Ndjeshmeria klimatike dhe

efektet indirekte te aerosoleve

ne klime.



Punoi:
1. Lorena Koti
2. Aida Buzi
3. Brunilda Vrapi
Ceshtjet:
1. Ndjeshmeria klimatike
a. Ckuptojme me konceptin Feedback??
b. Cfare eshte ndjeshmeria klimatike??
c. Cilat jane proceset Feedback qe shkaktojne
ndjeshmerine klimatike??
d. Konkluzione
e. 3 zgjidhje te mundshme.
2. Veprimi indirekt i aerosoleve ne klime
a. Cjane aerosolet??
b. Si ndikojne ne klime?
c. Ndikimi ne re dhe reshje
d. Ndikimi indirect kimik.








Punoi:Lorena Koti
Ckuptojme me konceptin Feedback?
Feedback eshte process i zakonshem rikthimi,kun je
pjese e daljes se sistemit kthehet ne hyrje.

Tperf = T + Tfeedback
Cfare eshte ndjeshmeria klimatike?
Ndjeshmeri klimatike eshte termi i perdorur nga grupi i
eksperteve mbi evolucionin e klimes,per te shprehur
relacionin midis emisioneve(rrezatimeve) me origjine
humane qe i shtohen efektit serre te tokes,dioksidit te
karbonit dhe nje varietet gazesh ne efektin serre-dhe
ndryshimet e temperatures jane si rezultat i ketij
emisioni(rrezatim,leshim).Me saktesisht termi
Ndjeshmeri klimatike percaktohet si sasia e
temperatures mesatare ne siperfaqe te planetit,qe do
te rritet nqse do te kete dyfishim gazesh ne efektin
serre(ekuivalente me dioksidin e karbonit)ne ajer,nje
here qe planeti pati fatin te vendosej ne nje ekuiliber
te ri pasi ndodhi rritja..Me term a te tjere,eshte nje
matje direkte se si klima e tokes do ti pergjigjet ketij
dyfishimi.Kjo vlere sipas raporteve te fundit (IPCC
Paneli nderqeveritar ne ndryshimin e klimes)eshte 3
grade celcius,me nje paqartesi nga 2 ne 4,5 grade
celcius. Kjo ndjeshmeri varet thelbesisht nga te
gjitha efektet e ndryshme te feedback,sa positive,aq
edhe negative,qe mund te perforcojne ose zvogelojne
efektin serre.Ka 3 efekte kryesore te feedback--
rete,akulli I detit dhe avujt e ujit;keto kombinuar me
efekte te tjera te FB,japin paqartesite me te medha ne
parashikimin e klimes se planetit ne te ardhmen.
Ne mungese te efekteve FB ne gjithcka,ndryshimi do ishte vecse 1 grade celcius(e aprovojne dhe shkencetaret
e klimes).Praktikisht gjithe kundershtimet ne shkencen e klimes do varen nga fakti se sa te fuqishem do te
jene FB e ndryshem.
Rete jane nje shembull I mire .ato mund te kene sjelle nje efekt FB pozitiv ose negative ne funksion te lartesise se
tyre dhe sasise se piklave te ujit.Ne pergjithesi pjesa me emadhe e shkencetareve presin efekte positive, por ka
paqartesi te medha.
Ka me teper paqartesi ne ate qe eshte ndjeshmeria klimatike_andrei solokov(kerkues per Global Change
Science),qe ka bere kerkime mbi ndjeshmerine klimatike prej shume vitesh,vleresimi eshte ai qe duhet ti ndjeke
gjerat thote ai.Eshte e rendesishme te theksohet se ndjeshmeria klimatike realizohet ne baze te dyfishimit te
ansamblit,ne raport me nivelet para-industriale,te dioksidit te karbonit dhe te gazeve te tjera qe shkaktojne efektin
serre . Por ndryshimi I temperatures I mare nga ky perkufizim prej ndjeshmerise klimatike seshte vecse nje pjese
historise.Ritja aktuale mund te jete me e rendesishme ne afatgjate,sepse nivelet e gazit ne efektin serre ne
atmosphere mund me shume se te dyfishoheshin ne mungese te politikave te forta te kontrollit te emisioneve.Por
ne afat te shkurter ngrohja aktuale mund te jete me pak se ajo e sugjeruar nga ndjeshmeria klimatike,mqse per
arsye te inercise termike te oqeanit,mund te kaloje disa kohe pas nje dyfishimi te perqendrimit para se klima te kete
nje ekuiliber te ri.
Perkufizime:
Ndjeshmeria klimatike I referohet ndryshimit te ekuilibrit ne temperaturen mesatare te ajrit ne
siperfaqen globale pas nje ndryshimi njesish ne rrezatimin e detyruar .Shenohet me dhe ka njesi
ose (W/

