Mc sinh v cc

yu t nh hng
TS. Nguyn Th Thy Hnh
Email: thuyhanh.hmu@gmail.com
T: 0915212161

Mc tiu hoc tp

n cui bui hc, hc vin c kh nng:
1. Trnh by uc nh ngha, phng php
tnh, ngha v hn ch ca cc ch s c
bn o lng mc sinh theo thi k.
2. Trnh by c nh ngha, phng php
tnh v ngha ca cc ch s o lng ti
sinh sn.
3. Trnh by c cc yu t tc ng n
mc sinh.
4. p dng cng thc tnh ton cc ch s
o lng mc sinh.

CC KHI NIM

Sinh sn - reproductive: l ni n vic ti
sinh sn ca mt dn s.
Kh nng sinh sn - fertility: l nng lc sinh
sn thc t ca mt c nhn, mt cp, mt
nhm hoc mt dn s.
S mn (kh nng th thai) - fecundity: l kh
nng sinh sn v sinh l hc ca mt cp.
S v sinh infertility: Mt kh nng mang thai
ngi ph n, hay mt kh nng gy mang thai
nam gii.
Mc sinh sn fertility level
Biu th s sinh ca mt ph n, lin
quan n s tr sinh sng m mt
ngi ph n thc c trong sut cuc
i sinh sn ca mnh.
O LNG MC SINH
THEO THI K

T sut sinh th
(Crude Birth Rate - CBR)
T sut sinh th l s tr sinh ra sng c
tnh trn 1000 dn s trung bnh trong nm.




Trong :
B: S tr sinh sng trong nm ca ni nghin cu
P: Dn s trung bnh trong nm (dn s gia nm) ca
ni nghin cu.

) 1000 ; 100 ( k
P
B
CBR
T sut sinh th
Tr sinh sng (live birth): Tr sinh sng
l tr sau khi sinh ra khi c th ngi
m c biu hin s sng (a tr th
c, tim p v cc c co bp t .
T sut sinh th ph thuc vo rt nhiu
yu t:

T sut sinh th ca Vit nam
0
10
20
30
40
1976 1990 2000 2009
CBR Vit nam
u, nhc im
u:
CBR l mt ch tiu quan trng ca mc sinh
c dng trc tip tnh t sut tng dn s (t
sut sinh v t sut tng trng dn s?)
Tnh ton nhanh, n gin, cn t s liu.
Nhc:
Khng nhy cm vi nhng thay i nh ca mc
sinh
B nh hng bi:
Cu trc dn s: theo gii, tui, phn b mc sinh cc la
tui,
Tnh trng hn nhn, chnh sch dn s....


T sut sinh chung
General Fertility Rate: GFR

T sut sinh chung biu th s tr em
sinh ra sng trong nm tnh trn 1000
ph n trong tui c kh nng sinh .


Trong :
B: Tng s tr em sinh ra sng trong nm
P
W 15-49
: S ph n trung bnh t 15 - 49 trong
nm.

1000
49 15

W
P
B
GFR
c im

T sut sinh chung ph thuc:
Mc sinh ca ph n,
C cu tui ca n gii
(ph n tui sinh chim 1/5 1/3
dn s, nn GFR = 3 5 ln CBR)

u im

Loi b mt phn nh hng ca c
cu tui v gii i vi mc sinh.
Ch sut sinh chung phn nh nhng
bin i v hnh vi sinh sn tt hn t
sut sinh th
D tnh ton

Nhc im
Cha tht hon ho o lng mc
sinh,
Khng tnh c nhng mc sinh
cc nhm tui khc nhau.
t c p dng trong bo co dn s
v trong vic tnh cc ch s dn s
khc.

T sut sinh c trng theo tui
Age Specific Fertility Rate: ASFR
L t s gia s sinh bi ph n trong
cng mt nhm tui trn 1000 ph n
thuc nhm tui trong nm.



