Rp sp l loi sinh tinh, c th sinh sn theo kiu n tnh v lng tnh (khng
cn con c). Rp sp trng thnh , mt con ci c th khong 300-400
trng, t l n trng kh cao khong 80%. Rp sp trng sm, trng n sau 3-5 ngy, trng thnh sau 25-30 ngy l bt u trng, t khi n lc ngng v cht khong 20-30 ngy. Vy vng i ca rp sp cng ph thuc vo thi tit, bin ng trong khong 45-60 ngy tui. Chnh thi tit quyt nh phn ln s phn b, pht trin v hot ng cng nh s pht sinh thnh dch ca rp sp. Nhit , y l yu t ngoi cnh rt quan trng, rp sp l loi ng vt mu lnh nhit ca c th chng gn bng vi nhit ca mi trng chung quanh v thay i cng vi s thay i ca nhit mi trng.
Rp sp n np di l tiu
Rp sp ng mng-sng c r ca cy tiu Nhng v khch khng mi m n Hn (rp sp) thng xut hin vo ma nng, l loi su hi nguy him vi cy tiu, sng cng sinh vi cc loi kin , kin en Bn thn Hn di chuyn rt kh khn nn mi s i li ca chng u ph thuc vo kin. Kin chm sc Hn rt chu o v ht cht mt do hn tit ra. Trn cy tiu, Hn tr n trong h r ph bm quanh tr choi, mt di l, gi hoa v trong khe nch chm qu thnh nhiu lp, nhiu la tui nm chng ln nhau. di t, Hn lm (mng xng) di mt t chng 5-10cm su xung khong 40-60cm tp trung ph hoi cc vng r. Mt s rp tng dn theo thi gian. Theo nhng nghin cu khoa hc mi, khi ph hoi lu ngy r, chng cn cng sinh vi loi nm BORNETINA trong t, si nm kt thnh lp dy to thnh nhng khi u ln c b mt x x mu trng xm bao quanh c r v cc on r m nng dn mnh thng gi l ng mng xng quanh r, bn trong c rt nhiu rp mi la tui cn ph. Cy tiu cn ci, l vng ho dn v cht do b r b ph hy, khng cn kh nng ht nc v cht dinh dng nui cy. Tic rng ti khng c nhiu thng tin v nm Bornetina sp. chia s vi cc bn. Bin php phng tr Chng ta c hai la chn, sinh hc hoc ha hc. C hai bin php trn u c th dit c rp sp trn cy tiu hoc khi rp sp manh nha bm vo b r tiu. Trc khi tiu dit, ta phi hiu c sinh l v i sng ca chng. Thuc tr su gc ha hc c rt nhiu loi dit rp sp, c th s dng n hoc phi trn vi nhau. Tuy nhin rp sp v kin rt tinh qui. Trn cy, chng lm trong h r ph nn khi phun, thuc khng tip xc c vi rp. Di t cng vy, do h r nm su trong t nn ta kh a thuc n b mt ca rp, nn cng kh tiu dit c rp nh mun. S dng loi thuc no dit rp sp c hiu qu th t nht cng phi phun li ln hai sau 7 ngy, v ln hai l ln dit l rp con mi n, v cng c th phun nhiu hn hai ln v kin li tha rp ni khc n tm ngun thc n cho chng. V khng nm bt c sinh l ca chng nn nng dn mnh thng ch quan khng phun lp li theo quy trnh, thi gian sau thy rp bng pht li phun phun, xt xt nh th gy nn s ln thuc v nhim mi trng. Theo iu tra ca Cc y t d phng, hng nm nc ta c trn 5.000 trng hp nhim c ha cht BVTV phi cp cu ti bnh vin v c trn 300 trng hp t vong. Th y, vy m ch cch y vi hm thi khi xem bn tin tra ca i VTV1, ni v dch rp sp trn cy c ph Lm ng gy hi trm trng v khuyn nng dn s dng thuc ha hc phng tr, nghe m bun lm sao Phng tr bng bin php sinh hc Ti bit n u chia s n , c 4 loi sn phm ti s dng qua phng, tr rp sp l Du khong, Du sp, Vi nm 3 mu, Nm xanh nm trng. -Du khong, l sn phm ly t m du, khng mi hi, khng gy d ng, an ton cho con ngi v mi trng. Ti s dng lu lm ri, c l hn 10 nm, nu ti nh khng nhm th c u im tuyt vi l sau khi phun trn rau mu, cy n tri thi gian cch ly ch c 2 ngy nhng ch tic rng hiu qu dit rp sp khng cao, ch khong 30%. -Du sp, l sn phm sinh hc lm t du da, c u im dit rp sp rt cao sau 2 ln phun. Tuy nhin do rp sp n np rt tinh qui (rp lm hang trong h r ph bm trn tr tiu) nn kh a thuc vo tn hang ca chng. Nu c phi trn vi vi nm 3 mu th vi nm s pht huy ng vai tr ca n l lng sc vo tn hang ca rp sp tiu dit chng. Nhng vi nm cng c khuyt im l ch s dng khi nhit ngoi tri thp, hay s dng vo ma ma th hiu qu cao hn. -Nm xanh, nm trng cng l sn phm sinh hc, k sinh gy hi cn trng, c dng h r. Hiu qu dit rp sp rt tuyt vi, nhng phi bit cch s dng v n l sinh vt sng nh nm Tricoderma vy, khi a vo trong t phi km theo ngun thc n nui vi nm. Nhng nm xanh, nm trng cng khng sao dit c nm Bornetia sp. l nm cng sinh vi rp sp. Ti cng dng nhiu loi thuc ha hc nhng cng khng sao tiu dit c loi nm ny, l rp sp c nh c nm trong xe bc thp, chng c ung dung m cn ph r tiu. Cho nn ph v c s cng sinh ca nm Bornetia sp. vi rp sp nh l mt thch thc i vi nng dn trng tiu v s tin b ca nn khoa hc nng nghip hin nay. Theo ti canh tc nng nghip theo hng hu c sinh hc khng ch l s dng cc sn phm hu c sinh hc m phi bit cn bng sinh thi trn vn cy ca mnh, bit nui dng nhng loi thin ch, qun l nui dng c di, ta cnh to tn iu ha nhit trong vn tiu ca mnh