KHO ST LI TRONG H THNG BIN TN-NG C KHNG NG

B
I. CC LI TRONG B BIN I V BO V
Mt h thng bin tn-ng c khng ng b c th pht trin nhiu loi li v
c phn loi:
-Li chm t ng dy mt pha ngun cung cp (F1).
-Li ngn mch diode chnh lu (F2).
-Li chm t trn cu ni mt chiu (F3)
-Li ngn mch t in cu ni mt chiu (F4).
-Li h mch iu khin cc baz ca transitor (F5).
-Li ngn mch transitor (F6).
-Li ngn mch gia hai dy ni ng c (F7).
-Li chm t dy pha ni vi ng c (F8).
Cc li c th xy ra bn trong ng c.Mt vi li ph bin trn ng do tht
bi trong vic cch ly dy qun do p lc ca in p hay dng in vt qu th
thc t b loi tr do ta s dng ngun in cung cp thng qua bin tn. iu ny
l do in p dng ln b hp th u vo b bin i v bo v qu dng ca
bin tn hn ch dng ng c. Vn v thanh rotor ch yu do vic khi ng
trc tip th b loi tr v ta khi ng ng c s dng phng php khi ng
mm. V nhng l do ,li do my mc l khng c xem xt trong bi bo ny.
V kh nng cc li phc tp xy ra cng mt lc l rt nh, do ta khng xt
trng hp ny. Cc li th yu c loi tr, khng xem xt v mch bo v c
hiu qu s ngn nga cc li ny c th xy ra.

H thng bo v trong s qun l thng mi thng c thit k mt cch bo
th ngn nga nhng thit hi trong h thng bin tn-ng c khng ng b.

H thng bo v bao gm : bo v ni t, bo v qu p/thp p b lc, bo v
qu dng b nghch lu. i vi mt hay nhiu li hn, s iu khin cc baz
b cn tr v cng tc t in t u vo b h.My ct u vo m bo n nh
dng in ti b nghch lu. Cu ch u vo chy bo v cho li ngn mch ca
diode chnh lu hay t in cu ni mt chiu. Cu ch u vo bin tn bo v
mch chnh lu v t in ca b lc chng li li b nh thng trong bin
tn.Qu nhit ng c c bo v bng my ct dng rle nhit. H thng bo v
nh tho lun trn, thng khng nh gi khch quan mc nghim trng
ca li, v do khng th y V d xt li F5, nu ng c nh ti,li c
th khng gy ra dng in pha vt qu gii hn an ton. Tuy nhin p lc ln
transitor Q4 c th tr nn qu mc v n chu ti ton b dng pha. S kho st
xc nh rng iu tra mt ch li c h thng trong h thng b bin i l bn
cht khng ch cho s pht trin kim sot li chp nhn c nhng cng cho
chin lc thit k bo v ti u.
II. PHN TCH CC CH LI
Trong mc ny,ch cc loi li sau c xem xt:
-Li chm t ng dy mt pha ngun cung cp (F1).
- Li ngn mch diode chnh lu (F2).
-Li h mch iu khin cc baz ca transitor (F5).
-Li ngn mch transitor (F6).
N c th th hin rng kt qu ca mt li xy ra qua mt thit b khc hay mt
pha khc l cn i, v do ch c thit b hay pha b li s c xem xt.
A. LI CHM T NG DY MT PHA NGUN CUNG CP
Khi li F1 xy ra,in p pha a ti diode chnh lu v ti 0. Trong iu kin
ny, diode chnh lu ch c th dn in nu in p dy cung cp vt qu
in p cu ni mt chiu.

th biu din in p pha v in p dy, in p cu ni mt chiu,dng
in qua diode i vi li ny. Bi v in p pha a bng 0 nn khng c
biu din trong hnh v. Trong sut cc khong thi gian dn in ca mch
chnh lu ( cc khong dn ca D1D2, D2D3, D3D4, D4D5, D5D6, D6D1),
dn in ch xy ra trong khong thi gian ca D2D3, D5D6 khi in p pha

tin ti vt qu in p cu ni mt chiu. R rng, ch dn in l

tng ng vi ch chnh lu mt pha vi cc diode D3D6 v D5D2
trng thi bnh thng. iu ny kt lun rng li F1 l tng ng vi vic
cu ch pha a b t (chy). iu chng t rng ch chnh lu mt pha
c th c to ra b li ngn mch diode chnh lu.
in cm ng dy thng nh,mch chnh lu hot ng trong tnh trng
khng lin tc nh biu din ca hnh v. T in b lc thng c thit
k sao cho gn sng in p thng b hn 50% gi tr in p trung bnh.
Phn tch s b v nghin cu m phng ch ra rng trong mt h thng c
thit k tt, gi tr in p mt chiu trung bnh gim nh do ch mt pha.
V s dng bin tn iu khin vng lp h

