Professional Documents
Culture Documents
Phuong Trinh Vo Ti (Can Thuc)
Phuong Trinh Vo Ti (Can Thuc)
LI NI U
Phng trnh v t l mt ti ly th v ca i s, li cun nhiu ngi
nghin cu say m v t duy sng to tm ra li gii hay, y tng phong ph v ti u.
Tuy c nghin cu t rt lu nhng phng trnh v t mi mi vn cn l i
tng m nhng ngi am m Ton hc lun tm ti hc hi v pht trin t duy.
Mi loi bi ton phng trnh v t c nhng cch gii ring ph hp. iu ny
c tc dng rn luyn t duy ton hc mm do, linh hot v sng to. Bn cnh , cc
bi ton gii phng trnh v t thng c mt trong cc k thi hc sinh gii Ton cc
cp THCS, THPT. Chnh v th, chng ti quyt tm su tm ti liu, chn lc chi tit v
di s hng dn, du dt ca quy thy c b mn Ton trng THPT Chuyn Tin
Giang, chng ti bin san chuyn PHNG TRNH V T ny mi ngi c
ci nhn tng qut v phng trnh v t. C th l:
H thng ha kin thc v k nng gii phng trnh v t.
Cung cp ti liu v k nng gii phng trnh v t.
c bit l k nim ngy Nh gio Vit Nam 20/11; chng ti mun dnh
chuyn PHNG TRNH V T knh tng quy thy c; knh chc thy c
lun di do sc khe, nhiu may mn v thnh cng trong cuc sng.
Chng ti hy vng chuyn ny s mang li cho bn c nhiu iu b ch v
gip cc bn cm nhn thm v p ca Ton hc qua cc phng trnh v t.
Mc d c gng rt nhiu, nhng chuyn c th cn mt vi thiu st. Chng ti
lun bit n khi nhn c nhng y kin ng gp quy bu v s thng cm!
Cui cng chng ti xin cm n thy Kim Sn v quy thy c to mi iu
kin chng ti hon thnh chuyn ny.
CC HC SINH LP TON KHA 2008- 2011
TRANG
I. PHNG PHP BIN I TNG NG
II. PHNG PHP T N PH
4
9
32
37
49
A + 3 B = 3 C A + B + 3 3 A.B
A + B = C + D , ta thng
A+ 3 B =C
0
Gii: k:
(1) x = 2 x + 3
(1)
x2 = 2x + 3
x2 2x 3 = 0
x=3
3 x 2 5 x + 1 x 2 2 = 3 ( x 2 x 1) x 2 3 x + 4
Gii:
) (
( x 2 ) ( x
)
3x + 4 ) = 3 ( x 2 )
2
2
Ta nhn thy : 3 x 5 x + 1 3 x 3 x 3 = 2 ( x 2 )
2 x + 4
3 x 2 5 x + 1 + 3 ( x 2 x + 1)
3x 6
x 2 2 + x 2 3x + 4
x 2 + 12 + 5 = 3 x + x 2 + 5
5
x 2 + 12 x 2 + 5 = 3 x 5 0 x
3
Ta nhn thy : x=2 l nghim ca phng trnh , nh vy phng trnh c th phn tch
v dng
( x 2 ) A ( x ) = 0 , thc hin c iu ta phi nhm , tch cc s hng nh sau :
x2 4
x 2 + 12 4 = 3 x 6 + x 2 + 5 3
x 2 + 12 + 4
= 3( x 2) +
x2 4
x2 + 5 + 3
x+2
x +1
( x 2)
3= 0
2
x2 + 5 + 3
x + 12 + 4
x=2
x+2
x+2
5
3 < 0, x >
3
x 2 + 12 + 4
x2 + 5 + 3
x 2 1 2 + x 3 = x 3 2 5 ( x 3) 1 +
2
( x 3) ( x + 3 x + 9 )
=
2
3 2
3 x2 1
x3 2 + 5
(
) + 2 x 1 + 4
x+3
Ta chng minh :
x+3
1+
3
(x
1) + 2 x 1 + 4
2
= 1+
x+3
3
x 1 +1 + 3
2
<2<
x 2 + 3x + 9
x3 2 + 5
A + B = C
A B
= C A B = , khi ta c h:
2 A = C +
A B
A B =
b) V d
Bi 4. Gii phng trnh sau : 2 x 2 + x + 9 + 2 x 2 x + 1 = x + 4
Gii:
) (
2
2
Ta thy : 2 x + x + 9 2 x x + 1 = 2 ( x + 4 )
Trc cn thc ta c :
2x + 8
2x + x + 9 2x x + 1
2
= x + 4 2x2 + x + 9 2x2 x + 1 = 2
Vy ta c h:
x = 0
2 x 2 + x + 9 2 x 2 x + 1 = 2
2
2 2x + x + 9 = x + 6
8
2
2
x
=
2 x + x + 9 + 2 x x + 1 = x + 4
7
8
Vy phng trnh c 2 nghim : x=0 v x=
7
2 x 2 + x + 1 + x 2 x + 1 = 3x
2
2
2
Ta thy : ( 2 x + x + 1) ( x x + 1) = x + 2 x , ( khng c du hiu trn ).