)
Shenim:Shpesh ndjeshmeria klimatike ,percaktohet si e anasjellta e perkufizimit me siper,dhe eshte
rrezatimi I detyruar I nevojshem per te ndryshuar temperaturen me 1 grade.
Ndjeshmeria klimatike mund te shprehet gjithashtu si ndryshimi I temperatures pas nje dyfishimi te
perqendrimit te

.Nje rritje e tille eshte ekuivalente me rrezatimin e detyruar prej 3,8 W/

.
T =3,8 W/

.
Nqse ndjeshmeria klimatike rritet,kjo do bente qe gazi ne efektin serre antropogjen mund te
zevendesonte ne menyre domethenese temperature e ekuilibrit boteror,ndersa nqse ajo eshte e
vogel,efekti antropogjen nuk do ishte I madh dhe nga gjithe matjet e bera nuk do kishte ne efekt te
dukshem.Detyrimisht pra kjo vlere eshte e rendesishme.Ndjeshmerine klimatike mund ta percaktojme
matematikisht ne nje menyre tjeter.Nga vezhgimet satelitore,duket se ndryshimet e temperatures
globale jane perafersisht proporcionale me me ndryshimet ne rrezatimin e detyruar,Nqse supozojme
nje rritje te menjehereshme te ndryshimit ne klime,nga nje gjendje ekuilibri ne nje tjeter atehere :
Q=lT ku Q eshte ndryshimi ne rrezatimin e detyruar (shprehur ne termat e fluksit rrezatues renes
total ne fillim te troposferes dhe l eshte nje mase e ndjeshmerise klimatike.Sipas ekuacionit te fundit
ndjeshmeria klimatike shprehet ne terma te ndryshimit te tempereatures qe lidhet me nje ndryshim te
specifikuar ne rrezatimin e detyruar,zakonisht nje dyfishim te permbajtjes se dioksidit te karbonit
atmosferik.
RRezatimi i detyruar:
Energjia rrjedh vazhdimisht ne atmosphere ne
formen e diellit qe shkelqen gjithmone ne
gjysmen e siperfaqes se tokes.Nje pjese e
energjise diellore ( rreth 30%)reflektohet ne
hapesire dhe pjesa tjeter absorbohet nga
planeti .Dhe si cdo object I ngrohte vendosur
ne nje mjedis te ftohte(hapesira ne kete
rast)nje pjese e energjise diellore reflektohet
mbrapsht ne hapesire si drite e padukshme
infra te kuqe.Nqse zbritja e energjise dalese
nga energjia hyrese,jep cfaredolloj numri
pervec 0,atehere do kemi ngrohje (ose ftohje
nqse numri eshte negative.RRezatimi I detyruar
eshte matje e drejtperdrejte e sasise se
energjise qe buxheti energjitik I tokes te jete
jashte ekuilibrit.
Proceset Feedback qe shkaktojne ndjeshmerine klimatike.
Koncepti feedback lidhet me ndjeshmerine e klimes.Eshte e dobishme te kete nje matje te proceseve
feedback me te rendesishme te cilat percaktojne pergjigjen perfundimtare te sistemit klimatik per cdo
ndryshim ne rrezatimin e detyruar.Ne term ate pergjithshem,nje ndryshim fillestar ne temperature per
shkak te ndryshimit ne rrezatimin e detyruar

modifikohet nga kombinimi kompleks I

proceseve te tjera feedback si :

