Giao Trinh Kinh Doanh Quoc Te - Hong Yen

I. Kinh doanh quc t ............................................................
4
II. Mi trng kinh doanh quc t.........................................7
III. Ton cu ha .................................................................12
I. M!c "#ch$ "i t%ng & n'i dung nghi(n c)u...............**
I. Mi trng ch#nh tr+$ ,i trng -h.- /0 .......................14
II. Mi trng kinh t ........................................................121
3inhua4 5/o6ing 7ar,8ur9an inco,: ga- ;to-< goa/$
htt-4==chinadigita/ti,:6.n:t=2221=21=>inhua8c/o6ing87ar,8
ur9an8inco,:8ga-8to-8goa/=.........................................1*1
III. Mi trng &?n ha .....................................................11@
I. Mi trng thAng ,Bi ton cu ..................................22*
II. Mi trng "u t ton cu ..........................................*2@
I. 5hin /%c kinh doanh quc t ....................................*77
II. 5.c /oBi hCnh chin /%c kinh doanh quc t................42D
III. 5A cEu tF ch)c thit k th:o chin /%c kinh doanh quc
t ........................................................................................4*1
I. ThG, nhH- th+ trng quc t .......................................417
II. 5.c -hAng th)c thG, nhH- th+ trng quc t ...........4@2
III. IJa chKn -hAng th)c thG, nhH- th+ trng quc t .111
Ti /iLu tha, khMo4............................................................1@*
1
LI M U
M't trong nhNng >u hOng /, thaP "Fi ton 9'
".ng kQ c!c diLn th giOi trong 6ut hAn nhiRu thH- kS &Ta
qua ch#nh / tc "' t?ng trUng nhanh & /i(n t!c cVa kinh
doanh quc t. Kinh doanh quc t "%c hiQu / &iLc ra
c.c quPt "+nh "u t trong 6Mn >uEt hoWc trao "Fi$ ,ua
9.n & cung cE- hng ha & d+ch &! tr(n -hB, &i &%t
qua 9i(n giOi cVa ,'t quc gia$ tr(n th+ trng khu &Jc &
th+ trng ton cu. XQ ra "%c c.c quPt "+nh giY- kinh
doanh quc t thnh cng$ ,Zi doanh nghiL- -hMi c hiQu
9it &R ,i trng kinh doanh quc t$ " / 6J kh.c 9iLt
giNa c.c quc gia &R ch#nh tr+$ -h.- /uHt$ kinh t & &?n
ha$ " / qu. trCnh ton cu ha ngP cng 6Gu 6[c trong
hoBt "'ng 6Mn >uEt ton cu c\ng nh th+ trng ton cu.
]goi ra$ &iLc hiQu 9it &R c.c /oBi hCnh chin /%c kinh
doanh quc t & c.c -hAng th)c thG, nhH- th+ trng
quc t c\ng giY- cho c.c doanh nghiL- "a ra "%c /Ja
chKn hoWc quPt "+nh "Yng "[n trong hoBt "'ng kinh
doanh quc t cVa ,Cnh.
5.c doanh nghiL- iLt ]a, 9an "u tha, gia h'i
nhH- kinh t quc t$ thJc hiLn c.c hoBt "'ng kinh doanh
quc t qua hoBt "'ng >uEt nhH- khû$ nhng &Oi trCnh "'
kinh t ngP cng "%c nGng cao$ n?ng /Jc cBnh tranh cVa
doanh nghiL- "%c cMi thiLn$ &iLc >GP dJng & -h.t triQn
c.c hoBt "'ng kinh doanh quc t$ "u t ra nOc ngoi
cVa c.c doanh nghiL- iLt ]a, trong tAng /ai / >u
hOng ngP cng -hF 9in. 5h#nh &C &HP$ kinh doanh quc
t / ,'t trong nhNng ,n hKc giY- cung cE- cho c.c 6inh
2
&i(n c_ nhGn kinh t$ kinh doanh quc t c kin th)c cn
thit & nhNng k` n?ng cA 9Mn trong kinh doanh quc t.
ai.o trCnh Kinh doanh buc t "%c thit k &
6oBn thMo dJa tr(n c.c gi.o trCnh Kinh doanh buc t cVa
coa Kd$ "%c >uEt 9Mn n?, 222e dnh cho c.c chAng
trCnh quc t$ giMng dBP ngoi coa Kd. ]goi ra$ trong
qu. trCnh 9i(n 6oBn gi.o trCnh$ chYng ti "f chY trKng "n
"iRu kiLn & "Wc "iQ, cVa iLt ]a, "Q "a &o nhNng n'i
dung -hg h%- & thit thJc.
ai.o trCnh kinh doanh quc t 9ao gh, 1 chAng.
TH- thQ t.c giM tha, gia 9i(n 6oBn gi.o trCnh nP 9ao gh,4
Ti jhB, Th+ chng kn l 9i(n 6oBn 5hAng 1 & 5hAng
4m jai$ Ti ]guPnn cong onh l 9i(n 6oBn 5hAng 2 &
5hAng 1m Thi \ X)c 5ng l 9i(n 6oBn 5hAng *m &
Ti jhB, Th+ chng kn l TrUng p' ,n Kinh doanh
buc t /, chV 9i(n.
p' ,n Kinh doanh buc t >in chGn thnh cM,
An pan ai., ciLu trng XBi hKc ]goBi thAng$ pan
Ifnh "Bo Khoa Kinh t & Kinh doanh buc t$ jhqng
buMn /0 Khoa hKc$ jhqng buMn /0 rJ .n "f chs "Bo$ tBo
"iRu kiLn & "ng g- nhNng 0 kin qu0 9.u trong qu.
trCnh 9i(n 6oBn gi.o trCnh nP. MWc dg "f c nhiRu c g[ng
nhng do "GP / /n "u ti(n gi.o trCnh "%c 9i(n 6oBn n(n
ch[c 6t khng tr.nh khui nhNng thiu 6t & hBn ch. vEt
,ong nhHn "%c nhNng 0 kin nhHn >wt$ "ng g- cVa c.c
"'c giM.
c ]'i$ th.ng e n?, 2212
Ti jhB, Th+ chng kn x5hV 9i(ny
*
CHNG 1: TNG QUAN V KINH DOANH
QUC T
I. Kin !"#n $%&' ()
1. K*i ni+,
Kinh doanh x9u6in:66y th:o c.ch hiQu thng thng
/ &iLc thJc hiLn c.c hoBt "'ng 6Mn >uEt$ ,ua 9.n$ trao "Fi
hng ha hoWc d+ch &! nhz, ,!c "#ch 6inh /%i. Th:o IuHt
doanh nghiL- iLt ]a, 6 @2=2221=bc11$ kinh doanh
"%c "+nh ngh{a / ;&iLc thJc hiLn /i(n t!c ,'t$ ,'t 6
hoWc tEt cM c.c cng "oBn cVa qu. trCnh "u t$ tT 6Mn >uEt
"n ti(u th! 6Mn -h^, hoWc cung )ng d+ch &! tr(n th+
trng nhz, ,!c "#ch 6inh /%i|. bua "+nh ngh{a tr(n$ ta
c thQ thEP kinh doanh cA 9Mn / hoBt "'ng "u t nhz,
thu "%c /%i nhuHn tT hoBt "'ng "u t ". coBt "'ng
kinh doanh c\ng c thQ / nhNng hoBt "'ng kinh doanh
"An giMn$ nhu /} nh ,'t qu.n nOc$ ,'t qu.n -hU 9(n
"ng & c\ng c thQ / nhNng hoBt "'ng kinh doanh quP
, /On nh ,'t nh ,.P 6Mn >uEt thw- c.n$ ,'t nh ,.P
/Kc du haP ,'t hL thng 6i(u th+...
Kinh doanh quc t xint:rnationa/ 9u6in:66y$ hiQu
"An giMn$ / &iLc thJc hiLn hoBt "'ng "u t &o 6Mn >uEt$
,ua 9.n$ trao "Fi hng ha hoWc d+ch &! nhz, ,!c "#ch
6inh /%i c /i(n quan tOi hai haP nhiRu nOc & khu &Jc
kh.c nhau. rJa &o "+nh ngh{a cVa kinh doanh$ ta c thQ
"+nh ngh{a Kinh doanh quc t / &iLc thJc hiLn /i(n t!c
,'t$ ,'t 6 hoWc tEt cM c.c cng "oBn cVa qu. trCnh "u
t$ tT 6Mn >uEt "n thAng ,Bi hng ha & d+ch &! tr(n
c.c th+ trng &%t qua 9i(n giOi cVa hai haP nhiRu quc
4
gia &C ,!c "#ch 6inh /%i. Kinh doanh quc t c\ng c thQ
nhNng hoBt "'ng "An thun /i(n quan tOi &iLc >uEt khû
haP nhH- khû hng ha & d+ch &! cVa ,'t cng tP.
]hng c\ng c thQ kinh doanh quc t / nhNng ,Bng
/Oi kinh doanh "a quc gia$ hoWc >uP(n quc gia hoWc
tr(n -hB, &i ton cu. ]hNng ,Bng /Oi nP c hL thng
quMn tr+ & kiQ, 6o.t rEt -h)c tB- , hoBt "'ng "u t &o
6Mn >uEt "%c quPt "+nh U ,'t nAi$ hL thng -hGn -hi
& ti(u dgng /Bi "%c -h.t triQn U ,'t khu &Jc kh.c tr(n
th giOi.
-. ./, 0i1 23' 2i4, '5# "/( 26n7 8in !"#n
$%&' ()
Kinh doanh quc t /i(n quan tOi hoBt "'ng kinh
doanh tr(n -hB, &i quc t$ c thQ / tT hai nOc trU /(n
c thQ /i(n quan tOi ,'t 6 haP nhiRu nOc tr(n -hB, &i
ton cu. Kinh doanh quc t 9+ t.c "'ng & Mnh hUng
/On 9Ui c.c ti(u ch# & c.c 9in 6 c t#nh ,i trng quc
t$ ch~ng hBn nh hL thng /uHt -h.- cVa c.c nOc$ th+
trng hi "o.i$ 6J kh.c 9iLt trong &?n ha haP c.c ,)c
/B, -h.t kh.c nhau giNa c.c nOc. Xi khi nhNng ti(u ch#
haP 9in 6 nP gn nh khng Mnh hUng haP c t.c
"'ng nhiRu "n hoBt "'ng kinh doanh n'i "+a cVa ,'t
doanh nghiL-. 5hYng ta c\ng c thQ ni rzng kinh doanh
n'i "+a / ,'t trng h%- "Wc 9iLt hBn ch cVa kinh doanh
quc t
M't "Wc "iQ, nFi 9Ht kh.c cVa kinh doanh quc t
" / c.c hfng quc t hoBt "'ng trong ,'t ,i trng c
nhiRu 9in "'ng & /uHt chAi "i khi c thQ rEt kh hiQu$
c thQ "i /H- &Oi nhau khi 6o 6.nh &Oi kinh doanh n'i "+a.
1
Tr(n thJc t$ &iLc thJc hiLn c.c hoBt "'ng kinh doanh
quc t thJc 6J khng ging nh chAi ,'t trq 9ng ,Oi
, ging nh chAi nhiRu trq 9ng kh.c nhau , trong "
nh quMn tr+ quc t -hMi hKc "%c c.c Pu t "Wc thg tr(n
6Gn chAi. 5.c nh quMn tr+ rEt nhanh nhBP trong &iLc tC, ra
nhNng hCnh th)c kinh doanh ,Oi ".- )ng "%c 6J thaP
"Fi cVa ch#nh -hV nOc ngoi &R c.c /{nh &Jc u ti(n$ &
tT " tBo /H- "%c c.c /%i th cBnh tranh hAn 6o &Oi c.c
"i thV cBnh tranh kw, nhanh nhBP hAn.
5.c nguP(n t[c chV "Bo "i &Oi ,'t doanh nghiL-
khi tha, gia &o hoBt "'ng kinh doanh quc t /un -hMi
c c.ch ti- cHn ton cu. 5.c nguP(n t[c chV "Bo cVa ,'t
doanh nghiL- c thQ "%c "+nh ngh{a /i(n quan tOi 9a
,Mng ch#nh$ " / 6Mn -h^, cung cE- trong ,i quan hL
&Oi -h!c &! th+ trng no$ c.c n?ng /Jc chV cht & c.c
kt quM. Khi >GP dJng c.c k hoBch kinh doanh quc t$
c.c hfng -hMi ra c.c quPt "+nh /i(n quan tOi &iLc trM /i
cGu hui4 Hng s bn sn phm g cho ai? V hng c th
c c ngun cung ng t !u " cung ng nh th#
no? X / hai cGu hui /i(n quan tOi Mark:ting &
iourcing xth+ trng 6Mn -h^, "u ra & th+ trng 6Mn
-h^, "u &oy. iau khi ra "%c c.c quPt "+nh tr(n$ hfng
cn -hMi c! thQ ha c.c &En "R /i(n quan tOi nguhn nhGn
/Jc$ quMn tr+$ t#nh 6U hNu & ti ch#nh "Q trM /i cGu hui4
V$i ngun %&c no hng s t'in (hai cc chi#n %c t')n?
]i ,'t c.ch kh.c$ hfng 6t -hMi tC, ra nguhn nhGn /Jc
-hg h%-$ khM n?ng ch+u rVi ro & nguhn /Jc ti ch#nh cn
thit. Ti- "n / &En "R /i(n quan tOi /, th no "Q c
thQ kiQ, 6o.t & >GP dJng "%c cA cEu tF ch)c -hg h%-
@
"Q triQn khai thJc hiLn nhNng &En "R tr(n. cui cgng
,'t n'i dung /i(n quan tOi quan hL cng chYng$ c'ng
"hng c\ng cn hfng -hMi quan tG, khi triQn khai k hoBch
kinh doanh quc t cVa ,Cnh.
II. M9i (:;<n7 8in !"#n $%&' ()
1. M9i (:;<n7 8in !"#n $%&' ()
Kinh doanh quc t kh.c 9iLt 6o &Oi kinh doanh n'i
"+a do ,i trng thaP "Fi khi ,'t doanh nghiL- ,U r'ng
hoBt "'ng cVa ,Cnh &%t ra ngoi 9i(n giOi quc gia.
Thng thng$ ,'t doanh nghiL- hiQu rEt r &R ,i
trng trong nOc nhng /Bi kw, hiQu 9it &R ,i trng
U c.c nOc kh.c & do &HP doanh nghiL- -hMi "u t thi
gian & nguhn /Jc "Q hiQu &R ,i trng kinh doanh ,Oi.
Mi trng kinh doanh quc t / ,i trng kinh doanh
U nhiRu quc gia kh.c nhau. Mi trng nP c nhiRu "Wc
"iQ, kh.c 9iLt 6o &Oi ,i trng trong nOc cVa doanh
nghiL-$ c Mnh hUng quan trKng tOi c.c quPt "+nh cVa
doanh nghiL- &R 6_ d!ng nguhn /Jc & n?ng /Jc. C c.c
doanh nghiL- khng c khM n?ng kiQ, 6o.t "%c ,i
trng 9(n ngoi n(n 6J thnh cng cVa doanh nghiL- -h!
thu'c /On &o &iLc c.c doanh nghiL- th#ch )ng nh th
no &Oi ,i trng nP. ]?ng /Jc cVa ,'t doanh nghiL-
trong &iLc thit k & "iRu chsnh n'i /Jc "Q khai th.c "%c
c.c cA h'i cVa ,i trng 9(n ngoi & khM n?ng kiQ,
6o.t c.c th.ch th)c "Wt ra cVa ,i trng 6t quPt "+nh 6J
thnh 9Bi cVa doanh nghiL-.
-. N6i !%n7 '5# ,9i (:;<n7 8in !"#n $%&' ()
7
Mi trng kinh doanh quc t thng 9ao gh,
,i trng ch#nh tr+$ -h.- /uHt$ ,i trng kinh t$ ,i
trng &?n ha.
Mi trng ch#nh tr+ / "R cH- tOi ch#nh -hV$ ,i
quan hL giNa ch#nh -hV &Oi doanh nghiL-$ & ,)c "' rVi
ro ch#nh tr+ U ,'t nOc. Kinh doanh quc t c ngh{a /
-hMi /, &iLc &Oi c.c , hCnh ch#nh -hV kh.c nhau$ c.c
,i quan hL & ,)c "' rVi ro kh.c nhau.
Tr(n th giOi$ thn tBi nhiRu hL thng ch#nh tr+ kh.c
nhau$ &# d! c.c nOc dGn chV "a "Mng$ c.c nOc ,'t "Mng$
nOc quGn chV /H- hin$ nOc quGn chV chuP(n ch hoWc
nOc "'c ti chuP(n ch. ]goi ra$ ch#nh -hV cqn thng
thaP "Fi 9Ui c.c /0 do kh.c nhau nh th:o c.c cu'c tFng
tuPQn c_ thng thng$ haP 9u c_ 9Et thng$ cht$ "Mo
ch#nh$ chin tranh. Mi quan hL giNa doanh nghiL- &
ch#nh -hV U c.c nOc kh.c nhau c\ng kh.c nhau. 5 thQ U
,'t nOc$ doanh nghiL- "%c ".nh gi. cao$ / nguhn tBo
"'ng /Jc t?ng trUng cVa nRn kinh t. ]hng c\ng c thQ
U ,'t quc gia kh.c$ doanh nghiL- 9+ ".nh gi. ti(u cJc
nh nhNng tF ch)c 9c /'t 6)c /ao "'ng cVa ngi cng
nhGn. coWc U ,'t quc gia kh.c$ &ai trq cVa doanh nghiL-
c thQ ".nh gi. ,ang /Bi cM /%i #ch & hBn ch. Mi quan
hL giNa doanh nghiL- & ch#nh -hV c thQ kh.c nhau$ thaP
"Fi tT ,i quan hL t#ch cJc tOi ti(u cJc -h! thu'c &o /oBi
hCnh doanh nghiL- hoBt "'ng$ &o ,i quan hL &Oi ngi
dGn U nOc 6U tBi & ngi dGn U nOc "u t. XQ hoBt
"'ng kinh doanh quc t hiLu quM$ ,'t doanh nghiL- quc
t -h! thu'c &o quan "iQ,$ nhEt tr# cVa ch#nh -hV nOc
D
ngoi & cn -hMi hiQu 9it &R ,Ki kh#a cBnh /i(n quan tOi
,i trng ch#nh tr+.
M't ,i quan tG, "Wc 9iLt cVa c.c doanh nghiL-
kinh doanh quc t / ,)c "' rVi ro ch#nh tr+ tBi ,'t quc
gia c! thQ. vVi ro ch#nh tr+ / khM n?ng c.c hoBt "'ng cVa
ch#nh -hV ,ang /Bi nhNng kt quM khng ,ong ,un cho
doanh nghiL- &# d! nh quc hNu ha ti 6Mn "u t$ haP
c.c quP "+nh haP ch#nh 6.ch quP "+nh hBn ch c.c hoBt
"'ng cVa doanh nghiL-. Thng thng$ rVi ro g[n /iRn &Oi
t#nh 9Et Fn & ,'t nOc "%c coi / 9Et Fn$ haP c ,)c "'
rVi ro ch#nh tr+ cao nu nh ch#nh -hV dn 9+ thaP "Fi$ c
9Et Fn >f h'i$ c 9Bo /oBn$ c.ch ,Bng nFi dHP haP chin
tranh$ khVng 9$ &Gn &Gn... 5.c doanh nghiL- thng u
ti(n c.c quc gia Fn "+nh & c #t rVi ro ch#nh tr+$ thu nhH-
cVa doanh nghiL- cn "%c t#nh to.n tr(n cA 6U cVa c.c rVi
ro. Xi khi c.c doanh nghiL- thng kinh doanh tBi c.c
quc gia khi c.c rVi ro tAng "i cao. Trong trng h%-
nP$ c.c doanh nghiL- 6t quMn tr+ & kiQ, 6o.t rVi ro
thng qua 9Mo hiQ,$ quPRn 6U hNu & quMn tr+ doanh
nghiL-$ kiQ, 6o.t cung )ng & th+ trng$ chAng trCnh hZ
tr% ti ch#nh...
Mi trng kinh t giNa c.c nOc kh.c nhau c\ng
kh.c nhau. 5.c nOc &R ,Wt kinh t thng "%c chia ra
/, 9a /oBi ch#nh l nOc -h.t triQn hoWc nOc cng nghiL-
-h.t triQn$ nOc "ang -h.t triQn & nh, c.c nOc chH,
-h.t triQn. TBi ,Zi ,'t nh, nOc$ c.c chs 6 &R kinh t
kh.c nhau nhiRu nhng chV Pu c thQ cho rzng c.c nOc
-h.t triQn / nOc giu$ nOc "ang -h.t triQn / nOc "ang
chuPQn "Fi tT ngho 6ang giu hAn & c.c nOc ngho. iJ
e
-hGn 9iLt &R ,i trng kinh t giNa c.c quc gia nP chV
Pu dJa tr(n chs 6 thu nhH- quc dGn tr(n "u ngi
xarj=ngiy. M)c "' -h.t triQn kinh t cVa ,Zi nOc
c\ng quPt "+nh &R nRn gi.o d!c$ cA 6U hB tng$ cng
nghL$ ch?, 6c P t & c.c /{nh &Jc kh.c. ]Oc c ,)c
"' -h.t triQn kinh t cao 6t c chEt /%ng cu'c 6ng cao
hAn c.c nOc c ,)c "' -h.t triQn kinh t thE-.
]goi &iLc -hGn nh, nOc dJa tr(n ,)c "' -h.t
triQn kinh t$ c.c nOc cqn "%c -hGn /oBi dJa tr(n thQ ch
th+ trng l c thQ / nOc c nRn th+ trng tJ do$ hoWc
nRn kinh t k hoBch tH- trung hoWc nRn kinh t hZn h%-.
]Rn kinh t th+ trng tJ do / nhNng nRn kinh t ,
ch#nh -hV #t t.c "'ng &o c.c hoBt "'ng kinh doanh$ c.c
quP /uHt th+ trng nh quP /uHt cung cu$ quP /uHt gi. tr+
"%c &Hn hnh "Q ra c.c quPt "+nh &R khGu 6Mn >uEt &
gi. cM. ]Rn kinh t k hoBch tH- trung / nRn kinh t tBi "
ch#nh -hV quPt "+nh &iLc 6Mn >uEt & gi. cM dJa tr(n
nhNng dJ 9.o &R cu & khM n?ng cung th:o ,ong ,un.
]Rn kinh t hZn h%- / nRn kinh t tBi " ,'t 6 hoBt "'ng
"%c "iRu tit 9Ui cung cu th+ trng & ,'t 6 hoBt "'ng
kh.c$ c thQ / &C /%i #ch quc gia hoWc c. nhGn , ch#nh
-hV ")ng ra trJc ti- "iRu tit. 5ui th kS 33 "f ch)ng
kin 6J d+ch chuPQn ".ng kQ cVa c.c quc gia 6ang &iLc
th:o "uFi nRn kinh t th+ trng tJ do & nRn kinh t hZn
h%-. v rng trCnh "' kinh t cgng &Oi gi.o d!c$ cA 6U hB
tng... c\ng nh ,)c "' kiQ, 6o.t nRn kinh t cVa ch#nh
-hV 6t Mnh hUng ,Ki kh#a cBnh$ ,Ki ,Wt cVa hoBt "'ng
kinh doanh & ,'t doanh nghiL- cn a, hiQu &R ,i
12
trng nP nu nh doanh nghiL- ,un kinh doanh quc
t thnh cng.
Mi trng &?n ha / ,'t trong nhNng cEu -hn
quan trKng cVa ,i trng kinh doanh quc t & / n'i
dung c t#nh th.ch th)c nhEt "i &Oi kinh doanh quc t.
XiRu nP 9Ui &C ,i trng &?n ha thng kh nhHn 9it$
,i trng &?n ha "%c hiQu / c.c gi. tr+ & niR, tin
"%c chia 6} & "%c cho / "Yng 9Ui ,'t nh,$ ,'t c'ng
"hng. ?n ha quc gia "%c hiQu / nhNng niR, tin &
gi. tr+ "%c chia 6} 9Ui cM ,'t quc gia. ]iR, tin & gi.
tr+ thng "%c hCnh thnh 9Ui c.c Pu t nh /+ch 6_$
ngn ngN$ tn gi.o$ &+ tr# "+a /0$ ch#nh -hV & "o tBom &C
&HP c.c doanh nghiL- cn -hMi -hGn t#ch &?n ha "Q hiQu
&R c.c Pu t nP.
5.c doanh nghiL- cn hiQu &R niR, tin & nhNng
gi. tr+ cVa quc gia , doanh nghiL- "ang thJc hiLn kinh
doanh & ,'t 6 c.c gi. tr+ &?n ha do c.c hKc giM nghi(n
c)u "R >uEt. M't trong 6 " -hMi kQ "n / hL thng gi.
tr+ do co76t:d: "R >uEt &o n?, 1eD2. M hCnh c 9n
tha, 6 "o /ng &R c.c gi. tr+ &?n ha$ " / t#nh c.
nhGn$ ,)c "' nw tr.nh rVi ro$ khoMng c.ch quPRn /Jc &
"+nh hOng &R giOi. T#nh c. nhGn / ,)c "' ,'t nOc coi
trKng & khuPn kh#ch &iLc ,'t c. nhGn hnh "'ng & ra
quPt "+nh. M)c "' nw tr.nh rVi ro / ,)c "' ,'t nOc
chE- nhHn & nhCn nhHn rVi ro. KhoMng c.ch quPRn /Jc /
,)c "' ,'t nOc chE- nhHn & 6J kh.c 9iLt &R quP(n /Jc.
X+nh hOng &R giOi / ,)c "' ,'t nOc chE- nhHn c.c gi.
tr+ truPRn thng &R na, giOi & nN giOi. M hCnh c.c gi.
tr+ &?n ha nP "%c 6_ d!ng thng >uP(n 9Ui c.c doanh
11
nghiL- khi tin hnh "u t kinh doanh quc t. # d!$
,'t quc gia c t#nh c. nhGn cao thC doanh nghiL- " cho
rzng c.c hL thng hOng "n ,!c ti(u c. nhGn$ nhiL, &!
c. nhGn & ch "' thUng 6t -h.t huP "%c hiLu quM$
trong khi " cha ch[c hL thng nP 6t c t.c d!ng tAng
tJ U ,'t nOc c t#nh c. nhGn thE-.
III. T"=n '>% ?#
1. T"=n '>% ?# @= 7iA BG@"C#@iD#(i"nE
Th:o ngh{a r'ng$ ton cu ho. / ,'t hiLn t%ng$
,'t qu. trCnh$ ,'t >u th /i(n kt trong quan hL quc t
/, t?ng 6J -h! thu'c /n nhau &R nhiRu ,Wt cVa "i 6ng
>f h'i xtT kinh t$ ch#nh tr+$ an ninh$ &?n ho. "n ,i
trng$ &.&y giNa c.c quc gia. ]i ,'t c.ch
kh.c$;Ton cu ho. / qu. trCnh t?ng /(n ,Bnh ,t nhNng
,i /i(n hL$ Mnh hUng$ t.c "'ng /n nhau$ -h! thu'c /n
nhau cVa tEt cM c.c khu &Jc$ c.c quc gia$ c.c dGn t'c tr(n
th giOi$ /, nFi 9Ht hng /oBt 9in "Fi c quan hL /n
nhau , tT " chYng c thQ -h.t 6inh ,'t /oBt "iRu kiLn
,Oi.<.
Th:o ngh{a h-$ ton cu ho. / ,'t kh.i niL,
kinh t chs qu. trCnh hCnh thnh th+ trng ton cu /,
t?ng 6J tAng t.c & -h! thu'c /n nhau giNa c.c nRn kinh
t quc gia. piQu hiLn cVa ton cu ho. c thQ dOi dBng
khu &Jc ho. l &iLc /i(n kt khu &Jc & c.c "+nh ch$ c.c
tF ch)c khu &Jc$ haP c! thQ$ ton cu ho. / ;qu. trCnh
hCnh thnh & -h.t triQn c.c th+ trng ton cu & khu
&Jc$ /, t?ng 6J tAng t.c & tud thu'c /n nhau$ trOc
ht &R kinh t$ giNa c.c nOc thng qua 6J gia t?ng c.c
12
/uhng giao /u hng ho. & nguhn /Jc xr:6ourc:6y qua 9i(n
giOi giNa c.c quc gia cgng &Oi 6J hCnh thnh c.c "+nh
ch$ tF ch)c quc t nhz, quMn /0 c.c hoBt "'ng & giao
d+ch kinh t quc t.<
-. N6i !%n7 '5# ("=n '>% ?#
]'i dung cVa ton cu ho. "%c thQ hiLn thng qua
nhiRu 9iQu hiLn tgP thu'c &o c.c gc "' ti- cHn c! thQ
kh.c nhau. ]u ti- cHn ton cu ha &Oi gc nhCn &
quan 6.t chung thC ton cu ha 9iQu hiLn th:o 9a 9iQu
hiLn 6au "GP$ " /4
TF nG(1 ("=n '>% ?# (4 i+n $%# HI 7i# (Jn7
n7=K '=n7 ,/n ,L '5# '*' @%Mn7 7i#" @;% $%&' () 0N
=n7 "*1 !O' 0P 0= '*' K)% (& HQn R%G( n; 0&n1 '9n7
n7+1 nSn '9n7... 5 thQ ni thAng ,Bi quc t /
thOc "o "u ti(n cVa ,)c "' ton cu ha & 6J -h!
thu'c /n nhau cVa c.c nOc. Khi c.c nOc trao "Fi hng
ha & d+ch &! cho nhau " c\ng ch#nh / qu. trCnh c.c
nOc >a nhqa dn 6J 9iLt /H- giNa c.c nRn kinh t quc
gia. ThAng ,Bi th giOi "f t?ng /(n nhanh chng. Trong
&qng 122 n?, tT 1D12 l 1e4D$ thAng ,Bi th giOi t?ng
/(n 12 /n$ trong giai "oBn 12 n?, ti- th:o tT 1e4D
81ee7$ t?ng 17 /n. TT giNa thH- ni(n 1e72 "n giNa thH-
ni(n 1ee2$ ,)c t?ng 9Cnh quGn cVa >uEt khû th giOi /
4$1. Trong giai "oBn nP$ ".nh dEu 9[t "u tT n?, 1eD1$
hng n?, tc "' t?ng 9Cnh quGn cVa >uEt khû hng ha
th giOi / @$7$ trong khi " 6Mn /%ng th giOi chs t?ng
/(n @ /n. iJ -h.t triQn cVa thAng ,Bi th giOi & khoMng
c.ch ngP cng t?ng giNa tc "' t?ng trUng kinh t & tc
1*
"' -h.t triQn thAng ,Bi quc t thQ hiLn ,)c "' ton cu
ha ngP cng cao.
iJ -h.t triQn trao "Fi d+ch &! giNa c.c nOc ngP
cng c &+ tr# quan trKng trong thAng ,Bi quc t &
"ng g- t#ch cJc &o >u hOng ton cu ha. Trong &qng
12 n?, tT 1eD@ "n 1ee@$ thAng ,Bi d+ch &! th giOi
t?ng gE- gn * /n$ tT 44e tS ir /(n 1.2@2 tS ir. 5.c
nOc -h.t triQn c ,)c t?ng thAng ,Bi d+ch &! cao gE- *
/n 6o &Oi ,)c t?ng thAng ,Bi hng ha & trU thnh khu
&Jc "ng g- chV Pu &o arj xcoa Kd / 7@$ 5anada
/ D2$ ]hHt pMn / @1$ 5 / @4y.
Xu t trJc ti- nOc ngoi xrIy & 6J di chuPQn
t 9Mn x&n & tiRn tLy giNa c.c nOc / ,'t Pu t ngP
cng quan trKng "i &Oi tTng nRn kinh t quc gia ni
ri(ng & ton 9' nRn kinh t th giOi ni chung. 5.c /uhng
rI c tc "' t?ng nhanh hAn cM ,)c t?ng cVa thAng
,Bi hng ha & d+ch &! quc t$ "ng g- quan trKng &o
6J -h.t triQn cVa ton cu ha. Trong nhNng n?, 1e72$
c.c /uhng rI hng n?, U &o khoMng 27 l *2 tS irm
trong n_a "u cVa thH- ni(n 1eD2$ con 6 nP / 12 tS
irm trong n_a cui cVa thH- ni(n cVa 1eD2 / 172 tS
irm n?, 1ee1 gn 422 tS ir$ 1eeD / D41 tS ir$
n?, 2222 &%t tr(n 1.222 tS ir$ n?, 2227 / 1.e22 tS
ir. Xu t &o /{nh &Jc d+ch &! t?ng nhanh$ hiLn naP
chi, khoMng 12. 5ac /uhng rI &o c.c nOc -h.t
triQn chi, tFng 6 rI tr(n th giOi. TuP nhi(n$ "u t
&o /{nh &Jc 6Mn >uEt hng >uEt khû$ g[n &Oi /uhng /u
chuPQn hng ha & d+ch &! 9(n trong hL thng cVa c.c
14
cng tP "a quc$ >uP(n quc gia &o c.c nOc "ang -h.t
triQn tT n?, 1ee2 c >u hOng t?ng /(n.
TF #i1 ("=n '>% ?# (4 i+n $%# HI Tn
(=n 0= U*( (:i4n '*' (O (:;<n7 (&n7 nG( (:Vn
U/, 0i 8% 0I' 0= ("=n '>%. Trong thi gian n_a "u
cVa thH- kS 1ee2$ th:o thng k( cVa TF ch)c ThAng ,Bi
Th giOi xTy c tOi ** thua thuHn /i(n kt kinh t khu
&Jc dOi dBng c.c thua thuHn thAng ,Bi u "fi$ khu &Jc
,Hu d+ch tJ do$ /i(n ,inh thu quan$ /i(n ,inh kinh t
"%c k0 kt "f thng 9.o cho pan th k0 cVa T. i
/%ng nP nhiRu gE- * /n 6 /%ng c.c thua thuHn "%c
k0 trong thH- kS 1eD2 & 9zng gn 1=* tFng 6 c.c thua
thuHn /i(n kt khu &Jc "%c k0 trong giai "oBn 1e47 l
1ee1. vi(ng trong giai "oBn tT 2222 l 222D$ c tr(n 142
thua thuHn /i(n kt khu &Jc "f "%c thng 9.o cho T.
5gng &Oi c.c thua thuHn tr(n$ nhiRu tF ch)c h%- t.c kinh
t "a -hAng th giOi & khu &Jc "f ra "i$ ngP cng
"%c t?ng cng &R 6 /%ng & cA ch tF ch)c. Th:o 6
/iLu thng k( cVa Ii(n ,inh c.c TF ch)c buc t$ ta c
thQ thEP nu nh t#nh &o n?, 1e2e$ 6 /%ng c.c tF ch)c
quc t tr(n ton cu chs / 21* thC "n n?, 1e@2$ con 6
nP / 1.422 tF ch)c$ n?, 1eD1 / 14.27*$ n?, 1ee1 /
2D.222m n?, 2221 / 11.2D2 & 222@ / 1D.D1e tF ch)c.
Tr(n -hB, &i ton cu$ ngoi c.c tF ch)c kinh t 8 ti
ch#nh "%c thnh /H- trOc "GP nh hL thng c.c tF ch)c
thu'c Ii(n c%- quc$ n?, 1ee1$ tr(n cA 6U ciL- "+nh
chung &R ThAng ,Bi & Thu quan xaTTy$ TF ch)c
ThAng ,Bi Th giOi xTy "f "%c hCnh thnh$ hiLn c
11* nOc & /fnh thF kinh t "'c /H- / thnh &i(n$ chi,
11
tOi tr(n e2 tFng gi. tr+ thAng ,Bi th giOi. -hB, &i
khu &Jc$ c.c tF ch)c & cA ch /i(n kt kinh t c\ng "%c
t?ng cng. TBi 5hGu u$ Ii(n ,inh 5hGu u &Oi 6
/%ng 27 nOc thnh &i(n hiLn naP "f trU thnh ,'t /i(n
kt quc t chWt cht ton diLn U hu ht ,Ki /{nh &Jc.
5hGu o8Th.i pCnh rAng$ ciL- h'i c.c nOc Xng ]a,
o xi]y$ ciL- h'i h%- t.c khu &Jc ]a, o xiv5y$
rinn "n c%- t.c Kinh t 5hGu o l Th.i pCnh rAng
xj5y... "f ra "i & ngP cng t#ch cJc "ng g- &o
qu. trCnh t?ng cng /i(n kt quc t &R thAng ,Bi trong
khu &Jc. TBi 5hGu M`$ ta c thQ 6J hCnh thnh /i(n kt
khu &Jc qua &iLc hCnh thnh Khu &Jc ,Hu d+ch tJ do p[c
coa Kd x]Ty$ ciL- h'i /i(n kt coa Kd Ia Tinh
xIIy$ Th+ trng chung ]a, coa Kd xMv5ivy$
nh, c.c nOc ]r]$ 5'ng "hng 5ari9: & Th+
trng chung x5vI5My$ Th+ trng chung Trung coa
Kd x55My... TBi 5hGu jhi$ 5'ng "hng kinh t c.c nOc
TGP jhi x5iy$ Ii(n ,inh kinh t & thu quan
Trung jhi xr5y$ 5'ng "hng -h.t triQn ,iRn ]a,
5hGu jhi xir5y$ Ii(n ,inh 5hGu jhi xy / nhNng nZ
/Jc "Q hCnh thnh nhNng khi th+ trng chung & thng
nhEt trong khu &Jc.
TF C#1 ("=n '>% ?# (4 i+n $%# HI 7i# (Jn7 H&
@;Wn71 $%K ,9 0= 0#i (:X Qn ;Yn7 '*' '9n7 (K R%KVn
$%&' 7i# (Zi nNn 8in () () 7iZi. Th:o 6 /iLu cVa
]5Tr$ n?, 1eeD c 1*.222 cng tP >uP(n quc gia
&Oi 412.222 cng tP con U nhiRu nOc kh.c nhau tr(n th
giOi. ]?, 2222$ tr(n th giOi c khoMng @*.222 cng tP
>uP(n quc gia &Oi 722.222 c.c cng tP con U kh[- c.c
1@
nOc. ]?, 1ee1$ c.c cng tP >uP(n quc gia 9.n ra ,'t
/%ng hng ha & d+ch &! c gi. tr+ 9zng 7.222 tS ir.
]?, 1eee$ tFng doanh 6 9an ra cVa cng tP >uP(n quc
gia "f "Bt "n gi. tr+ 14.222 tS ir. ciLn naP$ c.c cng
tP >uP(n quc gia chi -hi & kiQ, 6o.t tr(n D2 thAng
,Bi th giOi$ 4=1 nguhn &n "u t trJc ti- U nOc ngoi
& e=12 kt quM nghi(n c)u chuPQn giao cng nghL tr(n
th giOi. cL thng dP "Wc c.c cng tP >uP(n quc gia nP
khng nhNng "f tBo ra ,'t 9' -hHn quan trKng cVa /Jc
/%ng 6Mn >uEt th giOi , cqn /i(n kt c.c quc gi. /Bi
&Oi nhau ngP cng chWt cht hAn$ g- -hn /, cho qu.
trCnh ton cu ha trU n(n 6Gu 6[c hAn 9ao gi ht.
]u ti- cHn ton cu ha dOi gc nhCn cVa doanh
nghiL- kinh doanh quc t$ ton cu ha c thQ nhCn nhHn
U gc "' ton cu ha th+ trng & ton cu ha qu. trCnh
6Mn >uEt.
T"=n '>% ?# (O (:;<n7 / &iLc th+ trng quc
gia ri(ng 9iLt & "Wc thg "ang h'i nhH- dn hCnh thnh th+
trng ton cu. iLc d 9u c.c ro cMn thAng ,Bi qua
9i(n giOi "f /, cho &iLc kinh doanh quc t ngP cng
trU n(n dn dng. Th+ hiu cVa ngi ti(u dgng U c.c nOc
kh.c nhau c\ng c >u hOng tiL, cHn /Bi gn &Oi nhau &
&Oi chu^n ,Jc ton cu$ g- -hn tBo th+ trng ton cu.
5.c 6Mn -h^, ti(u dgng nh th} t#n d!ng cVa hfng
5itigrou-$ "h ung 5oca8co/a$ thit 9+ chAi ga,: ionP
j/aPitation$ 9.nh k- Mcrona/d6 ... "ang "%c coi /
nhNng &# d! "iQn hCnh ,inh ch)ng cho >u hOng nP. 5.c
doanh nghiL- quc t$ cng tP "a quc gia khng chs /
chV thQ hUng /%i tT >u hOng nP , cqn t#ch cJc
17
khuPn kh#ch cho >u hOng nP ,U r'ng & -h.t triQn.
pUi &iLc cung cE- cgng ,'t 6Mn -h^, tr(n ton th giOi$
c.c doanh nghiL- nP g- -hn tBo ra th+ trng ton cu.
M't doanh nghiL- khng nhEt thit -hMi c ,'t
quP , khFng /h nh ,'t cng tP "a quc gia$ cng tP
>uP(n quc gia "Q "%c hUng /%i tT qu. trCnh ton cu
ha c.c th+ trng. # d!$ tBi coa Kd$ gn e2 c.c doanh
nghiL- >uEt khû 6Mn -h^, / c.c doanh nghiL- nhu c #t
hAn 122 ngi /ao "'ng$ & tS trKng >uEt khû cVa nhNng
doanh nghiL- nP chi, tOi tr(n 22 tFng ki, ngBch >uEt
khû cVa coa Kd. TBi X)c$ ,'t trong nhNng quc gia
>uEt khû /On nhEt th giOi$ gn eD c.c doanh nghiL-
&Ta & nhu "Ru tha, gia &o th+ trng quc t thng qua
hoBt "'ng >uEt khû hoWc 6Mn >uEt quc t.
MWc dg c nhNng &# d! thQ hiLn th+ trng ton cu
"ang hCnh thnh ,Bnh ,t nh th} t#n d!ng 5itigrou-$
9.nh k- Mcrona/d6... thC chYng ta c\ng cn /u 0 khng
h~n th+ trng quc gia "ang ,U r'ng c_a "Q trU thnh th+
trng ton cu. XiRu nP >^P ra 9Ui /t nhNng kh.c 9iLt
".ng kQ &n thn tBi giNa nhNng th+ trng quc gia nh th+
hiu ngi ti(u dgng$ hL thng k(nh -hGn -hi$ hL thng
gi. tr+ &?n ha$ hL thng doanh nghiL-$ & quP "+nh /uHt
-h.-. iJ kh.c 9iLt nP thng >uP(n "qi hui doanh
nghiL- -hMi "iRu chsnh c.c chin /%c ,ark:ting$ c.c "Wc
"iQ, thit k 6Mn -h^,$ haP -hAng -h.- &Hn hnh doanh
nghiL- "Q -hg h%- &Oi "iRu kiLn$ hon cMnh cVa tTng quc
gia.
]hNng th+ trng c t#nh chEt ton cu nhEt thng
khng -hMi / nhNng th+ trng hng ti(u dgng. I0 do /
1D
9Ui /t 6J kh.c 9iLt &R th+ hiu ngi ti(u dgng cVa ,Zi
quc gia &n duP trC / Pu t quPt "+nh /, cMn trU qu.
trCnh ton cu ha c.c th+ trng nP. Th+ trng hng
cng nghiL- & nguP(n nhi(n &Ht /iLu thC c t#nh ton cu
hAn do nhu cu tr(n th giOi &R cA 9Mn / ging nhau. X
9ao gh, nhNng th+ trng nguP(n /iLu nh nh,$ du &
/Ya ,Cm c.c 6Mn -h^, cng nghiL- nh 9' &i t#nh$ chi- nhO
cVa ,.P t#nh$ ,.P 9aP dGn d!ng$ -hn ,R, ,.P t#nh haP
c.c 6Mn -h^, ti ch#nh nh tr.i -hiu 5h#nh -hV coa Kd$
kd -hiu cVa chs 6 ]ikk:i... Tr(n nhiRu th+ trng ton
cu$ c.c doanh nghiL- hoBt "'ng ging nhau thng cBnh
tranh quPt /iLt &Oi nhau U quc gia nP rhi U quc gia kia.
5u'c cBnh tranh cVa 5oca8co/a &Oi j:-6i 5o / cu'c cBnh
tranh ton cu$ tAng tJ nh &HP cBnh tranh giNa po:ing
& ir9u6$ cVa hfng Mcrona/6 & K5...
T"=n '>% ?# $%* (:Tn HQn R%G( / qu. trCnh
cung )ng hng ha & d+ch &! tT c.c nAi tr(n ton cu "Q
khai th.c$ tHn d!ng "%c 6J kh.c 9iLt quc gia &R chi -h#
& chEt /%ng cVa c.c Pu t 6Mn >uEt$ nh /ao "'ng$ n?ng
/%ng$ "Et "ai & &n. Thng qua &iLc ton cu ha qu.
trCnh 6Mn >uEt$ c.c doanh nghiL- kinh doanh quc t kd
&Kng 6t giM, "%c tFng cA cEu chi -h# hoWc t?ng cng
"%c chEt /%ng hoWc t#nh n?ng cVa 6Mn -h^, hK cung
)ng ra th+ trng$ nh " giY- cho doanh nghiL- cBnh
tranh tr(n th+ trng ton cu "%c hiLu quM hAn. 3:, >wt
&# d! 6Mn >uEt ,.P 9aP dGn d!ng ir9u6 *D2 l ,'t
trong nhNng ,.P 9aP dGn d!ng /On nhEt kQ tT trOc cho
tOi n?, 222@ x*+m Hnh ,-,.. M.P 9aP ir9u6 *D2 c 2
tng$ 4 hnh /ang$ c c.nh ,.P 9aP r'ng hAn 11, & c
1e
khM n?ng chuP(n chU nhiRu hAn 112 hnh kh.ch 6o &Oi
,.P 9aP cBnh tranh tAng "Ang 7478422 cVa po:ing.
XQ 6Mn >uEt "%c ,.P 9aP nP$ hfng ir9u6 -hMi 9 tr#
42.222 ngi tBi 11 nh ,.P "Wt tBi 4 nOc4 X)c$ TGP pa
]ha$ Ang quc nh & jh.-.
HTn 1.1 Ton cu ha qu. trCnh 6Mn >uEt chic ir9u6 *D2
/gun0 >a,in:r 2224$ trang 1.
22
cCnh 1.2 c\ng / ,'t &# d! ti(u 9iQu cho qu. trCnh
ton cu ha c.c hoBt "'ng 6Mn >uEt c.c 6Mn -h^, cVa c.c
hfng$ c.c doanh nghiL- tr(n th giOi.
HTn 1.- 5.c thnh -hn ton cu cVa ,'t 9.nh ,C k-
Mcrona/d6 U kraina
]guhn4 5inkota$ 2221$ trang. 11
21
cai qu. trCnh ton cu ha th+ trng & ton cu
ha qu. trCnh 6Mn >uEt &n "ang ti- t!c ti- dinn. 5.c
cng tP "a quc gia$ cng tP quc t ngP cng tha, gia
&o qu. trCnh nP ,'t c.ch 6Gu 6[c & /i(n t!c "iRu chsnh
c.c hoBt "'ng cVa ,Cnh "Q -hg h%- hAn c.c "iRu kiLn kinh
doanh ngP cng thaP "Fi nhanh chng cVa qu. trCnh ton
cu ha.
[. 6n7 @I' (\' 2]K $%* (:Tn ("=n '>% ?#
5 hai "'ng /Jc ch#nh thYc "^P qu. trCnh ton cu
ha$ " / &iLc d 9u c.c ro cMn trong c.c hoBt "'ng
thAng ,Bi & "u t U c.c /{nh &Jcm & 6J -h.t triQn cVa
c.ch ,Bng khoa hKc & cng nghL.
Vi+' !^ C_ '*' :=" 'Qn trong c.c hoBt "'ng
thAng ,Bi$ "u t$ d+ch &!$ cng nghL$ 6U hNu tr# tuL
giNa c.c nOc & /fnh thF tr(n -hB, &i khu &Jc & ton
cu cgng &Oi 6J hCnh thnh & t?ng cng c.c quP "+nh$
nguP(n t[c$ /uHt /L chung &Oi cA ch tF ch)c "Q "iRu chsnh
& quMn /0 c.c hoBt "'ng$ giao d+ch kinh t quc t th:o
hOng tJ do ho. / "'ng /Jc quan trKng thYc "^P qu. trCnh
ton cu ha. Xi &Oi /{nh &Jc hng ha$ trong khun khF
cVa ciL- "+nh aTT$ thAng ,Bi hng ha / /{nh &Jc thQ
hiLn r nwt nhEt &iLc d 9u c.c ro cMn th:o hOng tJ do
ha. TT n?, 1e47 "n naP "f dinn ra D &qng ", -h.n "Q
c[t giM, thu quan. Kt quM cVa c.c &qng ", -h.n "f
"a thu quan cVa c.c nOc cng nghiL- -h.t triQn giM,
>ung tT 42 n?, 1e47 >ung cqn gn 12 &o cui
thH- ni(n 1e@2 & dOi 4 6au khi hon thnh thJc hiLn
c.c ca, kt cVa &qng ", -h.n rugoaP. ciL- "+nh "Bt
"%c tBi &qng ", -h.n rugoaP /, giM, tOi *D ,)c
22
thu quan cVa hng nghCn ,Wt hng tr(n th giOi. R hng
ro -hi thu quan$ tF ch)c T c\ng nh c.c khun khF
khu &Jc "Ru "a &o trong chAng trCnh ", -h.n. qng
", -h.n rugoaP "f "R cH- tOi ,'t c.c /{nh &Jc /i(n
quan tOi c.c hng ro -h# thu quan nh 9iLn -h.- &L 6inh
an ton & kiQ, d+ch "'ng thJc &Ht$ c.c ro cMn k` thuHt$
c.c quP "+nh &R "+nh gi. hMi quan$ quP t[c >uEt >)... Tr(n
-hB, &i khu &Jc$ hng ro thu quan n'i khi "f "%c g
9u nh trong $ ]T$ T. Xi &Oi /{nh &Jc
thAng ,Bi d+ch &!$ ciL- "+nh aTi trong khun khF
cVa T / nZ /Jc "u ti(n nhz, >GP dJng c.c quP "+nh
tr(n -hB, &i ton cu "Q quMn /0 c.c /uhng /u chuPQn
d+ch &! giNa c.c quc gia. ciL- "+nh "f "a ra c.c nguP(n
t[c ,ang t#nh chEt khung$ dJa &o " c.c nOc "a ra
nhNng ca, kt c! thQ &R ,U c_a & ti- cHn th+ trng.
Ì U*( (:i4n '5# '*' ,/n7 8"# a' 0= '9n7
n7+ c t.c "'ng ,Bnh ,t tOi qu. trCnh ton cu ha$ /
"'ng /Jc quan trKng thYc "^P qu. trCnh nP. ]hNng tin 9'
cVa khoa hKc l k` thuHt & cng nghL 9ao gh, nhNng
-h.t ,inh$ 6.ng ch$ c.c 9iLn -h.- k` thuHt ti(n tin$ c.c
ging ,Oi$ c.c -hAng -h.- cng nghL hiLn "Bi$ c.c /0
thuPt & -hAng th)c quMn /0 ,Oi trong ,Ki /{nh &Jc
"%c .- d!ng &o thJc tinn 6Mn >uEt$ kinh doanh /, t?ng
n?ng 6uEt /ao "'ng$ tBo ra ngP cng nhiRu 6Mn -h^,
thWng d cho >f h'i &Oi chi -h# thE- hAn$ gi. r} hAn$ tBo ra
tiRn "R thYc "^P 6J hCnh thnh & -h.t triQn 6J -hGn cng$
chuP(n ,n ha /ao "'ng$ 6Mn >uEt & kinh doanh th:o
ngnh nghR$ &gng /fnh thF & giNa c.c quc gia. ]h "$
2*
thAng ,Bi & trao "Fi quc t &R hng ha$ d+ch &!$ &n$
/ao "'ng & tri th)c ngP ,'t t?ng.
iJ -h.t triQn cVa khoa hKc l cng nghL$ "Wc 9iLt /
cu'c c.ch ,Bng cng nghiL- /n th) nhEt & /n th) hai "f
,U "ng cho 6J hCnh thnh & -h.t triQn nhanh chng
cVa th+ trng th giOi. ]u cu'c c.ch ,Bng cng nghiL-
/n th) nhEt chV Pu dJa &o ,.P hAi nOc$ 6[t & than thC
cu'c c.ch ,Bng cng nghiL- /n th) hai chV Pu dJa &o
,.P chBP 9zng nhi(n /iLu /ung$ "iLn & n?ng /%ng
nguP(n t_ & nhNng &Ht /iLu "Wc 9iLt4 ki, /oBi khng 6[t$
chEt d}o$ 6%i ha chEt$ "Wc 9iLt / dJa &o nhNng thnh tJu
cVa /{nh &Jc thng tin & -hAng th)c quMn /0 ,Oi. iLc
)ng d!ng c.c tin 9' khoa hKc cng nghL trong ngnh
giao thng & k` thuHt thng tin /, cho th giOi 9+ thu
nhu /Bi &R khng gian & thi gian. 5.c chi -h# &R &Hn tMi$
&R thng tin ngP cng giM,$ 6J c.ch trU &R "+a /0 dn
"%c kh[c -h!c$ c.c quc gia & dGn t'c trU n(n gn g\i
hAn &Oi nhNng hCnh Mnh & thng tin "%c truPRn hCnh /i(n
t!c &R c.c 6J kiLn "ang >^P ra U ,Ki nAi tr(n tr.i "Et.