Bi 5. Gii phng trnh :
1
th bi ton tr nn n gin hn
x
u + v = 1 + uv ( u 1) ( v 1) = 0
au + bv = ab + vu ( u b ) ( v a ) = 0
A2 = B 2
Bi 1. Gii phng trnh :
Gii: pt
)(
x +1 1
3
3
x + 1 + 3 x + 2 = 1 + 3 x 2 + 3x + 2
x = 0
x + 2 1 = 0
x = 1
x +1
x +1 3
+ x = 1+ 3 x +1 3
1
x
x
x + 3 x2 + x
x 1 = 0 x = 1
x + 3 + 2 x x + 1 = 2x + x2 + 4 x + 3
x = 1
x +1 1 = 0
x = 0
4x
=4 x
Bi 4. Gii phng trnh : x + 3 +
x+3
pt
x + 3 2x
)(
Gii:
k: x 0
2
4x
4x
4x
=2
1
x + 3 : 1+
= 0 x =1
x+3
x+3
x
+
3
3+x
Gii:
k: 0 x 3 khi pt cho tng ng: x 3 + 3 x 2 + x 3 = 0
3
3
1
10
10 1
x+
=
x
=
3 3 3
3
Gii:
k: x 3 phng trnh tng ng :
(1+
3+ x
x = 1
x + 3 + 1 = 3x
= 9x
x = 5 97
x + 3 + 1 = 3 x
18
2
x + 2 3 3x
= 0 x =1
Bi tp ngh
Gii cc phng trnh sau :
1) x 2 + 3x + 1 = ( x + 3) x 2 + 1
2)
3) 2 ( 2 x ) ( 5 x ) = x +
( 2 x ) ( 10 x )
4) 3 x 2 + 4 = x 1 + 2 x 3
5) 3 x 2 1 + 3x3 2 = 3 x 2
6) 2 x 2 11x + 21 3 3 4 x 4 = 0 (OLYMPIC 30/4-2007)
7) 2 x 2 1 + x 2 3x 2 = 2 x 2 + 2 x + 3 + x 2 x + 2
8) 2 x 2 + 16 x + 18 + x 2 1 = 2 x + 4
9) x 2 + 15 = 3x 2 + x 2 + 8
x x2 1 + x + x2 1 = 2
Giai:
k: x 1
Nhn xt.
x x 2 1. x + x 2 1 = 1
1
t t = x x 2 1 th phng trnh c dng: t + = 2 t = 1
t
Thay vo tm c x = 1
Bi 2. Gii phng trnh: 2 x 2 6 x 1 = 4 x + 5
Gii
4
iu kin: x
5
t2 5
t t = 4 x + 5(t 0) th x =
. Thay vo ta c phng trnh sau:
4
t 4 10t 2 + 25 6 2
2.
(t 5) 1 = t t 4 22t 2 8t + 27 = 0
16
4
(t 2 + 2t 7)(t 2 2t 11) = 0
Ta tm c bn nghim l: t1,2 = 1 2 2; t3,4 = 1 2 3
Do t 0 nn ch nhn cc gi tr t1 = 1 + 2 2, t3 = 1 + 2 3
T tm c cc nghim ca phng trnh l: x = 1 2 vax = 2 + 3
Cch khc: Ta c th bnh phng hai v ca phng trnh vi iu kin
2x2 6x 1 0
Ta c: x 2 ( x 3) 2 ( x 1) 2 = 0 , t ta tm c nghim tng ng.
n gin nht l ta t : 2 y 3 = 4 x + 5 v a v h i xng
(Xem phn dt n ph a v h)
Bi 3. Gii phng trnh sau: x + 5 + x 1 = 6
iu kin: 1 x 6
)(
t y = 1 x pttt 2 ( 1 y )
(y
+ y 1002 ) = 0 y = 1 x = 0
1
= 3x + 1
x
Gii:
iu kin: 1 x < 0
Chia c hai v cho x ta nhn c: x + 2 x
1
1
= 3+
x
x
1
, ta gii c.