T finale eshte ndryshimi I pergjithshem ne temperature midis gjendjeve te ekuilibrit fillestare dhe
perfundimtare.Shkalla me te cilen proceset feedback ndikojne ne pergjigjen perfundimtare klimatike
eshte matje e ndjeshmerise se sistemit klimatik.Ekuacionin me siper shkruajme ndryshe :

Ku f-quhet faktori feedback (Henderson-Sellers & Robinson,1986)
Kur ka vetem nje mekanizem feedback ,zgjidhja eshte e thjeshte,marim f dhe

te njohura.
Kur ka me shume se nje feedback zgjidhja fillon te nderlikohet.Per 2 feedbacks:
F=

ku

dhe

jane faktoret feedbacks te dy proceseve.

Ndjeshmerine klimatike mund ta percaktojme matematikisht ne nje menyre tjeter.Nga vezhgimet
satelitore,duket se ndryshimet e temperatures globale jane perafersisht proporcionale me me
ndryshimet ne rrezatimin e detyruar,Nqse supozojme nje rritje te menjehereshme te ndryshimit ne
klime,nga nje gjendje ekuilibri ne nje tjeter atehere :
Q=lT ku Q eshte ndryshimi ne rrezatimin e detyruar (shprehur ne termat e fluksit rrezatues renes
total ne fillim te troposferes dhe l eshte nje mase e ndjeshmerise klimatike.Sipas ekuacionit te fundit
ndjeshmeria klimatike shprehet ne terma te ndryshimit te tempereatures qe lidhet me nje ndryshim te
specifikuar ne rrezatimin e detyruar,zakonisht nje dyfishim te permbajtjes se dioksidit te karbonit
atmosferik.
Feedback mund ta perforcojne ose zvogelojne ndjeshmerine klimatike.Emisioni direct I avujve te ujit(gaz
ne efektin serre)lidhur me aktivitetet njerezore luan nje rol te neglizhueshem ne rrezatimin e
detyruar.Keshtu rritja e perqendrimit te avujve te ujit ne troposphere nen efektin e rritjes se
temperatures mesatare ne siperfaqen e globit nuk perfaqeson nje faktor negativ,por nje feedback
pozitiv thelbesor.Feedback lidhur me rete mbeten burimi me I madh I paqartesive.
Konkluzione:
Paqartesite ne projektimin e ngrohjes globale rrjedhin nga paqartesite ne ndjeshmerine klimatike deri
ne detyrime te jashtme.Vleresimet shkencore zyrtare te ndjeshmerise se klimes kane qendruar
konstante per 20 vjet ,por paqartesite ne ndjeshmerine klimatike jane te medha
1.5C<

<4.5C
Perpjekje te shumta per te kuptuar proceset fizike qe fshihen pas proceseve Feedback te klimes,dhe disa
jane ende te paqarta.Kontrollet e bera ne klime do duhet te ndiqen ne prezencen e paqartesive te
medha rreth shkaqeve te sakta te emisioneve te gazeve te efektit serre.
3 zgjidhje te mundeshme.





Punoi:Aida Buzi
2.Efektet indirekte te aerosoleve
Cjane aerosolet???

Aerosolet atmosferike jan grimca t vogla pezull n ajr ne formen e grimcave te ngurta ose te
lengeta. Termi "aerosole atmosferike" prfshin nj gam t gjer t llojeve te grimcave q kane
kompozime ,madhsi, forma, dhe veti optike te ndryshme. Mbi nj baz globale, aerosolet ne mase
rrjedhin nga burime natyrore, te perbere kryesisht nga kripa e detit dhe pluhuri. Megjithat, aerosolet
antropogjene (artificiale) , q rrjedhin kryesisht nga nj shumllojshmri e burimeve t djegies, mund t
dominoj n rajone shum t populluara dhe t industrializuara, dhe n zonat e djegieve intensive
bujqsore.
Dendsia e materialeve baz t aerosoleve shkon nga 1,0 g/cm3 (pr bloz) n 2.6 (pr mineralet).Deti
sht nj burim i madh i aerosoleve natyrore. Shkembimi i grimcave ajer-det kontribuon n ciklet
globale t karbonit,azotit, squfurit dhe aerosoleve t tilla si (DMS) te prodhuar nga fitoplanktonet.Uji
dhe kripa e oqeanit dhe detit jan transferuar n atmosfer prmes flluskave te ajrit n siprfaqe t
detit.Kur uji avullohet kripa ri pezull ne atmosfere.
Kater burimet e rendesishme te aerosoleve jane:
Biomasa tokesore e diegur, shperthimet vullkanike, pluhuri i ererave nga rajonet e thata dhe gjysem te
thata dhe ndotja nga shkarkimet industriale.Tabela 1

