I Cte Sis at Dose Me Teknik Leri

T.C.
MLL E#TM BAKANLI#I

MEGEP
(MESLEK E#TM VE #RETM SSTEMNN
GLENDRLMES PROJES)

ELEKTRK ELEKTRONK TEKNOLOJS

TESSAT D&EME TEKNKLER

ANKARA 2007
Milli Eitim Bakanl## taraf#ndan geli$tirilen modller;
Talim ve Terbiye Kurulu Ba$kanl##n#n 02.06.2006 tarih ve 269 say#l# Karar#
ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlar#nda kademeli
olarak yayg#nla$t#r#lan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlar#nda
amalanan mesleki yeterlikleri kazand#rmaya ynelik geli$tirilmi$ retim
materyalleridir (Ders Notlar#d#r).
Modller, bireylere mesleki yeterlik kazand#rmak ve bireysel renmeye
rehberlik etmek amac#yla renme materyali olarak haz#rlanm#$, denenmek
ve geli$tirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlar#nda
uygulanmaya ba$lanm#$t#r.
Modller teknolojik geli$melere paralel olarak, amalanan yeterlii
kazand#rmak ko$ulu ile eitim retim s#ras#nda geli$tirilebilir ve yap#lmas#
nerilen dei$iklikler Bakanl#kta ilgili birime bildirilir.
rgn ve yayg#n eitim kurumlar#, i$letmeler ve kendi kendine mesleki
yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ula$abilirler.
Bas#lm#$ modller, eitim kurumlar#nda rencilere cretsiz olarak da#t#l#r.
Modller hibir $ekilde ticari amala kullan#lamaz ve cret kar$#l##nda
sat#lamaz.

i

AIKLAMALAR.............................................................................................................. iii
G'R'* ..................................................................................................................................1
,RENME FAAL'YET'1.................................................................................................3
1. BORU VE BUATLAR.....................................................................................................3
1.1. Tesisat Borular#.........................................................................................................3
1.1.1. e$itleri ve aplar#.............................................................................................4
1.2. Buatlar ......................................................................................................................6
1.3. Kasalar......................................................................................................................8
1.3.1. Standart Boyutlar# ..............................................................................................9
1.4. Tavan ve Duvar Borusu D$eme ...............................................................................9
1.4.1. D$eme '$lem S#ras#...........................................................................................9
1.4.2.D$emede Dikkat Edilecek Hususlar ...................................................................9
1.5. Buatlar# Yerle$tirmek ..............................................................................................10
1.5.1. '$lem S#ras# ......................................................................................................10
1.5.2. Dikkat Edilecek Hususlar .................................................................................10
1.6. Kasalar# Yerle$tirmek..............................................................................................10
1.6.1. '$lem S#ras# ......................................................................................................10
1.7. Elektrik ' Tesisat Ynetmelii ...............................................................................11
UYGULAMA FAAL'YET'...........................................................................................14
LME VE DE,ERLEND'RME.................................................................................15
,RENME FAAL'YET'2...............................................................................................16
2. D*EME ALTI BORU VE KANALI D*EME...........................................................16
2.1. Yer D$eme Alt# Kanallar# ......................................................................................16
2.1.1. Grevi..............................................................................................................16
2.1.2. Yap#lar# ve Yard#mc# Gereleri.........................................................................17
2.1.3. e$it ve Standart Boyutlar#...............................................................................21
2.1.4. D$eme Alt# Kanal# D$eme ............................................................................21
2.2. Yer D$eme Alt# Borular#........................................................................................22
2.2.1. Grevi..............................................................................................................22
2.2.3. e$it ve Standart Boyutlar#...............................................................................23
2.2.4. D$eme Alt# Borusu D$eme ...........................................................................23
2.3. Yer D$eme stnde Priz ve Anahtar Yerle$imi......................................................24
2.3.1. '$lem S#ras# ......................................................................................................24
,RENME FAAL'YET'3...............................................................................................28
3. SIVA ST TES'SAT ..................................................................................................28
3.1. Dbeller ..................................................................................................................28
3.1.1. Grevi..............................................................................................................28
3.1.2. Standart Boyutlar# ............................................................................................29
3.2. Kablo Kanal# ...........................................................................................................29
3.2.1. Grevi..............................................................................................................29
NDEKLER

ii
3.2.3. e$itleri ve Standart Boyutlar#..........................................................................30
3.2.4. Kanal D$emesi Yap#m#...................................................................................31
3.3. Kro$eler ..................................................................................................................31
3.3.1. Grevi..............................................................................................................31
3.3.3. e$itleri ve Standart Boyutlar#..........................................................................32
3.3.4. Kro$e D$emesi Yap#m#...................................................................................32
MODL DE,ERLEND'RME...........................................................................................37
CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................................38
NER'LEN KAYNAKLAR..............................................................................................40
KAYNAKLAR..................................................................................................................41

iii
AIKLAMALAR
KOD 522EE0079
ALAN Elektrik Elektronik Teknolojisi
DAL/MESLEK Elektrik Tesisat ve Pano Montrl)
MODLN ADI Tesisat D+eme Teknikleri
MODLN TANIMI
Elektrik tesisat#na ait i tesisat d$emesinde
kullan#lan malzemeleri tesisat#n yap#s#na gre semek ve
bu malzemeleri kullanarak tesisat# d$emekle ilgili bilgi ve
becerilerin kazand#r#ld## renme faaliyetidir.
SRE 40/24
N KO&UL
YETERLK
' tesisat d$eme yntemlerini uygun olarak hatas#z
yapmak.
MODLN AMACI
Genel Ama

Bu modl ile uygulama alan#na ynelik uygun ortam
saland##nda standartlara, Elektrik ' Tesisleri
Ynetmelii ve Bay#nd#rl#k Bakanl## Genel Teknik
*artnamesine uygun ve hatas#z olarak i tesisat
d$eyebileceksiniz.

Amalar

1. S#va alt# tavan ve duvar borusu d$eyebilecek, buat ve
kasalar# yerle$tirebileceksiniz.
2. Yer d$eme alt# boru ve kanal d$eyebileceksiniz.
3. S#va st kanal ve kro$e d$eyebileceksiniz.
E#TM #RETM
ORTAMLARI
VE DONANIMLARI
Ortam
Elektrik tesisat atlyesi, i$letme ortam#.
Donan-m
Boru e$itleri, kasa e$itleri, buat e$itleri, kro$e
e$itleri, klemens e$itleri, kanal e$itleri, d$eme ara-
gereleri, projeksiyon, bilgisayar.
LME VE
DE#ERLENDRME
Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra,
verilen lme aralar#yla kazand##n#z bilgileri ve becerileri
lerek kendinizi deerlendireceksiniz.
retmen, modl sonunda size lme arac# ( oktan
semeli, doru-yanl#$ test, uygulama vb.) uygulayarak
modl uygulamalar# ile kazand##n#z bilgi ve becerileri
lerek deerlendirecektir.
AIKLAMALAR

iv

1

GR&

Sevgili )renci,

Bu modl sonunda edineceiniz bilgi ve beceriler ile nitelikli bir teknik eleman olarak,
elektrik tesisat# d$eme alan#nda tesisat#n yap#s#na ve standartlara uygun malzeme seimi
yapabilme ve uygun olarak i tesisat d$eme uygulamas#n# yapabilmeniz iin faydal#
olacakt#r.

Gnlk hayat#m#zda, evde, i$ ortam#nda, sanayide ve teknolojinin her alan#nda
kullan#m# vazgeilmez olan elektriin gvenli bir $ekilde iletimi $artt#r. Bu iletimin gvenli
olabilmesi iin, uygun d$eme teknii tercih edilmelidir. En uygun i tesisat d$emesini
yaparak canl#lar#n kazalara kar$# gvenlii, tesisat#n, makinelerin e$itli nedenlerden dolay#
zarar grmeleri ve yang#na sebebiyet veren durumlar engellenmi$ olur.

lkemizde son y#llarda yap#lan btn al#$malarda Trk ekonomisinin uluslararas#
rekabet gcnn art#r#lmas# ve ba$ta Gmrk Birlii olmak zere Avrupa Birlii ile
btnle$me sreci hedeflenmi$tir. 1990l# y#llarda ya$anan h#zl# kreselle$me sreci, giderek
artan teknolojik yenilikler ve uluslararas# pazarlardan pay kapma yar#$lar#, lkelerin insan
kaynaklar#n# geli$tirmeye ynelmesine neden olmu$tur. al#$anlar#n i$ dei$tirme ve i$
bulma yeteneiyle dorudan ilgili olarak i$ gc hareketliliinin art#r#lmas#, i$ gc
piyasas#n#n $effafla$t#r#lmas# ve verimliliin art#r#lmas# istihdamla ilgili her trl giri$imde
ne #kmaktad#r. al#$ma ya$am#n#n istedii ve ihtiya duyduu insanlar#n niteliklerinin
tan#mlanmas#nda, i$ ya$am#nca geli$tirilen ve benimsenen meslek standartlar# byk nem
ta$#maktad#r. Her teknik eleman#n ngrlen bu meslek standard#n# yakalamas#
gerekmektedir.

GR&

2

3

#RENME FAALYET1

Uygun ortam saland##nda tesisat#n yap#s#na gre buat, kasa ve borular# seerek,
Elektrik ' Tesisat Ynetmeliine uyarak s#va alt# tavan ve duvar borusu
d$eyebileceksiniz.

Bu faaliyet ncesinde Elektrik ' Tesisat Ynetmeliine uygun olarak yapman#z
gereken ncelikli ara$t#rmalar $unlard#r:
S#va alt# tesisatta kullan#lan boru e$itleri ve aplar#n# ara$t#r#n#z.
Borular#n Elektrik ' Tesisat Ynetmeliine uygun olarak tavan ve duvarlara
d$eme $ekillerini ara$t#r#n#z.
S#va alt# tesisatta kullan#lan buatlar#n e$itlerini ve boyutlar#n# ara$t#r#n#z.
Buatlar#n Elektrik ' Tesisat Ynetmeliine uygun olarak yerle$tirme
$ekillerini ara$t#r#n#z.
S#va alt# tesisatta kullan#lan kasalar#n standart boyutlar#n# ara$t#r#n#z.
Kasalar#n Elektrik ' Tesisat Ynetmeliine uygun olarak yerle$tirme
$ekillerini ara$t#r#n#z.
Ara$t#rma i$lemleri iin internet ortam#, elektrik malzemeleri satan i$ yerleri ve imalat
sanayisini gezmeniz ve rn kataloglar#n# incelemeniz gerekmektedir. Borular#n d$enme
$ekillerini, buat ve kasalar#n yerle$tirme $ekillerini s#va alt# tesisat d$emesi yapan
elektrikilerin yan#nda, onlar#n yapm#$ olduu d$emeleri inceleyerek n bilgi edininiz. Bu
ara$t#rmalar# yaparken gvenlik tedbirleri al#nmas# gereken yerlerde gvenlik tedbirlerinin
al#nmas#na dikkat ediniz. Ara$t#rman#z# rapor hline getirip s#n#fta arkada$lar#n#za sununuz.