ASFRx: T sut sinh c trng
ca tui x
Bwx: S tr sinh ra sng trong nm ca nhng ph n tui
x
Pwx: S ph n trung bnh ca tui x trong nm

1000
Wx
Wx
P
B
ASFR
u v nhc im
u im
T sut sinh c trng theo tui loi tr c s
khc bit v mc sinh ca tng tui.
em li nhiu thng tin v hnh vi sinh sn hn
bt k mt ch tiu o lng no khc.
Phn nh chnh xc mc sinh ca ph n
tng tui, c th dng so snh trc tip
mc sinh ca quc gia (vng) ny vi quc gia
(vng) khc.
Nhc im:
Tnh ton tng i phc tp, i hi s liu chi
tit.

T sut sinh c trng theo tui
ca Vit nam (tnh trn 1000 ph n)



Nhm tui

T sut sinh c trng theo nhm tui

1979

1989

1999

15 19

24

26

29

20 24

184

192

158

25 29

246

221

135

30 34

216

167

73

35 39

162

110

41

40 44

98

57

18

45 49

40

19

6

Tng t sut sinh
Total Fertility Rate: TFR
Tng t sut sinh l tng ca tt c cc t
sut sinh c trng theo tui i vi tng
nm ring l trong thi k sinh sn.
Bn cht tng t sut sinh l tng s con m
mt ph n c th c nu ngi ny c cng
mc sinh mi tui nh tt c cc ph
n khc cc tui ny cho n 49 tui.

Tng t sut sinh





Trong :
ASFR
x
: T sut sinh c trung cho tng
tui
ASFR
a
: T sut sinh c trung cho tng
nhm tui




7
1
49
15
5
a
a
x
x
ASFR ASFR TFR
u v nhc im
u:
L thc o mc sinh khng ph thuc
vo cu trc tui
Tng t sut sinh phn nh bng mt con
s tng hp, cho kh nng d tnh tt
nht hin nay mt ph n trung bnh c
bao nhiu con.
Nhc:
Tnh ton tng i phc tp, cn s liu
chi tit.



S liu ca mt s nc trn
th gii
Tn nc

Dn s
(triu)

CBR
()

CDR
()

Tng t
nhin (%)

Tng t
sut sinh

Th gii

6137

22

9

1,3

2,8

Pht trin 1193

11

10

0,1

1,6

an mch

5,4

13

11

0,2

1,7

Anh

60,0

12

11

0,1

1,7

Php

59,2

13

9

0,4

1,9

M

284,5

15

9

0,6

2,1

Km pht trin
hn

4944

25

8

1,6

3,2

Nga

144,4

9

15

-0,7

1,2

Mehico

99,6

24

5

1,9

2,8

ang pht
trin

3671

28

9

1,9

3,6

Trung quc

1273,0

15

6

0,9

1,8

Malawi

10,5

46

23

2,3

6,4

Somali

7,5

48

19

3,0

7,3

Uganda

24,0

48

19

2,9

6,9

Ti sinh sn
L qu trnh thay th th h dn s
ny bng th h dn s khc nh
qu trnh sinh . L yu t ch yu
ca qu trnh ti sn xut dn s.

T sut ti sinh th
(Gross Reproduction Rate): GRR
T sut ti sinh th l s con gi
trung bnh m mt ph n (hoc mt
nhm ph n) s sinh ra trong sut
cuc i mnh nu ngi ph n,
trong nhng nm sinh , c cc t
sut sinh c trng theo tui ca
mt nm nht nh.
Cng thc
Cch 1: Tng t sut sinh x xc sut
sinh con gi
Cch 2: Tng tt c cc t sut sinh
con gi ca cc b m cc nhm
tui.
GRR = x TFR
Trong :
TFR: tng t sut sinh
ASFRx: t sut sinh c trng ca tui x
: xc sut sinh con gi

T sut ti sinh thun ty
NRR biu th s b gi trung bnh c
sinh ra bi mt b m, sng c n
tui b m sinh ra mnh c th thay th
b m tip tc qu trnh sinh , ti to ra
th h dn s mi.
NRR = GRR x I
m

Trong :
I
m
: H s sng ca nhng ngi con gi t khi
sinh ra sng c cho n tui b m sinh ra
mnh.

