Ki Thuat Quan Su Dai Viet

K thut qun s i Vit Tng hp bi zDragonFlyz www.hoangsa.
org
www.gamevn.com

- 1 -

Qun i i Vit cha bao gi v s khng bao gi l mt qun i
trang b lc hu Trong nhiu thi k qun i Vit cn vt tri cc
nc trong khu vc.
Qua bi tng hp ny, ti d nh p tan mi suy ngh v mt i qun
nng dn trang b lc hu, tay cung tay kim, yu ha bnh, ght chin
tranh.
i Vit thn thnh!
K thut qun s i Vit Tng hp bi zDragonFlyz www.hoangsa.org
www.gamevn.com

- 2 -
MC LC

A. Nhng iu t c bit n trong s Vit: ......................................... 4
1. C i:.................................................................................................................... 4
2. Tin L: .................................................................................................................. 4
3. L Trn H: ..................................................................................................... 5
4. L S: ..................................................................................................................... 6
5. Trnh - Nguyn phn tranh:.................................................................................. 8
6. Ty Sn:............................................................................................................... 10
7. Nh Nguyn: ........................................................................................................ 13
B. S lc v t chc, phin ch qun i ...............................................14
1. Nh L.................................................................................................................. 14
2. Nh Trn.............................................................................................................. 14
3. Nh L S............................................................................................................. 14
4. Nh Nguyn.......................................................................................................... 14
C. Qun phc, gip tr:............................................................................15
1. Gip tr................................................................................................................ 15
2. Giy dp............................................................................................................... 32
3. Khin.................................................................................................................... 33
4. Nn....................................................................................................................... 40
D. V kh: ..................................................................................................48
I. B binh ................................................................................................................. 48
1. Cn chin........................................................................................................... 48
2. V kh tm xa .................................................................................................... 66
3. Ha kh (sng, pho).......................................................................................... 70
II. K Binh, tng binh........................................................................................... 90
1. K Binh............................................................................................................. 90
2. Tng binh........................................................................................................ 91
III. Thy binh .......................................................................................................... 92
1. Lch s ca Thy qun i Vit:........................................................................ 92
2. Mt s loi thuyn chin ni ting nht:............................................................. 95
E. Binh php: ............................................................................................99
I. Trn php:............................................................................................................ 99
II. C yu binh php.............................................................................................. 117
1. Thin Ha Cng............................................................................................... 117
2. Thin Thy Chin............................................................................................ 120
3. Thin B Chin................................................................................................ 125
4. Thin Gi Tri................................................................................................. 132
III. Qun c ........................................................................................................... 137

Update bn mi
Cnh bo: Cc c ln tui khng nn c bi ny nh, chu s ngn ng
khng ph hp. Cc cao th cng khng cn c v ch c g mi u.
www.gamevn.com

- 3 -

Li ni u
Trc tin, phi khng nh rng, nhng suy ngh kiu nh Dn tc VN l
1 dn tc yu ha bnh, chn ght chin tranh, trang b ngho nn, lc hu,
tay cung tay kim, v kh duy nht l tinh thn chin u blah blah
blah l sai bt. i Vit trong lch s l 1 quc gia c nn k thut qun
s tin tin, nhiu triu i cn vt tri c Ty ln Tu, nh chim xm
lc tm lum (nh sang c Thi v Min ri y). Bn Tu hay thch xm
lc i Vit khng phi v i Vit yu, m l v chng n m thng tin v
li c s. C vi thng idiot hay ku Vit thng v thng Tu nhng
thi, cha em y qun xn n, ri xa thy th khng quen -> dnh
dch bnh, khng th Vit toi lu ri. Kh qu, u c n gin th. Nhn li
nhng thng tng Tu n Vit chi nh: Th, M Vin, Quch Qu,
Ngt Lng Hp Thai, Toa , M Nhi, Mc Thnh, Tn S Ngh
ton danh tng th kia khng bit cc ng ch cn i g na, chc i
Khng Minh ch thm cm qun. Cn v dch bnh, thc ra c c my
v thc s dnh dch bnh? Ci vng Qung ng thi tit c khc qu g
min Bc VN u m thy th khng quen? Cng phi ni thm, qua cc
ti liu phng Ty mi bit r c trnh qun s ca Vit Nam. Thi
Trnh Nguyn phn tranh cho n thi Minh Mng nh Nguyn, v kh
chnh l sng tay v pho ch khng phi gm gio nh sch s by gi
ni. Thuyn chin cng ton cc loi tu ln trng ti 500 -> 1000 tn ch
khng phi ghe nh c nh thy c by gi ging dy.
Vi cht kin thc lch s cn t i, ti nh tp hp li v nn k thut qun
s i Vit. Rt mong nhn c cc phn hi v b sung ca cc bn.

zDragonFlyz

P/S: y ch l 1 bi tng hp tham kho (cho dn nghch s c
chi), ng coi n nh 1 cun sch. Khng nn trch dn ngun t bi
ny nh ti liu, nu cn trch dn thng tin th hy ghi ngun l nhng
ngun xa hn m ti ghi di mi phn. VD: ngun: Binh th yu
lc

www.gamevn.com

- 4 -
A. Nhng iu t c bit n trong s Vit:
Nhiu ngi c hay bo s VN chn hn s TQ -> c s TQ. Mn s ph
thng t lp 1 -> lp 12 ton dy ngi ta VN l 1 dn tc yu ha bnh,
ch nh gic t v, v kh th s, bao nhiu cuc chin tng bng khi
la (i xm lc), cc c giu nhm i c, lm g ch chn. Yu ha
bnh ri th c s lm ci g na. Nu chu kh u t tm hiu su th
thy s VN hay ra pht. (tm thi khng ni n Bch Vit v ci thi i
hong kim ny cn nhiu tranh ci)
P/S: cm n bc nhinho bn gamevn.com :D
1. C i:
Tn Thy Hong sai Th mang 50 vn qun xung bnh Vit, kh ni 50
vn ny khng c vi chin thut du kch ca vi vn dn Bch Vit,
nht l dn Ty u di quyn Thc Phn, v th l anh Th mt thi
ngang dc t Tu ang khn n cha bit lm g th b ngi Vit p
tri git cht. y l 1 trong nhng ln him hoi VN s dng chin thut du
kch nh l quc sch.
2. Tin L:
Ct Cao-Bc-Lng khi TQ, 3 ln nh bi ngi Nng v chim 2/3 t ai
ca x ny. Vua L i Hnh cn l ngi m u phong tro t ra h bo
vi vua TQ. L Hon nhiu ln xc phm vua Tng. S Tng Co v m t
L Hon l mt l, hung hn, r rng rt nga mt v ng vua Vit ny.
L Hon cn cng khai e da nh Tng qua vic ni chuyn vi s Nhc
Chuyt nm 996:
Khi Nhc Chuyt n, vua ra n ngoi giao, c ngo mn khng
lm l t ra cao qu khc thng, bo Nhc Chuyt rng: "Vic
cp trn Nh Hng l do bn gic bin ngoi, Hong c bit
khng phi l qun ca Giao Chu khng? Nu Giao Chu c lm
phn th u tin dnh vo Phin Ngung, th n nh Mn Vit, h
ch dng trn Nh Hng m thi?". (i Vit S k Ton th)
Tuy L Hon h bo th m vua Tng vn khng dm lm liu vi nc
Vit k c khi L Hon mt:
1006: Ma h, thng 6, tr Qung Chu l Lng Sch dng th ni:
"Ny nhn Giao Ch c lon, xin cho thn v Duyn bin an ph s
Thiu Vip cng nhau bn tnh cng vic tu ln. Bn thn da theo
www.gamevn.com

- 5 -
li ca bn Hong Khnh Tp hn nghn ngi Giao Ch, do Lim
Chu a n, ni rng cc con ca Nam Bnh Vng u t tri
sch phn tn cc ni, quan thuc la tan, nhn dn lo s, xin em
qun sang nh dp, bn Khnh Tp nguyn lm tin phong, c th
hn ngy ly c. Nu triu nh chun li thnh cu, th xin ly binh
ng n cc chu tuc Qung Nam v cho thm 5 nghn qun
mnh Kinh H, thy b cng tin, c th bnh nh c ngay". Vua
Tng ni: "H L thng sai con vo chu, gc bin yn tnh,
khng mt trung thun, nay nghe tin mi cht, cha c l tham
ving, vi nh k c tang, h phi l vic lm ca bc vng
gi?". Xung chiu cho bn Sch v yn nh trc, ct c m lng.
(ch on bi m: R rng l vua ch cung thun g vua Tng c,
cn xc phm ra mt. Th m vua Tng u v mt nhm mt cho
qua)
3. L Trn H:
Nh L bc pht Tng, nam bnh Chim. V pht Tng hiu qu khng cao
lm, h thnh Ung Chu, L Thng Kit phi mt n 40 ngy trong khi
qun s p o hon ton, 10 vn so vi 3000, thit hi cng nhiu hn.
Ngay sau khi h thnh, L Thng Kit ra lnh san bng thnh Ung Chu,
dn Kha trong thnh b x l mt 5 vn ngi.
Nh Trn ngoi vic tip tc truyn thng nh v t tri kinh
Champa cn lp cng lao vang di tri t, lu danh s sch m nghn i
sau con chu cn i n: 3 ln nh gc tng cng 83 vn qun Mongol.
Trn th gii c my thng nh ni qun Mng C, trong khi qun Nguyn
Mng cn khng hn nhiu v ngoi k cung Mng C cn c thuc sng,
kh c cng thnh, gip tr, nhn lc ti lc ca vng Rp v Trung Quc.
Thi Trn bt u xut hin sng ng cc loi (Ha Thng, Ha H, Thn
C ), ni ting nht l v nm 1390 Trn Kht Chn cho phc qun dng
ha sng (sng loi g th khng sch no ghi r, VSKTT th ch thch l
sng nng kim loi) bn cht Ch Bng Nga (vua huyn thoi ca Champa).
Nhn thy c uy lc ca ha kh, thi k nh H qun i i Vit bt u
c hin i ha cc k honh trng, binh lnh sng ng tn rng. Sau khi
ot quyn t nh Trn, nh H lp tc em qun nh Champa ra oai
(kt qu khng c kh quan nh mong i). Lin sau , Trn Thim
Bnh chy sang cu vin qun Minh. Nhn c , nh Minh a 5000 qun
vo VN vi l do h tng Trn Thim Bnh. Thot u, qun nh H thua
www.gamevn.com

- 6 -
trn do ch quan khinh ch. Nhng qun Minh vo n Bc Giang th b
nh p, chng khng ni, n m em qun rt v. S tri xui ri cho
qun Minh, i Chi Lng b qun nh H ng chn. Qu hong v mt
ng v, qun Minh phi np Trn Thim Bnh v dng th hng. Trong
th c on:
"Quan tng binh Hong sai tiu nhn ti y trnh by ngi bit vic ny:
Trc v Thim Bnh chy sang triu nh tu rng hn chnh l con ca
quc vng An Nam, v th mi sai i binh sang chiu d. Khng ng trm
h x ny u khng phc, r rng l hn ni by =)). Nay lui quan qun v
tu vi triu nh th b quan i dc ng ngn gi, nghn li khng qua
c. Nay em Thim Bnh ti np, xin th cho i th may lm".
Qun nh H bng lng, th cho qun Minh v nc.
Nhng tng qun Minh rt v th an phn, ai d mu tham li ni ln, nh
Minh t chc nh nh H ln 2. D on trc iu ny, nh H t chc
phng b kh k. Trong chin tranh Minh H ln 2 (1407) ny, nh Minh
ln ny rt kinh nghim trn thua ln 1, h ho ph Trn dit H, vit
chiu k ti nh H, mang ng qun nhiu k, mang c qun bn sng (gn
30.000 khu), v ln ny qun Minh nh bi nh H khng bit s dng
chin tranh nhn dn (dn khng phc, qun tng th ton phn bi). Chin
tranh Minh H l 2 bn dn qun u sng, n bn nh sao sa. Sau chin
thng trc nh H, nh Minh tha nhn l hc hi c k thut thn
thng li hi ca i Vit. (Cng ngh qun s ca TQ v i Vit, Sun
Laichen)
Minh S vit: "Thnh T bnh Giao Ch, ly c Thn c thng pho
Php, t thn c doanh".
H Nguyn Trng vn l ngi u tin ch ra sng thn c VN. Sau khi
b nh Minh bt sang TQ ng cn ch v ci tin cho h nhiu loi sng na
(trong c loi ha thng cu thng). H Nguyn Trng cn c coi l
"ng t ngh c sng ca TQ". Mi ln c xong 1 m sng nh Minh u
phi lm l t Trng.
4. L S:
u tin l vic nh L S nh ui qun Minh xm lc. Cuc khng
chin ny v cng quan trng, v n nh du s kin thu hi li cng ngh
ca i Vit. Mu cht y chnh l thng cha Liu Thng, Liu Thng
cng Mc Thnh chia 2 ng em qun tip vin n cho l qun Minh
www.gamevn.com

- 7 -
ang b vy t pha ng Quan nay l H Ni. Nh ni trn, qun
Minh sau khi thu c k thut c sng Vit thit lp Thn c doanh, lc
lng trang b sng hin i nht thi by gi, v ch huy lc lng ny
chnh l Liu Thng. Thng cha ny cng vi binh on sng ca mnh tng
lp nhiu chin cng kh hin hch bn Tu, t hn tr thnh 1 trong
nhng tng quan trng bc nht trong ci triu nh nh Minh. Do mt Liu
Thng cng ci binh on sng hin i nn nh Minh mi nn, khng th
cng cn lng nhng lu y. M khi dit c o qun ca Liu Thng th
con co gi Mc Thnh cng khc t bit ng m chy, khi phi tn
qun nh. Chnh v l nn qun L mi chn nh Liu Thng ch
khng nh Mc Thnh.
Nh cp phn trn, ci Thn C Doanh ny chnh l binh on s
dng sng loi sng mi do H Nguyn Trng cng cc th VN c. Chnh
v vy, sng ca Liu Thng khc hon ton vi my mn a phng t
ch ca Vng Thng (tng ch huy qun Minh xm lc). Chng hiu qu
t tin (t kiu) v sc mnh ca binh on sng hin i hay do ngu si m
Liu Thng b c binh on, cng vi trm k chy trc do thm, kt qu l
cht c l di cn ma phiu (lao) ca qun Vit, ch b binh cn li nh
rn mt u, ri lon hng ng, th l s phn cng ch khc g ng tng
ngu si cng i k binh do thm. Sau khi b nh cho bm dp, ch tn qun
cn li c lt n Xng Giang, v y cng chnh l m chn ca bn tn
qun Thn C doanh. Qua trn i thng ny, cng ngh c sng Vit
ca H Nguyn Trng li quay v vi i Vit, ng thi nh Minh cng
ht tinh tng. Nghe tin Thn C doanh b ngm c ti, s qun Minh cn
li u pht hong, lo gi Mc Thnh cng vi rt chy v nc, (ngu g
m li, c m cht c nt), cc lc lng cn b vy hm c lp trn t
Vit cng vi xin hng.
Vi cng ngh c sng ca H Nguyn Trng, nh L S lin tc tin ln
trn con ng chinh pht m rng b ci. 2 ln san bng Champa. Chia
Champa ra lm nhiu nc lm yu n i, nh ai cng bit c cu ni ni
ting: "nh tm n ri" (ln l phi ln t t). Sau tiu dit gn nh hon
ton Champa nm 1471.
Xem thm http://tinyurl.com/chientranhViet-Cham (Wikipedia)
Sau khi i Vit nh h Chim Thnh, nhiu vng quc lng ging pha
Ty bt u c s thn n ra mt v a cng phm. Nh Minh cng d dt
www.gamevn.com

- 8 -
phn i vic lm ca L Thnh Tng. Vo nm 1479, i Vit li tn cng
thm Bn Man, Lan Xang Lo), Ayutthaya, Chiang Mai (Thi Lan).
n nm 1480, qun i ca L Thnh Tng ln chim Nan, khu vc khi
thuc Lan Na (thuc pha Bc Thi Lan ngy nay). Cui cng, qun i
Vit tin xa ln n sng Ayeyarwady (Irrawaddy) ca vng quc Ava
(thuc vng trung tm Min in ngy nay). Nm 1485, i Vit a thm
Melaka (thuc Malaysia ngy nay) vo danh sch cc nc ch hu c ngha
v cng phm cho i Vit, cng Chim Thnh, Chn Lp, Lan Xang,
Chiang Mai, Ayutthaya v Java (thuc Indonesia ngy nay). (Cng ngh
qun s ca TQ v i Vit, Sun Laichen)
qun, ci ny khng ni th qu l thiu st. Nc b nh L tn cng u
tin khng phi Lo hay Champa m l Trung Quc! iu th hin
qua s kin nm Mu Ng (1438) qun ta nh hai chu An Bnh v T
Lng (nay thuc Qung Ty, Trung Quc), hay nh thng 6 nm Canh T
(1480) qun ta tn cng Cm Qu, chim i Thng Quang (thuc Quang
Lang, n Chu, Trung Quc) ri tin vo x Ban ng dng ro chn.
Thc s l Vit Nam, cng thn cu nc th nhiu, ch cng thn m
nc th c l ch c mnh Hong L Thnh Tng. Nhng cuc trng
chinh v i ca L Thnh Tng khin din tch nc Vit tng nhanh n
khng ng, ko di t sng Irrawady pha ty n Hong Sa pha ng,
t n Chu pha Bc n Bnh Thun pha Nam, chim c Ai Lao,
Bn Man, Lanna, Sukhothai, Champa, 1 phn Khmer. c tnh din tch
khng di 1 triu km
2
. Qua , ngi tr thnh v hong v i nht trong
lch s i Vit. Nhng cng ging nh Hammurabi ca Lng H, cc
triu i sau khng th duy tr ni ch do ng b cng sc gy dng.
5. Trnh - Nguyn phn tranh:
Cha Nguyn nh nut gn Champa (my triu trc ph ng m li
cho ri, gi ch cn n thi). nh chm chin hm phng Ty, lm bn
Ty n nghe ting phi v mt, bn Tu phi khip s (v chnh TQ li ang
b bt nt). H nhc Cng ty ng n H Lan (VOC) - nhng k nh
bi BDN v chinh phc Indo, M Lai (hi qun Indo ni ting th m cng
b xt cho tan tnh).
Thng tin chi tit v v ng Trong vs VOC. Ni chung l khi u bng
vic qun Nam...cp hng, bt ngi ca VOC! H Lan tr a, cho qun
nh ph ven bin, bt ngi ng Trong lm con tin, nhng bt chng
c bao nhiu. Nm 1642, Jacob Van Liesvelt dn 150 qun n C lao
www.gamevn.com