1. BORU VE BUATLAR

1.1. Tesisat Borular-

Elektrik enerjisi al#c#lara veya kumanda elemanlar#na iletkenler arac#l## ile
ula$maktad#r. zerinden ak#m geen iletken kablolar#n evreye zarar vermemesi ve
iletkenlerin d#$ darbelerden korunmas# iin yal#tkan bir gere olan boru ierisinden ekilir.

#RENME FAALYET-1

AMA
ARA&TIRMA

4

Resim 1.1: Binan-n tavan borusunun d+enmesi

1.1.1. e+itleri ve aplar-

Bergman boru, pe$el boru, PVC boru, spiral (bklgen) boru, elik (stalpanzer) boru
olmak zere e$itli borular vard#r.
Bergman Boru: ' k#sm# vernikli kartonla kapl# alminyum veya yumu$ak
elik sactan yap#lm#$ s#va st tesisatta kullan#lan boru e$ididir. Gnmzde
kullan#lmay#p, eski ev tesisatlar#nda grlmektedir. Bergman borunun boyu 3
metre olup, boru ap# 91113,51623293648 mm dir.
Pe+el Boru: 'nce elik sactan yap#lm#$, paslanmaya kar$# zel bir madde ile
kaplanm#$ ve i k#sm# yal#t#ms#z boru e$ididir. Gnmzde kullan#lmay#p, eski
evlerde s#va alt# tesisatlar#nda grlmektedir. Pe$el boru aplar# TS7 ye gre
814182637 mmdir.
PVC Boru: PVC (polivinil clorr) maddesinden yap#l#r. PVC (plastik) borular
nemden etkilenmez, kolay i$lenebilir, dayan#kl#, hafif, boya ve zel bak#m
istemez ve ayn# zamanda iyi bir yal#tkand#r. Plastik borular, beton borusu ve
duvar borusu olmak zere iki e$ittir. Beton borusu sert plastikten yap#l#r.
Demir ve harlar#n bask#s# kar$#s#nda zarar grmemesi amac# ile sert olarak
yap#l#r. Duvar borusu ise daha i$lenebilir olmas# a#s#ndan yumu$ak plastikten
yap#lm#$t#r. PVC boru, s#va alt# tesisatta kullan#labilir. PVC (plastik) borular
3er metre boyunda ubuk ve 50-100er metre boyunda kangallar hlinde sat#l#r.
Plastik boru aplar# ise 14-18-26-32-40-50-63 mmdir.

Resim 1.2: PVC borular

5
Spiral (Bklgen) Boru: Spiral borular, istenilen a#da bklebilen borulard#r.
Elektrik tesisat#nda kolon hatlar#nda, kiri$ dn$lerinde ve dn$lerin ok
olduu yerlerde kullan#l#r. '$ilii kolayla$t#r#r. Spiral borular, metal ve yal#tkan
gerelerden yap#l#r. Metal olarak galvanizli elik, kalayl# elik ve izoleli
elikten yap#lan e$itleri vard#r. Spiral boru aplar# 9111418263237 mm
olup, panolar iin ayr#ca pano spirali(ince ) ve pano spirali (kal#n) olmak zere
2550100 m boylar#nda kangal olarak retilir.

Resim 1.3: Spiral borular

elik (&talpanzer) Boru: Yumu$ak elikten yap#lan yal#tkanl# ve yal#tkans#z
elik borular yerine daha ok galvanizli elik borular tercih edilmektedir.
Galvanizli elik borular:
Galvanizli di$siz elik boru
Galvanizli di$li elik boru
Galvanizli elik spiral boru $eklinde retilmektedir.

Resim 1.4: elik boru e+itleri

6
Galvanizli Di+siz elik Boru: Galvanizli di$siz elik borular, genel
kullan#m amal# i$ilik ve montaj a#s#ndan ekonomik borulard#r.
Borular#n standart uzunluklar# 3,05 m ve d#$ ap# 17,9023,4029,50
44,2055,807388,90101,60114,30 zel ala$#ml# yksek kaliteli
elikten imal edilmi$ olup s#cak dald#rma yntemi ile
galvanizlenmi$lerdir. Borular, di$siz olduklar#ndan dolay# ok sratli bir
$ekilde montaj yap#labilir. Dei$ik aksesuarlar ve bkme aparatlar#yla
$antiyede montaj s#ras#nda elle bkme yap#labilir. Man$on, rakor ve dier
fitingler kullanmak iin herhangi zel bir alet gerekmez. Borular#n ii
imalattan sonra temizlendiinden ve kayganla$t#r#c# zel bir madde ile
kapland##ndan dolay# kablo ekmek kolayl#kla sratli bir $ekilde ve
izolasyona (yal#t#m) zarar vermeden yap#labilir. Bu borular, sadece
kablolar# mekanik zarardan korumakla kalmaz; ayn# zamanda devrelerin
elektromanyetik korumas#n# da yapar. Yang#na ve dumana kar$# iten ve
d#$tan koruma salayan en gvenli tesisat sistemidir. EMT boru tesisat#
kullan#ld##nda ayr#ca tesisat ierisinde topraklama hatt# ekilmesine
gerek yoktur
Galvanizli Di+li elik Boru: Her trl ex - proof ve a#r hizmet tipine
uygun elektrik tesisat borular#d#r. Yksek et kal#nl## ve konik di$ sistemi
sayesinde alev s#zd#rmazl#k zelliine sahiptirler ve $iddetli mekanik
darbelere kar$# koyabilirler. Her bir boru, 3.05 metre uzunlukta olup ap#
20,70-26,10-32,80-47,80-59,90-72,60-88,30-100,90-113,40-141,30-
168,30 mm olan her iki ucunda di$ a#lm#$, bir ucunda plastik di$
koruyucu ve dier ucunda ise bir adet boruyu boruya ekleme mufuyla
(caupling) sevk edilmektedir. zel ala$#ml# elikten imal edilmi$ olup
s#cak dald#rma yntemi ile galvanizlenmi$tir. Borular#n ileri kablolar#n
rahat ve zarars#z bir $ekilde ekilebilmesini salayacak $ekilde
apaklardan ar#nd#r#lm#$ ve kayd#r#c# bir malzeme ile kaplanm#$t#r.
Galvanizli elik Spiral Boru: Yksek mekanik dirence ve ayn#
zamanda da bklme zelliine sahip borulard#r. zel ala$#ml# eliin
s#cak dald#rma metoduyla galvanizlenmesiyle imal edilmi$tir. Galvanizli
elik spiral boru 153075 m boyunda, 15,5023.30.28.0735,0549,50
62,2077,7090,40103,10115,80 mm ap#nda imal edilmektedir. Daha
ok asma tavan alt#nda armatr montaj#nda ve dahili uygulamalarda
tercih edilen bu borunun montaj# ve i$lemesi ok kolayd#r.
1.2. Buatlar

Buatlar (ek kutusu), elektrik tesisat#nda iletkenlerin birbiri ile balant#s#n#n yap#ld##
kutudur. Eklerin, buat d#$#nda ba$ka bir yerde yap#lmas# yasakt#r. Buat kullan#m yerine gre
farkl# llerde ve tiplerde olabilir.

7

Resim 1.5: Buat iindeki iletkenlerin ba)lant-s-

1.2.1.e+itleri ve Standart Boyutlar-

Buatlar kullan#ld#klar# tesisat#n yap#s#na ve kullan#ld#klar# yere gre norm buat (derin),
kare buat, tnel buat, kontral# buat, s#va st buat, antigron buat, dahili tip galvanizli elik
buat, harici tip buat, kondulet buat olmak zere e$itlere ayr#l#r.

Resim 1.6: Buat e+itleri
Norm Buat: Dairesel tip buat trdr. Borular#n giri$ ap#na gre buat boru
giri$leri de farkl# aplarda olur. Buatlar, boru giri$ say#s# dikkate al#narak birden
fazla (234) giri$li olarak imal edilirler. Derinlik olarak 37 mm ve ap olarak
70 mm ebatlar#nda retilmektedir.
Kare Buat: Kare buat, tesisatta iletken balant#s# ok olan yerlerde kullan#l#r.
rnein; ana da#t#m noktalar#nda (kolon hatlar#nda, linye hatt# ba$lang#c#nda,
apartman dairelerindeki gei$ noktalar#nda). Kare buatlar, 8x8, 10x10, 12x12,
15x15, 20x20, 26x12 mmdir.
Tnel Buat: Tnel buatlar, dairesel buat e$idi olup boru giri$leri kare buat
giri$inin ayn#s#d#r. Boru giri$i, buat zerindeki dairesel k#s#mlar# kesici yard#m#
ile aarak yap#l#r. Buat derinlii 42 mm ve d#$ ap uzunluu 80 mm dir.

8
Kontral- Buat: Kontral# buat#n yap#s# tnel buata benzer. Yap# olarak tek fark#,
alttan giri$inin de olmas#d#r. Buat derinlii 42 mm ve d#$ ap uzunluu 80
mmdir.
S-va st Buat: S#va st buatlar daha ok eski yap#larda grlmektedir.
Gnmzde de s#va st tesisatlarda kullan#m# mevcuttur. Buat ap# 52 mm ve
derinlii 18 mmdir.
Antigron Buat: Nemli yerlerde kullan#l#r. S#va st elektrik tesisat#nda
kullan#l#r. Kare ve dairesel olmak zere iki tipte retilir. Dairesel olanlar# 70, 90
mm, 3 giri$li ve 4 giri$li olarak retilir. Antigron kare buatlar#n boyutlar# 85x85,
100x100, 180x110 mmdir.
Dahili Tip Galvanizli elik Buat: Galvanizli elik buatlar 1.6 mm kal#nl#ktaki
galvanizli elikten, tek bir paradan preslenerek imal edilmi$ olup en a#r
$artlara gre dizayn edildiinden yksek mekanik dirence sahiptir. Galvanizli
elik boru tesisat#nda kullan#l#r.
Harici Tip Buat: Harici tip buat, gri renk f#r#n boyal# dkme alminyumdan
imal edilmi$ olup kesinlikle paslanmaz ve harici hava $artlar#na kar$# son derece
dayan#kl#d#r. S#va st tesisatta kullan#l#r. 102x102 ve 102x51 mm ebatlar#nda
retilmektedir.
Kondulet Buat: Dkme alminyumun gri epoksi f#r#n boya ile boyanmas#yla
imal edilen tesisatta dirsek olarak dn$lerde, kablo ekmede, tesisat iindeki
kablolara ek yapmada ve bak#mda kolayl#k salamaktad#r. 1/2" ile 1"(in)
aras#nda dei$ik ebatlarda retilmektedir.
1.3. Kasalar

Elektrik tesisat#nda s#va alt# tesisatta anahtar, priz gibi elemanlar#n duvara
sabitlenmesinde kullan#l#r. S#va st tesisatta kanallarda zel imal edilmi$ olan kasalar
kullan#l#r. Elektrik tesisat#nda kullan#lan kasalar, kullan#laca# yere gre dei$ik trde ve
boyuttad#rlar.