Tipet e Aerosoleve
Burimet Rajoni Elementet dominues
Ndotja industriale Pjesa lindore e Amerikes se
veriut, Evropa, azia lindore
Elementet inorganike te
tretshme ne uje (sulfati,nitrati,
amoniumi), elementet
organike te karbonit
Diegiet e biomases Zona tropikale dhe
subtropikale te Amerikes se
Jugut dhe Afrika
Karboni organik, dhe karboni i
thjeshte
Pluhuri i ererave Toka e thate e trazuar Mineralet qe permbajne
pluherat
Natyrale Distanca kontinentale,
largesia detare, troposfera e
lire


Ajr i pastr kontinental shpesh prmban m pak se 3.000grimcave pr centimetr kub (prej t cilave
gjysma jan ttretshm n uj),ajri i ndotur kontinental n mnyr tipike permban 50.000 /cm3 (nga t
cilat dy t tretat jan bloza, dhe pjesa tjetr kryesisht shkrihet n uj). Ajrit urban zakonisht prmban
160.000/cm3,kryesisht bloz, dhe vetm 20% sht i tretshm n uj.Ajri i shkretetirave ka rreth 2.300 /
cm3 grimca mesatarisht,pothuajse t gjitha q shkrihen n uj.Ajri i pastr detar n prgjithsi ka rreth
1.500 /cm3,t gjitha q shkrihen n uj. Ne zonen me te ulet te nivelit te detit vlerat arrijne njelloj me
ato subtropikale 600/cm3 n mesatare, por her pas here m posht 300/cm3.Ajri Arktik ka rreth
6600/cm3 (duke prfshir edhe 5.300 bloz)dhe n zonen e Antarktides vetm 43/cm3.Perqendrimet e
aerosoleve ne menyre eksponenciale me perqendrimet jepen. N(z)=N(0)exp(-z/H)
kuN(z)sht prqendrimi n lartsi z (km) mbi nivelin e toks.H shkalla e lartsise n mnyr tipike sht
10km pr ajrin kontinental ne vere(prfshir shkrettirn) , 6 km pr ajrin urban, 2 km pr ajrin
kontinental n dimr, dhe 1 km mbi rajonet detare subtropikale me presion t lart. Aerosols mund t
jene jetegjate dhe per kete arsye mund te arijne mbi nje distance te gjate. Katr javt e matjeve t
aerosols troposferik n Mildura (n shtetin Australian t Victorias), tregoi se disa nga aerosolet kan
ardhur nga Afrika,rreth tet dit kundr ers, dhe ndoshta nga Amerika e Jugut, madje edhe m larg.
Kto aerosols mund t ket ardhur nga gazrat e krijuara nga zjarret n pyje.

Si ndikojn aerosolet ne klim.

Aerosolet luajn nj rol t rndsishm n bilancin e klims globale, dhe pr kt arsye ato mund t
jen t rndsishm n ndryshimine klims. Variacionet natyrore te aerosoleve, sidomos pr shkak t
ndonj shprthimi t madh t vullkaneve episodik, t tilla si Mt. Pinatubo n vitin 1991, jan
domethenes ne klimen e detyruar, qe eshte nje faktor qe ndryshon ekuilibrin e rrezatimit te Tokes dhe
n kt mnyr tenton t shkaktoj nj ndryshim t temperaturs globale. Prve ksaj, ka disa mnyra
me te cilat njerzit jan duke i ndryshuar aerosolet atmosferike, jo vetm pran toks (p.sh. emisionet
industriale),por edhe ne zonat ajrore (stratosfera e ulet)qe emetohen psh nga gazrat e avionit dhe ne
kete menyre ato ndikojne ne klime.
Aerosolet ndikojne ne klime me dy menyra:

Efekti direkt i rrezatimit te detyruar:

shprndajn e rrezatimit diellor dhe absorbimi/emetimi i rrezatimit toksor.