x
Bi 6. Gii phng trnh : x 2 + 3 x 4 x 2 = 2 x + 1
Gii: x = 0 khng phi l nghim , Chia c hai v cho x ta c:
1
1
x + 3 x = 2
x
x
t t = x
t t= 3 x
1
1 5
, Ta c : t 3 + t 2 = 0 t = 1 x =
x
2
u
u
Xt v 0 phng trnh tr thnh : + + = 0
v
v
v = 0 th trc tip
Cc trng hp sau cng a v c (1)
a. A ( x ) + bB ( x ) = c A ( x ) .B ( x )
u + v = mu 2 + nv 2
Chng ta hy thay cc biu thc A(x) , B(x) bi cc biu thc v t th s nhn
c phng trnh v t theo dng ny.
Q ( x ) = aA ( x ) + bB ( x )
x 4 + x 2 + 1 = ( x 4 + 2 x 2 + 1) x 2 = ( x 2 + x + 1) ( x 2 x + 1)
)(
x4 + 1 = x2 2 x + 1 x2 + 2x + 1
4 x 4 + 1 = ( 2 x 2 2 x + 1) ( 2 x 2 + 2 x + 1)
Hy to ra nhng phng trnh v t dng trn v d nh :
4x2 2 2x + 4 = x4 + 1
c mt phng trnh p , chng ta phi chn h s a,b,c sao cho phng trnh
bc hai at 2 + bt c = 0 gii nghim p
Bi 1. Gii phng trnh : 2 ( x 2 + 2 ) = 5 x 3 + 1
Gii: t u = x + 1, v = x 2 x + 1
phng trnh tr thanh : 2 ( u + v
2
Tm c: x =
u = 2v
= 5uv
u = 1 v
2
5 37
2
3 4
x + x2 + 1
3
( x 1) + ( x 2 + x + 1) = 7
( x 1) ( x 2 + x + 1)
ng nht thc ta c 3 ( x 1) + 2 ( x + x + 1) = 7
( x 1) ( x 2 + x + 1)
v = 9u
t u = x 1 0 , v = x + x + 1 > 0 , ta c: 3u + 2v = 7 uv
v = 1 u
4
Nghim : x = 4 6
2
( x + 2)
6x = 0
x = 22 3
(x
+ 2 x ) ( 2 x 1) = x 2 + 1
(x
+ 2 x ) ( 2 x 1) = ( x 2 + 2 x ) ( 2 x 1)
1 5
u=
v
u = x + 2 x
2
2
2
Ta c th t :
khi ta c h : uv = u v
v
=
2
x
1
1+ 5
v
u =
2
1+ 5
1+ 5
Do u , v 0 . u =
v x2 + 2x =
( 2 x 1)
2
2
Bi 3. gii phng trnh : 5 x 2 14 x + 9 x 2 x 20 = 5 x + 1
Gii:
2
(x
x 20 ) ( x + 1)
2
2
Nhn xt : khng tn ti s , : 2 x 5 x + 2 = ( x x 20 ) + ( x + 1)
vy ta khng th t
u = x 2 x 20
.
v = x + 1
Nhng may mn ta c :
( x 2 x 20 ) ( x + 1) = ( x + 4 ) ( x 5) ( x + 1) = ( x + 4 ) ( x 2 4 x 5)
2x + 3 x
)(
)(
2x + 3 x + 2 = 0
2
2
2
Bi 1. Gii phng trnh : x + 3 x + 2 x = 1 + 2 x + 2
Gii:
t = 3
2
t = x 2 + 2 , ta c: t ( 2 + x ) t 3 + 3x = 0 t = x 1
2
2
Khi phng trnh tr thanh : ( x + 1) t = x + 1 x + 1 ( x + 1) t = 0
By gi ta thm bt , c phng trnh bc 2 theo t :
t = 2
x 2 2 x + 3 ( x + 1) t + 2 ( x 1) = 0 t 2 ( x + 1) t + 2 ( x 1) = 0
t = x 1
1 x 2 1+ x
)(
1 x 2 + 1 + x = 0 , khai
trin ra ta s c pt sau
Bi 3. Gii phng trnh sau : 4 x + 1 1 = 3 x + 2 1 x + 1 x 2
Gii:
Nhn xt : t t = 1 x , pt tr thnh 4 1 + x = 3 x + 2t + t 1 + x (1)
2
Ta rt x = 1 t 2 thay vao th c pt: 3t 2 + 1 + x t + 4
1+ x 1 = 0
= 2 + 1+ x
48
) (
2
1 x ,
1+ x
thay vo pt (1)
Ta t : t = 2 ( 4 x 2 ) 0 . Ta c: 9 x 2 16t 32 + 8 x = 0
2
2
2
Ta phi tch 9 x = 2 ( 4 x ) + ( 9 + 2 ) x 8 lm sao cho t c dng s chinh
phng .