- 9 -
Chm th b qun cha Nguyn tn cng v ri c bn qun tng H Lan
u b h st c.
Cha dng li , H Lan cn phi chu thm mn nhc quyt nh.
Nguyn nhn su xa u tin l th ny: Nm 1643, 1 hm i H Lan di
quyn ch huy ca c Johanes Lamotius tin vo ng Trong bt
ngi cng nhiu cng tt. Qun ng Trong pht hin v bo v triu nh,
cha Thng (Nguyn Phc Lan) bn hi mt ngi H Lan ang gip vic
v hi qun H Lan th ngi ny tr li: "Tu H Lan ch s mnh lc v
qun i nh tri thi". iu ny khin cha cm thy b xc phm nn
Nguyn Phc Lan v Th t Nguyn Phc Tn t mnh thn hnh n Eo, ra
lnh cho thu qun cho thuyn ra nh thng vo 3 chic tu ca H Lan.
Kt qu ca vic cm thy b xc phm:
Trn Eo 1643 (cn gi l Bm L Xo). Ci ny l phi xem nh
http://tinyurl.com/traneo1643 (trn Eo 1643 Wikipedia)
http://tinyurl.com/xungdotVOC-VN (xung t VOC - ng Trong Wikipedia)
Soi hm H Lan chm ti trn, c hm i cng xung bin chi vi c.
2 con cn li rt chy, 1 con hong qu lao thng vo cn. , theo s sch
Vit Nam th H Lan c n 5 tu, ch khng phi 3.
Ch : i vi Phng Ty thi k ny vic khng nh thng tu bn a
l s s nhc ch cha cn b nh m c chin hm (nht l soi hm).
H Lan d dng chim ng Indonesia v Batavia nhng li ton thua
trc qun ng Trong, nh vy chng t qun ng Trong di quyn
cha Nguyn khng h yu km cht no.
Kt qu ca cuc xung t:
Sau cuc xung t vi ng Trong, uy tn ca Cng ty ng n H
Lan ti Vin ng c phn suy gim. Sau khi nghe ngi Trung Hoa
v dn a phng bun bn Nht k li cuc chin, ngi Nht bt
u cm thy coi thng Cng ty ng n H Lan v uy tn ca H
Lan y b mt mt ln.
Cng phi ni thm, theo nh SGK th ni chin Trnh Nguyn chng t
VN khi bt u suy sp v rn nt, nhng thc ra SGK sai bt, cuc ni
chin Trnh Nguyn chnh l nguyn nhn kch thch pht trin. Cha bao
gi m nc Vit pht trin nhanh nh thi k ny. Chin tranh lin min
nn c 2 phe u tch cc giao thng vi phng Ty vi mong mun pht
trin hn phe cn li, do vn minh phng Ty trong mi lnh vc nhanh
chng du nhp vo VN. V d nh t th k 17, Hu c ngi th bc
lm c ng h. V kh khng l ngoi l. Cha bao gi trang b qun i
www.gamevn.com

- 10 -
Vit li khng n th. Theo cc sch c phng Ty ghi chp v ng
Trong v ng Ngoi th v kh ch yu l sng!
Chng hn theo quyn Modern geography: A description of the empires,
kingdoms, states, and colonies with the oceans, seas, and isles (volume 2) th
sng tay l v kh chnh ca ng Trong.
C bo co rng lc lng qun n tr Hue-fo (c l l Thun
Ha) khng di 3 vn ngi, c trang b sng ha mai, cng vi
voi chin. Ngoi ra, ao v gio cng c s dng.

Theo quyn Lch s vng quc ng Ngoi t 1627 ti nm 1646 ca
Alexandre de Rhodes th qun ng Ngoi bn sng tay gii hi lnh B.
V sng tay v sng ha mai, h bn rt thin ngh. Do c ngi
k li cu chuyn mt lnh B rt gii bn sng b mt lnh ng
Ngoi thch bn n gi. Ngi ng Ngoi bn thu qua vng gia
ch. Cn ngi B s mnh thua cuc v cu danh d lin lp
mu bn khng n: khi tm xem n c bn trng vng gia hay
khng, th chng thy vt tch g. Ngi B lin p, l v bn
trng im v lt vo ng ci l hn n ngi kia.
V pho binh, ring ci ly Nht L di 12km c n 3000 khu pho (theo
cun Nguyen Cochinchina ca Li Tana). Trn Waterloo, Napoleon ch huy
ng c c 60 khu, th m c Nguyn Phc Nguyn p 1 ci ly thi
m cng lp lun 3000 khu.
6. Ty Sn:
Quang Trung i trc thi i vi chin thut tp trung ha lc thnh cm.
Ai c v thi Napoleon thy qun lnh xp hng thnh n v, i u ri
bn y 1 lot n, ri np n thng nng, ri li bn y, qun Ty Sn cng
gn gn th. Va tng st thng va gy hoang mang cho ch.
Ni ting nht l v hn 200 voi chin gn i bc (dn nghch s gi vui l
pho t hnh :D) cng 100.000 qun trong cha y 1 tun nh bi 29
vn qun Thanh, ph 7 n. Kt qu:
S Ngh cng Nguyn Nhip i lc li, quanh co nhiu ch, b i
kht 7 ngy m mi ti i Nam Quan (theo Trn Nguyn Nhip - b
th di quyn Tn S Ngh)
S qun Thanh kp theo Ngh qua bn kia bin gii ch c khong 50
ngi (theo gio s De la Bissachere Vit Nam khi )
dn Trung Quc bin gii dt nhau chy lm cho sut vi chc
dm khng c ngi.(Hong L Nht thng ch)
www.gamevn.com

- 11 -
Trn Rch Gm Xoi Mt, Ty Sn vi lp chin hm i Hiu
huyn thoi (trng ti 1000 tn, ch c voi trn, trang b 60 khu pho)
dit gn 3 vn qun Xim, khng thm bt t binh (iu nh Nguyn sau ny
lm khng ni).
Thng k v hi qun Ty Sn ch yu da vo cc ghi chp, th t
ca cc gio s v s quan Phng Ty, tuyt nhin khng c ngun VN no.
Trong bc th ngy 11-4-1801, Barridy mt ngi Php, c vn ca
Nguyn nh by gi ang Gia nh, gi cho Letondal, vit v trn hi
chin trn vng bin Bnh nh Ph Yn xy ra trc hai thng
thng k kh chi tit v lc lng qun Ty Sn do c V Vn Dng ch
huy: Qun ch do c thiu ph ch huy gm:
- 9 tu (vaisseaux) loi 66 i bc (canons) c 24 livres (cn Anh), mi tu
700 thy binh.
- 5 tu loi 50 i bc, c 24 livres, mi tu 600 thy binh
- 40 tu loi 50 i bc, c 12 livres, mi tu 200 thy binh.
- 93 thuyn chin (galres), loi 1 i bc, c 36 livres, mi thuyn 150 thy
binh.
- 300 xung gn pho (chaloupes canonnires), loi 50 thy binh.
- 100 tu bum kiu ng Trong, loi 70 thy binh.

Nm 1791, qun Ty Sn do Trn Quang Diu ch huy nh ph Vn
Tng (Lo), do vng quc ny h tr qun L v Nguyn nh. Qun ca
Trn Quang Diu thng ln, truy qut qun Vn Tng n tn bin gii vi
Xim.

Triu nh Thanh huy hong ca TQ vi anh vua li lc Kin Long (lo
Cn), b ch ci phng ng th m cn phi s Quang Trung. Quang
Trung cn nh sau khi n nh tnh hnh t nc s mang qun sang hi
thm nh Thanh, v li bn Hoa Vit, nhng ng mt sm qu.

Mt on nhn xt v trang b qun Ty Sn ca Nguyn Duy Chnh
Nh chng ta bit, qun Ty Sn k tha tt c nhng k thut ca x
ng Trong, bao gm c ch to v s dng nhiu loi sng. Theo nhn xt
ca cc gio s v thng nhn u Ty, trong sut hai trm nm phi gi
ming vi nhau, c ng Trong ln ng Ngoi u ht sc canh tn v
qun s. Cha Trnh c t cho ci bit danh l thy vng (lord of
water) v c mt lc lng hi qun kh hng hu trong khi Cha Nguyn
c gi l ha vng (lord of fire) v qun i min nam c trang b kh
www.gamevn.com

- 12 -
gii y v tn tin hn. cng l l do ti sao ng Trong tuy km
th hn nhng vn cm c c m khng b nh bi.
Ngoi sng i bc bn t xa, cc loi sng iu thng v sng tay
cng c s dng rng ri. Vo th k th 17, sng iu thng (flintlock)
l loi sng bt ngun t u Chu c dng khp ni k c M Chu v
Chu. V k thut, ngi Vit ng Trong cng ni ting l thin x v
thun thc trong vic s dng cc loi sng tay cng nh i pho.
Ngi ng Trong hin gi ht sc chuyn mn trong vic dng sng ln
v sng nh vt xa c u Chu; v dng nh sut ngy h chng lm g
khc ngoi vic tp bn. H gii n ni h c th dng sng ln bn trng
cn hn ngi ta bn bng sng nh. Sng ho mai h bn cng ti lm v
ngy no cng ra ng thc tp.
Mt trong nhng chi tit rt quan trng l v a th cht hp, gp ghnh
nn qun i ca ta thi rt t dng i pho nhng li c rt nhiu sng
i bc loi nh (small cannon). Nhng khu i bc c th mang trn
lng v bn mt loi n nng chng hn 100 gr (4 ounces). Mt ngi lnh
cng ci nng sng (barrel), di chng 2 thc, trong khi mt ngi lnh
khc mang ci gi l mt khc g trn di cng chng ci nng sng. Khi
tc x, ci gi c dng ln bng hai ci cng hay mt ci chc cao khi
mt t chng mt mt, nng sng sau ln trn gi trong mt ci
ngm st. Ngi lnh c th iu chnh nhm v kim sot bng mt ci
bng t ln trn vai. Cc loi sng ny rt tin li cho vic di chuyn v
phc kch qun ch.
Qun Ty Sn cng c hun luyn t pha ch ly thuc n v ngi
u chu kinh ngc v h np n nhanh hn bt c quc gia no khc.
Trong khi ngi Anh phi thc hin n 20 ng tc cho mi ln np n th
ngi Vit ch cn c 4 ng tc.
Sng thi vn np tin ngha l np thuc v n t ng trc v
thng c bng ng cho d, t b nt v. i bc thi c v di
ngn khc nhau ty theo mi nc, mi thi k. Mun bn c xa th nng
phi di, vic i cho thuc chy ht cng lu hn. Thot tin, nhng sng
trng c gi di cc tn matchlock, arquebus hay musket l nhng
sng c nhn trang b cho b binh. Nhng sng di v nng n nhng v
sau nng sng (barrel) c khng tuyn (grooves) khi vin n bn ra
s xoay trn v v th i c xa hn. n l n ch hnh trn, va kht vi
nng sng, phi nhi t trc bng mt cy thng nng (ramrod) v mt
ci ba g (mallet). Khi vin n bn ra, n o s bay thng v khng b
lch hng nh n sng trng thu trc.
www.gamevn.com

- 13 -
Sng trng di t 1.5 n 1.6 mt, hn chiu cao trung bnh ca ngi Vit
Nam, c bng v g nng, c trang tr bng nhng hoa vn kim loi.
Dng trong chin trn, vin n c th c nh hn mt cht cho t ng
chy vo trong nng sng. Loi sng iu thng c mi bng la
(flint) bng mt ci cn m hnh nh m g (pecking hen). M g c ko
ngc ra sau bng tay cho mc vo khp v s gi ti . Khi ngi lnh
bp c, m g s bt ra, m vin vo mt thanh st cho xt ra tia la,
ng thi bung thuc sng s m ra la bn vo.
Sng qun lnh thi Ty Sn dng chnh l loi iu thng ny, cng thm
vic s dng rng ri cc loi ha long, ha h, cc loi bnh cha ming
nh mt loi bom s khai khin cho h c nhiu u th v sc mnh,
vic hun luyn cng mau hn, hiu nng li cao hn li nh dng cc loi
cung n, gm gio. Ni chung l c hai bn thi dng nhiu loi v
kh dng thuc n. C iu v thuc sng cn s khai, nht l thuc sng
ca nh Thanh bt la km, nhiu khi nn h thng t lm mn khi
che cho trn nh hn l dng tc x. Chnh v th m s sch ghi l
vua Quang Trung o bo en nh mc v m khi.
7. Nh Nguyn:
Thi k ny l b rc nht lch s phong kin. Thi Minh Mng (nh ho
quang nhen nhm cui cng ri vt tt) qun update trang b (10 lnh th c
4 sng tay) onh nhau m c ti vi thng Thi tranh t Lo, Campuchia.
Chin tranh tng lc gia i Nam Empire v Siam Empire din ra trong
20-30 nm. Qun i Nam ng 70 pho i, xy thnh Nam Vang cn i
qut li xi tung t Campuchia (hi xem ti sao dn Cam n ght dn VN).
Kt qu 2 thng Vit - Thi k hip nh nh chin ri cp sng v c th.
(theo Annam-Siam War: War Between the Thai, Laotian, Khmer and
Vietnamese - Phrae Phitthaya)
Tuy nhin v cuc chin tng lc khng khip lm c 2 triu i Siam v
i Nam thoi tro (nh Nguyn kinh t yu ri, sau ci trn nh Cam
ch cn ci cc kh g), cc vua nh Nguyn hnh nh khng bit lm kinh
t. Sau thi Minh Mng, i Nam tt dc khng phanh. Khi Php vo VN,
10 lnh ch cn 1 sng, vi trm lnh mi c 1 pho, sng th 1 nm bn 1
ln, 1 ln bn 6 pht. Qun nh Nguyn m c quay ngc lch s i nh
vi qun Tng th cng chc chn thua, ch ng ni n Thanh hay Php.
www.gamevn.com

- 14 -
B. S lc v t chc, phin ch qun i
1. Nh L
a. Cm qun: ng kinh thnh, tuyn chn t nhng thanh nin trai
trng khe mnh trong nc. Nhim v: Bo v vua v kinh thnh.
b. Qun a phng: Tuyn chn trong s thanh nin trai trng cc
lng x n tui thnh inh (18 tui), c nhim v canh phng cc l,ph.
c. Dn binh: Lc lng v trang c iu ng khi t nc c chin
tranh ln.
2. Nh Trn
a. Cm qun (Qun tc v): Gm Thin Thuc, Thin Cng, Chng
Thnh, Cng Thn, Thnh Dc, Thn Sch. Cm qun l lc lng nng ct
trong chin tranh v bo v kinh thnh.
b. L qun: Nhim v l phng gi cc l.
c. Qun Vng hu: Qun ring ca cc vng hu qu tc, thng l
cc gia inh. Thng c trang b v hun luyn kh tt, cc k trung
thnh, ng vai tr quan trng trong cuc chin chng Mng Nguyn.
Qun ca Trn Quc Ton chnh l qun vng hu y.
3. Nh L S
a. Cm binh: Bo v kinh thnh. Gm 2 v Kim ng v Cm y, 4 v
Hiu lc, 4 v Thn v, 6 v in tin, 4 v Thun tng, 4 v M b.
b. Ngoi binh:
t qun Ng ph, mi ph gm 6 v, mi v c 5-6 s.
Trung qun ph: lnh cc x Thanh Ha, Ngh An
ng qun ph: lnh cc x Hi Dng, Yn Bang
Nam qun ph: lnh cc x Sn Nam, Thun Ha, Qung Nam
Ty qun ph: lnh cc x Tam Giang, Hng Ha
Bc qun ph: lnh cc x Kinh Bc, Lng Sn.
Ring Thi Nguyn v Tuyn Quang th thuc vo qun Phng
Trc
4. Nh Nguyn
a. Thn binh: gm cc v Cm Y, v Kim Ng, v Tuyn Phong v doanH
V Lm. Nhim v: Bo v vua.
b. Cm binh: gm cc doanh Thn C, doanh Thn Phong, doanh Long V,
doanh H Uy, doanh Hng Nhu, v K V, v Kinh Tng (tng binh),
www.gamevn.com

- 15 -
v Thng T (k binh), v Long Thuyn (chuyn ch thuyn vua), vin V
B (lnh dng sng), i T Pho (ch thuc sng), i Phng Thin. Nhim
v: bo v kinh thnh.
c. Tinh binh: gm c ba doanh ca Kinh k thy s, v Gim Thnh, v Th
H, v Dc. Nhim v: Trn gi khu vc ngoi kinh thnh.
C. Qun phc, gip tr:
(bn quyn ca bc yevon lichsuvn.info)
Gip tr
1. H tm phin:
1 ming hnh vung (c th bng kim loi hoc g. Trn Phu i Nguyn i
s ghi nhn l Trn Quang Khi mc h tm g hnh vung, thp vng 4
cnh) c buc vo trc ngc, c th dng 1 lc 1 mnh trc ngc, 1
mnh sau lng, buc li vi nhau bng dy. H tm VN ta thng thy l
lm thi Hng Vng, kch thc thng nh ch bng...2/3 ci trong hnh
di. Ti cng khng r v sau kch c h tm VN c tng ln khng. Nhc
lun, y l loi gip thuc loi c i nht, v mun bo v tt th mnh
gip phi to, m cng to th mc n rt kh c ng:

Trn th gii th h tm c c t nh nh h tm thi Hng Vng n
ln nh trong bc hnh phim VN kia
www.gamevn.com

- 16 -
2. Gip giy:
Nhiu lp giy bi dn ln nhau, to thnh 1 ci o di, khng tay, x ngc.
Ci ny rt r, d ch to v chng chm ln m kh tt. Nguyn Tun tng
nhc n n:
http://tinyurl.com/consutu1namquysuu
Mt ci hi lon Vn Thn, bn ta b ci nn y ri. Bao nhiu
sch giy bn l em ra lm o gip ht... Bc khng tin li ti ni
th hm no th ly mt mi mc m xem c th thu qua c
mt cun Tnh L ny khng. Ht lm o gip trn th mi nhn
nh nhau li n lm ct bi u s t ma chi, ci cng tin nhn
eo mt ci b "Knh tch t ch" sau lng nhng lc lm giy ri
ngoi ng, ngh m li tic qu bc .