Resim 1.7: Standart kasa e+itleri

9
1.3.1. Standart Boyutlar-

Elektrik tesisat#nda kullan#lan kasalar, derinlik olarak 404244455054566264
mm ve ap olarak 606162646566 mm llerinde retilmektedirler.

1.4. Tavan ve Duvar Borusu D+eme

&ekil 1.1:S-va alt- tavan borusu d+emesi &ekil 1.2: Duvara boru yuvalar-n-n a-l-+-

1.4.1. D+eme +lem S-ras-
Proje kontrol edilerek gerekli boru, dirsek, buat, kasa temin ediniz.
Tavan borusunu, in$aat#n tavan betonu dklmeden nce d$eyiniz (projeye
gre).
Duvar borusu d$emek iin eki, ivi ve duvar k#r#c# malzemeler ile boru, buat
ve kasa yerlerini Elektrik ' Tesisat Ynetmelii dikkate alarak k#r#n#z.(Projeye
gre)
Duvar borular#n# dirsek, buat ve kasa kullanarak duvara d$eyiniz.
Boruyu duvara beton kullanarak sabitleyiniz.
1.4.2.D+emede Dikkat Edilecek Hususlar
Tavan borusu d$enirken buat ve al#c# (lamba, vb.) dikkate al#narak
d$enmelidir.
Tavan borusu kesilirken az# dzgn olacak $ekilde kesilmelidir.
Kesme i$lemi iin kesici aletle boru etraf#n# bir defa dolan#p, kesik k#sm#n her
iki taraf#ndan boruyu bkerek iki paraya ay#rmak yeterlidir.
Tavan borular#n#n sert boru olmas#na dikkat edilmeli ve tavan borusunun demir
ile ezilmemesi iin tahta takoz veya kk dz ta$ kullan#lmal#d#r.
Demir alt#na gelen k#s#mlar# takoz ile veya ta$ ile borunun yan taraf#ndan
muhafaza ederek konulmal#d#r.
Lamba balant# yerlerindeki boru az#na har girmemesi ve lamba donan#m
k#sm#n#n montaj# iin pater (tahta paras#) kullan#lmal#d#r.
Tavan borusunun beton dklrken hareket etmemesi iin tahta takoz
kullan#larak sabitlendirilmelidir.

10
Duvar borular#n# d$erken binan#n y#pranmamas#na dikkat edilmelidir.
K#vr#m#n ok olduu yerlerde spiral boru kullan#lmal#d#r.
Boru d$enecek k#s#mlar#, geecek boru say#s#na gre dzgn olarak k#rmal#y#z.
Duvar borusu d$enecek k#sm# k#rarken tula, briket ve ta$lar#n har ile birle$en
k#sm# tercih edilmelidir.
Duvarlara a#lan kanallar yatay ve d$ey konumda olmal#d#r. Ayr#ca borular
bacalardan uzak tutulmal#d#r.
Borular# 90 dn$ yapt##nda dirsek kullan#lmal#d#r.
Duvar borusu d$eme i$leminde sabitlemek iin imento ve zel ivi
kullan#lmal#d#r. ivi ile sabitlemede borunun ezilmemesine dikkat edilmelidir.
Al# kullan#lmamal#d#r.
Borular, kanallara iyice gmlmelidir.
Tavan borusu d$erken uzun hatlarda buat kullan#lmal#d#r.
Boru birle$tirme i$leminde muf (boru ekleme gereci) kullan#lmal#d#r.
1.5. Buatlar- Yerle+tirmek

1.5.1. +lem S-ras-
Buat yerlerini duvar k#rma malzemeleri ile dzgn bir $ekilde a#n#z.
Buatlar# boru d$endikten sonra imento kullanarak sabitleyiniz.
1.5.2. Dikkat Edilecek Hususlar
Boru balant#s# fazla olan yerlerde kare buat kullan#lmal#d#r.
Buatlar#n tavan, kap# ve pencereden uzakl##, Elektrik ' Tesisat Ynetmelii
dikkate al#narak e$it uzakl#kta olmal#d#r.
Buat yerle$tirme i$leminde duvar ierisine fazla gmlerek s#va alt#nda, az
gmlerek s#va d#$#na #k#nt# yapmamas#na dikkat edilmelidir.
Buat ierisine har girmemesi iin buat kapa# veya k#t kullan#larak
kapat#lmal#d#r.
Buat sabitleme i$leminde imento kullan#lmal#d#r.
1.6. Kasalar- Yerle+tirmek

1.6.1. +lem S-ras-
Kasa yerlerini duvar k#rma malzemeleri ile dzgn bir $ekilde a#n#z.
Kasalar# boru d$endikten sonra imento kullanarak sabitleyiniz.

11
Kasalar#n d$emeden uzakl## Elektrik ' Tesisat Ynetmelii dikkate al#narak
e$it uzakl#kta olmal#d#r. Yan yana olan kasalar#n birbirine olan uzakl#klar#na da
dikkat edilmelidir.
Kasa yerle$tirme i$leminde duvar ierisine fazla gmlerek s#va alt#nda, az
gmlerek s#va d#$#na #k#nt# yapmamas#na dikkat edilmelidir.
Kasa ierisine har girmemesi iin buat kapa# veya k#t kullan#larak
kapat#lmal#d#r.
Kasa yerleri, kullan#m#n# engelleyecek $ekilde kap# arkas#nda olmamal#d#r.
Ekonomik olmas# iin buatlardan her bir kasaya boru gei$i yap#lmas# yerine
kasalar aras# gei$ yap#lmamal#d#r.
Kasa sabitleme i$leminde imento kullan#lmal#d#r.
1.7. Elektrik Tesisat Ynetmeli)i
Elektrik tesislerinde ancak yrrlkteki ilgili Trk Standartlar#na uygun
borular kullan#labilir.
Bergman ve $talpanzer borular, s#va stnde ve s#va alt#nda; pe$el borular
ise ancak s#va alt#nda kullan#labilir.
Yrrlkte bulunan ilgili Trk Standartlar#na uygun plastik elektrik tesisat
borular# yaln#zca s#va alt#nda kullan#labilir.
Borular#n az# apakl# ve keskin k$eli olmamal#d#r. 'letkenlerin
zedelenmemesi iin boru ular#na a#zl#klar tak#lmal#d#r.
Borular#n i ap# ile k#vr#lma yar#ap# ve say#s#, gerekli say#daki yal#t#lm#$
iletkenin zedelenmeden geebilecei byklkte seilmelidir. Seme yap#l#rken
iletkenlerin gerektiinde dei$tirilecei de gz nnde bulundurulmal#d#r.
Borular, ilerine su girmeyecek ve toplanmayacak biimde
yerle$tirilmelidir.
Borular, k#vr#ld#klar# zaman k#r#lmamal# ve katlanma yerlerinden ya da diki$
yerlerinden a#lmamal#d#r.
Bergman borular, boru ap#na uygun penslerle k#vr#lmal#; fakat boru iindeki
yal#t#m bozulmamal#d#r.
Pe$el borular, zel dirseklerle kullan#lmal#d#r.
Borulu tesislerde iletkenler, boru ve T paralar# iinde eklenemez. 'letkenler
ancak balant# kutular# (buatlar) ya da ak#m da#tma kutular# iinde yal#t#lm#$
klemenslerde eklenebilir.
Kutular#n iinde halka (simit) klemensler vb. kullan#lmal#d#r. Bu kutular
kolayl#kla a#labilmeli ve yoklanabilmelidir.
Pe$el ve elik borular#n kutulara, anahtar ve priz kasalar#na girdii yerlerde
boru a#zlar#nda iletkenler zerindeki yal#tkanlar#n zedelenmemesi iin a#zl#k
(entl) tak#lmas# vb. tedbirler al#nmal#d#r.
Pe$el borulu tesislerde kullan#lacak pe$el kutular#n i ap# en az 58 mm
olacak ve bu kutularda drtten fazla boru ile balant# yap#lmayacakt#r.

12
Bir kattan teki kata a#kta geecek pe$el, bergman ve PVC borular zeminden
80 cm ykseklie kadar mekanik etkilere dayan#kl# olan metal borular
ierisinde geirilmelidir.
Duvar zerinde dirsekli boru kullan#larak yap#lan yap# giri$ hatlar#nda boru,
duvardan en az 5 cm a#kl#kta olmal#d#r. Duvar arkas#nda kolay tutu$abilen
gereler bulunursa bu a#kl#k en az 30 cm olmal#d#r. Boru ile duvar aras#na en
az 30 cm geni$liinde elektrik ark#na dayan#kl# bir levha yerle$tirilirse
yukar#daki a#kl#klar daha kk tutulabilir. Bu $ekildeki yap# giri$ hatlar#nda
da kolay tutu$abilen gerelerin iletkenlere yakla$mas#n# nleyici tedbirler
al#nmal#d#r.
Bu yerlerde yaln#zca ok damarl# termoplastik k#l#fl#, yal#t#lm#$ iletkenlerle
metal olmayan borular ierisinde ekilen bir damarl# termoplastik
yal#tkanl# iletkenler s#va alt#na tesis edilerek kullan#labilir.
Boru i aplar#, tablo 1e uygun olarak seilmelidir.