Nhn xt : Thng thng ta ch cn nhm sao cho ht h s t do th s t
c mc ch
4. t nhiu n ph a v tch
Xut pht t mt s h i s p chng ta c th to ra c nhng
phng trnh v t m khi gii n chng ta li t nhiu n ph v tm mi quan
h gia cc n ph a v h
3
Xut pht t ng thc ( a + b + c ) = a 3 + b3 + c 3 + 3 ( a + b ) ( b + c ) ( c + a ) , Ta c
a 3 + b3 + c3 = ( a + b + c ) ( a + b ) ( a + c ) ( b + c ) = 0
T nhn xt ny ta c th to ra nhng phng trnh v t c cha cn bc ba .
3
7 x + 1 3 x2 x 8 + 3 x2 8x + 1 = 2
3
3x + 1 + 3 5 x + 3 2 x 9 3 4 x 3 = 0
Bi 1. Gii phng trnh : x = 2 x . 3 x + 3 x . 5 x + 5 x . 2 x
u = 2 x
( u + v ) ( u + w ) = 2
2 u 2 = uv + vw + wu
2
Gii : v = 3 x , ta c : 3 v = uv + vw + wu ( u + v ) ( v + w ) = 3 , gii h
5 w2 = uv + vw + wu
( v + w ) ( u + w ) = 5
w = 5 x
30
239
ta c: u =
x=
60
120
Bi 2. Gii phng trnh sau :
3
2 x 2 1 + x 2 3x 2 = 2 x 2 + 2 x + 3 + x 2 x + 2
a = 2 x 2 1
b = x 2 3x 2
a + b = c + d
x = 2
Gii . Ta t :
, khi ta c : 2
2
2
2
2
a
b
=
c
c = 2 x + 2 x + 3
2
d = x x + 2
Bi 3. Gii cc phng trnh sau
1) 4 x 2 + 5 x + 1 2 x 2 x + 1 = 9 x 3
2)
x + 4 x ( 1 x ) + 4 ( 1 x ) = 1 x + 4 x3 + 4 x 2 ( 1 x )
3
Bi tp ngh
Gii cc phng trnh sau
a. 15 x 2 x 2 5 = 2 x 2 15 x + 11
b. ( x + 5)(2 x) = 3 x 2 + 3 x
c.
(1 + x)(2 x) = 1 + 2 x 2 x 2
d. x + 17 x 2 + x 17 x 2 = 9
e.
3x 2 + x 1 = 4 x 9 + 2 3x 2 5 x + 2
f. x 2 + x 2 + 11 = 31
g. 2 n (1 + x) 2 + 3 n 1 x 2 + n (1 x) 2 = 0
h. x = (2004 + x )(1 1 x ) 2
i. ( x + 3 x + 2)( x + 9 x + 18) = 168 x
1 x2 + 2 3 1 x2 = 3
j.