www.gamevn.com

- 17 -

Ch nhng anh lnh Vit trong c 2 bc tranh ng H. Trc kia tui cng
tng h ang mc ci o lnh standard (va cp bi trn) nhng sau
khi bit v gip giy, nhn k li, cc ng l tay o anh no cng khng
h t cng mu vi ci o anh ta mc c. iu chng t cc anh y thc
ra ang trng thm ln ngi 1 ci o khoc di khng tay, buc hng li
bng 1 si vi. Ci o khoc khng tay ny, kh nng rt cao chnh l gip
giy.
3. Gip vi:
Tng t gip giy thi, 1 loi gip r, chng chm v m kh tt.
Khc bit l gip ny gm nhiu lp vi may chng n ln nhau. i khi
n cc k ging ci o trn th cc bc Vit Minh mc hi nh Php:
Di y l o Trn th:
www.gamevn.com

- 18 -

Ch ci kiu may hnh ch nht cho. C th y l 1 c trng kiu
gip ny do ta ch to. Mi u ti cng cm thy kiu may cho ny may
be b nh hng t Ty hay Tu, nhng n gip ca Champa m cng may
cho th th rt c th ci ny mang c trng ca ta.
**** trn trnh by xong nhng loi gip r tin ca ta. Gi n gip
th thit, cng l th cho n gi ta hon ton m tt. Tt c thng tin cn
li ch l my bc tng v tranh v mun mang tnh c l v nh hng
nng ngh thut to hnh ca TQ.

u tin ni v cht liu
Thng 3/ 1214 ( i Vit S Lc):
on Nhuyn vn l ngi mnh m m hung hng nn khi thng c li
cng sinh ku ngo. Ri th t ph nh ca, git hi sinh vt, bt cp
g, gn ht. Sau li ci o gip ln cha trn ni nh chung lm vui.
Lc by gi nhng lnh th ni cha u nh chung. Nguyn Nn
nghe ting chung em binh n nh, git cht bn on Nhuyn.
Nguyn Nn tha thng ui theo n Php Kiu (cu Php) th b ngi
www.gamevn.com

- 19 -
Hng l on Nghi np di cu cm ci mc m thng ci o gip
st, Nguyn Nn b thng lng dn binh rt lui.
== > gip st bc kn c n sau lng.
1401 ( i Vit S K Ton Th)
H Tng i nh Chim Thnh, nghe li nh i Trung, cho qun b i
ng ni, tch xa hn qun thy, gp khi nc l, tng s gia ng
ht lng n 3 ngy, phi nng c o gip bng da n.
== > c gip da.
Nhn mnh lun 1 rt cn ch : c trng ca gip ta thi L l
nh y tua vi hoc nhc r xung dc khp cc vin gip (theo "Hi
p v trang phc truyn thng VN" ca Phm Anh Trang). Ti ngh
y l 1 im rt c bit, nn thm vo d cho cu chn bt c loi
gip no trong nhng phong tng, hnh nh di y (tr ci h tm
phin nh):
Gip K Binh thi Nguyn (90% l gi gip, nhng l gip duy
nht cn c hnh nh y , chnh xc -> cho ng u tin): cu trc
ca b ny tm gn li l c 2 mnh gip vai v 2 mnh gip hng, tt c
u may dnh lin v o:

www.gamevn.com

- 20 -

4. Gip tng Kim Cng thi L
Cn bn b gip ny l phng theo Minh Quang gip ca nh ng (MQG
l 1 loi gip, nhn bit qua vic n thng mc km 2 mnh h tm 2 bn
ngc):
www.gamevn.com

- 21 -

MQG nh ng:
V MQG nh L: c th thy r c trng MQG nh L ta l tua vi hoc
nhc c nh y dc khp cc vin gip vai, hng,... thm ch c vy lt
hnh nh cng c tua r:
www.gamevn.com

- 22 -

www.gamevn.com

- 23 -

www.gamevn.com

- 24 -

www.gamevn.com

- 25 -

Phc dng 3D Cm qun mc Kim Cng gip.
Nusantara Total War
5. Gip tng thi L:

www.gamevn.com

- 26 -

6. Gip tng Trnh Nguyn
Ci ny li hao hao k binh Mn Thanh:
www.gamevn.com

- 27 -

www.gamevn.com

- 28 -

Th phc ch li:
www.gamevn.com

- 29 -

7. Gip la thi Nguyn:
Cng chng bit ci ny l gip tht hay l gi gip na, v nhn n
cng chng c v g l gip vi n. B ny cng c tua r 1 phn
vy:
www.gamevn.com

- 30 -

8. Gip v vi fantasy:
Thng thy my ng tng (ta ln gic) trong tranh ng H, my
bc ny thng chu nh hng nng t TQ:

www.gamevn.com

- 31 -

www.gamevn.com

- 32 -

Giy dp
i giy dng cho nhng ngi lnh ngy xa cng c thit k rt
gn nh, c tc dng gip cho bn chn gim bt thng tch nu b
gio, kim chm hoc b sa vo chng, gai. C Thy cho bit, phn
bn trong v bn ngoi ca i giy l lp vi i dy c nhum
nu k hoc nhum bt cy cy (gi nh cy cy, ha vo nc un
si nhum vi). Phn ct gia ca giy l giy bn nhiu lp, c
qut bng nha cy, sau dng sn ta pht ln cho kn nc kh
thm vo trong, cui cng c chm (khu) bng si ch gai.
giy c lm rt dy (khong 2, 3cm). Chiu cao t ln n
ming giy khong 30cm. ( chin thng gic Nguyn Mng hng
mnh ng Hng)
Trn kia l giy ca dn binh.

Giy cho tng t, qu tc
www.gamevn.com

- 33 -

Giy cho lnh chnh quy
Khin
Ch yu l khin oval, thng lm bng g, my, thnh thong tng hoc
lnh siu VIP cng c khin kim loi (ng hoc st)
www.gamevn.com

- 34 -

Nh L:
www.gamevn.com

- 35 -

www.gamevn.com

- 36 -

Nh Trn: ci khin g di y di 1 met y.

Khin th k 13

www.gamevn.com

- 37 -

Khin trn

Ci ny ca my ng ch qun min ni

www.gamevn.com

- 38 -
Nh Nguyn: tht ra m trong hnh ny ch l nh nhc thi

www.gamevn.com

- 39 -

Khin ca Sa Long Cng Bnh nh

Khin trong tranh ng H

Vy tng kt li Vit Nam ta c nhng loi khin sau:

I. Xt v hnh dng:
1. Hnh trn: dng ny c 2 kiu l trn phng, v chm cu v c bn
www.gamevn.com

- 40 -
knh t 20- 40 cm.
2. Hnh Oval: dng ny th c kiu khng gian chm Ellipxoid trn
xoay, bn trc ln a= 80cm -120cm, bn trc nh 30-50cm.
3. Hnh tri tim: dng ny c kiu phng chiu di khong 50-80cm.
chiu rng 30-50cm.
4. Hnh t gic gc trn: dng ny c kiu khng gian: cnh c chiu
di khong 60-80cm.
5. Hnh Ng gic: dng ny thng dng phng, chiu di tm 60-
100cm. b ngang tm 40-50 cm
6. Hnh ui n: dng ny cng l hnh phng, chiu di tm 40-
60cm. b ngang tm 40-50cm.
7. Hnh qu bu: dng ny hi cong cong v pha hai u: chiu di
khong 40-60cm, b ngang khong 20-40cm.

II. Xt v vt liu:
1. g
2. ng
3. g kt hp ng.
4. st
5. g kt hp st.

III. Xt v Trang tr:
a. c hnh mt tri gia.
b. c dng vn mt trc.
c. c hnh my
d. c hnh th nh h, rng.
e. c hnh du thp.
f. trn nhn khng c hnh nh g
Nn
- Nn g. C ng my anh lnh Nguyn.
www.gamevn.com

- 41 -

Nn my c chp st

www.gamevn.com

- 42 -

Nn nm 1800
www.gamevn.com

- 43 -

- Nn t phng bnh nh:
[Thi Bnh] nm th 5 [974], (Tng Khai Bo nm th 7). Mu
xun, thng hai, quy nh v qun mi o: mi o c 10 qun, 1
qun 10 l, 1 l 10 tt, 1 tt 10 ng, 1 ng 10 ngi, u i m
bnh nh vung bn gc (loi m ny lm bng da, chp phng, b
bn khu lin, trn hp di rng, quy ch ny n i bn triu
khi ngha vn cn dng, i sau vn theo th).(i Vit s k ton
th)
Nhn my ci nn trn u my anh lnh trong phim L Cng Un - ng
ti Thng Long, chnh l n y (phc tho th l nh th, cn trang tr g g
n khc bit th no th chu):

www.gamevn.com

- 44 -

Bn phc dng ca bc phananhtom bn gamevn
Nusantara Total War
Sau ny n i L, ngi ta da trn m ny, h cao m xung, i
vung thnh trn, design 1 loi m mi, dng cho l lc (theo V Trung
Ty Bt ca Phm nh H). May be l ci m ny:
www.gamevn.com

- 45 -

- Nn u mu:"Nm 1002, L Hon lm my ngn m u mu
pht cho su qun." Cng vi m T Phng Bnh nh, y l 1
trong 2 ci m chin "quc ty" i sut lch s VN thi phong kin.
C bn y l nhng ming kim loi di, c tn inh dnh vo
nhau, chm u li thnh ci m, ri lp thm 1 ci g trn chp
m (nhn li bc tng thi L - Trnh ti post trn, bc np trong
bi cy , s hiu r c ch ca n hn):
www.gamevn.com

- 46 -

www.gamevn.com

- 47 -
Ngoi ra cn c loi m u mu kt hp vi mt n

www.gamevn.com

- 48 -
D. V kh:
I. B binh
1. Cn chin
a. Gio
Gio VN rt a dng v c s dng rng ri (l do: r, d lm hn cc
v kh khc.
Gio tre, loi ny cc r v d lm, thng c dn binh t
trang b, nhng t kh nng xuyn gip cho nn khng c trang b
i tr cho qun i. Loi ny hay b nhm vi tm vng, nh tm
vng ch yu l ngi Nam B v c rut, gio tre rng rut.

Gio tre
www.gamevn.com

- 49 -

Phc dng 3D dn binh vi gio tre
Nusantara Total War
Gio ngn, ci gio ngn ca VN (khong 1->2 mt, di ta ta
gio ca bn Hoplites Hy Lp), trang b kh ph bin trong qun i,
mi gio to, lm bng kim loi, sc, cn kim loi hoc g cng.
www.gamevn.com

- 50 -

Mi gio ca qun Ty Sn

Cy gio y trng th ny
www.gamevn.com

- 51 -

Phc dng 3D gio binh
Nusantara Total War

www.gamevn.com

- 52 -

Phc dng 3D Cm qun
Nusantara Total War
Gio di, c my thng idiot c phn i Vit khng dng gio
di v nh du kch khng cn, phn sai bt, 1 l ai bo i Vit bit
mi du kch, 2 l c loi gio di tn 4 mt y ch t u:
www.gamevn.com

- 53 -

Tranh v v ng Ngoi thi L Trnh, c cy gio cc di
www.gamevn.com

- 54 -

Phc dng 3D qun gio di
Nusantara Total War
b. Cu lim
Dng cht chn nga v bt ch, i khi c th em ra nh nh
b binh. Trn Hng o sng to ra chin thut nh cu lim rt hiu qu
m t tung t m Heavy Cavalry Mng C
Cch nh cu lim:
Theo s sch, nh ni trn, gic Nguyn lc rt mnh v k
binh, cung n cng, gm, dao sc bn, gio rt di. chng li i
qun k thin chin y, nhng ngi lnh ca Hng o Vng
thng c bin ch theo cc (mi i qun c 30 , mi c
30-50 ngi). Khi ra trn, mi thng c chia thnh t ba
ngi. Trong t ba ngi , c mt ngi cm khin my (khin
www.gamevn.com

- 55 -
c an bng my c trt bt giy ha ln vi bt cy cy). Ngi
cm khin c nhim v gio, gm, tn ca gic cho ngi lnh
th hai dng cu lim mc, git chn nga hoc ngi ci trn lng
nga, lm cho nga ng hoc nu khng th nga cng lng ln (v b
li cu lim sc, git mnh lm chn nga b thng), ht tn gic
ang ci trn mnh nga xung t. Ngi lnh th ba c trch
nhim dng gio hoc ao xng vo m, chm tn gic ng nga.
( chin thng gic Nguyn Mng hng mnh ng Hng)

V mi cu lim

www.gamevn.com

- 56 -

Phc dng 3D qun cu lim
Nusantara Total War
c. Gy
Ci ny chc khng cn hnh. Gy ch yu dng g cng. Nh
Nguyn c 1 i cm qun chuyn nh gy y.
*** Ch : Phn bit gm, kim, ao
1. ao: 1 li n, bn to, b rng bn t chui n 3/4 mi to dn, sau
l vt nhn dn. Ch yu chm
2. Kim: 2 li, gn sut chiu di thanh th b rng bng nhau, c mi
nhn. Ch yu m.
3. Gm: 1 li, chiu rng bn gn nh kim, tuy nhin ging ao t l c
th phn mi c vt ln. Chm hay m u c.
www.gamevn.com

- 57 -
d. Gm

Gm Ty Sn

Phi ni rng Nht khng phi l nc duy nht c gm kiu Katana.
e. ao

www.gamevn.com

- 58 -

Yu ao th k 19. B lai Ty kh nhiu.
www.gamevn.com

- 59 -

on Bnh Trng ao
www.gamevn.com

- 60 -

Dao gm (dnh cho lnh sng)

www.gamevn.com

- 61 -

Siu ao

www.gamevn.com

- 62 -

Trm m ao

Cn Trm m ao di hn cc loi ao khc. Nhn kh ging gm.
www.gamevn.com

- 63 -

Phc ao. Li ao nh v thon hn li siu ao.
e. Kim
www.gamevn.com

- 64 -

rng li nh, m ch khng phi chm.
f. M tu
C hnh dng l mt thanh gm di c cong va phi, sc mt li, a
phn l cng ch khng mm nh kim, phn chui cm bng g gim
trng lng (khc vi kim v ao v 2 loi ny phn chui thng lm bng
kim loi). Li ging nh li hi. Rt thch hp cho K Binh.
P/S: Nghe t li thy ging Trm M ao. Bn Sa Long Cng ni rng
Trm m ao v M tu l mt, nhng iu ny ng nghi ng, v m tu
dng cho k binh cn trm m ao dng chng k.
g. inh ba
www.gamevn.com

- 65 -

l. Thit lnh

www.gamevn.com

- 66 -
p v u ch, hoc ht ch t nga ra xa, ci ny nguy him pht.
V kh thun ty made in i Vit (khc hn cn Tu nh ng nhm)
2. V kh tm xa
a. Lao (phiu)
Phiu l ch Hn, ting Vit l ci lao. i khi l v kh c u nhn, dng
nm, phng bng tay hoc bng my. Thng l lao tre hoc g vt nhn.
Lnh min ni thng xuyn s dng lao, nht l lnh Nng.
Liu Thng v m k binh do thm b cht c di cn ma phiu (lao)
ny.
b. N
Trnh lm n ca dn ta l rt cao, n c trang b kh ph bin trong
qun i. Bn chnh xc, hiu qu, d s dng, d hun luyn. N thng
c lm bng g, mi tn ch yu lm bng kim loi (ng hoc st)

N ca ngi min ni

www.gamevn.com

- 67 -

Phc dng 3D Hng Dng qun s dng n n
Nusantara Total War
c. Lin n v Lin chu n
Lin n v Lin chu n n khc nhau y cc ng ch.
Lin chu n = n ca cc tc Bch Vit pha Ty = ci n nht hp n vo
ri bn lin tc n khi ht n ri thay n. Ci n ny c cha Khng
Minh copy. M bn Tu n lng-x gh qu n dn ta cn tng n Lin
chu ca Khng Minh, ni g n bn nc ngoi.
Lin n = n ca u Lc = ci n ln gm nhiu n con c ni dy vo
nhau 1 ln quay trc ko dy th my ci n con cng bn 1 lc (Ban
u ch c 10, sau ny ci tin thm mi c vi chc pht). Ci n ny
cc ln. Ci n thn An Dng Vng l phin bn thn thoi ha ca ci
n ny. Ci ny my ku Tu cng em copy ri lng-x nt.
www.gamevn.com

- 68 -

Lin n y

Cn y l Lin chu n
P/S: Ti Tu n bit ch cung ch khng bit ch n, n ca chng n ch i
copy t n Vit ri lng-x ln m thi. Tm li l Vit chuyn n, Tu
chuyn cung. Cng nhn bn ny lng-x tt tht, gi c 2 loi n trn u
tr thnh c sc TQ trong cc games m khng ai bit.
d. Cung
Cung tn c nhiu loi, t cung tre cho n cung composite (ch yu l cung
tre). Ci ny hnh th th no ai cng bit c ri. Cung tn cng c trang
b rng b p s thiu ht v tm bn ca n, nhng phi lnh chuyn
nghip mi s dng cung thnh tho c. Con em qu tc nh ni ngy
www.gamevn.com

- 69 -
xa u phi i hc ci nga bn cung ht khng nh ng cp. Trong
cm qun i Vit cng c lc lng X K Binh (K Cung).

Phc dng 3D Cung th
Nusantara Total War
e. My bn
www.gamevn.com

- 70 -

i khi l dng ca n nh th ny.
i Vit c s dng my bn , ni ting nht l trong trn cng thnh nh
Tng ca qun L Thng Kit. Thi Trn tr i, my ny c ct theo ci
gi nng bn phn tay git d git hn.
n thi Trnh Nguyn phn tranh, my bn vn cn c s dng
th thnh. My bn mt ng xung m lnh ang tip cn chn thnh,
ni m pho khng th bn xung.
3. Ha kh (sng, pho)
Lch s pht trin ha kh Vit Nam cho thy cha ng lun bt
nhp vi thi i. Thm ch, c thi im, cn vt ln thnh nc
hng cng trong khu vc.
Khong th k 6 -7 loi ngi bit n thuc sng, song phi ti
th k 10 - 11, n mi c s dng trong chin tranh di dng
nhng tc n gy n, gy chy. Nm 1275 mi xut hin loi ng
bng kim loi. Sng pho ra i to ra cuc cch mng trong lch s
v kh loi ngi.
www.gamevn.com

- 71 -
Ti Vit Nam, ngay t th k 13, trong dn gian nc ta s dng
ph bin mt loi pho gi l bc trc. (V kh cha ng ta: Ha kh
- Tuyt Trnh)
a. Th Pho
L 1 ng tre. Nguyn tc bn: nhi thuc n pha di, nht mi tn,
n, mnh n vo, chm ngi thuc n -> bm. Ni chung l rt yu,
np n lu, tm bn 300m, ch l ph. Sng ny xut hin t thi Trn.Theo
sch s VN, nm 1390, Ch Bng Nga b qun Trn bn cht bng "ha
sng", c l l th pho?
i Vit S k ton th chp: "Kht Chn lin ra lnh, cc cy ha sng
nht t nh n, bn trng thuyn Bng Nga, xuyn sut vn thuyn, Bng
Nga cht, ngi trong thuyn n o ku khc".