,in p c bn i qua ng c
thc t khng thay i. Do , cng sut trung bnh tiu th bi ng c v
dng in cu ni mt chiu l khng thay i. Trong ch hot ng mt
pha , mi diode mang ti hn 50% dng in trung bnh ca ch 3 pha. Do
cht lng ca sng dng in khng tt,gi tr hiu dng ca dng in ln
50% .
Mc d in p trung bnh thay i l nh trong ch mt pha, gn sng
in p trong cu ni mt chiu c th tng ng k. Hnh v cho thy u th
ca gn sng c tn s 120 Hz trong in p cu ni mt chiu. B qua thnh
phn gn sng c tn s cao, in p mt chiu c vit di dng:

) (1)
Vi

ln lt l in p trung bnh,im cc i v tn s gc ca
gn sng in p cu ni mt chiu.i vi ng hnh sin c iu bin
PWM s dng bin tn, cc in p u ra c bn:

Trong

, l bin v tn s sng in p tng ng.

Gn sng in p cu ni mt chiu to ra s iu chnh bin ca thnh phn
xoay chiu ca sng in p u ra c biu din:

Vi m l ch s iu bin . T cc phng trnh (5), (6), (7) c th c vit
di dng:

T (8) n (10) hin nhin rng thnh phn

c th t v tr pha dng,
ngc li thnh phn

c th v tr pha m. Nu t trng c to ra bi
in p sng hi c b qua th mmen rung (dng xung) s c to ra bi s
tng tc gia t trng c tn s c bn v dng in c tn s sng hi. Bi v
th t pha ca sng hi l

l ngc nhau,nn mmen p

mch c to ra bi c hai tn s ny. iu ny s c kim tra li bi m
phng.
B. LI NGN MCH DIODE CHNH LU
Li ngn mch diode chnh lu do p lc dng in trn cc dy cu ch vt
qu mc cho php. Thng thng loi li ny c th do do mt hay nhiu cu ch
u vo b hng (chy). Nu cu ch trong pha b li b chy trc,mch chnh
lu s tip tc hot ng trong ch chnh lu mt pha. Tuy nhin , nu mt
trong nhng cu ch ca pha bnh thng b hng(chy) trc, li s tip tc cho
cho ti khi cu ch pha b li hng (b chy). iu ny s gy ra vic cp ngun
ti mch chnh lu b gin on hon ton .Th t cu ch b hng ph thuc vo
im bt u xy ra li trn sng in p cung cp cho mch chnh lu. iu ny
c gii thch trong phn tch di.
Chng ta xem xt rng li xy ra c bt u ti im F nh cho trn hnh v
fig. 4(a).


Ti thi im xy ra, diode D1D2n ang dn in nh fig. 5(a). Mc d li xy ra
ti F, li dng in bt u hnh thnh ch ti im A khi diode D3 c khuynh hng
dn in nh hnh v fig. 5(b). Phng trnh cho dng b li

trong ch ny (ch
1) l:

(11)
L l in cm ca dy pha.


in p cung cp c th c vit :

, ln lt l gi tr hiu dng v tn s gc ca in p dy tng ng.

Do ,t (11) n (14) dng in b li trong pha a hay pha b c gii thch nh
sau:

( (

)) (15)
vi

.
Trong ch 1,in p qua diode D5 l

) ngha l bng

. Do
D5 s c khuynh hng dn in v s bt u dn in ti thi im B trong
hnh fig. 4(a). Trong ch ny (ch 2), ngn mch 3 pha i xng xy ra qua
cc pha cung cp nh hnh fig. 5(c). Tng ng vi cc phng trnh dng in:

Vi

l gi tr hiu dng ca in p tng ng.