Bi tp tng hp:
1/ x +1 + 3 x ( x +1)(3 x) = n
(1)
a/ Gii phng trnh n = 2
b/ Tm cc gi tr ca n phng trnh c nghim:
2/
x +6 x 9 + x 6 x 9 =
x+m
6
4/ 1 + 3
x x2 = x + 1 x
5/ 2 x + 3 + x +1 = 3x + 2 2 x 2 + 5 x + 3 16
6/ x 2 10 x +1 = 5 x 2
7/ Tm m , phng trnh sau c nghim
1 + x + 8 x + (1 + x )(8 x ) = m
x 4 +
x 4
x 4 = m
x 4 = m
x +4 + x 4
= x + x 2 16 6
2
3 x 2 + 6 x + 16 + x 2 + 2 x = 2 x 2 2 x + 4
( x 3) 2 + 3 x 22 =
x 2 3x + 7
3 x 2 4 x + 4 x x 2 +10 = 0
3( x 2 2 x ) 4 x 2 2 x + 4 +13 = 0
x +1 + 12 x + ( x +1)(12 x ) = 1
x + 5 + 8 x + ( x + 5)(8 x ) = 1
4 x 2 +12 x 1 + x = 27(1 + x )
2 x 2 + x x 1 = 10( x 1)
4 x 2 12 5 4 x 2 12 x +11 +15 = 0
20/
21/
22/
23/
24/
x+
x 1
2
35
12
(1)
( x + a) 2 + 3 ( x + a) 2 + 3 ( x 2 a 2 ) = 3 a 2
629 x + 4 77 + x = 8
1 + 1 x 2
(1 + x ) 3
1 1 x
1
1+ 1 x
(1 x ) 3
= 2 + 1 x 2
4 3
1x
25/ 2 x + 3 + x + 1 = 3x + 2 2 x 2 + 5 x + 3 16
25/ 2 x + 3 + x +1 = 3x + 2 2 x 2 + 5 x + 3 16
26/ Tm tt c cc gi tr thc ca tham s phng trnh sau c
nghim:
( x 3)( x +1) + 3( x 3)
x +1
= (a + 2)(a 1)
x 3
Bi tp tng t:
27/
( x + 2)( x + 4) + 5( x + 2)
28/
(5 x + 2) 3
16
5
(5 x + 2) 3
29/
16 y
y 1 5
+5
=
y 1
16 y
2
30/
x +5
x
+ 46
=4
x
x +5
31/
32/
33/
34/
42/
=6
5 x 7 x +3
+
=2
x +3
5x
20
+ x x + x = 22 (t
x
y=
(5 x + 2) 3 = 2( x 2 + 2)
> 0)
(1)
x x 1 + x x + 2 = 3
3
1 x2 = x
3
35/
36/
37/
38/
39/
41/
x +4
= ( a 3)(a + 2)
x +2
18 + 5 x + 4 64 5 x = 4
a + x + 5 a x = 5 2a
2x +
(1)
x +1 +1 + 2 x x +1 = 2 x +1 +1
x + x 1 + x 3 + x 2 + 2 = 3
3
x +8 4 x 8 = 2
1
1
+
=2
2
2 x2
GII BI TP TNG HP
1/ x +1 + 3 x ( x +1)(3 x) = n
a/ Gii phng trnh n = 2
(1)
3 x 0
t n ph t = x +1 + 3 x , t 0
Khi t = 4 + 2 ( x +1)(3 x)
Hay 2 ( x +1)(3 x) = t 4
(2)
a/ Vi n = 2 v n ph t, phng trnh (1) tr thnh.
2
2t (t 2 4) = 4
t 2 2t = 0
t1 = 0, t 2 = 2
t 2 = 1 5 2n
5 2n 2 2
2 2 2 n 2
x +6 x 9 + x 6 x 9 =
x+m
6
6 (1 + 3) 2 + ( x 3) 2 = t 2 + 9 + m
6( t + 3 + t 3 ) = t + 9 + m
2
t 2 12t + 9 + m = 0, t 0
2
t 27 + m = 0,0 t 3
a/ Vi m = 23 c:
t 2 12t + 32 = 0, t 3
2
t = 4,0 t 3
( t 6 ) = 27 m
2
20/
x
x 1
2
35
12
(1)
x2
+
x 2 1
x 1
t
(2)
2x 2
x2
t=
1225
144
x 1
2x2
1225
=
x 2 1 144
2
(2)
, vi t > 0, ta c
x 2 1
1225
t 2 + 2t
=0
144
(2)
t1 = 12
49
t 2 =
12
+ Vi
(Loi)
t1 =
25
12
(4)
12( x 2 1) 25 x 2 1 +12 = 0
x 1, y > 0 .