Trong th kS 3I3$ 6J ra "i cVa "ng 6[t "f /,
giM, chi -h# &Hn tMi khoMng D1 l e1. Trong khoMng 12 l
11 n?,$ -h# &Hn tMi "ng 9iQn "f giM, khoMng 72m -h#
&Hn tMi hng khng giM, ,Zi n?, khoMng * l 4. iJ -h.t
triQn cVa ,.P t#nh c. nhGn & thAng ,Bi "iLn t_ "f dinn
ra &Oi tc "' nhanh chng hAn. ]?ng 6uEt trong ngnh
cng nghL thng tin 6ut tr(n 9a thH- kS t?ng khoMng 1
,'t n?,$ cao gE- 1 /n 6o &Oi tc "' t?ng n?ng 6uEt chung
cVa tEt cM c.c ngnh. rOi t.c "'ng cVa cu'c c.ch ,Bng
cng nghL &R cng nghL thng tin$ kinh t tri th)c "ang
24
hCnh thnh trong " tri th)c trU thnh ,'t /Jc /%ng 6Mn
>uEt ngP cng quan trKng$ chi, tS trKng ngP cng /On
trong nRn kinh t ni chung & tTng /oBi hng ha & d+ch
&! "%c 6Mn >uEt & ti(u th!c tr(n th+ trng quc t ni
ri(ng.
Khoa hKc & cng nghL tT cui thH- ni(n 1e72 "f
trU thnh /Jc /%ng 6Mn >uEt trJc ti- tha, gia &o qu.
trCnh 6Mn >uEt ton cu$ /, thaP "Fi hu ht ,Ki ,Wt hoBt
"'ng 6Mn >uEt cM &R /%ng & chEt & ,ang t#nh quc t
ha cao "'. 5u'c c.ch ,Bng khoa hKc cng nghL nP "f
/, cho nRn kinh t th giOi -h.t triQn &Oi tc "' tr(n
*=n?, trong &qng hAn 22 n?,. cai cu'c c.ch ,Bng
cng nghiL- trOc "GP "f ,ang /Bi nhNng 9in "Fi to /On
trong "i 6ng kinh t & >f h'i ton cu$ "Wc 9iLt / 6J
-h.t triQn nhanh chng cVa 6Mn >uEt$ tBo ra nguhn cVa cMi
-hong -hY cho /oi ngi. TuP nhi(n$ &Oi hai cu'c c.ch
,Bng "u ti(n$ h, /%ng &Ht chEt xn?ng /%ng$ nguP(n
nhi(n /iLu$ thit 9+ ,.P ,c$ &n & /ao "'ngy &n chi,
-hn /On trong ,'t 6Mn -h^,. Oi cu'c c.ch ,Bng khoa
hKc l cng nghL hiLn naP$ h, /%ng &Ht chEt trong c.c
6Mn -h^, ngP cng giM,$ hiLn naP chs cqn chi, tS /L
9Cnh quGn tT 21 l *2 trong ,'t 6Mn -h^,$ -hn cqn /Bi
/ h, /%ng tri th)c. XWc "iQ, nP c\ng thQ hiLn t#nh
ton cu$ t#nh quc t ha cVa hoBt "'ng /ao "'ng 6Mn >uEt
ngP cng cao.
5u'c c.ch ,Bng khoa hKc l cng nghL /n th) 9a
g[n &Oi 6J ra "i cVa nhNng cng nghL cao trong nhiRu
/{nh &Jc$ "Wc 9iLt / /{nh &Jc 6inh hKc$ thng tin$ tJ "'ng
ha$ &Ht /iLu ,Oi & n?ng /Jc.
21
Trong /{nh &Jc 6inh hKc$ &iLc kh., -h. ra cEu trYc
r]$ hiQu 9it "%c ,Ht ,f cVa 6J 6ng / ,'t 9Oc
ngoWt trong /+ch 6_ 6inh hKc. Oi nhNng k` thuHt &R di
truPRn hKc$ &R gi:n & nui cEP t 9o$ nhiRu /oBi ging
cGP trhng$ &Ht nui & nguhn dinh dng ,Oi "%c tBo ra$
g- -hn nGng cao n?ng 6ut nng nghiL-$ tBo ra /Ang
thJc & thJc -h^, dhi do cho con ngi 6_ d!ng & trao
"Fi. Trong &qng 9a thH- kS$ 6Mn >uEt /Ang thJc th giOi
t?ng tr(n 122 trong khi dGn 6 t?ng tr(n @2.
I{nh &Jc thng tin ch)ng kin nhNng tin 9' -hi
thng$ "ng &ai trq quan trKng trong &iLc thYc "^P >u th
ton cu ha. Oi hL thng c.c -hAng tiLn & k` thuHt
thng tin hiLn "Bi$ c.ch ,Bng thng tin ton cu nh "iLn
thoBi$ 7a>$ Int:rn:t... ,i /i(n hL qua /Bi & giao d+ch giNa
c.c c. nhGn & doanh nghiL- U ,Ki nAi tr(n th giOi trU
n(n nhanh chng$ thng >uP(n & thuHn tiLn &Oi chi -h#
ngP cng giM, dnm 9i(n giOi giNa c.c quc gia tr(n
nhiRu -hAng diLn "f & "ang 9+ >a ,. iJ 9in "Fi
trong /{nh &Jc thng tin$ "Wc 9iLt "f 9in thng tin trU
thnh ,t th) hng ha$ truPRn thng trU thnh ,'t trong
nhNng ngnh cng nghiL- hng "u tr(n th giOi. ]h &o
cng nghL thng tin$ thAng ,Bi "iLn t_ ra "i & -h.t
triQn ngP cng ,Bnh ,t. ]h &o cng nghL thng tin$
-hAng th)c tF ch)c & quMn /0 6Mn >uEt l kinh doanh "f
thaP "Fi & cgng nhanh chng. M't 6 nh -hGn t#ch dJ
"o.n rzng ;]Rn kinh t "iLn t_| 6t tBo ra nhiRu cng tP
&Oi quP , nhu$ hoBt "'ng thng qua ,Bng "iLn t_ &Oi cA
ch tB, thi hoWc khng cn -hMi c ,'t tr! 6U /, &iLc
chung.
2@
5u'c c.ch ,Bng khoa hKc l cng nghL c\ng tBo ra
nhiRu /oBi &Ht /iLu ,Oi c chEt /%ng tt hAn$ chi -h# thE-
hAn thaP th nhNng &Ht /iLu truPRn thng. TT nhNng n?,
1eD2 cho "n naP$ th giOi "f t?ng cng 6_ d!ng nhNng
nguhn n?ng /%ng & &Ht /iLu ,Oi$ khin cho /%ng du
/_a do c.c nOc cng nghiL- ti(u th! giM, "i trung 9Cnh 1
tS tEn=n?,. TS /L nguhn "iLn nguP(n t_$ thVP "iLn$ n?ng
/%ng ,Wt tri "%c 6_ d!ng ngP cng cao trong 6Mn >uEt
& "i 6ng. 5.c &Ht /iLu ,Oi nh chEt d}o "Wc 9iLt$ &Ht
/iLu tFng h%-$ 6%i quang hKc$ g, 6)... thaP th ngP cng
nhiRu nguP(n /iLu truPRn thng. TJ "'ng ha c\ng trU
thnh ,'t nwt "Wc trng cVa khoa hKc l cng nghL$ nhiRu
khGu trong 6Mn >uEt "%c tJ "'ng ha$ /H- trCnh khoa hKc.
b. T:i4n 0an7 U*( (:i4n '5# ("=n '>% ?#
Ton cu ha tT trOc cho "n naP "f dinn ra 9a /n
6ng ton cu ha. In 6ng ton cu ha /n th) nhEt &o
cui th kS 3I3 tOi "u th kS 33 xtrOc 5hin tranh Th
giOi /n th) nhEtym /n 6ng th) hai tT nhNng n?, 1e12
"n giNa nhNng n?, 1e72 xtrOc cu'c 6uP tho.i kinh t
th giOi g[n &Oi khVng hoMng du /_a trong thH- ni(n
1e72y & /n 6ng th) 9a 9[t "u tT cui thH- ni(n 1eD2
cho tOi naP. ]h chYng ta "f "R cH-$ ton cu ha / qu.
trCnh >a 9u c.c ro cMn ng?n c.ch giNa c.c quc gia "Q
hCnh thnh th+ trng ton cu. HP tAng /ai -h.t triQn
cVa ton cu ha / 6t ,ang /Bi ,'t th giOi trong " c.c
th+ trng hng ha$ d+ch &! & c.c t /iLu 6Mn >uEt "%c
/i(n kt &Oi nhau ,'t c.ch hon hMom nhNng 9i(n giOi$ ro
cMn "i &Oi c.c /uhng /u chuPQn cVa hng ha$ d+ch &!$
&n$ cng nghL$ nhGn cng$ 0 tUng ... 6t khng thn tBi
27
nNa. 5M th giOi / ,'t th+ trng "%c "iRu tit 9Ui hL
thng nhNng quP "+nh & /uHt chAi thng nhEt.
TuP nhi(n$ cGu hui 9ao /Gu nNa th giOi 6t tOi "%c
,'t th giOi ton cu cqn / ,'t ^n 6. pUi &C qu. trCnh
ton cu ha tr(n th giOi hiLn naP nhCn chung &n cqn U
,)c hBn ch. pi(n giOi giNa c.c quc gia$ /fnh thF & khu
&Jc &n / nhNng ranh giOi "Q c.c hng ro thu quan &
-hi thu quan c hiLu /Jc hBn ch "i &Oi c.c /uhng /u
chuPQn hng ha & d+ch &!$ ,Wc dg ,)c "' hBn ch
thAng ,Bi cVa c.c ro cMn nP ngP cng "%c kiQ, 6o.t
& thu h-. iJ kh.c 9iLt &R ngn ngN$ &?n ha$ 6J khng
ch[c ch[n &R tS gi. haP nhNng trU ngBi kinh t kh.c$ nh
hBn ch &R di chuPQn /ao "'ng quc t$ quP "+nh &R /fi
6uEt$ tS /L "u t & tS /L tit kiL, quc gia$ hL thng /uHt
-h.- & thng /L quc t cha quP "+nh "P "V c.c &En "R
/i(n quan tOi &iLc 9Mo "M, thJc hiLn h%- "hng quc t...
c\ng / nhNng Pu t c t.c "'ng hBn ch qu. trCnh ton
cu ha.
Khi dJ 9.o &R >u hOng -h.t triQn cVa ton cu ha
trong thi gian ,'t 6 thH- kS cVa th kS 33I$ ta c thQ
n(u ra ,'t 6 nhGn t c t.c "'ng thYc "^P$ khuPn kh#ch
ton cu ha & ,'t 6 nhGn t c t.c "'ng hBn ch$ kC,
hf, ton cu ha. 5.c nhGn t " c thQ kQ "n /4
5.c nhGn t c t.c "'ng thYc "^P$ khuPn kh#ch
ton cu ha4 Th) nhEt$ cu'c c.ch ,Bng khoa hKc cng
nghL$ "Wc 9iLt / c.ch ,Bng trong cng nghL thng tin$
cng nghL /%ng t_ 6t ti- t!c -h.t triQn ,Bnh$ 6t thYc
"^P qu. trCnh /u chuPQn &n$ ti nguP(n$ nhGn /Jc$ thng
2D
tin$ cng nghL tr(n -hB, &i ton cu. cu ht c.c nOc
"Ru 9+ /i cun & rng 9u'c &o hL thng kinh t th giOi.
Th) hai$ t#nh quc t ha cVa c.c hoBt "'ng 6Mn
>uEt l kinh doanh ngP cng "%c -h.t triQn cM &R chiRu
r'ng & chiRu 6Gu$ "i "i &Oi &iLc kh~ng "+nh &ai trq ngP
cng quan trKng c.c cng tP "a quc gia$ cng tP >uP(n
quc gia "i &Oi 6J ti- t!c -h.t triQn cVa ton cu ha.
Th) 9a$ 6J ra "i & -h.t triQn cVa kinh t tri th)c U
c.c nOc cng nghiL- -h.t triQn & c.c nOc cng nghiL-
,Oi g- -hn quan trKng thYc "^P 6J t?ng trUng kinh t
ni chung tr(n ton th giOi & t?ng cng t#nh ton cu
cVa th+ trng c\ng nh t#nh /inh hoBt r'ng kh[- cVa qu.
trCnh 6Mn >uEt$ kinh doanh. Kinh t tri th)c -h.t triQn dJa
tr(n 6J -hGn 9F & 6_ d!ng tri th)c$ , trOc ht / 0
tUng$ 6.ng kin$ thng tin & c.c cng nghL cao. Trong
nRn kinh t nP$ tri th)c trU thnh ,'t 9' -hHn cEu thnh
chV Pu cVa gi. tr+ 6Mn -h^,$ tS /L c.c gi. tr+ c.c Pu t
&Ht chEt truPRn thng giM, dn. 5.c ngnh kinh t dJa
tr(n tri th)c$ c.c ngnh 6_ d!ng cng nghL cao nh cng
nghL thng tin$ cng nghL 6inh hKc$ cng nghL &Ht /iLu
,Oi... chi, /{nh &+ tr# th:n cht trong ton 9' nRn kinh t$
6Mn >uEt cng nghL / /oBi hCnh 6Mn >uEt quan trKng nhEtm
th+ trng cVa kinh t tri th)c khng giOi hBn trong 9i(n
giOi ,'t quc gia , ,U r'ng kh[- th giOi do t#nh /an
tua & thng quan cVa thng tin & tri th)c$ c.ch th)c tF
ch)c quMn /0 thaP "Fi th:o hOng dGn chV hAn$ th:o ,
hCnh ,Bng$ -hi tH- trung$ -h.t huP quan hL ngang$ hKc tH-
6ut "i U trng hKc & nAi /, &iLc trU thnh chu^n
,Jc chung cVa >f h'i.
2e
5.c nhGn t c Mnh hUng hBn ch qu. trCnh ton
cu ha4 Th) nhEt$ ,Gu thun & >ung "'t /%i #ch dinn ra
ngP cng gaP g[t giNa c.c nOc & nh, nOc tr(n th
giOi & c.c nh, >f h'i trong tTng nOc trong qu. trCnh
ton cu ha.
Th) hai$ khVng hoMng kinh t U c.c nOc /On haP
c.c trung tG, kinh t & khu &Jc quan trKng tr(n th giOi
c t.c "'ng Mnh hUng ti(u cJc tOi tin trCnh -h.t triQn
ton cu ha$ khng chs /, giM, khi /%ng c.c dqng /u
chuPQn hng ha $ d+ch &!$ Pu t "u &o cVa qu. trCnh
6Mn >uEt , cqn c dEu hiLu cho 6J quaP /Bi cVa chV ngh{a
9Mo h' ,Hu d+ch.
Th) 9a$ nhNng 9Et Fn &R ch#nh tr+$ >ung "'t &R tn
gi.o$ &?n ha$ 6[c t'c$ nhGn quPRn & chV ngh{a khVng 9
ti- t!c gia t?ng U nhiRu nOc & khu &Jc tr(n th giOi$
gGP cMn trU khng nhu "i &Oi qu. trCnh thJc hiLn tJ do
ha thAng ,Bi tr(n -hB, &i ton cu & khu &Jc. iJ thaP
"Fi trong tH- h%- /Jc /%ng quc t$ "Wc 9iLt &Oi 6J nFi /(n
nhanh chng cVa Trung buc & n X'$ c\ng nh qu.
trCnh "a cJc ha &Oi #t nhEt 9a trung tG, ch#nh tr+ 8 kinh t
/On trong tAng /ai / p[c coa Kd$ & Xng o 6t c
Mnh hUng to /On "i &Oi cA cEu "+a l ch#nh tr+ ton cu.
c. T*' 26n7 '5# ("=n '>% ?#
5hYng ta khng thQ -hV nhHn rzng ton cu ha /
,'t >u hOng hiLn diLn trong th kS 33I & ,ang /Bi cho
th giOi nhiRu /%i #ch kinh t & k, th:o " cM nhNng ,Wt
ti(u cJc & hBn ch. X.nh gi. t.c "'ng cVa ton cu ha 6t
rEt kh.c nhau giNa c.c nOc$ nh, nOc & c.c nh, >f
*2
h'i trong ,Zi nOc chV Pu tgP thu'c &o nhHn th)c & /%i
#ch , hK "%c hUng haP ,Et "i trong qu. trCnh nP. 5
thQ ni c 9a quan "iQ, kh.c nhau nhCn nhHn &R t.c "'ng
cVa ton cu ha.
buan "iQ, th) nhEt / quan "iQ, Vng h' ton cu
ha$ quan "iQ, nP cho rzng ton cu ha 6t tBo ra nhNng
khM n?ng ,Oi$ nhNng cA h'i ,Oi "Q nGng cao n?ng 6uEt$
6Mn /%ng & hiLu quM trong 6Mn >uEt kinh doanhm ,U r'ng
"%c th+ trng quc t cho hng ha$ d+ch &! & c.c Pu
t 6Mn >uEtm do &HP t?ng khM n?ng ti(u th! & ti- cHn c.c
nguhn /Jc cn thit cho qu. trCnh 6Mn >uEt kinh doanh
quc t xnguP(n /iLu$ &n$ cng nghL...y$ tBo "iRu kiLn
thuHn /%i "Q -h.t triQn 6Mn >uEt$ cMi thiLn ,)c 6ng tr(n
ton th giOi nh t?ng trUng kinh t & t?ng cng khM
n?ng ,Ki ngi dGn tr(n th giOi "%c ti- cHn &Oi hng
ha$ d+ch &! "a dBng -hong -hY &Oi gi. cM & chi -h# h%-
/0 hAn. ]hNng ngi th:o quan "iQ, Vng h' ton cu ha
c\ng cho rzng ton cu ha khng -hMi nguP(n nhGn gGP
ra thEt nghiL- & -h.t triQn khng "hng "Ru , tr.i /Bi$
ton cu ha giY- tBo ra khM n?ng giMi quPt c.c &En "R
tr(n. TuP nhi(n$ th:o quan "iQ, cVa -h.i nP$ ton cu
ha c\ng "hng thi tBo ra nhiRu th.ch th)c "i &Oi tEt cM
c.c nOc. XQ c thQ tHn d!ng "%c nhNng /%i #ch & cA h'i
do ton cu ha ,ang /Bi$ c.c nOc$ c.c doanh nghiL-
c\ng cn -hMi c nhNng ch#nh 6.ch$ chin /%c & 9Oc "i
-hg h%-.
buan "iQ, th) hai$ quan "iQ, chng /Bi ton cu
ha cho rzng qu. trCnh nP gGP ra nhiRu t.c "'ng ti(u cJc
&R kinh t$ ch#nh tr+ & >f h'i "i &Oi c.c nOc & nhNng
*1
tng /O- dGn chYng trong >f h'i. ]hNng /H- /uHn cVa
nhNng ngi th:o quan "iQ, nP chV Pu tH- trung &o
nhNng "iQ, 6au4
8 Ton cu ha /, cho nhiRu cng tP$ doanh
nghiL- 9+ -h. 6Mn & hng /oBt ngi /ao "'ng ,Et &iLc
/,. ]gaP ch#nh nhNng ngi /ao "'ng tBi c.c nOc -h.t
triQn c\ng 9+ ,Et &iLc &C 6J cBnh tranh cao cVa /ao "'ng
gi. r} U c.c nOc "ang -h.t triQnm
8 Ton cu ha /, gia t?ng 6J 9c /'t & 9Et cng
trong ,Zi >f h'i & giNa c.c nOc$ /, gia t?ng 6J -hGn
ha giu ngho giNa c.c tGng /O- dGn c trong >f h'i &
giNa c.c nOc -h.t triQn &Oi c.c nOc "ang -h.t triQnm
8 Ton cu ha ": dKa nRn dGn chV & 6J Fn "+nh
>f h'im can thiL- & uP hi- t#nh "'c /H- tJ chV cVa ,Zi
quc giam
8 Ton cu ha -h. hoBi truPRn thng &?n ha &
9Mn 6[c dGn t'cm
8 Ton cu ha /, hVP hoBi ,i trng & /, cBn
kiLt c.c nguhn ti nguP(n thi(n nhi(nm
8 Ton cu ha / nguP(n nhGn gGP ra khVng hoMng
ti ch#nh & kinh t tr(n khu &Jc & th giOi.
]hiRu nh -hGn t#ch & c.c ch#nh tr+ cVa c.c nOc
"ang -h.t triQn cqn cho rzng c.c nOc "ang -h.t triQn -hMi
g.nh ch+u nhiRu thua thiLt & 9Et /%i trong qu. trCnh ton
cu ha. ]hNng /uHt chAi cVa qu. trCnh ton cu ha hiLn
naP chV Pu do coa Kd & c.c nOc -h.t triQn "Wt ra nhz,
-h!c &! /%i #ch cVa c.c nOc -h.t triQn. 5 ngi cqn 6o
*2
6.nh ton cu ha "hng ngh{a &Oi chV ngh{a thJc dGn kiQu
,Oi.
buan "iQ, th) 9a / quan "iQ, cVa nhNng ngi
c quan "iQ, trung dung$ hK thTa nhHn ton cu ha /
,'t >u th -h.t triQn tEt Pu cVa /+ch 6_$ do nhNng nguP(n
nhGn kh.ch quan & chV quan$ &Ta c t.c "'ng t#ch cJc /Bi
&Ta c nhNng t.c "'ng ti(u cJc "i &Oi tEt cM c.c nOc$ dg
/ nOc -h.t triQn haP nOc "ang -h.t triQn. Khng ai c
thQ -hV nhHn >u th ton cu ha. En "R "Wt ra &Oi c.c
nOc / /, th no "Q tHn d!ng tt nhEt c.c cA h'i do qu.
trCnh nP tBo ra & "i -h hiLu quM &Oi nhNng th.ch th)c
gW- -hMi.
IV. MP' 2d'1 2&i (;Wn7 0= n6i !%n7 n7iVn 'F%
1. MP' 2d'
8 Trang 9+ cho 6inh &i(n hiQu 9it &R nhNng &En "R
/0 /uHn & thJc tinn /i(n quan "n kinh doanh quc t$ &ai
trq cVa 6J kh.c 9iLt trong ,i trng kinh doanh quc t
giNa c.c quc gia &R ch#nh tr+$ -h.- /uHt$ kinh t & &?n
ha "i &Oi kinh doanh quc tm
8 aiY- cho 6inh &i(n hiQu r &ai trq cVa qu. trCnh
ton cu ha & c.c >u hOng trong ,i trng thAng
,Bi & "u t ton cu "i &Oi hoBt "'ng kinh doanh quc
tm
8 aiY- cho 6inh &i(n c -hAng -h.- /uHn "Yng
"[n trong &iLc ti- cHn c.c &En "R -h)c tB- cVa kinh
doanh quc tm c k` n?ng -h.t hiLn$ giMi quPt &En "R$ k`
n?ng ra quPt "+nh khi /Ja chKn /oBi hCnh chin /%c kinh
**
doanh quc t$ c.c -hAng th)c thG, nhH- th+ trng kinh
doanh quc t -hg h%- &Oi 9i cMnh quc t & doanh
nghiL-m
-. &i (;Wn7 0= n6i !%n7 n7iVn 'F%
Kinh doanh quc t / tH- h%- ,'t hoWc ,'t 6
hoBt "'ng trong qu. trCnh "u t tT 6Mn >uEt "n trao "Fi$
thAng ,Bi hng ha & d+ch &! tr(n -hB, &i tT hai nOc
trU /(n hoWc -hB, &i ton cu.
Xi t%ng nghi(n c)u cVa kinh doanh quc t /
,i trng kinh doanh quc t trong " ,Zi ,'t ,i
trng kinh doanh quc gia trU n(n / ,i trng kinh
doanh quc t "i &Oi doanh nghiL- khi hK tin hnh c.c
hoBt "'ng kinh doanh tBi ". bua &iLc nghi(n c)u nhCn
nhHn thEP 6J kh.c 9iLt trong ch#nh tr+$ -h.- /uHt$ kinh t$
&?n ha cVa c.c quc gia kh.c nhau 6t giMi th#ch c.c
doanh nghiL- kinh doanh quc t 6t "iRu chsnh chin /%c
kinh doanh quc t nh th no khi hoBt "'ng U nhNng
quc gia kh.c nhau.
Kinh doanh quc t cVa doanh nghiL- c\ng khng
thQ t.ch ri >u hOng c.c dqng thAng ,Bi & "u t "ang
&%t qua 9i(n giOi quc$ &Ang tOi tTng th+ trng$ tTng
nRn kinh t ri(ng 9iLt. roanh nghiL- kinh doanh quc t
c\ng cn hiQu "%c tBi 6ao ch#nh -hV c.c nOc /Bi tC,
c.ch khuPn kh#ch haP hBn ch c.c dqng di chuPQn " "Q
khai th.c haP tHn d!ng "%c nhNng cA h'i tT nhNng ch#nh
6.ch " cVa c.c ch#nh -hV.
Khi "f thng hiQu &R ,i trng kinh doanh cVa
,Cnh$ c.c doanh nghiL- kinh doanh quc t cn c hiQu
*4
9it &R c.c /oBi hCnh chin /%c kinh doanh quc t &
-hAgn th)c thG, nhH- th+ trng quc t "Q cho -hw- hK
ra "%c nhNng quPt "+nh -hg h%- & "Yng "[n.
CeU HfI gN Th. CHNG 1:
1. Kinh doanh quc t / gC cfP "a ra ,'t 6 &#
d! &R hoBt "'ng kinh doanh quc t tBi iLt ]a,.
2. Mi trng kinh doanh quc t cVa doanh
nghiL- c nhNng "Wc "iQ, & n'i dung gC
*. cfP 9Cnh /uHn cGu ni ;cKc tH- kinh doanh quc
t rEt tt khi 9an chu^n 9+ /, &iLc cho ,'t cng tP "a
quc gia$ cqn khng c gi. tr+ gC "i &Oi ,'t c. nhGn 6t "i
/, tBi ,'t doanh nghiL- nhu|.
4. cfP cho 9it nhNng thaP "Fi trong cng nghL "f
t.c "'ng nh th no tOi qu. trCnh ton cu ha th+ trng
& ton cu ha 6Mn >uEt IiLu qu. trCnh ton cu ha th+
trng & ton cu ha 6Mn >uEt c thQ >^P ra , khng c
nhNng thaP "Fi & tin 9' trong cng nghL
1. Th:o >u hOng hiLn naP$ Trung buc 6t trU
thnh nRn kinh t /On nhEt tr(n th giOi &o n?, 2222.
cfP 9Cnh /uHn nhNng t.c "'ng cVa >u hOng nP tOi hL
thng thAng ,Bi ton cu.
@. i_ d!ng Int:rn:t c\ng nh c.c hCnh 1.1 "n 1.D
& 9Mng 1.1. "Q cho 9it hiLn naP tr(n th giOi c 9ao
nhi(u quc gia ]hNng nRn kinh t /On tr(n th giOi tH-
trung U nhNng nAi no tr(n th giOi
*1
*@
H
T
n

1
.
1
.
:

i
j
N

k

T
H

G
I
l
I
HTn 1.-.: iQn 2M 8% 0I' CS% m
*7
HTn 1.[.: iQn 2M 8% 0I' 9n7 N#, m
*D
HTn 1.b.: iQn 2M 8% 0I' in' H"# Ko
*e
HTn 1.c.: iQn 2M 8% 0I' CS% e%
42
HTn 1.p.: iQn 2M 8% 0I' T:%n7 9n7
41
HTn 1.q.: iQn 2M 8% 0I' N#, Mr
42
HTn 1.s.: iQn 2M 8% 0I' T:%n7 H"# Ko 0= VOn C#:iCV
4*
HTn 1.s.: iQn 2M K% 0I' CS% 2/i !;tn7
44
HTn 1.u.: iQn 2M 8% 0I' CS% .i
41
iQn7 1.1: D#n ,P' '*' n;Z' (:Vn () 7iZi
N;Z'
Di+n (d'
BK,-E
DSn H&v T5 29
GNI
(:Vn
2>%
n7;<ivv
1uub
GNI
(:Vn
2>%
n7;<ivv
-wwu
7ghani6tan @47.1 *1.De Ka9u/ ] *72
/9ania 2D.71 *.@ Tiran: *@2 *.e1
/g:ria 2.*D1.742 **.*** /gi:r6 1.@e 4.42
,:rican ia,oa 1ee 1D jago jago ] ]
ndorra 412 72 ndora /a ://a ] 41.1*
ngo/a 1.24@.722 12.2@4 Iuanda ] *.4e
ngui//a e1 14 Th: a//:P ] ]
ntigua and
par9uda
442 @e iaint ohn6 @.e7 12.1*
rg:ntina 2.7@@.De2 42.*22 pu:no6 ir:6 D.2@ 7.@
r,:nia 2e.D 2.e72 k:r:&an @72 *.1
ru9a 1e* 122 ran:6tad ] ]
u6tra/ia 7.@D@.D12 22.4*4 5an9:rra 17.eD 4*.77
u6tria D*.D1 D.2 i:nna 24.e1 4@.D1
:r9aian D@.@ D.12 paku 122 4.D4
paha,a6$ Th: 1*.D7D *21.@11 ]a66au ] 21.*e
pahrain @22 72e Mana,a 7.1 21.42
pang/ad:6h 144 112.44D rhaka 2*2 1e2
par9ado6 4*2 2D1 pridg:ton @.1* ]
p:/aru6 227.@ e.721 Min6k 2.1@ 1.14
p:/giu, *2.11 12.*e2 pru66:/6 22.e2 41.*1
p:/i: 22.e@ 2e4 p:/,o-an 2.11 *.74
p:nin 112.@2 D.27D jorto8]o&o *72 712
p:r,uda 12 @@ ca,i/ton ] ]
phutan 47 2.*2D Thi,-hu 422 2.22
po/i&ia 1.2eD.1D2 e.11e Ia ja 772 1.@*
po6nia and
c:r:go&ina
11.2** 4.112 iara:&o ] 4.7
pot6ana @22.*7 1.D1@ aa9oron: 2.D @.2@
4@
N;Z'
Di+n (d'
BK,-E
DSn H&v T5 29
GNI
(:Vn
2>%
n7;<ivv
1uub
GNI
(:Vn
2>%
n7;<ivv
-wwu
prai/ D.111.e@1 1e2.21 pra6i/ia *.*7 D.27
priti6h irgin
I6/and6
11* 24 voad Ton ] ]
prun:i 1.7@1 *71 pandar i:ri p:gaan ] ]
pu/garia 112.e1 7.*2* io7ia 1.1@ 1.77
purkina a6o 274.2 14.*2@ uagadougou *22 112
MPan,ar
xpur,ay
@7@.17D 47.*74 ]aP-Pida ] ]
purundi 27.D* D.*e1 puu,9ura 112 112
5a,9odia 1D1.24 1*.ee@ jhno,-:nh ] @12
5a,:roon 471.44 1D.2@ kaound: @D2 1.17
5anada e.e7@.142 **.*e ttaa 1e.17 42.17
5a-: :rd: 4.2* 424 jraia e12 *.21
5aP,an I6/and6 2@4 47 a:org: Ton ] ]
5:ntra/ 7rican
v:-u9/ic
@22.eD 4.*@e pangui *72 412
5had 1.2D4.222 e.DD@ ]ra,:na 1e2 @22
5hi/: 71@.e1 1@.2D1 iantiago *.1@ e.4@
5hina e.1e@.e@2 1.*21.D12 p:iing 1*2 *.@2
5hri6t,a6 I6/and 1*1 1$4 /Ping i6h 5o&: ] ]
5oco6 xK::/ingy
I6/and6
14 2$1e@ :6t I6/and ] ]
5o/o,9ia 1.1*D.e12 44.*D pogota 1.@2 4.e1
5o,oro6 2.2*1 711 Moroni ] D72
5ongo$ v:-u9/ic
o7 th:
*42 *.D21 praa&i//: @42 1.D*
5ook I6/and6 242 22 &arua ] ]
5o6ta vica 11.1 4.1*4 ian o6: 2.*D @.2@
5ot: dI&oir: *22.4@ 1D.21* ka,ou66oukro ] 1.2@
5roatia 1@.1*D 4.4e* agr:9 2.1* 1*.D1
5u9a 112.D@ 11.*e4 ca&ana ] ]
5uracao e.21 71@ i//:,6tad ] ]
47
N;Z'
Di+n (d'
BK,-E
DSn H&v T5 29
GNI
(:Vn
2>%
n7;<ivv
1uub
GNI
(:Vn
2>%
n7;<ivv
-wwu
5P-ru6 127.D1 7DD ]ico6ia ] 2@.e4
5:ch v:-u9/ic 4*.27 12.22e jragu: *.21 17.*1
r:n,ark 4*.27 1.4@D 5o-:nhag:n 2D.11 1D.e*
ri9outi 22 4e@ ri9outi ] 1.2D
ro,inica 712 72 vo6:au 2.D* 4.e
ro,inican
v:-u9/ic
4D.7* e.*@@ ianto ro,ingo 1.*2 4.1*
cuador 2D*.1@ 1*.71@ buito 1.*1 *.e4
gP-t 1.221.412 D2.**1 5airo 712 2.27
/ ia/&ador 21.24 @.e4D ian ia/&ador 1.4D *.*7
quatoria/
auin:a
2D.21 111 Ma/a9o 4*2 12.42
ritr:a 121.* 4.e27 6,ara ] *22
6tonia 41.1 1.*1@ Ta//inn 2.D2 14.2@
thio-ia 1.221.e22 7@.112 ddi6 9a9a 1*2 **2
a/k/and I6/and6
xI6/a6 Ma/&ina6y
12.17 * itan/:P ] ]
aro: I6/and6 1.*ee 4D Tor6ha&n ] ]
ii 1D.27 e1e iu&a 2.*2 *.e1
in/and **7.2* 1.2*D c:/6inki 1D.D1 41.@D
ranc: 147.2* @1.447 jari6 2*.47 4*.ee
r:nch auiana e1 222 5aP:nn: ] ]
r:nch jo/Pn:6ia 4.1@7 27e ja-::t: ] ]
aa9on 2@7.@7 1.411 Ii9r:&i//: *.11 7.*7
aa,9ia$ Th: 11.* 1.@DD panu/ *@2 442
aaa itri- *@2 1.4D2 ] ] ]
a:orgia @e.7 4.@4@ T9i/i6i ] 2.1*
a:r,anP *1@.e1 D2.421 p:r/in 21.1D 42.1@
ahana 2*D.14 22.e*1 ccra 4*2 722
ai9ra/tar @.1 2D ai9ra/tar ] ]
ar::c: 1*1.e4 12.72@ th:n6 7.71 2D.@*
4D
N;Z'
Di+n (d'
BK,-E
DSn H&v T5 29
GNI
(:Vn
2>%
n7;<ivv
1uub
GNI
(:Vn
2>%
n7;<ivv
-wwu
ar::n/and 2.171.@22 1@ ]uuk ] *2.e@
ar:nada *44 e2 it. a:org:6 ] 1.1D
aua, 141$* 17* cagta ] ]
auat:,a/a 12D.De 12.72D auat:,a/a 1.1e 2.@*
au:rn6:P 7D @@ iaint j:t:r jort ] ]
auin:a 241.D@ e.e4D 5onakrP 112 *72
auin:a8pi66au *@.12 1.47* pi66au 242 112
auPana 214.e7 7@e a:org:ton 1*2 1.41
caiti 27.71 D.72@ jort8au8jrinc: 222 ]
co/P i::
xatican 5itPy
2$44 2$D21 atican 5itP ] ]
condura6 112.2e 7.4D4 T:guciga/-a 1D2 1.D2
cong Kong 1.24 @.eD ictoria 21.@1 *1.42
cungarP e*.2* e.e1@ puda-:6t *.D4 12.eD
Ic:/and 12* *22 v:Pka&ik 24.1e 4*.22
India *.2D7.1e2 1.12e.D@@ ]: r:/hi *12 1.17
Indon:6ia 1.e1e.442 2*4.@e4 akarta DD2 2.2*
Iran 1.@4D.222 @1.*eD T:hran ] 4.1*
Iraq 4*@.241 27.1 paghdad ] 2.21
Ir:/and 72.27* 4.12e ru9/in 1*.@* 44.*1
I6/: o7 Man 172 7@ roug/a6 ] 4e.*1
I6ra:/ 22.77 @.427 :ru6a/:, 14.41 21.74
Ita/P *21.2* 1D.14D vo,: 1e.27 *1.2D
a,aica 12.ee 2.7D King6ton 1.42 1.22
a-an *77.D*1 127.4** TokPo *4.@* *7.D7
:r6:P 11@ e1 iaint c:/i:r ] ]
ordan e1.DD @.21* ,,an 1.*e *.74
Kaakh6tan 2.717.*22 11.2D1 /,a8ta 1.41 @.74
K:nPa 1D2.@1 *@.e14 ]airo9i 2@2 772
4e
N;Z'
Di+n (d'
BK,-E
DSn H&v T5 29
GNI
(:Vn
2>%
n7;<ivv
1uub
GNI
(:Vn
2>%
n7;<ivv
-wwu
Kiri9ati 717 12D Taraa 7*2 1.De
Kor:a$ ]orth 122.14 2*.*22 jPongPang ] ]
Kor:a$ iouth eD.4D 4e.241 i:ou/ D.22 1e.D*
Kuait 17.D2 2.12@ Kuait 1e.24 4*.e*
KPrgP6tan 1eD.1 1.2D4 pi6hk:k @12 D72
Iao6 2*@.D @.122 i:ntian: *22 DD2
Iat&ia @4.1 2.2@ viga 2.2e 12.*e
I:9anon 12.4 *.e2@ p:irut ] 7.e7
I:6otho *2.*1 2.121 Ma6:ru 722 1.22
Ii9:ria 111.*7 *.1e@ Monro&ia ] 1@2
Ii9Pa 1.71e.142 @.2*7 Tri-o/i ] 12.22
Ii:cht:n6t:in 1@2.471 *4 adu ] 11*.21
Iithuania @1.2 *.171 i/niu6 1.*1 11.41
Iu>:,9ourg 2.1D@ 4D2 Iu>:,9ourg *e.D1 74.4*
Macau 142.2 4.17 ] ] ]
Mac:donia 21.*** 2.21@ iko-: 7e2 4.4
Madaga6car 1D7.24 1e.44e ntananari&o 2*2 422
Ma/ai 11D.4D 1*.@2* Ii/ong: 142 2D2
Ma/aP6ia *2e.71 24.D21 Kua/a Iu,-ur *.12 7.2*
Ma/di&:6 2eD *@e Ma/w ] *.D7
Ma/i 1.242.222 11.ee1 pa,ako 212 @D2
Ma/ta *22 422 a//:tta ] 1@.@e
Mar6ha// I6/and6 1D1 @2 Mauro xr:/a-y ] *.2@
Martiniqu: 1.12D 4*@ ort8d:8ranc: ] ]
Mauritania 1.2*2.722 *.27 ]ouakchott 4D2 e@2
Mauritiu6 2.24 1.211 jort Ioui6 ] 7.24
MaPott: *74 22e Ma,oudou ] ]
M:>ico 1.e72.112 12D.721 M:>ico 5itP 4.21 D.e@
Micron:6ia$ 722 12D ja/ikir ] 2.22
12
N;Z'
Di+n (d'
BK,-E
DSn H&v T5 29
GNI
(:Vn
2>%
n7;<ivv
1uub
GNI
(:Vn
2>%
n7;<ivv
-wwu
:d:rat:d itat:6
o7
Mo/do&a **.7 4.4*2 5hi6inau D72 1.1e
Monaco 2$22 ** Monaco ] 22*.e
Mongo/ia 1.1@1.222 2.e12 /aan9aatar *42 1.@*
Mont6:rrat 122 12 j/P,outh ] ]
Morocco 44@.11 **.717 va9at 1.11 2.7e
Moa,9iqu: D21.1e 22.e2@ Ma-uto D2 442
]a,i9ia D24.2e 2.211 indho:k 2.2* 4.*1
]auru 21 14 kar:n di6tict 12 ]
]:-a/ 142.D 2D.e22 Kath,andu 222 442
]:th:r/and6 *7.** 1@.171 ,6t:rda, 21.e7 4e.*1
]:th:r/and6
nti//:6
D22 224 i//:,6tad ] ]
]: 5a/:donia 1e.2@ 222 ]ou,:a ] ]
]: :a/and 2@D.@D 4.11@ ://ington 1*.1e 2@.D*
]icaragua 12e.4e4 1.@71 Managua **2 1.21
]ig:r 1.2@7.222 12.De1 ]ia,:P 2*2 *42
]ig:ria e2*.77 1*1.2*1 9ua 2D2 1.14
]iu: 2@2 1$1 /o7i ] ]
]or7o/k I6/and *4$@ 2$1 King6ton ] ]
]orth:rn Mariana
I6/and6
4@* D1 iai-an ] ]
]oraP *24.22 4.@2D 6/o 2@.4D D@.44
,an 212.4@ *.221 Mu6cat 1.2 17.De
jaki6tan D2*.e4 1@4.742 I6/a,a9ad 442 1.22
ja/au 41e 21 ]g:ru/,ud ] D.e4
ja/:6tin: *@2 *.e*1 ] 2.4 ]
jana,a 7D.2 *.242 jana,a 2.@7 @.74
ja-ua ]:
auin:a
4@1.@e 1.7e@ jort Mor:69P 1.1@ 1.1D
11
N;Z'
Di+n (d'
BK,-E
DSn H&v T5 29
GNI
(:Vn
2>%
n7;<ivv
1uub
GNI
(:Vn
2>%
n7;<ivv
-wwu
jaraguaP 42@.71 @.@@e 6uncion 1.17 2.2D
j:ru 1.2D2.222 2D.@71 Ii,a 1.De 4.1@
jhi/i--in:6 *22 e1.277 Mani/a e@2 1.7e
jitcairn I6/and6 47 2$24D da,6ton ] ]
jo/and *12.@D *D.11D ar6a 2.47 12.2@
jortuga/ e2.2D 12.@4* Ii69on e.*7 22.e4
ju:rto vico e.124 *.e44 ian uan ] ]
batar 11 e27 roha 14.14 ]
vo,ania 2*7.1 22.27@ puchar:6t 1.12 D.**
vu66ia 17.271.222 141.*7D Mo6co 2.@1 e.*7
vanda 2@.*4 e.e2D Kia/i ] 4@2
iaint c:/:na 122 D a,:6ton ] ]
iaint Kitt6 and
]:&i6
2@e *e pa66:t:rr: 4.7@ 12.11
iaint Iucia @22 171 5a6tri:6 *.41 1.1e
iaint ji:rr: and
Miqu:/on
242 7 iaint8ji:rr: ] ]
iaint inc:nt and
th: ar:nadin:6
*De 11D King6ton ] 1.1*
ia,oa 2.D*1 214 -ia ] 2.D4
ian Marino @1 *2 5itP o7 ian Marino ] 12.@7
iao To,: and
jrinci-:
1.221 222 ifo To,w ] 1.14
iaudi ra9ia 1.e41.222 27.@21 viPadh 7.24 17.7
i:n:ga/ 1e@.1e 12.122 rakar @12 1.24
i:r9ia and
Mont:n:gro
122.*1 12.D** p:/grad: ] 1.ee
i:Pch://:6 411 D2 ictoria ] D.4D
ii:rra I:on: 71.74 @.141 r::ton 112 *42
iinga-or: @*2$@ 4.11* iinga-or: 2*.*@ *7.22
i/o&akia 4D.D41 1.44D prati6/a&a 2.2* 1@.1*
i/o&:nia 22.2e@ 2.22e Iu9/ana 7.14 2*.12
12
N;Z'
Di+n (d'
BK,-E
DSn H&v T5 29
GNI
(:Vn
2>%
n7;<ivv
1uub
GNI
(:Vn
2>%
n7;<ivv
-wwu
io/o,on I6/and6 2D.41 1@7 coniara D22 e12
io,a/ia @*7.@@ e.11e Mogadi6hu ] ]
iouth 7rica 1.221.242 4*.eeD jr:toria *.21 1.77
i-ain 124.71 42.44D Madrid 1*.2D *1.D7
iri Ianka @1.@1 22.e2@ 5o/o,9o @42 1.ee
iudan 2.121.D12 *e.*7e Khartou, ] 1.2*
iurina,: 1@*.27 471 jara,ari9o D72 4.7@
i&a/9ard @1.222 2 IongP:ar9P:n ] ]
iai/and 17.*@ 1.1** M9a9an: 1.1@ 2.*1
i:d:n 44e.e@4 e.2*1 itockho/, 2*.@* 4D.e*
iit:r/and 41.2e 7.111 p:rn *7.1D 1@.*7
iPria 1D1.1D 1e.*11 ra,a6cu6 ] 2.41
Taian *1.eD 22.D1e Tai-:i 12.27 ]
Taiki6tan 14*.1 7.277 ru6han9: *12 722
Tanania e41.2e *e.*D4 rar :6 ia/aa, ] 122
Thai/and 114 @1.2@D pangkok 2.21 *.7@
Ti,or8I:6t:
xa6t Ti,ory
14.D74 1.2D1 ri/i ] 2.4@
Togo 1@.7e 1.722 Io,: *22 442
Tok:/au 12 1$4 ]ukunonu ] ]
Tonga 74D 117 ]ukua/o7a 1.@4 *.2@
Trinidad and
To9ago
1.1* 1.21@ jort8o78i-ain *.74 1@.1@
Tuni6ia 1@*.@1 12.27@ Tuni6 1.D *.72
Turk:P 7D2.1D 71.11e nkara 2.41 D.7*
Turk,:ni6tan 4DD.1 1.2e7 6hga9at ] *.42
Turk6 and 5aico6
I6/and6
4*2 22 5ock9urn Ton ] ]
Tu&a/u 2@ 12 una7u/ti D22 ]
ganda 2*@.24 *2.2@* Ka,-a/a 222 4@2
krain: @2*.7 4@.* Ki:& 1.17 2.D
1*
N;Z'
Di+n (d'
BK,-E
DSn H&v T5 29
GNI
(:Vn
2>%
n7;<ivv
1uub
GNI
(:Vn
2>%
n7;<ivv
-wwu
nit:d ra9
,irat:6
D*.@ 4.444 9u rha9i ] ]
nit:d Kingdo, 244.D2 @2.77@ Iondon 1D.41 41.12
nit:d itat:6 e.*72.@12 *21.14 a6hington 21.D@ 47.24
ruguaP 17@.22 *.4@ Mont:&id:o *.e@ e.4
9:ki6tan 447.4 27.7D Ta6hk:nt eD2 1.1
anuatu 14.7@ 212 jort8i/a 1.11 2.@2
:n:u:/a e12.21 2@.224 5araca6 2.7@ 12.2
i:tna, *2e.1@ D1.2@2 canoi 1e2 1.21
irgin I6/and6
x.i. irgin
I6/and6y
*4@ 12D 5har/ott: ,a/i: ] ]
a//i6 and
utuna
2@4 1@ Mata8tu ] ]
:6t:rn iahara 2@@ *D* ] ] ]
k:,:n 127.e7 22.2*1 ianaa 2D2 1.2@
r:,. v:-.
5ongo xair:y
2.*41.412 @7.D27 Kin6ha6a ] ]
a,9ia 712.@1 11.477 Iu6aka *12 e72
i,9a9: *e2.1D 12.*11 carar: 4e2 ]
Iu 04
4 nghCn
4 "An &+ ir
CHNG -: NHxNG KHmC iIyT GIxA CmC
QUC GIA
I. M9i (:;<n7 'dn (:O1 ,9i (:;<n7 U*U @z
Vd !P 1:
Kin !"#n Y N7#: (I' (:/n7 U*U @z 0= 'dn (:O
14
]ga$ hiLn t%ng kinh doanh c.c /oBi -hn ,R,$ "{a
nhBc & -hi, /Hu rEt -hF 9in. 5Mnh 6.t ]ga hu ht "Ru
nhHn th)c "%c "iRu nP nhng hK khng -hBt haP 9[t giN
nhNng ngi 9.n hng. ThH, ch# ,'t 6 cMnh 6.t cqn
nhHn tiRn hi /' tT c.c c_a hng ni tr(n.
5\ng nh U nhiRu quc gia ,Oi gia nhH- nRn kinh t th+
trng kh.c$ hi /' / ,'t hiLn t%ng qu:n thu'c U ]ga.
M't chuP(n gia nhHn "+nh rzng nhNng doanh nghiL- &Ta
& nhu cVa ]ga "f 6_ d!ng chTng 22 thu nhH- thJc "Q
hi /'. 5h#nh &C ,i trng -h.- /0 Pu kw,$ kinh doanh
U ]ga rEt kh kh?n. TFng thng /adi,ir jutin "f tTng
9Cnh /uHn rzng4 ;pEt kC doanh nghiL- no "?ng k0 hoBt
"'ng thnh cng U ]ga "Ru >)ng ".ng nhHn "%c huP
chAng<. iJ ,H- , & chhng chwo trong c.c qui "+nh
cVa /uHt -h.- "f /, giu c.c quan ch)c. pEt kC ,'t
khoMn "u t ,Oi no c\ng cn -hMi c hng t. c.c giEP
-hw- & ,Zi /oBi giEP -hw- "Ru cn ,'t khoMn tiRn "Yt /t.
]hNng quan ch)c ch#nh -hV / nhNng ngi nhHn nhiRu
hi /' nhEt$ n(n nhiRu ngi trong 6 hK c thQ ,ua c.c
tour du /+ch "[t tiRn hoWc >: hAi ngoBi ,Wc dg hK "f nhHn
"%c ,'t ,)c /Ang rEt khi(, tn. p(n cBnh tha, nh\ng$
nh nOc cqn can thiL- ,Bnh ,t &o khu &Jc kinh t t
nhGn. Th(, &o "$ tS /L t'i -hB, rEt cao$ ,'t -hn &C c
6J /i(n kt & 9Mo &L cVa c.c quan ch)c$ /, &iLc kinh
doanh "'c /H- cng trU n(n kh kh?n.
M't trong nhNng &# d! nFi ting nhEt / trng h%- cVa
cng tP kuko6 l ,'t cng tP du cVa nh cng nghiL-
Mikhai/ Khodorko&6kP$ ngi "f 9+ 9?t &C 9+ nghi trn
thu. 5h#nh -hV ]ga 9u'c t'i kuko6 trn thu n(n "f 9.n
11
,'t -hn cng tP & -hong tua e$* ts " /a trong ti khoMn
cVa cng tP nP. 5ng tP ,ua /Bi kuko6 / tH- "on
pakai/ inancing$ tCnh c trgng t(n &Oi ,'t c_a hng tB-
ha trong ,'t ngi /ng nhu. XiRu nP "Wt ra nhiRu cGu
hui &R 6J >uEt hiLn cVa paika/$ dn "n ,'t cng tP nh
nOc t(n vo6n:7 ")ng ra thng 9.o rzng cng tP nP "f
,ua kuko6 &Oi ,'t 6 tiRn 9# ,Ht. ]gi ,ua kuko6 9in
,Et & c /t cha 9ao gi c. rGP >#ch cVa 6J &iLc "f 9+
/'$ /, 9Bi /' k hoBch cVa ch#nh -hV ,un chuPQn cng
tP t nhGn nP thnh cng tP cVa ]h nOc.
