BOAZ KPRS PROJE BLGLER

KPR HALES :

Kprnn yapm ihalesine 4 konsorsiyum teklif vermi bulunmaktadr. Bunlar srasyla:
1. Krupp Grubu (5 Alman, 2 ngiliz, 3 Fransz rk.) 35.665 Milyon Dolar
2. I.H.I. GRUBU (6 Japon, 1 Alman irketi) 36.031 Milyon Dolar
3. Beton und Monierbau Grubu (5 Alman, 1 ngiliz, 1 Fransz rk.) 35.427 Milyon Dolar
4. Hochtief Grubu ( 1 Alman 1 ngiliz irketi) 33.721 Milyon Dolar
dare, 20 Ocak 1970 gn Hochtief Grubu ile, 21.774.283 ABD.Dolar ve ayrca
104.849.465 TL. zerinden szleme imzalamtr. (20 Ocak 1970-TCMB.ABD.Dolar al kuru 9 TL.)

PROJE ESASLARI :

ngiliz Freeman Fox and Partners Firmasnca projelendirilmi olan Boazii kprs 6 trafik
eritli ve 130.000 ara/gn kapasiteli bir karayolu kprsdr. Toplam uzunluu 1.560 m. olup
Boazn iki sahilinde karada yer alan kuleleri arasndaki 1.074 m. lik orta akl asma bir
sistemdir. ki yanlardaki 231 ve 255 m. lik yaklam aklklar ise askl olmayp, aadan mesnetli
viyadk eklinde dzenlenmilerdir.

Boazii kprs, ngiliz standartlar esas alnarak projelendirilmi ancak yk kabulleri daha
yksek alnmtr. Rzgar yk iin 45 m/s. lik bir rzgar hz ve temel zemininin ivmesi iin 0,1 g.
deeri kabul edilmitir.

Boazii kprsnn projelendirilmesinde klasik asma kprlere gre farkllk, arz eden iki
zellii mevcuttur. Bunlardan ilki, kprnn rijitlik kiriinin kafes kiri eklinde tertibi yerine, ii bo
kutu enkesitli aerodinamik biimli bir dizayn uygulanarak, gerek asma yapnn hafiflii gerekse
rzgar etkisinin 1/3 orannda azalmas nedeni ile kule temel ve ankraj projelendirilmesinde ve
bakm almalarnda tasarruf salanmasdr. kinci farkl zellii ise, asklarnn eik olarak
tertiplenmesi ve bu ekilde kprnn yapsal sndrme yeteneinin arttrlm olmasdr.


KPRNN YAPIM ALIMALARI :

Boazii Kprsnn yapm almalar aada sralanan 5 blm halinde yrtlmtr:
1. Kule Temelleri ve Ankraj Bloklar
2. elik Kuleler
3. Ana Kablolar
4. Asma Tabliye
5. Yaklam Viyadkleri



KULE TEMELLER VE ANKRAJ BLOKLARI :

1.a - 1970 Ylnn mart aynda balayan Ortaky kule temeli kazlar elik palplanj
batardolar iinde, - 17 ve 24 m. derinlie kadar inmitir. Zemin kaya zemin olup, 26,7 m.
derinliindedir. Diabaz ve sert grovak kayaya oturtulan temeller 18. m. apnda ve silindirik birer
ktle betonudurlar. Beylerbeyi kule temelleri hafriyat ise, salam kayann satha yaknl nedeniyle
batardo yaplmasn gerektirmemitir. 5 ila 12,5 m.ye kadar inilen temel kazlar dikdrtgen olarak
alm ve planda 15 x 19 m. lik beton temeller ina edilmitir.
Temel betonlar iine yerletirilen erevelerin tad 30 adet n gerilmeli Dyform kablosu
daha sonra, kule ayaklarn temelleriyle irtibatlandrmada kullanlmlardr.

1.b Kule temellerinin inasna paralel olarak, Ortaky ve Beylerbeyi srtlarnda, ana
kabloyu ankre edecek ve kablodaki ekme kuvvetini salam kayaya aktarma grevini stlenecek
beton ankraj bloklarnn yapmna balanmtr.

Her biri iki kablo ankraj odasn ihtiva eden bloklarn takriben 2/3 toprak iinde olmak
zere, derinlikleri kademeli olarak 40 m. ye kadar inmektedir. Plan lleri ise, 35 x 40 m. dir.
Hcreler arkada betonarme bir perde ile birletirilerek ortada ekmeye kar bir kaya blokunun
ilave direncinden de yararlanlmaktadr. Keza, taban srtnmesi ve przl kaya yzne dklen
beton, ankraj bloklarnn ekmeye kar direncini arttrmaktadr.