2. Ha Thng
"Thng" l v kh chnh ca b binh. Ha Thng ban u b sung mt
ng la nh ging khu sng ,sng nh cng c gn trn v kh lnh...
St thng thp, chun b bn lu, tm bn gn... v ch l ph.
www.gamevn.com

- 72 -

c. Ha ng

www.gamevn.com

- 73 -
Ha ng theo Binh Th Yu Lc:
Ly mt ci ng tre mt u mt, di 6 tc, dy 3 phn, trc tra thuc
(n) vo di y, git 300 chy, li tra thuc phun, git 300 chy, xong
ri ly li ng np vo, li ly thuc ha phn np vo ch khe cc li
ng. Ri ly dy tu m, tc l dy ngi la, xuyn vo. Li ly giy bi
ngoi ng, li ly dy my chng rt k, ri dng dy gai m qun dng.
Nh vy c th hiu ha ng l ci ng em nhi thuc n, gy st thng
bng cch vi la vo ch.
d. Ha Tin
Bn ra tn st cng vi thuc la.

Theo Binh th yu lc:
Ly ci ng di 6 tc 3 phn, nhi thuc sng lm 3 nc, nc th nht dy
mt tc, git 300 chy, nc th hai dy 3 tc, git 300 chy, nc th ba np
tn st, ui tn c eo sao di 1 tc, li np thuc 1 tc, git 300 chy.
Xong ri ng sau ng st dng ng tre gi 5 tc tip vo, li cho ngi
thuc xuyn vo u ng. Lc dng ly la t u ngi th thuc la cng
tn st t nhin bn tung ra.
Trong binh th yu lc cn c loi Ha tin cha thuc c
Phm t khng ch c nhiu, yu khng ch c mnh, l l thng.
Nhng Binh php c ni: Ngi nh gii trc lm th ch khng th
thng c ch th ca ch mnh c th thng. Cho nn cm qun
3.000 ngi chng gic nm ng, phng ni ng rng ng di, gic
em c nc sang nh th ly g m chng c? Nn dng php ha tin
cha thuc c:
www.gamevn.com

- 74 -
Trc ht sai qun o hai rnh hai bn ng, su 4 thc 5 tc, di 200
bc hoc 100 bc hay 50 bc, gia ng li o mt rnh ngang
thng hai rnh t hu. Li khin th st c ci bu st ng knh y 2
thc, ng knh ming 2 tc 3 phn, hoc 100 ci, hoc 1.000 ci, hnh
nh qu bu. Li lm ng st di 4 thc 3 tc, mi bu mt ng. Ly thuc
c np vo trong bu, xong ri li em ng st cm vo trong bu t ming
n y. Li ly thuc sng np vo y ng st. Li ly vin bnh thuc
c np ln trn thuc sng. Li ly thuc sng np ln trn bnh thuc c.
Li ly mi tn st 10 ci hoc 100 ci hnh nh ngn mc, dng dy gai
buc lm mt b np ln trn thuc sng. Li ly thuc sng nht ln trn
b mi tn. Li ly vin bnh thuc c nht ln trn thuc sng. Li np
mi tn ln trn thuc sng. Li ly thuc sng nht ln trn mi tn. Nh
th 3, 4 ln, n khi y ng th thi. By gi mi em bu st y vo
trong rnh, ming bu hi nghing tr ln, cc ng u cch nhau chng
mt bc. Hai rnh bn t bn hu u t nh th. Ri sau t my la
rnh ngang, trn c ngi thuc chy vo ming ci ng y lm th n lin
lip. Li ly nan tre lm phn che ln trn cc rnh, ph ct c ln. Lm
xong ri, mi i d gic ra nh nhau, gi cch thua m chy. Gic tha th
ui theo, n ch rnh ngang xo phi my la th ngi la chy n cc
ng mi tn thuc c, thuc sng cng la u n tung, d trm vn
qun cng ch mt chc u b nt.
Trn cc tu chin Ty Sn, ngoi i bc cn c cc dn Ha Long bn ha
tin.
Con rng la l mt loi ng phng c bn ha tin thn chnh, khi chy
ht s mi vo nhng tn la trong bng rng v nhng tn la s c
bn vt ra ng ming. Ha long c s dng trong nhng trn hi chin
m hai bn cn cch xa, cc bnh thuc n nm cha ti, dng t tu
ch. V chng ha tin bn ra hng lot trng nh mt con rng la bay
trn mt nc nn c t tn l ha long.
(Hong Quang Trung ra Bc)
e. Cc loi Ha Mai
Ha Thng Cu Thng (tn khc: Ha Thng Thng) l v kh c tnh
cch mng ca H Nguyn Trng, ng ch cho nh Minh. y l sng ha
mai mi thng la, sau ci tin thnh sng ha mai mi c. Vng, ng t ca
sng ha mai l ngi Phng ng y, khng phi bn Ty u.
www.gamevn.com

- 75 -
C mt b binh thi Minh c thnh lp sau khi H Nguyn Trng ch ra
ha mai, khng nhng pho, m v kh c nhn cng ly sng lm chnh.
n v trang b sng lm v kh chnh ny chnh l Thn C Doanh, Minh
S ghi: "Thnh T bnh Giao Ch, ly c Thn C Thng Pho Php, t
Thn C Doanh, ban u dng Ha Thng, sau dng Ha Thng Thng".
(Minh S, cc cun 89,92)
Nguyn l hot ng:

Ha Thng Cu Thng t ln c tm thy Vit Nam. c im chung
ca hnh dng bn ngoi l khu no cng c thit k tinh xo.
S tin b ca ha mai Vit so vi ha mai Chu u l ngay t th k 15
Vit Nam ch c ha mai mi c, trong khi chu u vn ch c 1
lng nh ha mai mi thng la.
Mt s loi ha mai trong khong th k 15~17

Khu ny c ngi Ty dng gi l Tonkin gun

www.gamevn.com

- 76 -
Mt s khu ha mai khc:

www.gamevn.com

- 77 -

iu Thng
Sng iu thng (Thch c iu thng) l ha mai i cui ca ngi
Vit. Sng xut hin t th k 17, sau tr thnh v kh ni bt ca qun
i Ty Sn v c duy tr n thi Nguyn. iu thng chnh l th
quan trng khin Ty cha dm xm lc i Vit sm. Cn bn, sng iu
thng c mi bng la (flint) bng mt ci cn m hnh nh m g
(pecking hen). M g c ko ngc ra sau bng tay cho mc vo khp v
s gi ti . Khi ngi lnh bp c, m g s bt ra, m vin vo mt
thanh st cho xt ra tia la, ng thi bung thuc sng s m ra la bn
vo.

www.gamevn.com

- 78 -

nh chp ti bo tng Quang Trung (Bnh nh).
Sng iu thng c thit k bn ngoi kh n gin, khng tinh xo nh
Ha Thng Cu Thng.
Nhng cng c loi thit k kh tinh xo. VD nh cc mu sng iu thng
nm 1800:

www.gamevn.com

- 79 -

www.gamevn.com

- 80 -

Sng c m vng rt p
Mt s dng sng iu thng ca nh Nguyn

Cy trn cng ging cc sng ha mai i trc, ngay di l ha mai mi
thng c, tip l sng iu thng, di cng l sng trng.
www.gamevn.com

- 81 -
Pht Lang C

Pht Lang C l sng ha mai B o Nha (theo Binh th yu lc). iu
ny chng t i Vit ngy xa cng thng xuyn giao thng v kh vi
phng Ty.
Cha Nguyn c mt xng c sng Pht Lang c vi s gip
ca ngi B o Nha (Joao da Cruz). Hin khng thy xng c sng ln
no ca cha Trnh, sng ca cha Trnh ch yu c mua t ngi H Lan
hoc c nh l bi cc th rn.
f. Thn Cng
V kh ni ting ca H Nguyn Trng. Thn Cng ca i Vit c mi
kch c t nh n ln y ht phng Ty.
www.gamevn.com

- 82 -

Swivel Gun

Culverin

Demi Cannon

www.gamevn.com

- 83 -

Carronade

Grand Bombard
www.gamevn.com

- 84 -

Theo Li Tana trong cun "Nguyen Cochinchina" th ly Nht L do o
Duy T dng cho cha Nguyn di 12km, c 3000 khu thn cng.
1 ci ly m c tng y pho th hiu mc trang b pho ca ta khng
n chng no.

g. Thn C
Phin bn nh v l phin bn u tin ca thn cng. Khu Bazooka u
tin ca th gii.

Nng sng l mt ng c bng st hoc bng ng. Pha ui sng c
c kn c b phn ngi chy ch nhi thuc n. Khi bn, ngi ta nhi
thuc sng vo pha y ri t mi tn vo gia, c th dng n trn hoc
nhi loi n ghm bng st v ch. Sng thn c c nhiu loi: loi nh
dng cho b binh bn xa ng chng 700 mt.
Sng Tr

www.gamevn.com

- 85 -

h. Ha H
V khi ny cn nhiu tranh ci. Theo nh Mng Bnh Sn th Ha H l cy
sng phng ra la t chy i. Cn theo Binh th yu lc v cc s quan
Php th Ha H bn ha tin.

www.gamevn.com

- 86 -

nh Ha H chp trong bo tng Quang Trung (Bnh nh).

Theo nh hnh dng cu to bn ngoi cy Ha H ny th Ha H ging
sng phun la hn l sng bn ha tin. Ngi ta s nhi thuc sng v cc
cht ha hc vo u nng sng, khi khai ha, la s phun ra, t chy i
phng.
k. Sng phi thin
Sng phi thin chnh l 1 dng sng ci. Sng ny c ghi chp trong nhiu
ti liu VN, xut hin vo ni chin Trnh - Nguyn, c H Trng Khu C
thy khu ny c ro tn lin tc. Mc ch l bn n cu vng vo trong
thnh ly ca i phng.
Khu ny khng c hin vt hay hnh nh chnh xc
www.gamevn.com

- 87 -

Hnh dng n i khi th ny (khu ny ca bn Ty cng thi)

l. Ha Cu v Yn Cu
Gi l lu n cng ch sai. 2 loi ny xut hin t th k 17, c ch bi
o Duy T da trn k thut ha kh phng Ty.
Theo Binh th yu lc:
Ha cu (Qu n):
www.gamevn.com

- 88 -

Cn gi l n m bng con. Nguyn nhn l qu m n bn ra nhiu qu
n con. C th nm hoc cho vo sng phi thin bn.
Php ha cu l php thn ca Ty-dng. Trong lc em qun i nh
gic, hai bn by thnh th trn, ta em sng phi thin m bn, qu n tung
ra, ri n u th qu n n ra, mnh st tung to bn mt, du gm gio
chong tri, c x lp t cng ch mt lt l tan nt ht.
Php lm: Trc ht sai th st c mt bnh gang trn c 1 thc gi l
qu m, li c ba qu con mi qu trn 2 tc. u c gang mng. Trn
ming c np c ng trn c khi y np li khng bt ra c. Ri
sau np thuc sng vo ming bnh. Hy xin ni mt qu. Trong lng ng
y thuc sng, xong ri ly np y kn ming li. Trc di mt l nh
lun dy ngi vo. Dng v gai ngm nc mui phi kh kt thnh dy v
qun ngoi qu n, hnh nh rn qun, nh th l cho la khng chy
vung ra. Li ly v gai kh buc xen vo, khin cho la khng tt c. Li
ly dy ngi thuc sng qun vo ton thn qu n, cui cng lun u ngi
vo l nh, nh th l ct cho n chm. Li ly nc mui tm vo v gai,
www.gamevn.com

- 89 -
phi kh, qun vo chung quanh qu n rt kn. Lm nh th xong ri li
ly dy thau nh buc chng ngoi, cho lc bn i khng tut da qu
n. Ly my qu con y np vo trong bng qu m. Qu m cng lm nh
cch ni trn. Cn u dy ngi th nn h ra ngoi. C th em qu n
np vo i bc phi thin m bn th qu no cng n.

Yn cu (Qu m c)

Phm khi hai bn giao chin, trn th tng ng, ta ng u gi
m th khi phn lang thuc c th ch hn trnh c, d c bi thuc
thm c cng khng lm hi c. Cho nn tin cng c b php ch ra
qu m np vo sng phi thin m bn n gn dinh gic, la n khi c
www.gamevn.com

- 90 -
pht ra, gic d c php n th tng hnh, ch trong khonh khc u cht
cng c.
Php lm: dng mt ci bnh st cha thuc c vo, trn bnh c mt l
thng thin 1 tc 6 phn. Li dng mt ci ng st khng c y to 1 tc 5
phn 3 ly, di 3 tc 5 phn, trong ng ng thuc sng, u ng ly mu tre
hay mu g bt li, xong ri t ng y vo ch l thng thin. Li ly dy
ngi thuc xuyn ngay vo trong ng. Ngoi bnh st bao bng dy gai
ngm nc mui. Lm nh th xong ri np bnh st y vo i bc phi
thin m bn. Ta ng u gi m bn th la theo ngi thuc m vo trong
ng, ph tung ci nt g u ng ra, t nhin khi c pht ra, theo gi
m n qun gic cht c.
II. K Binh, tng binh
1. K Binh
Nga Vit ni ting ging pony, v ng nhin v th K Binh khng
pht trin cho lm (nhng cng khng hn l km). Nga ch yu c mua
t Tu v i L.
K Binh gm 3 loi chnh: Khinh K, Thit K v X K Binh.
Khinh k cm gio ngn, khin trn, gip giy hoc gip da, u tin gn
nh, chy nhanh. Thit K c gip la hoc gip kim loi, cm m tu, c
bit k binh nng ca qun Trnh c trang b gio rt di. X K Binh
gm nhng chin binh ci nga bn cung gii nht trong cm qun.
Minh S chp, sau khi nh xong nh H, Trng Ph vt c
tng cng: 235 000 con voi/nga/tru. 8 670 thuyn v 2 539 800
qun kh. (trch theo i cng lch s VN). Khng phi phi c tho
nguyn kiu phim Tu th mi nui ni voi vi nga. K thc, i L
(ng t ca Lo v Thi Lan) Vn Nam l 1 trung tm bun nga
chin. , ngi ta nui nga trn sn i, thung lng. Theo i
Vit S K Ton Th, nm 1012, bn thn c L Cng Un tng ko
qun nh on thng bun nga i L sang nc ta bun bn,
cp n 10 000 con nga. Nhiu thy mc giao dch ca ta
vi i L v nga ngho l rt ln. Khng dm ni n qun ta c
n hng vn con nga, nhng vi ngn con voi ln nga th chng
c g qu lm (nhn con s hn 200 000 con voi, tru, nga v nh
www.gamevn.com

- 91 -
Mnh vt c). Ngi dn tc gii nga, theo V Minh Giang trong
cun Qun Thy Trong Lch S Chng Ngoi Xm, t thi L tr i,
triu nh bt u ch trng thm b, k bn cnh thy qun, chiu
np cc tng gc ngi dn tc vn gii k tng cng lc lng
k binh. V bt con em qu tc hc ci nga bn cung cng ch l 1
trong nhng biu hin ca hng pht trin . (bc yevon lichsuvn
tng hp)

Phc dng 3D X K Binh
Nusantara Total War

2. Tng binh
Voi Vit thc ra l i cp ca l Champa, Khmer, Lo nhng ngon hn
nhiu ch voi c v kh tm lum. C 4 loi voi chin c :
www.gamevn.com

- 92 -
a. Cung N
b. Ha cu, Yn cu
c. Ha Mai, Ha H, Ha ng
d. Thn cng
III. Thy binh
1. Lch s ca Thy qun i Vit:
Thi k Bch Vit, ngi Vit cn sang tn M, In, c bun bn, sinh
sng. Rt nhiu trng ng, chim Lc m ngi Vit mang theo c tm
thy nhng nc . Chng t cng ngh hng hi ca ngi Vit khng
phi ti.
Nh inh v Tin L
n i vua inh v vua L i Hnh th chin thuyn c t chc quy
c, lp thnh i ng hn hoi, thao luyn thy trn trn sng ngi ghnh
Thp, ngi So-Kh, hang Lun thuc kinh Hoa L. Nh c i chin
thuyn tinh nhu, inh B Lnh tiu dit c cnh qun mnh nht ca
s qun Phm Bch H Dc Thy (ni Non Nc), thng nht giang sn,
lp nn nh inh
Nh L
Sang triu L, cc vua L lin tip em binh thuyn i nh Chim THnh
m mang b ci v phng Nam S kin chn ng nht trong lch s,
chng t sc mnh vt tri ca thy qun thi L l vo nm t Mo
1075, khi thi s L Thng Kit em 10 vn qun thy b sang vy nh
Khm Chu, Lim Chu (Qung ng) v Ung Chu (Qung Ty), ph tan
thnh quch, trit h bn quan binh ri rt qun an ton v nc m nh
Tng khng kp tr tay, qu nhin binh thuyn thi L ht sc li hi.
P/S: Hong t L Long Tng vi mt i tu cn sang hn Cao Ly (Triu
Tin). Trn ng i, ng li 200 ngi o i Loan (thi ny v ch)
-> . T hiu. ng cn s dng binh php nh L nh bi qun Mng C
-> ngi Triu Tin tn th ng lm. Nh vy Vin ng ch c
Kamikaze (Thn phong) v ngi Vit nh bi c qun Mng C =))
Nh Trn
www.gamevn.com