y=
Ta c
(4) 12 y 25 y + 12 = 0
2
y =
y =
4
3
3
4
x = 4
5
X =
3
5 5
S = ;
4 3
21/ 3 ( x + a) 2 + 3 ( x + a) 2 + 3 ( x 2 a 2 ) = 3
t y = x + a, z = x a
Nhn lng lin hip
a2
y x = 3 a2
y 3 z = 2a
3 y 3 z = 23 a
v = 4 77 + x
u + v = 8, u 4 + v 4 = 706
t t = uv
t 2 128t +1695 = 0
t =15
t = 113
Vi t = 15 x = 4
Vi t = 113 x = 548
Th li ta thy tp nghim ca phng trnh l
23/ 1 + 1 x (1 + x ) (1 x ) = 2 + 1 x
iu kin
-1 x 1
t u = 1 + x , v = 1 x , vi u, v > 0
2
S = {4;548
u.v = 1 x 2 , u 2 + v 2 = 2, u 2 v 2 = 2 x
2 x(2 + uv + v 2 ) = 2 + u.v
2
x =
2
2
1 1 x 1+ 1 x
x <1
iu kin x 0
4 3
1 x
t t = 1 x , t > 0 v t 1
Phng trnh cho tr thnh:
2
S =
1
1
4 3
+
=
2 3t 2 + t 2 3 = 0
1 t 1+ t
t
3
t =
2
2
t =
(Loi)
Vi
t=
1
1
x=
4
3
2
S =
3
25/ 2 x + 3 + x + 1 = 3x + 2 2 x 2 + 5 x + 3 16
t u = 2 x + 3 + x +1 , vi x -1, u > 0
Phng trnh cho tr thnh
U2 u 20 = 0
(Chn)
u =5
u = 4
Do
2 x + 3 + x +1 = 5
(Loi)
x+2
=5
2x + 3 x + 1
5 2 x + 3 x +1 = x + 2
T (*) v (**)
(*)
(**)
10 x +1 = 23 x
x=3
x +1
= (a + 2)(a 1)
x 3
Vi iu kin
x 1
x +1
0, x 3 0
x 3
x >3
x +1
, y 0
x 3
y = ( x 3)
Nu x > 3 v y 0 nu x -1
y = ( x 3)( x + 1)
x +1
= ( a 1)(a + 3)
x 3
Tr thnh y2 + 3y (a 1)(a + 2) = 0
y = a 1
y = a 2
Do
(1)
x 3
x 3
x +1
= a 1
x 3
x +1
= a 2
x 3
Xt phng trnh
x 3
x +1
=y
x 3
(3)
y = 0 x = -1
y>0 x>3
y < 0 x < -1
a/ Xt kh nng y > 0 vi x 3, ta c:
( x 3)( x +1) = y2 x2 2x 3 y2 = 0
Phng trnh (4) c 2 nghim tri du
(Chn)
x = 1 a + y 2 1
1
(Loi)
x = 1+ 4 + y2 > 3
(4)
b/ Xt kh nng y 0 vi x -1
Gii c nghim x1 = 1 a + y 2 (tho)
Do ta c:
Vi y = a 1, ta c
a > 1: Phng trnh (1) c nghim:
x = x 2 = 1 + 4 + (a 1) 2 = 1 + a 2 2a + 5
x = x1 = 1 a 2 2a + 5
x = x 2 = 1 + 4 + (a 1) 2 = 1 + a 2 + 4a + 8
x = x1 = 1 a 2 + 4a + 8
x = 1 + a 2 + 4 a + 8 ; x = 1 a 2 2a + 5
Nu a = -2 : (1) c 2 nghim l: x = 1; x =1 13
Nu -2 < a < 1: (1) c 2 nghim l: x =1 a + 4a + 8; x = 1 a 2a + 5
Nu a = 1: (1) c 2 nghim l: x =1 13; x = 1
Nu a > 1: (1) c 2 nghim l: x = 1 a + 4a + 8 ; x = 1 + a 2a + 5
Vy phng trnh cho lun lun c nghim a R
28/
(5 x + 2) 3
16
5
(5 x + 2) 3
=6
Vi iu kin 5x + 2 0
x
5
2
t y = 5
(5 x + 2) 3
(5 x + 2) 3
16
5
=6
(5 x + 2) 3
(1)
Tr thnh
y
16
=6
y
y 2 6 y 16 = 0
y = 2
y =8
Do ta c:
5 (5 x + 2) 3 = 2
5
5x + 2 = 8
5 x + 2 = 23 4
5 x + 2 = 32
2(3 4 + 1)
x
=
x =6
2(3 4 + 1)
x
=
x =6
33/ 5 (5 x + 2) 3 = 2( x 2 + 2)
iu kin: 1 + x3 0
(1)
(1 + x )( x 2 x + 1) 0
x nn iu kin tng ng vi x + 1 0.
M x2 x + 1 > 0,
t u = x +1, v = x x +1, u 0, v 0 .