Ankraj bloklarnn her iki hcresinde beton kitle iine elik konstruksiyon birer ereve
yerletirilmi olup, bunlarn iindeki 244 adet ngerilmeli (macalloy) ubuuna daha sonra, kablo
ekmesini dengelemek zere toplam 15.400 ton ekme gerilmesi verilmitir. Bu erevenin n
yzndeki mekanizmaya daha sonra ana kablonun bkmleri tespit edilmitir. Ortaky ve
Beylerbeyi ankraj bloklarnn kitle arlklar srasyla 60.000 ve 50.000 tondur.


ELK KULELER :

Kule temellerinin hazrlanmasn mteakip, her iki yakada elik kulelerin montajna
balanmtr. Toplam olarak 165 m. yksekliinde olan elik kuleler, birbirlerine er adet yatay
portal kirile balanm ikier ayaa sahiptirler. Tabanda 5.20 x 7.00 m. tepede ise 3.00 m x 7.00
m. ebadnda olan kule ayaklar, 10 kademe halinde ina edilmilerdir. Kule eklemlerinde yksek
mukavemetli elik bulonlar kullanlmtr.

Her kademe 4 adet elik panelin bir araya getirilerek bulonlarla birletirilmesi suretiyle tekil
edilmi ve bu suretle ii bo bir kutu kesit formu elde edilmitir. lk kademesi 6,5 m., dier
kademeleri 18-19 m. yksekliinde olan elik paneller, talyadan hazr olarak antiyeye getirilmi
ve trmanr vinlerle yerlerine monte edilmilerdir.

Toplam olarak 5.000 ton miktarndaki St 42 ve St. 51 gibi yap eliinin kullanld
kulelerde ayaklarn i boluklarnda tabliye kotuna kadar 18 kii kapasiteli yolcu asansrleri gney
kule ayaklarnda ise, tabliye kotundan kule tepesine kadar kk bakm asansrleri bulunmaktadr.
Kule eksenlerinden itibaren aklk 1.074 m.dir. Kule tepesi semer yay yarap 80 m.dir.


ANA KABLOLAR :

Asma tabliyeden gelen ykleri kule ve ankrajlar vastasyla zemine aktaran ana kablolar,
Almanyadan getirilen 5 mm. apnda 160 kg/mm
2
. lik bir kopma mukavemetine sahip galvanizli
elik tellerin, havai ekim metodu ile montaj suretiyle, yerinde tekil edilmilerdir. Her bir ana
kablo, kuleler arasndaki kesiminde 19 adet ana bklm ihtiva etmekte ve bklmlerin her biri de
548 adet paralel telden olumaktadr. Bu ekilde kuleler arasndaki kesimde 10.412 adet tek tel yer
almakta ve kablo kalnl bitmi halinde 58 cm. apnda olmaktadr. Arka gergilerde ise her biri
192 adet tel ihtiva eden 4 ilave bklm daha bulunduundan, bu kesimde tel says 11.180e kablo
ap ise 60 cm. ye ykselmi durumdadr.

Ana kablo meyilleri beylerbeyi taraf 24, Ortaky taraf 26 derecedir. Kablo almalar iin
Ortakyde zel bir tel ekimi antiyesi kurulmu ve kuleler arasnda montajda kullanlacak birer
havai servis kprs tekil edilmitir. Tel ekimi srasnda 300 m./dakika hzla hareket eden ekme
tekerleklerine, Ortaky tarafndan tel yklenerek Beylerbeyi tarafndan bo olarak geri
dnmlerdir. Gnde vardiya halinde yrtlm olan tel ekme ilemlerinde, gndz ekim,
gece ise ekilen telleri nihai pozisyonlarna getirme almalar yaplmtr.

Ana balo beheri 5 mm
2
oluan ; 11.176 adet telden meydana gelmitir. Kablonun ekim
ilemi tamamlandktan sonra hidrolik kompaktr cihaz ile, dairesel bir kesit elde edilmek zere,
sktrlp zerlerine orta aklk boyunca 59 adet kablo kelepesi yerletirilmitir.

Bu kelepelere daha sonra, asma tabliyesi tayacak ask halatlar aslmtr. Ana
kablolarn harici etkenlerden bozulmamas iin, zerleri nce 3,5 mm. kalnlndaki yumuak
galvanize telle sarlm olarak iki kat astar iki katda harici boya ile boyanmtr. Kablolarda 6.100
ton elik tel kullanlmtr.


ASMA STEM :

Asma sistem ilk defa ngilterede Severn Kprsnde 1966 ylnda uygulanan aerodinamik
ekli haiz ii bo kutu kesitli 60 adet tabliye nitesinin birbirine kaynaklanmasndan meydana
gelmitir. Bu yapm tarz geleneksel kafes sisteminden daha hafif olduu iin ve ayrca rzgar
etkisini de 1/3 orannda azaltmas nedeniyle, malzemeden tasarruf salanmasna olanak vermi,
ayrca inaatn bitiminden sonra yaratt bakm kolayl da bir dier avantaj olmutur.