- 93 -
i nh Trn, Quc Cng tit ch Trn Hng o li noi gng Ng
Quyn, nh tan qun Nguyn Mng trn sng Bch ng, Trn Khnh D
t thuyn lng gic bin Vn n, Trn Nht Dut ph thy trn ca
Toa bn Hm T, Trn Quang Khi v Trn Quc Ton nh tan hm
thuyn gic bn Chng Dng, vv. tt c u nh vo thy qun tinh
nhu v chin thuyn a dng, tnh nng chin u cao
Nh H
i nh H, H Qu Ly ht sc ch trng vic v b: chin truyn c
ng mi to ln hn, c nhiu tng lt vn sn tin cho vic i li, chin u.
Tng di cng ngn thnh nhiu khoang ngi dnh cho i cho chng
chng vi hng dy mi cho dc theo 2 bn thn thuyn. Cng vi ti nng
kit sut ca H Nguyn Trng (con trai H Qu Ly) ch ra sng thn c,
cc hm i cn c trang b thn c pho khin thy binh ca gic Minh
lm phen khip m kinh hn, tn tht ng k
Tic thay, nh H khng c nhn dn ng h v lng ngi vn hng v
nh Trn nn cuc khng chin ca nh H nhanh chng tht bi, nc ta b
gic Minh h
Nh L S
Sang n nh L li c s ci t v thy qun. Lc ny cc chin thuyn v
thy qun mi tch bit thnh 1 binh chng ring, c lp vi b binh, tng
binh, k binh
Trang tr v thuyn tr thnh nghi l quc gia, chia thnh nhiu phin hiu
rch ri nh: Thin Hi thuyn ca vua cha khi xut trn, u thuyn, Lu
thuyn, Tu Kha thuyn, Khai lng thuyn, Hi Ct thuyn...vi hnh dng,
cu trc, chm khc, mu sc, vng huy, vng hiu khc nhau
Nm 1465, vua L Thnh Tng li nh ra php duyt trn thy b,
thy trn vi cc php Trung H, Thng Sn X, M Thin Tinh, Nhn
hng...
i chin thuyn ln nht lch nc ta cng c thnh lp vo thi
L. Nm 1469, vua L Thnh Tng ng gi thn chinh cng vi tng
inh Lit em 25 vn qun v 5000 chin thuyn vo nh Chim Thnh .
Trnh-Nguyn phn tranh
www.gamevn.com

- 94 -
Nm 1596, cha Trnh Tng gi biu sang vua nh Minh xut a thy
qun i Vit (triu L ng Ngoi) gip Minh nh Nht Bn, thy
hm thuyn nc ta lc hng mnh n c no.
Nm 1646, cha Trnh Trng li mun chim Qung ng nn sai Trnh
Lm lm thng lnh, Ng S Vinh lm c ng dn 300 chin thuyn vt
bin sang nh Qung ng, n ni th gp qun Thanh ang b qun Minh
bao vy, hai tng lin xung trn gii vy cho vua Thanh. Sau khi ln ngi,
Thanh Th T nh n phong cho Ng S Vinh l lng quc cng thn.
Cng thi gian , chin thuyn ca cha Nguyn ng Trong cng
mnh m khng km. Nm 1599, mt chic tu Kenki (Nht) khi hi hnh b
mc cn ti Ca bin Thun An cng b mt tng ca Cha Nguyn Hong
chn bt c. y trang c b tch thu, c thy th on tu cp bin b
bt. Trc , Hi qun Vit nhiu ln nh nhau vi cp bin Nht Bn,
khi chng t Trung Hoa trn sang VN.
Hai nm sau, 1601, Cha Nguyn Hong gi bc th ngoi giao chnh thc
u tin ca nc ta n Tng Qun Shogun Tokugawa. Hai x Vit Nht
bt u lp giao thng ng bin. Thng im vng Hi An c thnh
lp vi nhiu thng nhn ngoi quc v c bit ng nht l ngi Nht
Bn, bt u pht trin mnh m.
Nm 1643, thy qun cha Nguyn do th t Nguyn Phc Tn ch huy lm
gi ti trn soi hm H Lan, 2 con cn li chy cong t trong 1 con
hong qu m phi cn m chm.
Mt tu s tn Choisy k nm 1697, cha Nguyn c 131 chic thuyn (cha
tnh chin thuyn a phng), mi thuyn c chng 60 tay cho, 2 pho th,
3 s quan ch huy, hai trng trn.
Nm 1801, xy ra 1 trn thy chin v tin khong hu gia Qun cha
Nguyn v Qun Ty Sn (hu Quang Trung), l Trn Th Ni. Trong
trn ny qun Nguyn cht mt 4.000, Qun Ty Sn thit ti 20 ngn v
mt ht c hi i hng mnh: thuyn bum b tiu 1.800 chic, 600 khu
i bc c v nhiu qun nhu, v kh, vng bc ca binh tng Ty Sn
ri xung y bin
Nh Ty Sn
www.gamevn.com

- 95 -
Cui cng trn thy chin oai hng chng t sc mnh ca thy qun Vit
Nam, d bt k thi i no cng sn sng p tan mi m mu xm lc
ca gic, l trn thy chin trn sng Rch Gm Xoi Mt: Nguyn
Hu nh tan 2 vn qun Xim v 300 chin thuyn ca chng vo nm
Gip Thn 1874
Nh Nguyn
Thi k u nh Nguyn (Gia Long, Minh Mng), cc vua thng cho mua
tu Ty v d tung ra hc hi ng ci mi. ng Hong Vn Lch th rn
lng Hin Lng m phng theo tu ng ca Php ch to thnh
cng nhiu tu thy di thi Vua Minh Mng. Chic tu chy bng hi
nc u tin ca Vit Nam chy ua vi tu ca ngi Ty Phng,
tu ca Vit Nam khng thua. Nhng sau triu nh Hu s tn km
khng sn xut na nn ch b tin ra mua ca chu u.
(theo vndefence.info)
2. Mt s loi thuyn chin ni ting nht:

a. Thuyn Mng ng:

Thuyn Mng ng l loi thuyn ph bin nht trong lch s.

www.gamevn.com

- 96 -
"Thng 11 (1106) vua sp c vic li thi vi nh Tng, sai ng
thuyn Vnh Long hai y v ng chin hm" (Vit s lc bn dch
ca Trn Quc Vng, Nxb Vn S a, H. 1960, tr.122). Ton th
chp: "Nm 1124, ng thuyn Trng Quang kiu hai lng"2 (i
Vit s k ton th, Sd. Tp 1, tr.125)...
Loi thuyn chin ph bin thi by gi l thuyn Mng ng v
thuyn Lng Phc, c hai y an ton v tin li. Trn thc t, thuyn
Mng ng c t nhng th k trc. T th k IX, nc ta ng
loi thuyn ny v sau c s dng ph bin. Qun thu thi Ng
Quyn ngoi cc thuyn nh nh thuyn c mc, thuyn thng, cng s
dng loi thuyn Mng ng; theo s sch m t, thi "mi chic c 25
chin th, 23 tay cho, thuyn cho ngc xui, nhanh nh gi"; l th
thuyn hp v di, dng xng nh thuyn gic" (Vit s lc, Sd,
tr.122). n thi L, thuyn Mng ng ni trn chc c ci tin, c
hiu qu hn trong vn ti cng nh khi chin u. Thuyn ch huy ca vua
mang tn gi Kim Phng, Thanh Lan, Cnh Hng, Vnh Xun...
Mt s on m t r hn:
An Nam Tc S ca s gi Trn Phu:
"thuyn mng ng ui nh cnh uyn ng. Hai bn mn thuyn
cao hn ln, mi chic c ti 30 tay cho, nhiu th n hng trm.
Thuyn i nh bay."
Thng Vit gian (cho nh Nguyn) L Tc vit
Trng-Chu
Nguyn trc lm An-nam kinh-lc phn-quan, n i vua Hin-
Tng, nm Nguyn-Ho th 3 (808), i lm chc -h Kinh-lc
s. Quan Kinh-Lc trc l Trng-B-Nghi p thnh i-La,
thnh ch cao hai trng hai thc, m ba ca, ca u c lu; ng
ty mi pha u c ba ca, pha nam 5 ca, trn ca t trng ci,
trong thnh, hai bn t hu, u ct 10 dinh. Thi Bi-Thi, hai thnh
Hoan, i, b Hon-Vng (tc vua Chim Thnh) nh ph tan tnh,
Trng-Chu cho sa p li. Lc u trong qun i, kh gii ch c
8.000 mn, 3 nm li y tng ln hn 300.000 mn. Chu khin b-
thuc ct 30 gian lu cha. Trc kia c chin-thuyn vi mi
chic rt chm chp, Chu khin ng thnh kiu thuyn ng-
www.gamevn.com

- 97 -
mng, 32 chic, mi chic ch thu-th 25 ngi, tro-phu 23
ngi, 2 cy n bn xe, thuyn cho ti lui, mau nh gi. Cc nc
Chim-Thnh, Chn-Lp u lo tin-cng. Chu cht, Liu-T-Hu
lm vn t.
b. Lu Thuyn:
Thuyn 2 tng lu. Ci thuyn lu ny ca qun Trnh

i Vit S Lc
Nm t Su (nm 1205- ND) l nm Thin T Bo Hu th 41:
"Trc kia, m D Mng p ly xong, li ng vi chc chic
thuyn lu (thuyn c lu trn- ND) ri sai Ph Lng l tay cung
n trn y. Dng dy di buc ui thuyn v ra lnh rng: "H
gic n th cho thuyn qua sng m bn. Nu nh c s bt li th
cho thuyn tr v"
c. Tu chin lp i Hiu
Trc tin ni qua v Hi qun Ty Sn.
www.gamevn.com

- 98 -
John Barraw - hi vin Hi Hong gia Anh - n x ng Trong v
chng kin:
"Thuyn ca h ng rt p, thng di t 50 n 80 pied (1 pied =
0,30m). i khi mt chic thuyn nh vy ch gm 5 tm vn, ko di
t u n n u kia v c ghp vo nhau bng mng. Thuyn
bin ca h i khng nhanh lm, nhng rt an ton. Bn trong c
chia thnh tng khoang, loi ny rt chc c th m vo ngm
m khng chm v nc ch vo mt khoang m thi. Hin ti Anh
bt chc cch lm ny p dng vo vic ng tu".
Mt s ln thuyn chin ca Ty Sn c trang b pho, nhm tng cng
ha lc, to nn mi t kch c sc cng ph v tiu dit ln. Trong mt
bc th ca Jeaptiste Chaigneau cho bit Quy Nhn, thy i Ty Sn c
54 tu, 93 chic thuyn, 300 pho hm, 100 tu bum trang b kh hng hu.
Thm ch, Quang Trung cn cho ch c tu c trng ti 1000 tn, trang b
50 pho (t c pho mi tu v ui tu), c th ch voi chin (tu
phng Ty cng ch t c trng ti tng t). chnh l lp thuyn i
Hiu huyn thoi.
Trnh ng tu ca Vit Nam di thi Ty Sn pht trin n mc
vt c phng Ty, th m cc ng ha s v tranh minh ha thng xuyn
nht ghe nh c cho thy qun Ty Sn. C ln vo Bo tng Hi qun
Hi Phng, thy tranh minh ha trn Rch Gm Xoi Mt m mun i:
Qun Ty Sn l 1 m bng nhng dn qun ln ln, cm ao kim cung n
ln xn, ng trn ghe nh c, u ghe pha b sng, gia sng l tu
chin nc Xim to bng nh qu ni ang chm. Chc l nim tin tiu
dit chin thuyn Xim ch khng phi ha lc ca hi qun Ty Sn. Ch
bit th ny l t ti dn tc hay l thiu kin thc qu ng y???
www.gamevn.com

- 99 -

Thuyn i Hiu Ty Sn c phc dng cn nhiu thiu st, c trang
b qu t pho so vi thc t.

E. Binh php:
I. Trn php:
Qun i i Vit cng c kh nng s dng trn php thun thc. Sau y
ti ch gii thiu qua s lc. V trn php c th c thm H trng khu
c v Binh th yu lc.
P/S: nghe tn th huyn b lm, nhng thc ra c ci g u, trn php n
gin l my ci i hnh kiu nh nhiu hng ngang, quy trn trng
gia, my ci games chin thut dng sut.

Trn th nht: Thi cc bao hm.
Trn th hai: Thi t tam ti.
Trn th ba: Bin lm trn Thi thy hn nguyn
www.gamevn.com

- 100 -

Hnh 1-2. Trn th nht v trn th hai: Thi cc bao hm v Thi t tam ti.

Trn Tin thin H t hp nht bin.
Trn Tin thin H t rng nh bin.

www.gamevn.com

- 101 -

Hnh 4. Trn Tin thin H t hp nht bin.

www.gamevn.com

- 102 -

Hnh 5. Trn Tin thin H t rng nh bin.

www.gamevn.com

- 103 -

Hnh 3. Trn th ba: Bin lm trn Thi thy hn nguyn.

Trn chnh Bt mn kim ta
Trn Bt mn kim ta nh bin
Trn Bt mn kim ta tam bin
Trn Bt mn kim ta t bin

www.gamevn.com

- 104 -
Hnh 6. Trn chnh Bt mn kim ta.
www.gamevn.com

- 105 -

Hnh 7. Trn Bt mn kim ta nh bin.

www.gamevn.com

- 106 -

Hnh 8. Trn Bt mn kim ta tam bin.

www.gamevn.com

- 107 -

Hnh 9. Trn Bt mn kim ta t bin.

Trn Tiu chu thin th nht: Thi cc hn thin.
Trn Tiu chu thin nh bin: Lng nghi phn khai.
Trn Tiu chu thin tam bin: T tng i xung.
Trn Tiu chu thin t bin: Trn vung.
Trn Tiu chu thin ng bin: Trn trn.
Trn Tiu chu thin lc bin: Trn cong.
Trn Tiu chu thin tht bin: Trn thng.
Trn Tiu chu thin bt bin: Trn nhn.
Trn Tiu chu thin cu bin: Trng x o quyn.
Trn Tiu chu thin thp bin: Trng x lin chu.

www.gamevn.com

- 108 -

Hnh 10. Trn Tiu chu thin th nht: Thi cc hn nguyn.

www.gamevn.com

- 109 -

Hnh 11. Trn nh bin: Lng nghi phn khai.

www.gamevn.com

- 110 -

Hnh 12. Trn tam bin: T tng i xung.

www.gamevn.com

- 111 -

Hnh 13. Tiu chu thin t bin: trn vung.

www.gamevn.com

- 112 -

Hnh 14. Tiu chu thin ng bin: trn trn.

www.gamevn.com

- 113 -

Hnh 15. Tiu chu thin lc bin: trn cong.

www.gamevn.com

- 114 -

Hnh 16. Tiu chu thiu tht bin: trn thng.

www.gamevn.com

- 115 -

Hnh 17. Tiu chu thin bt bin: trn nhn.

www.gamevn.com

- 116 -

Hnh 18. Tiu chu thin cu bin: Trng x o quyn.

www.gamevn.com

- 117 -

Hnh 19. Tiu chu thin thp bin: Trng x lin chu.
II. C yu binh php
Ton b phn ny trch trong H trng khu c.
1. THIN HA CNG

PHP DIU LA T GIC.

Phm c gi th nn dng ha cng, l php thng. Nu tri gic rt xa
m canh gi nghim ngt, th du c gi ln, la cng khng do u m
dng c. Nn lm php diu giy t th gic d c cnh bay c
trong pht chc cng ha ra tro ht.
www.gamevn.com

- 118 -
Php lm: Trc ht ly nan tre lm ct kt thnh hnh con diu, hai cnh
ngang ra, em ct diu y ngm nc hn mt thng, phi kh, ly giy
mng tm du trm dn vo ct tre lm lng diu. Li ly 1 cn lu hong,
1 lng dim tiu nu cho tan ra em vi mng m tm ri phi kh, bi vo
ngoi ct tre y lm da diu. Li ly mt cn c bc n cng tm nc y
lm ui diu. Xong ri, li ly 1 si dy gai di 100 bc, hoc hai
ba trm bc, buc vo lng diu lm lo v dy th diu. Li ly mt si
dy giy lm ngi thuc di bng dy gai buc vo sau ui diu, cn tha
th qun vo dy diu. Nhn c gi th th diu ln, xem chng h diu n
gn dinh tri gic th ly la t vo u dy ngi thuc, la bn theo ln
diu v chy t dy, diu ri xung. Nu dy diu cha t th ly dao m
ct khin diu ri xung t chy tri gic.

PHP CHN HA THNG DI T.
Phm tr tng dng binh, hoc d gic vo ch sng h, by mu m nh,
gi cch thua chy, t sng di t nh bi gic.
Php ny, dng tre ni hoc 100 ci, hoc 200 ci, mi ci di hn 5
thc, ming to 2 tc, ba t trn c thng l to, on di mt, nhi
thuc phun y 2 thc ri, cn na thc trn li nhi thuc sng. Nh
th xong, bn dng ng nh, ng y va bng rut ng tre, di 3 tc, cm
vo u thng lm ming. Trn ming ly giy Vnh-th ct ra thnh mnh
nh ri ly h dn ming y rt kn. Bn u thng li di mt l nh
lm ch dn la. ng thng nn ly dy my m qun, li ly dy st m
bc. Li ly g nh 2 cy, mi cy di 1 thc ri, c lm gi ch thp,
ct khi chn xung t th ng thng khng bt . Cc vic xong c,
bn khai rnh ch bt, em nhng ng ha thng y t xung rnh, cch
nhau hn 3 thc, ming thng li ra 1 tc, cn th chn su di t.
By gi n ch gip rnh ch bt o mt hc su 4, 5 thc, t la
v dao st, lm my nh cch t a li. Bn t ngi dn la t my
lin n ch l ngi ca cc ha thng. Xong u vo y ri, li ly ct
c ph ln cho bng, ng h cho ngi bit. Ri ta n dinh gic khiu
chin, ta gi cch thua chy, c nhm ch y m chy. Gic khng ng,
chy xo vo my th dao v c xt nhau m ny la, la chy vo
ngi thng n cc ng ha thng hai bn th cc ha kh n bung ln.
Gic du ng trm vn cng n cht chy trong m la hng y.
Bi thuc phun:

Dim tiu 2 lng, Lu hong 6 cn,
www.gamevn.com

- 119 -
Than thng 5 cn, Nh ni 5 cn,
Thit phn 3 cn 5 ng, Yn phn 3 cn 5 phn,
Long no 3 phn.
Bi thuc sng:

Dim tiu 1 lng, Lu hong 3 phn 5 ly,
Than xoan 3 phn 5 ly.

PHP T UC TRC GI.
Phm nh trn ban m phi c n uc. Nu gp lc gi ln ma to th
lm th no m t uc c? Cho nn tin cng lm php t uc rt
thn diu. Phm nh trn ban m du gp gi bo ma trt cng vn
sng trng, khng lo tt na.
Bi lm thuc thn:

Sn kh 2 lng, sao qua,
Lu hong 2 lng,
Lch thanh, tc nha trm 2 lng,
Sp ong 2 lng,
Dim tiu 2 lng,
Bt u en 2 lng.
Cc v trn tn nh ra, trc em nha trm nu chy ra cho cc v
thuc vo, ly vi nn thnh thoi di vo trong ng tre, t trc gi
khng tt.
Kim-trai ni: Cch lm n phi thin ngy nay cng vn nn cng dng vi
uc ny.
PHP LM N PHI THIN.
Ly giy trng lm lng n hnh nh ci gu mc nc, cao 2 thc, trn
nhn m kn, di trn m rng, b ngang hn 1 thc, di y c vng
trn bng tre; ly dy st buc nh ch thp, ly mt m bc n tm du
buc vo ch dy st ch thp m t th la n sinh ra gi n bay ln
tri, theo chiu gi m i, sng khp c bn b. Lm nhiu n y t th
ln cng tt. Khn kho bit l dng no!

www.gamevn.com

- 120 -
2. THIN THY CHIN
PHP LY NC NGT TRONG BIN.