NV(NYA)

NV(NYA)

NV(NYA)

NV(NYA)

'letkenlerin
boru iindeki
durumu

Boru i ap#
'letken
kesiti
mm
2
S#va
alt#
mm
S#va
alt#
mm
S#va
alt#
mm
S#va
alt#
mm
1,5 14 14 14 18
2,5 14 14 14 18
4 14 14 18 26
6 14 18 26 26
10 14 26 26 32
16 14 26 32 32
25 18 32 32 40
35 18 40 40 50
50 26 40 50 50
70 26 50 50 50
95 32 50 50 50
120 32 50 50 ----
150 40 50 ---- ----
185 40 ---- ---- ----

Tablo 1.1: NV (NYA) iletkenleri kullan-lmas- durumunda gerekli en kk boru aplar-
NOT:NV (NYA) kablo sembolleri de)i+tirilmi+tir,yeni sembolleri-HO5V-U,HO7V-U,HO7V-R

13
Anahtardan anahtar alt# prize gei$ yap#lamaz. Bu priz bulunduu konum olarak
bu ad# alm#$t#r. Anahtara ve anahtar alt# prize gelen besleme iletkenleri normal
olarak ayr# borular iinde ekilir.
S#va iinde ve alt#nda ekilen hatlar, el ula$ma alanlar# d#$#nda ve mekanik
bak#mdan korunmu$ say#l#rlar. Tavan ve duvar bo$luklar#ndan geirilen hatlar,
mekanik etkilere kar$# ayr#ca korunmal#d#rlar. S#va iinde ve alt#nda ekilen
hatlar, olabildiince yatay ya da d$ey olarak d$enmelidirler.
Yap#lar#n ierisindeki bacalar#n duvarlar# zerinden herhangi bir elektrik tesisi
geirilmemelidir. Dkme ya da s#k#$t#r#lm#$ betondan yap#lan duvar, tavan ya da
d$emelerin iinde ve betonarme demirlerinin stnde ve alt#nda ancak
beklenebilecek zorlamalara dayan#kl# termoplastik d#$ k#l#fl# iletkenler, elik ya
da termoplastik borular iinden geirilen yal#t#lm#$ iletkenler kullan#labilir.
Toprak iinde ya da yap#lar#n d#$#ndaki iine girilemeyen kanallarda yaln#zca
yeralt# kablolar# kullan#labilir.
S#va alt#na d$enecek borular, s#va i$lemi s#ras#nda d#$ar# gelmeyecek biimde
belli noktalarda tel ve ivilerle duvara tutturulmal#d#r. Bu amala kesinlikle
al# kullan#lmamal#d#r. S#va alt#ndaki ini$ borular# dik ya da yatay olarak
d$enmeli ve kutular#n anahtar ya da priz dorultusunda bulunmas#na dikkat
edilmelidir.
Prizler, da#t#m kutusu olarak kullan#lamaz.
Ekler, duvarlarda 60 mm derinlikte olmak $art#yla kasalarda; tavanlarda ise
armatrde ve armatre ili$kin elemanlarla gizlenmi$ kutular (buatlar) iinde
yap#lmal#d#r.
Elektrik ve elektronik i tesisat uygulama projeleri; yrrlkte bulunan kanun,
ynetmelik ve EMO proje standartlar#na uygun olarak haz#rlanmal#d#r.
Projede kullan#lan tm elemanlar#n yerleri, tam olarak belirtilecek ve en az#ndan
a$a#daki standartlara uyulacakt#r:
Anahtarlar, zeminden 110 cm ve prizler, zeminden 40 cm yukar#da
olacakt#r.
Tablolar, zeminden 200 cm ve buatlar, zeminden 220 cm yukar#da
olacakt#r.
Yukar#daki elemanlar, kap#lardan 30 cm; duvar birle$im noktalar#ndan ve
pencerelerden 50 cm uzakta olacakt#r.

14

UYGULAMA FAALYET

TES'SAT BORUSU D*EMEK ve KASALARI YERLE*T'RMEK
+lem Basamaklar- neriler
Tesisat projesini temin ediniz.

Tavan borular#n# seiniz ve uygun
boyda kesiniz, projeye gre
d$eyiniz.
Tavan borular#n# sabitleyiniz.

Kiri$lere ve borulara buatlar#
sabitleyiniz.

Duvar borular#n#n yerini
i$aretleyiniz.
Duvar boru kanal#n# a#n#z.

Duvar borusunu yerle$tiriniz ve
sabitleyiniz.
Duvar borusunun zerini
kapat#n#z.

Kasalar#n yerini i$aretleyiniz.
Kasalar# yerle$tiriniz ve
sabitleyiniz.
Borular#n iinde k#lavuz teli
ekiniz.
Projede borular#n belirtilip belirtilmediine
bakarak Elektrik ' Tesisat Ynetmeliine
uygunluunu kontrol ediniz.
Tavan borusu iin ezilmeye kar$# dayan#kl# sert
plastik boru kullan#n#z.
Borular# kesici aletle dzgn olarak kesiniz.
Tavan borular#n takoz ve kk dz ta$
kullan#larak demir taraf#ndan ezilmemesine
dikkat ediniz.
Buatlar# sabitlemede beton kullan#n#z. Buatlar#n
tavandan uzakl#klar#n#n ayn# olmas#na dikkat
ediniz.
Duvar borusunu Elektrik ' Tesisat Ynetmelii
dikkate alarak d$eme yerini i$aretleyiniz.
Duvar boru kanallar#n# uygun duvar kanal# ama
aletlerini kullanarak a#n#z.
Duvar borusunu zel ivi ve beton kullanarak
sabitleyiniz.
Duvar borusunun zerini beton kullanarak
kapat#n#z.
Kasan#n yerini uygun aletleri kullanarak a#n#z.
Kasalar# beton ile sabitleyerek dzgn bir
$ekilde yerle$tiriniz.
Uzun boru hatlar#nda ara buat veya k#lavuz teli
kullan#n#z.
UYGULAMA FAALYET

15

LME VE DE#ERLENDRME

OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
A$a#daki sorular#n cevaplar#n# bo$luk k#s#mlar#na uygun kelimeleri getirerek
doldurunuz.
1. PVC borular yap#s# itibar# ile ____________ boru olarak da adland#r#l#r.
2. Eski ev ve i$ yerlerinde elektrik tesisat#nda kullan#lan, ama gnmzde kullan#lmayan
boru _________ ve_________borulard#r.
3. Spiral borular, tesisattaki kiri$ dn$lerinde ___________ yap#s#ndan dolay# kullan#m#
tercih edilmektedir.
4. ___________________boru yang#na kar$# ve elektromanyetik etkilerden tesisat#
korur.
5. Tesisatta borular#n birle$tirilerek sabitleme i$lemi ________ ile yap#l#r.
6. Duvara anahtar ve prizi sabitleme i$leminde ________ kullan#l#r.
7. Duvar borusu, tesisatta ________ ve _________ olarak d$enmelidir.
8. Nemli yer tesisat#nda ______________ malzemeler kullan#lmal#d#r.
A$a#daki sorular#n cevaplar#n# doru ve yanl#$ olarak deerlendiriniz. Doru ise D, yanl#$
ise Y harfi ile bo$luu doldurunuz.
9. (___) Borular, duvara d$enirken kasaya en kestirme yol kullan#larak d$enir.
10. (___) Tesisatta mecbur kal#nmad#ka lambadan lambaya gei$ yap#lmamal#d#r.
11. (___) Buat ve kasalar#n sabitlenmesinde beton yerine al# kullan#lmas# daha iyidir.
12. (___) Tavan borusu d$erken uzun olan k#sma, tavana buat konur.
13. (___) Tavan borusu d$erken sert PVC boru kullan#lmal#d#r.
14. (___) Buat ile kasa ayn# hizada olmal#d#r.
15. (___) Borular, gerek duyulduunda bacan#n yan#ndan direk olarak gei$ yapabilir.
16. (___) Ayd#nlatma ve priz tesisat# iletkenlerinin tek bir boru ierisinden ekilmesinde
sak#nca yoktur.
17. (___) Kondulet buat, tesisatta dirsek yerine ve iletkenlere ek yapmada kullan#l#r.
18. (___) Kasa, buat olarak iletkenlerin birbirine eklenmesi iin de kullan#l#r.

DE#ERLENDRME
Cevaplar#n#z# cevap anahtar# ile kar$#la$t#r#n#z. Doru cevap say#n#z# belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl#$ cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ya$ad##n#z
sorularla ilgili konular# faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara doru cevap
verdiyseniz dier faaliyete geiniz.
LME VE DE#ERLENDRME

16

#RENME FAALYET2

Uygun ortam olu$tuunda Elektrik ' Tesisat Ynetmeliine uygun olarak d$eme
alt# boru ve kanal# d$eyebileceksiniz.

Yer d$eme alt# kanallar#n ve borular#n yap#lar#, e$itleri, standart boyutlar# ve
montaj#nda kullan#lan yard#mc# gereleri ara$t#r#n#z.
Yer d$eme alt# kanallar#n ve borular#n kullan#m amalar#n# ve $ekillerini
reniniz.
sanayisini gezmeniz ve rn kataloglar#n# incelemeniz gerekmektedir. Borular#n ve
kanallar#n d$enme $ekillerini, yer d$eme tesisat#nda kullan#lan buat ve kasalar#n
yerle$tirme $ekillerini, yer d$eme tesisat# yapan elektrikilerin yan#nda, onlar#n yapm#$
olduu d$emeleri inceleyerek n bilgi edininiz. Bu ara$t#rmalar# yaparken gvenlik
tedbirleri al#nmas# gereken yerlerde gvenlik tedbirlerinin al#nmas#na dikkat ediniz.
Ara$t#rd##n#z konular# rapor hline getirip, s#n#fta arkada$lar#n#za sununuz ve tart#$#n#z.

2. D&EME ALTI BORU VE KANALI
D&EME

2.1. Yer D+eme Alt- Kanallar-

2.1.1. Grevi

Elektrik enerjisinin kanallar arac#l## ile tavan ve duvar yerine zeminden (taban)
iletimini salayan kanal sistemine d+eme alt- kanal sistemi denir.

D$eme alt# kanal sisteminde ilk olarak beton kanal sistemi kullan#lmaktayken,
gnmzde teknolojinin geli$mesi ile daha farkl#, ama kullan#$l# bir kanal sistemi
kullan#lmaktad#r. Modern ofis ve teknolojik bina tasar#mlar#n#n, maksimum esneklik
llerine imkn tan#r $ekilde yap#lmas# gerekmektedir. Bu $ekilde tasarlanan meknlar,
gelecekte olu$abilecek yer ve sistem dei$ikliklerine kolayca adapte olabilecektir. D$eme
kanal sistemi ile binan#n i k#sm#n#n mimar# yap#s# bozulmamakla beraber al#$ma ortam#n#
da daha kullan#$l# hle getirmektedir.
#RENME FAALYET-2

AMA
ARA&TIRMA

17
Kablo kanal sistemleri, al#$ma ortamlar#n# kablo kar#$#klar#ndan kurtararak estetik,
gvenli ve emniyetli kablo da#t#m#n# salar. '$ yerlerindeki al#$ma alanlar#n#n
dei$ikliklerine ya da kapasite art#$lar#na kolayl#kla adapte olur.

Sisteme ula$#m ok kolayd#r. Gelecekteki gereksinimler, kanallar#n geni$lii ve #k#$
kutular#n esneklii sayesinde, kolayl#kla kar$#lan#r. Dekorasyona dokunulmadan sistemin
kapasitesi art#r#l#r.

Kanal sisteminin avantajlar#n# dikkate ald##m#zda planlama kolayl##, ok say#da #k#$
al#nabilme, kolay ve h#zl# kablo da#t#m#, salam konstrksiyon (yap#), kablo da#t#m#nda
esneklik, dekoratif grnm, kolay ve fonksiyonel kullan#m ve gvenli kablo da#t#m# gibi
avantajlar# mevcuttur.