L l in cm trn 1 pha tng ng.
Li cc sng dng in cho 3 pha c phc tho hnh v figs. 4(b), 4(c), 4(d).
Dng in pha ging dng in pha b trong ch 1,tng ng vi p lc

ln
dy cc cu ch s ging nhau. Chng ta ch r p lc

ln cu ch trong ch 1
(ch 2 diode dn) khi

ti hn. M t v li dng trong pha a hay pha b ch ra rng

nu cc cu ch cn hot ng trong ch 1 th cu ch pha a chc chn s b hng
ch 2, to nn mch chnh lu hot ng theo ch mt pha.
Tuy nhin,n c th cho thy rng nu li c bt u bn ngoi im 0 v pha
m qua im (b) ca

th pha b s khng dn in cho ti im A ca chu k tip

theo . Khi im bt u xy ra li tip cn im C, li dng in c to ra bi pha
v pha c v gii hn tng ng

gim. Nu li pht trin sau im C,li dng in

khng hnh thnh cho ti im A ca chu k tip theo. Do , chng ta c th kt
lun trong mt phng php nh tnh rng mt li xy ra gn im B hay im C s
ch gy ra cu ch pha hng. Tuy nhin, nu mt li xy ra ngoi vng ny th cu
ch pha b li hay cu ch pha khng b li b hng mt cch ngu nhin.
C. LI H KHA IU KHIN CC BAZ CA TRANSITOR (F5)
Cc transistor ca b bin tn thng c iu khin bi mch khuch i
c cch ly iu khin cc bazo. S c ca mt trong nhng kha iu
khin c th dn n hu qu nh mt iu khin cc bazo c ch ra trong li
h kha iu khin F5 nh hnh 1. Khi transistor Q1 khng hot ng, pha a ca
ng c c ni ti dy dn dng thng qua iot D1. in p pha a ca ng
c sau c xc nh bi chiu ca dng in v c tuyn chuyn i ca
transistor Q4.
Gi s rng h thng iu khin t trng thi n nh mi theo li h
kha iu khin cc bazo v cng gi s rng c tuyn iu khin cc bazo
ca transistor vn gi nguyn nh trc v sau khi xy ra li. Nu b qua in
tr stator, th in p t ln ng c s c h tr bi in cm r v in
cm t ha. iu ny c ngha l trong mt trng thi n nh m gi c tnh
li th ng c khng th h tr bt k in p mt chiu no. Nu mt lch
dng mt chiu c t vo ngay lc bt u, th dng mt chiu s tng ln
cho n khi trng thi n nh m in p lch c khuynh hng tt i (mt i).
Pha b v pha c bnh thng khng th to ra bt k in p mt chiu trn thit
b.
Vi pha a, nu cc tnh ca dng in pha ias dng th in p pha s
c ghim n dy dn m. Mt khc, nu ias < 0 th in p s l knh m khi
kha Q4 m, v knh dng khi kha Q1 kha, D1 m.Vi c tuyn iu khin
cc bazo hnh sin ca Q4, lch in p pha a c th bng 0 ch nu cc tnh
ca dng in c khuynh hng l gi tr m ton b chu k. Khi in p pha
hnh sin c cn bng vi b iu ch rng xung trc v sau khi xy ra li,
th dng in pha s c cn bng hnh sin (b qua gn sng) vi lch
dng mt chiu sau li nh hnh 6.


Kt lun trn ch hp l di gi nh ng sc t tuyn tnh v lc
qun tnh ca rotor v cng ln. lch dng mt chiu pha a s c chia
u gia pha b v pha c bi v s i xng trong cc pha.Vi sng dng in
pha hin tr trn hnh 6, momen sinh ra trong ng c c th c phn tch
xem xt nh hng ca nhng thnh phn dng in AC v DC ring bit v p
dng nguyn l chng cht. Thnh phn AC s gp phn vo momen ng c
trong khi thnh phn DC s gy ra momen hm. Thnh phn ny c th ch ra
momen xon c cho bi:

Trong Lm, Lr v Rr tng ng l in cm t ha, in cm cun
rotor v in tr rotor mi pha ca ng c, r v sl l tc gc rotor v tc
trt (rad/s). I l thnh phn AC ca cc dng in pha.
Khi sl << r th momen xon vn dng. Mt vi thnh phn b sung c
th xc nh ch gi li iu kin trng thi n nh nh sau:
1. S tng tc gia thnh phn DC ca t thng cun stator v tn s c
bn dng in rotor s gy ra momen dao ng tn s c bn m
momen ny c th c bit gy hi tn s lm vic thp v qun tnh
trc truyn ng thp.
2. lch dng 1 chiu c a vo trong dng in pha ng c lm
xu i p lc dng in ca thit b chuyn i ca b bin tn. Khi
momen ng c c to ra bi thnh phn AC ca ch dng in pha,
th kh nng momen trung bnh ln nht ca h truyn ng l gim
ng k so vi iu kin bnh thng, iu ny l do thm ti vo h
thng.
Tt c tc ng trn s c chng minh (gii thch) bi nghin cu m
phng. Tuy nhin, sng dng in s hi khc so vi hnh 6 do in tr stator
khc 0 v qun tnh ca rotor c gii hn.
D. LI NGN MCH TRANSITOR (F6)
E. y l loi li t p lc ln ln b phn chuyn i ca b bin tn v
do i hi s tc ng ngay lp tc ca mch bo v. Tht khng
may, y cng l mt li thng hay xy ra. Mt transistor c th b li
l do p lc dng in hoc p lc in p t vo qu ln. S c do
dng in xy ra khi thit b ang mang dng in ti, trong khi s c do
in p xy ra khi thit b ang ngt dng in ti hoc ngn chn in
p chuyn tip. i vi li nh vy, vic iu khin cc bazo ca cc
transistor bnh thng m cng chn iu khin nn c ngn chn
ngay lp tc c th trnh li b chc thng. Thm ch sau , dng
pha s tip tc tng nu vic iu khin cc bazo ca cc transistor bnh
thng khc vn gi khng thay i g.
F. Nh li trn hnh, pha a ng c s c gn n thanh dn dng. Gi
s rng iu khin cc bazo ca transistor vn tt khng thay i (ngoi
tr Q4), in p pha i vi thanh dn m c th c cho bi.
G.

(20)
H.

(21)
I.

(22)
J. y Ubs v Ucs tng ng l thnh phn in p xoay chiu. Thay th
(20)-(22), th in p phn ng d-q n nh tng ng c th c suy
ra:
K.

) (23)
L.

) (24)
M. Hnh 7 cho thy cc mch tng ng d-q ca ng c trng thi n
nh vi in p t vo n. Nu li vn xy ra, thnh phn mt chiu
ca in p t vo trc q s a ra mt thnh phn mt chiu ln nguy
him hn (ch c gii hn bi in tr phn ng nh) vo trc dng
in q. Trong thc t, nh cp trc, vic bo v qu dng l s
ngn chn iu khin cc bazo ca tt c cc transistor bnh thng
ngay sau khi s c dng in pha vt qu gi tr ngng. Vi 5 iot
bnh thng cn li ca b bin tn, n c th ch ra rng ias>0, pha b v
pha c s c ni tt qua cc iot D3 v D5 gy ra ngn mch i xng
trn ng c. Tc v t thng mc vng d trn ng c s to ra lc
phn in ng v ng c s hm ng nng (nng lng s c tiu
tn trn in tr stator v rotor) cho n khi t thng gim v 0. Nhng
hin tng c nghin cu chi tit trong cc kho st m phng.
N.
O. Hnh 7. Mch in tng ng d-q ca ng c trong h quy chiu c
nh vi li ngn mch transistor
P. Ch rng bt k s qu dng no cng c th to ra trong qu trnh cho
dng xuyn qua cc iot xoay t do m cc iot c kh nng cho
dng xuyn qua trong thi gian ngn hn. Cc transistor bnh thng v
thit b gim rung (chng dao ng) ca n khng phi chu bt k p
lc no. Mc d iu khin cc bazo bo v trit thit b bnh thng
khi qu dng, nhng n khng th ng dng in tr li cho h thng
m khng m pha b s c. Nu pha b s c c th c m nhanh
chng th s hot ng ca ng c 1 pha c th c tip tc mt
phn ti vi hiu sut xung thp. Nhng hin tng s c nghin cu
chi tit sau.