Efekti indirekt i rrezatimit te detyruar:

kryesisht nga efektet e aerosols ne procesin e krijimit te reve. (Nj efekt i vogel indirekt
prfshin kimine heterogjene te gazeve q shkaktojn efektin ser: kto gazra mund t
reagojn n siprfaqen e nj aerosoli dhe pr kt arsye t ndryshoj vetit rrezatuese.)

Gazet e efektit serre kane nje efekt te mire n bilancin global rrezues dhe temperaturat e siprfaqes, prqendrimi
i tyre ka ndryshueshmri t vogl (prve avullit t ujit dhe ozon). Therefore, there is much confidence in the
greenhouse gas component of the anticipated climate change during the next few decades. Prandaj, ka shum
besim n komponentin e gazit serr te parashikimit ne ndryshimin e klims gjat dekadave t ardhshme.
Megjithat klima e detyruar pr shkak se aerosolet nuk jan t prcaktuara mir, sidomos rrezatimi i detyruar
indirekt. N t vrtet, aerosols jan nj nga burimet m t mdha t pasiguris n interpretimin e ndryshimit t
klims s shekullit t kaluar dhe n projektimin e ndryshimit t klims n t ardhmen.
Efekti i aerosols ne re sht shum spekulativ. Teoria sht se sa m shum aerosole, aq m t vogla
priren te jene pikat, dhe ret me pika shum t vogla kan nj albedo m t lart. Kjo do t rriste
albedon e planetit, pra t ket nj efekt ftohs. Twomey propozoi hapin e par n kt teori, duke
treguar ne mnyr empirike q masa e pikave n nj re ulet n proporcion me numrin e prqendrimit te
aerosoleve (N).Me fjal t tjera, siprfaqja mesatare pikl (r) sht proporcionale me:
r ~ N
-0.33
-
totalin e prmbajtjes se ujit t reve, numri i pikave do t rritet me 30%.
Gjithashtu, nj ndryshim nrenie ne madhesine e reve,do t ndikoj n mnyrn n t ciln reja do t
zhvillohet, t prodhoj shi ose te zhduket. N disa rrethana aerosolet mund t krijojne ret kur nuk
ekzistonin m par, sepse ata veprojn si brthama te kondesimit te reve.Imazhet satelitore mbi zonat e
oqeaneve t prirur pr krijimin e shtresave te reve (veanrisht mbi rajonet me presion te larte dhe me
temperature te uleta) tregojn se anijet shpesh shkaktojn linjate shtresave te reve se bashku ne rrugn
e tyre. These 'ship tracks' increase the albedo and cause net cooling. Kto 'gjurm anijesh' rritin albedon
dhe shkaktojne ftohjen totale. Nj tjetr shembull sht prodhimi i DMS nga fitoplankton (3).Disa nga
kjo DMS deprton n atmosfer ku sulfati i aerosoleve rrit formimin re. Ujrat siprfaqsore brenda
oqeaneve te medha jan varfruar n prgjithsi nga lendet ushqyese, veanrisht hekuri.Fraksionet e
aerosols q jan artificial, biogenic, vullkanike, apo nga baza e toks, dhe reaksionet kimike te disa
aerosoleve, jan studiuar dobt. Prfshirja e fazs s akullit shton nj hap shtes t kompleksitetit. Me
pak fjal, efekti i aerosoleve n ret dhe n kt mnyr n klime sht shum i pasigurt.
Klima e detyruar e gazeve ser, aerosolet, dhe variante t tjera, shprehet zakonisht n term ate
ndryshimit rezultant n bilancin e rrezatimit, e shprehur n m W
-2.
Arsyeja pr prdorimin e njsive t
rrezatimit n vend se njsise see temperaturs sht se efekti i disa turbullirave (t tilla si nj shprthim
vullkanik) n temperaturat e siprfaqes prfshin shume efekte komplekse, t tilla si qarkullimet
atmosferike dhe oqeanike.
Prqendrimet aerosoleve varen nga era, kushtet e siprfaqes s toks (mbuless bimore), temperature e
siperfaqeve te detit, dhe faktort klimatik e tjer.Me fjal t tjera, klima dhe aerosolet jan t
ndrlidhura n mnyr komplekse.