2.1.2. Yap-lar- ve Yard-mc- Gereleri

D$eme alt# kanallar, yap#lar#na gre metal (galvaniz elik) veya PVC esasl# plastik
yap#da olabilirler. Metal kanallar, genellikle d$eme alt#nda iki veya gzden olu$an bir
yap#da, belli mesafelerde kablo #k#$lar# olacak $ekilde d$enirler. Kablo #k#$lar#n#n
yap#ld## k#s#mlara buat ad# verilir. Buatlar ya sadece kablo #k#$# olarak kullan#l#r ya da
kablolar#n sonland#r#laca# prizlere monte edilebilecei bir yap#da dizayn (tasar#m) edilir.
Metal kanallar#n zellikle yar# a#k kanallar#n kullan#ld## blgeler ise genellikle ykseltilmi$
d$eme altlar# ve alalt#lm#$ tavan alanlar#d#r. Bu blgelerde zemine veya tavana zel
aparatlar ile monte edilerek kullan#l#rlar.

D$eme alt# ve ykseltilmi$ d$eme kablo kanal sistemleri, kablo da#t#m#na kurulu$
an#nda ve gelecekte olabilecek dei$ikliklere zmler getiren, i$letmede an#nda
olu$abilecek ihtiyalara zemin olu$turan modler bir sistemdir. D$eme alt# kanal sistemi,
byk sanayi atlyelerde( makinelerin yerleri duvardan uzak ve ayn# mesafede olan) ve i$
yerlerinde kurulum maliyeti fazla olup al#$ma kolayl## salayan kullan#$l# bir sistemdir.

Ykseltilmi$ d$eme sistemi ve d$eme alt# klimatizasyon, sistemin ana elemanlar#
olup demonte blmeler, alttan ayd#nlatma, elektrifikasyon ve yang#n alg#lama sndrme
sistemleri bu sistem ierisinde birlikte uygulanmaktad#r. D$eme alt# kanal sisteminde zay#f
ak#m, kuvvetli ak#m ve veri kablolar# birbirinden ayr# olarak ayn# kanal ierisindeki kanal
gzlerinden ayr# olarak da ekilebilmektedir.

D$eme kanal sistemi, d$eme alt# kanal ile yap#lmakla beraber, zemin yzeyinden
bal#k s#rt# d$eme kanal sistemi kullan#larak da d$eme i$lemi yap#l#r. Bal#k s#rt# kanal
sistemine giri$, duvar kanal# ile yap#lmaktad#r.

D$eme alt# kanal sisteminde kullan#lan yard#mc# gereler $unlard#r: Da#t#m d$eme
plakas# (ykseltilmi$ d$eme), d$eme alt# buat ve d$eme alt# priz kutusu, stun ve
ykseltilmi$ zemin kutusu, #k#$ eleman#.

18
Da)-t-m D+eme Plakas- (Ykseltilmi+ D+eme): Ykseltilmi$ d$eme, bina
betonarme taban# zerinde ikinci bir d$eme yzeyi olu$turur. Aradaki
bo$luun mekanik, elektrik, havaland#rma tesisatlar#na ait boru, kablo ve kanal
gibi malzemeleri mekn ierisinde herhangi bir y#kma, yeniden yapma gibi
zaman ve para kayb#na yol aan in$aat i$lerine gerek kalmaks#z#n istenilen
noktaya h#zla ula$t#r#lmas#na olanak salayan bir yap# malzemesidir.
Uygulama alanlar#na bal# olarak gerek statik elektrii de$arj edebilecek kadar iletken
ve gerekse tamam# ile yal#tkan ykseltilmi$ d$eme sistemi 600x600 mm ya da 600x400
mm ebatlar#ndaki yksek younluklu sunta zl (720750 kg/m3) ya da kompozit paneller
ile tamam# galvanize elik ayarlanabilir ayak ve ku$aktan olu$maktad#r.

Ykseltilmi$ d$eme panelleri uygulama alanlar#na gre:
Anti-statik PVC
Anti-statik HPL
Linolyum
Granit ya da seramik
Ah$ap ya da parke kapl# olarak retilmektedir.
Homojen PVC esasl# zemin kaplama malzemeleri tek tabakadan olu$an, yani a$#nma
tabakas# olmayan rnlerdir. Dolay#s#yla st yzeylerinde bir koruma tabakas#
bulunmamaktad#r. st yzeyin korunmas# iin herhangi bir kaplama bulunmamas# hlinde
PVC yer kaplama malzemeleri, evresel etkenlerden kolayca zarar grebilirler. Heterojen
esasl# PVC yer kaplamalar#, muhtelif katmanlardan olu$urlar. Koruma tabakas#, darbelere
srtnmelere ve izilmelere kar$# ngrlm$tr.

Da#t#m d$eme plakas# montaj i$leminden nce plaka ayaklar#na zemindeki
bozukluklar# dzeltmek iin yap#$t#r#c# srlr. Kablolar#n d$enecei ve buat#n
yerle$tirilecei plakalar a#l#r ve d$eme i$lemi yap#l#r.

Resim 2.1: Yerden d+eme kanal ve borular

19
Ykseltilmi$ d$emenin avantajlar#:
Meknlarda sonradan gerekebilecek dei$iklere kolay adapte olabilmeyi salar.
Btn kablolama ve boru tesisat#, d$eme alt#ndan getii iin grnt kirlilii
nlenmi$ olunur.
Sonradan gerekebilecek tesisat dei$ikliklerinin kolayca gerekle$tirilmesini
salar.
zellikle kauuk kapl# olanlar yang#na kar$# dayan#kl#d#r.
Anti-statik zellii sayesinde statik elektrii de$arj eder.
Modler yap#s# sayesinde uygulamas# kolayd#r, abuk bir uygulama yap#labilir.

D+eme Alt- Buat ve D+eme Alt- Priz Kutusu: D$eme alt# buatlar, prizlerin
monte edildii k#s#md#r. Buat kapa#, koruyucu kapak grevi yapar.
Uygulamada kolayl#k salayan bir uygulama e$ididir. Priz montaj# iin 6 adet
priz yuvas# vard#r. D$eme alt# buatlar, zeminle ayn# yksekliktedir. Priz montaj
i$leminde priz #k#$ kutusu ve priz kasas# ykseltme adaptr kullan#l#r. Priz
kutusu, prizlerin ykseltilmesini salar.
D$eme alt# kanal sisteminde ayr#ca gei$ buatlar# da kullan#l#r. Gei$ buat#,
ykseltilmi$ tabandan kablolar#n gemesine imkn verir. Merkezi da#t#m veya brotik
bloklar#n beslenmesinde uygundur.

Resim 2.3: D+eme

20

Resim 2.2: D+eme alt- kanallar-n d+eme alt- buat ile ba)lant-s-

Resim 2.3: Ykseltilmi+ zemin kutusu ve brotik bloklar Resim 2.4: Stun e+itleri
Stun ve Ykseltilmi+ Zemin Kutusu: Stunlar, al#$ma ortam#nda kolayl#k
salayan zemine dikey olarak oturtulan priz gruplar#ndan olu$an bir yap#ya
sahiptir. Stun ve brotik bloklara giri$ler bal#k s#rt# kanal, d$eme alt# kanal ve
d$eme alt# boru arac#l## ile salan#r.
Kanal Sonland-r-c-: Yer d$eme alt# kanal d$emesinde kanal sonland#r#c#s#
olarak kullan#l#r.
-k-+ Eleman- ve Kanal Seviye Ayar Eleman-: #k#$ elemanlar#, patlamal# tip
kanallarda kullan#lan yard#mc# geretir. Kanal d$eme uygulamas#nda seviye
eleman# olarak kullan#l#r. Kanal seviye ayar eleman#, kanallar#n ykseklik
seviye ayar#nda kullan#lan yard#mc# geretir.

Resim 2.5: Kanal seviye ayar eleman-

21
2.1.3. e+it ve Standart Boyutlar-

D$eme alt# kanallar kullan#ld#klar# yere gre:
Bal#ks#rt# kanal
D$eme alt# kanal(dz tip)
D$eme alt# kanal(patlamal# tip)
D$eme alt# kanal(pencereli tip)
Yar# a#k kanal olarak e$itleri mevcuttur.

Resim 2.6: Kanal e+itleri
D$eme alt# kanallar#n standart boyutlar#n# dikkate al#rken ykseklii, kanal geni$lii
ve boyu dikkate al#n#r. Kanallar#n boyutlar# ok farkl#l#k gstermekle beraber uygulamada en
ok kullan#lan kanal boyutlar# a$a#daki gibidir:

Ykseklii: 30406080 mm
Kanal gz geni$lii: 80100120150160200250240300400 mm
Boyu: 1500200024002500 mm
Bal#ks#rt# kanal#n boyu 2 m ve boyutu 20x92 mmdir.

2.1.4. D+eme Alt- Kanal- D+eme

2.1.4.1. D+eme +lem S-ras-
Projeye bak#larak d$eme alt# kanal d$enecek k#s#mlar# tespit ediniz.
Gerekli olan ara ve gereleri temin ediniz.
D$enecek zeminin tespitini yap#n#z.
D$eme alt# kanallar#n zemine sabitlenmesini salay#n#z.
Ykseltilmi$ d$eme ile d$eme alt# kanal d$erken ykseltilmi$ d$emeleri
yerle$tiriniz.
Ykseltilmi$ d$emede kanallar#n geecei k#s#mlarda buat ve priz kutusu
yuvas#n# a#n#z.
Yer d$eme kanal ve yer d$eme buat#n birbirleri ile balant#s#n# yap#n#z.

22
2.1.4.2. Dikkat Edilecek Hususlar
D$enecek kanal $u anki ve daha sonraki dei$ebilecek sistemin ihtiyac#n#
kar$#layabilecek $ekilde kanal yerlerinin tespiti yap#lmal#d#r.
Ykseltilmi$ d$eme e$itlerinden ikinci bir kanal d$eme gerektirmeyen
d$emelerde kanal d$emeyiniz.
Buat ve priz yuvalar#n#n dzgn olmas#na dikkat ediniz.
Kanal d$emesi yap#lan ortam#n al#$ma $artlar#na gre kanal e$idi tercih
edilmelidir.
Kanal, buat, priz kutusu gibi elemanlar#n birbiri ile olan balant#lar#n#n
salaml##n# kontrol ediniz.
Zeminden d$enen priz kutusu ve buat#n korumal# olmas#na dikkat ediniz.
2.2. Yer D+eme Alt- Borular-

2.2.1. Grevi

Yer d$eme alt# borular# elektrik enerjisi iletimini salayan iletkenlerin d$eme
k#sm#ndan ta$#nmas#n# salayan ta$#ma sistemidir.