]Oc ]ga cqn -hMi ch+u nBn -hB, t'i c tF ch)c. ]?,
222@$ jh 5hV t+ch ngGn hng Trung Ang cVa ]ga "f 9+
9[n cht tBi Mat>co&a. ng nP / ngi "f rEt nZ /Jc
trong &iLc tC, c.ch cMi tF hL thng ngGn hng &n nFi
ting &Oi &En "R tha, nh\ng$ & "f "ng c_a rEt nhiRu nh
9?ng d#nh "n tF ch)c t'i -hB,$ n(n "f tJ tBo cho ,Cnh
nhiRu k} thg. ]goi ra cqn rEt nhiRu h%- "hng 6.t thV "f
"%c thJc hiLn$ thQ hiLn 0 "h cVa c.c tF ch)c t'i -hB,
,un kiQ, 6o.t nRn kinh t ]ga. M't &i(n ch)c "f Oc
%ng rzng c.c tF ch)c nP "f kiQ, 6o.t khoMng 122 cng
tP /On cVa ]ga. 5.c doanh nghiL- "a quc gia hoBt "'ng U
]ga -hMi thng >uP(n tin hnh kiQ, tra hh 6A cVa nhGn
&i(n & ngi "Eu thu "Q -h.t hiLn ai / ngi c quan hL
&Oi tF ch)c t'i -hB, hoWc /, giEP t ti /iLu giM. 5.c
doanh nghiL- nOc ngoi c\ng rEt c g[ng "Q 9Mo "M, an
ton cho nhGn &i(n & ti 6Mn cVa ,Cnh trong khM n?ng c
thQ.
iJ gia t?ng cVa tha, nh\ng & t'i -hB, "f gia t?ng nZi
nghi ng &R hL thng /uHt -h.- cVa ]ga c\ng nh khM
1@
n?ng "iRu tit nRn kinh t th+ trng cVa n. XEt nOc nP
"ang chuPQn tT nRn kinh t k hoBch ha tH- trung 6ang
nRn kinh t th+ trng. iLc chuPQn "Fi nP "f gGP nhiRu
rVi ro cho c.c cng tP nOc ngoi. 5.c nh quMn /0 -hMi
tH- trung chY 0 &o nhNng "Wc thg trong ,i trng ch#nh
tr+ & /uHt -h.- cVa c.c nRn kinh t chuPQn "Fi$ "Wc 9iLt /
U ]ga. ]hNng qui ch ,A hh$ khung -h.- ch cha "P
"V$ 6J thi hnh /uHt khng "V nghi(,$ ,'t hL thng tqa .n
6A 6i cgng &Oi ch#nh -hV chuP(n ch "f tBo n(n & 6 kh
kh?n. MWc dg c.c doanh nghiL- c thQ thJc hiLn c.c 9iLn
-h.- "R -hqng "Q ng?n chWn rVi ro thC &n c nhNng rVi ro
/ khng thQ tr.nh "%c. ]Oc ]ga &n "ang ti- t!c hon
thiLn hL thng /uHt -h.- "Q c.c giao d+ch kinh doanh c\ng
nh c.c 9' /uHt thAng ,Bi trU n(n r rng hAn$ & c.c
quan ch)c c thQ c c.c hnh "'ng ,Bnh taP hAn &Oi t'i
-hB, c tF ch)c. vEt nhiRu c.c cng tP$ tT po:ing "n
IK$ "f "u t hng ts ir &o quc gia nP$ tuP nhi(n
hoBt "'ng kinh doanh nAi "GP tiR, ^n rEt nhiQu th.ch
th)c. 5 /t thnh cng 6t thu'c &R c.c doanh nghiL- c
chin /%c kinh doanh c\ng nh 9Mo &L ti 6Mn cVa ,Cnh
,'t c.ch "Yng "[n.
1. {5i :" $%&' 7i# @= 7TA
MZi quc gia "Ru c hL thng ch#nh tr+ & -h.- /0 "Wc
trng$ & nhNng nRn tMng nP g- -hn &o &iLc tBo n(n
th.ch th)c trong hoBt "'ng & chin /%c kinh doanh cVa
c.c doanh nghiL-. 5.c nh quMn /0 "iRu hnh doanh
nghiL- cn "a ra "ng /i -hg h%- &Oi nhNng /uHt -h.-
& quP "+nh .- d!ng &Oi giao d+ch kinh doanh. IEP &# d!$
&iLc ch#nh -hV c.c quc gia .- thu nhH- khû khin cho
17
rEt nhiRu cng tP chKn c.ch gia nhH- th+ trng nOc
ngoi 9zng con "ng "u t rI thaP &C >uEt khû. TuP
&HP$ nhNng "Wc trng trong hL thng -h.- /uHt & ch#nh tr+
U c.c quc gia c\ng g- -hn tBo n(n cA h'i kinh doanh
cho c.c cng tP. Tr% cE- u "fi$ Vng h' cVa ch#nh -hV$ 6J
9Mo &L "i &Oi cBnh tranh$ .. tEt cM nhNng thuHn /%i nP
giY- /, giM, chi -h# & Mnh hUng "n &iLc hoBch "+nh
chin /%c kinh doanh.
vEt nhiRu ch#nh -hV c.c quc gia khuPn kh#ch c.c cng
tP "a quc gia "u t &o "Et nOc ,Cnh & 6_ d!ng /ao
"'ng tBi "+a -hAng 9zng hCnh th)c giM, thu hoWc u "fi
&R tiRn ,Wt. XQ tHn d!ng "%c c.c cA h'i & ti thiQu ha
rVi ro$ c.c nh quMn /0 cn >GP dJng &n hiQu 9it &R khu
&Jc kinh t nh nOc$ 9i cMnh ch#nh tr+$ c\ng nh hL
thng -h.- /0 U c.c quc gia , doanh nghiL- dJ kin
hoBt "'ng kinh doanh. cK c\ng cn -hMi >GP dJng c.c k`
n?ng "Q tAng t.c c hiLu quM &Oi c.c cA quan hnh ch#nh
U "Et nOc ".
# d! tr(n "f cho chYng ta 9it &R nhNng rVi ro khi kinh
doanh U ]ga. {5i :" $%&' 7i# "%c hiQu / nguP cA "i
,Wt &Oi thiLt hBi hoWc nhNng chng "i "i &Oi hoBt "'ng
kinh doanh & /%i nhuHn cVa ,'t doanh nghiL- 9[t nguhn
tT hL thng ch#nh tr+ &=hoWc ,i trng -h.- /0 cVa ,'t
quc gia. vVi ro quc gia xhaP cqn gKi / rVi ro ch#nh tr+y
/ ,'t trong 9n /oBi rVi ro ch#nh "i &Oi kinh doanh quc
t , cun 6.ch nP "f ni "n trong ,!c 1 cVa chAng
nP.
]hNng "'ng th.i &R ch#nh tr+ hoWc -h.- /uHt c thQ gGP tFn
hBi tOi /%i nhuHn trong kinh doanh$ ngaP cM khi chYng
1D
khng c 0. 5.c 9' /uHt c thQ qu. chWt cht hoWc c thQ
dn tOi nhNng hHu quM khng ,ong ,un. vEt nhiRu
trng h%- c.c 9' /uHt dnh u ti(n cho nOc 6U tBi l /
"Et nOc nAi , hoBt "'ng kinh doanh trJc ti- dinn ra.
IEP &# d!$ &iLc kinh doanh cVa hfng 5oca l co/a U X)c
6uP giM, ,Bnh 6au khi ch#nh -hV nOc nP 9an hnh ,'t
k hoBch t.i ch. p' /uHt ,Oi nP P(u cu kh.ch hng trM
/Bi nhNng &u /on ioda khng t.i 6_ d!ng "%c cho c.c c_a
hng & nhHn /Bi ,'t -hn tiRn / 2$21 uro. ThaP &C "i
,Wt &Oi hL quM khng ,ong ,un$ c.c chuZi 6i(u th+ /On
-hMn )ng 9zng c.ch hB nhNng /on 5ok: tr(n gi. >ung &
thaP &o " cho 9.n nhNng /oBi ,ang nhfn hiLu ri(ng
cVa hK. Trung buc$ ch#nh -hV kiQ, tra g[t gao nhNng
&?n ha -h^, "%c cho / Mnh hUng >Eu "n ch#nh -hV.
ro &HP cng tP kahoo "f -hMi "iRu tit /Bi nhNng thng
tin >uEt hiLn tr(n c.c :96it: cVa hfng nhz, tr.nh &iLc
ch#nh -hV Trung buc cE, c.c hoBt "'ng kinh doanh cVa
kahoo U Trung buc.
IuHt & c.c quP "+nh gGP ra rVi ro quc gia nh th no thC
&iLc thi hnh /uHt khng "P "V c\ng tBo ra nhNng kh
kh?n cho doanh nghiL- nh th. M't &# d! / c.c quP "+nh
&R 9Mo &L quPRn 6U hNu tr# tuL c thQ "%c 9an hnh
nhng /Bi khng "%c thJc thi ,'t c.ch nghi(, tu6tra/ia
"P "V. 12 h3u t'4 tu5 % c6m t ch7 nh3ng 8 t2ng
ho9c tc phm c sng t:o 'a b2i con ng;i ho9c b2i
cc c<ng t=> nh b?ng sng ch#> th@ng hi5u> " tc
Au=BnC Khi ,'t nh 6.ng ch -h.t ,inh ra ,'t 6Mn -h^,
,Oi$ 6Mn >uEt ra ,'t 9' -hi, ,Oi$ hoWc -h.t triQn ,'t
-hn ,R, ,Oi$ ,'t 9(n kh.c c thQ 6ao chw- & 9.n -h.t
1e
,inh " , khng c 6J cng nhHn hoWc trM tiRn th#ch
".ng cho ngi -h.t ,inh. ]h "f "R cH- trong 9)c tranh
"u chAng &R tCnh trBng U nOc ]ga$ khung -h.- ch cVa
nOc nP cqn kh. Pu & khng hiLu quM. Tqa .n cVa ]ga
cqn thiu kinh nghiL, trong >_ c.c &! .n /i(n quan "n
thAng ,Bi & c.c &En "R quc t. ro " "Q tr.nh nhNng
nguP cA >Eu c thQ gW- -hMi trong ,i trng -h.- /0 cVa
]ga$ nhiRu doanh nghiL- chGu u thng tr.nh "u t
/i(n doanh hoWc 9Oc ti(n -hong trong kinh doanh &o
nOc ]ga.
MF' 26 U| Ci)n '5# :5i :" $%&' 7i#
vVi ro quc gia "%c "o 9Ui c.c chs ti(u kh.c nhau$ nh
n% ch#nh -hV$ ch#nh 6.ch ti kha & ch#nh 6.ch tiRn tL$ &
6J 9Rn &Nng ch#nh tr+. Oi tCnh hCnh chin 6J & cA ch
ch#nh tr+ ,Oi$ Iraq / nOc c ,)c "' rVi ro quc gia cao
nhEt. i,9a9: c\ng c rVi ro quc gia cao &C 6J tha,
nh\ng trn /an xhi /' & gian /Hny & 9Et Fn ch#nh tr+.
]g%c /Bi iinga-or: & chng Kng "%c coi / nhNng
nOc c nRn ch#nh tr+ 9Rn &Nng nhEt. vVi ro quc gia c
thQ t.c "'ng "hng "Ru nhau /(n tEt cM c.c cng tP trong
nOc$ hoWc chs t.c "'ng /(n ,'t tH- h%- nhu. # d! nh
cu'c n'i chin >MP ra U kugo6/a&ia trOc "GP & ,'t &i
nOc 5hGu jhi kh.c &o nhNng n?, e2 "f Mnh hUng "n
tEt cM c.c doanh nghiL-. ]g%c /Bi$ ,Wc dg c nhiRu cng
tP cBnh tranh trong ngnh cng nghiL- du ,u cVa ]ga
nh 5onoco jhi//i-6$ >>on Mo9i/ &a voPa/ rutch ih://$
ch#nh -hV ]ga chs hOng tOi kuko6 &Oi nhNng thu6tra/ia
"^P &R ,Wt ch#nh tr+.
@2
Khi quan hL kinh t giNa c.c quc gia & 9Bn hng cVa
,Cnh ,Bnh ,t hAn$ c\ng nh khi c.c nOc h'i nhH- 6Gu
hAn &o nRn kinh t th giOi$ hK c >u hOng tJ do ha th+
trng cVa ,Cnh$ & giM, thiQu nhNng hBn ch "i &Oi
kinh doanh nOc ngoi. M)c rVi ro quc gia c >u hOng
thE- hAn U c.c nOc c hL thng ch#nh tr+ Fn "+nh & hL
thng -h.- /0 u "fi. ]g%c /Bi$ ,)c rVi ro quc gia rEt
cao U c.c nOc c nRn ch#nh tr+ khng Fn "+nh & hL thng
-h.- /0 qu. chng kRnh.
-. H+ (&n7 'dn (:O x-o/itica/ 6P6t:,y
cL thng ch#nh tr+ / ,'t tH- h%- nhNng tF ch)c ch#nh
th)c tBo n(n ,'t ch#nh -hV. ] 9ao gh,4 c.c cA quan /uHt
-h.-$ c.c "Mng -h.i ch#nh tr+$ c.c nh, &Hn "'ng hnh
/ang$ & c.c cng "on. M't hL thng ch#nh tr+ c\ng quPt
"+nh c.c nh, quPRn /Jc tr(n 6t tAng t.c &Oi nhau nh
th no.
H+ (&n7 U*U @z x/:ga/ 6P6t:,y / ,'t hL thng dinn giMi
& thJc thi /uHt -h.-. 5.c 9' /uHt$ c.c quP t[c$ quP "+nh$
tBo n(n khung -h.- ch "Q thi hnh. M't hL thng -h.-
/uHt 9ao gh, c.c tF ch)c & c.c thV t!c nhz, 9Mo "M, trHt
tJ & giMi quPt ,Gu thun trong c.c hoBt "'ng thAng
,Bi$ c\ng nh 9Mo &L quPRn 6U hNu tr# tuL & thu thu tT
thu nhH- cVa c. nhGn & doanh nghiL-.
cL thng ch#nh tr+ c\ng nh hL thng -h.- /0 &Ta -h)c
tB-$ &Ta thng >uP(n thaP "Fi$ & hai hL thng nP c
,i /i(n hL chWt cht -h! thu'c /n nhau$ thaP "Fi trong
,'t hL thng 6t kwo th:o thaP "Fi trong hL thng cqn /Bi.
@1
Hnh 2.1. Ngun gc to nn ri ro quc gia
cCnh 2.1. chs r nguhn gc tBo n(n rVi ro quc gia cVa hL
thng ch#nh tr+ & hL thng -h.- /uHt. ]hNng ,Gu thun$
chhng chwo trong hL thng -h.- /uHt & ch#nh tr+ dn /,
nMP 6inh rVi ro quc gia. XiRu nP c thQ >MP ra 9Ui 6J
thnh /H- cVa ch#nh -hV ,Oi$ thaP "Fi ch#nh 6.ch haP "+nh
hOng cVa c.c "Mng -h.i ch#nh tr+$ &iLc 9an hnh nhNng
9' /uHt & quP "+nh ,Oi iJ thaP "Fi c thQ >MP ra dn
dn hoWc "'t ng't. 5.c cng tP thng "i -h dn dng
hAn &Oi c.c 6J thaP "Fi tT tT. ]g%c /Bi$ 6J thaP "Fi "'t
ng't 6t kh >_ /0 hAn & rVi ro tiR, n?ng c\ng nguP hiQ,
hAn. ]hNng 6J -h.t triQn khng -hg h%- &Oi cng tP c
thQ 6t 6inh ra nhNng "iRu kiLn ,Oi$ ": dKa 6Mn -h^,$ d+ch
@2
H thng Chnh tr
Chnh ph
Cc ng phi chnh tr
C quan hnh php
Cc nhm vn ng hnh lang ngh vin
Cc lin minh thng mi
Cc c quan chnh tr !hc
H thng Php lut
"ut# qu$ nh v i%u l nh&m 'n(
m )* tr+nh t, h*t ng thng mi
-.a gii tranh ch/p
0* h ti 1n tr tu
- th2ng thu'
Ngun gc ca
Ri ro quc gia
&!$ hoWc hoBt "'ng kinh doanh cVa ,'t doanh nghiL-. #
d!$ khi ch#nh -hV .- ,'t /oBi thu nhH- khû ,Oi$ gi. ,'t
/oBi nguP(n /iLu quan trKng cVa qu. trCnh 6Mn >uEt 6t t?ng
/(n. M't chsnh 6_a trong /uHt /ao "'ng c thQ 6t thaP "Fi
6 gi /ao "'ng , cng nhGn cVa ,'t doanh nghiL- "%c
-hw- /, &iLc. M't nh /fnh "Bo ,Oi /(n n[, quPRn c
thQ dn tOi &iLc ch#nh -hV quc hNu ha ti 6Mn cVa doanh
nghiL-.
vVi ro quc gia /un /un thn tBi$ tuP nhi(n t#nh chEt &
,)c "' cVa chYng thng kh.c nhau trong c.c giai "oBn
& c.c nOc kh.c nhau. # d!$ ch#nh -hV Trung buc
tuP(n 9 hK "ang trong qu. trCnh 6_a "Fi hL thng -h.-
/uHt quc gia$ -hg h%- &Oi chu^n ,Jc cVa th giOi. TuP
&HP$ &iLc cMi tF "%c tin hnh khng "hng 9'$ c.c quP
"+nh ,Oi >GP dJng khng chWt cht$ khng r rng$ hoWc
,Gu thun nhau. # d!$ c thi ch#nh -hV Tb tuP(n 9
rzng "u t nOc ngoi &o ngnh cng nhiL- Int:rn:t U
Trung buc / 9Et h%- -h.-. ]hng &o thi "iQ, "$ c.c
doanh nghiL- -hAng TGP "f "u t hng triLu " /a coa
Kd &o khu &Jc kinh doanh dJa tr(n Int:rn:t cVa Trung
buc$ , khng hR nhHn "%c 9Et kd dEu hiLu no cho
thEP nhNng "u t " / 9Et h%- /0. Trong nhNng trng
h%- ,Gu thun nMP 6inh giNa doanh nghiL- nOc 6U tBi &
doanh nghiL- nOc ngoi$ ch#nh -hV c.c quc gia thng
nghi(ng &R 9Mo &L quPRn /%i cho doanh nghiL- nOc nh.
]gaP cM khi c.c doanh nghiL- -hAng TGP "Bt "%c /%i
th tBi tqa .n$ thC &iLc thJc thi -h.n quPt cVa tqa .n c\ng
kh "Bt "%c.
[. C*' ,9 Tn + (&n7 'dn (:O
@*
5h)c n?ng cA 9Mn cVa hL thng ch#nh tr+ / "M, 9Mo 6J Fn
"+nh cVa quc gia dJa &o nRn tMng /uHt -h.-$ 9Mo &L "Et
nOc khui nhNng nguP cA ": dKa tT 9(n ngoi$ & "iRu
tit 6J -hGn -hi c.c ti nguP(n c gi. tr+ giNa c.c thnh
-hn >f h'i. MZi quc gia c ,'t hL thng ch#nh tr+ c thQ
coi / "'c nhEt$ "%c -h.t triQn trong 9i cnh /+ch 6_$
kinh t$ &?n ha "Wc trng cVa quc gia ". MZi hL thng
ch#nh tr+ "%c /H- ra dJa tr(n nhu cu cVa c_ tri & dJa
tr(n 6J -h.t triQn cVa quc gia & th giOi. 5_ tri / nhNng
c. nhGn & tF ch)c Vng h' cA ch ch#nh tr+ " & c\ng /
"i t%ng th! /%i tT ch "' ch#nh tr+ ".
Trong /+ch 6_ gn "GP$ c * /oBi hCnh ch "' ch#nh tr+ c
thQ -hGn 9iLt r4 ch "' chuP(n ch$ ch "' >f h'i chV
ngh{a$ & ch "' dGn chV. TuP &HP$ cn chY 0 rzng 6J -hGn
/oBi nP chs ,ang t#nh chEt tAng "i. # d!$ hu ht c.c
nRn dGn chV "Ru 9ao h, ,'t 6 Pu t >f h'i chV ngh{a$
hu ht c.c cA ch chuP(n ch cVa th kS 33 ngP naP c
6J kt h%- cVa ch "' >f h'i chV ngh{a & ch "' dGn chV.
3.1. Ch chuyn ch (totalitariani!"
M't 6 quc gia "%c coi / c ch "' chuP(n ch nh
X)c x1e** l 1e41y$ & TGP pan ]ha x1e*e l 1e71y & cM
Trung buc dOi thi Mao TrBch Xng. ]gP naP$ ,'t
&i nh nOc U khu &Jc Trung Xng & chGu jhi &n cqn
giN ,'t 6 Pu t cVa ch "' chuP(n ch. 5h "' chuP(n
ch / ch "' ch#nh tr+ trong " nh nOc n[, quPRn "iRu
tit hu nh ,Ki kh#a cBnh cVa >f h'i. M't ch#nh -hV
chuP(n ch thng tC, c.ch kiQ, 6o.t khng chs c.c &En
"R kinh t ch#nh tr+ , cM th.i "'$ gi. tr+$ & niR, tin cVa
nhGn dGn nOc ,Cnh. buPRn /Jc "%c duP trC 9zng cMnh
@4
6.t ng,$ thng tin truPRn qua c.c -hAng tiLn thng tin
"Bi chYng do nh nOc kiQ, 6o.t$ c.c cu'c thMo /uHn &
-h( 9Cnh "Ru c 6J gi., 6.t cVa nh nOc. bua thi gian$
hu ht c.c nh nOc chuP(n ch "Ru "f 9in ,Et hoWc
chuPQn 6ang "ng /i dGn chV & >f h'i chV ngh{a. TuP
nhi(n 6J chuPQn "Fi khng hR dn dng$ & nhNng nh
nOc chuP(n ch trOc "GP &n duP trC 6J kiQ, 6o.t chWt
cht$ 9ao gh, cM 6J can thiL- &o c.c hoBt "'ng kinh
doanh. ]hiRu quc gia &n "Wc trng &Oi thV t!c -h.- /0
chng kRnh r, r$ c.c quP "+nh &R thu & k to.n ht
6)c quan /i(u$ c\ng nh hL thng -h.- /0 khng "V 9Mo &L
cho hoBt "'ng kinh doanh$ & cA 6U hB tng Pu kw,
x"ng >.$ thng tin /i(n /Bc$ cng nghL thng tiny$ gGP trU
ngBi cho kinh doanh.
3.2. Ch #$ hi ch ngh%a (&ociali!"
]guP(n /0 cA 9Mn cVa >f h'i chV ngh{a / &n & 6J giu
c cn -hMi "%c 6_ d!ng trOc ht nh ,'t -hAng tiLn
"Q 6Mn >uEt$ ch) khng -hMi nh ,'t nguhn /%i nhuHn.
XiRu nP dJa tr(n t tUng tH- thQ trong " cho rzng tFng
-hu6tra/ia /%i cVa ,Ki ngi 6t /On hAn rEt nhiRu 6o &Oi
-hu6tra/ia /%i cVa c. nhGn. 5.c nh >f h'i chV ngh{a tin
rzng c.c nh t 9Mn nhHn "%c ,'t khoMn /%i nhuHn khng
>)ng ".ng tT c.c cng nhGn cVa hK$ do khoMn /Ang trM
cho c.c cng nhGn khng thQ hiLn ht ton 9' -hn /ao
"'ng hK "f 9u ra. C th ch#nh -hV cn kiQ, 6o.t nhNng
-hAng tiLn cA 9Mn cVa &iLc 6Mn >uEt$ -hGn -hi$ & hoBt
"'ng thAng ,Bi.
5h "' >f h'i chV ngh{a tr(n hu ht c.c quc gia hiLn
naP "%c thQ hiLn dOi hCnh th)c >f h'i chV ngh{a$ & &Hn
@1
hnh thnh cng nhEt U Xng u. 5h "' nP c\ng "ng
&ai trq quan trKng trong hL thng ch#nh tr+ U c.c quc gia
/On nh pra l >in & n X'$ & ngP nP &n / ,'t hL
thng hoBt "'ng hiLu quM U nhiRu nOc tr(n th giOi. Xi
&Oi cA ch >f h'i chV ngh{a$ nh U jh.- & ]a8P$ ch#nh
-hV c 6J can thiL- nhEt "+nh &o khu &Jc kinh t t nhGn
& c.c hoBt "'ng kinh doanh. Thu thu nhH- doanh nghiL-
U c.c nOc nh jh.- & Th!P XiQn c\ng cao hAn tAng
"i 6o &Oi c.c nOc kh.c. ]gaP cM U nRn kinh t ,Bnh ,t
cVa X)c c\ng trMi qua tCnh trBng dqng &n rI chMP ra
nOc ngoi do c.c thAng nhGn ,un tr.nh khui nhNng
quP "+nh qu. chWt cht.
3.3. Ch '(n ch (')!ocracy"
5h "' dGn chV trU thnh ch "' ch#nh tr+ U hu ht c.c
nRn kinh t ti(n tin tr(n th giOi. 5h "' nP c hai "Wc
trng cA 9Mn 6au4
8 Du=Bn s2 h3u t nh!n4 chs khM n?ng 6U hNu ti 6Mn
& /, giu 9zng t#ch /\P t nhGn. Ti 6Mn U "GP / cM ti
6Mn hNu hCnh$ nh "Et "ai$ nh c_a$ & ti 6Mn & hCnh$ nh
cF -hn$ h%- "hng$ 9zng 6.ng ch$ & c.c ti 6Mn tr# tuL.
5.c ch#nh -hV dGn chV >GP dJng c.c 9' /uHt 9Mo &L quPRn
6U hNu tr# tuL. 5. nhGn & c.c doanh nghiL- c quPRn 6U
hNu$ 6_ d!ng$ ,ua hoWc 9.n$ & VP nhiL, chYng cho 9Et
kd ai hK ,un. ]hNng quPRn nP / ht 6)c quan trKng &C
chYng khuPn kh#ch 6J chV "'ng$ tha, &Kng$ & cE- tin$
c\ng nh t#nh cn kiL, & ,ong ,un /, giu. 5on
ngi c >u hOng khng c nhNng -h^, chEt nP nu hK
khng ch[c ch[n &R &iLc ,Cnh c "%c kiQ, 6o.t ti 6Mn
& /%i nhuHn 6Mn 6inh tT ti 6Mn cVa ,Cnh haP khng.
@@
8 Du=Bn %&c c gi$i h:n cEa ch4nh phE4 ch#nh -hV
nAi "GP chs thJc hiLn ,'t 6 ch)c n?ng thit Pu cA 9Mn
-h!c &! cho /%i #ch chung cVa nhGn dGn nh 9Mo &L quc
-hqng$ duP trC /uHt -h.- & trHt tJ >f h'i$ quan hL ngoBi
giao$ >GP dJng & 9Mo trC cA 6U hB tng nh "ng >.$
trng hKc$ & c.c cng trCnh cng c'ng. iJ kiQ, 6o.t &
can thiL- cVa ch#nh -hV "i &Oi c.c hoBt "'ng kinh t cVa
c. nhGn & c.c doanh nghiL- "%c giM, thiQu. pzng c.ch
cho -hw- quP /uHt th+ trng chi -hi hoBt "'ng kinh t$
c.c nguhn ti nguP(n "%c "M, 9Mo -hGn -hi ,'t c.ch
c hiLu quM.
rOi ch "' dGn chV$ nhNng ,u cu cVa c. nhGn & cVa
c.c doanh nghiL- c thQ khng tAng "hng &Oi 6J cng
9zng & cng /0. ro ,Zi ngi c khM n?ng & nguhn ti
ch#nh kh.c nhau$ n(n ,Zi ngi c "%c ,)c "' thnh
"Bt kh.c nhau$ dn tOi 9Et 9Cnh "~ng. 5.c nh -h( 9Cnh
chV ngh{a dGn chV thun tYP cho rzng khi &%t qu. giOi
hBn 9Et 9Cnh "~ng$ cn c 6J can thiL- cVa ch#nh -hV "Q
9Cnh "zng ha 6Gn chAi. nhNng nRn dGn chV nh ]hHt
pMn$ X)c$ Th!P XiQn$ quPRn /%i & tJ do dGn chV cVa c.
nhGn nz, trong /%i #ch chung cVa "Et nOc ch) khng t.ch
ri. MZi >f h'i 6t cGn 9zng tJ do c. nhGn & ,!c ti(u /On
hAn cVa "Et nOc.
cu ht c.c ch "' dGn chV "Ru 9ao h, ,'t 6 Pu t
cVa >f h'i chV ngh{a$ &# d! nh 6J can thiL- cVa ch#nh -hV
&o hoBt "'ng cVa c.c c. nhGn & doanh nghiL-. 3u
hOng >f h'i chV ngh{a nFi /(n >uEt -h.t tT &iLc /B, d!ng
hoWc nhNng ngoBi )ng >Eu nMP 6inh trong ch "' dGn chV
thun tYP. # d!$ ]hHt pMn "f -hMi rEt nZ /Jc trong &iLc
@7
duP trC trBng th.i cGn 9zng cn thit giNa dGn chV & >f
h'i. o nhNng n?, 1ee2$ n?ng /Jc quMn /0 Pu kw, c'ng
&Oi khVng hoMng kinh t "f "^P hng ngn doanh nghiL-
]hHt pMn &o tCnh trBng -h. 6Mn. XQ duP trC cng ?n &iLc
/, & Fn "+nh kinh t$ ch#nh -hV ]hHt pMn "f can thiL-
& hZ tr% rEt nhiRu ngGn hng & doanh nghiL- /On$ ,
nu trong ch "' dGn chV thun tYP$ thC ch[c ch[n "f -h.
6Mn. TuP nhi(n nhNng ch#nh 6.ch c)u tr% nh &HP & tCnh
"f tBo n(n 6J th! "'ng trong nRn kinh t nOc nP & trC
hofn nhNng cMi tF &R cA cEu cn thit. vEt nhiRu quc gia$
9ao gh, cM u6tra/ia$ 5anada$ & coa Kd$ & ,'t 6 quc
gia U chGu u$ "%c cho / c ch "' ch#nh tr+ hZn h%-$
"Wc trng 9Ui khu &Jc kinh t t nhGn n?ng "'ng & khu
&Jc kinh t nh nOc hgng ,Bnh x&Oi 6J "iRu tit & kiQ,
6o.t nhEt "+nh cVa ch#nh -hVy.
b. Ì Qn ;Yn7 '5# + (&n7 'dn (:O 2)n + (&n7
8in ()
TTng hL thng ch#nh tr+ c khuPnh hOng tAng )ng &Oi
tTng /oBi hCnh kinh t. ]i chung$ ch "' chuP(n ch g[n
/iRn &Oi nRn kinh t 9ao cE-$ ch "' dGn chV g[n /iRn &Oi
nRn kinh t th+ trng & >f h'i chV ngh{a g[n /iRn &Oi nRn
kinh t hZn h%-.
*.1. N+n ,inh t ch- huy (co!!an' )cono!y": xhaP cqn
gKi / nRn kinh t tH- trungy$ / nRn kinh t , ch#nh -hV
/ ngi quPt "+nh ,Ki &En "R nh "Et nOc 6Mn >uEt /oBi
hng ha & d+ch &! gC$ 6Mn /%ng 9ao nhi(u$ gi. 9.n nh
th no$ & hCnh th)c -hGn -hi ra 6ao. TEt cM ,Ki ti 6Mn
"Ru thu'c &R ch#nh -hV nh &n$ /%i nhuHn tT 6Mn >uEt$
"Et "ai. 5h#nh -hV -hGn 9F c.c nguhn ti nguP(n dJa tr(n
@D
&iLc chKn /Ja ngnh cng nghiL- no nh nOc ,un -h.t
triQn. o nhNng n?, trOc cVa th ks 22$ nRn kinh t chs
huP rEt -hF 9in$ tuP nhi(n &R 6au "f thQ hiLn t#nh khng
hiLu quM n(n hu ht "f 9+ thaP th dn dn. ]gP naP rEt
nhiRu nOc$ "Wc 9iLt / c.c nOc th:o chV ngh{a >f h'i$
&n thQ hiLn ,'t 6 "Wc trng cVa nRn kinh t 9ao cE-.
5.c &# d! "iQn hCnh / Trung quc$ n X'$ ]ga & &i
nOc kh.c U trung Trung o$ Xng u & Trung Xng.
*.2. N+n ,inh t th. tr/0ng (!ar,)t )cono!yy4 I nRn
kinh t , ,Ki quPt "+nh &R -hGn 9F nguhn /Jc "%c
dJa tr(n 6Mn /%ng$ 6)c ti(u th!$ "u t$ & tit kiL,$ dJa
tr(n 6J tAng t.c giNa cung & cu$ " / quP /uHt cVa th+
trng. 5.c quPt "+nh kinh t "%c "a ra 9Ui c. nhGn
hoWc doanh nghiL-$ 6J t.c "'ng cVa ch#nh -hV rEt giOi
hBn. ]Rn kinh t th+ trng c ,i quan hL ,Ht thit &Oi
ch "' dGn chV$ do " c.c -hAng tiLn 6Mn >uEt -hn
nhiRu "%c 6U hNu & &Hn hnh 9Ui t nhGn. ]hiL, &! cVa
ch#nh -hV / thit /H- ,'t hL thng -h.- /# 9Mo &L ti 6Mn
t nhGn & c.c h%- "hng thua thuHn "Q ngi dGn & c.c
doanh nghiL- c thQ kiQ, 6o.t & thJc hiLn hoBt "'ng
kinh t cVa hK.TuP nhi(n$ ch#nh -hV c quPRn t.c "'ng "Q
"iRu chsnh 6J ch(nh /Lch , nRn kinh t th+ trng thng
tBo ra.
*.3. N+n ,inh t h1n h23 (!i#)' )cono!y"4 thQ hiLn "Wc
trng cVa cM hai nRn kinh t ni tr(n. ] kt h%- 6J t.c
"'ng cVa ch#nh -hV & cVa cA ch th+ trng trong &iLc
6Mn >uEt & -hGn -hi hng ha. jhn /On c.c ngnh cng
nghiL- "Ru do t nhGn 6U hNu$ & c.c thAng nhGn "%c tJ
do thit /H-$ 6U hNu$ & &Hn hnh doanh nghiL-. TuP nhi(n
@e
ch#nh -hV / ngi "iRu tit c.c ch)c n?ng cA 9Mn nh cE-
/Ang hu$ "iRu tit /ao "'ng$ ,)c /Ang ti thiQu$ &
quMn /0 ,i trng. ai.o d!c$ P t$ & ,'t 6 ngnh d+ch
&! thit Pu kh.c thng / do ch#nh -hV n[, giN$ "Wc
9iLt c.c ngnh quan trKng nh giao thng$ &inn thng &
n?ng /%ng$ # d! nh U jh.-$ nh nOc 6U hNu c.c ngGn
hng ch#nh & ,'t 6 ngnh cng nghiL- quan trKng$ &# d!
nh cng nghiL- /uPLn ki,. M't cng tP t$ hfng
v:nau/t$ ,'t -hn thu'c ch#nh -hV nhng ,'t cng tP
kh.c c t(n j:ugo:t thu'c t nhGn. ,'t 6 nOc nh
X)c$ ]hHt$ iinga-or: & Th!P XiQn$ ch#nh -hV thng
c'ng t.c chWt cht &Oi doanh nghiL- & ngi /ao "'ng "Q
"a ra c.c ch#nh 6.ch -hg h%-.
Th kS trOc "f ch)ng kin ,'t 9Oc nhMP &Kt &R 6
/%ng nRn kinh t hZn h%-. # d!4 U coa Kd$ ti(u dgng
cVa ch#nh -hV "f t?ng &Kt tT * arj nhNng n?, 1e*2
"n 22 &o nhNng n?, 1eD2. 5\ng trong giai "oBn nP$
U ,'t 6 /On c.c quc gia c nRn kinh t -h.t triQn kh.c$
ti(u dgng ch#nh -hV trung 9Cnh t?ng tT D arj /(n "n
42. 5h#nh -hV c.c nOc U chGu u$ ]hHt pMn$ & p[c
coa Kd$ .- d!ng rEt nhiRu quP "+nh ,Oi "i &Oi c.c
doanh nghiL- t nhGn$ tr(n c.c /{nh &Jc nh an ton /ao
"'ng$ ,)c /Ang ti thiQu$ -hu6tra/ia /%i khi &R hu$ &
9Mo &L ,i trng.
c. H+ (&n7 @%}( U*U
cL thng /uHt -h.- cung cE- ,'t khung -h.- ch c.c quP
"+nh & quP t[c chs th+$ cho -hw-$ hoWc hBn ch c.c ,i
quan hL c! thQ giNa con ngi & c.c tF ch)c$ "a ra c.c
hCnh -hBt cho nhNng hnh &i &i -hB, c.c quP "+nh & quP
72
Q%K 2On U*U @%}(: 6J thn
tBi cVa ,'t hL thng -h.-
/uHt nAi ,Ki quP "+nh -hMi
r rng$ cng khai$ cng
9zng & "%c tn trKng r'ng
rfi 9Ui c.c c. nhGn$ c.c tF
ch)c & ch#nh -hV.
t[c kQ tr(n. IuHt -h.- P(u cu hoWc hBn ch ,'t 6 hnh
&i c! thQ$ trong khi cho -hw- cng dGn thJc hiLn ,'t 6
hnh "'ng nhEt "+nh$ ch~ng hBn nh giao kt h%- "hng &
tC, ki, 9iLn -h.- kh[c -h!c "i &Oi &i -hB, h%- "hng.
5.c "Bo /uHt chs th+ nhNng quP trCnh$ thV t!c , cng dGn
& c.c tF ch)c cn tuGn th:o trong ,'t 9i cMnh c! thQ. cL
thng -h.- /0 c t#nh n?ng "'ngm ] tin triQn th:o thi
gian "Q "Bi diLn cho 6J thaP "Fi gi. tr+ >f h'i & 6J tin
ha trong >f h'i$ ch#nh tr+$ kinh t & ,i trng k{ thuHt
cVa ,Zi quc gia.
cL thng ch#nh tr+ hiLn hnh 8 ch "' chuP(n ch$ chV
ngh{a >f h'i & nRn dGn chV c\ng c >u hOng t.c "'ng
"n hL thng -h.- /uHt tAng )ng. ]Rn dGn chV c >u
hOng khuPn kh#ch c.c /Jc /%ng th+ trng & tJ do
thAng ,Bi. Trong c.c hL
thng /uHt -h.- ti(n tin$ nh
tBi u6tra/ia$ 5anada$ ]hHt
pMn$ coa Kd & "a 6 c.c
nOc chGu u$ /uHt -h.- "%c
tuP(n truPRn & hiQu 9it r'ng
rfi. 5hYng -h.t huP hiLu quM
&C "%c .- d!ng 9Cnh "~ng
cho ,Ki cng dGn$ "%c 9an hnh 9zng c.c -hAng tiLn
thV t!c thng thng$ "%c 9an hnh 9Ui quPRn hnh cVa
c.c cA quan ch#nh -hV "f "%c cng nhHn & "%c thi
hnh c t#nh hL thng & cng 9zng 9Ui /Jc /%ng cMnh 6.t
& c.c cA quan "on thQ.
nhNng quc gia nP c 6J thn tBi cVa &?n ha chE-
hnh /uHt -h.-$ "GP / nAi c.c cng dGn nhEt qu.n tn
71
trKng & tuGn th:o c.c quP "+nh cVa -h.- /uHt. Q%K 2On
U*U @%}( /i(n quan chWt cht "n 6J thn tBi cVa ,'t hL
thng -h.- /uHt nAi ,Ki quP "+nh -hMi r rng$ cng khai$
cng 9zng & "%c tn trKng r'ng rfi 9Ui c.c c. nhGn$ tF
ch)c & ch#nh -hV. Kinh doanh quc t "ang khUi 6[c U
nhNng >f h'i , c.c quP "+nh -h.- /uHt chi, u th. #
d! nh U coa Kd$ "Bo /uHt 5h)ng kho.n & 5.c hoBt "'ng
trao "Fi khuPn kh#ch 6J tin cHP trong giao d+ch kinh
doanh 9zng c.ch P(u cu c.c cng tP "Bi chYng thng
>uP(n "ng nhNng chs 6 ti ch#nh cho c.c nh "u t. cL
thng /uHt -h.- c thQ 9+ >i ,qn 9Ui 6J thiu tn trKng
/uHt -h.-$ 6J Pu kw, trong ch#nh -hV$ hoWc nhNng hBn
ch nWng nR &Oi nZ /Jc ng?n cE, nhNng hnh &i -hF 9in
trong >f h'i. Trong 9i cMnh cVa c.c quP "+nh -h.- /uHt$
hoBt "'ng kinh t c thQ 9+ cMn trU & c.c cng tP -hMi
cBnh tranh &Oi ,'t 6J khng Fn "+nh /On.
4.1.C5c hnh th6c h7 thng lu8t 3h539
Tr(n th giOi hiLn c n?, hCnh th)c hL thng /uHt -h.- cA
9Mn. X /4 /uHt .n /L$ IuHt rGn 6J $ IuHt Tn gi.o$ IuHt
3f h'i chV ngh{a & hL thng /uHt hZn h%-. ]hNng hL
thng -h.- /uHt nP / nRn ,ng cho c.c "Bo /uHt & quP
"+nh. pMng dOi "GP cung cE- ,'t 6 &# d! &R c.c quc
gia nAi nhNng hL thng -h.- /uHt nP c >u hOng th+nh
hnh.
iQn7 -.1: H+ (&n7 U*U @%}( 'i), ;% () (/i ,6( H&
$%&' 7i# (:Vn () 7iZi
:u8t 5n l7 :u8t ;(n <
:u8t =>n
gi5o
:u8t ?$ hi CN
C5c h7 thng
lu8t h1n h23
72
u6tra/ia Xa 6 c.c nOc Trung Xng$ ]ga Xa 6 c.c nOc
Xng u
Ir:/and TGP u & c.c p[c jhi$ Trung buc jhi/i--in:6
]: :a/and nOc coa Kd
Iatinh
& ,'t &i 5u9a ju:rto vico
nh ThF ]h{ KC quc gia p[c TriRu Ti(n cn buc
5anada ]hHt pMn 5hGu o Kaakh6tan ]a, jhi
M` M:>ico 9:ki6tan Th.i Ian
n X' krain: iri Ianka
jaki6tan :r9aian thio-ia
ahana Mo/do&a cong Kong
]ig:ria Taiki6tan pahrain
i,9a9: KPrgP6tan batar
Ma/aP6ia iinga-or:
Morocco
Tuni6ia
iLt ]a,
i 5H-
/gun0 1-Fam+' Ga"usgi% anH oth+'> Int+'nationa% Jusin+ss K
1t'at+g=> Lanag+m+nt anH th+ /+M N+a%it=> O+a'son O'+ntic+
Ha%% PQQR-
SuTt Un %5 xcqn "%c gKi / tiRn /L -h.-y / ,'t hL
thng /uHt -h.- c nguhn gc tT nh & /an r'ng 6ang
u6tra/ia$ 5anada$ coa Kd & nhNng nOc cJu thnh &i(n
cVa Khi th+nh &%ng chung nh. 5A 6U cVa /uHt tiRn /L /
th:o di thJc tinn &Ta qua & c.c tiRn /L -h.- /0 do tqa .n
quc gia thng qua &iLc giMi th#ch c.c quP ch$ -h.- /uHt
& 6J "iRu hnh trOc ". 5.c quc gia 6_ d!ng /uHt tiRn /L
7*
xnh iLn bu0 t'c U nh & buc h'i M`y n[, giN
quPRn /Jc cui cgng trong &iLc thng qua hoWc 6_a "Fi
/uHt. TBi coa Kd$ &C cin -h.- coa Kd rEt kh kh?n trong
&iLc 6_a "Fi$ Tqa .n ti cao & thH, ch# c.c tqa .n cE-
thE- c\ng "%c hUng 6J /inh hoBt ".ng kQ trong &iLc
dinn giMi /uHt. 9Ui &C /uHt on /L cUi ,U hAn "i &Oi c.c
quPt "+nh cVa tqa .n$ n c t#nh /inh hoBt hAn c.c hL
thng /uHt -h.- kh.c. ]h th$ hL thng tiRn /L -h.- c
quPRn /Jc ".ng kQ "Q dinn giMi -h.- /uHt dJa tr(n nhNng
hon cMnh ri(ng cVa tTng trng h%- c. nhGn$ 9ao gh,
c.c tCnh hung tranh chE- kinh doBnh thAng ,Bi kh.c.
SuTt V!n s& x5i&i/ /ay ra "i tBi jh.-$ X)c$ ]hGt
pMn$ ThF ]h{ KC$ M:>ico$ & U coa Kd Iatin. ]guhn gc
cVa n >uEt -h.t tT c.c "Bo /uHt cVa vo,: & 9' /uHt
]a-o/:on. IuHt rGn 6J "%c c?n c) tr(n ,'t hL thng
-h.- /uHt "P "V & "%c ;hL thng ha< l ,'t c.ch r
rng 9zng &?n 9Mn & c thQ ti- cHn. IuHt rGn 6J chia hL
thng -h.- /uHt /, * 9' /uHt4 ThAng ,Bi$ rGn 6J &
cCnh 6J. p' /uHt "%c coi / hon chsnh nh / kt quM cVa
&iLc cung cE- "P "V c.c hBng ,!c & thng gW- U "a 6
c.c hL thng IuHt rGn 6J . 5.c "iRu /uHt & nguP(n t[c
hCnh thnh "iQ, khUi "u cho nhNng -h.- /0 & thJc thi
cng /0. 5.c quP "+nh "f "%c hL thng ha nFi 9Ht /(n
&Oi nhNng "iRu /uHt c! thQ & c.c quP t[c )ng >_ "%c tBo
ra 9Ui cA quan /H- -h.- hoWc c.c cA quan ti cao kh.c
5M 2 hL thng /uHt on /L & IuHt rGn 6J "Ru 9[t nguhn tT
TGP u & "Ru "Bi diLn cho c.c gi. tr+ chung cVa c'ng
"hng TGP u. iJ kh.c 9iLt ch#nh giNa hai hL thng /
trong khi /uHt on /L chV Pu >uEt -h.t tT tqa .n & "%c
74
-h.n >wt dJa tr(n quPt "+nh cVa tqa .n$ thC IuHt rGn 6J
chV Pu >uEt -h.t tT cA quan /H- -h.- & dJa tr(n nhNng
"Bo /uHt "%c 9an hnh 9Ui cA quan /H- -h.- quc gia &
"+a -hAng. IuHt on /L & IuHt rGn 6J "Wt ra nhNng 6J
kh.c 9iLt "a dBng trong kinh doanh quc t. Trong thJc t$
hL thng /uHt on /L ni chung 9ao gh, c.c Pu t cVa
IuHt rGn 6J & ng%c /Bi. cai hL thng nP c thQ 9F
6ung cho nhau & c.c nOc 6_ d!ng ,'t trong 2 hL thng
thng c >u hOng 6_ d!ng ,'t 6 Pu t cVa hL thng
kia.
iQn7 -.-. `" H*n L%}( mn @+ 0= L%}( DSn HI
VWn B php %8 SuTt V!n s& SuTt Un %5
buPRn 6U hNu tr#
tuL
X%c >.c "+nh 9zng c.ch
"?ng k#
X%c >.c "+nh 9zng c.ch 6_
d!ng trOc
ThJc thi c.c thua
thuHn
5.c thua thuHn thAng ,Bi
trU thnh cn thJc thi nu
"%c cng ch)ng hoWc "?ng
k# "Yng
pzng ch)ng &R thua thuHn / "V
"Q thJc thi h%- "hng
XWc trng cVa h%-
"hng
5.c h%- "hng c >u hOng
ng[n gKn &C nhiRu &En "R
tiR, n?ng "f "%c 9ao h,
trong IuHt rGn 6J
5.c h%- "hng c >u hOng chi
tit &Oi tEt cM c.c dJ -hqng c
thQ >MP ra "%c n(u ra. Thng
tn kw, hAn "Q dJ thMo ,'t
h%- "hng
jhg h%- &Oi h%-
"hng
iLc khng tuGn thV "%c
,U r'ng "Q 9ao gh, c.c
hnh &i khng /ng trOc
"%c cVa con ngi nh
"Cnh cng & 9Bo /oBn
5.c thi(n tai x/\ /!t$ 6wt$ 9fo$
&.&y / nhNng /0 do ch#nh ".ng
duP nhEt cho &iLc khng tuGn
thV c.c quP "+nh trong h%- "hng
71
SuTt F<n gio XSuTt FhYn Au=Bn. / ,'t hL thng
-h.- /0 9+ Mnh hUng r rLt cVa tn gi.o$ nguP(n t[c "Bo
/0$ & c.c gi. tr+ "Bo ")c "%c >:, nh / ,'t hiLn thGn
ti cao. cL thng IuHt Tn gi.o quan trKng nhEt "%c
dJa tr(n c.c "Bo /uHt cVa n X' gi.o$ ro Th.i & chi
gi.o. Trong 6 "$ -hF 9in nhEt / /uHt chi gi.o$ -hF 9in
U Trung Xng$ p[c jhi$ & Indon:6ia. jh.- /uHt chi gi.o
c nguhn gc tT nhNng quP "+nh cVa kinh Koran$ Kinh
th.nh cVa ngi chi gi.o & /i dBP cVa nh Ti(n tri
Moha,,:d. 5qn "%c 9it "n &Oi t(n gKi 1ha'iah$ /uHt
chi gi.o khng -hGn 9iLt giNa tn gi.o & hin -h.-. IuHt
chi gi.o "a ra c.c ti(u ch# &R c.c hnh &i /i(n quan "n
ch#nh tr+$ kinh t$ ngGn hng$ h%- "hng$ hn nhGn & c.c
&En "R >f h'i kh.c. IuHt chi gi.o "iRu chsnh c.c ,i
quan hL giNa con ngi$ giNa ngi dGn & nh nOc$ &
giNa con ngi & "Eng ti cao. X%c >:, nh /i dBP
cVa "Eng Ti cao$ /uHt chi gi.o ,ang t#nh tuPLt "i &
-h.t triQn rEt #t th:o thi gian.
cu ht c.c nOc chi gi.o hiLn naP "ang duP trC ,'t hL
thng kw-$ nAi tn gi.o & tqa .n hin -h.- cgng thn tBi.
5.c quc gia kh.c c "ng dGn c chi gi.o nh
Indon:6ia$ pang/ad:6h$ & jaki6tan$ hiLn naP "f c hin
-h.- th t!c & c.c "Bo /uHt. ThF ]h{ KC$ ,'t quc gia
kh.c &Oi 6 /%ng /On dGn c chi gi.o "f c hin -h.- th
t!c &Nng ch[c. ra9 iaudi & Iran / c.c nOc , U "
c.c tqa .n tn gi.o c th^, quPRn tr(n cM /uHt -h.-.
buan "iQ, truPRn thng cVa IuHt Tn gi.o -hMn "i ,Ki
6J tJ do & hiLn "Bi ha tBi c.c nOc th:o "Bo chi. # d!
nh$ quP "+nh nghi(, kh[c cVa /uHt chi gi.o nghi(, cE,
7@
cho & nhHn /fi 6uEt &aP haP "u t. ]h &HP$ "Q tuGn th:o
/uHt chi gi.o$ c.c ngGn hng khng th( cho &aP /EP /fi
nh thng /L , -hMi thu /%i nhuHn 9zng c.ch t#nh /L -h#
hnh ch#nh hoWc ,)c /%i nhuHn h%- /0 trong c.c dJ .n ti
ch#nh , hK cE- &n. ]hiRu ngGn hng -hAng TGP$ nh
5iti9ank$ j & ]gGn hng r:ut6ch:8 c c.c chi nh.nh U
c.c nOc chi gi.o -hMi tuGn thV IuHt ihariah. 5.c quc
gia chi gi.o nh Ma/aP6ia "f 9an hnh tr.i -hiu chi gi.o
cho hUng /%i t)c tT ti 6Mn$ &# d! nh ti 6Mn cho thu($
thaP &C trM /fi 6uEt.
:u8t ?$ hi ch ngh%a / ,'t hL thng -h.- /0
thng gW- chV Pu U c.c nOc cJu thnh &i(n cVa Ii(n
pang 3 it$ Trung buc & ,'t 6 #t nOc chGu jhi.
] "%c dJa tr(n IuHt rGn 6J $ kt h%- &Oi c.c Pu t cVa
nguP(n t[c >f h'i chV ngh{a , nhEn ,Bnh quPRn 6U hNu
ti 6Mn cVa nh nOc. 5.c quPRn hnh cVa nh nOc "%c
nhEn ,Bnh hAn cVa c.c c. nhGn. 5.c nOc >f h'i chV
ngh{a c >u hOng coi ti 6Mn & quPRn 6U hNu tr# tuL chWt
cht hAn 6o &Oi nhNng nOc .- d!ng IuHt rGn 6J hoWc
/uHt tiRn /L. Oi 6J 6!- "F cVa Ii(n pang 3 it & 6J
chuPQn "Fi cVa Trung buc "i &Oi chV ngh{a t 9Mn$ IuHt
3f h'i chV ngh{a "ang /an dn tOi -hAng TGP. C c.c
nOc nP .- d!ng nguP(n t[c th+ trng tJ do$ hL thng
-h.- /uHt cVa hK ngP cng kt h%- nhiRu hAn c.c Pu t
9F 6ung cVa IuHt rGn 6J.