Punoi:Brunilda Vrapi
2.Efektet indirekte te aerosoleve ne klime
Efekti indirekt i aerosoleve ne re dhe ne reshje.
Aerosolet mund t bashkveprojn me ret dhe reshjet n shum mnyra, duke vepruar ose si CCN ose
si absorbues grimcash, duke rishperndare energjine diellore si energji termike brenda shtresave t reve.
Kto efekte indirekte (n kontrast me bashkveprimin direkt me rrezatimin),jan subjekt i ktij paragrafi.
Ata mund t ndahen n proceset e ndryshme q kontribuojn, dhe sht paraqitur n figure. Feedback i
reve mbeten burimi m i madh i pasiguris n vlersimet e ndjeshmrise se klims dhe simulimi
relativisht i varfr i reve i shtress kufitare n klimn e tanishme sht nj arsye pr tu shqetesuar

Nga ana tjetr, nj rritje n jetgjatesine e reve gjithashtu kontribuon n ndryshimin e kohs se albedos
mesatare te reve. Efekti gjysm-direkt i referohet absorbimit te rrezatimit diellor nga bloza,i cili ri-emetohet si
rrezatim termik, duke ngrohur masn e ajrit dhe rritjen e stabilitetit statik relativ n siprfaqe. Kjo mund t
shkaktoj edhe zhdukjen e piklave te reve . Efekti i referohet periudhs s akullnajave n nj rritje n IN q
rezultojn n nj akullnizim t shpejt t nj reje me uje t lngt super te ftoht pr shkak t ndyshimit te
presionit t avullit mbi akull dhe uj. Ndryshe nga pikat e reve, kto kristale akulli qe te rriten n nj mjedis t
ngopjes super t lart n lidhje me akullin, rritin shpejt madhsin e reshjeve, me potencial pr t kthyer nj
re jo te precipituar n nj re te precipituar . Efekti termodinamik i referohet nj vonese n ngrirjen e pikave
m t vogla q shkaktojn ret super te ftohta qe shtrihen n temperatura t ftohta . Prve ndryshimeve te
aerosoleve te vendosur n krye t atmosfers (TOA), aerosolet ndikojn edhe n sasine e energjis ne
siprfaqe, me pasoja per, avullimin ,konvektimin dhe reshjet.






Figure 1: Different factors influence the extent to which nucleation contributes to the number of cloud condensation
nuclei (CCN). (Figure partly based on AGU presentation by Jeff Pierce)