Phm tr tng dng binh, trong lc thy chin thng sut hng nghn chin
hm, mun i hng binh, vt bin m nh gic, nh ra trong qun thiu
nc ngt th lm th no? Cho nn c php ly nc ngt trong bin:

Trc ht sai th mc ng mt ci thng to, cao 5 thc, b to sao cho
xng, chu vi kin c, nc khng r c. c 5, 6 l nh y thng, ly
vi trng la mi tri y thng pha trn l. Xong ri mi ra bi ct ven
bin o mt hc to, thy nc trong chy ra, ung thy ngt th ly ct ch
y cha vo trong thng, cha trn ming thng na thc. Li lm mt ci
chu g cao c 1 thc to bng ming ci thng kia, em chu y di
thng, ri c vo trong thuyn. n khi qua bin, sai qun mc nc bin
di vo trong thng g ln trn ct; nn cho nc bin chy dn dn xung,
ch cho chy mnh, lm nh cch lc nc; nh th th nc bin thm
xung y thng m gn vo chu, t mt v mn m thnh v ngt, khng
khc g nc ging, dng gii kht cho ba qun, lo g trong bin khng
c nc ung!

PHP PH XCH ST.

Khi chin thuyn ta vo giang phn ca gic, bng gp gic dng dy st
chn sng th lm th no? Ngi lm tng ngy thng nn sai th st
c mt ci thit , ming ngang rng 2 thc, cn g di 3 thc,
trong chin hm. Khi gp c xch st chn sng th ly ba v l dim tiu,
lu hong, nao sa cng vi than g phng vo trong thit , thi la nu
cho rc ln, em n ch xch st m t, chc lt xch st ra th ly
ba ln m cht, xch st phi gy, thuyn ta thng ti nh i trn t bng,
khng ai ngn c. y l ngha ha khc kim, tr tng nn bit trc
iu y.

PHP T TN NGM DI NC.

Dng cn tre cng 100 ci hay 50 ci, mi cn dng mt ng tre di 1 thc
5 tc, trn c l thng, di mt, di mt ging tha, c mt l
chnh chch cm u cn vo. Xong ri, do l thng u mi ng u np
tn thuc c cho y ng. Bao nhiu cn tre u lm nh th. Khi gn nh
nhau xt trc ca sng ch no l ng thuyn gic i qua th em cn
www.gamevn.com

- 121 -
cm xung nc hai bn ca sng. Mi u cn buc mt si dy gai, ui
dy cc cn buc tm li lm mt nm dy to, u nm dy to y buc
ngang vo mt ci g di 4, 5 tc nh hnh chn g, ri em nm dy to y
ko gh vo sau b sng, nh th th cc cn tre u cong ln nh hnh cung
m cc tn th hng tr ln. Hai bn u th. Li o chnh gia cn tre
pha ngoi cm mt ci ct ngn ngm di nc, u ct y lm cho bng,
ko u nm dy to chn g ln trn u ct y, ly hn ln m chn,
liu chng cho cc cn tre u cong th tt. Hai bn t hu u th. Li ly
mt si gai buc mt hn ln bn t, buc lin vi mt hn bn hu
m chn ngang lng sng, chnh gia dy gai chn ngang y li buc mt
ci neo vi nhng ng phao nh, liu chng cho lnh bnh theo sng,
na chm na ni th tt. Nu thuyn gic cht n, theo dng nc tin
thng vo sng, th mi cho ng vo dy chn ngang sng, my hai
bn ri xung th dy chn g tut ra, cc cn tre u bt ln m tn cc
ng u bn theo nhau v mt hng.

PHP NG CC LNG SNG.

Kim-trai xt: i cha Nguyn dng cch ny ca Lc-kh bt c qun
ca tng Trnh l Gia qun cng.

C gi nc tt ly sng ln lm him. Song c sng ln m khng chun b
th gi th no? Cho nn ng cc lng sng ngn bt thuyn gic, cng
hiu gp mi xch st chn sng.

Nn sai ba qun chun b ct g 200 ci cng c, em n ca sng
cm xung nc, xa gn so le, di ngn khng u, hnh nh rng ch ci
nhau, ngm di mt nc khng cho l thy. Thuyn gic tin n th
tt b cc g ngn tr, d thuyn nh bum gi tt, ra sc m cho, cng
khng i c mt bc.

PHP DNG CHUM TRE CHO QUN SANG SNG

Khi tr tng em qun i ngm nh p qun gic, nu gp sng h ngn
tr, li khng c thuyn ghe th lm th no? Vn phi lm nhng ci chum
bng to ming nh, ly nan tre vt mng an thnh hnh chum v li ly vi
gai tm du cng giy du v sn bi ngoi chum, t nt ming chum li,
ri dng ng tre kh buc km vo hai bn chum, lm thi th th xung
sng, hai nch cp m bi, ba qun c th qua sng c, cn s g na.
www.gamevn.com

- 122 -

CCH LY NC LN NI.

Phm nc chy xung ch thp l l thng, nhng p cho n bn
ln th c th qua u, lp tc n th c th ln ni. Cho nn ngi tr c
th lm tri c ca to ha, lm ngc tnh ca ng hnh, u c php diu.
V nh qun ng g cao, nc ngi su, hay l rt qun ng n
rung cao, m nc th di thp, th th dng ng tre m ht nc, nc
t tung ln.

Cch lm: Ly tre lm ng di 30 thc, hoc 50 thc, c b cc
mt i, li lm ng ngn bng na ng di. Ch u hai ng gip nhau th
ca cho i. Li c cho hai ng ngn cm vo u ng hp vo nh hnh
ch bt. Li ly vi tm nha trm bi vo mi ln cho kn. Sau lm mt
ci thng to, vung hay trn cng c, gia y thng di mt l, em ng
di cm vo l y cho vo trong thng 2 thc, li ly vi tm nha trm
bi cho kn i dng. Khi dng th ly nt bt kn ming ng ngn li, sai
ngi khe em ci thng y p xung y nc, ly chn ln khng cho
nghing lch, ri mi tho b ci nt u ng ra, nc t nhin vt ln.
(Li c mt bn chp rng dng nan tre an thnh mt ci bnh hnh nh
qu bu to, bi bng giy du, di y cha mt l ln, em ng tre di
lun vo y chng 2 thc, ly vi nha trm m bi cho kn i dng.).

PHP LM CU PHAO TRM CP.

Qun sm ni: Gp ni m ng, gp sng bc cu. Nu qua sng
khng c cu th lm sao qua c. Cho nn dng php bc cu phao l
diu lm.

Cch lm: Dng ng tre ng mt ci khung hnh vung ch tnh di
8 trc, ngang 5 thc, trong khung y cng dng ng tre xp thng lin
nhau, li dng then tre nh xuyn ngang cho y khung, ly dy my buc
cho chc chn. di khung, bn t treo ba ci bong bng to, bn hu cng
treo ba ci bong bng to. Hai bn u khung tr ng tre chng hn 5 tc,
c ngang mt l, t hu i nhau, y l cp th nht. Cp th hai th ba
n th mt trm cng lm nh th. Li t ng d ca cp th hai gip vi
ng d ca cp th nht, ng d kia ngoi ng d ny, ng d ny trong
ng d kia, ly anh st trn to bng ngn tay ng sut hai ng vi nhau,
ch u d c l ngang lm cht, l t xuyn sang hu, l hu xuyn sang
www.gamevn.com

- 123 -
t. T cp th nht n cp mt trm u lm nh th. Lc qun dinh
th cp th nht xui, cp th hai lt ngc, cp th ba lt xui cp th
t lt ngc, mt cp xui mt cp ngc, c th m . n lc dng th
theo th t y m b xung nc, trm vn qun cng sang sng c c.

PHP LM VOI VI NI SNG.

Phm binh c c giu c phc. Cho nn ngi tr tng trong khi
thy chin, lm php voi vi ni sng ph gic d nh tr bn tay. Xt vi
du khng ch c nc, m nc li khc vi, c nhn lm trn voi vi l
bi c y. Trn voi nh trn nhn, hnh ch nht. Voi th an bng trc, vi
ngng tr ln. Li ly vi tm nha trm cng giy du sn kh bi vo
thn voi 7, 8 ln, rt k. Ri ly 1.000 cn vi tn lm bt, np vo bng voi,
vi v c lm nt nt li. Chn voi th buc to vo. Xong ri buc hai voi
lm mt, hoc 30 voi, hoc 50 voi i khi dng. Phm thy gic em thy
binh n xm lc ta, ta lp tc em voi vi t trn b, trn thuyn, dng
c nh gic, trong c c vit li phn gin. Xong ri ta nh nhau vi gic.
Gic thy c c li phn gin, tranh n cp ly. Ta sai ngay qun un
nhng voi vi y xung nc, tho b ci nt vi voi ra, nc vo bng
voi, vi v nc khc nhau ha lm sng d, hi c xng ln, gic hong
ht ri lon, qun ta tha th nh ngay, tt l ph tan c gic.

PHP T THY LI DI NC.
Phm tr tng dng binh, php phc a li c, cn thut phc thy li
di nc th cha thy c. Cho nn t ra php ny, hoc d gic vo ch
bin h sng ngi him tr m nh, h chng thnh cng hay sao?
Php lm: Trc ht sai th mc lm hai ci hm g, mi ci cao 5 thc,
di 6 thc, ngang 1 thc 5 tc, chia lm nm tng, ri hp li lm mt
cng tt. Tng trn dng di thau nh v mnh tre rn lm my pht ng,
trn my y treo dao st nh hnh l vi, di my la cng thuc
sng, ngi v cc th t. Tng th hai 12 sng gang, mi khu di 5
tc, hnh nh ng tre; u bng gang mng. Li lm nt st 5 phn vn trn
c. Khi lng sng nhi thuc xong ri, ly nt st lp kn cho kn ming
sng li. Li xuyn l nh t ngi. Lm th xong ri, bn t ngang
tng th hai. Ri li nhi thuc sng vo khong cc sng tin cho ngi
thuc thu vo. n tng th ba cng th. Cn tng th t li dng hai ci
bu gang, trong cha thuc sng nh cch lm ha cu, ngoi bu ly rm
cng nha trm bao li, ri ly dy st m buc cho cht. n tng th nm
www.gamevn.com

- 124 -
th cha cc th giy bi v bng phng hi nc. Li dng dy thau, ly
du nu cho rt mm ri em buc vo chnh gia my. Li xuyn l nh
cc tng lun dy thau xung di y hm. Khi dng hm th t my
tr xung xu lin c bn tng ngi thuc i qua sut c. Lm nh th
xong, dng mt ci ng nh i 2 tc ngang 3 phn tip vo bn ngoi y
hm, khin dy thau nh qua ng y th xung, buc mt hn st. Ch di
ng y ly vi sn bc li cho kn. Li ly m c heo cng m ri c bi
vo. Li ly anh st to ng mc cho cc tng gip nhau. Li dng dy st
vung bn si bao c trn di hm y; li dng dy my m qun. Ngoi
dy st v b hm u sn en v bao bng vi trng cng giy Vnh-th
pht nha trm, khin nc khng thm vo c. Ri sau li dng dy tm
lm ai hm, buc hn st vo hm cho khi ng y lm ri my . y
hm li buc hai si dy gai to, u hai si li hp lm mt i dng. Li
eo bong bng to bn gc y hm, liu khi t trong nc th na chm
na ni l tt. Lm nh th xong ri, bn n ca bin, cm hai ct g rn
lm ch cho hm ta, cch mt nc mt thc ri, khng cho h ra. Bn
em hm y t xung nc ta vo hai ct. Li cm bn ci ct g ngn
lm gi, ri em hm trn bn ci y. Trc hm cm hai cy cng, u
c bnh xe nh kiu rng rc.
Ngoi cy y li cm mt ci ct to c thp hn ct c bnh xe 2 thc,
u ct lm bng, t mt hn to nng nghn trm cn. Bn ly hai
u dy hp lm mt y hm t trn bnh xe v buc vo hn ln
lm my. Hai bn b sng u lm nh th. Ri sau ly dy gai nh buc
bn t bn hu chng ngang qua sng v buc vo my . Lm nh th
xong ri mi ct ci dy tm lm ai hm, t t th nhng hn st ra m
bung xung y nc th t nhin yn n, khng s chy chch i ch khc.
Nu thuyn gic cht n, mi cho ng vo dy nh chng ngang sng,
dy ng th hn ln ln xung, ri xung y nc th cc hm thy
li ni ln mt nc, m hn st v dy thau chm xung, my la
trong hm pht ng th ngi thuc chy xung cc tng, th la bng ln,
st tung ra m gic b chy ht. Chnh lMun khonh thn long ngm
y nc, my on qun gic cht trong sng
Li dn rng: Hm thy li ny cc tng di di l nh t dy thau, buc
hn st, cng l vic mc cc tng bng inh ln v cc vic khc lm xong
ri, mi lm my tng trn, nht thit khng c lay ng, s my
ri sm th tn thng qun lnh. Ngi tr tng nn lm cho cn
thn, v ng tit lu php diu y.
www.gamevn.com

- 125 -
Bi thuc np sng nh trong thy li:

Dim tiu 10 lng, Lu hong 1 lng 5 phn, Than du 5 ng cn.

Bi thuc np vo hai bu trong thy li:

Dim tiu 10 lng, Lu hong 5 ng cn, Than en 5 ng cn, ng
thanh 2 ng 3 phn, Thch chu sa 8 phn, Thch tn 6 phn, Nao sa 8
phn.
Bi thuc ngi:

Dim tiu 6 lng, Lu hong 5 phn, Than du 1 ng cn.

3. THIN B CHIN

PHP THN C P LY TM.

Phm ngi nh gii ng trn chn tng tri, ngi gi gii giu
di chn tng t. Nu n ch ng rng ng xa, vi vng cha c
thnh ly, th gi lm sao c? Chng g bng hy lm ly tm m thi.

Cch lm: Bn b u dng g to lm ct, cm bn ngoi, mi ct
cao hn 10 thc, cch nhau 1 thc, li t cy ngang khong gia cho
chc, ri dng cy chui t bn ngoi, lp lp ni nhau, san st lin nhau,
cao hn 10 thc, dy hn 1 thc ri, nh hnh ci ly. Li ly dy my
buc li cho chc. l ly trong. Li ly st tre ng t xp lin nhau
cao bng cy chui lm ly gia. Li ly g di nhn 10 cy xu lin cc
cy chui st nhau nh ngn tay, mi mt cy chui cao 11 thc 5 tc, tr
1 thc 5 tc khng k, cn 10 thc th mi thc xu cy g di y lm
nh hnh bc tng. Li sai qun lnh khai rnh ngoi cc st t su 1
thc 5 tc, rng 1 thc, ri em nhng cy chui y trng xung, nh
hnh ci thnh lm ly ngoi. Li ly ao gm chng anh cm ln trn
cy chui. Li dng sng g, ha cu, t lin trn lu trong bng st t.
Ri mi sai qun lnh ct lt tun gi phng ha chin ha cng. Ly
tm lm nh th, du gic dng sng ln dy st n nh cng khng ph
c.

www.gamevn.com

- 126 -
PHP XE SNG BN LIN.

Ti hi thy rng: Phm c th ly t thng nhiu, ly yu ch
mnh, ly nh ch ln, mi gi l nh gii. Nu ng ch ng di ni
rng, chin k gn, m gic em qun trm vn cht ni y ni ko n,
ta th qun t th yu, vi vng cha c phng b v t phc dng k th lm
th no? Thy ni: Phm qun gic t xa xng pha gi sng m n, th
hn nhc mt. Ta em ngay php xe sng m ch th d nh tr bn tay, c
s g u. - Ti ni: Xin c nghe i lc php y. Thy ni: Xe y
c su bnh, t trc n sau cng 7 thc, ngang 10 thc, gia lt vn,
trc xe dng vng 20 ci ct ngn, mi ct cao 1 thc 5 tc, lm hnh ch
thp. Li chia ngang mt xe lm hai ngn, mi ngn mi ct, sau mi ct
t mt ci gh cao 1 thc 3 tc. Xong ri sai th c 2 hm st, hnh nh
ci qut, mi hm dy 3 phn, di 4 thc, rng 1 thc, chia lm hai phn
np v y; trn np chnh gia c mt l trn to hn 1 tc, liu sao tng
np trn y vo tng y di m gip nhau chnh gia th tt. Mt trc
hm gia ch np y gip nhau c 10 l vung, mi l 1 tc 3 phn,
liu na l phn np cng na l phn y hp li thnh mt l th
kho. Li c cho mi hm 10 ci sng st vung, mi sng di 4 thc, to 1
tc 2 phn, hnh vung lng trn. Trc mt hm, mi l x mt sng thng
n mt sau ca hm. Liu t cc sng y cho l pht ha lin nhau mt
hng mi c. Li ly st nh anh nht vo ch gia sng n sng kia
gip nhau, khin nhng ming st cng cc sng bng nhau th tt. Ri sau
em hai hm st y t ln trn hai gh, mi sng gc ming vo trn ct
ch thp. Np thuc n, mi sng mt liu thuc 2 vin n st, np xong
li nht thuc sng vo ch l pht ha ca cc sng. em hm y kn li,
y xe tin thng n trc mt qun gic, ly dy la t l trn np
chy thng vo trong l, l ha ca sng chy sut vo trong lng sng th
t nhin sng n tung n ra.

Xem cch lm xem ny mt xe 20 sng bn, ch ng rng bt qu 10 xe
th du gic c trm vn qun, bn mt pht cng cht ht.

Kim-trai xt: Hai php trn ny thc c hiu nghim. Trc tin cng ti l
Kt qun cng u i Quang-thiu L Chiu tn theo qun vua i nh
ngy cha l Trn Thng Lng-sn. Tng truyn rng lc y gic m
qun th ph dng cm vi trm ko n liu cht nh m qun ca ng
u l con em thnh th khng y 500 ngi. ng bn sai t tng s trn
ngc qun lnh xem ngi no nh trng ngc th cho qu xung t mt
www.gamevn.com

- 127 -
vai vc sng st, mt ngi thin x ng km bn mt vai vc gio di,
du binh th cm dao ngn ng gip y, by thnh mt trn trn i.
Lc qun gic n th b gio di ngn tr, khng xng vo c, qun
thin x u bn sng ra, qun gic cht ht. y tuy l vic ngy xa, m
cng vi hai php trn ny ngam ngm ging nhau, nn bin vo y ghi
hiu nghim v khen ti ng bin.