:u8t h1n h23 "R cH- "n ,'t 9in thQ cVa 2 hoWc
nhiRu hL thng -h.- /0 "iRu hnh &Oi nhau. "a 6 c.c
quc gia$ hL thng -h.- /uHt tin ha th:o thi gian$ .-
d!ng c.c Pu tF cVa ,'t haP nhiRu hL thng nhz, ".-
77
)ng nhu cu ri(ng cVa hK. iJ tAng -hMn giNa IuHt rGn
6J & /uHt on /L "f trU thnh "Wc 9iLt /u , &C c rEt
nhiRu quc gia kt h%- cM 2 hL thng. ]goi ra$ hL thng
-h.- /0 U Xng u thng kt h%- c.c Pu t cVa IuHt
rGn 6J & IuHt 3f h'i chV ngh{a. cL thng -h.- /0 tBi
I:9anon$ Ma rc & Tuni6ia thC .- d!ng cM c.c Pu t cVa
IuHt rGn 6J & /uHt chi gi.o.
p. C*' @"/i :5i :" $%&' 7i#
]Rn tMng ch#nh tr+ t.c "'ng "n hoBt "'ng kinh doanh tr(n
rEt nhiRu -hAng diLn$ & c\ng tBo ra nhiRu /oBi rVi ro
quc gia kh.c nhau. iau "GP chYng ta 6t nghi(n c)u &R
,'t 6 /oBi rVi ro quc gia "Wc trng tBo ra 9Ui hL thng
ch#nh tr+.
@.1. Ai ro #uBt 3h5t tC ch chDnh tr.
1& chi#m h3u ti sn Hoanh nghi5p cEa ch4nh phE
cc n$c
5h#nh -hV c.c nOc c thQ chi, hNu ti 6Mn cVa c.c
doanh nghiL- 9zng hai con "ng ch#nh4 t+ch thu & 6ung
cng. T+ch thu "%c hiQu / 6J thu hhi c.c ti 6Mn cVa c.c
doanh nghiL- nOc ngoi , khng c 9Et kd ,'t 6J "Rn
9g no. # d!$ U (8n(8u(8/a$ tFng thng cugo 5ha&:
"f t+ch thu ,'t khu &Jc khai th.c du ,u khFng /h do
cng tP du kh# Tota/ cVa jh.- 6 hNu. iung cng / chs
&iLc ch#nh -hV thu hhi ti 6Mn cVa c.c doanh nghiL- nhng
c ,'t khoMn 9hi thng nhEt "+nh.
M't thuHt ngN kh.c c\ng thng "%c 6_ d!ng$ " /
;quc hNu ha<. buc hNu ha chs hnh "'ng chi, hNu
7D
ti 6Mn cVa ch#nh -hV c.c nOc$ nhng khng -hMi thu hhi
ti 6Mn cVa c.c doanh nghiL- , thu hhi ti 6Mn cVa cM ,'t
ngnh cng nghiL- no "$ & c thQ c 9hi thng hoWc
khng. ]?, 222@$ ch#nh -hV po/i&ia "f quc hNu ha
-hn /On ngnh cng nghiL- 6Mn >uEt du ,u & kh# "t
cVa nOc nP. ]g%c /Bi$ trong &i thH- kS gn "GP$ & 6
ch#nh -hV c.c nOc kh.c "f "^P ,Bnh &iLc tha, gia &o
khu &Jc kinh t t nhGn 9zng &iLc 9.n ,'t 6 doanh
nghiL- thu'c 6U hNu nh nOc cho t nhGn. 3u hOng nP
thQ hiLn r nhEt U Trung buc & Xng u$ &Oi &iLc hng
/oBt c.c cng tP thu'c 6U hNu nh nOc "f "%c t hNu
ha tT nhNng n?, 1eD2.
GWm "Tn " t'ng ph:t th@ng m:i XZmba'go anH
1anction.
cu ht c.c quc gia tr(n th giOi "Ru "f k0 kt c.c 9Mn
hiL- "+nh & thua thuHn quc t &R nhNng /uHt /L$ nguP(n
t[c$ ti(u chu^n trong hnh &i giao d+ch thAng ,Bi tr(n
-hB, &i ton cu. TuP nhi(n$ ch#nh -hV c.c quc gia &n
c thQ "An -hAng dgng "n c.c ch#nh 6.ch trTng -hBt &
cE, &Hn thAng ,Bi nhz, "i -h &Oi c.c "'ng th.i gGP
hEn cVa c.c nOc kh.c. F'ng ph:t th@ng m:i % m[t
hnh thc cWm cc giao H\ch th@ng m:i Au]c t#> th;ng
c m[t ho9c m[t nhm cc Au]c gia s^ H6ng ]i ph
"$i m[t Au]c gia (hc (hi nhTn \nh '?ng Au]c gia n= c
nh3ng [ng thi + H_a hà bnh " an ninh- GWm "Tn %
nh3ng %5nh cWm ch4nh thc ]i "$i m[t ha= m[t "i Au]c
gia 9c bi5t "B auWt (hu ho9c nhTp (hu m[t s] %o:i
hng ha> ho9c "B cc ph@ng thc "Tn chu=n- ILnh
cE, &Hn thng "%c 9an hnh trong thi gian chin
7e
tranh$ hoWc khi c c?ng thzng gia t?ng giNa c.c quc gia.
5E, &Hn / ,'t trong nhNng hCnh th)c ng?n chWn giao
d+ch thAng ,Bi tr(n ,'t 6 ,Wt hng nhEt "+nh "i &Oi
,'t 6 quc gia nhEt "+nh. IEP &# d! nh coa Kd "f .-
d!ng cE, &Hn &Oi 5u9a$ Iran$ 5cr5]c TriRu Ti(n &Oi
cO rzng "GP / c.c quc gia hHu thun cho c.c nh,
khVng 9 tr(n th giOi. Ii(n ,inh chGu u c\ng "f thJc
thi nhiRu /Lnh cE, &Hn chng /Bi p:/aru6$ iudan & Trung
buc tr(n ,'t 6 /{nh &Jc thAng ,Bi nhEt "+nh$ &# d!
nh du /+ch nOc ngoi$ nhz, chng /Bi &iLc &i -hB, nhGn
quPRn & 9un 9.n &\ kh#.
F= cha= (inh t# Xbo=cotts. ]i "$i m[t s] Au]c gia
ha= m[t s] Hoanh nghi5p
]gi ti(u dgng & ,'t 6 nh, quPRn /%i "Wc 9iLt "i
khi &n thng t^P chaP ,'t 6 doanh nghiL- nu hK nhHn
thEP c.c doanh nghiL- nP gGP Mnh hUng >Eu "n th+ hiu
ti(u dgng U "+a -hAng. Kh.ch hng c\ng thng tT chi
Vng h' c.c doanh nghiL- nu cho rzng hnh &i kinh doanh
cVa c.c doanh nghiL- " / khng -hg h%-. F= cha=
Xbo=cotts. c hiu % [ng thi t& ngu=5n t ch]i "i5c
tham gia cc giao H\ch th@ng m:i ]i "$i m[t Au]c gia
ha= m[t c<ng t= no - T^P chaP & c.c hCnh th)c -hMn
"i giao d+ch thAng ,Bi kh.c cVa ngi dGn 6t dn "n
doanh 6 9.n hng giM,$ cqn c.c chi -h# /i(n quan "n
hoBt "'ng quan hL c'ng "hng 6t t?ng /(n do doanh nghiL-
-hMi t?ng cng cMi thiLn hCnh Mnh cVa cng tP trong dGn
chYng. M't &# d! / trng h%- cVa ri6n:P/and jari &
Mcrona/d6$ hai cng tP nP 9+ ngi dGn jh.- t^P chaP
,Bnh ,t do ngi jh.- &n "f -hMn "i c.c ch#nh 6.ch
D2
nng nghiL- & ton cu ha cVa coa Kd & hK coi hoBt
"'ng kinh doanh cVa hai cng tP nP tr(n "Et jh.- nh /
,'t giKt nOc trn /P. 5\ng tAng tJ$ rEt nhiRu ngi dGn
coa Kd "f tT chi c.c 6Mn -h^, cVa jh.- 6au khi jh.-
quPt "+nh khng Vng h' coa Kd trong cu'c >G, /%c I8
r[c do coa Kd chV trAng &o "u nhNng n?, 2222.
Ghi#n t'anh> o ch4nh> " cch m:ng
5hin tranh tranh$ "Mo ch#nh & c.ch ,Bng c t.c "'ng
/On "i &Oi hoBt "'ng kinh doanh. ]hNng 6J kiLn ch#nh tr+
nP c thQ khng Mnh hUng trJc ti- "n c.c doanh
nghiL-$ tuP nhi(n chYng /Bi c t.c "'ng gi.n ti- ht 6)c
,Bnh ,t. # d!$ tBi M:>ico &o nhNng n?, e2$ nhNng
ngi nng dGn /, thu( U &gng 5hia-a6 "f /(n k hoBch
chin "Eu chng /Bi ch#nh -hV &C cho rzng c.c quan ch)c
ch#nh -hV khng cng 9zng & khng quan tG, "n tCnh
trBng ngho "i cVa nhGn dGn. iau " #t /Gu ,'t )ng c_
&i(n tFng thng & ,'t ch#nh tr+ gia "f 9+ ., 6.t. ]hNng
&! &iLc nP "f /, rEt nhiRu doanh nghiL- & c.c nh "u
t rYt &n ra khui th+ trng M:>ico &C hK "f nhHn thEP
dEu hiLu ,Et Fn "+nh ch#nh tr+ gia t?ng. ]hz, giM, thiQu
rVi ro do nhNng 6J kiLn tAng tJ nh th nP xchin tranh$
"Mo ch#nh$ c.ch ,Bng$ &..&y$ c.c doanh nghiL- c thQ ,ua
9.o hiQ, rVi ro chin tranh.
/:n (hEng b]
bhEng b] Xt+''o'ism. % hnh thc s^ H6ng "c t'ang " "c
%&c nh?m :t c m[t m6c ti)u ch4nh t'\ no > b?ng
cch + H_a " tc [ng %)n ndi s hi cEa con ng;i.
Trong nhNng n?, gn "GP$ khVng 9 trU thnh ,'t dBng
D1
rVi ro quc gia ht 6)c nghi(, trKng. ]Bn khVng 9 "ang
khng ngTng /:o thang tr(n kh[- th giOi$ , ,'t &# d!
"iQn hCnh / &! tEn cng ngP 11 th.ng e n?, 2221 tBi
coa Kd. Khng chs /EP "i 6inh ,Bng cVa hng tr?, con
ngi$ &! khVng 9 cqn gGP thiLt hBi nghi(, trKng "i &Oi
th+ trng ti ch#nh ]: kork c\ng nh /, ngng trL
hoBt "'ng kinh doanh cVa & 6 doanh nghiL-. ]Bn khVng
9 khin ngi dGn 6% hfi$ dn tOi giM, /%ng ti(u th!
hng ha & c nguP cA dn "n n(n khVng hoMng kinh t.
5.c ngnh thAng ,Bi d+ch &! nh du /+ch$ hng khng$
giMi tr# & c.c ngnh 9.n /} hng ha "Wc 9iLt 9+ Mnh
hUng. ]Bn khVng 9 c\ng t.c "'ng >Eu "n c.c th+
trng ti ch#nh$ c! thQ / trong qufng thi gian 6au cu'c
tEn cng 11=e=2221$ gi. tr+ th+ trng ch)ng kho.n coa
Kd giM, khoMng 14.
@.2. Ai ro #uBt 3h5t tC h7 thng 3h53 lu8t
p(n cBnh ch "' ch#nh tr+$ nhNng kh.c 9iLt trong hL thng
/uHt -h.- U c.c quc gia kh.c nhau c\ng / ,'t nguP(n
nhGn tBo n(n rVi ro quc gia. XWc 9iLt /i(n quan "n kinh
doanh quc t / /uHt thAng ,Bi & t -h.-$ trong " /uHt
thAng ,Bi 9Mo trg, ton 9' c.c giao d+ch thAng ,Bi$
cqn T -h.- "iRu tit ,i quan hL giNa c.c c. nhGn & c.c
tF ch)c$ 9ao gh, c.c "iRu /uHt h%- "hng c\ng nh tr.ch
nhiL, & 9Fn -hHn cVa ,Zi 9(n nMP 6inh trong nhNng
trng h%- &i -hB,. nhiRu nOc tr(n th giOi$ hL thng
/uHt -h.- thi(n &R 9Mo &L quPRn /%i cVa c.c c. nhGn$ c.c tF
ch)c 9Mn "+a. 5.c 9' /uHt thng "%c >GP dJng nhz,
khuPn kh#ch hoBt "'ng kinh doanh & thYc "^P kinh t U
"+a -hAng.
D2
cL thng /uHt -h.- U cM ;nOc chV nh< & ;nOc ngoi<
"Ru tBo n(n nhNng kh kh?n th_ th.ch kh.c nhau "i &Oi
c.c doanh nghiL-.
NEi 'o Au]c gia n= sinh t m<i t';ng php %8 2
n$c ngoi
5h#nh -hV cVa nOc chV nh c thQ .- "Wt rEt nhiRu quP
t[c /uHt -h.- "i &Oi doanh nghiL- nOc ngoi "ang hoBt
"'ng kinh doanh tBi nOc ,Cnh.
e Ohp %uTt Yu t n$c ngoi- ]hNng 9' /uHt nP c Mnh
hUng /On "i &Oi chin /%c gia nhH- th+ trng cVa ,'t
doanh nghiL-$ c\ng nh "i &Oi cA cEu & hoBt "'ng kinh
doanh cVa doanh nghiL- ". vEt nhiRu quc gia "f "Wt ra
nhNng giOi hBn "i &Oi &iLc "u t trJc ti- nOc ngoi
xrIy &o nOc ,Cnh. M't &# d! / 9' /uHt rait:nhoo cVa
]hHt pMn &R hL thng c_a hng 9.n /} quP , /On$ 9' /uHt
nP khng cho -hw- c.c doanh nghiL- nOc ngoi ,U
nhNng c_a hng 9.n /} quP , /On c dBng ,'t kho hng
nh a/8Mart hoWc ToP6 ;< 6. ]h &HP$ 9' /uHt nP "f
9Mo &L c.c cA 6U 9.n /} nhu 9zng c.ch hBn ch 6J hCnh
thnh & hoBt "'ng cVa c.c nh -hGn -hi khFng /h. ro
"$ khi c.c nh 9.n /} quP , /On ,un hoBt "'ng kinh
doanh$ hK -hMi >in "%c 6J chE- thuHn cVa nhNng c_a
hng 9.n /} nhu U trong nOc$ &n / ,'t qu. trCnh tn
nhiRu cng 6)c & thi gian. Ma/aP6ia$ c.c doanh
nghiL- ,un "u t &o hoBt "'ng kinh doanh U nOc nP
-hMi "%c 6J cho -hw- cVa 5A quan jh.t triQn 5ng
nghiL- Ma/aP6ia l ,'t 9' -hHn c nhiL, &! r 6o.t hoBt
"'ng "u t dJ kin "Q "M, 9Mo chYng -hg h%- &Oi ,!c
D*
ti(u cVa c.c ch#nh 6.ch quc gia. Xi &Oi coa Kd thC nOc
nP thng hBn ch nhNng khoMn "u t nOc ngoi "%c
>:, / c nguP cA Mnh hUng tOi an ninh quc gia. 5.c
khoMn "u t /On thng "%c c'i "hng Xu t coa Kd
>:, >wt rEt k`. ]?, 222@$ buc c'i coa Kd coa Kd "f
-hMn "i gaP g[t ,'t "R ngh+ cE- quPRn kiQ, 6o.t hoBt
"'ng ,'t 6 cMng U coa Kd cho doanh nghiL- ru9ai
jort6 or/d$ ,'t cng tP "Wt tBi 5.c TiQu Ang buc
vH- Thng ]hEt. iJ -hMn "i ,Bnh ,t cVa dGn chYng
c\ng nh buc c'i coa Kd khin cho doanh nghiL- nP
cui cgng "f -hMi chE, d)t c.c k hoBch "u t ra nOc
ngoi cVa ,Cnh.
e bim sot c@ cWu tf chc " ho:t [ng (inh Hoanh-
5h#nh -hV c.c nOc thng 9an hnh c.c 9' /uHt c\ng
nh nguP(n t[c , dJa tr(n " c.c doanh nghiL- "iRu tit
c.c hoBt "'ng 6Mn >uEt$ quMng 9.$ & -hGn -hi cVa ,Cnh
trong -hB, &i /fnh thF nOc ". ]hNng hBn ch nP c
thQ /, tBo nhNng r, r cho c.c doanh nghiL-$ hoWc
/, giM, ,)c "' hiLu quM cVa hoBt "'ng kinh doanh$
hoWc c thQ / cM hai khM n?ng tr(n. # d!$ nOc chV nh
c thQ P(u cu doanh nghiL- -hMi c giEP -hw- nhH- khû
hoWc >uEt khû$ hoWc "Wt ra nhNng nguP(n t[c /, -h)c
tB- ha &iLc &Hn chuPQn c\ng nh c.c hoBt "'ng giao
nhHn &Hn tMi kh.c$ hoWc c thQ /, cho &iLc gia nhH- th+
trng trU n(n kh kh?n hAn. M't &# d! / &R th+ trng
d+ch &! &inn thng khFng /h cVa Trung buc$ 5h#nh -hV
nOc nP P(u cu c.c nh "u t nOc ngoi ,un tha,
gia th+ trng -hMi /i(n doanh &Oi c.c doanh nghiL- trong
nOc$ cqn doanh nghiL- nOc ngoi khng thQ /, chV
D4
ton 9' hoBt "'ng kinh doanh. IuHt nP nhz, "M, 9Mo
rzng ngi Trung buc /un n[, quPRn kiQ, 6o.t ngnh
cng nghiL- &inn thng cVa ,Cnh$ c\ng nh thu "%c
nguhn chEt >.,$ &n$ & cng nghL &R cho th+ trng n'i
"+a.
e Du= \nh "B La'(+ting " ph!n ph]i. 5.c 9' /uHt nP chs
r hoBt "'ng quMng c.o$ khuPn ,fi$ -hGn -hi nh th
no / h%- -h.-. # d!$ ch#nh -hV c.c nOc jhn Ian$
jh.-$ ]auP & ]: :a/and cE, quMng c.o thuc /. tr(n
T. 5h#nh -hV X)c cE, -hn /On c.c quMng c.o dgng
hCnh th)c 6o 6.nh$ kiQu nh ,'t doanh nghiL- quMng c.o
rzng nhfn hiLu cVa hK / &%t tr'i h~n 6o &Oi ,'t nhfn
hiLu cBnh tranh kh.c. ]hiRu quc gia kh.c /Bi kiQ, 6o.t
&iLc .- gi. "i &Oi ,'t 6 hng ha & d+ch &! thit Pu
nh thJc -h^, & d+ch &! P t. ]hNng giOi hBn & kiQ,
6o.t nP Mnh hUng rEt /On "n hoBt "'ng quMng 9. & /%i
nhuHn cVa c.c cng tP. 5.c 9' /uHt &R "M, 9Mo "' an ton
& tin cHP cVa c.c 6Mn -h^, chs r tr.ch nhiL, cVa nh
6Mn >uEt c\ng nh ngi 9.n "i &Oi nhNng thiLt hBi$ tai
nBn$ hoWc t_ &ong do 6Mn -h^, 9+ /Zi gGP ra. Trong trng
h%- c &i -hB,$ doanh nghiL- & c.c nh "iRu hnh doanh
nghiL- 6t -hMi ch+u tr.ch nhiL, trOc -h.- /uHt$ c thQ /
-hBt tiRn hoWc &o tg$ tgP th:o &! kiLn dGn 6J. Tr.i &Oi c.c
nOc c nRn kinh t ti(n tin$ U c.c nOc "ang -h.t triQn$
c.c 9' /uHt &R "M, 9Mo an ton 6Mn -h^, ni chung cqn
rEt Pu$ cha "%c chY trKng "Yng ,)c. vEt nhiRu doanh
nghiL- "f /%i d!ng nhNng chZ Pu cVa /uHt nh th "Q
ki, /i trong hoBt "'ng kinh doanh. # d!$ khi ,'t 6
cng tP 6Mn >uEt thuc /. U chGu u & coa Kd 9+ c.c &!
D1
kiLn th:o "uFi$ c.c cng tP nP "f chuPQn -hn /On hoBt
"'ng quMng 9. cVa ,Cnh 6ang c.c nOc "ang -h.t triQn.
e Du= \nh "B chu=n %i nhuTn "B n$c mg. 5.c doanh
nghiL- "a quc gia c thQ ki, /%i nhuHn U rEt nhiRu nOc
kh.c nhau tr(n th giOi$ & 6au " ch[c ch[n hK 6t tC,
c.ch chuPQn nhNng khoMn /%i nhuHn " &R nOc ,Cnh.
TuP &HP$ U ,'t 6 nOc$ 5h#nh -hV "Wt ra c.c 9' /uHt hBn
ch &iLc /u chuPQn dqng tiRn nh th. cnh "'ng nP /
nhz, 9Mo thn nhNng ngoBi tL ,Bnh trong n'i "+a$ nh
"hng uro$ " /a coa Kd$ hoWc "hng k(n ]hHt. ]hNng 9'
/uHt nP giOi hBn /%ng tiRn U dBng thu nhH- t{nh$ hoWc cF
t)c$ "%c c.c doanh nghiL- g_i &R cng tP , U nOc
,Cnh. Trong khi nhNng nguP(n t[c hBn ch nP /, giM,
/%ng &n rI "F &o trong nOc$ chYng rEt -hF 9in U
c.c nOc ch+u cMnh thiu h!t ngoBi tL ,Bnh.
e Du= \nh "B bo "5 m<i t';ng- 5h#nh -hV c.c nOc
thng 9an hnh c.c 9' /uHt nhz, 9Mo &L ti nguP(n thi(n
nhi(n$ chng nBn nhin,$ chng /%i d!ng ti nguP(n
khng kh#$ "Et$ nOc$ c\ng nh nhz, "M, 9Mo 6Jc khu:
& an ton. # d! nh U nOc X)c$ c.c doanh nghiL- /un
-hMi th:o c.c nguP(n t[c t.i ch ht 6)c nghi(, ngWt.
Tr.ch nhiL, &R &iLc t.i ch 9ao 9C 6Mn -h^, hon ton "Wt
/(n &ai c.c nh 6Mn >uEt & -hGn -hi. TuP nhi(n$ c.c nh
/, /uHt c\ng rEt c g[ng cGn 9zng giNa ,'t 9(n / tr.ch
nhiL, 9Mo &L ,i trng$ & ,'t 9(n / t.c "'ng cVa c.c
nguP(n t[c " "i &Oi nhGn cng$ hoBt "'ng kinh doanh$
& 6J -h.t triQn kinh t. # d!$ U M:>ico$ c.c ti(u chu^n
&R 9Mo &L ,i trng kh. /ung /}o$ hoWc #t 9+ kiQ, 6o.t
hAn c.c quc gia kh.c$ nhNng ch#nh -hV nOc nP rEt
D@
chn chT trong &iLc cVng c c.c ti(u chu^n " &C 6% rzng
c.c cng tP "a quc gia nOc ngoi 6t &C th , giM,
/%ng "u t &o nOc nP.
e Ohp %uTt hp ng- 5.c 9Mn h%- "hng giao d+ch quc t
chs r nhNng quPRn hBn$ nhiL, &!$ c\ng nh ngh{a &! cVa
c.c 9(n tha, gia h%- "hng. 5.c 9Mn h%- "hng "%c 6_
d!ng trong 1 /oBi giao d+ch kinh doanh 6au "GP4 x1y giao
d+ch 9.n hng ha hoWc d+ch &!$ "Wc 9iLt / &Oi 6 /%ng
/On$ x2y giao d+ch -hGn -hi 6Mn -h^, cVa ,'t cng tP cho
c.c nh -hGn -hi nOc ngoi$ x*y giao d+ch cE- -hw-
x/ic:n6ingy & nh%ng quPRn thAng ,Bi x7ranchi6ingy l /
,'t thua thuHn trong " cho -hw- ,'t doanh nghiL- 6_
d!ng quPRn 6U hNu tr# tuL$ c.c cng c! quMng 9.$ hoWc ti
6Mn cVa ,'t doanh nghiL- kh.c$ x4y giao d+ch "u t trJc
ti- nOc ngoi rI$ "Wc 9iLt / "u t dOi dBng h%- t.c
&Oi ,'t chV thQ nOc ngoi$ nhz, thit /H- & tin hnh
hoBt "'ng kinh doanh cVa ,'t cng tP con$ & x1y giao
d+ch /i(n doanh$ hoWc c.c hCnh th)c /i(n kt hoBt "'ng
>uP(n 9i(n giOi kh.c.
ciLn naP c.c nh /, /uHt "ang tin tOi >GP dJng ,'t hL
thng ti(u chu^n quc t &R c.c h%- "hng ,ua 9.n quc
t. o n?, 1eD2$ Ii(n c%- buc "f 9an hnh 5ng Oc
&R c%- "hng ,ua 9.n hng ho. quc t x5Iia 1eD2y l
,'t &?n 9Mn -h.- quP thng nhEt &R c.c h%- "hng ,ua
9.n quc t. cAn 72 quc gia tr(n th giOi hiLn naP "f
tha, gia 5ng Oc nP$ chi, khoMng hoBt "'ng
thAng ,Bi ton th giOi. TrT trng h%- 9+ /oBi trT 9Ui
,'t "iRu khoMn "%c chs r trong h%- "hng$ 9Mn 5ng
D7
Oc "%c >:, / 6t thaP th cho 9Et kd ,'t 9' /uHt "+a
-hAng no tAng "Ang &R giao d+ch ,ua 9.n quc t.
e Ohp %uTt "B Int+'n+t " th@ng m:i i5n t^- ]hNng quP
t[c nP gi "GP c\ng "%c >:, / nhNng hBn ch ,Oi
trong hL thng -h.- /uHt. ro 6J ,Oi ,} &R hCnh th)c giao
d+ch nP n(n /uHt -h.- &R Int:rn:t & thAng ,Bi "iLn t_
&n "ang "%c -h.t triQn & hon thiLn. 5.c doanh nghiL-
hoBt "'ng thAng ,Bi "iLn t_ U c.c quc gia c hL thng
/uHt -h.- Pu c thQ 6t -hMi "i ,Wt &Oi rVi ro rEt /On. #
d!$ 5h#nh -hV Trung buc "f & "ang >GP dJng ,'t hL
thng -h.- quP nhz, "M, 9Mo t#nh 9Mo ,Ht & quPRn
ri(ng t trong 9i cMnh Int:rn:t & thAng ,Bi "iLn t_
"ang nhanh chng /an r'ng. TuP &HP$ rEt nhiRu quP "+nh
&R 9Mo &L quPRn ri(ng t cVa kh.ch hng &n cha "%c
thJc hiLn$ & &n cha c tin triQn gC nhiRu trong &iLc
-h.t triQn c.c -hAng th)c 9Mo &R dN /iLu c. nhGn trOc
nBn ?n c[- cVa 9Kn t'i -hB, cng nghL cao & cVa c.c di
thV cBnh tranh. an "GP$ &Oi &iLc >GP dJng /uHt chN k0
"iLn t_$ hCnh th)c h%- "hng trJc tuPn "f "%c .- d!ng
c.c 9iLn -h.- 9Mo &L kh. hNu hiLu. TuP nhi(n$ &iLc thJc
thi c.c /uHt &R thAng ,Bi "iLn t_ U Trung buc &n cqn
rEt /ung /}o.
@.2. Ai ro quc gia nEy inh tC !>i tr/0ng 3h53 lF G
n/Hc !nh
]goi &iLc chE- hnh /uHt -h.- U quc gia 6U tBi$ c.c nh
quMn /0 doanh nghiL- cqn -hMi chE- hnh /uHt -h.- U
ch#nh nOc ,Cnh. 5hYng ta hfP >:, >wt c.c &En "R dOi
"GP.
DD
h9c Au=Bn ngo:i giao dgng "Q chs &iLc .-
d!ng /uHt cVa nOc c cng tP , "i &Oi c. nhGn$ tF ch)c
hoWc hoBt "'ng kinh doanh 9(n ngoi /fnh thF "Et nOc
". Trong hu ht c.c trng h%- thC nhNng "iRu /uHt nh
th nP thng "%c 6_ d!ng /, ch)ng c) "Q 9u'c t'i
nhNng &! &iLc &i -hB, cVa c. nhGn hoWc tF ch)c "Wt tBi
nOc ngoi.
5 rEt nhiRu &# d! &R 6_ d!ng "Wc quPRn ngoBi giao trong
kinh doanh quc t. an "GP$ ,'t tqa .n tBi jh.- "f P(u
cu hfng kahoo chWn truP nhH- &o c.c ti /iLu /i(n quan
"n X)c quc >f tr(n trang :9 cVa hfng nP tBi jh.-$
"hng thi g 9u nhNng thng "iL-$ hCnh Mnh Mnh$ 9i &it
c /i(n quan tr(n c.c trang :9 c thQ truP nhH- tT jh.-
& coa Kd cVa hfng nP. Ii(n ,inh chGu u c\ng "ang
th:o "uFi &! kiLn chng /Bi tH- "on Micro6o7t &C nhNng
hnh &i "%c cho / "'c quPRn trong &iLc -h.t triQn & 9.n
c.c -hn ,R, "iRu hnh hL thng cVa hfng nP. X'c
quPRn "%c ".nh gi. / ht 6)c c hBi &C chYng gGP hBn
ch giao d+ch thAng ,Bi ,'t c.ch khng cng 9zng.
5.c nh kinh doanh ni chung rEt -hMn "i 6_ d!ng "Wc
quPRn ngoBi giao &C chYng c thQ /, t?ng chi -h# giao
d+ch$ chi -h# quP "+nh$ c\ng nh /, -h)c tB- ha thV t!c
kinh doanh$ & nguP cA rVi ro cao.
e h:o %uTt ch]ng tham nhcng 2 n$c ngoi XiGOj.0
X%c ch#nh -hV coa Kd thng qua &o n?, 1e77$ "Bo
/uHt nP nghi(, cE, c.c hnh &i hi /' cVa c.c doanh
nghiL- cho c.c cA quan$ tF ch)c nOc ngoi &C ,!c "#ch
kinh doanh. XBo /uHt 5j "%c 9an hnh khi c tOi hAn
De
422 doanh nghiL- coa Kd thTa nhHn "f "a hi /' cho c.c
quan ch)c chsnh -hV & ch#nh tr+ gia nOc ngoi. XBo /uHt
5j "%c cVng c &o n?, 1eeD &Oi nhNng "iRu khoMn
9F 6ung &R chng tha, nh\ng "i &Oi c.c doanh nghiL- &
nh quMn /0 nOc ngoi ti- taP cho c.c hnh &i tha,
nh\ng khi "ang hoBt "'ng kinh doanh tr(n "Et coa Kd.
XBo /uHt nP c\ng "R ra c.c "iRu khoMn &R k to.n doanh
nghiL- "i &Oi c.c doanh nghiL- tha, gia th+ trng
ch)ng kho.n coa Kd. 5.c doanh nghiL- nP 6t -hMi thit
/H- & &Hn hnh ,'t hL thng k to.n trong " kiQ, 6o.t
chWt cht & ghi nhHn /Bi ,Ki khoMn thu chi cVa doanh
nghiL-. TuP nhi(n$ kh.i niL, ;hi /'< cha thJc 6J "%c
/, r trong "Bo /uHt nP. IEP &# d!$ "Bo /uHt c 6J -hGn
9iLt giNa hnh &i ;hi /'< & &iLc thJc hiLn c.c khoMn
;ti- kh.ch<$ "%c cho / h%- -h.- nu khng &i -hB,
&o c.c "iRu /uHt cVa "Et nOc ".
ciLn naP &n cqn rEt nhiRu quc gia tr(n th giOi cha c
nhNng 9' /uHt chng tha, nh\ng$ hi /' "i &Oi c.c giao
d+ch thAng ,Bi quc t. M't 6 doanh nghiL- coa Kd
cho rzng "Bo /uHt 5j Mnh hUng >Eu "n /%i nhuHn cVa
hK$ do c.c doanh nghiL- cBnh tranh U c.c nOc kh.c
khng 9+ hBn ch 9Ui nhNng "iRu /uHt nh th nP. Th(,
nNa$ 5j ngP cng .- d!ng nhNng ch ti >_ -hBt
,Bnh ,t hAn "i &Oi c.c doanh nghiL- &i -hB,. 5.c
doanh nghiL- c thQ 6t 9+ -hBt "n hai triLu X /a coa Kd$
cqn c.c c. nhGn thC ,)c -hBt /(n "n 122$222 " /a coa
Kd & c thQ -hMi ch+u .n tg.
e Gc ngu=)n tkc ch]ng t= cha= t'ong th@ng m:i0 c.c
nguP(n t[c nP cVa nOc 6U tBi nhz, ng?n chWn &iLc c.c
e2
cng tP tha, gia &o hoBt "'ng t^P chaP hoWc hBn ch
thAng ,Bi giNa c.c nOc &Oi nhau. Th:o "Bo /uHt nP$
c.c doanh nghiL- khng "%c -hw- tha, gia t^P chaP
thAng ,Bi tr(n c.c kh#a cBnh nh -hGn 9iLt chVng t'c$
tn gi.o$ giOi t#nh$ hoWc nguhn gc quc gia. # d!$ ,'t
6 nOc vH- tT /Gu "f thi hnh c.c ch#nh 6.ch t^P chaP
"i &Oi ]h nOc I6ra:/ do 9Et "hng ch#nh tr+$ & P(u cu
c.c doanh nghiL- nOc ngoi ,un hoBt "'ng kinh doanh
&Oi c.c nOc vH- c\ng -hMi chE- hnh &iLc t^P chaP
nP. TuP nhi(n$ /uHt chng t^P chaP thAng ,Bi "%c
buc h'i coa Kd thng qua &o n?, 1e77 "f cE, hon
ton c.c doanh nghiL- coa Kd hoBt "'ng kinh doanh U
vH- tha, gia c.c hCnh th)c t^P chaP thAng ,Bi nP.
e Gc ngu=)n tkc t'ong bo co " (# ton4 coBt "'ng k
to.n c\ng nh c.c ti(u chu^n trong k to.n c 6J kh.c
nhau rEt /On giNa c.c quc gia tr(n th giOi. ]hNng 6J
kh.c 9iLt nP c thQ gGP ra kh kh?n cho hoBt "'ng cVa
c.c doanh nghiL- nhng "hng thi c thQ tBo cA h'i ki,
/%i nhuHn. # d!$ khi "+nh gi. cF -hiu & ch)ng kho.n$
hu ht c.c nOc "Ru .- d!ng ,)c gi. cM hoWc ,)c gi. tr+
th+ trng thE- hAn$ tuP nhi(n pra8>in /Bi khuPn kh#ch
c.c doanh nghiL- "iRu chsnh "+nh gi. -hg h%- &Oi danh
,!c "u t cVa ,Cnh$ do tiRn 6_ /B, -h.t cao U nOc nP.
Khi "+nh gi. c.c /oBi ti 6Mn hNu hCnh nh cng c! haP
thit 9+ /ao "'ng$ 5anada & coa Kd 6_ d!ng gi. tr+ gc
cVa ti 6Mn. Trong khi " thC -hn /On c.c quc gia coa
Kd /atinh /Bi 6_ d!ng gi. tr+ th+ trng "f "%c "iRu chsnh
th:o tS /L /B, -h.t. coa Kd$ c.c cng tP "%c -hw- >a
6F nhNng ti khoMn khng thQ thu /Bi "%c$ trong khi "iRu
e1
nP / 9Et h%- -h.- U jh.-$ TGP pan ]ha$ & ]a, jhi.
5\ng nh &HP$ "Bi "a 6 c.c quc gia "Ru >- chi -h#
nghi(n c)u & -h.t triQn 6Mn -h^, xvry &o ti khoMn
chi -h# 6Mn >uEt cVa doanh nghiL-$ nhng ri(ng cn buc
& TGP pan ]ha >- nhNng chi -h# nP &o ti khoMn chi
-h# 9an "u x&ny. ps$ Ma/aP6ia$ & Ita/ia thC 6_ d!ng cM
hai hCnh th)c kt to.n tr(n.
~ F4nh minh b:ch t'ong bo co ti ch4nh0 Thi "iQ, &
,)c "' ,inh 9Bch cVa 9.o c.o ti ch#nh doanh nghiL- c
6J kh.c nhau rEt /On giNa c.c quc gia tr(n th giOi. T#nh
,inh 9Bch "Q chs ,)c "' c.c doanh nghiL- cng 9 c.c
thng tin quan trKng &R tCnh trBng ti ch#nh c\ng nh hoBt
"'ng k to.n doanh nghiL- cVa ,Cnh. # d!$ U coa Kd$
"+nh kd * th.ng 1 /n c.c cng tP c ngh{a &! 9.o c.o kt
quM ti ch#nh cVa ,Cnh cho c.c cF "ng & cho P 9an
5h)ng Kho.n coa Kd. TuP nhi(n$ tBi -hn /On c.c nOc$
9.o c.o ti ch#nh thng "%c cng 9 ,Zi n?, ,'t /n$
hoWc #t hAn$ & t#nh ,inh 9Bch cVa c.c 9.o c.o nP thng
khng cao. T#nh ,inh 9Bch cao cVa c.c 9.o c.o ti ch#nh
khng chs giY- "a ra c.c quPt 6.ch ch#nh >.c hAn trong
kinh doanh , cqn /, t?ng niR, tin cVa ngi dGn "i
&Oi c.c doanh nghiL-.
Trong ,'t nZ /Jc chng nBn tha, nh\ng trong c.c doanh
nghiL-$ buc c'i coa Kd "f thng qua XBo /uHt
iar9an:68>/:P 2222 nhz, thu6tra/ia "^P c.c doanh
nghiL- cng khai ,inh 9Bch hAn trong c.c 9.o c.o k to.n
cVa ,Cnh. pMn "Bo /uHt c t#nh 9ao qu.t cao nP "%c
thng qua &Oi ,!c "#ch ng?n chWn 6ai -hB, trong quMn /0
& k to.n cVa c.c doanh nghiL-. XBo /uHt "%c 9an hnh
e2
&o thi "iQ, c nhiRu &! >C c?ng "an &R &iLc -h.t hiLn
gian /Hn trong k to.n cVa c.c doanh nghiL- /On nh
nron & or/d.co,. XBo /uHt nP chs r rzng c.c gi.,
"c "iRu hnh & gi., "c ti ch#nh cVa c.c doanh nghiL-
6t / nhNng ngi trJc tich+u tr.ch nhiL, &R t#nh ch#nh
>.c cVa c.c 9.o c.o hng n?, c\ng nh cVa c.c dN /iLu
ti ch#nh kh.c. p(n cBnh "$ "i t.c /, ?n cVa c.c doanh
nghiL- coa Kd$ hoWc c.c doanh nghiL- nOc ngoi hoBt
"'ng kinh doanh tr(n "Et coa Kd$ c\ng "Ru -hMi tuGn th:o
c.c "iRu khoMn trong XBo /uHt nP. M't 6 doanh nghiL-
chGu u nh voPa/ rutch ih:// xcVa c Ian & nhy$
voPa/ ho/d xcVa c Iany$ jar,a/at xcVa y$ & i&:ndi
xcVa jh.-y trong nhNng n?, gn "GP c\ng "f 9+ khUi t &C
nhNng dEu hiLu 9Et thng trong quMn /0 & k to.n doanh
nghiL-.
TuP nhi(n$ ,'t hBn ch /On cVa 9Mn cu'c cMi tF iar9an:68
>/:P / chi -h# "i thJc thi n l Oc "o.n 6t ti(u tn
khoMng hng ch!c ts " /a cgng &Oi hng triLu gi /ao
"'ng "Q thaP "Fi hoWc thit /H- c.c hL thng kiQ, 6o.t k
to.n n'i 9'. ro "$ "Q tr.nh nhNng P(u cu c)ng nh[c &R
ti ch#nh nh th$ ,'t 6 doanh nghiL- chGu u "f chKn
c.ch giM, "u t &o hoBt "'ng kinh doanh U coa Kd$ &
,'t 6 thH, ch# "f hVP ni(, Pt tr(n th+ trng ch)ng
kho.n coa Kd. Xhng thi ,'t 6 ch#nh -hV c.c nOc chGu
u c\ng "f k(u gKi cn c nhNng ti(u chu^n nghi(, ngWt
hAn "i &Oi k to.n doanh nghiL- U chGu u.
e Gc ti)u chun :o c " "i5c th&c hi5n chlng t'ong
Hoanh nghi5p0 XBo ")c kinh doanh quP "+nh nhNng hnh
&i h%- &Oi /uGn thng "Bo /0 cVa c.c doanh nghiL-$ hoWc
e*
cVa ch#nh -hV c.c nOc. 5.c &En "R "Bo ")c thng nMP
6inh$ hoWc trU n(n nghi(, trKng hAn$ do nhNng thiu 6t
trong hL thng -h.- /0. Tha, nh\ng / ,'t &# d! cho
hnh &i &i -hB, "Bo ")c kinh doanh nghi(, trKng. Fham
nhcng bao gm "i5c ti#n hnh nh3ng hnh "i t'i php
%uTt> t'i :o c> 9c bi5t % h]i %[ " gian %Tn> nh?m :t
c nh3ng m6c 4ch th@ng m:i- H]i %[ % bi5n php
th;ng c s^ H6ng (hi cc Hoanh nghi5p mu]n gia
nhTp m[t th\ t';ng Auan t'_ng> ho9c (hi Hoanh nghi5p
cYn :t cc m6c ti)u (inh Hoanh (hc 2 n$c ngoi.
Trong &# d! ,U "u chAng nP$ chYng ta c thQ thEP nBn
tha, nh\ng trn /an /, gia t?ng nhNng quan ngBi &R hL
thng /uHt -h.- "ang -h.t triQn cVa nOc ]ga. X)c$ 6
tiRn hi /' cVa c.c doanh nghiL- trong thi gian >GP dJng
,'t nh ,.P "t chEt thMi /(n tOi 1* triLu " /a coa Kd.
rJ .n thVP "iLn kacPr:ta >GP dJng tr(n 9i(n giOi
rg:ntina & jaraguaP &Oi 6J hZ tr% cVa ]gGn cng Th
aiOi hon ton khng "Bt "%c ,!c ti(u 6Mn >uEt n?ng
/%ng nh k hoBch 9an "u$ & -hn /On khoMn chi 1$D7 ts
" /a "f 9+ 6_ d!ng &o nhNng &iLc khng ,inh 9Bch. cu
nh U 9Et kd "Gu c\ng >MP ra nBn tha, nh\ng$ tuP nhi(n$
&En nBn nP "Wc 9iLt -hF 9in U c.c nOc c nRn kinh t
"ang -h.t triQn.
HTn -.-. iQn7 R)U /n7 (#, nn7 (:Vn () 7iZi
e4
M't nghi(n c)u gn "GP cho thEP hAn *2 c.c cng tP "a
quc gia tin rzng tha, nh\ng / ,'t trong nhNng ,i 9Hn
tG, /On nhEt cVa hK trong c.c quPt "+nh "u t &o ,'t
quc gia no ". Ii(n c%- buc Oc t#nh ,Zi n?, tFng
/%ng tiRn hi /' &o khoMng 1 nghCn tS " /a. ]hz, "^P
/gi nBn tha, nh\ng tr(n ton cu$ ch#nh -hV coa Kd "f
thng qua XBo /uHt chng tha, nh\ng U nOc ngoi
x5jy$"f "%c "R cH- U -hn tr(n. Th(, &o "$ n?,
e1
/gun0 Jmi Vnn> *#p h:ng tham nhcng th# gi$i PQQR>
MMM-Vi+tnamn+t-"n PopQqpPQQR
1ee@ jhqng ThAng ,Bi quc t "f 9an hnh ;Du= tkc "B
ph`ng ch]ng bin thE " tham nhcng<$ coa Kd 9an hnh
;Fu=)n b] ch]ng tham nhcng " h]i %[ t'ong cc giao
H\ch th@ng m:i Au]c t#<. ]?, 1eeD$ TF ch)c c%- t.c &
jh.t triQn Kinh t x5ry "f cng khai 9Mn thua thuHn
chng hi /' cVa ,Cnh.pMn ciL- "+nh "f "%c k0 9Ui *2
nOc thnh &i(n 5r x"Wc 9iLt$ 9ao gh, cM c.c nRn
kinh t ti(n tin tr(n th giOiy$ cgng &Oi ,'t 6 nOc chGu
M` Iatin. cui cgng$ c.c tF ch)c quc t nh Ii(n
ciL- buc$ ]gGn cng Th aiOi$ bu` TiRn TL buc t$
"f &o cu'c & cng 9 c.c chAng trCnh hnh "'ng nhz,
chng /Bi nBn tha, nh\ng tr(n ton cu.
cng n?,$ tF ch)c Minh 9Bch buc t xInt:rnationa/
Tran6-ar:ncP l TIy c tr! 6U tBi X)c tin hnh khMo 6.t "Q
>- hBng &R tha, nh\ng U c.c nOc & "a ra 9.o c.o
;5hs 6 cM, nhHn &R tha, nh\ng<$ nhz, ".nh gi. cM,
nhHn ,)c "' tha, nh\ng trong khu &Jc cng$ "%c tFng
h%- tr(n cA 6U hng ch!c cu'c khMo 6.t 0 kin c.c chuP(n
gia & doanh nghiL-. pMng danh 6.ch n?, 222D 9ao gh,
1D2 quc gia & &gng /fnh thF. M)c "' cM, nhHn &R tha,
nh\ng "%c chE, tT "iQ, 2 xtha, nh\ng cao nhEty "n
"iQ, 12 x"%c coi / ;6Bch< nhEty.
X)ng "u 9Mng >- hBng c 9a nOc "hng hBng nhEt &Oi
e$* "iQ,$ " / Xan MBch$ Th!P XiQn$ & ]: :a/and.
X)ng th) t / iinga-or: &Oi e$2 "iQ,.
dOi ".P cVa 9Mng >- hBng / io,a/ia x1 "iQ,y$ Iraq
& MPan,ar x"hng 1$* "iQ,y & caiti &Oi 1$4 "iQ,. . ]hCn ]hCn
chung chung tha, nh\ng c >u hOng tAng quan &Oi thJc trBng
-h.t triQn kinh t. 5.c quc gia c nRn kinh t cng kw,
e@
-h.t triQn 9ao nhi(u thC khM n?ng nBn tha, nh\ng >MP ra
cng cao. Mi tAng quan nP chs ra ,'t ngh+ch cMnh
quan trKng trong -h.t triQn kinh t 8 thAng ,Bi & "u t
6t /, giM, "i ngho$ trong khi " c.c cng tP "a quc
gia /Bi rEt hBn ch "u t &o hoBt "'ng kinh doanh U c.c
nOc c dEu hiLu tha, nh\ng cao.
En nBn tha, nh\ng ": dKa nghi(, trKng "i &Oi 6J -h.t
triQn kinh t c\ng nh Fn "+nh >f h'i cVa ,'t quc gia$ &
nhEt / n "Wc 9iLt -hF 9in U c.c nOc thiu 6J ,inh 9Bch
trong c.c hoBt "'ng kinh t >f h'i. ]Bn tha, nh\ng t.c
"'ng 6Gu 6[c tOi nhNng ngi cgng khF trong >f h'i$ khi
, hK 9u'c -hMi trM c.c khoMn tiRn hi /' "Q c "%c
nhNng /oBi hng ha & d+ch &! kh.c nhau nh "iLn$ nOc$
d+ch &! &inn thng. M)c "' tha, nh\ng cao c\ng tS /L
thuHn &Oi /%ng &n rI "F &o thE-. ]i c.ch kh.c$ c.c
doanh nghiL- c >u hOng khng "u t &o c.c nOc c
tS /L tha, nh\ng cao. Tha, nh\ng c\ng chi, tS /L rEt
cao trong c.c dJ .n >GP dJng gn "GP U Iraq &
7gani6tan$ & U c.c quc gia 9+ tn -h. 9Ui nBn 6ng thn
U n X' rAng. KhoMng 12 trong khoMn ngGn 6.ch 4
ch!c tS " /a hng n?, dnh cho thV t!c >GP dJng "f 9+
/fng -h# &o hi /' & tha, nh\ng.
5.c nghi(n c)u gn "GP "f chs ra rzng nBn tha, nh\ng c
>u hOng #t nghi(, trKng hAn U c.c quc gia ton cu ha
6Gu 6[c$ c\ng c ngh{a / c hL thng thng tin & k to.n
,inh 9Bch hAn$ thJc thi c.c 9' /uHt chng tha, nh\ng
nghi(, tYc hAn$ & c 6J ca, kt cVa ch#nh -hV "i &Oi
&iLc chng c.c hnh &i &i -hB, "Bo ")c trong thAng ,Bi.
q. Q%Qn @z :5i :" $%&' 7i#
e7
TuP rVi ro quc gia c -hn -hF 9in hAn U c.c nOc ,
ch#nh -hV can thiL- ,Bnh ,t &o hoBt "'ng kinh doanh$
tr(n thJc t$ rVi ro quc gia c thQ >MP ra U 9Et kd "Gu. ro
"$ c.c nh "iRu hnh doanh nghiL- 6t -hMi thng >uP(n
"R ra c.c chin /%c nhz, ti thiQu ha rVi ro quc gia.
5.ch /, cVa nhNng quMn /0 c kinh nghiL, / dJ "o.n
trOc & giMi quPt rVi ro quc gia ,'t c.ch c hL thng.
cK 6_ d!ng nhNng 9iLn -h.- chV "'ng "i -h nhz,
giM, thiQu t.c "'ng >Eu hoWc -hMn )ng tr.i chiRu gGP n(n
9Ui rVi ro quc gia. Trong -hn dOi "GP$ chYng ta 6t 9n
&R n?, chin /%c c! thQ c.c nh quMn /0 c thQ .- d!ng
"Q "i -h &Oi rVi ro quc gia.
I.1. =Dch c<c rJ o5t !>i tr/0ng ,inh 'oanh
XQ c thQ dJ "o.n trOc nhNng rVi ro c thQ >MP ra$ &iLc
tin hnh nhNng nghi(n c)u chuP(n 6Gu / ht 6)c cn
thit. TrOc ti(n$ nh quMn /0 cn t#ch /\P &n hiQu 9it
6Gu 6[c &R nRn tMng ch#nh tr+ & /uHt -h.- cVa quc gia dJ
kin hoBt "'ng kinh doanh. iau "$ cn tH- trung &o &iLc
r 6o.t nhz, ".nh gi. nhNng nguP cA & rVi ro c thQ >MP
ra &Oi doanh nghiL- cVa ,Cnh. iLc r 6o.t nP 6t giY-
cho c.c doanh nghiL- nGng cao hoBt "'ng cVa ,Cnh 6ao
cho -hg h%- &Oi ,!c ti(u & ti(u chu^n cVa /uHt -h.- &
thQ ch ch#nh tr+ tBi "Et nOc "$ tin tOi tBo n(n ,i
trng thuHn /%i "Q kinh doanh thnh cng.
M't trong nhNng nguhn tin tt nhEt -h!c &! cho qu. trCnh
r 6o.t th+ trng / c.c nhGn &i(n /, &iLc U ch#nh nOc
chV nh. cK thng "%c giao nhiL, &! th:o di nhNng
6J kiLn "ang dinn 9in & c thQ ".nh gi. chYng trong 9i
cMnh /+ch 6_$ &?n ha$ ch#nh tr+ cVa "Et nOc ". XBi 6)
eD
qu.n & c.c hiL- h'i thAng ,Bi c\ng c thQ thng
>uP(n thu thH- & -hGn t#ch nguhn thng tin &R hon cMnh
ch#nh tr+ cVa nOc chV nh. M't 6 doanh nghiL- t &En
nh TH- "on jvi x.-r6grou-.co,y$ & tF ch)c
pvI xt(n ting nh / pu6in:66 ntr:-r:n:uria/ vi6k
Int://ig:nc: l tB, d+ch ;TF ch)c thu thH- nguhn tin &R rVi
ro trong hoBt "'ng kinh doanh<y x.9:ri.co,y$ chuP(n
thJc hiLn nhNng khMo 6.t ".nh gi. &R rVi ro quc gia$ "hng
thi cung cE- hOng dn nhz, giY- c.c doanh nghiL- "a
ra nhNng chin /%c "i -h th#ch h%- &Oi rVi ro quc gia.
iau khi "f tC, hiQu &R tCnh hCnh ch#nh tr+ & nhNng nguP
cA U ,i trng kinh doanh dJ kin$ c.c doanh nghiL- 6t
>GP dJng & .- d!ng nhNng chin /%c hOng tOi &iLc
quMn /0 c hiLu quM c.c ,i quan hL &Oi nhNng nh /,
/uHt & c.c ,i quan hL c /%i kh.c U nOc chV nh. Ti-
"n$ doanh nghiL- c thQ tTng 9Oc tin hnh c.c 9iLn
-h.- giM, thiQu nguP cA gW- -hMi nhNng rVi ro quc gia
": dKa hoBt "'ng kinh doanh cVa ,Cnh.