Phng trnh (1) tr thnh 5uv 2(u2 + v2)
2
u
u
2 5 + 2 = 0
v
v
u
=2
v
u 1
=
v 2
u
Vi v = 2 , phng
u 1
Vi v = 2 th
x 2 x +1 = 2 x +1
x > 1
2
x 5 x 3 = 0
5 37
x =
1
2
x = 5 + 37
2
5 37 5 + 37
S =
;
2
2
(1)
x3 x2 1 0 x3 x2 + 2 > 0
u = x 3 x 2 1
t
Vi v > u 0
3
2
v = x x + 2
u + v = 3
u+v =3
u = 1
v = 2
v u = 1
(v + u )(v u ) = 3
x3 + x2 1 = 1
3
2
x +x +2 =2
x3 + x2 1 = 1
3
2
x + x + 2 = 4
x3 + x 2 2 = 0
( x 1)( x 2 + 2 x + 2) = 0
x = 1(dox 2 + 2 x + 2 > 0)
1 x2 = x
3
iu kin:
1 x 2 0
1 x 1
0 x0
x0
x0
Vu iu kin (*),t
u=
(*)
v=
2
x,
3
vi u 0,
2
3
Ta c:
1 x2 = 1 u 4
2
2 x = v 2
Do d ta c h
2
u+v=
u+v=
3
3
4
1 u = v 2
u 4 + v 4 = 1
2
2
u+v=
u+v=
3
3
2
2
2
2
2
u + v 2u .v = 1 ( u + v ) 2 2u.v 2 = 1
u+v=
u
+
v
=
3
3
2
16
65
4
2
2
2u.v 2u 2 .v 2 = 1 2u .v u.v
=0
9
9
81
2
u + v = 3
u.v = 8 194
18
2
u + v =
5
8 + 194
u.v = 18
y 2 2 y + 8 + 194 = 0(b)
3
18
(b) v nghim
(a) c 2 nghim
1
y1 =
97
3
1+
2
; y2 =
2
Do :
u1 = y1 u 2 = y 2
v1 = y 2 v 2 = y1
97
3
2
3
V u 0 nn ta chn
1+
x=
1 +
x =
1+
u = y2 =
97
3
2
3
97
3
2
3
2
97
3
2
3
18
18 + 5 x 0 x 5
18
64
64
5
5
64 5 x 0 x
t u = 4 18 + 5 x , v = 4 64 5 x , vi u 0, v 0
Suy ra
u 4 = 18 + 5 x
4
v = 64 5 x
u+v= 4
2 2 2
2
u + v 2(uv) = 82
v 0, v 0
t A = u + v v P = u.v, ta c:
S =4
2
2
2
( S 2 P ) 2 P = 82
P 0, S 0
S =4
S =4
p 32 P + 87 = 0 P = 3 P = 29
P0
P0
(1) Vi S = 4, P = 3
u v v l nghim ca phng trnh:
y =1
y2 4y + 3 = 0
y = 3
u = 1 u = 3
Do ta c: v = 3 v = 1
1
x = 1 +
9
(*)
97
3
4 18 + 5x = 1 4 18 + 5x = 3
Suy ra
4 4
64 5x = 3 64 5x = 1
18 + 5x = 1 18 + 5x = 81
64 5x = 81 64 5x = 1
x=
17
63
x=
5
5
tho (*)
(2) Vi S = 4, P = 29 khng tn ti u v v
Vy phng trnh cho c 2 nghim l
17
x1 = 5
63
x2 =
5
37/ 5 a + x + 5 a x = 5 2a
t u = 5 a + x v v = 5 a x , phng trnh cho tng ng vi h
u + v = 5 2a
5
(*)
5
u + v = 2a
Ta c: u 5 + v 5 = (u + v)(u 4 u 3 .v + u 2 .v 2 u.v 3 + v 4
= (u + v) u 4 + v 4 u.v(u 2 + v 2 ) + u 2 .v 2
{[
= (u + v) (u 2 + v 2 ) 2u.v 2u 2 .v 2 u.v(u 2 + v 2 ) + 2u 2 .v 2 + u 2 .v 2
S=u+v
P = u.v
Ta c: u 5 + v 5 = S ( S 2 2 P ) PS 2 + P 2
Do ta c: (*)
2
S = 5 2a
4
2
2
S ( S 5 PS + 5 P ) = 2a
S = 5 2a
S = 5 2a
5
2
3
3
3
S 5 PS + 5 PS = 2a
5 P S 5 PS = 0
S = 5 2a
2
P = 0 P = S
(1) Vi S = 5 2a , P = 0
u + v = 5 2a
u=0 v=0
5
5
Ta c
v = 2a u = 2 a
u.v = 0
5 a+ x = 0 5 a+ x = 0
Do d ta c:
5 5 5 5 x = a x = a
a x = 2a a + x = 2a
(2) Vi S = 5 2a , P = S 2
Ta c S 2 4 P = S 2 4S 2 < 0. v nghim
