votuesve 284,120 63.95%
Numri i prgjithshm i votave t vlefshme 268,331 94.44%
Numri i prgjithshm i votave t pavlefshme 15,789 5.56%
Partia Vota % Vende
VMRO-DPMNE 121,881 45.42% 22
Lidhja Socialdemokrate e Maqedonis (LSDM) 80,112 29.86% 14
Bashkimi Demokratik pr Integrim (BDI) 32,835 12.24% 5
Partia Demokratike Shqiptare (PDSH) 16,459 6.13% 3
Riprtrirja Demokratike e Maqedonis (DOM) 6,056 2.26% 1
Aleanca e Forcave Majtiste t Titos (AFMT) 3,497 1.30% 0
Lidhja Socialdemokrate (SDU) 3,124 1.16% 0
Partia Liberale (LP) 2,426 0.90% 0
Rilindja Demokratike Kombtare (RDK) 1,941 0.72% 0

RRETH OSBE/ODIHR-IT

Zyra pr Institucione Demokratike dhe t Drejtat e Njeriut (ODIHR) sht institucioni kryesor i OSBE-
s q ndihmon shtetet pjesmarrse t sigurojn respektim t plot t t drejtave t njeriut dhe lirive
themelore, shtetit t s drejts dhe pr t promovuar parimet e demokracis dhe () pr t ndrtuar,
forcuar dhe mbrojtur institucionet demokratike, si dhe t promovoj tolerancn n t gjitha nivelet e
shoqris (Dokumenti i Helsinkit 1992). Ky prndryshe sht i njohur si OSBE dimensioni njerzor.

ODIHR me seli n Varshav, Poloni, u krijua si Zyra pr Zgjedhje t Lira n Samitin e Parisit n 1990
dhe filloi funksionimin n maj 1991. Nj vit m von, emri i Zyrs u ndryshua pr t pasqyruar nj
mandat m t gjer, pr prfshirjen e t drejtave t njeriut dhe demokratizimin. Sot, pr t punojn mbi
130 vet.

ODIHR-i sht agjencia kryesore n Europ n fushn e vzhgimit t zgjedhjeve. Bashkrendon dhe
organizon drgimin e mijra vzhguesve do vit, pr t vlersuar nse zgjedhjet n zonn e OSBE-s
jan n prputhje me parimet e OSBE-s, legjislacionin vendas dhe standartet e tjera ndrkombtare.
Metodologjia unike siguron shqyrtim t gjith elementve t nj procesi zgjedhor. Me an t projekteve
t asistencs, ODIHRi ndihmon shtetet pjesmarrse t prmirsojn kornizn e tyre zgjedhore.

Veprimtarit e Zyrs pr demokratizim prfshijn fushat tematike t mposhtme: qeverisjen e t
drejts, prkrahje ligjore, qeverisje demokratike, migrimin dhe lirin e lvizjes, si dhe barazin gjinore.
ODIHR-i zbaton nj numr programesh t caktuara asistence do vit, duke synuar zhvillimin e
strukturave demokratike.

OSBE/ODIHR gjithashtu i ndihmon shtetet pjesmarrse n prmbushjen e detyrave t tyre pr
promovimin dhe mbrojtjen e t drejtave njerzore dhe lirive themelore, konzistente me prkushtimet e
dimensionit njerzor t OSBE-s. Kjo arrihet duke punuar me shum bashkpuntor pr t nxitur
bashkpunim, pr ti prforcuar kapacitetet dhe t sigurohet ekspertiz n fusha tematike duke prfshir
t drejtat e njeriut n luftn kundr terrorizmit, prmirsimin e mbrojtjes s t drejtave njerzore t
personave t trafikuar, arsim dhe trajnim pr t drejtat e njeriut, vzhgim dhe raportim pr t drejtat e
njeriut, dhe t drejtat njerzore dhe siguria e grave.

N fushn e tolerancs dhe mbrojtjen nga diskriminimi, OSBE/ODIHR-ja u siguron prkrahje
shteteve pjesmarrse pr ti prforcuar veprimet e tyre ndaj krimeve t urrejtjes dhe incidenteve t
racizmit, ksenofobis, anti-semitizmit dhe formave t tjera t mostolerancs. Aktivitetet e
OSBE/ODIHR-s lidhur me tolerancn dhe mbrojtjen nga diskriminimi fokusohen n fushat e:
legjislacionit, trajnim pr zbatimin e ligjit; vzhgim, raportim dhe ndjekje t prgjigjeve lidhur me
krimet dhe incidentet e motivuara nga urrejtja; si dhe aktivitete edukative pr promovimin e tolerancs,
respektit dhe mirkuptimit t ndrmjetshm.

OSBE/ODIHR-ja u jep kshilla shteteve pjesmarrse pr politikat e tyre lidhur me romt dhe sintit.
Promovon ndrtimin e kapaciteteve dhe rrjetzimin n mes komuniteteve rome dhe sinti, dhe inkurajon
pjesmarrjen e prfaqsuesve rom dhe sinti n organet e krijimit t politikave.

T gjitha veprimtarit e ODIHR-it zhvillohen n bashkpunim dhe bashkrendim t ngusht me shtetet
pjesmarrse t OSBE-s, institucionet dhe veprimet n terren t OSBE-s, si dhe me organizma t tjer
ndrkombtar.

Informata plotsuese mund t gjeni n faqen e internetit t ODIHR-it (www.osce.org/odihr).

Osce Odihr Report On Local Elections in Macedonia 2013

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Osce Odihr Report On Local Elections in Macedonia 2013

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Zyra pr Institucione Demokratike dhe t Drejtat e Njeriut

You might also like