PHP XE GM PH GIC.

Phm tr tng hnh binh, ct vn dng mt lng, khng tit lu,
cho nn tin th nh gi, dng th nh ni, ai ng n l b v, phm n l
b chy, i n u cng v ch. Nh gic trong thnh cy cao him, hay
l ch ng di cy sc mnh tin ln m ta khng ph c, th ta dng
xe gm nh.

Cch lm: Xe c bn bnh, trc sau to u 8 thc, ngang 6 thc,
khong gia lt vn, hai bn dng hai ct cao 6 thc 5 tc, u ct lm
hnh ch thp. Li ly g trn lm ng, ng knh 1 thc, gc ngang ln
u hai ct, ly anh st ng vo cho cht. Li ly cy g rn di 7 thc
cm vo trong ng v ly 1 si dy da tht cht vo ci g rn trong ng
nh hnh ci dy khoan. Li di hai l bn ci ng lun hai u dy ra
cho th xung di, ly hai ci g buc ngang nh hnh ch inh. Li ly
hai bnh xe dy 4 tc, mt to 1 thc, lp ngang vo hai u ci g rn,
dng anh st ng li cho cht. Chung quanh bnh xe u cm ao gm,
mi gm di 1 thc 5 tc, dng dy st buc li tht cht. Li o t ch
my trong xuyn ngang ra ngoi 3 thc, ly da tru che li, ngoi da
tru li dng mt ng cao 3 thc ri, li dng mt ci g rn cm thng
vo trong ng, li ly dy da tht li nh trn. Li di mt l bn ng,
em u dy tha lun ra, li cho xuyn qua da tru vo n ng ngang
trong my, u dy thng xung cng lm hnh ch thp. trn ci g rn
ca ng ngoi, li t bng 1 bnh xe mt to 1 thc, ly anh st ng vo,
bn bn cng cm ao gm nh trc. Liu mi gm bnh xe ngang
cch da tru 8 tc th kho. Sau xe li c mt cy g th ra tin y xe
ln. Trn xe che bng da tru nh mi nh tn n. Khi dng th trc
sai mt ngi ngi my trong, ngoi ci ng my ngang, trong ci da
tru, cm ci u dy ca ng my thng m ko cho xoay. Li sai mt
ngi ng sau xe, trn vn lt ly hai tay ko hai u dy cho chuyn
ng, mt tin mt li, mt thun mt nghch, nh cch xay la. Nh th th
nhng ao gm hai bn v mt trc ma ri ln, gic khng dm n
www.gamevn.com

- 128 -
gn. Ta tin n di thnh, hoc dng ha cng m t, hoc dng thang
my tro ln, u c nh , lo g thnh gic khng ph ni, hung ng
khng tr ht. y l php diu xe gm.

PHP GI TN DI T.

Phm nh nhau vi gic ch ng bng ni rng, c nhn by thnh th
trn, l l thng, cha phi l diu. Nay c mt cch gi l gi tn di
t, rt l thn k. Php l y lm sao? Ly tre cng lm cn, khng c
nhiu t. Xin ly mt cn m ni. Trn dng mt ng tre, trn th thng
ming, di th mt, di mt khot mt l chch ci u cn tre vo,
xong ri, trong ng np tn thuc c cho y, mi cn tre u lm nh th,
hoc 50 ci hay 80 ci cng c. By gi mi o mt ci ao nh hnh ci
qut, su nng rng hp th liu cho va, em cc cn tre cm hng ch
nht trong ao; y ao li dng mt cy g di nh lm my, ln u
cc cn tre, un cc cn tre u cong nh hnh cung khin cc ng tn u
chiu chch ln tri. trn my y trng mt ct g, u ct c bnh xe.
Xong ri ly dy gai buc vo gia cy ngang my, dn dy vo bnh xe
u ct nh php rng rc v ko ra ng sau. Cch hn 30 bc, li o
mt ci l trn, t tm vn lm my nh php thin la p tri, em cc u
dy y buc vo gia ci my vn, ri lp bng trn mt t i. Ri em
qun khiu chin, gi cch thua chy, qun gic ui theo th xo vo ch
vn my, vn sp th dy gai ko, dy gai ko th my trong ao u rt m
cc cn tre u bt ln, tn thuc c trong cc ng u bn tung ln,
qun gic u cht. Cho nn Bo th ni rng Chinh phu ha thnh mo
nang (b gi thi ri) l th y.

PHP NG TN GIU HNH.

Mt hm ti hi bn rng: Trc Nga-long c php bn mt pht mi tn,
y l lin n. Nay ly tr khn ca chng ta m bn th mt pht n c th
bn c mi tn khng?

Bn ti tr li rng: Tr khn ca c nhn ta u dm b. Nhng
thnh nhn c ni: Ngi ngu ngh nghn iu hn cng c mt iu c.
Nay ti ngi yn m ngh c mt php diu gi l ng tn giu hnh. Php
y mt n cng c th bn mt pht vi chc tn.

Ti xin c bit i lc php y.
www.gamevn.com

- 129 -

Bn ni: Php ny nn dng tre ni lm mt ci ng di 5 thc 5 tc, trn
u ng lm ming, di ng mt, di mt li tha hn 2 tc. Li
o t ch mt tr xung cch 1 tc di ngang mt l. Li o t l y tr
xung 1 tc, na trn vy, na di ct hai bn i, ch ct th ng hai
ci anh thau nh hnh ch nh. Xong ri, bn lm mt ci n to tht khe,
trc ly dy n buc vo u cnh bn t ca n, dy d th lun qua l
ngang di ng tn, ri em dy buc sang cnh bn hu ca n. Xong ri,
lm mt ci gi g nh hnh ch tnh, gia gi dng mt ci ct cao 1 thc
1 tc, c bn bnh xe tin xoay chuyn m bn. Lc dng th em n y
ln u ct gia ci gi, ly dy my buc cho chc, ri sau cho ngi
ko dy n ging ln, m em hai anh thau ng sau ng tn cm vo
my n, xong ri np tn thuc c vo ng y cho y ng, mi tn th
ra ngoi ming ng 1 tc lm c. Li di my n buc mt si dy gai
gi ly dng. Lc dng th sai ngi ko ci dy gai, dy gai ng th
my n bt ln m dy n ng tn u pht, cc tn trong ng u nhn sc
bn ca ng tn m bn tung ra bn mt, qun gic chng sao cho ni!

PHP THUC TIN CHU I

Bi thuc T s ng c n:
o nhn 4 lng,
Cam tho 1 cn,
trng 4 lng,
Bc h 4 lng,
Hnh nhn 1 cn (nu chn b v v u nhn),
Tiu hi 4 lng sao chn,
Phc linh 4 lng,
Ct cnh 3 lng.

Cc v trn ny tn nh trn cho u, mi ln dng mt nhm ngm trong
ming, gp cc l cy c nh l thng l bch ly nh ngm cho ha ra
nc m nut vi thuc ny th nhan sc nh c, kh lc khng km, thc l
thuc tin.

Bi thuc Thn tin sung phc n:
Ht vng en 1 cn,
u en 1 cn,
Long ct 5 ng cn,
www.gamevn.com

- 130 -
u 1 ng cn,
To hng 1 cn,
Xch thch chi 5 ng cn,
Phng phong 5 ng cn.

Cc v trn ny tn nh ra, luyn mt lm hon to bng vin n, ly
chu sa lm o, mi ln dng mt vin, ung nc l tng xung, c mt
ngy khng i, thc l bi thuc l.

Li mt bi na:
To hng 1 cn,
Vng en 1 cn,
Nhn sm 1 cn.
u tn nh, luyn mt, vin to bng vin n.

Kim-trai ni: Hai bi thuc trn ny kh v bnh ha, u l n b,
chm chc dn lm mt bi thuc cng tt.

PHP THANG HAI TNG.

Phm dng binh ln ni qua sng, vt ni nguy him, u cn chun
b y . Nh gic trong tri thnh cao vi trng th dng cch g
tro vo thnh?

Cch lm: Lm hai tng thang, tng th nht di 30 thc ngang 4 thc,
tng th hai cng di 30 thc, ngang 3 thc 5 tc. Trc t thang tng
th hai vo trong thang tng th nht, u thang dng g rn lm then
ngang ni hai thang lm mt, di thang tng th hai ng mc st. Khi
mun ln thnh em hai thang gip lm mt bc ln thnh, tro ln thang
tng th nht, ln n u thang th em thang tng th hai vt ln trn
thnh, em mc st u thang mc vo u thnh, qun lnh bm vo m
ln. Th l ln c thnh.

PHP SNG BN NI.

Phm ngi nh gii c th ly t m ch nhiu, ly yu m ch
mnh. V nh ch ng bng ni rng, qun gic trm vn nh sng cun
bin si m n, th nn dng sng my ma bn, gic tt tan gy.

www.gamevn.com

- 131 -
Cch lm: Trc ht lm ba khu sng to, mi khu trc ly g nh
b lm mt b to 2 thc di 6 thc lm ci ct sng. Li ly g rn to
2 thc di 5 thc 5 tc, trn bng di nhn, t vo sau ci ct lm
y sng. Li ly rm tru, phn voi trn vo t gan tru, luyn thnh bn
bc ngoi ct sng v y sng dy 3 tc. Li ly da tru bao kn ngoi
t, ly dy gai buc li cho cht. Li ly t luyn nh trc p vo bn
ngoi da tru, dy 2 tc. Li ly thanh tre t thng ngoi ln t, ghp
lin cho kn, ngoi ly dy st m buc. Xong ri, mi ly ci ct ra. Li ly
di st di l, cho ng st nh vo lm l ngi. Ba khu sng u lm
nh th. Xong ri, sai th lm n dy st, mi vin n ng knh 1
thc5 tc 5 phn, ca lm hai mnh, mi mnh c b rut st i bng ci
chn, chnh gia di mt l, ly dy st m buc, t chng sang hu, hu
chng sang t, ri em dy st vn li thnh mt khi vo trong lng hai
mnh, sao cho hai mnh hp li thnh mt hn n th tt. By gi mi ly
thuc sng np vo di y sng, li ly n dy st np vo trn thuc
sng. Ba khu sng u lm nh th.

Li nh khu sng gia, nn ly ng gang trn np vo trn n
dy st. Php lm ng gang c bn hng. Ci ng m ln di 2 thc, to 1
thc 8 tc, dy 1 phn; ng m nh di 1 thc 8 phn, to 1 thc 7 tc,
dy 1 phn; ng con ln di 1 thc 5 tc, to 1 thc 6 tc, dy 1 phn; ng
con nh di 1 thc 4 tc, to 1 thc 5 tc, dy 1 phn. Bn ng, u c np
trn c, di c y bng. Trc em ng con nh nhi thuc sng vo,
xoy np trn c, np vo trong ng con ln; li nhi thuc sng vo trong
ng con ln ngoi ng con nh, cng xoy np trn c li; li np ng con
ln vo trong ng m nh, cng np thuc sng v xoy np nh trc; li
em ng m nh np vo trong ng m ln, cng np thuc sng v xoy
np li. Xong tt c ri li ly di st di mt l t ngoi ng m ln thng
sut vo cc ng con, lm l ngi, li ly dy ngi thuc lun vo, ci
u tha ca ngi thuc qun vo quanh mnh ng m ln. Li ly dy gai
buc 3, 4 ln. Li ly b chui ti buc vo ngoi da gai, ri em ui
ngi thuc xuyn ra ngoi ch dn ha chuyn vo, ri np vo trong
lng sng trn n dy st. Li ly vi giy bc mt bao n nh ln
trn cc ng st. y l cch lm khu sng gia. Cn hai khu sng bn t
bn hu th nn dng tn st di 2 thc, ly dy da nh buc thnh mt b
vo trn n dy st. Xong ri th ngoi ba khu sng y dng hai ct
hai bn t hu, mi ct cao qu thn khu sng 1 thc, u mi ct di
ngang mt l rng 2 tc, t hu i nhau. Li ly hai mnh g gip li lm
mt to 1 tc hn, ci vo l hai u ct trn ba khu sng, gia hai
www.gamevn.com

- 132 -
mnh g gip nhau li ghp ba ming g nh, ngay vo ba l pht ha ca
ba khu sng th tt. Mi u mnh g li buc mt si dy to, ri sau ly
ba si dy gai buc vo ming g nh, ui dy hp li lm mt. Khi mun
bn th rt dy y xung, t nhin c ba khu sng u n. Gic du c
php tng hnh n th cng tr thnh ngi di sui vng m thi.

4. THIN GI TRI
PHP MY GI TRI.

Phm php gi rt kh, cho nn c nhn dng cc th rng si,
bn chng, ha tin, ha cng phng b. Nhng cc php y du hay m
cng dng cng kh, cho nn Lc-kh tin sinh ch ra php my giu la
gi thnh lu, gic c qun trm vn, bc thang cao m tro ln cng
u tht nt xng tan, cn lo g n c thnh na.

Cch lm: Bn mt ly, trn u ly bn ngoi tn cng dng lin hai
ct nh di 5 tc, cch nhau hn 30 thc, li dng g rn di hn 30
thc, rng 1 thc, bn gc u c vng st. Trc em vng st ca hai
gc vn y treo ln ct ngn trn ly, cn hai gc m ngoi th b xung.
Li dng mt ci ct trong ly, cao hn lu 3 thc, u ct t bnh xe
lm thn rng rc. Li ly dy my buc vng st hai gc bn ngoi ca
tm vn, dy gc bn t chng sang gc bn hu, dy gc bn hu chng
sang gc bn t. Xong ri, li dng mt dy buc vo gia dy hai gc dt
vo trong ly ln trn ci rng rc u ct cao, u dy buc cht vo
di chn ct. Ri em to t chng cht trn tm vn. Bn mt ly u
lm nh th. Nu qun gic bc thang my tro thnh m ln, hay l n o
ly ph thnh, th ta lp tc ct t ci dy chn ct, tm vn nghing ra
m xung c.

Li sai qun o mt hc vung vc 4 thc bn trong ch gn ly,
xong ri, li ly da ln rng sng phi kh lm gi cho lnh nm trong
hc y nghe xem gic c o hang di t hay khng. Php ny thc l
thn diu.

PHP N THN GI TRI.

i tng trc ht phi bo trng thn mnh. Nu khng nh th, thng
hoc k gian ln vo c m lm hi th Nh nc cy vo u, x tc da
vo u? Cho nn lm tng ngy th nghim lnh nh Chu -phu, m th
www.gamevn.com

- 133 -
phng gian nh Trnh t, m cn lm s lo s ngay ngy nm np, h dm
ng k cy mnh m coi thng tnh mnh u! Cho nn Lc-kh tin sinh
ch ra php t my n gi tri. Gi s Kinh Kha sng li, Nhip Chnh
phc sinh, cng ch lm ngi di sui vng m thi, cn cy g v dao
gm mi nhn na!

Cch lm: Dng mt ci n ln, xoi rnh t ba tn, di n chnh
gia li lm mt l trn to hn 1 tc. Li dng mt ct g ca tri, gn
ch h mn, u ct dng mt ct st trn ng vo 5 phn, cao hn u ct
2 tc. Ri em l trn di n lng vo ct st y, tin xoay chuyn. u
n lm mt ci vng thau. Li ly hai si dy t nh, mt si ging buc
vng thau vo ci bo ca bn t, mt si ging buc vo bo ca bn hu,
tm tht li nh cch tht gii o. Li di ng sau n mt l chch, ly g
nh cm vo, na di n na trn n, lm my n. Li ly mt
ming g u di my n y tm ci vo bn ct my. Ri sau ging
dy n t vo trn my, bn trn t ba tn i dng. Nu k gian v
xng vo, ng phi dy t, n t xoay chuyn, ri ci g , dy n bt
ln, tn n bn ra.

PHP DY TIN TRI GIC.

Phm m trong dinh phi c cch phng gian; cch no nn lm
trc? Nn dng dy tin tri gic.

Cch lm: Trc dng hai ci ct ln hai bn ca tng, hai bn ct treo
hai ci n , bc n tm cc th dim tiu lu hong. Li ly dy my
chng ngang hai ct, ct bn t buc sang bn hu, ct bn hu buc sang
bn t. Li ly hai ming g rn ci vo trn dy my, liu cch ct mi bn
3 thc, hai bn u th. Li sai hai ngi khe vn hai ming g vi mi
ln rt cht. Treo chung ng u hai ming g y. Li ly hai si dy
gai buc hai ming g y ko ra ngoi ca, lm php my ng nh php
bnh inh. Xong ri, li ly mt thanh g rn cm ngang vo u hai ming
g. Li ly mt si dy da tru buc vo gia thanh g ngang y treo xung
lm mt ci vng to, liu chng ci my pht ng va ng vo gia vng
y th kho. Li o l trong vng y lm my pht ha, trong my c ngi
thuc ngm thng n n hai bn, i dng. Nu c k gian v
bc vo vng y, ng vo my th hai ming g chuyn ngc, chung
ng ku vang ln, n bt sng ln, k gian s b tri ngay.

www.gamevn.com

- 134 -
Kim-trai xt: Php ny lm nh php bnh inh. Nhng php bnh inh tht
truyn, khng th hiu c. C ti ngh: nn em hai dy gai buc hai
ming g ko ra ngoi ca hp lm mt dy, u dy th xung buc vo
ming g ngang nh di 2 tc nh ch inh, li o l di t, ly vn di
hng t trn ming l, ly g nh buc u dy t xung di l hng ca
vn. Li ly gch chn bn tm vn y, ly t ct ri bng trn mt.
Dy da tru th dng vng st trn ng knh 5 phn buc vo u dy, li
mt u lun vo vng st ri mi em buc vo g ngang trn my. Ci
u dy buc vng st cn tha r xung, nn dn chy vng quanh lm
vng trn to, chy bn ngoi quanh ci l t my.

PHP N KHE PHNG GIAN.

Phm tr tng lp dinh ng tri tt phi chun b trc phng k gian
t. Nh trong ca dinh nn lm mt ci n khe, sai th xoi ba lng bn
c ba tn. Ri sau dng gi g cao 3 thc, t n ln trn, buc li cho
cht. ng sau li dng mt ci ct cao 2 thc 5 tc, u ct lm bnh xe
nh rng rc. Li trc ci gi g cch hn 10 bc o mt l su 1
thc hn, trn nh di to, mt l y lm my t mt tm vn trn trn,
ri t ct cho bng, khng l ra. Lm nh th xong ri, bn ging dy
n ln my, t ba tn n thn, mi tn tm thuc c. Li ly mt si dy
gai nh buc my n, em dy y gc ln bnh xe, ri ko ra trc n,
buc vo tm vn trn. Nu trong m ti thch khch ca gic ln n,
chn xo lm vo tm vn trn trn ming l, vn y rt vo trong l th
si dy ng, tn u bn ra, trng l cht.