Vy phng trnh cho c 2 nghim l
x1 = a
x2 = a
38/
t
2x +
x +1 +1 + 2 x x +1 = 2 x +1 +1
u=
2x +
x +1 +1
v=
2 x x +1
Ta c h:
u + v = 2 x +1 + 1
2
2
u v = 2 x + 1 +1
u, v 0
u = x + 1 + 1
v = x +1
x =3
t u = x3 + x2
u 1 + u + 2 = 3
u + 2 + u 1 = 1
u +2 = 2 u = 2
Do d x3 + x2 2 = 0
x =1
x 2 + t = 5
2
t = x + 5
2
2
x t = ( x + t ) ( x + t )( x t + 1) = 0
Ta c h:
a. Nu x + 1 = 0
x2 x 5 = 0
1 + 21
x =
2
x = 1 21
loi
tho
b. Nu x t + 1 = 0
x2 + x 4 = 0
1 + 17
x =
2
x = 1 17
1 21
x=
2
loi
x = 1 + 17
41/ 4 x + 8 4 x 8 = 2
t u = 4 x + 8 , v = 4 x 8 vi u > v 0
Vi iu kin
x + 8 0
x 8
x8
x8
x 8 0
(*)
u 4 = x + 8, v 4 = x 8
x +8 4 x 8 = 2
(1)
u v = 2
4
4
u + v = 16
u >v0
u =v+2
u =v+2
2
2
(u v )(u + v )(u + v ) = 16 2(2v + 2)(2v 2 + 4v + 4) = 0
u >v0
u >v0
u =v+2
u =v+2
3
2
2
u + 3v + 4v + 2 = 2 v(v + 3v + 4) = 0
u >v0
u >v0
u = v + 2
4 x + 8 = 2
x + 8 = 16
u = 2
v=0
4
x =8
x 8 = 0
x 8 = 0
u > v 0
v = 0
1
1
=2
42/ 2 +
2 x2
iu kin 2 x > 0, x 0 5
t y = 2 x , y > 0 . Ta c:
2
2 < x < 2, x 0
1 1
x + y = 2( 2)
(1) x 2 + y 2 = 2(3)
y >0
(*)
T (*) 2 x 2 y 2 xy 1 = 0
xy = 1
1
xy
=
a. Xt xy = 1 so y > 0 nn x > 0
Ta c: (2) x + y = 2
Ta c xy = 1 v x + y = 2 nn x, y l nghim ca phng trnh x2 2x + 1 =
0 x =1
b. Xt xy = -
1
2
. Tng t ta c x =
3 +1
2
3 +1
S = 1;
3
3
3
3
Bi 1. Gii phng trnh: x 35 x x + 35 x = 30
t y = 3 35 x3 x3 + y 3 = 35
xy ( x + y ) = 30
Khi phng trnh chuyn v h phng trnh sau: 3
, gii h ny ta
3
x + y = 35
tm c ( x; y ) = (2;3) ( x; y ) = (3;2) . Tc l nghim ca phng trnh l x {2;3}
1
2 1 x + 4 x = 4
Bi 2. Gii phng trnh:
2
iu kin: 0 x 2 1
2 1 x = u
0u
2 1,0 v 4 2 1
t
4 x = v
1
u = 4 v
1
2
u + v = 4
4 2
x 1 + 1 = 5 + x 1 x 1 = 5 x x =
6 2x 6 + 2x 8
+
=
5 x
5+ x 3
Gii
iu kin: 5 < x < 5
t u = 5 x , v = 5 y 0 < u , v < 10 .
11 17
2
(u + v) 2 = 10 + 2uv
u 2 + v 2 = 10
+ 2(u + z ) =
(u + v) 1 =
3
u v
uv 3
( x + 1)
= ( x + 2 1) + 1 x 2 + 2 x = x + 2
y
+
=
ax
+
b
)
(
dng c phng trnh dng sau : t y + = ax + b , khi ta c phng
a
2
ax + b + b
trnh : ( x + ) =
n
Tng t cho bc cao hn : ( x + ) = n ax + b + b
Tm li phng trnh thng cho di dng khai trin ta phi vit v dng:
n
( x + ) = p n a ' x + b ' + v t y + = n ax + b a v h , ch y v du
ca
Vic chn ; thng thng chng ta ch cn vit di dng
n
( x + ) = p n a ' x + b ' + l chn c.
x 2 2 x = 2( y 1)
t y 1 = 2 x 1 th ta a v h sau: 2
y 2 y = 2( x 1)
Tr hai v ca phng trnh ta c ( x y )( x + y ) = 0
Gii ra ta tm c nghim ca phng trnh l: x = 2 + 2