I.2. KLt c5c tiu chuMn o 6c lJ! t>n ch- trong ,inh
'oanh
Th:o 6.t c.c ti(u chu^n "Bo ")c khng chs / "iRu thit
Pu &Oi 9Et kd c. nhGn$ tF ch)c no$ trong trng h%- nP$
n cqn giY- c.c doanh nghiL- tr.nh khui c.c rVi ro quc
gia nMP 6inh tT &iLc khng thJc thi th:o c.c ti(u chu^n ".
5.c doanh nghiL- tha, gia &o nhNng hoBt "'ng , .,$
hoWc &Hn hnh khng dJa tr(n nRn tMng /uHt -h.-$ ch[c
ch[n 6t tJ thu hYt 6J chY 0 cVa ch#nh -hV c.c nOc nAi hK
thJc hiLn hoBt "'ng kinh doanh.
ee
3u hOng kinh doanh hiLn naP hOng tOi (:*' ni+, R
6i '5# !"#n n7i+U x5or-orat: iocia/ v:6-on6i9i/itP l
5ivy$ nhz, ,!c "#ch nGng cao c.c ti(u chu^n "Bo ")c
trong kinh doanh. F'ch nhi5m a h[i cEa Hoanh nghi5p
ch7 "i5c "Tn hnh ho:t [ng (inh Hoanh sao cho p ng
c (r "_ng cEa cc b)n %i)n Auane sta(+ho%H+'s Xnh
(hch hng> cf <ng> nh!n "i)n> " c[ng ng. "B cc
(h4a c:nh :o c> php %uTt> th@ng m:i> " (r "_ng cEa
c[ng ng- ciLn naP >u hOng th giOi tin rzng c.c doanh
nghiL- cn -hMi$ & hon ton c thQ$ trU thnh nhNng
cng dGn gAng ,u cVa c'ng "hng$ & "Q /, "%c "iRu
nP$ c.c doanh nghiL- cn /, "%c nhiRu hAn chs "An
thun / "M, 9Mo cng ?n &iLc /, cho nhGn &i(n$ & n'-
thu "P "V. Tr.ch nhiL, >f h'i cVa doanh nghiL- ., chs
rzng c.c doanh nghiL- khng n(n chs tH- trung &o &iLc
ti "a ha /%i nhuHn , cqn cn ":, /Bi /%i #ch thit thJc
cho c'ng "hng.
]gP cng c nhiRu doanh nghiL- /H- ra c.c chin /%c
kinh doanh trong " "hng thi &Ta nGng cao chEt /%ng
hng ha cng c'ng &Ta 9Mo &L ,i trng. 5 & 6 c.ch
"Q c.c cng tP >uP(n quc gia hoBt "'ng ,'t c.ch c
tr.ch nhiL, &Oi c'ng "hng. M't 6 &# d! c thQ kQ "n
nh4 ca, kt thJc thi "Yng /uHt -h.- quc gia & /uHt -h.-
quc t$ khng -hGn 9iLt "i >_ trong thu( ,On haP cEt
nh[c nhGn &i(n$ trM /Ang cng 9zng & "P "V$ "M, 9Mo
6)c khu: & an ton U nAi /, &iLc$ thit /H- hL thng
cng 9zng &R thi gian /ao "'ng & /ao "'ng th(, gi$
ca, kt khng 6_ d!ng /ao "'ng tr} :,$ & thJc hiLn &iLc
9Mo &L ,i trng "P "V.
122
I.3. :in ,t NHi On hJng cP uy tDn
M't hOng "i kh.c c\ng /, giM, nguP cA rVi ro quc gia
/ gia nhH- th+ trng thng qua /i(n kt &Oi ,'t 9Bn hng
U nOc 6U tBi c uP t#n & hai 9(n "f c quan hL /Gu di.
]hNng 9Bn hng c uP t#n U "Et nOc " 6t cung cE- cho
c.c doanh nghiL- thng tin "P "V hAn &R c.c "iRu kiLn
cVa "Et nOc$ "hng thi dn dng hAn trong &iLc tBo /H-
,i quan hL 9Rn &Nng &Oi ch#nh -hV U nOc 6U tBi. IEP &#
d!$ "i &Oi nhNng th+ trng gia nhH- kh kh?n nh Trung
buc & ]ga$ c.c doanh nghiL- chGu u thng gia nhH-
9zng c.ch /, 9Bn hng cVa c.c doanh nghiL- U nOc 6U
tBi$ nhz, nhHn "%c hZ tr% trong &iLc "i -h &Oi nRn
tMng ch#nh tr+ & /uHt -h.- -h)c tB-.
I.*. QEo N7 th>ng qua H23 ng h23 3h53
M't 9Mn h%- "hng h%- -h.- 6t chs r quPRn /%i & tr.ch
nhiL, cVa ,Zi 9(n & / &?n 9Mn ht 6)c quan trKng khi
nhNng ,i quan hL trU n(n >Eu "i. 5 6J kh.c 9iLt rEt /On
&R /uHt h%- "hng giNa c.c quc gia kh.c nhau$ & c.c
doanh nghiL- cn -hMi th:o 6.t quP chu^n cVa nOc 6U tBi.
IEP &# d!$ ,'t cng tP cVa 5anada hoBt "'ng kinh doanh
U ps 6t -hMi /, th:o /uHt cVa cM 5anada & ps$ & th:o cM
9' /uHt "ang trong qu. trCnh -h.t triQn cVa Ii(n ,inh chGu
u$ trong " c thQ c nhNng chZ chhng chwo &Oi /uHt
-h.- cVa ps.
MGu thun &R h%- "hng quc t / rEt -hF 9in$ & c.c
doanh nghiL- thng .- d!ng ,'t trong 9a c.ch giMi
quPt nh 6au4 hqa giMi$ "a ra trKng ti & kiLn /(n tqa .n.
Trong "$ hqa giMi / 9iLn -h.- #t -hMi "i "u nhEt. X
121
Quyn s h!u tr
tu" qu$%n l3i h3p
php tr*ng ch*
ph4p ti 1n tr tu
ca cc 5*anh
nghip h*6c c nh7n
3c )* v !h8i
vic ) ng9i !hc
lm 5:ng;
thJc chEt / ,'t qu. trCnh ", -h.n ch#nh th)c trong "
,!c ti(u "Wt ra / giMi quPt nhNng kh.c 9iLt &Oi thiLn ch#.
5.c 9(n ,Gu thun 6t ,i ,'t ngi hqa giMi$ 6au "
ngi nP 6t gW- ri(ng tTng 9(n nhz, giMi quPt nhNng
tranh chE-. 5.c 9(n c\ng c thQ ,i ,'t h'i "hng trung
gian 9ao gh, nhNng ngi c chuP(n ,n "Q giMi quPt
nhNng &! &iLc ,Gu thun dGn 6J. piLn -h.- th) hai / 6_
d!ng trKng ti -hGn >_$ c! thQ / 6t c ,'t 9(n th) 9a
trung /H- ngh: &En "R tT cM hai -h#a & ".nh gi. kh.ch
quan tCnh hCnh$ "Q 6au "$ dJa &o " quPt "+nh 9(n no
"%c >_ th[ng. io &Oi t t!ng U tqa .n$ 6_ d!ng trKng ti
-hGn >_ giY- tit kiL, thi gian & chi -h#$ trong khi /Bi
"M, 9Mo "%c t#nh 9Mo ,Ht cVa c.c thV t!c -hGn >_. iLc
-hGn >_ nP thng do c.c tF ch)c /i(n quc gia tin
hnh$ &# d! nh jhqng ThAng MBi buc t U ja8ri$ hoWc
jhqng ThAng MBi itockho/,. piLn -h.- cui cgng / t
t!ng U tqa$ thng >MP ra khi ,'t 9(n khUi kiLn 9(n kia
nh[, "Bt "%c 6J -hGn >_ ,ong ,un. T t!ng / hCnh
th)c -hF 9in nhEt U coa Kd$ trong khi c.c quc gia kh.c
thng tr.nh dgng c.ch nP , thi(n &R nh trKng ti
quc t hoWc hqa giMi.
I.4. QEo N7 quy+n G hRu trD tu7
i hNu tr# tuL 9ao gh, nhNng 6U
hNu cng nghiL- nh 9~ng 6.ng
ch$ -h.t ,inh$ thAng hiLu$ &
thit k cng nghiL-. ] c\ng
9ao gh, t.c quPRn cVa c.c t.c
-h^, G, nhBc$ &?n chAng$
nghL thuHt$ c\ng nh -hi, Mnh$
122
6.ch$ chAng trCnh truPRn hCnh. iU hNu tr# tuL thng /
nRn tMng tBo ra /%i th 6o 6.nh & hoBt "'ng /Gu di cVa c.c
doanh nghiL-. 5.c cng tP 9u rEt nhiRu tiRn "Q 9Mo &L
nhNng ti 6Mn tr# tuL cVa ,Cnh$ "Q c thQ duP trC &iLc -h.t
triQn$ 6Mn >uEt$ & cho 9.n nhNng 6Mn -h^, c t#nh cBnh
tranh cao tOi kh.ch hng.
5h#nh -hV c.c quc gia c\ng .- d!ng rEt nhiRu 9iLn -h.-
9Mo &L quPRn 6U hNu tr# tuL. pzng 6.ng ch x-at:nty cho
-hw- c.c doanh nghiL- "%c 6Mn >uEt$ 6_ d!ng$ & 9.n c.c
6Mn -h^,$ hoWc cng nghL 6Mn >uEt. IuHt t.c quPRn 9Mo &L
c.c t.c -h^, G, nhBc$ >uEt 9Mn -h^,$ & ,'t 6 /oBi
-h^, ,R,. ThAng hiLu c gi. tr+ -h.- /0 trong ,'t thi
gian di kQ tT ngP "?ng k0. 5.c tF ch)c quc t nh TF
ch)c ThAng ,Bi Th giOi xTy "f thit /H- nhNng ti(u
chu^n chWt cht &R 9Mo &L quPRn 6U hNu tr# tuL. 5.c ti(u
chu^n kh.c "%c thit /H- 9Ui TF ch)c iU hNu Tr# tuL Th
giOi xIjy c\ng nh 9Ui c.c hiL- "+nh quc t kh.c
nhau$ &# d! nh ciL- "+nh buc t &R pMo &L buPRn i
hNu 5ng nghiL-$ & 9Mn Thua thuHn purton &R pMo &L
c.c t.c -h^, &?n chAng & G, nhBc.
MWc dg c c.c ti(u chu^n 9Mo &L nh &HP$ &iLc 9Mo &L
quPRn 6U hNu tr# tuL &n cha thJc 6J hiLu quM tr(n rEt
nhiRu quc gia. Th) nhEt$ /uHt 9Mo &L U nOc nP chs c
gi. tr+ -h.- /0 trong /fnh thF nOc "$ khng c khM n?ng
t.c "'ng "n quc gia kh.c. 5 rEt nhiRu quc gia tr(n th
giOi khng -hMi / thnh &i(n cVa Ij c\ng nh cVa c.c
tF ch)c ciL- Oc kh.c. ro " cA ch thi hnh &iLc 9Mo &L
6t khng c$ hoWc kh , thJc hiLn "%c. Th(, nNa /
c.c quc gia kh.c nhau thC hCnh th)c thi hnh /uHt & hiLn
12*
trBng 6U hNu tr# tuL c\ng kh.c nhau. C th$ c.c doanh
nghiL- 6t ch+u thiLt hBi rEt /On &R quPRn 6U hNu c\ng nh
&R gi. tr+ /%i nhuHn. IEP &# d!$ c.c nhfn hiLu nFi ting tr(n
ton cu nh vo/:>$ Ioui6 uitton$ & To,,P ci/7ig:r$
&..&$ thng / nBn nhGn cVa nBn /, giM /, nh.i$ Mnh
hUng nghi(, trKng "n /%i th 6o 6.nh & &n chV 6U hNu
thAng hiLu.
iLc 9Mo &L quPRn 6U hNu tr# tuL / ,'t &En "R kinh ni(n$
"Wc 9iLt "i &Oi c.c quc gia ,un gia nhH- th+ trng th
giOi thng qua "u t rI$ 9.n quPRn 6Mn >uEt$ hoWc c.c
dBng h%- t.c kinh doanh. 5.c doanh nghiL- hoBt "'ng
trong nhNng ngnh cng nghiL- d%c -h^,$ -hn ,R,$
>uEt 9Mn$ & G, nhBc$ / nhNng "i t%ng dn gW- -hMi c.c
&En "R /i(n quan "n quPRn 6 hNu tr# tuL nhEt. 5.c cng
tP nP c thQ tC, "%c 6J 9Mo &L tT c.c 9Mn hiL- "+nh nh
Thua thuHn jari6 &R pMo &L buPRn iU hNu 5ng nghiL-$
,'t thua thuHn quc t c thQ 9Mo &L quPRn 6U hNu tr# tuL
"hng thi U nhiRu quc gia$ tuP nhi(n ,)c "' 9Mo &L &n
c 6J hBn ch. 5ui cgng$ c.c doanh nghiL- cn -hMi c
6J 9Mo &L tT c.c nRn tMng /i(n quc gia$ ,Wc dg 9zng 6.ng
ch$ thAng hiLu$ & /uHt t.c quPRn c 6J kh.c nhau rEt
/On giNa c.c quc gia tr(n th giOi. ,Zi quc gia$ 9Mn
chEt & &iLc thi hnh /uHt 6t -h! thu'c &o /uHt -h.- cVa
quc gia "$ c.c cA ch quMn /0$ & c.c ngh{a &! thua
thuHn. iLc thi hnh /uHt / ,'t th.ch th)c /On & -h!
thu'c rEt nhiRu &o th.i "' cVa c.c tqa .n c\ng nh c.c cA
quan thi hnh .n U c.c quc gia.
124
SS. T>i tr/0ng ,inh t
Trong nhNng -hn trOc$ chYng ta "f "R cH- "n
nhNng kh.c 9iLt trong ,i trng &?n ha$ ch#nh tr+ & hL
thng -h.- /uHt Mnh hUng "n quPt "+nh cVa ,'t cng
tP khi /Ja chKn "+a "iQ, & c.ch th)c kinh doanh U nOc
ngoi nh th no. Trong -hn nP$ chYng ta 6t >:, >wt
Mnh hUng cVa ,i trng kinh t "n cng cu'c kinh
doanh tBi quc gia ".
-.1.T>, $%#n (:an7 '5# 0iV' n7iVn 'F% ,9i (:;<n7
8in ():
Tr(n thJc t$ ,Zi quc gia c trCnh "' -h.t triQn$
tiR, n?ng kinh t & n?ng 6uEt kh.c nhau. # d!$ nu ni
,'t c.ch tuPLt "i$ 6Mn /%ng kinh t ton cu "f t?ng hAn
* /n tT n?, 1e71 cho tOi n?, 222@$ "Bt 47 nghCn ts
ir
1
. ]u ni ,'t c.ch tAng "i$ rEt nhiRu nOc "f t?ng
trUng$ nhng chs c ,'t &i nOc -h.t triQn hAn h~n c.c
nOc cqn /Bi. C &HP$ "Q ".nh gi. "%c ,'t c.ch "Yng "[n
,)c "' thu hYt kinh doanh nOc ngoi cVa ,'t quc gia
"Q "a ra quPt "+nh kinh doanh tBi quc gia " -h! thu'c
nhiRu &o khM n?ng cVa nh quMn /0 trong &iLc nhHn 9it
"%c 9Mn chEt cVa ,'t nRn kinh t & triQn &Kng kinh
doanh tBi ".
Khi ,'t doanh nghiL- ,un hoBt "'ng tBi ,'t
quc gia kh.c$ doanh nghiL- " -hMi tC, hiQu &R -hYc /%i
>f h'i$ t#nh Fn "+nh$ thu nhH- & ts /L ngho cVa quc gia
". ]goi ra$ do 9Mn chEt dn thaP "Fi cVa c.c thQ ch
1
rani:/6$ vad:9augh$ iu//i&an$ n&iron,:nt and -:ration$ j:ar6on
ducation Int:rnationa/ 222e
121
ch#nh tr+ & c.c hoBt "'ng kinh t$ n(n c.c doanh nghiL-
cqn cn -hMi quan tG, tOi c.c Pu t kh.c nNa. ]goi &iLc
".nh gi. nRn kinh t cVa quc gia dJ kin 6t hoBt "'ng
kinh doanh tBi "$ hK c\ng cn -hMi tC, hiQu &R c.c c.c
nRn kinh t kh.c. Ton cu ha "f & "ang kt ni c.c "Et
nOc /Bi &Oi nhau th:o nhiRu c.ch$ khin cho 6J thaP "Fi
cVa ,'t nOc c thQ kwo th:o 6J thaP "Fi U ,'t /oBt nAi
kh.c. 5.c cng tP cqn -hMi n[, 9[t "%c c.c 9in "'ng
>MP ra tBi nAi , "i thV cBnh tranh cVa hK "ang hoBt
"'ng. 5Vng c nRn kinh t hoWc thaP "Fi c.c ch#nh 6.ch
kinh t U ,'t 6 nOc$ nh prain$ Trung buc$ n X'$
haP ]ga$ c thQ t?ng 6)c cBnh tranh cVa "i thV ,'t c.ch
khng ng tOi.
p(n cBnh tc "' kh.c nhau U tTng quc gia$ ,i
trng kinh doanh cVa ,Zi nOc c\ng kh.c nhau tr(n ton
th giOi. Trong ,EP thH- ks qua$ chYng ta "f "%c ch)ng
kin nhNng 9in "'ng /On trong cA h'i kinh doanh nh
ngP cng nhiRu quc gia tin hnh tJ do ha th+ trng.
ThJc ra /$ ch#nh 6.ch c thQ cho thEP r ,!c ti(u cVa ,'t
ch#nh -hV$ c\ng nh nhNng cng c! kinh t & 6J cMi c.ch
cVa ,'t nRn kinh t. 5.c nh quMn /0 -hMi n[, 9[t "%c
tTng 6J thaP "Fi nhu cVa ,i trng$ 9Ui chYng c thQ h)a
hn nhNng Mnh hUng to /On "n th+ trng. C &HP$ chYng
ta c\ng cn >:, >wt "n quP trCnh -h.t triQn kinh t &
chuPQn d+ch th+ trng.
]hCn chung$ -h.t triQn kinh t / ,i quan tG,
chung cVa tTng c. nhGn$ c.c nh kinh doanh$ nhNng nh
hoBch "+nh ch#nh 6.ch & c.c tF ch)c. iJ thnh cng cVa
>u th ,U c_a nRn kinh t trOc nRn kinh t tH- trung "f
12@
khin c.c nOc "a ra c.c chAng trCnh -h.t triQn "P
tha, &Kng. ,'t ,)c "' no "$ nhNng nZ /Jc t?ng
trUng kinh t "f giY- nhiRu nOc cMi thiLn ,)c 6ng.
TuP nhi(n$ ,'t 6 ch#nh 6.ch /Bi gGP t.c "'ng ti(u cc "n
,'t 6 nOc kh.c. 5ng hiQu r qu. trCnh chuPQn "Fi &
-h.t triQn kinh t$ c.c nh quMn /0 cng c thQ "a ra
nhNng quPt "+nh "Yng "[n cho doanh nghiL-$ cho "Et
nOc cVa hK$ & thH, ch# / cho cM th giOi.
T.c "'ng cVa nhNng 9in "'ng &R kinh t rEt -hong
-hY. M't 6 9in "'ng t.c "'ng trJc ti- & r rng &Oi
c.c ,i trng kinh doanh$ c.c doanh nghiL- haP c.c "i
thV cVa hK nh khVng hoMng kinh t. M't 6 kh.c /Bi gGP
ra nhNng Mnh hUng khng r rng /(n hoBt "'ng & kt
quM cui cgng cVa doanh nghiL-$ nh &iLc >uEt hiLn
nhNng /i(n kt kinh t khu &Jc... ][, "%c ,i trng
kinh t cVa ,'t "Et nOc 6t giY- c.c nh quMn /0 nhHn 9it
"%c ch#nh >.c 6J -h.t triQn & c.c >u hAng kinh doanh
"f & 6t c thQ Mnh hAng nh th no "n doanh nghiL-
cVa hK.
-.-. .Sn (d' ,9i (:;<n7 8in ()
Th:o ]gGn hng Th giOi$ hiLn c khoMng 22D khu
&Jc kinh t kh.c nhau$ 9ao gh, 1e4 quc gia & 14 c'ng
"hng kinh t c 6 dGn tr(n *2.222 ngi. 5.c nh kinh
doanh khng khui /o /[ng trong &iLc /Ja chKn quc gia "Q
kinh doanh. 5ho "n naP &n cha c tF ch)c no ".nh
gi. "%c ton 9' ,i trng kinh doanh cVa tEt cM c.c
nOc. ]hCn chung$ c hai trU ngBi ch#nh trong &iLc ".nh
gi. tCnh hCnh kinh t cVa tEt cM c.c nOc.
127
1. vEt kh c thQ "a ra tH- h%- nhNng chs 6 kinh t
chung "Q ".nh gia ch#nh >.c nRn kinh t haP dJ
"o.n tiR, n?ng cVa ,'t quc gia. # d!4 jhGn 9F
thu nhH- c thQ coi / ,'t &En "R cA 9Mn U prai/
nhng /Bi khng ginh "%c nhiRu 6J quan tG, U
Th!P XiQn.
2. Trong qu. trCnh >.c "+nh c.c chs 6 chung 6t nMP
6inh nhNng kh kh?n trong &iLc >.c "+nh ,i quan
hL giNa c.c chs 6 nP &Oi nhNng Pu t kh.c cVa
nRn kinh t.
12D
HTn -.[: Nn7 K)% (& 8in () Qn ;Yn7 2)n "/(
26n7 (;tn7 ,/i $%&' ().
cCnh tr(n thQ hiLn nhNng Pu t trong ,'t th+ trng c
Mnh hUng "n &iLc kinh doanh cVa doanh nghi(-$ trong
" c.c Pu t quan trKng nhEt cVa ,i trng kinh t /4
thu nhH-$ 6)c ,ua$ hCnh th)c & quP , c\ng nh "' ,U
cVa th+ trng. cCnh nP c\ng cho thEP 6J 9in "'ng trong
,'t thnh t cVa ,i trng kinh t c thQ t.c "'ng "n
nhNng thnh -hn kh.c cVa th+ trng. ][, 9[t "%c ,i
/i(n hL tAng t.c giNa c.c Pu t c\ng ch#nh / chCa kha
giY- ta hiQu "%c 6J &Hn hnh cVa ,i trng kinh t.
-.[. C*' 'd H& 2*n 7i* ,9i (:;<n7 8in ()
5 nhiRu ch# 6 kinh t "%c 6_ d!ng "Q ".nh gi. hiLu
n?ng & tiR, n?ng cVa nRn kinh t ,'t "Et nOc. M't 6
trong " c thQ / c.c chs 6 khng ch#nh thng hoWc "Wc
12e
Nn7 (*' 26n7 CVn n7"=i
Gc =#u t] t& nhi)n " a
h[i
5h#nh 6.ch ch#nh tr+ & quP
"+nh cVa -h.- /uHt
5.c Pu t &?n ha
5.c /Jc /%ng kinh t
5.c Mnh hUng "+a /0
L<i t';ng c:nh t'anh
8 5.c -hGn t#ch kinh t
8 5.c chs 6 kinh t
8 5.c hL thng kinh t
8 TJ do ha kinh t
8 5huPQn d+ch 6ang nRn
kinh t th+ trng
HOT
NG
M5 TI
5cI]
I5
5o5c Tc5
trng cho tTng nOc l &# d! 8 /%ng "iLn thoBi khng dGP
hoWc &qng "i cVa ,'t t 9.o. Tr(n thJc t$ khi dJ "inh
kinh doanh U nOc ngoi$ nh kinh doanh cGn khUi 6J >:,
>wt gi. tr+ tiRn tL cVa dqng hng ha d+ch &! trong nRn
kinh t quc gia$ 6au " / c.c &En "R kh.c nh tc "'
t?ng trng$ -hGn -hi thu nhH-$ /B, -h.t$ thEt nghiL-$
tiRn /Ang$ n?ng 6uEt$ n% & c.n cGn thanh to.n. ai "GP
chYng ta 6t >:, >wt c! thQ c.c Pu t nP.
-.[.1.TNG THU NHh. QUC GIA
TFng thu nhH- quc gia xaro66 ]ationa/ Inco,: l a]Iy /
thu nhH- tBo 9Ui tEt cM c.c hoBt "'ng 6Mn >uEt trong nOc
& quc t cVa c.c cng tP ,'t quc gia. a]I / gi. tr+ cVa
,Ki hoBt "'ng 6Mn >uEt cVa nRn kinh t n'i "+a c'ng &Oi
thu nhH- rqng xnh tiRn thu($ /%i nhuHn$ thu nhH- nhGn
cngy tT nOc ngoi trong &qng 1 n?,. R ,Wt k` thuHt $
a]I / gi. tr+ th+ trng cVa ,Ki hng ha d+ch &! ,Oi
"%c 6Mn >uEt 9Ui c.c nhGn t 6Mn >uEt trong nOc. # d!$
gi. tr+ cVa >: thQ thao ord xiy /, U coa Kd & -hn
gi. tr+ cVa ord ip /, U M:hic 6_ d!ng &n & quMn
/0 cVa coa Kd$ tEt cM "Ru "%c t#nh trong a]I cVa coa
Kd. ]g%c /Bi$ -hn gi. tr+ cVa >: ToPota ]hHt i 6Mn
>uEt U coa Kd$ nhng 6_ d!ng &n & quMn /0 cVa ]hHt
/Bi t#nh &o a]I cVa ]hHt ch) khng -hMi coa Kd. pMng
4.1 cho thEP 12 nRn kinh t /On nhEt th giOi t#nh th:o
a]I.
T|n7 HQn U], n6i 2O#: a]I / thOc "o 9ao qu.t nhEt
cVa c.c hoBt "'ng kinh t trong ,'t nOc. M't -hn cA
9Mn cEu thnh a]I / (|n7 HQn U], n6i 2O# xaro66
ro,:6tic jroduct l arjy l / tFng gi. tr+ cVa ,Ki hng
112
ha d+ch &! "%c 6Mn >uEt trong 9i(n giOi cVa ,'t quc
gia trong &qng 1 n?,$ khng -hGn 9iLt c.c chV thQ kinh t
n'i "+a haP nOc ngoi. ro "$ arj "Wc 9iLt c #ch khi
kinh doanh quc t "ng g- ".ng kQ trong nRn kinh t
cVa c.c nOc "%c ".nh gi.m &# d!$ gn e2 hng >uEt
khû cVa Ir:/and / tT doanh nghiL- nOc ngoi.
M't c.ch k` thuHt$ khi ta /EP arj c'ng &Oi thu nhH- tT
>uEt nhH- khû$ c.c hoBt "'ng quc t cVa c.c cng tP
trong quc gia 6t "%c a]I. ro "$ cM >: ord & ToPota
6Mn >uEt U coa Kd "Ru t#nh &o arj cVa coa Kd$ nhng
>: ord ch tBo U M:hic thC khng.
ai. tr+ tuPLt "i cVa a]I cho thEP nhiRu "iRu &R c.c cA
h'i U th+ trng trong nOc. # d!$ jaraguaP & prai/ /
/.ng giRng U ]a, coa Kd. jaraguaP c arj *1 ts ir
n?, 222@$ trong khi prai/ / e4* ts. ro "$ c.c cng tP
nOc ngqai c >u hOng "u t &o prai/ & >uEt khû
6ang jaraguaP.
a]I / thOc "o trJc ti- &R quP , tuPLt "i cVa nRn
kinh t. TuP nhi(n$ nu chs 6_ d!ng a]I$ c.c nh kinh
doanh c thQ /, /n trong &iLc /Ja chKn quc gia "Q kinh
doanh. # d!$ c.c cng quc kinh t nh coa Kd$ ]hHt
pMn & X)c "Ru ")ng U "u 9Mng >- hBng &R a]I$ gGP
En t%ng / c.c quc gia nP giu c hAn nhiRu c.c nOc
nh Ir:/and hoWc Iu>:,9ourg. C &HP$ c.c nh quMn /0
n(n 6_ d!ng a]I 9zng c.ch kt h%- chs ti(u nP &Oi dGn
6$ tc "' -h.t triQn$ chi -h# 6inh hoBt "+a -hAng & 6J
9Rn &Nng cVa nRn kinh t.
111
Tdn ("*n '*' ' H& (:Vn 2>% n7;<i: 5.ch -hF 9in nhEt
/ chia a]I c\ng nh nhiRu chs 9.o kinh t kh.c th:o 6
ngi 6ng trong ,'t quc gia "Q tC, ra chs 6
a]I=arj... dJa tr(n "u ngi.]hNng chs 6 nP c thQ
cho 9it a]I=arj tAng "i cVa quc gia. M't c.ch k`
thuHt$ ta t#nh a]I tr(n "u ngi 9zng c.ch chia gi. tr+
cVa a]I "f "%c chuPQn "Fi 6ang ,'t "hng tiRn ti(u
chu^n$ &# d! nh "hng ir$ th:o tS gi. hi "o.i -hF 9in$
rhi chia cho dGn 6.
5hs 6 nP & c.c chs 6 kh.c cho thEP hiLu n?ng cVa nRn
kinh t tr(n cA 6U 6 ngi 6ng trong ,'t nOc. # d!$
Iu>:,9ourg$ ,'t nOc c nRn kinh t nhu nhEt th giOi$
gi. tr+ tuPLt "i cVa a]I kh. thE-$ nhng a]I tr(n "u
ngi /Bi cao nhEt th giOi.
iQn7 -.[. M;% 0= (GU nG( 0N
GNI (:Vn 2>% n7;% 1w Q%&' 7i# /n7 '?(
`TT TVn
n;Z'0n7
@n (_
GNI
BU`DE
`TT TVn
n;Z'0n7
@n (_
GNI
BU`DE
1 1 Monaco 22*$e22
*

1De
purundi 112
2
Ii:cht:n6t:in 11*$212
4
1D7 Ii9:ria 1@2
]a P D@$442 1D7 5ongo 1@2
2
rN /iLu t#nh to.n &Oi -hAng -h.- t/a6$ 6_ d!ng tS gi. hi "o.i 9in
"'ng trong &qng * n?, /, nhGn t "iRu chsnh gi.
3
222e data not a&ai/a9/:m ranking i6 a--ro>i,at:
4
112
*
4
Iu>:,9ourg 74$4*2 1D@ Ma/ai 2D2
1
bun "Mo
5hann:/
@D$@12
1
1D1 ritr:a *22
@
@
batar ]=
7
1D4 thio-ia **2
7
p:r,uda ]=
D
1D* ii:rra
I:on:
*42
D
Xan MBch 1D$*e2 1D2 ]ig:r *42
e
Thu i{ 1@$*72
e
1D1 auin:a *72
12
Kuait 4*$*e2
12

1D2
7gani6tan *72
11
]guhn4 ]gGn hng Th giOi$ .or/d9ank.org.
p "f -hGn /oBi c.c nOc n?, 222e=2212 thnh c.c
nh, nOc=&gng /fnh thF th:o ,)c a]I n?, 222D nh
6au4
x1y ]h, nOc c thu nhH- thE- xc a]I dOi e71
ir=ngiy
12
m
x2y ]h, nOc c thu nhH- trung 9Cnh xc a]I tT
khoMng e7@ ir=ngi "n 11.e21 ir=ngi$ trong "
5
6
7
8
9
10
<==> 5ata n*t availa)l?@ ran!ing i1 appr*Aimat?
11
<==> 5ata n*t availa)l?@ ran!ing i1 appr*Aimat?
12
trong -hGn /oBi n?, 2212 dJa &o 6 /iLu a]I 222D$ a]I iLt ]a, ,Oi
chs "Bt e1$* cVa ngng tr(n cVa nh, nOc thu nhH- thE-
11*
c hai -hGn nh, trung 9Cnh thE- tT *.D11 ir=ngi trU
>ung & trung 9Cnh caoym
x*y ]h, nOc c thu nhH- cao xtr(n 11.e2@ ir=ngiy.
]gGn hng Th giOi gKi c.c nOc thu nhH- thE- & trung
9Cnh thE- / cc n$c ang pht t'in e H+"+%oping
count'i+s. M't 6 nh -hGn t#ch gKi "GP / cc n$c m$i
nfi K +m+'ging count'i+s hoWc cc nBn (inh t# m$i nfi K
+m+'ging +conomi+s. XGP / nh, c 6 /%ng quc gia
& dGn c /On nhEt tr(n th giOi tT trOc "n gi. 5.c quc
gia thu nhH- cao gKi / c.c nOc -h.t triQn xd:&:/o-:d
countri:6y$ hoWc c.c nOc cng nghiL- xindu6tria/
countri:6y. ]hCn chung$ c.c quc gia thu nhH- cao nz, U
,'t 6 khu &Jc nhEt "+nh$ chV Pu / U ]hHt pMn$
u6tra/ia$ ]: :a/and$ 5anada$ coa Kd & TGP u. 5.c
nOc nP hiLn chi, 11 dGn 6 nhng chi, tOi 71
a]I cVa th giOi. 5.c nOc thu nhH- thE- trMi r'ng tr(n
kh[- th giOi$ tT chGu o "n chGu jhi$ ]a, coa Kd &
khu &Jc Th.i pCnh rAng. ]hNng nOc nP chs chi,
,'t -hn nhu trong a]I th giOi & c a]I "u ngi tT
,)c dOi 122 "n dOi 1222 ir.
T @+ (#K 2|i: c.c chs 6 nh a]I$ arj$ arj -:r
ca-ita.. cho chYng ta 9it kt quM hoBt "'ng trong n?, cVa
,'t quc gia$ nhng khng cho 9it 6J 9in "'ng cVa c.c
chs 6 nP. iLc nghi(n c)u tCnh hCnh hiLn tBi & dJ "o.n
hiLu quM kinh t tAng /Bi "qi hui >.c "+nh ts /L cVa c.c
thaP "Fi. # d!$ tT n?, 1eeD "n 2222$ Ir:/and / nRn kinh
t -h.t triQn nhanh nhEt th giOi$ &Oi tc "' D ,'t n?,$
114
cqn ]hHt pMn$ ng%c /Bi$ / nRn kinh t chH, -h.t triQn
nhEt &Oi chs 2.2=n?, trong cgng thi kd.
]hCn chung$ ts /L t?ng trUng a]I cho thEP tiR, n?ng cVa
nRn kinh t 8 nu a]I t?ng &Oi ,)c nhanh hAn xhoWc thE-
hAny ,)c t?ng dGn 6$ ,)c 6ng cVa ngi dGn 6t t?ng /(n
xhoWc giM, "iy. Ts /L t?ng trUng a]I c\ng thQ hiLn c.c
cA h'i kinh doanh. # d!$ Trung buc / ,'t trong nhNng
nRn kinh t -h.t triQn nhanh nhEt trong &qng 21 n?, trU
/Bi "GP$ &Oi tc "' trung 9Cnh / e trong &i n?, gn
"GP. iJ t?ng trUng nP dn "n tc "' giM, ,)c ngho
"i , cha quc gia no tTng thEP$ & hE- dn nguhn
"u t nOc ngoi khFng /h. iJ >uEt hiLn cVa nRn kinh t
,Oi nFi nh n "'$ c.c nOc Xng o.... c\ng k#ch th#ch
6J t?ng ,)c 6ng.
`F' ,%# (;tn7 2;tn7 B.%:'#Hin7 .": .#:i(K ~
...E: 5.c nh quMn /0 khi 6o 6.nh giNa c.c th+ trng
thng chuPQn "Fi chs 6 a]I cVa nOc ngoi &R "hng
tiRn cVa nOc hK. # d!$ khi chuPQn "hng ru-i n X' 6ang
ir &Oi tS gi. ch#nh th)c$ a]I "u ngi cVa n X'
n?, 222D chs U khoMng hAn 1.272 ir 6o &Oi ,)c
47.1D2ir cVa M`
1*
. KhoMng c.ch nP cho thEP 6J kh.c
9iLt /On giNa hai nOc. TuP nhi(n$ c.ch chuPQn "Fi nP
qu. "An giMn. TS gi. hi "o.i cho ta 9it 9ao nhi(u "hng
tiRn nP "Fi "%c 1 "hng tiRn kia$ &# d!$ 9ao nhi(u ru-i n
X' "Fi "%c ,'t ir. TuP nhi(n$ tS gi. hi "o.i khng
cho ta 9it "hng tiRn n'i "+a kia ,ua "%c c.i gC U coa
Kd. ]i c.ch kh.c$ c.ch t#nh a]I th:o "u ngi khng
>:, >wt "n 6J kh.c nhau giNa chi -h# 6ng giNa c.c nOc
13
htt-4==.unic:7.org=in7o9PcountrP=india6tati6tic6.ht,/
111
, giM "+nh ,'t ir U 5hicago c ,'t ;6)c ,ua< ging
nh 1 ir U Mu,9ai xtrOc "GP / po,9aPy$ cho dg chi
-h# 6inh hoBt U coa Kd & n X' kh.c nhau. pUi th$ a]I
"u ngi khng thQ cho ta 9it ngi ta c thQ ,ua "%c
9ao nhi(u hng ha d+ch &! &Oi ,'t "An &+ thu nhH- U "Et
nOc nP &Oi ,'t "Et nOc kh.c.
C &HP$ cn "iRu chsnh a]I "u ngi th:o tTng nOc
ri(ng 9iLt dJa tr(n HF' ,%# (;tn7 2;tn7 x-urcha6ing
-o:r -aritP l jjjy. R ,Wt t#nh to.n$ jjj / 6 "An &+
tiRn tL cVa ,'t quc gia cn thit "Q ,ua cgng ,'t khi
/%ng hng ha d+ch &! trong th+ trng n'i "+a cVa ,'t
nOc kh.c. v hAn$ ta t#nh jjj 9zng c.ch Oc /%ng tr+
gi. cVa ,'t ;rF< hng ha xnh > 9ng$ 9.nh ,d & qun
.oy$ d+ch &! xnh "iLn thoBi$ "iLn & n?ng /%ngy c thQ
,ua "%c 9zng "hng tiRn cVa ,'t nOc. Kt quM Oc
/%ng cVa a]I "u ngi dJa tr(n 6)c ,ua cVa ,'t nOc
cho ta thEP ngi ti(u dgng "+a -hAng c thQ ,ua nhNng
gC &Oi ,'t "An &+ thu nhH-. ai. cM rF hng ha U coa Kd
thng "%c coi / ti(u chu^n "Q chuPQn "Fi jjj cVa c.c
quc gia kh.c
buaP /Bi &Oi 6o 6.nh giNa coa Kd & n X'. ]?, 2227$
a]I "u ngi th:o danh ngh{a cVa n X' / D22 ir$
cqn a]I th:o jjj / *D22 ir. v rng / a]I "u
ngi dJa th:o 6)c ,ua tAng "Ang / cao hAn$ do n
X' c ,)c chi -h# 6inh hoBt thE- hAn. XiRu " c ngh{a /
"Q ,ua cgng ,'t rF hng ha U n X' 6t cn #t chi -h#
hAn hAn 6o &Oi U M`
14
.
14
rani:/6$ vad:9augh$ iu//i&an$ n&iron,:nt and -:ration$ j:ar6on
ducation Int:rnationa/ 222e
11@
Th!P i{ / ,'t trng h%- ng%c /Bi. C chi -h# 6inh hoBt
U Th!P i{ cao hAn coa Kd$ a]I tr(n "u ngi th:o jjj
cVa Th!P i{ giM, tT 11.2*2 ir >ung *D.@12 ir.
TAng tJ$ ,)c a]I th:o "u ngi trung 9Cnh tBi c.c
nOc thu nhH- thE- n?, 222D / 1D1 ir & tBi c.c nOc
thu nhH- cao / *1.2@4 ir. ]hng nu t#nh th:o jjj$ ta
6t thEP a]I trung 9Cnh cVa c.c nOc thu nhH- thE- t?ng
/(n "n 2.472 ir & c.c nOc thu nhH- cao giM, cqn
*2.D*4 ir. KhoMng c.ch "%c thu h- "i kh. nhiRu.
MF' 26 U*( (:i4n '"n n7;<i: ]hiRu nh nghi(n c)u cho
rzng c.c chs 6 nh a]I$ jjj... qu. tH- trung &o t?ng
trUng chs dJa tr(n c.c chs 9.o &R tiRn tL , 9u qua t,
&c & -hB, &i cVa ,)c "' -h.t triQn. 5.c nh quMn /0 c
thQ giMi quPt c.c quan ngBi tr(n 9zng c.ch >:, >wt ,)c
"' -h.t triQn con ngi cVa quc gia xcu,an
d:&:/o-,:nt Ind:> 8 crIy l dJa tr(n c.c nhGn t >f h'i
& kinh t 8 "Q Oc /%ng c.c hoBt "'ng kinh t hiLn tBi &
tAng /ai. Gh7 s] pht t'in con ng;i bao gm ch7 bo "B
sc mua th&c t#> gio H6c " sc (hs+ c m[t th$c o
ton Hi5n "B pht t'in (inh t#. i_ d!ng chs 6 nP kt h%-
c.c chs 9.o kinh t & >f h'i 6t cho -hw- nh quMn /0 ".nh
gi. ton diLn hAn nNa 6J -h.t triQn dJa tr(n khM n?ng &
cA h'i , con ngi "%c hUng.
Th:o Ti Mah9u9 u/ caq$ ngi jaki6tan$ nh kinh t hKc
& ngi "hng 6.ng tBi ra cKc thuPt jh.t triQn con ngi
xcu,an r:&:/o-,:nt Th:orPy$ thC4
tL6c 4ch c@ bn cEa pht t'in % gia tnng %&a ch_n cEa
con ng;i- VB c@ bn> nh3ng %&a ch_n % "< h:n "
tha= fi th+o th;i gian- Gon ng;i th;ng nh gi cc
117
thnh t&u hon ton (h<ng hi5n Hi5n> ho9c (h<ng c nga=
%Tp tc> t'ong ch7 s] thu nhTp " tnng t'2ng tha= " Auan
t!m #n cc ch7 s] nh0 (h nnng t'u= cTp (i#n thc %$n
h@n> Hinh Hung " sc (hs+ t]t h@n> cu[c s]ng an ton
h@n> an ninh ch]ng t[i ph:m " b:o %&c> c E th;i gian
ngh7 ng@i> t& Ho ch4nh t'\ " "nn ha> c tham gia "o
cc ho:t [ng c[ng ng- L6c ti)u cEa pht t'in % t:o
'a m[t m (hs+ m:nh " sng t:ow-
C H& .*( (:i4n C"n n7; lcrIy. 5! thQ hAn$ chs 6
crI "o /ng thnh tJu trung 9Cnh cVa ,'t nOc U *
-hAng diLn4
Fufi th_$ t#nh th:o "' tuFi trung 9Cnh tT /Yc 6inh ra
bi#n thc$ t#nh th:o ts /L ngi trUng thnh 9it
chN & "%c gi.o d!c cA 9Mn$ cE- 2$ & tFng ts /L
gi.o d!c cE- cao hAn.
Lc s]ng$ "o /ng 9zng a]I "u ngi th:o jjj
9zng ir.
M!c "#ch cVa 9.o c.o nP chV Pu nhz, n[, 9[t tin
trCnh di hBn cVa -h.t triQn con ngi hAn / c.c thaP "Fi
ng[n hBn.
11D
iQn7 -.b: 1w $%&' 7i# R)U /n7 '#" nG( 0= (GU nG(
() 7iZi 0N HDI nJ, -wwu
TF
/n7
N;Z'0n7 @n
(|
TF
/n7
N;Z'0n7
@n (|
1 ]a P 17* auin:a8pi66au
2 u6tra/ia 174 purundi
* Ic:/and 171 5had
4 5anada 17@ 5c]r 5ongo
1 Ir:/and 177 purkina a6o
@ c Ian 17D Ma/i
7 Thu XiQn 17e 5'ng ho Trung
jhi
D jh.- 1D2 ii:rra I:on:
e Thu i{ 1D1 7ghani6tan
12 ]hHt pMn 1D2 ]ig:ria
11p Vi+( N#,
/gun x/VO> http0pphH'-unHp-o'gp+np'+po'tspg%oba%phH'PQQqp
-.[.-. MT `g CH ` KHmC4 Ii(n ciL- buc "f 9F
6ung th(, ,'t 6 chs 6 kh.c "Q ".nh gi. tt hAn &R giOi
& ngho "i trong -h.t triQn nh4
Gh7 s] pht t'in gi$i Xy+nH+' K N+%at+H
V+"+%opm+nt.4 "iRu chsnh 9Et 9Cnh "~ng giOi$ "o
/ng ,)c 9Et 9Cnh "~ng giNa na, & nN &R tuFi
"i$ 6)c khu:$ hKc th)c & ,)c 6ng
Gh7 s] bnh zng gi$i Xy+nH+' ZmpoM+'m+nt.4
".nh gi. cA h'i cVa -h! nN U ,'t nOc 9zng c.ch
>:, >wt 6J 9Et 9Cnh "~ng trong &iLc tha, gia ch#nh
11e
tr+ & ra quPt "+nh$ tha, gia kinh t & quPRn kiQ,
6o.t "i &Oi c.c ti nguP(n kinh t
Gh7 s] ngh{o i XHuman Oo"+'t=.4 Oc /%ng ,)c
6ng cVa ,'t nOc 9zng c.ch "o /ng 6J ngho
"i & ro cMn cho &iLc /Ja chKn$ cA h'i "Q 6ng
nh ngi ta ,un
TFng h%- /Bi$ c.c chs 9.o tr(n 6t giY- chYng ta c khM
n?ng ".nh gi. ch#nh >.c &R c.c thnh tJu &R tuFi thK$ kin
th)c & ,)c 6ng cVa ngi dGn tBi ,'t quc gia.
C H& 2" @;<n7 #n BG:n M#H%:HE '5# GN.4
TrOc 6J quan tG, ngP ,'t /On "n ,i trng$ nhiRu tF
ch)c quc t "f "a ra ,'t 6 chs 6 3anh cVa a]j. 5.c
chs 6 3anh cVa nRn kinh t quc dGn nhz, "o /ng kt
quM cVa nRn kinh t dJa tr(n -h.t triQn 9Rn &Nng. 5.c nh
kinh t hKc >anh tuP(n 9 rzng kinh t th giOi / ,'t 9'
-hHn cEu thnh & -h! thu'c &o th giOi tJ nhi(n. ro "$
6t / 6ai /, nu chs quan tG, "n c.c chs 6 nh a]I &
a]j.
5! thQ hAn$ ".nh gi. c.c hoBt "'ng th+ trng , khng
t#nh "n c.c chi -h# >f h'i & 6inh th.i /i(n quan 6t dn
"n hiQu /, &R hiLu quM kinh t. cAn nNa$ ,un -h.t
triQn 9Rn &Nng c.c nh quMn /0 cn /u tG, "n &iLc c.c
hoBt "'ng kinh t cui cgng 6t ;".- )ng nhu cu cVa hiLn
tBi , khng -hMi thua hiL- &Oi n?ng /Jc cVa c.c th hL
tAng /Bi "Q "M, 9Mo nhu cu cVa hK<. ro "$ c.c nh
122
kinh t hKc >anh k(u gKi c 6J nhCn nhHn r'ng hAn &R c.c
chs 6 nh t?ng trUng & tin 9' kinh t khi tC, hiQu nRn
kinh t quc gia.
ciLn tBi$ cha c 6J "hng thuHn trong c.ch "iRu chsnh
arj cho ,i trng. 5.c chs 6 "ang "%c 6_ d!ng /4
Ffng sn phm aanh Au]c gia Xy'++n /+t /ationa%
O'oHuct.4 ".nh gi. a]j c t#nh "n 6J cBn kiLt cVa ti
nguP(n thi(n nhi(n$ 6J >ung cE- cVa ,i trng
xtAng tJ nh &iLc c.c cng tP -hMi khEu hao gi. tr+
c.c ti 6Mn & hCnh c\ng nh hNu hCnh khi 6Mn >uEty.
5hs 9.o kt quM / HQn U], :Xn7 $%&' !Sn x/+t
nationa% p'oHuct K //Oy thQ hiLn &iLc khEu hao gi. tr+
cVa c.c ti 6Mn hNu hCnh cVa quc gia
11
.
Gh7 s] ti#n b[ th&c t# Xy+nuin+ O'og'+ss
InHicato'.0 chs 6 nP c\ng 6_ d!ng c.c k to.n 6 /iLu
nh khi t#nh to.n arj nhng "%c 9F 6ung 9zng c.c
chs 6 hOng tOi chEt /%ng ,i trng$ 6)c khu: dGn
6$ an ninh 6inh 6ng$ ti 6Mn$ thi gian rZi & thnh tJu
gi.o d!c. 5hs 6 nP c\ng 9F 6ung gi. tr+ cVa c.c cng
&iLc khng "%c trM tiRn nh tCnh nguPLn$ n'i tr% c\ng
nh c.c cng &iLc trM tiRn & /oBi trT "i c.c Pu t nh
t'i -hB,$ nhin,$ rBn n)t gia "Cnh.
Ffng h:nh phlc Au]c gia Xy'oss /ationa%
Happin+ss.4 chs 6 nP cho thEP 6J -h.t triQn thJc t
cVa >f h'i con ngi khi -h.t triQn &Ht chEt & tinh
15
o6:-h itig/it$ ;aood nu,9:r aon: pad4 hP r:/Ping on arj a6 a
I:ading cono,ic aaug: can /:ad to -oor d:ci6ion l ,aking<$ ortun:$
21=e=222@
121
thn dinn ra 6ong hnh$ 9g trT & 9F tr% cho nhau. ]
c\ng "o /ng 6J th?ng tin cVa -h.t triQn kinh t >f
h'i 9Rn &Nng & cGn 9zng$ duP trC & -h.t triQn c.c gi.
tr+ &?n ha$ 9Mo thn ,'i trng tJ nhi(n$ & thit /H-
,'t ch#nh quPRn tt.
Gh7 s] h:nh phlc hnh tinh XHapp= O%an+t
InH+a.4 0 tUng nP 9ao h, c.ch nhCn /%i #ch rzng
hu ht ,Ki ngi "Ru ,ong ,un c ,'t cu'c 6ng
/Gu di & thua ,fn. C &HP$ quc gia hoBt "'ng tt
nhEt / quc cha cho -hw- cng dGn "Bt "%c "iRu "
, khng >G, -hB, "n cA h'i cVa th hL tAng /Bi
& cA h'i cVa cM c.c quc gia kh.c.
-.[.[. CmC CH ` KINH T KHmC
a]I$ arj & c.c 9in thQ cVa n Oc /%ng thu nhH-
tuPLt "i & tAng "i cVa ,'t quc gia. XGP "%c coi /
nhNng chs 6 quan trKng nhEt "Q ".nh gi. &R hiLu quM &
tiR, n?ng cVa quc gia. p(n cBnh nhNng chs 6 nP$
nhNng chs 6 kh.c /B, -h.t$ thEt nghiL-$ n%$ -hGn -hi thu
nhH-$ ngho "i & c.n cGn thanh to.n c\ng "%c 6_ d!ng
"Q ".nh gi. 6J hoBt "'ng cVa nRn kinh t ,'t quc gia.
IM jcoT
]hCn chung$ &iLc t?ng gi. /i(n t!c 6o &Oi ,)c ti(u chu^n
cVa 6)c ,ua "%c gKi / /B, -h.t. Thng thng$ /B,
-h.t "%c t#nh 9zng c.ch 6o 6.nh ,)c t?ng chi -h# cVa
cgng ,'t giu hng ha U hai thi "iQ, kh.c nhau. Th:o
quan "iQ, kinh t hKc$ /B, -h.t >MP ra khi tFng cu t?ng
nhanh hAn tFng cung l ni c.c kh.c / qu. nhiRu ngi c
g[ng ,ua qu. #t hng ha$ dn "n t?ng gi. nhanh hAn
122
t?ng trUng kinh t. 5.c /0 thuPt kh.c$ trong " ".ng chY
0 c trng -h.i Kinh t oo$ cho rzng /B, -h.t gi. / hL
quM cVa &iLc ngGn hng trung Ang t?ng ,)c cung tiRn
qu. cao. TS /L /B, -h.t Mnh hUng "n rEt nhiRu 9' -hHn
cVa ,i trng kinh t nh ts /L /fi 6uEt$ tS gi. hi "o.i$
chi -h# 6inh hoBt$ niR, tin &o nRn kinh t$ & 6J Fn "+nh
cVa hL thng ch#nh tr+.
L/, U*( 0= 'i Ud Hin "/(: IB, -h.t t.c "'ng ,Bnh
"n chi -h# 6inh hoBt. ai. cM t?ng /, cho ngi ti(u dgng
kh ,ua hng hAn$ trT khi thu nhH- cVa hK c\ng t?ng U
,)c 9zng hoWc hAn /B, -h.t. Xi khi "iRu nP / khng
thQ. # d!$ trong thi kC ;6i(u /B, -h.t< x&# d!$ U prai/
nhNng n?, 1ee2 & Turk,:ni6tan giNa thH- ks 1ee2y$
ngi ti(u dgng -hMi ti(u tiRn ngaP /H- t)c hoWc tiRn
nhanh chng trU thnh & gi. tr+.