Yer d$eme alt# borular#, yap# olarak darbe ve ezilmelere kar$# dayan#kl#l#k gerektiren
bir yap#ya sahiptir. Bu dayan#kl#l## salamak iin termoplastik malzeme kullan#l#r. Bu tr
sert borular dayan#kl#l#k gerektiren tavan ve taban k#s#mlar#nda kullan#ld## iin beton boru
olarak adland#r#l#r.

Resim 2.7: Yer d+eme alt- boru giri+li buat- &ekil 2.1: Yer d+eme alt- boru giri+li buat ls

Yer d$eme alt# borular#n#n gnmzde kullan#m# fazla olmay#p bunlar#n yerine
d$eme kanal sistemi kullan#lmaktad#r. D$eme kanal sistemi, d$eme alt# boru sistemine
gre daha kullan#$l# bir uygulama alan# salamaktad#r. Kanal sisteminde kullan#lan yer
d$eme buat sistemi, iletkenlerin balant# ek noktas# hem balant# ek noktas# hem de priz ek
kutusu olarak kullan#lmaktad#r. Boru ile boru giri$li yer d$eme buat aras#ndaki balant#y#
sonland#rma rekoru, kilitleme somunu gibi yard#mc# gereler kullanarak yap#lmaktad#r.

23
2.2.3. e+it ve Standart Boyutlar-

D$eme alt# borular#:
Spiral boru(a#r seri)
Dz boru(orta seri)
Dz boru(a#r seri) tiplerinde retilmektedir.
A#r seri tip spiral boru kullan#m alan# geni$ olmakla beraber d$eme k#sm#nda
ykseltilmi$ d$emelerde kullan#lmaktad#r. A#r ve orta seri dz boru d$eme alt#nda
kullan#l#r. Elektrikilerde tavan beton d$emelerinde kullan#lan sert PVC boru d$eme
k#sm#nda da kullan#labilir. PVC boru tesisat#nda d$eme tesisat#n#n daha a#r $artlara
dayan#kl# olabilmesi iin borunun st k#sm#na har dklmektedir.

Spiral boru(a#r tip): 16202532405063 mm ap#nda ve boyu 100502515
mdir.

Dz boru(orta tip-a#r tip): 16202532 mm ap#nda ve boyu 342517 mdir.

2.2.4. D+eme Alt- Borusu D+eme

Proje incelenerek gerekli ara-gere teminini yap#n#z.
Projenin d$enecek zemin zerinde tespitini salay#n#z (Ykseltilmi$ d$eme ya
da beton d$eme alt#na)
Termoplastik boru ile d$emede beton k#r#lacaksa mimari yap#y# bozmadan
k#r#n#z.
Yer d$eme alt# boru d$emesinde ykseltilmi$ d$eme kullan#lacaksa
ykseltilmi$ d$emenin buat ve priz kutusu k#s#mlar#na gelen k#s#mlar# kesiniz.
Boru ve buatlar#n yerle$tirmesi ve birbiri ile olan balant#s#n# yap#n#z.
D$emede kullan#lan borular#n zelliklerine bakarak dayan#m#n# kontrol ediniz.
Boru ve buat balant#lar#n# iyice s#k#$t#rarak kontrol ediniz.
Dz boru yerine d$eme alt#nda(beton alt#nda) spiral boru kullanmay#n#z.
Termoplastik boru ile d$eme yaparken zemine etki eden a#rl#k dikkate
al#nmal#d#r. Bu durum dikkate al#narak boru yerine kanal tercih edilmelidir.
Beton k#rma yerine termoplastik boru zerine beton dklerek termoplastik
borunun dayan#m#n# art#r#n#z.

24
2.3. Yer D+eme stnde Priz ve Anahtar Yerle+imi

2.3.1. +lem S-ras-
Yer d$eme kanal ve boru d$emelerinde kanal ve boru d$eme i$lemini
yap#n#z.
Kanal ve d$eme borusunun buat ile balant#s#n# yap#n#z.
D$eme alt# buat priz kasas#n# buat iine yerle$tiriniz.
Priz erevelerini, priz kasas# ierisine monte ediniz.
Buat #k#$ kapa#n# monte ediniz.
Yer d$eme sisteminde anahtar yerle$imini stun zerine yerle$tiriniz.
Yer d$emede prizlerin yerle$tirildii buatlar#n seimine dikkat ediniz.
'htiyaca en iyi cevap verecek say#da priz kasas# buat say#s#n# belirleyiniz.
Sal#k a#s#ndan anahtarlar# zemindeki buat ierisine deil, stun ve brotik
blok zerine yerle$tirilmesine dikkat ediniz.

Hatlar, mekanik y#pranmalara kar$# uygun yerlere d$enerek ya da elveri$li rt ve
k#l#flar kullan#larak korunmal#d#r. El ile ula$#labilen uzakl#klar iinde d$enen iletkenler,
mekanik darbelere kar$# her zaman koruyucu k#l#fl# olarak ya da boru iinde ekilmelidir
(elektrik i$letme yerleri ve kuvvetli ak#m hava hatlar# bu hkmn d#$#ndad#r ). 'letkenlerin
korunma biimi, balant# yerlerinde de srdrlmelidir. S#va iinde ve alt#nda ekilen hatlar,
el ula$ma alanlar# d#$#nda ve mekanik bak#mdan korunmu$ say#l#rlar. Tavan ve duvar
bo$luklar#ndan geirilen hatlar, mekanik etkilere kar$# ayr#ca korunmal#d#rlar. S#va iinde ve
alt#nda ekilen hatlar, olabildiince yatay ya da d$ey olarak d$enmelidirler.

Yap#lar#n ierisindeki bacalar#n duvarlar# zerinden herhangi bir elektrik tesisi
geirilmemelidir. Dkme ya da s#k#$t#r#lm#$ betondan yap#lan duvar, tavan ya da d$emelerin
iinde ve betonarme demirlerinin stnde ve alt#nda ancak beklenebilecek zorlamalara
dayan#kl# termoplastik d#$ k#l#fl# iletkenler, elik ya da termoplastik borular iinden geirilen
yal#t#lm#$ iletkenler kullan#labilir.

Toprak iinde ya da yap#lar#n d#$#ndaki iine girilemeyen kanalarda yaln#zca yeralt#
kablolar# kullan#labilir. D$eme gei$lerinde olduu gibi, fazla tehlike sz konusu olan
yerlerde iletkenler, salam bir $ekilde tutturulmu$ olan termoplastik boru, elik boru ya da
koruncaklar (mahfazalar) iinden geirilmelidir.

Yaln#zca elektrik hatlar#n#n ekilmesi iin kullan#lmayan, iine girilebilen kanallarda
ve yap# ayd#nl#klar# gibi yerlerde iletkenler ancak dzenli olarak yerle$tirilirlerse ve zararl#
etkilere a#k olmazlarsa d$enebilirler. Dkme ya da s#k#$t#r#lm#$ betondan yap#lan duvar,
tavan ya da d$emelerin iinde ve betonarme demirlerinin stnde ve alt#nda ancak

25
beklenebilecek zorlamalara dayan#kl# termoplastik d#$ k#l#fl# iletkenler, elik ya da
termoplastik borular iinden geirilen yal#t#lm#$ iletkenler kullan#labilir.

Tavan aralar#na tesis edilecek ve ayakalt# yerlerden geecek tesis blmleri, elik boru
iinden geen antigron ve benzeri iletkenlerle ya da yeralt# kablolar# ile yap#lmal#,
olabildiince kutu vb. donat#m gereleri kullan#lmamal#d#r.

Tahta gibi yanabilen yap# blmleri zerinde bulunan yap# balant# kutular#n#n alt#na
elektrik ark#na dayan#kl# levhalar konulmal#d#r. Yap# balant# kutular#, kolay ula$#labilir
yerlere konulmal# ve bu yerlerin gerektirdii biimde suya ve d#$ etkilere kar$# korunmu$
tipte olmal#d#r.

A#k havada ve nemli yerlerde kullan#lan yap# balant# kutular#, pskrtme suya kar$#
korunmu$ tipte olmal#d#r. Yeralt#na d$enecek kablolar, sokak ve alanlarda en az 80 cm
derinlikte gmlmelidir. Bu yerlerin d#$#nda derinlik en az 60 cm olabilir. Bu derinlik,
zorunlu durumlarda zel koruyucu tedbirler al#narak 20 cm dolay#nda azalt#labilir.

Kablo kanallar#n#n kanal# salam zeminli, dzgn ve ta$s#z olmal#, kablolar kum
iinde ya da ta$# ay#klanm#$ toprak iinde kullan#lmal#d#r.

Yal# kablolar#n ular#ndaki ba$l#klar, ya s#zmayacak ve ilerine nem girmeyecek
$ekilde tesis edilmelidir. Yeralt# kablolar# d$endikleri yerlerdeki kimyasal ve mekanik
etkilere kar$# korunmu$ olmal#d#r.

26

UYGULAMA FAALYET

D&EME ALTI KANAL D&EMEK
Projeye gre d$eme alt# borusu
d$eyiniz.

D$eme alt# kanal# d$eyiniz.

Priz ve anahtarlar# yerle$tiriniz.

D$enecek yerin al#$ma $artlar#n#
kontrol ediniz.
al#$ma $artlar#n# dikkate alarak uygun
boru ve yard#mc# gerelerin seimini
yap#n#z.
D$eme alt#nda yumu$ak PVC boru
kullanmay#n#z.
D$eme alt# kanal seimini kanal
iinden geecek iletkenlerin durumunu
dikkate alarak yap#n#z.
D$eme alt# kanal sisteminde
ykseltilmi$ d$eme alt#na kanal
d$eme i$lemini yaparken yar# a#k
kanal kullan#n#z.
Priz yerle$iminde d$eme zerindeki
buat ve brotik bloklar# tercih ediniz.
Anahtar yerle$iminde brotik bloklar#
tercih ediniz.

UYGULAMA FAALYET

27

LME VE DE#ERLENDRME

A-OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)

A$a#daki sorular#n cevaplar#n# doru ve yanl#$ olarak deerlendiriniz. Doru ise D,
yanl#$ ise Y harfi ile bo$luu doldurunuz.

1. (___) Kablo kanallar#, kablolar iin optimal (en uygun) korumay# ve kolay kablo
d$emeyi salamaz.
2. (___) Ykseltilmi$ d$eme, anti-statik zellii sayesinde statik elektrii de$arj eder.
3. (___) Prizler, d$eme buat# ierisine direkt olarak yerle$tirilmez.
4. (___) Yer d$emede kullan#lan spiral borular, d$eme alt#ndan direkt olarak d$enir.
5. (___) Priz kutusu ile priz yerle$imi, zeminden yukar#da olur.
6. (___) Gei$ buat# ykseltilmi$ tabandan kablolar#n gemesine imkn salamaz.
7. (___) Bal#ks#rt# kanal, s#va st kanal ile stun aras#ndaki balant#y# salayan kanal
sistemidir.
8. (___) Sert boru imalat#nda pe$el malzeme kullan#lmaktad#r.
9. (___) Ykseltilmi$ d$emenin normal d$emeye gre avantaj# daha oktur.
10. (___) Metalik yar# a#k kanallar, ykseltilmi$ d$eme uygulama alanlar#nda kullan#l#r.