Ndikimi kimik indirekt i aerosoleve.
Prve ndryshimeve n rrezatimin e detyruar te drejtprdrejt , ndryshimet n bilancin e rrezatimit
atmosferik mund t jene te detyruar nprmjet modifikimit t prbrjes kimike t atmospheres. shum e
rndsishme radioaktiviteti atmosferik gjurm t prbrsve qe marrin pjes n proceset kimike t kontrollit
te abundances se ozonit dhe jetes,kur ndryshime t vogla t drejtprdrejta qe forcojne rrezatimin neto jan
shtes n lidhje me ndikimin e tyre n siprfaqen e sistemit kimik ne troposfer proceset q ndikojn n
prbrjen atmosferike n prgjithsi, jan te shoqruara,jo lineare dhe efektet e tyre n prbrjen
atmosferike nuk jan additive. Ndikimi i rrezatimit neto i ndryshimeve me diared nga kimia zakonisht sht
specifike pr detajet e seenario t bollkut shoqruar tracc gazit dhe tendencat e emisionit duke pasur
parasysh rndsin e H2O, CH4, CO, NO, flukse t O3, dhe troposferik diellore pr troposferik bollk OH sht
e qart q se bashku me klimen do t ndikojn n prqendrimet e ktyre specieve dhe norma photolysis do
te jete konstante ndryshimet e klims do t ndryshojn (OH hydroxyl levels) Radikali sht nj element kimik
pastrues pr speciet ne troposfere t tilla si CO dhe CH4.Reaksionet mes OH dhe CH4 ciklit OH n forma t
tjera n familje Hox modifikuar racionin e OH t Hox. rndsin e ka ndrveprimi n kimi Hox t thot se rritja
e CO dhe abundances CH4 mund t oj n ulje, n rritje globale te OH.Enjejte n troposfere NO dhe O3
mund t oj n rritje te OH nga reagimet cnhancing iklizmit q konvertohet HO2 t OH. shkalln n t ciln
kto efekte t krkojn analiysis nga modelet e avujve troposferik,sepse water vapor sht nj kompleks I
perbere nga OH dhe t tjera lloje Hox ndryshime n prqndrimin e tij pasi prqendrimi i OH troposferik, q
nga avujt e ujit sht troposferik n ekuilibr me nj burim avullimi dhe djersitje nga tok e oqeaneve dhe t
bimve dhe rritja e reshjeve ,e temperaturave pritet t oj n ndryshime n perqendrime.Nqs avujt e ujit
troposferik,burimi i avujt te ujit nuk jan trazuar nga ndryshimet n bimesine e mbuluar dhe n qoft se
modelet e qarkullimit nuk do t ojne n reshje m t shpeshta, prqendrimi i H2O pritet t rritet.
Perqendrimi i O3 troposferik duket t jet n rritje si rezultat i rritjes t drejtprdrejt Nox, hidrokarburet
dhe CH4.Rolit t NO n ndarjen Hox dhe pr shkak t ndryshim larg n prqendrimin e NO n mes t zonave
t largta oqeanike dhe kontinentale zonat e rritjes O3 nga nj faktor i 2 ka qen e parashikuar pr rritjen e
OH me ndoshta 10% mbi zonat oqeanike e ndoshta m shum se 10% mbi kontinentet (Thompson n 1989)
Kto ndryshime mund t ushqehen natyrisht prsri n prqendrimet turbullim t O3.
Rritjet n prqendrimet e halocarbons dhe N2O jan llogaritur pr t udhhequr nj ulje neto n O3.Ftohja
stratosferike e nxitur si nga rritja e CO2 dhe t tjera akte emitters infra t kuqe pr t rrit efektet stratosferik
O3.The direkte t emisioneve dhe efekteve indirekte t ndryshimeve klimatike jan llogaritur t ket br
vetm nj ndryshim i vogl n O3 stratosferike.Sepse ne zonat m t madhe t kolons se ozonit banon n
stratosfer dhe pr shkak se ozoni sht prgjegjs pr shumicen t atmosferes m posht 290nm kto
ndryshime do t ndryshojn OH troposferik duke ndryshuar normat e fotolizes pr do specie me t
rndsishme thithjen nga ozonit q on n formimin e "O do t ndryshoj duke krijuar nj ndryshim n burim
t drejtprdrejt t Hox dhe OH (Maronich dhe Granier 1992,1994) me rndsi t nj rritje n normn e
fotolizes e H2O2 mund t ndikoj n normat.Humbja e Hox e ul kolonn O3 prej 20% sht vlersuar t oj
n nj rritje prej afrsisht 15% mbi zonat kontinentale (Thompson n 1989).Nje tjeter mekanizem pr ndikimin
e klims n shqetsimin e OH madhsin e burimit t OH krijuar nga oksidimi i hidrokarbureve nonmethane
(NMHCs) (Trajner n 1987) kan vlersuar se n zonat e prqendrimit t ult Nox prqendrimi i OH mund t
kete rn nga nj faktor i <2 n 100 metra e par mbi nivelin e toks, si rezultat i emisionit biogenic e isoprene
dhe terpenes nga se n munges t tyre. Nj rritje e 5k mund t oj n nj rritje n emisionet hidrokarbure
biogenic nga nj faktor i> 3.Nje vlersim t ndikimit mbi prqendrimet globale OH nj ndryshimi t till sht e
vshtir pr t br pr shkak t rndsis s rolit t NMHCs n buxhet global pr OH nuk sht e mir
defined.However sht e qart se n vend t paktn kto ndryshime do t oj n ulje n OH.
Temperaturat ne rritje mund t ndikojn ne reagimin e burimeve bakteriale te CH4 e CH4 me OH, sht nj
lavaman neto pr OH n nj mjedis t ult Nox edhe pse efekti neto i oksidimit CH4 n Hox varet nga
pathway.Sepse oksidimi i burimit bakterial sht rreth 50% e burimi te prgjithshm te CH4 dhe pr shkak se
emisionet CH4 jan n mnyr eksponenciale te varura nga temperatura, nj rritje e 5k mund t oj n rritje
pothuajse nj 50% n fuqi t prgjithshme burim bakteriale plus anthopogenic e rritjes CH4.Vlersim n bollk
ne atmosfer I CH4 ne fakt do t jet me i madh sesa rritja n burimin e forces se saj pr shkak t
prqendrimit t OH do t ulet si CH4 eshte rritur.
Aerosole dhe rete :ndikime te terthorta