Bi thuc c tm tn.

Nha cy thu ct (tc gi l nha cy cng), ban miu, t thch ( nam
chm), in c (tc gi l khoai di).

Cc v trn gi ring ra tr c vo trong ng tre, ri em tn n b vo ng
tre ngm 3 thng 10 ngy.

PHP LI TRI YM TRI.

Trc ti tng hi thy rng: Binh php c ni Ngi nh gii
trc gi lm yu, sau t l mnh, khin ngi n m khng ngi
khin mnh n l ngha th no? Thy ni: Ly nhn m i nhc, gi l
www.gamevn.com

- 135 -
ng binh, tha thng m nh, gi l kiu binh. ng binh th c, kiu
binh th thua. Cho nn ta trc gi lm yu l mun lm cho gic kiu, sau
t sc mnh l hon ton nm s thng v ta. Ti ni: K y lm th
no? Thy ni: Ly li m nh h, gi l d gic, ly k m nh p, gi
l t k. Ly qun gic tham li m ch vi mu t k, khc g n d
nh nhau vi h d, khng c l r rng lm, cn phi ni g. V nh
qun gic mi n, khiu chin ta, ta nn yn qun khng ng, i khi nhu
kh ca gic hi suy, ri ta ra qun giao chin, gi cch thua m chy, b c
tri sch. Qun gic tt ui theo tranh cp ly tri, khi gic hn kiu, ta
li ra qun khiu chin, lm cho n tc, i n lc nh ng say, ta li
t t m lui, gic tt cho ta l nht, ri chy sut vo tri thin la. Ta nh
ph gic d nh ly trong ti.

Ti li hi: Php thin la th no?

Thy ni: Php lm, trc ly dy gai an lm li to, bn mt u c
mnh tre lm np, bn gc u c vng st, mi vng ng knh 2 tc. Li
do bn bn li y, chia trn t lm bn gc, mi gc ng hai ci cc,
mi cc cao 2 thc, cch nhau 1 thc, u cc c sut mt l trn to 2
tc 5 phn, 2 l hai cc i nhau; bn gc u th. Li dng g di o
lm bn ci ct neo, mi ci di 8 thc, ci neo mt u dng ct st to 1
tc 9 phn ng thng vo, mt u di ngang mt l to 2 tc. Li c mt
thanh g rn di 1 thc 6 tc, to 1 tc 9 phn. Bn gc u lm nh th.
n khi dng, trc ht em ci neo y qung gia hai ci cc, ly
thanh g rn cm vo nh hnh chng xay. Li ly cn g u neo cm vo
vng st bn mt li, ging li ln cao. Li dng bn ci cy nng, nng
bn ci neo ln. Xong ri li ly bn si dy buc vo chn ci cy nng
ko ra. Xong ri, li ly mt mnh vn vung 2 thc, bn gc vn y di
hai l, li sai ngi o chnh gia mt ci h vung su 2 thc, trn
nh di to, em mnh vn vung y t ln trn h, ri ko dy y buc
vo l bn gc vn vung y. Trn li treo cc th ao, thng, tn, ,
ngoi li lm sn nh st nh kiu nh tri. Nh gic n y, qun
gic tham li, khng ng tranh nhau cp tri, xo vo vn vung sp
xung, dy git cy nng bn mt xung, m li sp chp ht.

PHP CH INH GI THY TRI.

www.gamevn.com

- 136 -
Phm khi thy chin, dng chin thuyn kt lm thy tri, ban m ng phi
c cch phng gian, nu khng phng gian th khng phi l tr tng.
Mun phng gian phi lm php t chung.

Cch lm: gia sng dng hai ci ct cao 4 thc, cch nhau 10 thc,
u ct gc mt ci g ngang lm ch inh, hai ct u th. Hai bn ci g
ngang ca mi ct treo hai ci thanh la ng. l php ct ch inh
ngang sng. Li i t hai ct y ra ngoi 10 thc, bn t bn hu cng
dng hai ct ch inh, cng treo thanh la nh trc (Cng thanh la ngang
sng v hai bn t hu l 8 ci). Trc mi thanh la dng mt cn tre cao
va n chnh gia thanh la, di mi cn tre trong y nc u ng
cc ngn, u cc lm bng. Ri buc dy gai vo mi u cnh tre, u
dy li buc vo ci g ngang. Li em cn tre ko xung un thnh hnh
cung, t trn u cc bng, ly ln; tm cc u th. Mi hn li
buc bng dy gai, u cc dy gai y hp lm mt, li dng mt si dy
gai di 100 bc hay 50 bc buc vo hn , ko ra bn ngoi m chng
ngang sng. Nu c thuyn gic ban m ln vo thy tri, mi cho ng
vo dy chng ngang sng th cc hn u cc u ri xung m cn
tre u p vo thanh la ku vang ln th ta bit ngay. l php t ch
inh gi thy tri.

PHP LM C XEM HNG GI.

Gi l hiu lnh ca tri, cho nn bit xem gi th iu hay bit trc
v iu khng hay cng bit trc. Nh sp hng binh m khng bit xem
hng gi th bit u lnh d m lm theo hay trnh i. Mun xem hng
gi th trc lm c xem gi.

Cch lm: Ngoi ca tri, dng mt ci ct cao vi mi thc, trn u
ct t mt ci bnh xe cng mt con diu bng g, c ci c nh nh hnh
u ct bum. Li ly 10 cn lng ui g kt lm mt si dy di bng ci
ct, buc vo sau ui diu g, u dy th xung; li ly lng ngan kt lm
mt bp nh hnh hoa cc; li ly mt si dy gai nh bng si dy lng y
buc vo u m diu g; u dy th xung buc mt hn st, xem
hng gi. Nu c gi th con diu g chuyn ng theo m dy lng bay
ln. Mun bit hng gi th dng mt si dy t nh buc vo di bp
lng hoa cc ca dy lng, buc qua sang gp ci dy c hn st m diu.
Ri dng a bn c kim ch nam t di ci dy ngang y th bit hng
gi bn phng tm mt.
www.gamevn.com

- 137 -

III. Qun c
PHP DY QUN NH GIC.

Phm ngy thng c thc, tt c qun c; nh gic xm lng,
cng c k sch. Nu khng c k sch th trong lc vi vng lm sao c th
ng bin c. Ct yu c 15 php: Mt l qua ch him phng nguy; hai l
xt np phc; ba l phng nc c; bn l qua cu phi cn thn; nm l
dng la chng la; su l ly nhn i nhc; by l ly nhc ch nhn;
tm l nhc nhn p i; chn l h trng thanh th; mi l trnh ch
thc nh ch h; mi mt l ly h lm thc; mi hai l ly thc lm
h; mi ba l phng gian xt bin; mi bn l chn t lp dinh; mi
lm l cn thn thin thi.

iu th nht. V nh ln vo ci gic, gp ch ng bng ni rng th nn
kt trn. Nu gp ni sng him tr, th sai ngay qun kiu k du binh i
trc. Nu thy g cao rm rp, ni hang gp ghnh, th tin qun t t tin
chm i hu qun, khng c cch tuyt gin on. y l yu lc
qua him phng nguy.

iu th hai. Nu nh ng ci d tin; cng sai du binh ln ch ni g
cao, t hu tin hu xem xt k cng, nu thy ch no chim chc bay ln,
vn chn chy lon, hoc cy c khng gi m ng v bi t m tri,
di ch y hn c phc binh, th du binh quay v bo cho ch tng, dng
xe kt trn m ng li, i xem th gic lm sao. y l yu lc xt
np phc.

iu th ba. Nh mi vo cho t l, nc sui cng nn cn thn. Nu
mnh cha quen thy th, khng nn ung nc l mt; s qun gic trn
dng b thuc c vo nc l hai; nc l mnh cha r tnh khng nn
ung l ba; ma h nng nc, khi c nghi ngt, nc t trn cao chy
ung, hoc sc en m nhiu hoa, hoc sc m nhiu cht phn, hoc
c m mi chua mn, cng khng nn ung l bn; hoc ma ng ma l,
di ni nhiu khe v mch nc phun ra, l cy c ngm nt thnh c,
cng khng nn ung l nm; hoc t y sng ni c nhiu rn c c c,
cng khng nn ung l su. Nu bt c d phi ung, th sai qun chn
ch t vng, o xung 3 thc, ly mt hn t v hng hong, chu sa,
www.gamevn.com

- 138 -
mi th 1 lng, bch phn 1 ng cn, cam tho 3 ng cn, mui mt t,
u tn nh ra b vo nc quy u, mi ngi ung lt d mt chn, ri
th sau tha h ung nc cng khng trng c. y l yu lc phng
nc c.

iu th t. Vo su ci gic, gn n ng xung yu, cht thy t mi,
trn t c kh nh chy, th di ch y ng c tr ngy g, phi d xt
k lng, ri mi nn i. Nu i qua cu cng ca gic, th trc ly
nng m cht ln th ri mi nn i, khng cn thn nh th thi s xy ra
tai nn sp . y l yu lc qua cu.

iu th nm. Ha cng khng cn phi i mt trng phm vo cc sao
C Tt Dc Chn cng c; nu gic di gi ta u gi cng c th
dng c. Nu ta di gi, gic u gi phng la xung, th ta cng
phng la ngay, la ca gic n ni, la ca ta tt, ta nn nhm ch t
en (ch t chy) m trnh, gic dng ha cng cng khng lm g
c. y l iu ct yu ly la chng la.

iu th su. Xut chin phi xt a hnh, cho nn ngi nh gii tt
trc chim a li, by thnh th trn i ra qun. Binh php ni
Ngi gii nh khin ngi n m khng b ngi khin n, l ngha
th y. Nu qun gic mi n, c trng cha nghim, binh m cha chnh,
th chia qun m nh gp. Cho nn Binh php ni nh nh nc sng
v, nh nh sm ng vang, cng l ngha y. Nu nh ng trc c g
cao rng ni, th qun ta chim ngay ly lm a li, nu c giao chin
th ly y lm ch phc binh, nu c cp bch th ly y lm qun tip
vin, tin yn i ngi nga ca ta. y l yu lc ly nhn i nhc.

iu th by. Nu qun gic trc chim c a li, hoc ni rng g
ng, hoc ng bng ni rng, m qun ta mi n, vi vng cha yn,
ch giao chin ngay. Tc chia qun lm dng binh, nghi binh, l k thay
i nhau ra nh, chng qun gic, i n khi ngy gn ti, gic mi
mt i kht, qun mun nh m tng do d, tng mun nh m qun
dng dng, by gi ta mi gp sai du binh tin thng ln ch kn bn ni m
phao tin l nh tri gic hoc i cp lng gic, th th tnh gic cng
ng vc, lng qun bi ri, th trn ri ren. By gi ta em sng v tn la,
n khe, cung cng m nh, nh t nh hu, nh trc nh sau, khin
cho qun gic u ui khng cu c nhau. y l yu lc ly nhc ch
nhn.
www.gamevn.com

- 139 -

iu th tm. Hai bn by trn nh nhau, qun gic khe mnh, mt tin
mt lui, lm k thay i nhau ra vo quy qun ta, m qun ta th mi
nhc i kht, khng th nh c, th th ta chia qun ngay lm ba i:
i th nht lm dng binh, mt thun mt nghch, va nh va gi,
chng qun gic. i th hai lm nghi binh, nghim chnh c x, ching
trng nh lun, h v qun trc. i th ba th t ni nm cm, bp
mi ngy mt thm v cha lng c dng gp, ngy m ct lt. Th l
qun gic ct lt nhau ta cng ct lt nhau. Nh th th du gic nh
m nh ngy qun ta cng khng mi mt. y l yu lc nhc nhn p
i.

iu th chn. Tri gic lin lc di rng, m binh nga c t, th l gic
h trng thanh th. Ta nn xut k bt m nh p, hoc i n m m
cp tri gic; gp sai qun gi ng xung yu phng n n chp
mnh. y l yu lc h trng thanh th.

iu th mi. Hai trn tng ng, th nh nm sng nhau, th ta dm
gic m nh trc l c. Cho nn ngi gii nh nh vo lc khng
ng, nh vo ch khng phng, hoc ct lng ca ch, hoc chn vin
ca n, hoc n ng sang sng m nh, hoc i n mt mi tn lon
m nh, hoc chn ngun ly nc, hoc chn c bn ng ng, u do
mt lng liu nh m thi. Cho nn Tn t ni Ngi gii nh ng
trn chn tng tri, trnh ch thc nh ch h, l ngha th y.

iu mi mt. Qun ta mi thng, th gic hi suy, m c tin gi thi
ng c x, th m y nn phng gic cp tri. Nn gp sai du binh i
trc phc chn ng gic v, ri sai tinh binh mai phc ch kn hai bn
ng. Cn trong tri th gi lm th yu, hoc c x ri lon, hng ng
ba bi, gic t cho l ta kiu m khng phng b, c xng vo khng ng
g. By gi ta pht hiu lnh mt ting, qun phc u ni dy, qun gic tt
b tri ht. y l yu lc ly h lm thc.

iu th mi hai. Qun gic ng tri lu ngy, cht mt hm bp nu
thm nhiu, tt l gic sp b tri m trn, cho nn gi thm bp nu
nh la ta. Ta lp tc sai du binh mai phc ch ng him yu, i gic
qua m nh, th no cng c. y l yu lc ly thc lm h.

iu mi ba. Qun gian bin tr nhiu mi, cn phi xem xt, phm t tc
www.gamevn.com

- 140 -
gian di, lm cho lng qun sinh bin, tt l trong c c mu. Hoc dng
vn t ch nho, hoc ly cy c lm im tin, hoc dng ngn ng m th
d, hoc dng ting chim mung, cc c mu y l ng s. Nn dng mt
vi ngi tm phc, cho ln vo trong qun gic gi lm b ng m thm
thnh h thc, th bit c bin. y l yu lc phng gian xt bin.

iu mi bn. Chn t ng dinh, cn phi cn thn, cho nn ngi tr
tng ng n ng dinh tt chn a li. Nh trc c thy o, vn ti
lu thng, bn t c ni cao, bn hu c ng bng, th c th ng qun
c. Nu l ch sng h ngi khe, bn mt quanh co, th khng nn ng
tri, s qun gic ct t ng i th tin lui khng thng. Cho nn ngi
tr tng hnh binh, khng hng vo g cao, khng n dng nc, ng
trc c nc khng tin, ng sau c khe khng lui, hoc bi sng bn t
lin sang g bn hu, hoc mt bn g ni mt bn sng h, t y u nn
king k. y l yu lc chn t ng dinh.

iu mi lm. Nu lp tri, v ma xun h khng nn ng gn ch cy
c rm rp, s gic tin nh ha cng. V ma thu ng khng nn ng
gn ch ni cao khe sui, s gic tha th nm nc m chp qun ta. Vic
hnh binh cng nn cn thn. y l yu lc cn thn thin thi.

PHP GI THNH CHNG GIC.

Phm binh l hung kh. Thnh nhn ni Lm s th lo ngh, hay mu mi
thnh cng. Phm lc ngy thng, hiu lnh nghim minh, qun c tp
thuc, th n lc lm s, khng n hoang mang lung cung, m lc gi
thnh khng n ni hng vic. Cho nn ngi tr tng lp dinh ng tri,
trc ht phi nghim hiu lnh. Nh tri no c gic nh vo th tri y
trc ni hiu trng cc tri khc cng ni hiu trng, lm thanh th m
ng xa; tri no khng c gic th chnh b binh m ng cu. iu y
thnh l ri. Trong lc vi vng, c nhanh nh tr bn tay, nu khng chun
b th mt chc mt lt, dinh tri khng phi ca mnh ri. Cho nn dinh
no c gic n trc th dng ngay ha phong, ha pho, ha tin m
chng. Nu qun gic n st di thnh th dng mc st mc bay m nm,
ci g cng phi chun b trc. Nu gic em rm c lp ho th ta em tn
la qu la m bn t nhng rm c v kh gii bng g ca gic. Gic
bc thang my leo ln thnh, th ta em g nm xung, bn xung, t l
nu chy st m rt xung, hoc ly vi bt gim nng m vung xung. hoc
ng ct, thuc c m vi xung. Nu qun gic nh kin leo thnh, th
www.gamevn.com

- 141 -
dng i st rng si m nh. Nu gic tay bm vo tng m leo, th dng
ci i lin m nh, hoc ly ba m cht tay gic. Nu gic dng xe hc
m ph thnh th ta dng vng st, vng g, du ri m chng. Nu gic
dng thang bu vo thnh m ln, th ta dng chng nng m chng. Nu
gic dng la g m c thnh th ta dng xa trc, di st, uc ui n m
ph. Nu gic bn sng n th ta cng mn vi m ch. Nu gic dng a
o m n nh, th ta dng php nghe di t, o ging m n, dng
ha cu, pho tch lch v binh kh tp m hi. Nu gic ln lu cao m
xung thnh th ta dng ha thng ha tin m t, hay l dng ng thuc
c m ti. Nu gic dng ha cng m t thnh th ta dng ti nc, ng
t m nm xung, v dng chi gai gip bn m ch. Nu gic t ca
thnh th ta dng ct t m gip. Nu gic ph n tng t th ta dng n
tng g m chng. Nu gic nh ph ca thnh th ta dng xe sng xe
gm m chng. Cc phng trn ny, ci g cng r rng y , y l
php ca c nhn, mt bn nh mt bn gi. Nhng tha th khc nhau,
xa nay khc li cho nn ngi tr tng lm c ng bin, mu nhim l
trong lng, cng khng nn kh kh cu n. Tn t ni ngi gii gi giu
di chn ln t, li y thc l diu vy.

Trn trng cm n
- yevon (lichsuvn.info) cho ton bi ni chung, c bit l phn Qun phc,
Gip tr.
- nhinho (gamevn.com) - phn Qun i i Vit v cc cuc chin v chp
nh h cc n v qun i i Vit sau khi c phc dng 3D.
- phananhtom (gamevn.com) - phc dng 3D cc n v qun i Vit.
- sukhoi27v (vndefence.info) cho phn Thy qun i Vit

Ki Thuat Quan Su Dai Viet

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ki Thuat Quan Su Dai Viet

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

K thut qun s i Vit Tng hp bi zDragonFlyz www.hoangsa.

You might also like