DE#ERLENDRME

sorularla ilgili konular# faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz.

Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.
LME VE DE#ERLENDRME

28

#RENME FAALYET3

Uygun ortam saland##nda Elektrik ' Tesisat Ynetmeliine uygun, s#va st kanal
ve kro$e seimi yaparak s#va st tesisat# d$eyebileceksiniz.

:

S#va st tesisatta kullan#lan dbel, kablo kanal# ve kro$elerin e$itlerini ve
standart boyutlar#n# ara$t#r#n#z.
Dbel, kablo kanal# ve kro$elerin Elektrik ' Tesisat Ynetmeliine uygun
olarak kullan#m yerlerini, yerle$tirme $ekillerini ve kullan#m amalar#n#
ara$t#r#n#z.
sanayisini gezmeniz ve rn kataloglar#n# incelemeniz gerekmektedir. Kanallar#n ve
kablolar#n d$enme $ekillerini, s#va st tesisat d$emede kullan#lan dbel, kro$e ve
kanallar#n yerle$tirme $ekillerini s#va st tesisat# yapan elektrikilerin yan#nda, onlar#n
yapm#$ olduu d$emeleri inceleyerek n bilgi edininiz. Bu ara$t#rmalar# yaparken gvenlik
tedbirleri al#nmas# gereken yerlerde gvenlik tedbirlerinin al#nmas#na dikkat ediniz.
Yapt##n#z ara$t#rmay# rapor hline getirerek, s#n#fta arkada$lar#n#za sunarak tart#$#n#z.

3. SIVA ST TESSAT

3.1. Dbeller

3.1.1. Grevi

Dbel, plastikten yap#lm#$ tutturma gerecine denir. Dbeller, beton ve duvar gibi
yerlerde elektrik tesis gerelerini tutturmak iin kullan#l#r. Eskiden tesis gerelerini tutturmak
iin takoz kullan#l#rken, dbellerin kullan#m#n#n yay#lmas# ile zor olan bu uygulama
gnmzde tercih edilmemektedir. Dbeller, beton ve duvar gibi yerlerde matkap
kullan#larak a#lan oyuklara yerle$tirilir. Kullanaca#m#z dbeli montaj i$leminde
kullanaca#m#z vidan#n boyun ap# ve boyuna gre tercih etmeliyiz.
#RENME FAALYET-3

AMA
ARA&TIRMA

29
Matkap ile delme i$leminde kullanaca#m#z dbel ebad# dikkate al#narak uygun
matkap ucu seilmeli ve ona gre delme i$lemi yap#lmal#d#r. Eer dbel yuvas#, geni$
a#lacak olursa dbel, yuva ierisinde sal#kl# olarak durmayaca#ndan elektik gereler de
sal#kl# olarak monte edilmemi$ olur. Dbel, yuva ierisine yerle$tirilirken al#ya bat#r#larak
yerle$tirme i$leminin yap#lmas# daha sal#kl#d#r.

3.1.2. Standart Boyutlar-

Dbellerin kulan#m alanlar# geni$ olup, bu uygulama alanlar#n#n yap#s#na gre dbelin
yap#s#nda ve $ekillerinde dei$iklik yap#lm#$t#r. Uygulamada kullan#lan dbel e$itleri
$unlard#r: Plastik dbel, elik dbeller(akmal# dbel, gmlekli borulu dbel vb.), gaz beton
dbel, al#pan dbel vb. Plastik dbellerin ekildiinde kolay bir $ekilde #kmamas# iin
t#rnak k#s#mlar# vard#r.

Uygulamada en ok kullan#lan plastik dbel, 5-6-7-8-10-12 mm ap#nda
retilmektedir. Dbeller belli say#larda ambalajlanm#$ po$et ierisinde sat#lmaktad#r.

Resim 3.1: Dbel e+itleri

3.2. Kablo Kanal-

3.2.1. Grevi

S#va st elektrik tesisat#nda, iletkenlerin s#va stnden iletimini salayan dekoratif
grnml kanal sistemine kablo kanal- denir.


Kablo kanal sisteminde kanallar, tavan ve duvara monte edilir. Kablolar ise bu
kanallar ierisinden ekilir. Kenar# daha yksek olan kanallar, daha ok ana kontrol
sistemlerinde veya data (veri) kablolar#n# d$emede kullan#labilir. Yatayda olduu gibi
dikeyde de yn dei$tirebilmek iin tm geni$liklerde kolay monte edilebilen i-d#$ bkey,
yatay k$e, T ve drtl kav$ak paralar# gibi d$emede kullan#lan yard#mc# gereleri
mevcuttur.

30
Kanal d$emesinde dn$ k#s#mlarda modler paralar# kanallara monte ederek daha
rahat bir montaj yap#lmaktad#r. Data, ayd#nlatma ve haberle$me hatt# kablolar# ayr#
blmlerden ekilir. Bunun iin kanal ierisine seperatr monte edilir.

PVC kanallar#n#n avantajlar# $unlard#r:
PVC, korozyona uramaz.
K#sa devre gibi bir durum olu$turmaz.
Hafiftir.
Ta$#nmas# kolayd#r ve a#rl#k yapmaz.
Montaj#, kesilmesi ve delinmesi kolayd#r.
Kablo kanallar dekoratif bir grnme sahiptir.
3.2.3. e+itleri ve Standart Boyutlar-

Kablo kanallar# dei$ik kal#nl#klarda sac ile yap#labildii gibi PVC ile de
yap#lmaktad#r. Gnmzde s#va st tesisat#nda PVC kanallar daha ok tercih edilmektedir.

PVC kanallar 2-2.10-3 m boyunda, 16-20-32-40-60-65-75-80-85-100-105-120-130-
140-150-170-195-200-300-400-500 mm geni$liinde ve 12,5-16-20-25-35-40-50-65 mm
kanal yksekliinde, delikli ve deliksiz olarak yap#l#rlar. Delikli olanlar #s#nan kablonun
soumas# amac# ile kullan#l#r. Ray tipi kanallar duvar ve tavana monte edilen konsollar
yard#m# ile duvar ve tavana tutturularak d$eme yap#labilir.

Resim 3.2: PVC kanal kesme aksesuar-

Kullan#lan kanal kapaklar#, kullan#lan kanal ebatlar#na gre tercih edilmelidir. Kanal
ierisine seperatr konulduunda her blme iin ayr# kanal kapa# tak#larak daha byk
ebatta kanallar iin kullanabiliriz.

31
3.2.4. Kanal D+emesi Yap-m-

Projede kullan#lan kablo kanal# veya kablo tavalar#n#n tasar#m#, tek hatlar#
izildikten sonra otomatik olarak olu$turunuz.
Sistem, otomatik olarak belirlediiniz geni$likte kablo tavas#n# olu$turur.
K$eler ve kav$aklar otomatik olarak bulunur ve olu$turulurlar. Ayr#ca
olu$turulan k$e ve kav$aklar#n k$egen mi, yuvarlak m# olaca#n# kanal
tesisat#n# d$eyen ki$i taraf#ndan belirleyiniz.
Kanallar# sabitlemek iin dbel yerlerini belirleyiniz.
Gerekli malzemeler saland#ktan sonra montaj elemanlar# kullanarak kanallar#n
montaj#n# yap#n#z.
Kanallar d$enen ayr# iletken hatlar# iin kanal ierisine separatr montaj#n#
yap#n#z.
Kanallara balanacak dirsek yerlerini keserek dirsek ile kanal aras#ndaki
balant#y# salay#n#z.
Kanal kapaklar#n# kapat#n#z.
Kablo tavas# veya merdiveninin miktar#n# tayin etmeden evvel kullanaca#n#z
kablonun kesitini tayin etmek gerekir.
Montaj i$lemi yap#l#rken kanallar#n genle$me durumlar# dikkate al#nmal#d#r.
Kanal d$emede dekoratif grnme dikkat edilmelidir.
3.3. Kro+eler

3.3.1. Grevi

S#va st elektrik tesisat#nda kablolar#n s#va stne montaj#n# salayan montaj
elaman#na kro+e denir.


Kro$elerin kullan#m alan# geni$ olup, dei$ik kullan#m alanlar#nda kro$enin yap#s# da
dei$mi$tir. Kro$eler yap# olarak kablolar#n herhangi bir yere monte edilmesini salayarak,
ekilen iletken hatt#n#n daha gzel grnmesini ve d#$ etkenlerden kablolar#n etkilenmesini
ve ki$ileri elektrik enerjisinin etkilerinden korur. Uygulama olarak evlerde, kk i$
yerlerinde daha ok kullan#lmaktad#r.

Kro$eler; yap# olarak plastikten, metallerden (sac, bak#r, galvanizli sac) yap#l#rlar.
Kro$eler aras# uzakl#k kablonun kesiti dikkate al#narak, i tesisat ynetmelii dikkate
al#narak dei$ir. Kro$eler yap# olarak; kablolar# tutucu k#s#m, kro$enin montaj#n# salayan
vida ve elik ivi k#sm#ndan olu$ur.

32
3.3.3. e+itleri ve Standart Boyutlar-

Kro$e, kullan#ld## alana gre dei$ik e$itlerde imal edilmektedir. Bunlar $unlard#r;
Plastik ivili kro$e
Antigron kro$e
Ray kro$e
Tand#r kro$e
Yap#$kan kro$e
Vidal# kro$e

Resim 3.3: Kro+e e+itleri

Kro$e e$itlerinden gnlk hayat#m#zda en ok kullan#lan#, plastik ivili kro$e ve
antigron kro$edir. Kro$elerin ounluu 1-1,5-2-3-4-5-6-7-8-9-10 numaral# olmak zere
e$itli aplarda retilmi$tir.

3.3.4. Kro+e D+emesi Yap-m-

Kro$e d$enecek iletken hatt#n#n tespitini yap#n#z.
Vidal# tip kro$elerde matkap kullanarak kro$enin sabitlenecek k#sm#na ait
oyuklar a#n#z.
Dbel yerle$tirilecek oyuklara dbeller yerle$tirerek kro$elerin montaj#n#
yap#n#z.
Kablo veya boruyu kro$eler yard#m# ile dzgn olarak ekiniz.