Trong &qng &i n?, naP$ U i,9a9: gi. cM t?ng tT 1 "n
22 =ngP. aiNa n?, 2227$ ts /L /B, -h.t "Bt ,)c
*714. 5hV t+ch cVa 5o,9in:d carar: v:6id:nt6
66ociation U i,9a9: nhHn >wt4 ;Fnh hnh 2 != si)u
th&c #n mc m_i ng;i (h c th hiu c- /#u b:n
ang cYn g " c tiBn> b:n phi mua nga=- H= ti)u
tiBn nga= (hi " ng= mai n s mWt |} gi t'\- /h3ng
gi$i h:n th<ng th;ng (h<ng hi5n Hi5n n@i !=.<
r{ nhi(n$ "GP / nhNng trng h%- "iQn hCnh. TuP nhi(n$
trong /+ch 6_ "f tTng c c.c kd /B, -h.t /W- "i /W- /Bi &Oi
,)c /B, -h.t tT 12 "n *2=n?,$ /, ,Et niR, tin &o
"hng tiRn n'i "+a & 9u'c ,Ki ngi -hMi tC, c.ch dJ trN
ti 6Mn tt hAn.
12*
H}% $%Q '5# @/, U*( 8in niVn4 /B, -h.t hoWc 6i(u /B,
-h.t kinh ni(n gGP nhiRu kh kh?n cho c.c cng tP. KQ cM
hK & kh.ch hng "Ru khng thQ c c.c k hoBch "u t
di hBn$ khng c #ch /%i trong &iLc tit kiL,$ c.c cng c!
"u t 9Cnh thng nh ch#nh 6.ch 9Mo hiQ,$ /Ang hu$
tr.i -hiu di hBn "Ru trU thnh "u cA. IB, -h.t c\ng tBo
ra 6)c w- gh( gO, 9u'c ch#nh -hV -hMi kiQ, 6o.t n.
Thng thng$ ch#nh -hV c g[ng giM, /B, -h.t 9zng
c.ch t?ng ts /L /fi 6uEt$ thit /H- kiQ, 6o.t gi. & tiRn
/Ang$ .- "Wt c.c ch#nh 6.ch 9Mo h' thAng ,Bi & kiQ,
6o.t tiRn tL.
C H& 7i* 0= '*' 0Gn 2N (:"n7 2" @;<n7 @/, U*(4 5n
/u 0 / ,Zi quc gia 6t c ,'t hL thng chs 6 gi. kh.c
nhau "Q ".nh gi. ,)c /B, -h.t. # d!$ U coa Kd$ 5hs 6
ai. Ti(u dgng x5on6u,:r jric: Ind:> l 5jIy / thOc "o
ch#nh th)c &R /B, -h.t. TBi Ii(n ,inh chGu u$ " / 5hs
6 ai. Ti(u dgng 5Gn 9zng xcar,oni:d Ind:> o7
5on6u,:r jric:6 l cI5jy. 5jI kh.c &Oi cI5j U 2 ,Wt
ch#nh4 "u ti(n$ cI5j "iRu tra cM dGn 6 nng thn & th)
hai$ cI5j /oBi trT chi -h# nh U do chV 6U hNu. ro "$ nh
kinh doanh cn thHn trKng trong tin trCnh >_ /0 c.c 9.o
c.o 6 /iLu kinh t.
TcT ]acIj
ThEt nghiL- / 6 nhGn cng ,un /, &iLc nhNng khng
tC, "%c &iLc. Ts /L thEt nghiL- / /%ng nhGn cng thEt
nghiL- "ang tC, ki, &iLc /, c trM /Ang chia cho tFng
/Jc /%ng /ao "'ng. ]hng quc gia khng thQ tBo "%c
&iLc /, cho cng dGn 6t tBo ra ,i trng kinh doanh rVi
ro. ThEt nghiL- 6t /, 6uP giM, t?ng trUng kinh t$ tBo
124
.- /Jc >f h'i c\ng nh 9Et Fn ch#nh tr+. ro "$ tS /L thEt
nghiL- 6t cho thEP "Et nOc " c 6_ d!ng nhGn /Jc hiLu
quM haP khng.
]goi ra$ ,'t 6 nh kinh t cqn "R ra ch7 s] ngh{o (hf
x,i6:rP ind:>y$ / tFng cVa ts /L /B, -h.t & ts /L thEt
nghiL-. TFng nP cng cao thC ,)c "' thi tL cVa nRn kinh
t cng /On$ ngi ti(u dgng & doanh nghiL- cng ngBi
ti(u dgng & "u t.
DSn H& (:"n7 26 (%|i @#" 26n7: ciLn tBi$ tBi c.c quc gia
giu c tr(n th giOi dGn 6 trong "' tuFi /, &iLc giM, tT
khoMng 742 triLu ngi n?, 2222 >ung cqn @e2 triLu
n?, 2221. TuP nhi(n$ trong cgng thi gian "$ dGn 6
trong "' tuFi /, &iLc U c.c nOc ngho t?ng * tS /(n 4 tS
ngi. vi(ng U Trung buc$ hng n?, dGn 6 tr(n 1@ tuFi
6t t?ng trung 9Cnh khoMng 1.1 triLu ngi trong 22 n?,
nNa. Oc t#nh "n n?, 2222$ tFng dGn 6 U "' tuFi /ao
"'ng cVa Trung quc /(n "n khoMng e42 triLu ngi.
ciLn tBi$ nhNng /ao "'ng tr} "ang -hMi "i ,Wt &Oi ts /L
thEt nghiL- cao nhEt U hu ht c.c quc gia$ gE- 2 /n ts /L
thEt nghiL- cVa /ao "'ng trUng thnh xtT 21 "n @1 tuFiy.
# d! nh U Trung buc$ cEu trYc tuFi cVa dGn 6 tBo ra
.- /Jc &iLc /, gh( gO, trong 2 thH- ks nNa
1@
.
L%}( @#" 26n7: tBi c.c nRn kinh t ,Oi nFi$ c.c quP "+nh
9Et h%- /0 &R /Jc /%ng /ao "'ng c\ng /, gia t?ng ,)c
thEt nghiL-. # d!$ IuHt /ao "'ng n X' rEt #t "%c "iRu
chsnh kQ tT khi 66n d'n ging "'c /H- n?, 1e47. IuHt
nP hBn ch &iLc 6a thMi nhGn cng ngaP cM khi cng tP
16
;orking ag: -o-u/ation to hit e42 ,i//ion in 2222<$ p.o 3inhua$ Trung
quc ngP 2@=4=222@
121
"ang gW- kh kh?n hoWc nRn kinh t 9+ 6uP giM,. cHu quM
/ c.c cng tP khng d., thu( th(, nhGn cng do rVi ro
khng thQ 6a thMi nu cn. ;5.c cng tP 6uP t#nh 2 /n$ 12
/n$ trOc khi hK thu( ngi ,Oi<$ chV t+ch cVa c:ro
arou-$ ,'t trong nhNng nh 6Mn >uEt >: , t gi. r} /On
nhEt th giOi$ giMi th#ch.
C*' 0Gn 2N (:"n7 '*' 2" @;<n7 (G( n7i+U: Trong
trng h%- /B, -h.t$ rEt kh t#nh to.n /%ng nhGn cng
thEt nghiL- U c.c nOc kh.c nhau. # d! nh U coa Kd$ ts
/L thEt nghiL- chs cho 9it 9ao nhi(u ngi khng c &iLc
/, "%c trM /Ang & "ang tC, &iLc , khng t#nh tOi
/%ng ngi khng /, &iLc$ /, &iLc khng /Ang$
khng c nhu cu tC, &iLc /,$ hoWc /, &iLc 9Et h%-
-h.-.
Th(, nNa$ ts /L thEt nghiL- cho thEP thJc t kh.c nhau U
c.c quc gia kh.c nhau$ 9Ui c.c ch#nh 6.ch >f h'i & nRn
tMng cEu thnh kh.c nhau. M't 6 nOc nh jh.- & X)c
cung cE- ,)c tr% cE- thEt nghiL- kh. ho -hng trong khi
U c.c nOc kh.c nh Trung buc$ K:nPa haP ordan$
ch#nh -hV khng tr% cE- thEt nghiL- hoWc tr% cE- rEt #t. C
&HP$ nh kinh doanh cn /u 0 khi ".nh gi. hHu quM cVa ts
/L thEt nghiL- "n ti(u dgng & t?ng trUng.
5ui cgng$ tBi rEt nhiRu quc gia ngho$ ,)c thEt nghiL-
"%c cng 9 thng thE- hAn rEt nhiRu 6o &Oi ,)c thEt
nghiL- thJc 6J. ]hiRu nOc U chGu o$ chGu jhi & chGu
M` Iatinh$ ngi thEt nghiL- gW- nhiRu kh kh?n hAn do
nBn /B, -h.t. ]hiRu ngi c &iLc /, tr(n danh ngh{a$
nhng chs "%c /, 9.n thi gian$ dn "n giM, n?ng 6uEt
/ao "'ng$ thu nhH- thE- & tBo 9Et Fn cho >f h'i.
12@
]
]% / tFng /%ng ca, kt ti ch#nh cVa ch#nh -hV$ 9ao
gh, /%ng tiRn nh nOc ,%n tT dGn chYng$ tT c.c tF
ch)c nOc ngoi$ c.c ch#nh -hV kh.c$ hoWc tT c.c "+nh
ch quc t. TFng n% cng /On thC nRn kinh t "Et nOc
cng 9Et Fn. Trong hiLn tBi$ n% /, -h.t 6inh chi -h# trM
/fi$ /, Mnh hUng "n &iLc "u t cho 6Mn >uEt. & trong
tAng /ai$ do dGn chYng /o /[ng &R khM n?ng thanh to.n n%
cVa ch#nh -hV.
ciLn tBi$ n% quc gia cVa nhiRu nOc "ang ngP ,'t
nhiRu. # d!$ n% quc gia cVa coa Kd "f /(n tOi 1 nghCn ts
ir n?, 1eD2 "n e.4 nghCn ts ir khoMng giNa n?,
222D. KhoMn n% t#nh th:o "u ngi / *2.D22 ir ,Zi
ngi. 5on 6 nP U 5anada / 742 ts ir & khoMn n%
tr(n "u ngi / 22.@22 ir.
p(n cBnh gi. tr+ tuPLt "i cVa khoMn n%$ nh kinh doanh
cqn cn /u 0 "n tAng quan giNa tFng n% quc gia &Oi
arj cVa quc gia ". Th:o chs 6 nP$ n?, 2227 tFng n%
quc gia cVa coa Kd 9zng @1 arj$ jh.- c\ng tAng tJ
cqn U X)c n% quc gia chi, khoMng @7 arj. cAn
nNa$ ,'t 6 chuP(n gia cqn cMnh 9.o khi 6o 6.nh tS trKng
n% giNa c.c n?, khng n(n t#nh th(, tS /L /B, -h.t &C n
6t khin tS trKng n% cVa n?, 6au c &} tr, trKng hAn.
Khi cha "iRu chsnh th:o /B, -h.t thC n% quc gia cVa
coa Kd chs chi, dOi @2 arj danh ngh{a.
NW (:"n7 n;Z' 0= n;Z' n7"=i4 ]% quc gia gh, 2 -hn4
n% trong nOc & n% nOc ngoi. ]% trong nOc / &iLc
ch#nh -hV n% dGn chYng$ "%c t#nh 9zng "hng tiRn n'i "+a.
127
]% nOc ngoi / &iLc ch#nh -hV n% c.c nh cho &aP nOc
ngoi$ t#nh th:o "hng tiRn nOc ngoi. ]% trong nOc 9[t
nguhn tT &iLc ch#nh -hV chi nhiRu hAn thu do nhiRu
nguP(n nhGn nh4 hL thng thu khng hon chsnh khin
nh nOc khng thu "%c thu$ khi chi -h# cho an ninh &
c.c chAng trCnh >f h'i &%t qu. /%ng thu thu "%c$ &
khi c.c cng tP nh nOc 9+ thG, h!t ngGn 6.ch. ro "$
,Ki ch#nh -hV "Ru c g[ng kiQ, 6o.t chi ti(u$ cMi thiLn
quMn /0 ngGn qu` & hL thng thu. o- /Jc r 6o.t c.c
ch#nh 6.ch cVa ch#nh -hV$ trong thi "iQ, n% trong nOc
/On dn$ c thQ tBo ra 9Et Fn kinh t cho nh "u t &
doanh nghiL-.
]% nOc ngoi >MP ra khi ch#nh -hV &aP tiRn tT nOc
ngoi. ciLn tBi$ hu ht n% cVa c.c nOc thu nhH- thE-
"Ru>uEt -h.t tT nhNng n?, 1e72 & 1eD2$ khi gi. du
t?ng /(n khin c.c nOc -hMi ,%n ,'t /%ng tiRn /On "Q
cung cE- cho c.c dJ .n trong nOc xtin rzng gi. cao & thu
nhH- >uEt khû 6t duP trCy hoWc chAng trCnh trong nOc
xkhi cn thit -hMi 9g "[- chi -h# 6c gi. du$ ts /L /fi 6uEt
cao$ gi. hng ha thE-y.
an "GP$ nhiRu quc gia "f &aP tT c.c nh cho &aP nOc
ngoi "Q ti tr% cho c.c hoBt "'ng tJ do ha th+ trng$
chuPQn "Fi nRn kinh t. vEt nhiRu quc gia E- V tha,
&Kng nP nhng cui cgng "Ru thEt 9Bi & -hMi trng ch
&o n% nOc ngoi. 5h#nh -hV c.c nOc &aP n% nhiRu nh
Ii9:ria & a,9ia thng -hMi /, chH, tc "' -h.t triQn
kinh t /Bi hoWc / &aP th(, nNa. 5.c nh "u t nOc
ngoi gi., 6.t khoMn n% rhi tT " gGP .- /Jc 9u'c c.c
ch#nh -hV >:, >wt /Bi c.c ch#nh 6.ch kinh t
12D
jc] jcI Tc ]c-j
]gaP cM khi "%c t#nh tr(n quP , dGn 6 & jjj thC a]I
haP arj &n cha -hMn .nh ch#nh >.c thu nhH- cVa cng
dGn ,'t nOc &C c.c 9.o c.o chs cho 9it ,)c a]I &
arj 9Cnh quGn. C khng -hMi ai c\ng c ,)c thu nhH-
trung 9Cnh n(n cM 2 chs 6 nP "Ru khng thQ cho chYng ta
9it thu nhH- "%c -hGn -hi cho c.c khu &Jc dGn c nh
th no. # d! a]I cVa prai/ / 1.4 nghCn ts ir$ ,'t
th) hBng tAng "i cao tr(n th giOi$ & a]I 9Cnh quGn
"u ngi cVa quc gia nP "Bt ,)c gn *.122 ir l
,)c kh. cao trong khu &Jc. c.c nOc /.ng giRng nh
auPana haP po/i&ia$ ,)c a]I 9Cnh quGn "u ngi chs
"Bt 1.222 ir. TuP nhi(n tCnh hCnh kinh t cVa prai/ rEt
".ng nghi ngBi nu chYng ta >wt "n ,'t thJc t / ,'t
-hn n?, nhNng ngi prai/ giu nhEt xkhoMng *1 triLu
ngiy chi, tOi @1 tFng thu nhH- trong khi ,'t -hn
n?, dGn 6 ngho nhEt chs nhHn "%c c 2.2
17
. c.c
quc gia nh n X'$ tCnh trBng nP cqn thi tL hAn &Oi hAn
D2 dGn 6 xhAn D22 triLu ngiy chs 6ng qua ngP &Oi
,)c thu nhH- #t hAn 2 ir & hAn 42 chs &Oi #t hAn 1
ir ,'t ngP.
C H& Gini.
5.c nh kinh t hKc ".nh gi. &R -hGn -hi thu nhH- U ,'t
quc gia 9zng c.ch kiQ, tra chs 6 aini cVa quc gia ".
5hs 6 nP cho 9it ,)c "' 9Et 9Cnh "~ng trong &iLc -hGn
-hi thu nhH- gia "Cnh U ,'t quc gia. jhGn -hi thu nhH-
cVa ,'t nOc cng cng 9zng 9ao nhi(u thC chs 6 aini
17
id:ning ga- 9:t::n vich and joor$
htt-4==.ri.org=-u9/ication=cont:nt=D@1e
12e
cVa n cng thE- 9EP nhi(u$ x&# d! nh chs 6 nP U jhn
Ian / 2@.ey. ]g%c /Bi$ -hGn -hi thu nhH- cng kw,
cng 9zng 9ao nhi(u thC chs 6 aini cVa n cng cao 9EP
nhi(u$ &# d! nh prai/ &Oi chs 6 1@.7.
.Sn U&i (% n}U (/i '*' $%&' 7i# 7i=%
pEt 9Cnh "~ng trong -hGn -hi thu nhH- khng chs / ,'t
&En "R cVa c.c nOc ngho. coa Kd / nOc c khoMng
c.ch giu ngho /On nhEt trong 6 c.c quc gia -h.t triQn.
# d! 1 nhNng ngi giu nhEt nAi "GP c tFng thu nhH-
cqn cao hAn cM cVa 42 nhNng ngi ngho nhEt. cAn th
nNa$ trong 22 n?, &Ta qua$ -hn thu nhH- rAi &o tYi cVa
1 nhNng ngi giu c nhEt "f t?ng /(n$ nhng /Bi giM,
"i "i &Oi 42 nhNng ngi ngho kh nhEt. iJ 9Et 9Cnh
"~ng nP -hF 9in tr(n ton th giOi. ]?, 1e@2$ 22
nhNng ngi giu nhEt th giOi c thu nhH- cao gE- *2 /n
thu nhH- cVa 22 nhNng ngi ngho nhEt. 5on 6 nP
n?, 1e72 "f t?ng /(n *2 /n$ n?, 1eD2 / 41 /n$ n?,
1ee2 / @2 /n & tOi n?, 2222 / 71 /n. Th(, &o "$
1 ngi giu nhEt th giOi c thu nhH- 9zng tFng thu
nhH- cVa 17 nhNng ngi ngho nhEt. ]i ,'t c.ch
kh.c$ 12 triLu ngi giu nhEt thu nhH- tAng "Ang 2.7 ts
ngi ngho nhEt. iJ ,Et cGn "i "ang ngP cng r'ng ra
c thQ ": dKa 6J -h.t triQn kinh t nu nh n thFi 9gng
/(n d /uHn >f h'i.
.Sn U&i (% n}U Y n9n7 (9n 0= (=n (O
TAng tJ nh tr(n$ 6J 9Et 9Cnh "~ng trong -hGn -hi thu
nhH- &Oi khoMng c.ch giNa nng thn & thnh th+ c ,'t
,i /i(n hL ,Ht thit. 5h~ng hBn$ nhNng trung tG, " th+
1*2
,Oi -h.t triQn U Trung buc nh p[c Kinh$ Th%ng cMi$
chng Kng$ ThG, buPn & buMng 5hGu$ c thu nhH-
9Cnh quGn "u ngi &%t ,)c 1222 ir trong n?,
222@$ 9zng khoMng *.22 /n thu nhH- U nng thn. 5.c
nh kinh t dJ "o.n ts /L nP 6t / 441 &o n?, 2222.
cAn nNa$ Trung buc c\ng dJ 9.o thu nhH- cVa khu &Jc
thnh th+ 6t cao gE- 7 /n khu &Jc nng thn &o n?,
2222
1D
. C th$ ,Wc dg ta c thQ nhCn thEP c.c >: t hBng
6ang nh I:>u6$ jor6ch:$ & M:rc:d:6 l p:n "%c ,ua
9.n ngP cng nhiRu U p[c Kinh$ U nhiRu &gng nng thn
cVa Trung buc$ ngi dGn &n dgng >: "B- haP thH, ch#
/ gia 6Yc /, -hAng tiLn "i /Bi. KhoMng c.ch &R thu nhH-
giNa nhNng thnh -h "ang -h.t triQn & &gng nng thn
r'ng /On nhng 9n hn nu khng "%c giMi quPt 6t Mnh
hUng "n Fn "+nh >f h'i.
TCnh trBng tAng tJ c\ng "ang >uEt hiLn U kh[- ,Ki nAi.
]?, 222D$ 6 n?, "n trng trung 9Cnh cVa dGn c
thnh th+ tBi iLt ]a, / D.1 nhng chs / 1.4 "i &Oi
ngi dGn nng thn. $ 7* c.c h' gia "Cnh trong thnh
-h cVa n X' c thQ ti- cHn &Oi hL thng giN gCn &L
6inh cng c'ng "P "V$ nhng U nng thn$ con 6 nP chs
/ 14.
iJ 9Et 9Cnh "~ng trong thu nhH- "ang trU thnh ,'t hiLn
t%ng tr(n ton th giOi. ]?, 2222$ :77:rP iach6$ nh
1D
3inhua4 5/o6ing 7ar,8ur9an inco,: ga- ;to-< goa/$
htt-4==chinadigita/ti,:6.n:t=2221=21=>inhua8c/o6ing87ar,8ur9an8
inco,:8ga-8to-8goa/=
1*1
kinh t hKc thu'c iLn Tr.i XEt "f -h.t 9iQu4
;Fh# gi$i hi5n ang mWt c!n b?ng h@n bao gi; h#t- G
m[t ngu=)n nh!n ch4nh cho "Wn B n=> % PQQ nnm
t'$c con ng;i ai ccng ngh{o (h- L[t b[ phTn t@ng
]i nhs :t c ci m cc nh (inh t# h_c g_i % tnng
t'2ng (inh t# hi5n :i- /h3ng Au]c gia n= ch7 :i Hi5n
cho (hong m[t phYn su nh!n %o:i> c`n nnm phYn su
(ia % ci chlng ta g_i % th# gi$i ang pht t'in- h %
phYn a th# gi$i- H] ngnn cch c th % ,QQ0,> c th %
(hong cch gi3a oQQQ x1Vp ng;i " oQQ x1Vp ng;i-
V th&c s& 'Wt ng (inh ng:c (hi cmng nhau s]ng t')n
m[t hnh tinh m %:i c s& giu c "Tt chWt (hc aa nhau
#n th#-w
5.c nh kinh t "f thng nhEt rzng 6J 9Cnh "~ng trong
-hGn -hi thu nhH- / ,'t chs 6 "Q ".nh gi. tiR, n?ng
kinh t cVa ,'t quc gia. cAn th nNa$ c.c nh quMn /0
c\ng nhHn ra rzng ,Et cGn "i thu nhH- khng chs c hBi
cho cng 9zng >f h'i , cqn t.c "'ng >Eu "n cho hiLu
quM kinh t. ]u "Q n ti- t!c thn tBi$ n c thQ /, t?ng
tS /L t'i -hB,$ tha, nh\ng$ & c.c nguP cA kh.c cMn trU
6J t?ng trUng & ?n ,qn Fn "+nh cVa ,'t nRn kinh t.
XI ]ac
pEt 9Cnh "?ng trong thu nhH- tEt Pu dn "n tCnh trBng
"i ngho trong quc gia. pEt chE- nhNng c g[ng cVa c.c
nh, & tF ch)c quc t$ "i ngho &n "ang chi, u
th U nhiRu nAi tr(n th giOi.
?i n7" @= 7TA
1*2
Xi ngho c thQ "%c thQ hiLn tr(n nhiRu kh#a cBnh. M't
c.ch tFng qu.t$ "i ngho / tCnh trBng trong " ,'t ngi
haP ,'t c'ng "hng 9+ tOc "oBt haP thiu thn nhNng
-hAng tiLn cn thit "Q "M, 9Mo ,)c 6ng ti thiQu.
]hNng -hAng tiLn nP c thQ / nhNng nguhn /Jc &Ht
chEt duP trC 6J 6ng nh th)c ?n$ nOc ung an ton$ &
nAi c trY. 5\ng c thQ " / nhNng nguhn /Jc >f h'i nh
ti- cHn thng tin$ gi.o d!c$ ch?, 6c 6)c kho} & "+a &+
>f h'i hoWc cA h'i tBo dJng & -h.t triQn nhNng ,i quan
hL c 0 ngh{a &Oi nhNng c. nhGn kh.c trong >f h'i.
buan "iQ, cVa chYng ti U "GP /4 ,'t ngi "%c cng
nhHn / ngho "i khi thu nhH- cVa ngi nP U dOi
ngng "%c coi / ti thiQu "Q thoM ,fn nhNng nhu cu
& ,ong ,un cVa cu'c 6ng.
Q%#n 2i4, '5# N7Sn =n7 T) 7iZi 0N 2?i n7"
]gGn hng Th giOi tFng kt rzng c khoMng 7D dGn 6
thQ giOi -hMi ch+u cMnh ngho x&Oi arj th:o jjj hng
n?, thE- hAn *.472y$ 11 c thu nhH- trung 9Cnh &
11 giu c xarj th:o jjj hng n?, cao hAn D.222y.
]gGn hng Th giOi "+nh ngh{a c&c ( ngh{o &Oi ,)c
6ng dOi 1 xjjjy ,'t ngP & ngh{o "a phi &Oi ,)c
dOi 2 xjjjy ,Zi ngP. Ti(u chu^n nP cho thEP &o
n?, 2224 c eD@ triLu ngi c&c ( ngh{o & "' khoMng
2.@ triLu ngi kh.c hoWc gn nh ,'t n_a th giOi "ang
-h.t triQn ngh{o "a phi-
TuP nhi(n$ nhiRu nh kinh t cho rzng ti(u chu^n cVa
]gGn hng th giOi "f ".nh gi. khng "Yng ,)c "' -hF
9in cVa "i ngho. Ti(u chu^n 1 ,'t ngP xjjjy khng
1**
thQ .- d!ng "hng "Ru cho tEt cM c.c &gng. S 9an Kinh t
c.c nOc coa Kd Iatinh & 5ari99: x5I5y "Wt ngng
c&c ( ngh{o U ,)c 2= ngP$ ,)c nP U coa Kd /
khoMng 12=ngP. C &HP$ khi kt h%- ti(u chu^n cVa
]gGn hng Th giOi &Oi c.c "+nh ngh{a quc gia &R "i
ngho cho thEP n?, 222D$ hAn * ts trong tFng 6 @.41 ts
ngi tr(n hnh tinh Tr.i XEt 6ng trong cMnh c&c (
ngh{o cho tOi ngh{o "a phi.
ciLn naP tCnh trBng ngho "i c nguP cA /an r'ng kh[-
ton cu. ]h nhNng nZ /Jc quc t$ con 6 Oc t#nh &R
nhNng ngi cJc kC ngho "f giM, >ung khoMng 222
triLu ngi kQ tT n?, 1ee2. TuP nhi(n$ 6J 6uP giM, nP
chs tH- trung U ,'t 6 nOc. ]u khng t#nh Trung buc
& n X'$ 6 ngi ngho tr(n th giOi thJc 6J "ang gia
t?ng. 5h#nh >.c hAn$ &o cui thH- ni(n e2$ hAn D2 quc
gia c thu nhH- 9Cnh quGn "u ngi thE- hAn 6o &Oi &o
cui thH- ni(n D2.
?i n7" 0Zi ,9i (:;<n7 8in ().
TCnh trBng "i ngho 6t gGP Mnh hUng "n ,i trng
kinh t. Tr(n kh[- th giOi$ con ngi -hMi "Eu tranh "Q c
th)c ?n$ chZ U$ .o ,Wc$ nOc 6Bch & d+ch &! P t$ khng
ni "n an ton$ an ninh & gi.o d!c. ]hNng kt quM ".ng
9uhn nP dn "n tCnh trBng 6uP dinh dng$ 9Lnh tG,
thn$ t_ &ong$ d+ch 9Lnh$ nBn "i$ & chin tranh. # d!$
122 ngi dGn 5anada c nOc 6Bch "Q dgng trong khi
chs c 1* ngi 7gani6tan c nOc 6Bch , thim hoWc
nh$ t#nh th:o 9Cnh quGn "u ngi$ /%ng -rot:in cung
cE- tT ch "' ?n U coa Kd / 121 gra, nhng U
Moa,9iqu: chs / *2 gra,. TuFi thK trung 9Cnh cVa
1*4
ngi dGn ]hHt pMn / D1 trong khi U pot6ana chs / *1
tuFi
1e
. TCnh trBng nP 6t gGP quan ngBi cho c.c cng tP
nOc ngoi khi tC, "+a "iQ, "Q kinh doanh. TBi c.c quc
gia c ,)c "i ngho cao$ cA ch th+ trng c thQ khng
thn tBi$ cA 6U hB tng cVa quc gia rEt Pu kw,$ t'i -hB,
/an trn & c.c ch#nh -hV thng 9Et /Jc trong &iLc chsnh
"n >f h'i haP "R ra c.c ch#nh 6.ch kinh t "Yng "[n. iJ
-h.t triQn cVa hoBt "'ng kinh doanh c\ng nh tin 9' kinh
t rYt cu'c "Ru -h! thu'c &o >o. "i giM, ngho.
TiN, nJn7 '5# n7;<i n7"
pEt chE- khoMng c.ch ".ng nMn nP$ c.c nh kinh doanh
cn /un ghi nhO tiR, n?ng to /On cVa nhNng kh.ch hng
/ ngi ngho. # d!$ n?, 2222$ n X' chs c 6u0t 6o.t
11 triLu thu( 9ao "iLn thoBi di "'ng. Xn n?, 222@$ "Et
nOc nP "f c 1*@ triLu thu( 9ao. 5h#nh -hV n X' dJ
t#nh 6t c khoMng 122 triLu thu( 9ao "iLn thoBi &o n?,
2212. ]h th+ trng "iLn thoBi di "'ng -h.t triQn n(n &Oi
,)c d+ch &! di "'ng r} nhEt th giOi$ c.c cng tP n "'
&n thu "%c nhNng khoMn /%i nhuHn hE- dn.
iJ -h.t triQn cVa ,.P &i t#nh & t c\ng tAng tJ nh
&HP. # d!4 rJ .n ;Ia-to- gi. 122 ir cho tr} :,< haP
&iLc "a ra th+ trng >: t c gi. tT i 2222 "n i
*222 "f cho thEP t, quan trKng cVa th+ trng nhNng
nOc c thu nhH- thE-. M't nh kinh doanh "f tTng -h.t
9iQu4 ;M't ts kh.ch hng tr(n th giOi "ang trng ch ,ua
,[t k#nh gi. 2$ "n n?ng /%ng ,Wt tri gi. 12 & nh U
gi. 122<.
19
p.o c.o cVa 222D
1*1
5cI jc I X]a
5.c cng tP quc t /un >:, >wt k{ /ng "Q /Ja chKn nAi
no / tt nhEt "Q tin hnh c.c hoBt "'ng kinh doanh.
Th(, &o "$ thaP "Fi ,i trng kinh t c ngh{a / c.c
cng tP nhCn &o cA cEu chi -h# hiLn thi c\ng nh dJ
"o.n cA cEu chi -h# trong &qng 1 haP 12 n?, ti- th:o.
5.c nh 6Mn >uEt giP dw- U khu &Jc p[c coa Kd nh
]ik: trOc kia chs 6Mn >uEt giP U coa Kd$ nhng 6au *2
n?, -h.t triQn$ hK "f ,U r'ng 6Mn >uEt 6ang Xi Ioan$
jhi//i--in:6$ Th.i Ian$ cn buc$ iLt ]a, & Trung
buc nhz, giM, thiQu ti "a chi -h# 6Mn >uEt. MWc dg
ton cu ha "f giM, 9Ot khoMng c.ch giNa c.c quc gia$
chi -h# 6Mn >uEt giNa c.c quc gia &n c 6J kh.c 9iLt
".ng kQ.
Ci Ud L#" 26n7 0= T|n7 'i Ud.
Xi &Oi nhiRu hng ha & d+ch &!$ chi -h# /ao "'ng / Pu
t chV cht trong tFng chi -h# 6Mn >uEt. ro "$ c.c cng tP
/gng 6!c ,Ki nAi tr(n th giOi "Q tC, -hAng .n tt nhEt
cho &En "R &R 6J kh.c 9iLt giNa c.c nOc c chi -h# thE-
&Oi c.c nOc c chi -h# cao. # d! /Ang trM cho /ao "'ng
/, &iLc trong nh ,.P U coa Kd / khoMng 11 "n *2
ir ,'t gim U M:>ico$ gi. /ao "'ng chs 9zng 11 U
coa Kd & Trung buc / *
22
. Xi &Oi /ao "'ng trong
ngnh d+ch &!$ &# d! nh nhGn &i(n trJc "iLn thoBi$ ,)c
chi -h# ch(nh /Lch ,Oi thHt 6J En t%ng. ]u di chuPQn
,'t d+ch &! 6ang n X'$ doanh nghiL- c thQ tit kiL, tOi
@2 tFng chi -h#. cAn nNa$ c.c nh kinh t dJ "o.n ,)c
20
5r$ Ia9our -roducti&itP and unit /a9our co6t6 indicator$
htt-4==6tat6.o:cd.org=g/o66arP=d:tai/.a6-Ir14D4
1*@
tiRn cng trung 9Cnh U coa Kd 6t t?ng /(n tr(n ,)c 21
,'t chYt$ trong khi U Trung buc chs &o khoMng 1.* &
U Indon:6ia / 2.72.
]h trng h%- cVa ond:r uto$ ,'t nh 6Mn >uEt /inh
kiLn t tBi Trung buc. Th:o t#nh to.n$ nh ,.P nP
-hMi ,Et 4 ts ir "Q /[- "Wt dGP chuPRn 6Mn >uEt & 6_
d!ng 22 cng nhGn U inhou$ ,'t thnh -h c D22.222
dGn U &gng Xng p[c Trung buc. TiRn cng cVa cM 22
cng nhGn nP c'ng /Bi / 42.222 ,'t n?, l con 6 >E-
>s ,)c /Ang cA 9Mn hng n?, cVa ,'t cng nhGn 6Mn
>uEt /inh kiLn t trong nghiL- "on hoWc 2 cng nhGn
khng tha, gia &o nghiL- "on U M` cAn nNa$ "%c
/, &iLc U nh ,.P cVa ond:r uto & ,)c /Ang 172
ir=th.ng "%c coi / tE, &w 9Oc &o tng /O- trung
/u. inhou$ gi. thu( ,'t c?n h' cA 9Mn khng c tV
/Bnh / khoMng 42 ir=th.ng & chi -h# cho ,'t 9Na ?n U
nh hng cVa kh.ch 6Bn 6ang trKng nhEt thnh -h c\ng
chs tn khng "n * ir. C &HP$ "%c /, &iLc U
ond:r uto trU thnh Oc ,A &Oi nhiRu ngi & tc "'
thaP th cng nhGn gn nh 9zng 2. TEt nhi(n c.c cng tP
U c.c quc gia kh.c c\ng nhCn ra &n "R nP & c\ng 6t
chKn ,U nh ,.P U Trung buc.
]]a iT I X]a
5.c cng tP "ang thaP "Fi dn c.ch hiQu cVa ,Cnh &R chi
-h# /ao "'ng 9zng c.ch >:, >wt "n n?ng 6uEt l "Wc 9iLt
/ /%ng 6Mn -h^, /, ra tr(n ,'t "An &+ "u &o. ]?ng
6uEt /ao "'ng thng "%c hiQu / 6 /%ng 6Mn -h^,=d+ch
&u ,'t ngi 6Mn >uEt ra trong ,'t gi.Trong n_a "u
thH- ni(n e2$ &iLc t?ng n?ng 6uEt /ao "'ng tBi c.c th+
1*7
trng ,Oi nFi "f /, n?ng 6uGt /a "'ng ton cu t?ng kh.
nhanh. iJ t?ng trUng 9Rn &Nng cVa Trung buc / rEt En
t%ng$ tuP nhi(n ,)c t?ng n?ng 6uEt cVa c.c quc gia
chGu o haP Xng u c\ng rEt ".ng kQ$ "hng thi c
nhNng dEu hiLu t?ng n?ng 6uEt U chGu jhi & ]a, coa
Kd.
iJ t?ng trUng nP "f "Mo /'n 6J kh.c 9iLt &R n?ng 6uEt
giNa cng nhGn U c.c nOc giu &Oi cng nhGn U c.c nOc
"ang -h.t triQn. TF ch)c 5on7:r:nc: poard cht ,)c t?ng
n?ng 6uEt cVa Trung buc tT n?, 2222 "n 2227 &o
khoMng 12.4. coa Kd$ n?ng 6uEt t?ng trung 9Cnh 2.1
,Zi n?, trong n_a cui nhNng n?, e2 & hAn * trong
giai "oBn 222282224. Xn n?, 222@$ con 6 nP / 1.4$
thE- nhEt trong 6ut ,'t thH- ni(n cho dg "ang trong giai
"oBn t?ng trUng cVa chu trCnh kinh doanh. TAng tJ nh
&HP$ n?ng 6uEt cVa Ii(n ,inh chGu u c\ng t?ng rEt
khi(, tn$ chs U ,)c 1.1 trong n?, 222@
21
.
Thi gian gn "GP1 0iLc -hF 9in c.c -hAng -h.- quMn /#
& cng nghL ,Oi tBi c.c th+ trng c chi -h# thE- g-
-hn quan trKng &o &iLc nGng cao n?ng 6uEt /ao "'ng. iJ
kt h%- cVa quP trCnh cng nghL$ tJ do ha thAng ,Bi
ton cu$ dqng &n trao "Fi giNa c.c quc gia ngP ,'t
t?ng$ ch#nh 6.ch &{ , & hL thng ti ch#nh /inh hoBt "f
/, n?ng 6uEt /ao "'ng t?ng nhanh hAn nNa. rJ kin$ tin
trCnh ton cu ha 6t ti- t!c c Mnh hUng t#ch cJc "n
n?ng 6uGt /ao "'ng trong thi gian tOi.
21
;i Ia9our jroducti&itP aroth in 222@ a6 th: /o:6t in ,or: than a
d:cad:<. 5on7:r:nc: poard$ anuarP 2*$ 2227. ;Making /:66 ith ,or:<$
Th: cono,i6t$ -ri/ 12=2227.
1*D
5o] 5] Tc]c To]
C5n c(n thanh to5n (Qalanc) oU Vay!)nt W QXV" cVa
,'t nOc "%c coi / bo co giao H\ch Au]c t# cVa nOc
"$ / 9.o c.o &R c.n cGn thAng ,Bi & giao d+ch ti
ch#nh , c.c c. nhGn$ c.c doanh nghiL- & cA quan ch#nh
-hV U ,'t nOc thJc hiLn &Oi c.c nOc kh.c trong ,'t
khoMng thi gian nhEt "+nh xthng / ,'t n?,y.
C5n c(n th/Yng !i NJ c5n c(n Nn
5.n cGn thanh to.n c 2 hBng ,!c ti khoMn ch#nh
8 5.n cGn thAng ,Bi$ ghi chw- ,Ki hoBt "'ng
thAng ,Bi hng ho.
8 5.n cGn &n ghi /Bi tEt cM nhNng khoMn cho ngi
nOc ngoi & dGn chYng &aP.
Trong &i n?, "u th ks 21$ ngi ta thng chY 0
"n c.n cGn thAng ,Bi. ciQu ,'t c.ch ,.P ,c$ /%ng
>uEt khû ":, /Bi doanh thu dAng trong khi nhH- khû
6inh ra doanh thu G, "i &Oi quc n'i. roanh thu rqng
dAng chs "An giMn / kt quM cVa &iLc >uEt nhiRu hAn
nhH-$ dn "n thWng d c.n cGn thAng ,Bim c\ng nh th$
nhH- khû nhiRu hAn >uEt khû dn "n thG, h!t c.n cGn
thAng ,Bi. pMng 2.* /iLt k( 12 nOc c thWng d c.n cGn
thAng ,Bi nhiRu nhEt & 12 nOc c thG, h!t c.n cGn
thAng ,Bi cao nhEt.
Kh.i niL, cn c!n c ngh{a / tEt cM c.c giao d+ch trong
c.n cGn thanh to.n pj "Ru cn c 6J 9g "[-. # d!$ ,'t
nOc c thQ thWng d trong thAng ,Bi hng ho. xcho thEP
nOc " >uEt nhiRu hAn nhH-y nhng c thQ thG, h!t
1*e
trong /{nh &Jc kh.c &# d! nh thu nhH- tT "u t. ]i c.ch
kh.c$ 9Ui &C c.n cGn thAng ,Bi & c.n cGn &n c'ng /Bi
thnh tFng ti khoMn cn cGn 9zng n(n thG, h!t trong c.n
cGn thAng ,Bi thng kwo th:o thWng d tAng "Ang
trong c.n cGn &n & ng%c /Bi. ThWng d haP thG, h!t
c.n cGn thAng ,Bi "Ru khng thQ "%c giMi th#ch & ".nh
gi. , khng c giMi th#ch & Oc /%ng &R /%ng thG,
h!t haP thWng d tAng )ng trong c.n cGn &n.
jn ;Yn7 '5# '*n 'Sn (#n ("*n 2)n HI 9n 2On
8in ()
5.c nh quMn /0 6_ d!ng c.n cGn thanh to.n "Q ".nh gi.
6J Fn "+nh cVa ,'t nRn kinh t. pzng c.ch 6o 6.nh c.c
giao d+ch cVa ,'t quc gia &Oi c.c nOc kh.c$ c.n cGn
thanh to.n Oc t#nh 6J Fn "+nh &R ti ch#nh cVa nOc "
tr(n th+ trng th giOi. 5h~ng hBn$ thG, h!t trong thAng
,Bi hng ho. ngh{a / nguhn cung tiRn cVa nOc " "ang
t?ng tr(n th+ trng th giOi$ ngi ti(u dgng cVa nOc "
,ua nhiRu hng nhH- khû khin cho c.n cGn thG, h!t.
]u ch#nh -hV khng >:, >wt /Bi c.c ch#nh 6.ch kinh t
"Q "iRu chsnh th+ trng$ "hng tiRn cVa nOc " 6t 6O, 9+
,Et gi..
142
iQn7 -.c: 1w $%&' 7i# (3n7 !; 0= (S, P( '*n 'Sn
(;tn7 ,/i =n7 2>% () 7iZi
h@n "\0 t'i5u x1V
T3n7
!;
Q%&' 7i# CVn
@+'
TS,
P(
Q%&' 7i# CVn @+'
1 Trung
buc

17e$122
114 ph Xo
]ha
8 1@$712
2 ]hHt pMn 174$122 111 cP /B- 8 21$*72
* X)c 1*4$D22 11@ Ita/P 8 2*$7*2
4 ]ga 121$*22 117 ThF ]h{
Kd
8 21$ee2
1 iaudi
ra9ia
12*$D22 11D n "' 8 2@$422
@ ]a uP @*$**2 11e jh.- 8 *D$222
7 Th!P 6{ 12$442 1@2 u6tra/ia 8 41$@22
D c Ian 12$172 1@1 nh buc 8 17$@D2
e Kuait 42$712 1@2 TGP pan
]ha
8 eD$@22
12 iinga-or: *1$1D2 1@* coa Kd 8 D@2$*22
/gun0 Int+%%ig+nc+ jg+nc=> tNan( ~'H+' K Gu''+nt
jccount Ja%anc+w> Fh+ o'%H iactboo( XPQQ.> at
MMM-cia-go"
jn ;Yn7 '5# '*n 'Sn (#n ("*n 2)n 'i)n @;W'
'9n7 (K
]ghi(n c)u c.c >u hOng cVa c.n cGn thanh to.n 6t giY-
c.c nh quMn /0 c th(, thng tin khi quPt "+nh c n(n
kinh doanh U ,'t nOc no " haP khng. iJ thaP "Fi cVa
141
c.n cGn thanh to.n 6t t.c "'ng "n chin /%c cVa ,'t
cng tP & c.c hoBt "'ng kinh t & ch#nh 6.ch cVa ch#nh
-hV. # d!$ ,'t 6 ngi cho rzng giMi -h.- cho thG, h!t
ngGn 6.ch cVa coa Kd / -h.t triQn ,Bnh hAn U nOc
ngoi$ giM, gi. tr+ cVa "hng ir$ giM, chi ti(u ti(u dgng
& t?ng tS /L tit kiL,. pEt c) nhGn t no tr(n "GP c\ng 6t
/, thaP "Fi nhNng thnh t quan trKng cVa ,i trng
kinh t coa Kd$ "hng thi gGP ra nhNng 9in "Fi trong
ch#nh 6.ch kinh t U kh[- c.c quc gia tr(n th giOi.
-.[.b. C*' K)% (& USn (d' 8in () (|n7 WU
iLc >:, >wt c.c chs 6 &R -h.t triQn kinh t n(u tr(n$ "Wc
9iLt / 6J kh.c 9iLt giNa c.c quc gia$ "f cho thEP tCnh
hung tin tho.i /ng nan , c.c cng tP "a quc gia
-hMi "i ,Wt. 5.c nOc c thu nhH- cao &Oi chEt /%ng /ao
"'ng tt & nhu cu ti(u dgng cao / nAi /0 tUng "Q kinh
doanh. TuP nhi(n$ c.c nRn kinh t ,Oi -h.t triQn /Bi thQ
hiLn "%c tc "' t?ng trUng ngP ,'t t?ng & tiR, n?ng
th+ trng dhi do. 5hs ri(ng &iLc dGn 6 cVa c.c nOc nP
chi, D1 tFng dGn 6 th giOi c\ng "f "V khin c.c
cng tP -hMi cGn nh[c khi hoBch "+nh chin /%c kinh
doanh cVa ,Cnh.
ThJc t nP "f /, cho c.c cng tP "a quc gia -hMi >wt
"n c.c ch#nh 6.ch & thJc trBng kinh t khi ".nh gi. tiR,
n?ng t?ng trUng cVa ,'t "Et nOc. XiRu nP "qi hui c.c
nh quMn /0 kiQ, tra tTng Pu t cVa ,i trng kinh
doanh cho "n -hGn t#ch 6J &Hn hnh cVa ,i trng ".
]h quMn /0 c thQ thJc hiLn "iRu nP tT hai c.ch kh#a
cBnh4 Th) nhEt / >wt "n hL thng hiLn hnh cVa nRn kinh
142
t quc gia " & th) hai / >wt "n qua trCnh chuPQn d+ch
tT hL thng kinh t nP 6ang hL thng kinh t kh.c.
5o5 c]c Tc5 c Tc]a KI]c T
cL thng kinh t / ,'t cA ch /i(n quan "n 6Mn >uEt$
-hGn -hi & ti(u dgng hng ha & d+ch &!. ] 9ao gh,
c.c cEu trYc & c.c qu. trCnh hOng dn -hGn 9 c.c
nguhn /Jc & hCnh thnh nguP(n t[c hoBt "'ng kinh doanh
trong ,'t "Et nOc. cL thng ch#nh tr+ & hL thng kinh t
c /i(n quan chWt cht "n nhau. ciLn naP c hai hCnh th)c
hL thng kinh t -hF 9in / hL thng kinh t t 9Mn chV
ngh{a & hL thng kinh t >f h'i chV ngh{a. iJ kh.c 9iLt
chV Pu giNa hai hL thng nP "%c thQ hiLn r trong c.c
Pu t nh quPRn 6U hNu & chi -hi c.c nhGn t 6Mn >uEt
c\ng nh quPRn tJ do "+nh gi. "Q cGn 9zng cung cu.
5hV ngh{a t 9Mn / ,'t hL thng th+ trng tJ do "%c
>GP dJng tr(n cA 6U t nhGn n[, quPRn 6U hNu & kiQ,
6o.t nguhn /Jc. Th:o "$ nhNng ngi 6U hNu &n c ton
quPRn hUng /%i nhuHn tT cng 6)c & 6J "u t "f 9u ra
c\ng nh nhNng ,Bo hiQ, , hK chE- nhHn "i ,Wt. Tr.i
ng%c /Bi$ chV ngh{a >f h'i /Bi "R cao hL thng k hoBch
tH- trung >GP dJng tr(n cA 6U 6U hNu cng tEt cM c.c nhGn
t 6Mn >uEt & "iRu khiQn tEt cM c.c hoBt "'ng kinh t.
5 nhiRu &# d! "Q dinn "Bt kh.i niL, kinh t chV ngh{a t
9Mn hoWc chV ngh{a c'ng 6Mn. ThaP &o "$ nh quMn /0 6_
d!ng nhNng nguP(n t[c cVa cM hai t tUng nP "Q -hGn
chia nhNng hL thng kinh t hiLn hnh thnh4 nRn kinh t
th+ trng$ kinh t tH- trung & kinh t hZn h%- nhz, "+nh
ngh{a ,i trng kinh doanh tr(n th giOi.
14*
Kin () (O (:;<n7
Kinh t th+ trng / ,'t hL thng trong " c.c c. nhGn
ch) khng -hMi / ch#nh -hV 6t quPt "+nh c.c &En "R kinh
t. MKi ngi c quPRn tJ do /Ja chKn /, &iLc gC$ U "Gu$
ti(u dgng haP tit kiL, nh th no & n(n ti(u dgng 9GP
gi haP 6au nP. ]h &HP$ trong ,'t nRn kinh t th+
trng$ khu &Jc kinh t t nhGn "%c tJ do -h.t triQn.
buan "iQ, nP dJa tr(n nguP(n t[c cho -hw- t nhGn tJ
do kinh doanh & n(n "Q th+ trng tJ quPt "+nh. That
khui c.c quP "+nh cVa nh nOc$ ,'t th+ trng tJ do 6t
quPt "+nh ,'t c.ch hiLu quM ,i quan hL giNa gi.$ 6
/%ng$ cung & cu. ]guP(n t[c nP do nh kinh t ch#nh
tr+ ngi icot/and / da, i,ith khUi >Ong &Oi hKc
thuPt ;pn taP & hCnh<$ th:o " nRn kinh t th+ trng
"%c t.c "'ng 9Ui ,!c ti(u /%i nhuHn$ c.c nh 6Mn >uEt 6t
6Mn >uEt hiLu quM nhNng 6Mn -h^, , ngi ti(u dgng c
nhu cu. Xn /%t ,Cnh$ ngi ti(u dgng 6t "M, 9Mo rzng
&n & 6)c /ao "'ng nh 6Mn >uEt 9u ra / >)ng ".ng$ 9zng
c.ch quPt "+nh ,ua haP khng ,ua 6Mn -h^,. ]h &HP$
kinh t th+ trng khuPn kh#ch &iLc -h.t triQn trao "Fi
hng ha & d+ch &! giNa ngi 6Mn >uEt & ngi ti(u
dgng.
&G hRu t/ nh(n c5c ngun l<c9 pUi &C c.c c. nhGn "a ra
c.c quPt "+nh cho n(n nRn kinh t th+ trng 6t -h! thu'c
&o c.c c. nhHn & doanh nghiL- 6U hNu & chi -hi c.c
nguhn /Jc hAn / ch#nh -hV. 5hs c quPRn 6U hNu t ,Oi
giY- cho hL thng kinh t kiQu nP -hGn 9 "%c c.c nhGn
t 6Mn >uEt$ haP nh da, i,ith gKi / 9n taP & hCnh "f
hOng dn c.c c.c c. nhGn hUng quPRn /%i hnh "'ng
144
,'t c.ch hiLu quM. ro "$ ;6J thng tr+ cVa ngi ti(u
dgng<$ haP ni th:o c.ch kh.c / Mnh hUng cVa ngi
ti(u dgng /(n -hGn 9 c.c nguhn /Jc thng qua nhu cu
&Oi 6Mn -h^,$ ch#nh / cA 6U nRn tMngcVa nn kinh t th+
trng.
Zai tr[ ca chDnh 3h9 M't nRn kinh t th+ trng -h!
thu'c rEt it &o nhNng quP "+nh cVa ch#nh -hV. ]h nOc
cng can thiL- nhiRu thC th+ trng cng hoBt "'ng kw,
hiLu quM hAn. TuP nhi(n$ ;9n taP & hCnh< c\ng khng
-hMi / khng c hBn ch$ &# d! nh nhu cu c.c 6Mn -h^,
cng xnh "n giao thng haP quc -hqng hoWc c.c quP
"+nh &R 9Mo &L ,i trngy thng khng hE- dn &Oi c.c
nh "u t nhng /Bi & cgng quan trKng &Oi ,'t quc gia.
ro "$ ,'t th+ trng tJ do &n cn "n hoBt "'ng cVa
nh nOc "Q "M, 9Mo hiLu /Jc cho h%- "hng$ 9Mo &L
quPRn 6U hNu$ "M, 9Mo cBnh tranh cng 9zng & tJ do$
quMn /0 ,'t &i hoBt "'ng kinh t nhEt "+nh & "M, 9Mo an
ninh$ trHt tJ >f h'i.
congkong$ nh buc$ 5anada$ & coa Kd / c.c nOc c
nRn kinh t th+ trng ti(u 9iQu. TuP nhi(n$ nu >:, >wt
,'t c.ch chWt cht$ khng ,'t quc gia no trong 6 nP
/ c nRn tJ do ha nRn kinh thon ton$ 9Ui &C ch#nh -hV
c.c nOc nP c can thiL- khng #t "n th+ trng. TuP
nhi(n$ "GP &n / nhNng nRn kinh t ;gn nhEt< &Oi kh.i
ni(, kinh t th+ trng.