Asma tabliyeyi tekil eden 60 nitenin yapmnda kullanlan paneller, talya ve ngilterede
hazrlanm olarak Trkiyeye getirilmi olup, Boaziinde, Gksuda kurulan geici bir antiyede
birbirlerine kaynaklanarak her biri 140 ton arlnda olan 60 adet nite tekil edilmi ve bunlar
zel bir at zerinde kprden monte edilecekleri yere nakledilmilerdir.

zel kaldrma vinleri vastasyla yukar kaldrlan niteler nce geici olarak ana kablodan
sarkan ask halatlarna aslm, daha sonra birbirilerine epeevre kaynaklanarak tabliyeye son
ekli verilmitir. nitelerin montaj ilemine akln ortasndan balanm ve iki yana doru
simetrik olarak devam edilmitir. Asma tabliye deyde 17.900 m. yarapl bir kurb zerinde
bulunmaktadr. Kaynaklama srasnda TBTAK tarafndan ultrasonik tahribatsz kaynak
muayeneleri srekli olarak yaplmtr. nitelerin montaj gnde bir veya iki nite ve bu srada
Boazn gemi trafii birka saat durdurularak tamamlanm ve 35 nitenin enine kaynaklama
ilemine geilmitir.

Tabliyenin boyuna hareketlerini karlamak zere her iki uta kuleler hizasnda birer dner
levha tipinde (DEMAG) genleme derzi monte edilmitir.

Yapm ncesinde, tabliyenin rzgar salnmna gemedii hususunu tahkik iin 100 m. lik
bir blmn, 1/50 lekli bir modelinin ngilterede rzgar tneli testleri yaplm olup, bu durum
ispatlanm bulunmaktadr.

Yapm ilerinin tamamlanmasn mteakip raspa ile temizlenen tabliye elik st yzeyi
zerine nce 3 mm kalnlnda (balayc) kauuklu bitm tabakas konmu, daha sonra, 35 mm
kalnlnda mastik asfalt serilerek elle mastarlanmak suretiyle tabliye kaplamas tekil edilmitir.
Kprnn iki yanndaki yaya yollarnda ise, ift kat kauuklu bitm uygulanmtr.





YAKLAIM VYADKLER :

Kuleler ve ankrajlar arasnda yer alan yaklam viyadkleri kompozit sistemde
projelendirilmi kprlerdir. Orta ayak temellerinin zerine yerletirilen 1,5 m. apndaki elik
kolonlar, kutu kesitli ii bo tayc elik ana kirilere mesnet tekil etmektedir. Tayc ana kiriler
15 m. lik paralar halinde hazrlanarak antiyeye getirilmi ve montajlarna ankrajlardan kuleye
doru olmak zere balanmtr. Tayc ana kiriler zerine 3 m. aralklarla enine (I) kirileri
yerletirilmi olup bunlarn ular tabliyenin yaya yolu altnda, konsol olarak uzanmaktadr. Bu elik
yapnn zerinde ise, 19 cm. lik betonarme bir deme yer almaktadr.

Yaklam viyadklerine ait elik elemanlarnn tamamlanmasn mteakip, tabliyesinin
betonlanmasna geilmitir. Yaklam viyadklerinin betonarme demesinin zerine de asma
tabliyede olduu gibi, toplam 38 mm. lik kalnlnda mastik asfalt uygulamas yaplmtr.

Kpr inaatna paralel olarak yrtlen kpr iletme idare binas, para toplama yeri
tesisleri ve polis nitesi inaatlar da tamamlanm ve tm tesis 29 Ekim 1973te hizmete almtr.




KPR LE LGL BAZI TEKNK BLGLER :

Toplam Uzunluk : 1.560 m.
Orta Aklk : 1.074 m.
Ortaky Viyad : 231 m.
Beylerbeyi Viyad : 255 m.
Kpr Genilii : 33,40 m.
Orta Aklkta Denizden Ykseklii : 64 m.
Kulelerin Ykseklie : 165 m.
ANA SSTEMDEK YKLER :
Bir Kabloya Gelen : 7.27 ton / m.
Ana Sistemde Hareketli Yk : 1.33 ton / m.
Rzgar Hz : 45 m / s.
Deprem vmesi : 0.1 g.
Ana Kablo Sehimi : 93.00 m.
Ana Kablodaki ekme : 15.400 ton / kablo.
Ana Kablo ap : 58 cm.
BAZI MALAT MKTARLARI :
Kaz : 63.000 m
3
.
Beton : 71.000 m
3

Betonarme elii : 4.000 ton
Yap elii : 17.000 ton
Kablo elii : 6.000 ton
Kesin hak edie Gre Kpr
Yapm Maliyeti : 191.785.265 TL.
23.213.666 ABD Dolar