Rete n ajr t pastr jan t prbra nga nj numr relativisht t vogl te pikave te mdha (majtas).Si pasoj,
ret jan disi t errt dhe t tejdukshm. N ajr me prqendrime t larta t aerosoleve, uji i leht mund t
zmadhoje grimcat, duke krijuar nj numr te madh pikash te vogla (e drejt). Kto re jan t dendura, shum
reflektive, dhe t ndritshme dhe t bardh. Ky ndikim i aerosoleve t reve sht quajtur "efekti indirekt," dhe
sht nj burim i madh i pasiguris n parashikimet e ndryshimit t klims.



















Referencat:
Massachusetts institute of technology
http://web.mit.edu/newsoffice/2010/explained-radforce-0309.html EXPLAINED pjesa e II
Global Change Magazine for Schools
http://www.atmosphere.mpg.de/enid/N__sp_cial_Juil___5_Effet_de_serre/R__Un_mod_egrave_le_n
um_rique_4ts.html
http://en.wikipedia.org/wiki/IPCC_Fourth_Assessment_Report
http://www.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/ch7s7-5-2.html
http://www.worldlingo.com/ma/enwiki/el/Climate_sensitivity
http://en.wikipedia.org/wiki/Climate_sensitivity
http://www.realclimate.org/index.php/archives/2004/11/climate-sensitivity/
http://climat-sceptique.over-blog.com/article-
7220684.html&rurl=translate.google.com&usg=ALkJrhg7M0j6Rmy9QNxqd2f3FoTCMdBKMw
http://www.atmosphere.mpg.de/enid/N__sp_cial_Juil___5_Effet_de_serre/R__Un_mod_egrave_le_n
um_rique_4ts.html
http://www.grida.no/climate/ipcc_tar/wg1/pdf/TAR-05.PDF
http://earth.huji.ac.il/data/pics/Sekiguchi_JGR03.pdf
http://translate.google.com/translate?hl=en&sl=en&tl=sq&u=http%3A%2F%2Fwww.ace.mmu.ac.uk%2
Fresources%2Ffact_sheets%2Fkey_stage_4%2Fclimate_change%2F04.html
http://hal-insu.archives-ouvertes.fr/docs/00/29/56/33/PDF/acp-5-715-2005.pdf

http://www.ecn.nl/docs/library/report/2009/e09095.pdf

http://www.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/ch7s7-5-2.html
http://www-das.uwyo.edu/~geerts/cwx/notes/chap02/aerosol%26climate.html

http://www.ace.mmu.ac.uk/resources/gcc/2-8.html

http://earthobservatory.nasa.gov/Features/Aerosols/

http://www.realclimate.org/index.php/archives/2009/04/aerosol-formation-and-climate-part-i/