Kin () (}U (:%n7
M't nRn kinh t tH- trung / hL thng kinh t trong " nh
nOc 6U hNu & chi -hi ,Ki nguhn /Jc. 5 ngh{a /$ nh
141
nOc c quPRn quPt "+nh hng ha & d+ch &! no "%c
6Mn >uEt$ &Oi 6 /%ng 9ao nhi(u$ chEt /%ng nh th no
& gi. cM ra 6ao. # d!$ trong ,'t nRn kinh t th+ trng$
nu ch#nh -hV ,un c nhiRu t hAn$ ch#nh -hV " -hMi
thu thu & ,ua >: tT th+ trng. 5qn trong nRn kinh t
tH- trung$ 9n taP & hCnh cVa ch#nh -hV 6t P(u cu c.c
nh 6Mn >uEt t do nh nOc 6U hNu & "iRu khiQn -hsa
6Mn >uEt nhiRu >: hAn , khng cn quan tG, "n gi. cM.
]hNng nRn kinh t tH- trung c nhiRu nh%c "iQ,. iLc
]h nOc 6U hNu c.c -hAng tiLn 6Mn >uEt l "Et "ai$ nng
trBi$ nh >Ung$ ngGn hng$ c_a hng$ 9Lnh &iLn ...$ c.c
-hAng tiLn nP /Bi "%c quMn /0 9Oi c.c nhGn &i(n /,
&iLc cho ch#nh -hV. Kt quM /$ gi. cM cVa d+ch &! & hng
ha khng c nhiRu 9in "'ng trong ,'t nRn kinh t tH-
trung$ 9Ui &i ch#nh / c.c quan ch)c ch#nh -hV ch) khng
-hMi ngi ti(u dgng quPt "+nh "iRu nP. TuP nhi(n$ chEt
/%ng thC /Bi c >u hOng thaP "Fi rEt nhanh$ thng / tL
"i th:o thi gian do #t nhEt / ,'t trong * nguP(n nhGn
6au4
8 cu ht c.c 6Mn -h^, "%c cung cE- 6 /%ng #t.
8 ]gi ti(u dgng &R cA 9Mn / khng c hoWc c #t
/Ja chKn thaP th.
8 Khng c nhiRu "'ng /Jc "Q nh 6Mn >uEt cMi tin$
"u t haP nGng cE-.
]Rn kinh t tH- trung c thQ hoBt "'ng tt trong ng[n hBn$
"Wc 9iLt / trong qu. trCnh t?ng trUng 9Ui nh nOc c
khM n?ng di chuPQn nhNng nguhn /Jc cha "%c khai th.c
haP khai th.c cha hiLu quM "Q tBo ra t?ng trUng. Tc "'
14@
t?ng trUng En t%ng c thQ "Bt "%c cho "n khi nhNng
nguhn /Jc cha "%c 6_ d!ng "%c ":, &o hoBt "'ng
hiLu quM xchV Pu / nguhn /ao "'ngy. TAng tJ nh &HP$
c.c nOc kinh t tH- trung c >u hOng -h.t triQn nhNng
ngnh 6Mn >uEt "qi hui quP , & &n /On "Qc "%c /%i
nhuHn cao nhng /Bi chs 6Mn >uEt c.c 6Mn -h^, khng c
/%i th cBnh tranh &Oi nOc ngoi &Oi chEt /%ng chs U
,)c chE- nhHn "%c.
Kin () n WU
Trong thJc t$ khng c ,'t , hCnh kinh t no / hon
ton tJ do haP tH- trung. ThaP &o "$ hu ht c.c nRn
kinh t c thQ "Ac coi / kinh t hZn h%-$ c ngh{a / rAi
&o khoMng giNa cVa thang -hGn cJc kinh t t 9Mn l kinh
t >f h'i chV ngh{a. M't nRn kinh t hZn h%- / kinh t ,
hu ht do th+ trng quPt "+nh$ & hCnh th)c 6U hNu t
nhGn / -hF 9in hAn$ nhng &n c can thiL- cVa nh
nOc &o c.c quPt "+nh c. nhGn.
]h &HP$ hCnh th)c kinh t hZn h%- c nhNng Pu t cVa
cM kinh t th+ trng & kinh t tH- trung l nh nOc 6U
hNu c.c nhGn t kinh t quan trKng trong khi ngi ti(u
dgng & c.c cng tP t nhGn c thQ Mnh hUng "n gi. cM$
chEt /%ng hng ha. # d!$ ch#nh -hV c thQ 6U hNu c.c
cng tP 6Mn >uEt t. ]hng thaP &C P(u cu c.c nh quMn
/0 -hMi 9.n ,Zi chic >: &Oi gi. 9ao nhi(u$ ch#nh -hV "Q
cung cu th+ trng quPt "+nh gi. 9.n cVa >:. 5.c nOc
"%c >- &o hang c.c nRn kinh t hZn h%- ti(u 9iQu gh,
c ]a, jhi$ ]hHt pMn$ cn buc$ jh.-$ pra>in$ X)c &
n X'.
147
5 ,'t cGu hui "%c "Wt ra 4 TBi 6ao ,'t quc gia khng
chKn giNa kiQu hCnh kinh t th+ trng hon ton hoWc tH-
trung hon ton "Q ti u ha hoBt "'ng kinh t cVa nOc
" 5Gu trM /i /$ ,Wc dg kinh t th+ trng "Bt "%c hiLu
quM "Bt "%c hiLu quM cao nhng hL thng kinh t quc
gia c\ng cn kiQ, 6o.t 6J h., /%i cVa c.c nh kinhn
doanh$ "a ra nhNng ch#nh 6.ch cn thit "Q giM, thEt
nghiL-$ giM, ngho$ Fn "+nh t?ng trUng & -hGn -hi thu
nhH- "hng "Ru. C &HP$ hu ht c.c quc gia "Ru c g[ng
ho h%- c.c Pu t cVa cM hai hCnh th)c kinh t nP.
T r KI]c T 5ck] r5c Tc Tv]a
cai thH- ks &Ta qua "f ch)ng kin 6J .- d!ng r'ng rfi c.c
nguP(n t[c cVa th+ trng tJ do. 5.c quc gia "f cMi c.ch
,i trng kinh t 9zng c.ch tuGn th:o quP /uHt cung cu
thaP &C 9n taP & hCnh cVa ch#nh -hV "Q hCnh thnh gi. &
6Mn /%ng. 5.c quc gia c nRn kinh t cng tJ do cng
&%t >a c.c nOc kh.c tr(n nhiRu -hAng diLn. ]?, 222@$
c.c nOc c nRn tJ do ha nRn kinh tc a]I 9Cnh quGn
"u ngi / 2e.21e$ gE- hAn 2 /n c.c nOc tJ do ,'t
-hn & hAn 4 /n c.c nOc gn nh khng c th+ trng
tJ do.
Kt quM tAng tJ c\ng thn tBi "i &Oi ,)c thu nhH-$ tc
"' t?ng trUng$ Fn "+nh gi.$ & cng ?n &iLc /,. cAn
nNa$ c.c 9.o c.o cho thEP c 6J tAng quan ts /L thuHn
giNa ,)c "' tJ do cVa nRn kinh t & ,)c t?ng thu nhH-
c. nhGn$ thu nhH- cho ngi ngho$ tuFi thK trung 9Cnh
cao hAn$ ts /L 9it chN /On hAn$ ts /L t_ &ong tr} :, thE-
hAn & #t tha, nh\ng hAn. T, /Bi$ nhNng "iRu nP cVng
c >u hOng /Gu di rzng c.c quc gia #t -h! thu'c &o
14D
thu cao$ /uHt /L & 6J kiQ, 6o.t cVa ch#nh -hV "Bt "%c
t?ng trUng kinh t & ,)c 6ng cao nhEt.
C H& TI !" Kin ()
KQ tT n?, 1ee1$ bu` ri 6Mn xc:ritag: oundationy &
]hHt 9.o -h a// cVa coa Kd "f cng 9 thng 9.o
hng n?, &R 5hs 6 TJ do Kinh t. ]i ,'t c.ch ch#nh
th)c$ tJ do kinh t "%c "+nh ngh{a / ;s& %o:i bs nh3ng
vp bu[c ho9c gi$i h:n t ch4nh phE "B sn auWt> ph!n
ph]i ha= ti)u Hmng hng ho> H\ch "6 "t mc cYn thi#t
]i "$i c<ng H!n bo "5> Hu= t' Au=Bn t& Ho- /i cch
(hc> m_i ng;i c t& Ho %m "i5c> sn auWt> ti)u Hmng
" Yu t th+o cch h_ cho % hi5u Au nhWt<.
5hs 6 nP ".nh gi. ,)c "' can thiL- cVa ch#nh -hV &o
nguP(n t[c tJ do chKn /Ja & giMi -hng doanh nghiL- &C
nhNng /0 do tr(n cM ,)c cn thit "Q 9Mo &L ti 6Mn$ tJ do$
an ton cVa cng dGn & hiLu quM th+ trng. Tr(n thJc t$
cu'c "iRu tra nP >- /oBi c.c quc gia dJa tr(n 12 chs 6
"'c /H- "%c thit k th:o 12 &En "R nh4 TJ do kinh
doanh$ tJ do thAng ,Bi$ tJ do ti ch#nh$ tJ do "u t$ tJ
do that khui tha, nh\ng... 5hs 6 cVa ,'t Pu t cng
cao trong khoMng tT 2 "n 122$ ,)c "' can thiL- cVa
ch#nh -hV &o nRn kinh t cng thE-.
]?, 222@$ 5hs 6 TJ do Kinh t trung 9Cnh / @2.@$
,)c cao th) 2 kQ tT khi chs 6 nP "%c "a ra n?, 1ee1
nhng chs giM, 2.* 6o &Oi n?, trOc ". Trong giai
"oBn 22218222@$ trong 6 111 quc gia "iRu tra$ @1 quc
gia c 5hs 6 TJ do Kinh t t?ng nhng chs 6 cVa e2
quc gia kh.c "f giM,. ]g%c /Bi$ giai "oBn 222482221$
14e
D@ nOc tJ do ha kinh t nhiRu hAn$ 6o &Oi 17 nOc .-
"Wt nhiRu kiQ, 6o.t tT ch#nh -hV hAn.
5ck] XI i]a ]] KI]c T Tc Tv]a
MWc dg nhNng cu'c "iRu tra &R tJ do kinh t cho thEP qu.
trCnh &Hn d!ng c.c nguP(n t[c tJ do ha th+ trng c thQ
gW- ,'t 6 trU ngBi$ &R /Gu di >u hOng t#ch cJc &n
chi, u th. TT n?, 1eD1 "n n?, 222@$ De c.c nOc
"%c "iRu tra c 5hs 6 TJ do Kinh t t?ng /(n$ @ c chs
6 giM, & 1 khng thaP "Fi. 5hs 6 TJ do Kinh t trung
9Cnh c\ng t?ng tT 1.17 &o n?, 1eD1 /(n @.4 &o nhNng
n?, gn "GP. TuP nhi(n$ cn /u 0 / danh 6.ch "iRu tra
9an "u chs / 121 quc gia$ trong khi danh 6.ch "iRu tra
hiLn tBi / 117 quc gia$ trong " nhiRu quc gia tTng .-
d!ng nRn kinh t chs huP. ]hu &HP tuP c.c chs 6 c &}
h)a hn nhng nhNng dN /iLu nP cha "V "Q tin tUng &R
6)c ,Bnh cVa >u hOng tJ do ha kinh t trong tAng /ai.
TI !" 8in () 0Zi (Jn7 (:;Yn7 8in ()
5hs 6 TJ do Kinh t c thQ -hMn .nh trung thJc c?n
nguP(n & nguhn gc cVa t?ng trUng kinh t. Trong
nhNng thH- ni(n gn "GP c.c quc gia chV trAng tJ do
ha nRn kinh t / c.c quc gia c ts /L t?ng trUng di hBn
cao nhEt & "Bt ,)c th+nh &%ng hAn c.c nOc #t tJ do
kinh t. ]hNng nOc ")ng th) hBng cao nhEt &R tJ do ha
kinh t nh iinga-or: haP coa Kd thng c tc "' -h.t
triQn c\ng nh chEt /%ng cu'c 6ng cao nhEt.
Th(, &o "$ nhNng quc gia c ,)c "' tJ do thE- /Bi thQ
hiLn 6J th!t /gi trong 2 thH- ks qua. M't &# d! cho trng
h%- nP ch#nh / Trung buc. 5\ng nh c.c nRn kinh t
112
,Oi nFi kh.c$ Trung buc c ts /L t?ng trUng cao x12
c /}y nhng /Bi c ,)c "' tJ do thE- x14 &o n?,
2227y. ]u &Hn d!ng c.c thOc "o tJ do kinh t ngP naP
&o Trung buc cVa *2 n?, trOc c thQ cho kt quM >E-
>s 2. KQ tT khi 9[t "u chuPQn d+ch 6ang nRn kinh t th+
trng$ ,)c "' tJ do c\ng nh tc "' t?ng trUng cVa
kinh t Trung buc "f t?ng ,'t c.ch "Ru "Wn & c &}
nh 6t cqn t?ng nNa. TuP nhi(n$ nhiRu ngi chs ra rzng
5hs 6 TJ do Kinh t cVa Trung buc t?ng rEt #t trong giai
"oBn 1ee182227$ tT 12.1 "n 14. Trong khi "$ c\ng
trong thi gian nP$ n X' c chs 6 t?ng tT 4@.4 "n
11.@.
ThH, ch#$ ,'t 6 ngi cqn nghi ngBi rzng &iLc /, chH,
/Bi qu. trCnh cMi c.ch kinh t 6t Mnh hUng >Eu "n 6J t?ng
trUng. ]hNng thH- ni(n &Ta qua cho thEP kinh t th+
trng "f ch)ng tu u th 6o &Oi kinh t hZn h%- haP kinh
t chs huP -hn /On / &C &iLc ]h nOc 6U hNu & 6J kiQ,
6o.t cVa c.c Pu t 6Mn >uEt "f cMn trU 6J t?ng trUng.
MWc dg &iLc ]h nOc 6U hNu & kiQ, 6o.t nRn kinh t c
,'t &i /%i #ch nh hBn ch thEt nghiL- & dn -h.t triQn
c.c chAng trCnh >f h'i$ nhng thJc t "f cho thEP chYng
thng khin cho kinh t hoBt "'ng kw, hiLu quM hAn.
T;tn7 @#i '5# nNn 8in () (O (:;<n7
5ho "n nP$ , hCnh kinh t hZn h%- & kinh t chs huP
"f ch)ng tu t#nh kw, hiLu n?ng cVa n. MWc dg trong
ng[n hBn$ nRn kinh t chs huP thng hoBt "'ng tt nhng
th:o thi gian$ nhNng th ,Bnh ti(u 9iQu cVa c.c nRn kinh
t nP nh / nhGn cng r}$ thuHn /%i trong 6Mn >uEt quP
, /On$ dn ti- cHn nguhn &n $ chi -h# "u t cho nghi(n
111
c)u & -h.t triQn thE- "Ru , nhBt dn do hL thng
quMn /0 & quP trCnh 6Mn >uEt U c.c nOc kh.c "%c cMi
thiLn.
Th(, &o "$ do 6J kt ni ngP cng t?ng giNa c.c quc
gia$ -hB, &i kinh doanh quc t "%c ,U r'ng cho -hw-
trao "Fi hng ho.$ con ngi c\ng nh 0 tUng dn dng
hAn. ]hNng tin triQn nP cng /, /' r hAn nhNng hBn
ch cA 9Mn cVa nRn kinh t hZn h%- & kinh t chs huP. v
rng$ kiQ, 6o.t & 6U hNu c.c Pu t 6Mn >uEt cVa ch#nh
-hV hBn ch t#nh ,Bo hiQ, cVa c.c cng tP & c.c doanh
nhGn khi th:o "uFi tri th)c ,Oi nhz, t?ng trUng kinh t
,Bnh ,t hAn.
5.c nghi(n c)u cho thEP kinh t th+ trng tBo ra nhNng
"'ng /Jc to /On k#ch th#ch "Fi ,Oi$ trong khi kinh t tH-
trung haP hZn h%- chs tBo ra nhNng "'ng /Jc Pu kw,
hoWc thH, ch# / khng gC cM. TuP nhi(n$ do th+ trng
ton cu chuPQn tT kinh doanh cng nghiL- 6ang kinh
doanh tri th)c$ "Fi ,Oi trong c.c /{nh &Jc "a dBng nh
ch?, 6c 6)c kho}$ truPRn thng$ -hn ,R, & giMi tr# "f
trU thnh "'ng /Jc cho 6J t?ng trUng /Gu di cVa ,'t "Et
nOc.
.;tn7 (F' '%K4n !O'
bu. trCnh chuPQn d+ch 6ang nRn kinh t th+ trng U ,Zi
quc gia /Bi kh.c nhau. ]hNng 9Oc chuPQn d+ch U i8/:n$
Th.i Ian haP M:>ico khng ging &Oi nhNng 9Oc
chuPQn d+ch U Trung buc$ prai/$ 6tonia$ iLt ]a, haP
kraina. rg 6ao "i nNa$ trMi nghiL, cVa nhNng quc gia
nP & nhiRu quc gia kh.c trong cng cu'c tJ do ha th+
112
trng "f hCnh thnh ,'t 6 9iLn -h.- & nguP(n t[c
chung.
Xu ti(n & c\ng / tr(n ht$ 9Oc chuPQn tT nRn kinh t
chs huP & hZn h%- 6ang nRn kinh t th+ trng -h! thu'c
&o thnh cng cVa ch#nh -hV trong &iLc g 9u nhNng Pu
t cVa kinh t chs huP xnh hL thng quP hoBch tH- trungy
& >GP dJng nhNng Pu t cA 9Mn cho kinh t th+ trng
xnh t#nh tJ quPt cVa ngi ti(u dgngy. 5! thQ hAn$ thnh
cng cVa 6J chuPQn d+ch c /i(n hL ,Ht thit &Oi &iLc
ch#nh -hV giMi quPt t hNu ho. t /iLu 6Mn >uEt$ d 9u
quP "+nh gq 9 nRn kinh t xd:r:gu/at:y$ 9Mo &L quPRn 6U
hNu$ cMi c.ch ch#nh 6.ch ti kho. & tiRn tL & .- d!ng c.c
quP "+nh chng "'c quPRn.
T; % "*
M't "iRu kiLn cn nhng khng "V "Q tBo dJng nRn kinh
t th+ trng$ " / nh nOc chuPQn quPRn 6U hNu &
kiQ, 6o.t &R t /iLu 6Mn >uEt 6ang cho t nhGn qua qu.
trCnh t nhGn ho. x9.n hoWc chuPQn giao h%- -h.- c.c
nguhn /Jc thu'c 6U hNu nh nOc cho t nhGny. T hNu
ho. / cn thit$ khng chs "i &Oi nGng cao hiLu quM
chung cVa th+ trng , cqn &C chs c ,'t khu &Jc t
nhGn &Nng ,Bnh ,Oi c thQ >GP dJng "%c quan hL cung
cu "Q dn tOi nhNng quPt "+nh 6Mn >uEt & ti(u dgng
"Yng "[n hAn. ro "$ &iLc >GP dJng nRn kinh t th+ trng
9u'c ch#nh -hV -hMi rYt /ui khui nRn kinh t 9zng c.c t
hNu ho. c.c doanh nghiL- nh nOc.
cAn nNa$ t hNu ho. giY- giM, n% cho ch#nh -hV 9zng
c.ch >o. 9u nhu cu tr% cE- cho c.c doanh nghiL- nh
11*
nOc hoBt "'ng khng hiLu quM & thua /Z. Trong di hBn$
t hNu ho. /, t?ng hiLu quM th+ trng &Oi triQn &Kng t
nhGn c "'ng /Jc "Q cMi tin cng nghL$ -h.t triQn & "Fi
,Oi hoBt "'ng kinh doanh /inh hoBt hAn 6o &Oi c.c thAng
nhGn do ]h nOc chs "+nh. 5 thQ "'ng /Jc ch#nh U "GP
/ &iLc c.c cng tP t nhGn -hMi cBnh tranh &R nguP(n &Ht
/iLu$ nhGn cng$ & &n trong c.c th+ trng ,U. ro "$
c.c cng tP t nhGn -hMi tJ ch+u tr.ch nhiL, &R thnh
cng haP thEt 9Bi cVa hK
CQi '*' $%K 2On '5# N= n;Z':
bu. trCnh nP 9ao gh, &iLc nOi /ung hoWc /oBi 9u nhNng
giOi hBn do ]h nOc "Wt ra &Oi hoBt "'ng tJ do cVa th+
trng & doanh nghiL-. M!c "#ch cVa &iLc nP / giY-
c.c doanh nghiL- "Bt n?ng 6uEt cao hAn nh tit kiL, thi
gian & tiRn 9Bc , trOc kia -hMi 6_ d!ng "Q ".- )ng cho
c.c quP "+nh cVa ]h nOc$ tT " khuPn kh#ch c.c nh
quMn /0 "u t cho "Fi ,Oi$ thYc "^P t?ng trUng kinh t.
iQ" 0+ $%KNn HY %
pMo &L quPRn 6U hNu c ngh{a / doanh nhGn no c 0
tUng "Fi ,Oi c quPRn "%c hUng /%i tT 0 tUng$ nZ /Jc
& rVi ro cVa hK trong hiLn tBi c\ng nh tAng /ai. iJ 9Mo
&L nP c\ng hZ tr% ,i trng kinh t cBnh tranh 9zng
c.ch "M, 9Mo cho c.c nh "u t & c.c doanh nhGn rzng
ch#nh hK$ ch) khng -hMi nh nOc$ "%c hUng /%i nh
cng 6)c cVa hK. ]u thiu 6J 9Mo &L nP c.c cng tP 6t
,Et "i "'ng /Jc "Q -h.t triQn hoBt "'ng kinh doanh cVa
,Cnh.
|i ,Zi 'dn H*' (=i 8"* 0= 'dn H*' (iNn (+
114
5.c quPt "+nh kinh t do c.c nh ch#nh tr+ "a ra thng
khin ch#nh -hV .- d!ng nhNng ch#nh 6.ch thu hoWc ti(u
dgng /, t?ng /fi 6uEt$ /B, -h.t & thEt nghiL-. o- d!ng
nghiL- &! th+ trng ,U "qi hui ch#nh -hV -hMi dJa tr(n
c.c cng c! c "+nh hOng th+ trng "Q Fn "+nh kinh t &{
,$ "Wt ra giOi hBn ngGn 6.ch chWt cht$ & 6_ d!ng c.c
ch#nh 6.ch dJa tr(n nRn tMng th+ trng "Q quMn /0 /%ng
cung tiRn.
Thng thng$ nhNng 9iLn -h.- nP 6t gGP n(n nhNng
th.ch th)c kinh t trong ng[n hBn. ]hng &iLc .- d!ng
9iLn -h.- ti kho. haP tiRn tL th:o "+nh hOng th+ trng
6t tBo ra ,i trng kinh t hE- dn c.c nh "u t$ c.c
cng tP & tBo nguhn &n cho -h.t triQn.
L%}( 0N '&n7 26' $%KNn
Th+ trng c thQ tBo ra nhNng tCnh hung , chs ,'t
ngi 9.n hng hoWc ,'t nh 6Mn >uEt c thQ cung cE-
,'t /oBi hng ho. haP d+ch &!. iLc ,'t cng tP "%c
kiQ, 6o.t nguhn cung cVa ,'t 6Mn -h^,$ & do "$ kiQ,
6o.t gi.$ "%c gKi / "'c quPRn. Mi trng kinh doanh
"'c quPRn gGP ra / -hMn "R cVa tJ do ha th+ trng. C
&HP$ ,un tJ do ho. ,'t hL thng kinh t ch#nh -hV -hMi
"a ra /uHt chng "'c quPRn "Q khuPn kh#ch &iLc c
nhiRu doanh nghiL- cBnh tranh &Oi nhau trong ,'t ngnh
nghR. ]h &HP$ gi. cM 6t "%c giN U ,)c thE- do 6)c w-
cVa cBnh tranh. pzng c.ch thng qua /uHt chng "'c
quPRn$ c.c ch#nh -hV c thQ ng?n chWn nBn "'c quPRn$
khng "Q c.c cng tP "'c quPRn 9c /'t ngi ti(u dgng
c\ng nh kC, hf, th+ trng -h.t triQn.
111
ThJc t &R nhNng thnh cng cVa c.c quc gia "f chuPQn
"Fi thnh cng tT nRn kinh t chs huP & hZn h%- 6ang nRn
kinh th th+ trng "f gGP En t%ng ,Bnh ,t tr(n ton th
giOi. # d!$ Trung buc "f "Bt "%c nhNng thnh tJu kinh
t /On nh tin trCnh chuPQn "Fi cVa ,Cnh. ciLn naP Trung
buc trU thnh nRn kinh t -h.t triQn nhanh nhEt trong
6ut *2 n?, qua & "ang nZ /Jc "Q tho.t khui "i ngho.
Tin trCnh chuPQn "Fi nRn kinh t tBi nhNng quc gia kh.c
nh Ir:/and$ prai/$ & n X' c\ng "f ":, /Bi 6J th+nh
&%ng & nGng cao chEt /%ng cu'c 6ng cho nhGn dGn.
TT nhNng thnh cng nP$ c thQ tin rzng nhiRu quc gia
kh.c c\ng 6t ,ong ,un tha, gia &o tin trCnh chuPQn
"Fi. TuP nhi(n$ chYng ta khng thQ kC &Kng &o ,'t qu.
trCnh chuPQn "Fi dn dng. M't 6 quc gia "f gW- kh
kh?n khi >_ /0 nhNng &En "R ch#nh tr+ >f h'i 9[t nguhn tT
tin trCnh nP. ro "$ ,'t 6 nh kinh t "ang "Wt ra cGu
hui4 \:i7u ,inh t th. tr/0ng cP th<c < lJ giEi 3h53 tt
nhBt ] t /2c < 3hn Ninh trong t/Yng lai^<
SSS. T>i tr/0ng N_n hPa
C#H [:
iNG iU DC M CHeU eUA
png 9u d!c x,:rican 7oot9a//y / c thQ coi /
,'t ,n thQ thao "iQn hCnh cho &?n ha coa Kd. X thJc
6J / ,'t khYc ca honh tr.ng kt thYc &Oi nhNng -ha 9iQu
dinn hE- dn & nhNng ,n cF &\ 9c /_a. Mn thQ thao
nP 9iQu trng cho niR, tJ tn dGn t'c. X., "ng h.t
&ang buc ca$ -hEt c cqn c.c cu thV ,Wc "hng -h!c thC
chBP ng%c chBP >ui trong 6Gn nh nhNng "'i quGn chin
11@
"Eu "ang trong giai "oBn ca, go .c /iLt cVa cu'c "Eu.
]hNng ,n h'i 0 cVa c.c "'i chia trHn "Eu thnh nhNng
-hn nhu trOc ,Zi /%t thi "Eu k ti-.
coa Kd$ Ii(n "on 9ng 9u d!c quc gia x]Iy
gi., 6.t ngnh thQ thao nP & ging nh 9Et kd ngnh
kinh doanh thnh cng no kh.c$ hK c\ng ,ong ,un tEn
cng &o th+ trng ,Oi. ]I thG, nhH- 5hGu u /n "u
&o n?, 1ee1 &Oi c.c k hoBch -h.t triQn 9ng 9u d!c U
". iau nhiRu n?, thEt 9Bi$ ]I U 5hGu u "f ra ,[t &Oi
6.u "'i trong " c n?, "'i c tr! 6U U X)c x&# d! nh
p:r/in Thund:r$ 5o/ogn: 5:nturion6$ & ca,9urg i:a
r:&i/6y. 5.c "'i trOc " "%c thnh /H- U TGP pan ]ha
"Ru thEt 9Bi.
TBi 6ao 9ng 9u d!c coa Kd /Bi -h.t triQn U X)c
& ch+u thEt 9Bi U TGP pan ]ha M't 9iQu t%ng "Wc 6[c
cho &?n ha TGP pan ]ha / ,n "Eu 9q$ ,'t thY ti(u
khiQn /Gu "i tBi "GP. TBi "Et nOc TGP pan ]ha giu
truPRn thng$ c.c trHn "Eu 9q thng "%c tF ch)c U
nhNng trng "Eu kiQu Ia Mf c tuFi "i /(n "n 2222
n?,. Khng chs / ,'t ,n thQ thao cBnh tranh$ "Eu 9q
&Ta ,ang t#nh nghi th)c &Ta ,ang t#nh nghL thuHt. ] /
nAi thQ hiLn -hong c.ch & 6J can "M, cVa ngi & 6{
"Eu 9q x,athadory$ ngi hgng chin "Eu &Oi nhNng con
9q. ]u ngi & 6{ thi "Eu tt$ anh ta 6t nhHn "%c nhNng
trng -h.o taP t.n dAng 9Oi nhNng "., "ng cF &\ 9zng
c.ch &P kh?n qung tr[ng haP nw, nhNng chic ,\ haP
9ng hhng &o &qng trqn trung tG,. Mn "Eu 9q 9iQu
trng cho nRn &?n ha TGP pan ]ha 9zng c.ch kt h%-
giNa 6J ?n ,Tng cu'c 6ng "P "a, ,( &Oi ,'t hL thng
117
/n nghi tinh t$ ,'t cMnh t%ng tFng h%- cVa ,.u$ 9Bo /Jc
& 6J nguP hiQ, kd &{ & "P t#nh nghL thuHt. Trong tr.i
ti, cVa nhNng ngi dGn TGP pan ]ha thC 9ng 9u d!c
coa Kd khng thQ "Bt "%c nhNng "snh cao nh th.
C 6ao 9ng 9u d!c coa Kd /Bi thnh cng U X)c
TrOc ht$ ,n thQ thao nP t#ch cJc nhEn ,Bnh nhNng
"Wc t#nh truPRn thng &R /uHt /L & nguP(n t[c cVa X)c.
X)c c rEt nhiRu /uHt /L & &iLc chE- hnh /uHt "%c ".nh
gi. rEt cao. 5h~ng hBn nh nhNng cng &i(n U X)c "i khi
c c.c khu &Jc "%c ".nh dEu 9Ui c.c k0 hiLu cho -hw-
9Bn nw, cho con ch ,'t c.i qu:. ]gi X)c cqn rEt qu0
trKng thi gian. cK 9it /, th no "Q quMn /0 thi gian
hiLu quM & khng th#ch 6J chH, trn. KhuPnh hOng nP
c\ng tAng tJ &Oi ,n 9ng 9u d!c coa Kd khi , tTng
nh+- dTng 8 "i "%c t#nh 9zng giGP.
M't 9iQu t%ng -hF 9in cVa nRn &?n ha X)c /
nhBc giao hUng. ThJc t$ hai nh 6oBn nhBc giao hUng
&{ "Bi nhEt th giOi l pach & p::tho&:n l / ngi X)c.
]gi dGn X)c "f 9+ thu hYt 9Ui nhNng nh+- "i >)ng &
trCnh tJ cVa khYc nhBc. ]gi chs huP dn nhBc ":,
nhNng ti n?ng >uEt chYng cVa tTng c. nhGn 9iQu dinn "Q
tBo n(n ,'t th) G, thanh hqa quPLn. aing nh 9Mn giao
hUng$ 9ng 9u d!c -h! thu'c &o ,'t ngi "'i trUng
,Bnh ,t 88 chAi tiRn &L 88 ngi , c thQ kt ni nhNng
ti n?ng "Wc 9iLt cVa tTng cu thV "Q , hK c thQ thi "Eu
g[n kt nh ,'t. o gi giMi /ao giNa trHn$ kh.n giM "%c
tHn hUng khng kh# ho h)ng tT "'i quGn dinu hnh hgng
hHu & nhNng ,n 9iQu dinn kh.c$ tEt cM hqa quPLn &o
nhau tOi ,)c th?ng hoa. iJ chu^n 9+$ t#nh to.n thi "iQ,$
11D
6J ch#nh >.c$ tuGn thV /uHt /L$ & &iLc thEu hiQu nhNng
"ng g- cVa tTng c. nhGn &o ,Zi 9n th[ng ch#nh / cA
6U cVa nhNng ,n hqa tEu giao hUng haP nhNng trHn thi
"Eu 9ng 9u d!c.
I0 do ch#nh trong 6J thEt 9Bi cVa Ii(n "on 9ng
9u d!c quc gia ]I U chGu u / do ,n thQ thao nP
khng thQ cun hYt nhNng con ngi chGu u "%c "+nh
hCnh 9Ui nhNng &?n ha cF >a & g[n 9 &Oi ,n 9ng
".. png ". "f ?n &o ,.u cVa ngi chGu u. XEP ch#nh
/ nAi giMi tua cho nhNng 6J ganh "ua trong n'i 9' chGu
/!c$ thaP cho c.c cu'c >ung "'t &\ trang. 5ho dg &n c
nhNng 6i(u 6ao nFi /(n nh ra&id p:ckha,$ 9ng ". nhEn
,Bnh nZ /Jc cVa cM nh, l 6J g[n kt ton "'i "Q "Bt
"%c ,!c ti(u chung.
M` / quc gia hqa tr'n giNa nhiRu nRn &?n ha
kh.c nhau$ tBo n(n 6J "a dBng &R c.c chVng t'c. Tr.i /Bi$
chGu u / ngi nh cVa nhiRu t'c ngi ch) khng c 6J
thng nhEt nh cVa coa Kd. MWc dg ngi dGn chGu u
"f nZ /Jc ht ,Cnh "Q tBo ra ,'t nRn &?n ha chGu u
thong nhEt nhng nhNng kh kh?n &E- -hMi trong qu.
trCnh hCnh thnh "f cho thEP$ ,Zi quc gia "Ru khng
6n 6ng hP 6inh nhNng "Wc t#nh &?n ha ri(ng cVa ,Cnh
cho ,'t /0 tUng &R ,'t /i(n ,inh chGu u /On hAn. ro
&HP$ ging nh 6J kh.c 9iLt &?n ha$ quan niL, &R 9ng
9u d!c coa Kd U ,Zi quc gia chGu u c\ng kh.c nhau.
cu ht nhNng ngi dGn chGu u >:, ,n thQ thao nP
nh ,'t 6J 9- ,wo cVa 9ng ".$ thQ hiLn th.i "' Ang
ngBnh & a 9Bo /Jc cVa ngi coa Kd. C &HP$ ,Wc dg
Ii(n "on 9ng 9u d!c quc gia "f ti(u tn rEt nhiRu tiRn
11e
"Q quMng 9. nhNng "'i 9ng cVa ,Cnh tBi chGu u nhng
&n khng thnh cng. 5ui cgng thC &?n ha quc gia "f
chin th[ng. ]?, 2227$ ]I "f ch#nh th)c "ng c_a c.c
"Bi /0 cVa n U chGu u.
[.1.` CN THIT .HjI NGHIN CU VN HA
T{ONG KDQT
Trong kinh doanh quc t$ chYng ta -hMi /, &iLc
trong nhNng ,i trng &?n ha kh.c nhau &Oi nhNng
ngn ngN$ nhNng hL thng gi. tr+$ nhNng niR, tin & hnh
&i )ng >_ kh.c 9iLt. 5hYng ta 6t c cA h'i gW- g nhNng
kh.ch hng & "i t.c &Oi nhNng /i 6ng$ nhNng qui t[c
& nhNng thi qu:n ti(u dgng hon ton kh.c 9iLt. ]hNng
kh.c 9iLt nP Mnh hUng "n tEt cM c.c -hAng diLn trong
kinh doanh quc t. 5hYng cMn trU &iLc truPRn "Bt trJc
ti- & / ,'t trong 9n rVi ro /i(n quan tOi kinh doanh
quc t nh trong hCnh 2.44
Ai ro N_n hPa c hiu % nh3ng tnh hu]ng ha=
s& (i5n t'ong "i5c t'u=Bn :t sai %5ch "B "nn ha c th
g!= n)n hiu nhYm nghi)m t'_ng t'ong Auan h5 gi3a cc
]i tc t nh3ng nBn "nn ha (hc nhau-
vVi ro "a &?n ha thng >uP(n nMP 6inh trong
hoBt "'ng kinh doanh quc t 9Ui &C nhNng ngi tha,
gia &o hoBt "'ng nP "%c thTa hUng nhNng di 6Mn &?n
ha & cgng "a dBng.
1@2
HTn -.b: Nn7 :5i :" (:"n7 T;tn7 ,/i $%&' ()
Z_n hPa % nh3ng (hu<n mu c t4nh chWt \nh
h$ng c h_c hsi> chia s " c gi t'\ %!u bBn t'ong
m[t a h[i- 5on ngi 9iQu hiLn nRn &?n ha cVa ,Cnh
thng qua c.c gi. tr+$ quan niL,$ th.i "'$ hnh &i$ & c.c
9iQu t%ng. ?n ha c Mnh hUng "n ,Ki hnh &i$ 6uP
ngh{ cVa con ngi$ do " c\ng c Mnh huUng ,Bnh ,t
"n kinh doanh. ]gaP tT nhNng hnh &i "An giMn nh &iLc
cho hui & chia taP$ ta c\ng c thQ nhHn thEP t.c "'ng cVa
&?n ha. 5.c nghi /n cho hui ch#nh / ,'t dEu hiLu cVa
&?n ha hCnh thnh qua nhiRu th ks. Trung buc haP
iLt na,$ 9Bn 9 9iQu /' 6J quan tG, 9zng c.ch hui nhau
>:, "f ?n cA, haP cha. ThF ]h{ Kd$ khi gW- nhau /n
"u ti(n$ ngi ta thng cho nhau 9zng cGu4 ;nh c gC
1@1
Nh!ng ri
ro trong
#h$%ng
&'i
Quct(
Ri ro
Thng mi
Tin t
(Ri ro
Ti chnh)
Ri ro
Quc gia
Ri ro
Khc bit vn
ho
,Oi khng<m haP khi ,un tBo ,'t 6J tAng "hng &Oi
ngi kia$ ngi ta thng cho ;nh U &gng no &HP<.
]hHt$ ngi ta &n cqn duP trC nhNng nghi /n cho hui
& chia taP rEt trang trKng$ & ngi ]hHt thng ni >in
/Zi trOc khi kt thYc ,'t cu'c ni chuPLn "iLn thoBi.
TuP nhi(n$ kh.c &Oi c.c hL thng ch#nh tr+$ /uHt
-h.- & kinh t$ &?n ha rEt kh >.c "+nh & -hGn t#ch.
?n ha t.c "'ng "n c.c trao "Fi giNa c.c c. nhGn &Oi
nhau c\ng nh &iLc &Hn hnh c.c chuZi gi. tr+ nh &iLc
thit k 6Mn -h^, & d+ch &!$ ,ark:ting & 9.n hng. 5.c
nh quMn /# -hMi chY 0 "n &En "R &?n ha khi thit k 6Mn
-h^,$ 9ao 9C & kQ cM ,u 6[c. Mu "u / ,'t ,u 6[c
"- th:o quan niL, cVa ngi ]ga$ nhng /Bi / 9iQu
t%ng cVa 6J tang tc "i &Oi ngi ]a, jhi. buan niL,
&R ,'t ,n qu tWng -hg h%- cho "i t.c kinh doanh c\ng
rEt kh.c nhau tr(n th giOi. pYt / ,'t trong 6 #t nhNng
/oBi qu "%c chE- nhHn r'ng rfi U nhiRu nAi cqn nhNng
&Ht -h^, kh.c thC khng -hMi /Yc no c\ng -hg h%-.
5h~ng hBn$ c.c &Ht 6[c nh dao kwo thng "%c cho /
,ang ng! 0 c[t 9u ,i quan hL & nhNng ^n 0 khng tt
kh.cm hoa cYc thng "%c g[n &Oi /i(n tUng &R nhNng
"., tangm kh?n taP thng g[n &Oi 6J 9uhn 9f.
ciLn naP hu ht c.c cng tP "a quc gia "Ru quan
tG, "n &iLc "o tBo k` n?ng "a &?n ha cho nhGn &i(n
cVa ,Cnh. TBi thung /\ng ii/icon thu'c 5ani7ornia$ nAi tH-
trung c.c cng tP cng nghL thng tin$ Int:/ tF ch)c cho
nhGn &i(n cVa hfng nP ,'t cu'c h'i thMo ,ang t(n ;I,
&iLc &Oi n X'<. M!c "#ch cVa 9uFi h'i thMo nP / "Q
giY- c.c nhGn &i(n /, &iLc hiLu quM hAn &Oi hAn 422.222
1@2
cng dGn n X' "ang /, &iLc tBi thung /\ng nP. M't 6
cng tP kh.c U ii/icon c\ng tF ch)c c.c 9uFi "o tBo
tAng tJ nh &HP. M't cng tP ,.P t#nh kh.c$ c t(n /
Mr$ /Bi "a cho c.c nhGn &i(n cng nghL thng tin U n
X' 9aP 6ang ,'t nh ,.P U T:>a6 "Q "o tBo &R &?n ha
&Oi c.c nh quMn /# M{ trong &qng ,'t th.ng. 5.c cng
nhGn "%c nhH- &ai nhNng ngi n X' 9Mn "+a$ "%c
hKc c.c ,n hKc nh /+ch 6_ ch#nh tr+ n X'$ "iLn Mnh n
X'$ & 6J kh.c 9iLt giNa "Bo cindu & c.c tn gi.o kh.c U
n X'. iLc "o tBo 9ao gh, c.c kha hKc &R c.ch giao
&iLc xc.c cng nhGn n X' c thQ 6t chE- nhHn ,'t thi
gian /, &iLc :o h- & khng thng 9.o cho ngi quMn
/0 nu khi 9+ chH, trn trong &iLc giao hng. C &HP$ c.c
nh quMn /# cn "M, 9Mo thi gian hon thnh cng &iLc
h%- /#ym c.ch chu^n 9+ "h ?n$ xnh 9- cVa cng tP cn
-hGn 9iLt r rng giNa th)c ?n chaP nghi(, kh[cx&:gan
7oody & th)c ?n chaP thng thng x&:g:tarian 7oodyy$
c.ch giao ti- x# d!4 th:o -hw- /+ch 6J$ ngi n 6t tT
chi "n nh cVa "hng nghiL- trong /n "û ti(n "%c
,i$ &C &HP 9Bn cn /W- /Bi /i ,i nhiRu /ny.
5.c rVi ro "a &?n ha cqn t?ng /(n dOi t.c "'ng
cVa "+nh hOng &+ chVng x:nthnoc:ntric ori:ntationy l /
khuPnh hOng coi c.c gi. tr+ &?n ha cVa ,Cnh / chu^n
,Jc "Q ".nh gi. c.c nRn &?n ha kh.c. cu ht ,Zi ngi
"Ru c >u hOng nhCn th giOi chV Pu qua /?ng k#nh cVa
nRn &?n ha cVa ch#nh ,Cnh. 5h#nh &C &HP$ khuPnh hOng
&+ chVng -hF 9in U ,Ki >f h'i &Oi niR, tin rzng chVng
t'c$ tn gi.o$ nh, 6[c t'c cVa ,Cnh / u &iLt hAn h~n
nhNng ngi kh.c. coard j:r/,utt:r "f , tM c.c quan
1@*
"iQ, &+ chVng nh / ;khuPnh hOng qu( hAng 8 xho,: 8
countrP ori:ntationy<
22
. ng /H- /uHn rzng c.c nh quMn /#
tha, gia &o hoBt "'ng kinh doanh quc t n(n tT 9u c.c
"+nh hOng &+ chVng & thaP &o " / c.c "+nh hOng "a
tG, x-o/Pc:ntricy & "+nh hOng ton cu xg:oc:ntricy.
On ;Zn7 2# (S, BU"@K'n(:i' ":in(#(i"nE / &iLc
thaP &C nhCn ,Ki &iLc qua /?ng k#nh ;qu( hAng< cVa
,Cnh$ ngi quMn /# n(n >GP dJng "+nh hOng kinh doanh
th:o quan "iQ, cVa "Et nOc , hK "ang kinh doanh.
On ;Zn7 ("=n '>% B7"'n(:i' ":in(#(i"nE "R cH-
"n ,'t quan niL, ton cu th:o " doanh nhGn tin hnh
kinh doanh U ,Ki th+ trng , khng cn quan tG, tOi
c.c 9i(n giOi quc gia. XGP ch#nh / ,'t "+nh hOng kt
h%- "%c 6J cUi ,U "i &Oi t#nh "a dBng cVa c.c nRn &?n
ha & 6J nhHn th)c &R 6J "a dBng nP. 5.c nh quMn /0
&Oi ,'t "+nh hOng ton cu cn nZ /Jc -h.t triQn c.c k`
n?ng "Q c thQ )ng >_ "Yng "[n &Oi c.c thnh &i(n "n tT
c.c nRn &?n ha kh.c.

cK hKc c.ch cng nhHn nhNng gC tt
nhEt , con ngi "f tBo ra$ 9Et kQ n "%c tBo ra U "Gu.
iLc &a chB, &Oi nhNng nRn &?n ha >a /B c thQ
>uEt hiLn trong cM c.c giao d+ch 9un 9.n trong & ngoi
nOc$ nh khi /, &iLc &Oi kh.ch hng nOc ngoi$ haP
khi tC, ki, c.c nh cung )ng U c.c quc gia kh.c hoWc
khi thu nhHn c.c nhGn &i(n tT nhNng nRn &?n ha kh.c
nhau. M't &# d! / trng h%- cVa ng Mauric: ranc:r$
"'i trUng "'i g.c c_a U Th: ji:rr:8,'t kh.ch 6Bn cao
cE- U ]: kork. o n?, 2221$ Ii(n h%- kh.ch 6Bn$ khu
22
Howard Perlmutter, The Tortuous Evolutio o! the "ultiatioal
#or$oratio%, #olum&ia 'oural o! (orld )usiess 4 o*1 +1969,
1@4
nghs ,.t & cung "iLn Ta$ ,'t cng tP con cVa Tata$ cng
tP /On nhEt U n X'$ "f ginh "%c h%- "hng quMn /0 Th:
ji:rr:. ]goi &iLc -hMi "iRu chsnh /Bi -hong c.ch quMn /0
cho -hg h%- &Oi &?n ha doanh nghiL- cVa ngi chV
,Oi$ Mauric: c\ng -hMi th#ch )ng &Oi ,'t &i "Wc "iQ,
cVa &?n ha n X' "%c 9iQu hiLn trong -hong c.ch quMn
/# cVa Ta. Mauric: c\ng -hMi quMn /# c.c nhGn &i(n "n tT
5hGu o$ 5hGu u & 5hGu M` Ia Tinh. ]hNng nhGn &i(n
nP ,ang th:o nhNng -hong c.ch ri(ng cVa qu( hAng
,Cnh &o cng &iLc cVa hK. 5h~ng hBn$ ngi 5hGu o
thng d dWt khi )ng >_ &Oi kh.ch hng & Mauric: "f
-hMi hKc c.ch kh#ch /L "Q hK c thQ trU n(n thoMi ,.i &
thGn ,Ht hAn. iau cgng$ rEt nhiRu trong 6 c.c kh.ch hng
qu:n cVa Th: ji:rr: / nhNng ngi "%c 6inh ra U nOc
ngoi. ]h &HP$ Mauric: thH, ch# khng cn -hMi ri khui
nOc coa Kd nhng ,Zi ngP$ ng c\ng "f -hMi ti- >Yc
&Oi rEt nhiRu nRn &?n ha ,Oi.
iJ h'i nhH- "a &?n ha cVa c.c cng tP nh trng
h%- cVa Th: ji:rr: c\ng / ,'t 9iQu hiLn cVa ton cu
ha. TuP nhi(n$ ton cu ha /Bi dn "n 6J h'i t! &?n
ha. Trong khi ,Ki ngi tr(n th giOi khng c khuPnh
hOng chi 9u nhNng gi. tr+ &?n ha thC nhNng qui t[c$
nhNng kd &Kng haP nhNng hnh &i chung "ang dn dn
"%c hCnh thnh. Khng chs &HP$ nhiRu gi. tr+ chung c
thQ "%c .- d!ng ,'t c.ch hiLu quM trong c.c trng h%-
c 6J giao thoa &?n ha. 5n -hMi nhO rzng$ con ngi dg
U 9Et c) "Gu$ c\ng 6t cM, thEP 9it An nu 9Bn "i >_ &Oi
hK ,'t c.ch tn trKng$ c g[ng ni 9zng ngn ngN cVa hK$
& thQ hiLn ,'t 6J quan tG, chGn thnh "i &Oi hK.
1@1
5.c nh quMn /0 -hMi thng >uP(n "i ,Wt &Oi rVi
ro ,[c -hMi nhNng 6ai /, &?n ha c thQ gGP trU ngBi. iJ
truPRn "Bt 6ai /, c /i(n quan "n qu. trCnh giao thoa &?n
ha c thQ /, hung c.c thua thuHn /, ?n$ /, giM,
/%ng hng 9.n "%c & /, >Eu "i hCnh Mnh cVa doanh
nghiL-. Trong chAng nP$ chYng ti tH- trung giMi quPt
c.c rVi ro , 6J truPRn "Bt 6ai &R &?n ha c thQ gGP ra
trong c.c trng h%- c 6J giao thoa &R &?n ha. ]gP
naP$ &iLc -h.t triQn ,'t khM n?ng nhHn th)c c\ng nh ,'t
6J nhBP cM, "i &Oi c.c kh.c 9iLt &R &?n ha "f trU thnh
,'t nhiL, &! cE- 9.ch "i &Oi 9Et c) nh quMn /# no.
NGHA CA VN HA: CmC KHmI NIyM NN
TjNG.
Kh.i niL, r'ng nhEt &R &?n ha c /t / cVa nh
nghi(n c)u c:r6ko&it
2*
"a ra th:o " ;&?n ha / -hn do
con ngi tBo ra trong ,i trng<. ?n ha 9ao gh,
nhNng Pu t hNu hCnh & & hCnh. 5.c Pu t hNu hCnh
nh "ng >.$ c.c cng trCnh kin trYc$ hng ha ti(u
dgng & c.c gi. tr+ &Ht thQ kh.c cqn c.c Pu t & hCnh 9ao
gh, c.c qui t[c )ng >_$ gi. tr+$ 0 tUng$ -hong t!c tH-
qu.n & c.c 9iQu t%ng c ngh{a kh.c.
a::rt co76t:d:$ ,'t nh nghi(n c)u nFi ting
ngi c Ian /Bi coi &?n ha / ;6J /H- trCnh tr# tuL tH-
thQ<
24
cVa con ngi. Th:o ng$ &?n ha c thQ coi /
;jhn ,R, cVa tr# c l 6o7tar: o7 th: ,ind<$ haP / c.ch
, chYng ta 6uP ngh{ & /H- /uHn$ /, cho chYng ta kh.c
23
"*'* Hers-ovits, #ultural .thro$olo/0 +1ew 2or-3 4o$! 1955,,
24
5eert Ho!stede, #ulture 6ose7ue6es, +)everl0 Hill, #., 8a/e
1980,
1@@
9iLt 6o &Oi nhNng nh, ngi kh.c. 5h#nh nhNng "+nh
hOng & hCnh nP tBo n(n c.c hnh &i cVa chYng ta. M't
hKc giM kh.c / carrP Triandi6 /Bi cho rzng &?n ha / 6J
t.c "'ng qua /Bi giNa 6J ging nhau & 6J kh.c nhau
21
m tEt
cM c.c nRn &?n ha cgng ,'t /Yc "Ru rEt ging nhau &
c\ng rEt kh.c nhau. TEt cM ,Ki ngi tr(n th giOi "Ru c
rEt nhiRu "iQ, chung & "iQ, tAng "hngm ]hng &Oi t
c.ch / thnh &i(n cVa ,'t dGn t'c haP ,'t quc gia$
chYng ta /Bi 9'c /' rEt nhiRu "iQ, kh.c nhau. # d!$ c
,'t 6 nRn &?n ha tn trKng chV ngh{a c. nhGn$ trong khi
,'t 6 kh.c /Bi thi(n &R chV ngh{a tH- thQ. ?n ha
-hAng Xng c thi(n hOng .- "Wt rEt nhiRu qui t[c$ /uHt
/L & giOi hBn /(n c.c hnh &i >f h'i$ trong khi &?n ha
-hAng TGP /Bi qui "+nh rEt #t.
?n ha -h.t triQn trong /qng ,Zi >f h'i "Q tBo n(n
"Wc thg ri(ng cho nhNng ngi thu'c >f h'i " & "Q -hGn
9iLt hK &Oi nhNng ngi thu'c nhNng >f h'i kh.c. Xu
ti(n$ &?n ha "+nh hCnh c.ch 6ng cVa c.c thnh &i(n trong
>f h'i8ch~ng hBn nh c.ch ?n$ ,Wc$ U. Th) hai$ &?n ha
giMi th#ch c.ch , c.c thnh &i(n c >_ &Oi nhau & &Oi
c.c nh, ngi kh.c. Th) 9a$ &?n ha >.c "+nh hL thng
c.c niR, tin & c.c gi. tr+ cVa c.c thnh &i(n & cM c.ch
hK cM, nhHn &R 0 ngh{a cVa cu'c 6ng.