Mc sinh thay th
Mc sinh thay th l mc sinh m
mt on h ph n trung bnh c
va s con gi thay th mnh
trong dn s.
NRR = 1 = TFR x x I
m



T sut ti sinh th v ti sinh tinh

Tn nc

GRR

NRR







Xira Lon

3,2

2,02







Indonxia

1,70

1,44







M

0,94

0.92







H lan

0,74

0,73







Vit nam

1,22

1,05

Xu hng mc sinh th gii
0.00
10.00
20.00
30.00
40.00
50.00
60.00
1950 1960 1975 1985 1995 1999
The gioi PT dang PT
Xu hng bin ng CBR
Vit nam
0
10
20
30
40
50
1957 1970 1976 1990 1996 1999 2009
Cc yu t nh hng n
mc sinh
Nhng yu t t nhin sinh vt:
Kh nng sinh sn ch c mt nhm
tui nht inh
C cu gii tnh
iu kin t nhin
Dn tc, ging ngi.


Yu t vn ha/x hi
Phong tc tp qun
Tn gio, tn ngng: khng trnh thai,
khng no thai
Trnh hc vn/gio dc
Tui kt hn ln u.
Hnh vi tnh dc
Qui m gia nh, s thch gii tnh.
Chi ph v li ch ca tr em
Yu t kinh t
Mi quan h gia tnh trng kinh t
gia nh v mc sinh
S tham gia hot ng kinh t ca
ngi v.
Cc yu t khoa hc k thut
Cc yu t k thut v khoa hc
Cc bin php trnh thai
Cc bin php cha v sinh
Cc bin php la chn gii tnh
Cc k thut hin i cha bnh

Cc yu t quan trng khc
Chnh sch dn s
iu tit qu trnh vn ng dn s
theo hng cn thit.
Cht tr em
Muwcsc cht tr em cng cao, mc
sinh cng tng.

Bi tp 1
Theo s liu thng k ca tnh TV cho bit:
Dn s trung bnh nm 1998 ca tnh l
1.037.387 ngi, trong s ph n trong
tui sinh (15-49) chim 25%, Trong nm
thng k c 24.538 trng hp sinh sng.
Hy xc nh:
a. T sut sinh th.
b. T sut sinh chung
Bi tp 2
Da vo s liu bng sau, hy tnh
T sut sinh c trng theo nhm tui
Hy tnh tng t sut sinh

Nhm tui

Dn s trung bnh
(nghn ngi)

Dn s n
(nghn ngi)

Tr em mi sinh
(nghn ngi)

0 -14

828

409,9

-

15-19

250

125,0

4,2

20-24

225

112,5

20,9

25-29

210

107,7

22,05

30-34

175

91,7

13,5

35-39

120

63,8

6,5

40-44

85

47,2

2,16

45-49

75

42,9

0,6

50+

332

195,3

-

Tng s

2300

1196

69,91

Bi tp 3:
Dn s Vit nam trung bnh nm 2000 l 78 triu
ngi, trong s s ph n tui c kh nmg
sinh v t sut sinh c trng ca cc b m
bng di y. Hy xc nh:T sut sinh th, T
sut sinh chung v tng t sut sinh?


Nhm tui b
m

S lng ph
n (1000)

ASFRa
()

S tr sinh
sng
(1000)

15-19

4. 000

35



20-24

3.500

160



25-29

3.300

115



30-34

3.000

90



35-39

2.900

60



40-44

2.400

40



45-49

1.700

9



Bi tp
Lm cc bi tpj tnh ton trong slide
Tm s liu cc ch s o lng mc
sinh ca mt trong cc nm t 2009
n 2011.