33
Kro$eleri yerle$tirirken dzgn aral#kl# olarak d$eyiniz.
Plastik beton ivili kro$elerin d$enmesinde iviyi s#ra ile a$a# ve yukar#
bakacak $ekilde d$eyiniz. D$eme i$lemi daha salam yap#lm#$ olur.
Souk, nemli ve gne$ gren k#s#mlarda plastik beton ivili kro$e
kullanmamaya dikkat ediniz.
Borular, duvarlara ya da tavanlara en ok 60 cm aral#klarla kro$e ile
tutturulmal#d#r. Bundan ba$ka anahtar, priz, kutu, dirsek ve T-paralar# yak#n#na
da (en fazla 10 cm) kro$eler konulmal#d#r.
'letkenlerin geirilmesi iin b#rak#lan bo$luklar, tellerin kolayca ve yal#tkanlar#n
zedelenmeden gemesini salayacak biimde olmal#d#r. Bu bo$luklardan birka
lamban#n ak#m devresi iletkenleri birlikte geirilebilir.
S#va alt#, s#va st ve etanj tesislerinde zorunlu olmad#ka lambadan lambaya
gei$ yap#lmamal#d#r. Dekoratif amala ve zorunlu durumlarda (mimari gerei
vb.) lkstr. Klemens ve benzeri kullan#larak lambadan lambaya gei$
yap#labilir. Kazan dairesi, banyo, hamam ve benzeri gibi nemli ve #slak yerlerde
lambadan lambaya gei$ yap#lmas# tavsiye edilmez. Lambadan lambaya gei$
yap#lmas# gerekli ise gei$ler lkstr. Klemens ve benzeri dzenler kullan#larak
yap#lmal#d#r.
A#k havada d$enen kablolar olabildiince gne$ #$#nlar#n#n etkilerinden
korunmal#d#r.
Kablolar, duruma gre toprak iinde kablo kanallar#na ya da duvarlara
tutturulan delikli tavalara veya merdiven raflara d$enmelidir. Deliksiz yap#lm#$
tavalarla d$eme yap#lmas# tavsiye edilmez. Toprak iine yerle$tirilen
kablolar#n alt#nda ve stnde yakla$#k 10 cm kal#nl#kta elenmi$ kum
bulunmal#d#r. Kablonun zerindeki kumun zerine ve ayn# kanala d$enen
AG ve YG kablolar# aras#na tm kablo boyunca dolu tula veya en az 6 cm
kal#nl#kta beton plaka veya plastik vb. malzemelerden yap#lm#$ koruyucu
elemanlar yerle$tirilmelidir.
Bylece ukuru aan i$ilerin kazma darbelerinden kablo korunmal# ve orada
kablo bulunduu nceden anla$#lmal#d#r. Bu koruyucunun yakla$#k 30 cm zerine ise en az
10 cm geni$liinde polietilenden yap#lm#$ uyar# $eridi konulmal#d#r.

34

UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET

35

KANAL ve KRO&E D&EMEK
Kanal gzergh#n# belirleyip,
i$aretleyiniz.

Uygun kanal# seiniz.

Kanal# uygun boyda kesiniz.

Kanal# tutturmak iin delik deliniz ve
dbelleri tak#n#z.
Kanal# duvara sabitleyiniz.

Uygun kro$eleri seiniz.

Kro$e gzergh#n# belirleyip,
i$aretleyiniz.

Kro$e tutturma deliklerini deliniz ve
dbelleri tak#n#z.

Kro$eleri tutturunuz.

Projeyi inceleyerek kanal yerlerinin
tespitini $ablonlar kullanarak
ynetmelie uygun olarak i$aretleyiniz.
Seilen kanal#, kanal ierisinden geecek
iletkenlerin durumuna gre seiniz.
Kanallar# dekoratif bir ortam ve uygun
bir al#$ma ortam# olu$turacak $ekilde
seiniz.
Kanallar# dzgn bir $ekilde kesmek iin
kanal kesme malzemelerini kullan#n#z.
Kanallar# geici olarak yerle$tirerek
dbel yuvalar#n#n tespitini yap#n#z.
Al#pan duvarlar iin zel saplama
vidalar#n# kullan#n#z.
Kanallar# duvara sabitlerken genle$me
durumlar#n# dikkate alarak vidalama
i$lemi yap#n#z.
Tesisat#n salam ve gvenilir olmas# iin
tesisat#n yap#s#na uygun kro$eyi seiniz
(nemli yer iin antigron kro$e tercih
edilir).
Kro$e yerle$iminin dzgn olmas# iin
$ablonlar kullan#n#z.
Kro$eleri yerle$tirirken Elektrik '
Tesisat Ynetmeliine uygun olarak
yerle$tiriniz.
Kro$e tutturma deliklerini dbel ap#n#
dikkate alarak uygun matkap ucu
kullanarak delme i$lemini yap#n#z.
Binada s#va alt# tesisat varsa delme
i$leminde s#va alt# tesisata zarar
vermeyiniz.
Dbelleri deliklere yerle$tirirken dbeli
al#ya bat#rarak yerle$tiriniz (salam
olmas# iin).
Kro$eleri vidalarla sabitlerken fazla
s#kmamal#y#z ve kro$eye zarar
vermemeliyiz.

36

LME VE DE#ERLENDRME

OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)

A$a#daki sorular#n cevaplar#n# doru ve yanl#$ olarak deerlendiriniz. Doru ise D,
yanl#$ ise Y harfi ile bo$luu doldurunuz.
1. (___) Kanal d$emelerinde iletkenleri birbirinden ay#rmak iin kanal ierisine seperatr
monte edilir.
2. (___) Dbeldeki t#rnaklar, dbelin delie rahat olarak girmesini salar.
3. (___) Dbeller, kanal ve kro$e montaj#nda kullan#lan yard#mc# geretir.
4. (___) Al#pan duvarlarda kanal d$emesi yaparken zel vidalar kullan#lmal#d#r.
5. (___) Plastik beton ivili kro$eler, kablo hatt# ekilmeden nce kablo hatt#na
d$enmelidir.
6. (___) Delikli PVC kanallardaki delikler, montaj#n kolay olmas#n# salamak amac# ile
delikli yap#ya sahiptir.
7. (___) PVC kanallar d$eme alt#nda da direkt olarak kullan#labilir.
8. (___) Plastik beton ivili kro$e ile d$eme yaparken ivilerin ayn# ynde olmas#na zen
gsterilir.
9. (___) Dbel, vida ebad#na balant#l# olarak tercih edilmektedir.
10. (___) Kro$eler, kullan#lan kablonun kal#nl##na gre tercih edilir.

DE#ERLENDRME

sorularla ilgili konular# faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz.

Faaliyetleri tamamlad#n#z, modl deerlendirme testini de uygulay#n#z.
LME VE DE#ERLENDRME

37

MODL DE#ERLENDRME

PERFORMANS TEST (YETERLK LME)

Modl ile kazand##n#z yeterlii a$a#daki ltlere (lt) gre deerlendiriniz.

DE#ERLENDRME LTLER Evet Hay-r

S#va alt# boru, kasa ve buat# yerle$tirmek
A)Duvar k#rmada gerekli aletleri doru kulland#n#z m#?
B)Duvar k#rarken binan#n mimari yap#s#na dikkat ettiniz mi?

S#va alt# boru, kasa ve buat# d$emek
A)Boru, kasa ve buat# yerle$tirirken Elektrik ' Tesisat Ynetmeliine
uydunuz mu?
B) Boru, kasa ve buat sabitleme i$lemini beton kullanarak yapt#n#z m#?

Yer d$eme alt# boru d$emek
A)Boru olarak termoplastik boru kulland#n#z m#?

Yer d$eme alt# kanal d$emek
A)Ykseltilmi$ d$eme kullanarak, ykseltilmi$ d$emeyi dzgn
olarak sabitlediniz mi?
B)Kanal geen k#s#mlardan buat yerlerini at#n#z m#?
C)Kanal gei$lerini dzgn olarak yapt#n#z m#?

Dbel yerle$tirmek
A)Kro$eleri d$emek iin dbel deliklerini dzgn olarak deldiniz mi?
B)Dbelleri deliklerine salam olarak yerle$tirdiniz mi?

Kro$e d$emek
A)Tesisata uygun kro$eyi setiniz mi?
B)Kro$eyi dbel deliklerine salam bir $ekilde
yerle$tirdiniz mi?

S#va st kanal d$emek
A)Kanal yerlerini dzgn olarak belirlediniz mi?
B)Kanallar# kanal kesme aksesuar# ile dzgn olarak
kestiniz mi?
C)Kanallar# vida kullanarak duvara dzgn olarak
sabitlediniz mi?

DE#ERLENDRME
Yapt##n#z deerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa renme faaliyetlerini
tekrarlay#n#z.

Modl tamamlad#n#z. retmeniniz size e$itli lme aralar# uygulayacakt#r.
MODL DE#ERLENDRME

38

CEVAP ANAHTARLARI

#RENME FAALYET-1 CEVAP ANAHTARI

1 Plastik
2
Bergman,
pe+el
3 Bklgen
4
Galvanizli
elik
5 Buat
6 Kasa
7
Yatay,
d+ey
8 Antigron
9 YANLI&
10 DO#RU
11 YANLI&
12 DO#RU
13 DO#RU
14 DO#RU
15 YANLI&
16 YANLI&
17 DO#RU
18 YANLI&


1 Y
2 D
3 Y
4 Y
5 D
6 Y
7 D
8 Y
9 D
10 D
CEVAP ANAHTARLARI

39

1 D
2 Y
3 D
4 D
5 Y
6 Y
7 Y
8 Y
9 D
10 D

40

NERLEN KAYNAKLAR

Elektrik Tesisat# ve Yap#sal Kablolama Sistemleri Kataloglar#.
'nternette Tesisat Malzemeleri Sat#$# ve Tan#t#m# Yapan Firmalar#n Siteleri.
NERLEN KAYNAKLAR

41

KAYNAKLAR

T'RBEN Necmettin, Cemalettin SUNGURO,LU, Ahmet ERKU*, Ali HRER,
Hseyin ALAVURT, Temel *ENER, '. Kenan YONAR, Elektrik Blm Bilgi ve
+lem Yapraklar-, Devlet Kitaplar#, 'stanbul 1986.
HRER Ali, Elektrik Tesisat Bilgisi Cilt1, Devlet Kitaplar#, 'stanbul 1980.
DO,RU Ali, Elektrik Meslek Resmi, Has Ofset, Kahramanmara$ 2004.
NACAR Mahmut, Atlye1, Color Ofset, 'skenderun 2004.
Elektrik Tesisleri Ynetmeli)i, Birsen Yay#nevi, 'stanbul 1996.
Elektrik Tesisleri Ynetmeli)i, EMO Yay#n#, Ankara 2004.
Elektrik Kuvvetli Ak-m Tesisleri Ynetmeli)i, EMO Yay#n# Ankara 2000.
SEV'M Mehmet, Elektrik Meslek Resmi, Ayd#n 2000.
KAYNAKLAR

I Cte Sis at Dose Me Teknik Leri

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

I Cte Sis at Dose Me Teknik Leri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL E#TM BAKANLI#I

You might also like