5hYng ta &Ta , tM nhNng n'i h, cVa kh.i niL,
&?n ha$ tuP nhi(n c\ng cn 0 th)c r nhNng Pu t khng
thu'c kh.i niL, &?n ha.
25
Harr$ C; Brian5i1# Cultur? an5 C*cial )?havi*r# DE?F G*r!# Hc
IraF J -ill K>>LM
1@7
=r/Hc ht` N_n hPa ,h>ng 3hEi lJ ang
hay ai. ?n ha / ,'t kh.i niL, c t#nh tAng "i.
Khng thn tBi c.i gKi / chGn /0 &?n ha. 5on ngi U c.c
quc gia kh.c nhau chs "An thun / nhCn th giOi th:o
nhNng c.ch kh.c nhau. cK c nhNng c.ch ri(ng "Q /,
&iLc & nhNng c.ch " khng 9[t 9u'c -hMi tAng "hng
&Oi chu^n ,Jc cVa c.c nRn &?n ha kh.c. MZi nRn &?n
ha c quan "iQ, ri(ng &R &iLc "Gu / nhNng hnh &i c
thQ chE- nhHn & "Gu / nhNng hnh &i khng thQ chE-
nhHn. 5h~ng hBn$ trong khi -hAng TGP quMng 9. tJ do
trong hn nhGn & 9Cnh "~ng giOi thC tBi nhiRu quc gia
chi gi.o$ -h! nN /Bi khng "%c -hw- /P d+ &Oi chhng cVa
hK. ]u nhiRu quc gia chGu o$ trong " c iLt ]a,$
cE, 6_ d!ng hCnh Mnh khua thGn nAi cng c'ng thC tBi ,'t
6 quc gia u coa Kd$ nhNng hCnh Mnh nP hon ton
"%c -hw- >uEt hiLn tr(n T. ]hHt pMn & U ThF ]h{
KC$ "i giP dw- U trong nh / ,'t "iRu cE, k+.
Z_n hPa ,h>ng OJn N+ c5c hJnh Ni c5
nh(n. ?n ha / ,'t kh.i niL, dgng "Q ni &R c.c nh,
ngi$ 9ao gh, nhNng gi. tr+ & 0 ngh{a "%c c.c thnh
&i(n trong nh, cng nhHn. ro "$ trong khi &?n ha >.c
"+nh c.c hnh &i tH- thQ cVa ,Zi >f h'i$ c.c c. nhGn trong
>f h'i " thng hnh >_ th:o nhNng c.ch hon ton kh.c
nhau. 5h~ng hBn$ U nhiRu quc gia$ "n ng thng "Q tc
ng[n. TuP nhi(n c\ng c ,'t 6 ngi -h. c.ch "Q tc di
& trng kh.c h~n nhNng ngi >ung quanh. u6tra/ia$
5anada$ 5hGu u & coa Kd$ cqn c ,'t 6 "n ng 6_
d!ng "h trang "iQ,. 5.c hnh &i kh.c thng & /H- d+
1@D
nP khng "Bi diLn cho c.c gi. tr+ cVa ,'t c'ng "hng dGn
c /On hAn.
Z_n hPa ,h>ng 'i truy+n. ?n ha "%c
6inh ra tT ,i trng >f h'i. Khi 6inh ra$ ngi ta khng
,ang 6n trong ,Cnh ,'t tH- h%- c.c gi. tr+ & th.i "'
"%c chia 6}. ]hNng ")a tr} dn dn /{nh h'i "%c nhNng
c.ch 6uP ngh{ hoWc hnh >_ c! thQ no " khi chYng "%c
nui dng trong ,'t >f h'i. 5h~ng hBn nh U coa Kd$
tr} con thng ti- thu c.c gi. tr+ cVa t#nh c. nhGn & cVa
"Bo Thi(n 5hYa. ]hng U Trung buc$ tr} con hKc c.ch
-h! thu'c &o c.c thnh &i(n trong gia "Cnh & ti- thu
c.c gi. tr+ cVa "Bo KhFng. ?n ha "%c truPRn tT th hL
nP 6ang th hL kh.c thng qua cha ,$ thP c gi.o$ &
nhNng ngi >ung quanh. 5.c -hAng tiLn thng tin hiLn
"Bi$ 9ao gh, c.c -hAng tiLn truPRn thng "a quc gia$
c\ng "ng ,'t &ai trq & cgng to /On trong &iLc chuPQn tMi
&?n ha.
bu. trCnh hKc c.c qui t[c & c.c khun ,u hnh &i
cho -hg h%- &Oi ,i trng >f h'i cVa ,Zi ngi nh th
nP "%c gKi / 6J hqa nhH- >f h'i x6ocia/iationy. Hà
nhTp a h[i ch#nh / qu. trCnh hKc hui nhNng quP t[c &
c.ch th)c )ng >_ -hg h%- trong ,'t >f h'i. ]i c.ch
kh.c$ hqa nhG- >f h'i / hKc hui &?n ha. Thng qua qu.
trCnh hqa nhH- >f h'i$ chYng ta c "%c nhNng hiQu 9it
& "+nh hOng &R &?n ha "%c chia 6} 9Ui cM >f h'i. cKc
hui c.c qui t[c & khun ,u &?n ha / ,'t qu. trCnh rEt
tinh t trong " chYng ta "iRu chsnh c.c hnh &i ,'t c.ch
& th)c & khng chV tG,.
1@e
TuP nhi(n$ khi &a chB, &Oi ,'t nRn &?n ha kh.c$
con ngi -hMi trMi qua qu. trCnh th#ch nghi &?n ha.
Th#ch nghi &?n ha xaccu%tu'ationy / qu. trCnh con ngi
tJ "iRu chsnh "Q th#ch nghi &Oi ,'t nRn &?n ha ,Oi.
]hNng ngi -hMi trMi nghiL, qu. trCnh nP ch#nh /
nhNng ngi 6ng U c.c nOc kh.c trong ,'t thi gian
di$ &# d! nhNng ngi /, &iLc >a qu( hAng.
?n ha "%c coi / thnh -hn quan trKng nhEt
trong nRn &?n ,inh cVa ,Zi quc gia &C n thQ hiLn 6J
kh.c 9iLt giNa c.c >f h'i thng qua ngn ngN$ thi qu:n$
tH- qu.n TuP nhi(n$ "a 6 chYng ta /Bi khng hon ton
hiQu "%c &?n ha t.c "'ng "n hnh &i cVa chYng ta nh
th no cho "n khi ta 9[t "Gu giao ti- &Oi nhNng ngi
"n tT nhNng nRn &?n ha kh.c.
5.c nh nhGn chVng hKc 6_ d!ng hCnh Mnh ^n d!
tMng 9?ng tri "Q c thQ hiQu "%c 9Mn chEt cVa &?n ha.
?n ha "%c 6o 6.nh &Oi ,'t tMng 9?ng tri4 chYng ta c
thQ quan 6.t "%c ,'t -hn nhu cVa &?n ha tr(n 9R ,Wt$
nhng -hn /On nhEt$ quan trKng nhEt cVa &?n ha$ 9ao
gh, nhNng giM thuPt$ th.i "' & gi. tr+ c Mnh hUng rEt
/On tOi &iLc ra quPt "+nh$ c.c ,i quan hL$ c.c ,Gu thun
& c.c -hAng diLn kh.c cVa hoBt "'ng kinh doanh quc
t /Bi nz, khuEt dOi ,Wt nOc$ nAi , nhNng ngi
quan 6.t khng thQ nhCn thEP "%c. MWc dg )ng >_ cVa
,Zi c. nhGn "Ru -h! thu'c &o c.c "Wc "iQ, &?n ha cVa
ch#nh hK$ nhng chYng ta /Bi khng nhHn th)c "%c &R
nhNng Pu t chC, cVa &?n ha. Tr(n thJc t$ chYng ta
thng khng nhHn th)c "%c &R nRn &?n ha cVa ch#nh
,Cnh cho "n khi chYng ta ti- >Yc &Oi ,'t ngi kh.c.
172
cCnh ,inh hKa ... , tM kh.i niL, tMng 9?ng tri &?n ha.
iJ kh.c 9iLt nz, giNa 9a /O- nhHn th)c4 &?n ha cao cE-
xhigh cu/tur:y$ &?n ha dGn gian x7o/k cu/tur:y$ &?n ha
chiRu 6Gu xd::- cu/tur:y.
[.-.VAI T{ CA VN HOm T{ONG KINH
DOANH QUC T
K` n?ng th#ch nghi &?n ha c 0 ngh{a th:n cht
trong &iLc >GP dJng /%i th cBnh tranh cVa doanh nghiL-.
5.c nh quMn /0 khng nhNng cn -hMi thEu hiQu & chE-
nhHn 6J kh.c nhau giNa c.c nRn &?n ha , cqn cn -hMi
hiQu 9it 6Gu 6[c &R niR, tin & c.c gi. tr+ &?n ha cVa "i
t.c nOc ngoi. K` n?ng nP "ng &ai trq quan trKng "Wc
9iLt trong nhiRu nghiL- &! kinh doanh quc t$ nh4
jh.t triQn 6Mn -h^, & d+ch &!.
aiao ti- & trao "Fi &Oi "i t.c kinh doanh
nOc ngoi.
3:, >wt & /Ja chKn nh cung cE- & "i t.c
nOc ngoi
X, -h.n & thit k c.c h%- "hng kinh
doanh quc t.
aiao ti- &Oi kh.ch hng hiLn tBi & tiR,
n?ng U nOc ngoi.
5hu^n 9+ c.c cu'c trinn /f, & h'i ch%
thAng ,Bi U nOc ngoi.
171
5hu^n 9+ cho hoBt "'ng quMng c.o & >Yc
tin thAng ,Bi.
e
5hYng ta c thQ thEP "%c Mnh hUng cVa &?n ha
"n ,'t 6 &En "R cVa kinh doanh quc t nh 6au
2@
4
Sm "i5c nhmXt+amMo'(.. iJ h%- t.c &C
,!c ti(u chung cVa doanh nghiL- rEt quan trKng "i &Oi
6J thnh cng trong kinh doanh. ]hng ngP naP ngP
cng c nhiRu nhGn &i(n >uEt than tT c.c nRn &?n ha kh.c
nhau /, &iLc trong ,'t cng tP. HP c.c nh quMn /0 cn
/, gC "Q dung hqa 6J kh.c 9iLt &?n ha giNa c.c thnh
&i(n trong & ngoi nOc cuEn /uPLn k` n?ng th#ch nghi
&?n ha cho nhGn &i(n TH- trung c.c nh, quanh ,!c
ti(u chung Xa ra -hn thUng "Wc 9iLt "Q khuPn kh#ch
6J h%- t.c
Gh# [ tu=n H6ng nh!n "i)n0 ]hiRu cng tP
chGu o c truPRn thng /u giN quan hL kiQu ;gia t'c &Oi
nhGn &i(n & thng "a ra ch "' tuPQn d!ng 6ut "i
X%i+tim+ +mp%o=m+nt.$ th:o " nhGn &i(n /, &iLc 6ut "i
U ,'t doanh nghiL-. ]hNng nhGn &i(n nP 6t gW- kh
kh?n khi chuPQn 6ang /, &iLc &Oi c.c cng tP -hAng
TGP$ nAi ngi quMn /0 khuPn kh#ch 6J n?ng "'ng trong
6_ d!ng /ao "'ng
H5 th]ng %@ng th2ng- Trong ,'t &i
nOc$ hiLu quM cng &iLc thng khng -hMi / cA 6U
ch#nh "Q th?ng cE- cng nhGn. Trung buc & ]hHt
pMn$ tuFi "i ,Oi / nhGn t quPt "+nh hng "u trong
26
8*Tamer #avus/il ad other, 9teratioal )usiess : 8trate/0,
"aa/emet ad the 1ew ;ealit0, Pearso Preti6e Hall 2008*
172
&iLc th?ng cE-. C &HP$ nhGn &i(n 6t "%c "fi ng' dJa tr(n
thG, ni(n ch) khng -hMi th:o kt quM cng &iLc. XiRu
nP 6t gGP kh kh?n khi /i(n doanh &Oi c.c cng tP nOc
ngoi$ &C -hong c.ch quMn /0 -hAng TGP /Bi / trM /Ang
th:o hiLu quM cng &iLc$ n(n nhGn &i(n thG, ni(n cao
cha ch[c "f "%c "fi ng' tAng >)ng.
G@ cWu tf chc cEa Hoanh nghi5p4 5.c cng
tP chGu o thng c , hCnh tF ch)c th:o kiQu quMn /0
tH- trung &Oi gi., "c / ngi n[, quPRn quPt "+nh ti
cao. ]g%c /Bi$ c.c cng P p[c u /Bi khuPn kh#ch trao
quPRn cho c.c nh quMn /0 cE- dOi$ tBo n(n cEu trYc -hGn
cE-. M hCnh no c\ng c u nh%c "iQ, ri(ng. 5Eu trYc
-hGn cE- "%c coi / #t t#nh quan /i(u & n?ng "'ng hAn.
]hng ng%c /Bi$ 9Bn c thQ gW- kh kh?n khi 9u'c ,'t
nh -hGn -hi thJc hiLn P(u cu cVa cng tP , & giao
hng "Yng hBn.
Ohong cch %nh :o4 jhong c.ch /fnh "Bo
ch+u Mnh hUng nhiRu cVa &?n ha. # d!$ U c.c nOc chGu
o$ nhGn &i(n thng ch "%i ngi quMn /0 "a ra nhNng
chs dn chi tit & ch#nh >.c &R cng &iLc -hMi /,$ trong
khi "$ ngi quMn /0 U c.c nOc u coa Kd /Bi "a ra
nhNng chs dn chung chung & khuPn kh#ch nhGn &i(n tJ
tC, c.ch hon thiLn. ]u 9Bn khng th#ch )ng /, &iLc
&Oi chs dn ti thiQu haP hoBt "'ng "'c /H-$ thC 9Bn c thQ
gW- kh kh?n khi /, &iLc U "GP.
]hHt pMn "%c coi / ,'t &# d! "iQn hCnh &R &ai trq
cVa &?n ha trong kinh doanh. ]u U -hAng TGP$ ;
kh.ch hng / &ua<xth: 5u6to,:r i6 Kingy$ thC U ]hHt pMn$
17*
;kh.ch hng / th%ng "< xth: 5u6to,:r i6 th: aody. pEt
c) khi no 9Oc &o c_a hng 9.n /} U ]hHt$ kh.ch hng
"Ru "%c nhng nhiLt cho ,Tng & "%c cM, An ri r#t
khi hK ri khui. TBi ,'t &i Trung tG, thAng ,Bi$ &o
/Yc 9[t "u ,U c_a$ ngi quMn /0 & nhGn &i(n cqn ")ng
thnh hng cYi cho kh.ch. ]u kh.ch hng -hMi >- hng
"%i 8 "iRu nP rEt #t khi >^P ra8 hK 6t nhHn "%c /i >in /Zi
chGn thnh tT nhGn &i(n c_a hng. 5.c doanh nghiL- ]hHt
pMn /un coi trKng thQ diLn cVa doanh nghiL-$ duP trC 6J
hqa h%- & quan hL tt cVa doanh nghiL- &Oi kh.ch hng
& c.c doanh nghiL- kh.c. 5.c gi. tr+ &?n ha quan trKng
nhEt cVa ngi ]hHt / truPRn thng$ 6J ki(n nhn$ 6J tn
trKng$ t#nh /+ch thiL-$ 6J chGn thnh$ 6J ch?, chs$ t#nh g[n
kt$ nhEt tr# trong nh, & tinh thn h%- t.c.
iLc "R cao d+ch &! kh.ch hng cVa ]hHt pMn >uEt
-h.t ch#nh tT nRn &?n ha ]hHt. TF ch)c tt$ chEt /%ng
6Mn -h^, hng "u$ & d+ch &! 6au 9.n hng ,u ,Jc
"%c coi / chCa kha thnh cng khi kinh doanh U ]hHt
pMn. ]gi ]hHt /un nhEn ,Bnh "n &iLc cung cE- d+ch
&! kh.ch hng tt nhEt. ]hNng ngi 9.n >: t U ]hHt
pMn /un cung cE- nhNng cung cE- d+ch &! 6_a chNa 9ao
gh, cM &iLc kwo >: "n & giao >: "im thH, ch# hK cqn gKi
"iLn "n tHn nh kh.ch hng "Q cho 9.n c.c >: ,Oi. 5.c
hfng ]i66an & ToPota cqn thng >uP(n tin hnh "iRu
tra kh.ch hng "Q ".nh gi. c.c cA 6U 9.n hng cVa hK.
Trong /{nh &Jc ngGn hng$ c.c nh nhGn hng thng giY-
kh.ch hng 9.n hoWc ,ua nh$ tC, c.c "Bi /0 9.n ,.P
,c$ cung cE- d+ch &! t &En thu$ hoWc / tC, ngi thu(
c.c c?n nh ,Oi. Ti > ta>i U ]hHt /un tranh thV thi
174
gian trau chut /Bi ,ui >: cVa ,Cnh & thng ":o g?ng
taP tr[ng. Tu "iLn "Yng gi "n tTng giGP.
]hHt pMn / ,'t "Et nOc nhu xdiLn t#ch chs
khoMng 9zng 5a/i7oniay$ nhng dGn 6 /Bi gn 9zng ,'t
n_a dGn 6 cVa coa Kd. 3f hi c ,Ht "' dGn 6 "ng &
thun nhEt "f thYc "^P 6J -h.t triQn cVa t#nh g[n kt &
/+ch thiL- trong &?n ha ]hHt pMn. Mi quan hL giNa
ngi &Oi ngi giY- ngi ]hHt tr.nh "%c ,Gu thun &
duP trC 6J hqa h%-. M't nhGn t th:n cht kh.c cVa &?n
ha ]hHt pMn / ;a,a:<$ tB, d+ch / ;-h! thu'c tCnh cM,
;. ,a: / ,'t -hn quan trKng trong &iLc nui dng
con c.i U ]hHt. Trong khi U -hAng TGP$ c.c 9 , dBP
con c.i hK -hMi tJ /H-$ thC U ]hHt pMn$ c.c 9 , /Bi /un
/, cho con c.i ,Cnh cM, thEP "%c ch: chU. 5.c hKc giM
tin rzng ch#nh ,a: c &ai trq chs "ng cho c.c -hMn
)ng cVa ngi /On trong >f h'i. Mi quan hL giNa nhNng
ngi tiRn 9i & hHu 9i c\ng tAng tJ nh ,a: , 8
con. iJ hiu thMo 8 k#nh trKng 9 , & nhNng ngi /On
tuFi 8 / nRn tMng cVa "Bo KhFng. ,a: & ,i quan hL
9 , 8 con c.i trong "Bo KhFng / cA 6U cho tEt cM c.c
,i quan hL kh.c U ]hHt pMn.
o /Yc 9[t "u ,Zi ngP /, &iLc$ nhiRu cng tP
c c.c cu'c hK- nh, "Q tBo dJng 6J hqa h%- & tinh thn
"hng "'i$ thH, ch# c.c nhGn &i(n cqn tH- thQ d!c cgng
nhau. iLc "o tBo nhGn &i(n ,Oi thng "%c thJc hiLn
trong tTng nh,. ]h, " "%c "o tBo cgng nhau$ "%c
".nh gi. chung & thG, ch# cqn 6ng chung. MZi nh, 6t
tC, ra c.c &En "R & cgng giMi quPt chYng. bu. trCnh "o
tBo "%c tin hnh rEt chi tit. 5.c cng tP "a ra c.c chs
171
dn c! thQ &R c.ch cho hui kh.ch hng$ G, "iLu "%c 6_
d!ng & c.ch >_ /0 c.c khiu nBi. 5.c c_a hng /un coi
trKng thng tin -hMn hhi cVa kh.ch hng. cK thng g_i
c.c 9Mn 9.o c.o chi tit &R c.c 6Mn -h^, /Zi "n nh 6Mn
>uEt & g_i trM /Bi c.c 6Mn -h^, " "Q nh 6Mn >uEt >:,
>wt k`. 5.c nh 6Mn >uEt & c.c nh cung cE- d+ch &! thit
k 6Mn -h^, cVa hK dJa tr(n kin ngh+ & -hMn hhi nhHn
"%c tT kh.ch hng.
TuP nhi(n$ nOc ]hHt c\ng "ang dn thaP "Fi.
]hHt pMn hiLn "Bi "ang &Hn hnh dn th:o c.c gi. tr+ hiLn
"Bi du nhH- tT 9(n ngoi. 5.c c_a hng giM, gi. th:o ,
hCnh cVa 5arr:7our$ ToP6 v i & a// Mart "ang 9[t "u
thaP th c.c trung tG, thAng ,Bi$ "Wc 9iLt "i &Oi giOi
tr}. Khi /Ja chKn giNa chEt /Ang d+ch &! & ,)c gi. thE-
nhEt c thQ$ ngi ]hHt ngP cng c >u hOng thua hiL-.
5Gu chuPLn &R thnh cng cVa Iar:nc: ku$ ,'t
9Bn tr} 6inh ra U Trung buc "f n(u 9Ht /(n t, quan
trKng cVa giao /u &?n ha trong thi "Bi ngP naP. TT khi
,U c_a cho c.c nh "u t nOc ngoi &o n?, 1e7e$ nRn
kinh t Trung buc "f -h.t triQn nhanh chng. Khi
Iar:nc: ku cqn / ,'t thiu ni(n &o nhNng n?, 1ee2$
cHu 6ng U Trung buc & ch)ng kin nhNng 6J "Fi thaP
kC diLu ". ]?, 1@ tuFi$ Iar:nc: "i du hKc U coa Kd.
p(n cBnh &iLc nZ /Jc hKc tH-$ cHu cqn t#ch cJc tha, gia
c.c chAng trCnh thJc tH- tBi nh ,.P U nhiRu nAi trong
nOc coa Kd & cM nOc ngoi nh M:>ico$ congkong$
Ma/aP6ia... qua " c d+- tC, hiQu th(, &R &?n ha tBi c.c
quc gia ". iau khi tt nghiL-$ Iar:nc: /, &iLc U cng
tP r:// &Oi t c.ch / ,'t nh, trUng k hoBch &R ,.P
17@
t#nh ]ot:9ook tBi nh ,.P 6Mn >uEt not:9ook cVa r:// tBi
j:nang$ Ma/aP6ia. Oi nhNng hiQu 9it &R cng &iLc kinh
doanh cVa r:// c "%c khi /, &iLc U coa Kd$ & khM
n?nng ngn ngN cgng &Oi k` n?ng giao ti- tt$ Iar:nc:
"f hon thnh >uEt 6[c nhiL, &! "%c giao & "%c c.c
/fnh "Bo cao cE- kh:n thUng.
iau khi /, trUng nh, k hoBch hAn ,'t n?,$
Iar:nc: chuPQn 6ang /, quMn /0 chAng trCnh /ogi6tic6
cho r:// a/o9a/ Iogi6tic6. I{nh &Jc cng &iLc cVa anh
"%c ,U r'ng hAn. o th.ng D n?, 222@$ Iar:nc:
"%c 9F nhiL, /, gi., "c cung )ng ton cu &o tuFi
24$ & trU thnh gi., "c cung )ng ton cu tr} nhEt cVa
r://. Ii khuP(n cVa Iar:nc: &R cng &iLc kinh doanh
quc t /4
8 ;Khi c rVi ro$ ti &ui &} "i ,Wt &Oi n. vo cMn
ngn ngN$ 6J kh.c 9iLt &R &?n ha$ & -hMi 6ng >a gia
"Cnh tEt cM "Ru thJc 6J kh kh?n. ]hng ngn ngN c thQ
cMi thiLn th:o thi gian$ & 9Bn c thQ nhanh chng ti-
thu &?n ha khi 6ng trong n. Ti qu:n &Oi &iLc 6ng ,'t
,Cnh rEt nhanh. ]goi hKc tH- U trong /O- hKc$ ti cqn /i:n
t!c hKc hui qua &iLc 6ng$ hKc tH-$ & /, &iLc U nOc
ngoi. ]hNng kin th)c nP 9Bn khng c c.ch no kh.c
hKc "%c. TT khi 6ng ,'t ,Cnh &o /Yc 1@ tuFi$ ti "f
/On hAn rEt nhiRu$ &R cM thQ chEt /n tr# tuL. io &Oi trOc
"GP$ 9GP gi ti "f tJ tin hAn &Oi 9Et c) c.i gC ,Cnh th:o
"uFi$ nh &o c.c kinh nghiL, quc t cVa ch#nh ti<.
]h tinh thn cu tin & 6n 6ang ti- nhHn c.i ,Oi$
Iar:nc: giM, "%c khoMng c.ch &R &?n ha "Q thnh
cng trong cng &iLc c\ng nh cu'c 6ng cVa ,Cnh.
177
[.[.VN HA QUC GIA1 VN HA NGH
NGHIy. V VN HA DOANH NGHIy.
MWc dg nhNng kh.c 9iLt trong &?n ha r rng c
Mnh hUng "n kinh doanh quc t$ nhng khng -hMi tEt
cM c.c kh kh?n trong kinh doanh "Ru >uEt -h.t tT 6J kh.c
9iLt trong &?n ha quc gia "%c. cCnh ..... cho thEP c *
/oBi &?n ha Mnh hUng "n ,Zi ngi. X / &?n ha
quc gia$ &?n ha nghR nghiL-$ & &?n ha doanh nghiL-.
I, &iLc hiLu quM trong nhNng &?n ha chhng chwo nP /
,'t th.ch th)c /On. nh hUng cVa &?n ha nghR nghiL-
& &?n ha doanh nghiL- cqn c >u hOng t?ng /(n khi
con ngi hqa nhH- &Oi cng &iLc & nAi /, "i5c X*+m
Hnh P-|.-
TrOc ht$ chYng ta hfP 9n &R cr]. cu ht
c.c cng tP "Ru c c.c hL thng &R c.c chu^n ,Jc$ gi. tr+$
niR, tin$ & c.ch )ng >_ kh.c &Oi c.c cng tP kh.c.
]hNng 6J kh.c 9iLt nP c\ng "Wc 9iLt nh &?n ha quc
gia &HP. # d! nh & coa Kd c chung ngn ngN & hL
thng kinh t. ]hng tT ,Zi nOc hai doanh nghiL- kh.c
nhau /Bi c &?n ha doanh nghiL- rEt kh.c nhau. ThG,
ni(n cVa cng tP & t#nh chEt 6Mn -h^, "Ru Mnh hUng "n
&?n ha cVa cng tP ". # d! nh$ 5ng tP 9Mo hiQ, /On
cVa nh I/oPd6 c ,'t &?n ha ,ang t#nh truPRn thng
& chH, thaP "Fi cqn irgin 8 cng tP cung cE- d+ch &! du
/+ch & G, nhBc cVa nh$ /Bi c &?n ha thJc nghiL, &
a th_ th.ch.
17D
HTn -.c: M&i @iVn + 7i# 0Jn ?# $%&' 7i#1 VH
n7N n7i+U 0= VH !"#n n7i+U
VN HO T
NC
VN HO NGH NGHIP
Quc tch
)*n t+c
,i-i tnh
#.n gio
#h/ ch( 01 h+i
#2ng l-p 31 h+i
H thng ,io 45c
H6c thut
7inh 4oanh
Ng*n h8ng
79 thut
:p tr;nh 4$=c
Qu*n ?+i
/gun0 Gu%tu'a% Zn"i'onm+nt o int+'nationa%
Jusin+ss> o
'H
+Hition> F+'pst'a> Va"iH- Gop='ight ,qq,
]hNng /O- &?n ha " cqn "Wt c.c nh quMn /0
trOc ,'t kh kh?n nNa / >.c "inh hnh &i no ch+u Mnh
hUng cVa &?n ha quc gia haP &?n ha nghR nghiL- &
cr] nhNng nOc c &?n ha doanh nghiL- ,Bnh$
rEt kh "Q tC, ra "Gu / nAi 9[t "u cVa &?n ha doanh
nghiL- & kt thYc cVa &?n ha quc gia. # d! "i &Oi
cng tP Ir:a/$ rEt kh "Q -hGn "+nh -hB, &i &?n ha
17e
@An ho
4oanh
nghip
Nhng s ho nhp x h !"n # $%n &' !&ong ()( *+
(on ng,+
doanh nghiL- & &?n ha quc gia Mnh hUng tOi hfng
coa Kd -h^, cVa jh.- nP. ]gi jh.- rEt c kinh
nghiL, trong ngnh cng nhiL- thi trang & coa Kd
-h^,$ nhng Ir:a/ /Bi / doanh nghiL- ton cu &
"%c "iRu hnh 9Ui c.c nh quMn /0 tr(n kh[- thQ giOi.
nh hUng cVa hK cgng &Oi khM n?ng ti- nhHn &?n ha
th giOi "f hCnh thnh n(n ,'t Ir:a/ rEt ri(ng trong &?n
ha -h.-. # &HP$ trong kinh doanh quc t$ khng thQ quP
tEt cM 6J kh.c 9iLt trong kinh doanh cho &?n ha quc gia.
[.b. CmCH TI. ChN VN HA
5.c hKc giM "f "a ra nhiRu c.ch ti- cHn "Q nghi(n
c)u &ai trq cVa &?n ha trong kinh doanh quc t. Trong
,!c nP$ chYng ta 6t tC, hiQu * c.ch ti- cHn4 c.ch ti-
cHn th:o ^n d! &?n ha$ th:o khun ,u & th:o thnh
ngN.
3.*.1. bn 'c N_n hPa (Cutural T)ta3hor"9
M. aannon
27
"f "a ra ,'t 6J -hGn t#ch rEt r
rng &R &ai trq cVa ^n d! trong "+nh hOng &?n ha. n
d! &?n ha / ,'t truPRn thng haP ,'t thQ ch "Wc 9iLt
g[n kt ,Bnh ,t &Oi ,'t >f h'i c! thQ. ]h 9Bn thEP
trong -hn "u$ "Eu 9q / ,'t ^n d! &?n ha cVa ngi
TGP pan ]ha. n d! &?n ha / chs dn cn thit "Q 6uP
"o.n th.i "'$ gi. tr+ & hnh &i cVa ,'t c. nhGn.
# d!$ 9ng ". coa Kd c thQ "%c coi / ^n d!
&?n ha cho c.c t#n ngng "Wc 9iLt U coa Kd. ituga
Th!P XiQn x/Ru hoWc nh ,ga hy / ,'t -hw- ^n d! &?n
27
"*'* 5ao ad .sso6iates, <derstadi/ 5lo&al #ultures=
"eta$hori6al 'oure0 throu/h 17 6outries, 8a/e 1994
1D2
ha cVa tCnh P(u thi(n nhi(n & khao kh.t tJ kh~ng "+nh
,Cnh cVa ngi Th!P XiQn. ]hNng &# d! kh.c cVa ^n d!
&?n ha nh khu &n cVa ngi ]hHt pMn xnAi P(n t{nhy$
qu.n c -h( xco77::hou6:y cVa ngi ThF ]h{ Kd xnAi
giao /uy$ Ki99ut cVa ngi I6ar:/ xt#nh c'ng "hngy$ &
,n "Eu 9q cVa ngi TGP 9an ]ha xnghi /ny. prai/$ c
1 ^n d! / +ito haP +itinho J'asi%+i'o c ngh{a / khM
n?ng "i ,Wt &Oi th.ch th)c cVa cu'c 6ng hng ngP
9zng c.ch giMi quPt c.c &En "R ,'t c.ch 6.ng tBo haP /i
kwo "%c c.c quan ch)c quan /i(u cVa "Et nOc. prai/$
&iLc /i kwo$ n+nh 9%$ " "u khng nhEt thit "%c >:, /
ti(u cJc$ 9Ui &C ,Zi ngi "Ru 6_ d!ng chYng "Q tin hnh
cng &iLc /, ?n.
3.*.2. dhu>n !eu (t)r)oty3)"
Khun ,u / nhNng "iRu kh.i qu.t &R ,'t nh,
ngi c thQ thJc t hoWc khng$ thng / hAi cng
"iLu. M't &# d! / h'i ch)ng ,anana xh'i ch)ng ngP ,ai
8 to,orro 6Pndro,:y / quan ni(, , ngi coa Kd
Iatinh haP "a ra "Q trC hofn cng &iLc. Xi &Oi ,'t
ngi coa Kd Iatinh$ ,anana c ngh{a / tAng /ai khng
ch[c ch[n. roanh nhGn c thQ rEt &ui /qng ca, kt kinh
doanh nhng khng thJc hiLn &C khng ai 9it tAng /ai 6t
>^P ra &iLc gC it c nhiRu 6J kiLn ngoi t, kiQ, 6o.t c
thQ >^P ra$ &HP tBi 6ao /Bi -hMi /o ngh{ &R ,'t /i h)a
3:, >wt &?n ha th:o khun ,u thng khng
ch#nh >.c & dn dn "n c.c kt /uHn 6ai /Bc. TuP &HP$ dg
& tCnh haP hNu 0$ gn nh tEt cM ,Ki ngi "Ru 6_ d!ng
c.ch nP$ &C "GP / c.ch th)c dn dng "Q nhHn >wt tCnh
1D1
hCnh & con ngi. # d! 6au "GP / c.c quan niL, -hF
9in &R ngi 6ng U coa Kd 4
caP tranh /uHn & n?ng nF$ kh.c &Oi ngi
]hHt 9Mn / nhNng ngi th#ch n hqa & khi(, nhng.
5hY trKng tJ do c. nhGn$ kh.c &Oi ngi
Trung buc / nhNng ngi th#ch 6ng tH- thQ.
ThoMi ,.i & khng th:o th) 9Hc$ kh.c &Oi
ngi n X' / nhNng ngi tin rzng nhNng ngi c
ch)c &! cn "%c k#nh trKng.
a th_ th.ch & chE- nhHn rVi ro$ kh.c &Oi
ngi vH- 3( Yt / nhNng ngi c >u hOng 9Mo thV$
dgng nhNng c.ch th)c c\ "Q giM quPt cng &iLc.
Th~ng th[n & quan tG, "n /%i #ch trOc
,[t$ kh.c &Oi ngi coa Kd Iatinh / nhNng ngi /un
dnh thi gian "Q giao du & tC, hiQu c.c "i t.c kinh
doanh.
Khun ,u &?n ha c thQ coi / c.ch dn dng nhEt
"Q >:, >wt &?n ha nhng chYng ta cn /u 0 "Q tr.nh /B,
d!ng n.
3.*.3. =hJnh ngR (i'io!"
Thnh ngN / ,'t nh, tT c "+nh , 0 ngh{a thHt
6J hon ton kh.c 6o &Oi ngh{a ":n cVa cGu. pBn khng
thQ hiQu "%c ngh{a cVa ,'t thnh ngN nu chs 9it ngh{a
cVa tTng tT "An /} trong cGu. 5.c thnh ngN thn tBi trong
hu ht ,Ki nRn &?n ho.. 5on ngi thng 6_ d!ng
chYng nh / ,'t c.ch ng[n gKn "Q thQ hiLn ,'t &En "R
1D2
/On hAn. # d! nh ;trMi thM, "u< / c.ch ni "Q thQ hiLn
6J nhiLt /iLt cho ,Tng ,'t &+ kh.ch$ trong thJc t khng
c c.i thM, no "%c 6_ d!ng U "GP cM. ]gi ta 6t hiQu
6ai thnh ngN nP khi d+ch n th:o ngh{a ":n. TGP pan
]ha$ c!, tT ;no :6t. :/ horno -ara 9o/o6< c ngh{a ":n /
;cha c /q "Q nOng 9.nh< nhng 0 ngh{a thJc t /Bi /
;cha "Yng /Yc<. ]hHt$ ngh{a ":n cVa c!, tT ;u,a ga
au< / ;nhNng con ngJa cVa chYng ti gW- nhau< nhng 0
ngh{a thHt 6J / ;chYng ti 6ng ho thuHn &Oi nhau<. 5.c
thnh ngN thng 6_ d!ng -hw- ^n d! & -hw- chu^n ho.
& c.c nh quMn /# c thQ nghi(n c)u c.c thnh ngN cVa
c.c quc gia "Q c "%c 6J hiQu 9it 6Gu hAn &R c.c gi. tr+
&?n ho.. pMng... ,inh hoB ,'t 6 c.ch dinn "Bt thQ hiLn
c.c nwt &?n ho. cVa ,'t 6 nOc kh.c nhau.
QEng 2.@ 9 C5c thJnh ngR t/2ng tr/ng cho c5c
gi5 tr. N_n ho5
fuc gia =hJnh ngR` tcc ngR gi5 tr. Mn
]hHt pMn ;5.i "inh nh ra 6t 9+ "ng
>ung<
iJ tuGn th:o
nh,
u6tra/ia &
]:
:a/and
;5GP anh tYc qu. cao 6t 9+
c[t< xchs tr#ch ,'t ngi 9+
>:, / ki(u ngBo$ th#ch 6J
chY 0$ hoWc thiu tJ trKngy
5hV ngh{a
quGn 9Cnh
Th!P XiQn
& c.c nOc
icandina&i
tant+%o"+nw haP ;IuHt
ant:<. ;XTng ngh{ 9Bn "Wc
9iLt haP giui giang hAn
chYng ti<
T#nh khi(, tn
1D*
cn buc ;cF cht "Q da$ ngi ta
cht "Q ting.<
ranh dJ
ThF ]h{ Kd ;Thw- tt khng gs< iJ ch?, chs
M` ;5.i kh / c.i khn< iJ /inh "'ng$
th.o &.t
Th.i Ian ;Th:o ngi gi$ >a "%c
ch<
iJ thng th.i
/gun 0 1-Fam+' Ga"usgi% anH oth+'> Int+'nationa%
Jusin+ss K 1t'at+g=> Lanag+m+nt anH th+ /+M N+a%it=>
O+a'son O'+ntic+ Ha%% PQQR-
3.*.Th= &i NgHSjN Ckl =Sjl QSml Zn ZoN
Hpq
TT "u th kS th) 22 "n naP$ c rEt nhiRu nh
nghi(n c)u "f tC, hiQu &R nhNng kh#a cBnh &?n ha trong
kinh doanh ni chung & kinh doanh quc t ni ri(ng.
rAi "GP / ,'t 6 nghi(n c)u ti(u 9iQu nhEt4
3.*.1.fuan i]! N_n ho5 nghro ngR cEnh NJ giJu
ngR cEnh ca Hall
]h nhGn chVng hKc nFi ting dard T.ca// "f
chia &?n ho. thnh hai /oBi4 ?n ha ;ngho ngN cMnh<
x/o cont:>t cu/tur:y & &?n ha ;giu ngN cMnh; xhigh
cont:>t cu/tur:y. 5.ch dinn "Bt trong &?n ho. ngho ngN
cMnh thng ch#nh >.c$ "Wc 9iLt nhEn ,Bnh &o c.c ngn
tT trong cGu ni. 5.c quc gia c &?n ho. ngho ngN cMnh
thng / c.c nOc U p[c u & p[c coa Kd$ chY trKng
truPRn tMi thng "iL- 9zng /i ni. nhNng nOc nP$
1D4
ch)c n?ng chV Pu cVa /i ni / "Q thQ hiLn quan "iQ, &
t tUng cVa ngi no " cng r rng$ /gic & thuPt
-h!c cng tt. ]hNng ngi nP 6_ d!ng /i giao ti- trJc
ti- & r rng$ th~ng ngh{a. # d!$ trong khi ", -h.n
ngi coa Kd thng "i th~ng &o &En "R$ khng ni
quanh co /qng &qng. ?n ho. ngho ngN cMnh thng coi
trKng 6J hiQu 9it & hnh "'ng c! thQ$ giY- c.c cu'c ",
-h.n "Bt hiLu quM nhEt c thQ. ]hNng nRn &?n ho. nP haP
dgng c.c giao ko c! thQ$ h%- -h.- "Q k# kt c.c thoM
thuHn.
]g%c /Bi$ c.c nRn &?n ho. giu ngN cMnh nh
]hHt pMn & Trung buc chY trKng "n nhNng thng "iL-
khng thQ hiLn 9zng /i ni & coi giao ti- / ,'t c.ch "Q
t?ng ,i quan hL ho h%-. cK th#ch c.ch giao ti- gi.n
ti- & giN thQ diLn$ trong " -hMi thQ hiLn "%c 6J tn
trKng & quan tG, /n nhau. cK thng chY 0 "Q khng
/, ngi kh.c cM, thEP 9i ri hoWc 9+ >Yc -hB,. XiRu
nP /0 giMi tBi 6ao ngi ]hHt khng th#ch ni ;khng< khi
hK ,un thQ hiLn 6J khng "hng 0. cK th#ch c.ch trM /i
,A hh hAn$ nh ; &En "R / kh.c cA<. c.c nOc o Xng$
thQ hiLn 6J ,Et ki(n nhn$ ch.n nMn$ kh ch+u haP 9Jc t)c
thng khng tBo "%c 6J thiLn cM, & 9+ coi / & /n.
5.c nOc 5hGu o thng c >u hOng 6_ d!ng c.ch ni
giM, ni tr.nh$ c\ng nh con ngi U "GP thng haP chY
0 "n 9i cMnh cgng c.c ngn ngN hCnh thQ. # d!4 nu
tha, dJ ,'t 9Na ?n tra "Q kinh doanh U TokPo$ ng chV
6t / ngi trng c tuFi & nghi ri(ng U &+ tr# >a nhEt tT
/i &o cVa c?n -hqng. ]hHt$ cE- tr(n thng "%c 9
tr# nghi U nhNng &+ tr# u ti(n nh &HP "Q thQ hiLn 6J tn
1D1
trKng. XQ "Bt "%c thnh cng U chGu o$ "iRu quan trKng
/ c.c nh /fnh "Bo -hMi n[, 9[t "%c c.c dEu hiLu -hi
ngn ngN & c.c ngn ngN hCnh thQ kh.c. 5.c cu'c ",
-h.n nAi "GP thng dinn ra chH, & ,ang t#nh nghi th)c$
c.c thoM thuHn "Ru /EP 6J tin tUng /, nRn tMng.
5ng trCnh nghi(n c)u cVa ca// c t, quan trKng
,ang t#nh c.ch tGn &C hiLn naP th giOi "ang ditn ra 6J
9gng nF trong c.c ,i quan hL kinh doanh giNa Xng o
& c.c khu &Jc kh.c cVa th giOi. TuP &HP$ quan niL, &R
;&?n ho. ngho ngN cMnh< & ;&?n ho. giu ngN cMnh<
&n "ng &ai trq quan trKng trong giao ti- giNa nhNng
ngi ni chung ,'t th) ting. # d! nh c.c nh /fnh
"Bo ngi nh thng -hn nn rzng c.c 9i thuPt trCnh
cVa c.c nh /fnh "Bo ngi coa Kd qu. chi tit. MKi th)
"Ru "%c trCnh 9P$ thH, ch# ngaP cM khi &En "R "f qu. r
rng.x3:, cCnh 2.@y
3.4.2. Nghin c6u N+ N_n ho5 quc gia ca HoUt)')
a::rt co76t:d:$ nh nhGn chVng hKc nFi ting
ngi c Ian$ "f tin hnh ,'t trong nhNng nghi(n c)u
"u ti(n dJa tr(n quan 6.t thJc nghiL, &R c.c "Wc "iQ,
&?n ho. quc gia. Trong qu. trCnh tuPQn d!ng nhGn &i(n
cho IpM$ ng "f c "iRu kiLn thu thH- dN /iLu &R c.c gi.
tr+ "Bo ")c & c.c quan "iQ, tT 11@$222 nhGn &i(n cVa tH-
"on IpM$ nhNng ngi c quc t+ch$ tuFi t.c & giOi t#nh
kh.c nhau. co76t:d: "f tin hnh hai cu'c khMo 6.t &o
n?, 1e@D & 1e72. Kt quM "iRu tra "f giY- ng "a ra
9n kh#a cBnh xdi,:n6iony cVa &?n ho. quc gia. 5hYng ta
6t nghi(n c)u &R -hn nP 6au "GP.
1D@
Hnh 2.@.9 fuan ni7! N_n ho5 giJu ngR cEnh NJ
nghro ngR cEnh ca Hall
High Context
u ti!n "#$ %&ng '(ng tin v)i m*i
ng+i,
-h.ng mi /uan h c nh#n v
0& tn nhim 12c 1nh gi cao,
3(ng tin ' $4u t ti!n /u$4t 15
1t 14n tho6 thu7n,
8m 9hn ch7m v 1:$ 1 nghi
th;c,
Low Context
u ti!n vic <inh %oanh,
Ti chu$!n m=n v cch tr>nh b$
12c 1nh gi cao,
?29 1@ng chi ti4tA h29 9h9 '
$4u t ti!n /u$4t 15 1t 14n tho6
thu7n,
Qu tr>nh 1m 9hn cB hiu 0uCt
cao nhCt cB th5,
Trung Quc
Hn Quc
Nht Bn
Vit Nam
rp
T Ban Nha
!ta"ia
#nh
B$c %&
'can(ina)i
Thu* '+
,-c
=Dnh c5 nh(ns tDnh t83 th]
T#nh c. nhGn & t#nh tH- thQ c ngh{a / &?n ha "
".nh gi. ,'t c. thQ th:o c. nhGn ngi " haP th:o &iLc
1D7
anh ta thu'c nh, ngi no xr4 thnh -hn gia "Cnh$
nghR nghiL-y. Trong c.c >f h'i th:o chV ngh{a c. nhGn$
,i quan hL giNa con ngi tAng "i /ung /}o$ ,Zi ngi
c >u hOng chs quan tG, "n /%i #ch cVa 9Mn thGn ,Cnh.
]hNng >f h'i nP a th#ch t#nh c. nhGn hAn 6J "on kt
tH- thQ. 5Bnh tranh / ti(u chu^n & ai cBnh tranh tt nhEt
6t ginh "%c -hn thUng. u6tra/ia$ 5anada$ &Ang
quc nh & coa Kd / nhNng "Et nOc th:o chV ngh{a c.
nhGn. ]g%c /Bi$ trong c.c >f h'i th:o chV ngh{a tH- thQ$
,i quan hL giNa c.c c. nhGn "ng &ai trq quan trKng hAn
trong 0 ,un c. nhGn. coBt "'ng kinh doanh "%c tin
hnh dJa tr(n cA 6U /, &iLc nh, trong " 0 kin tH- thQ
/un "%c coi trKng. TH- thQ / quan trKng hAn tEt cM$ &C
cA 9Mn$ cu'c 6ng / ,'t ,i quan hL h%- t.c. iJ "on
kt & "hng tCnh giY- giN &Nng ,i quan hL ho h%- trong
tH- thQ. Trung buc$ jana,a & cn buc / nhNng &# d!
ti(u 9iQu cho ,'t >f h'i th:o chV ngh{a tH- thQ.
dhoEng c5ch quy+n l<c (Vot)r 'itanc)"
KhoMng c.ch quPRn /Jc / tT "Q ,i(u tM c.ch ,'t
>f h'i )ng >_ &Oi 6J 9Et 9Cnh "~ng &R quPRn /Jc giNa con
ngi trong >f h'i. M't >f h'i c 6J ch(nh /Lch &R quPRn
/Jc /On c ngh{a / ,)c "' 9Et 9Cnh "~ng tAng "i cao
& /un t?ng /(n th:o thi gian. TBi c.c quc gia nP$ c
khoMng c.ch rEt /On giNa nhNng ngi c quPRn /Jc &
nhNng ngi thE- cF 9w hKng. auat:,a/a$ Ma/aP6ia$
jhi/i--in & ,'t &i nOc Trung Xng / c.c quc gia
"iQn hCnh &R khoMng c.ch quPRn /Jc /On. ]g%c /Bi$ trong
c.c >f h'i &Oi khoMng c.ch quPRn /Jc thE-$ 6J ch(nh /Lch
giNa k} ,Bnh & k} Pu rEt nhu. # d!$ U c.c nOc
1DD
icandina&ia nh Xan MBch & Thu XiQn$ c.c ch#nh -hV
>GP dJng hL thng thu & -hYc /%i >f h'i nhz, "M, 9Mo
"Et nOc cVa hK giN "%c 6J 9Cnh "~ng tAng "i trong
thu nhH- & quPRn /Jc. coa Kd / "Et nOc c khoMng
c.ch &R quPRn /Jc tAng "i thE-.
iJ -hGn cE- >f h'i x6ocia/ 6trati7icationy / Pu t
c Mnh hUng "n khoMng c.ch quPRn /Jc. ]hHt$ hu ht
tEt cM ,Ki ngi thu'c tng /O- trung /u$ trong khi " U
n X'$ "~ng cE- tr(n n[, hu ht quPRn kiQ, 6o.t "i
&Oi &iLc ra quPt "+nh & 6)c ,ua. Trong c.c cng tP$ ,)c
"' -hGn tng quMn /0 & chuP(n quPRn trong /fnh "Bo 6t
quPt "+nh khoMng c.ch quPRn /Jc. Trong c.c doanh
nghiL-$ 6J ch(nh /Lch /On &R quPRn /Jc cgng c.ch quMn /0
chuP(n quPRn /, cho quPRn /Jc tG- trung &o c.c nh
/fnh "Bo cE- cao & nhGn &i(n khng c quPRn tJ quPt.
5qn trong c.c cng tP c ch(nh /Lch &R quPRn /Jc thE-$
nhNng nh quMn /0 & nhGn &i(n cVa hK thng 9Cnh "~ng
hAn$ h%- t.c &Oi nhau nhiRu hAn "Q "Bt "%c ,!c ti(u cVa
cng tP.
T6c ) ngi ri ro (lnc)rtainty
qNoi'anc)"
ngBi rVi ro thQ hiLn chTng ,Jc , con ngi c
thQ chE- nhHn rVi ro & 6J khng ch[c ch[n trong cu'c
6ng cVa hK. Trong >f h'i c ,)c "' : ngBi rVi ro cao$
con ngi thng thit /H- n(n c.c tF ch)c "Q ti thiQu
ho. rVi ro & "M, 9Mo an ton ti ch#nh. 5.c cng tP tH-
trung tBo ra &iLc /, Fn "+nh & thit /H- c.c quP "+nh "Q
"iRu chsnh c.c hoBt "'ng cVa nhGn &i(n c\ng nh ti thiQu
1De
ho. 6J khng ,inh 9Bch. 5.c nh /fnh "Bo thng -hMi
,Et nhiRu thi gian "Q ra quPt "+nh &C -hMi >:, >wt ht
,Ki khM n?ng >MP ra rVi ro. ps$ jh.- & ]hHt pMn /
nhNng nOc c ,)c "' : ngBi rVi ro tAng "i cao. ]hNng
>f h'i c ,)c "' : ngBi rVi ro thE- thng giY- c.c thnh
&i(n /, qu:n & chE- nhHn 6J khng ch[c ch[n. 5.c nh
quMn /0 rEt nhanh nhBP & tAng "i thoMi ,.i khi chE-
nhHn rVi ro n(n hK ra quPt "+nh kh. nhanh. 5on ngi
chE- nhHn cu'c 6ng ,Zi ngP >MP "n & /, &iLc 9Cnh
thng &C hK khng /o /[ng &R tAng /ai. cK c >u hng
dung ho "%c c.c hnh "'ng & quan "iQ, kh.c 9iLt 6o
&Oi 9Mn thGn hK &C hK khng cM, thEP 6% 6Lt. n X'$
Ir:/and$ a,aica & coa Kd / nhNng &# d! ti(u 9iQu nhEt
cho c.c quc gia c ,)c "' : ngBi rVi ro thE-.
Na! tDnhsnR tDnh(Taculinitysu)!ininity"
]a, t#nh= ]N t#nh / kh.i niL, chs ,'t "+nh hOng
cVa >f h'i dJa tr(n gi. tr+ cVa na, t#nh & nN t#nh. 5.c
nRn &?n ho. na, t#nh c >u hOng coi trKng cBnh tranh$
6J quPt "o.n$ tha, &Kng$ & 6J t#ch /u` cVa cMi. 3f h'i
"%c tBo n(n 9Ui nhNng ngi "n ng & -h! nN quPt
"o.n$ chY trKng "n 6J nghiL-$ ki, tiRn & hu nh
khng quan tG, "n nhNng th) kh.c. 5 thQ kQ "n c.c &#
d! "iQn hCnh / u6tra/ia$ ]hHt pMn. coa Kd c\ng / ,'t
"Et nOc c na, t#nh tAng "i cao. 5.c nRn &?n ho. ni
ting TGP pan ]ha c\ng kh. na, t#nh & thQ hiLn 6J 6aP
,( /ao "'ng$ 6J t.o 9Bo & cBnh tranh. Trong kinh doanh$
t#nh chEt na, t#nh thQ hiLn U 6J th#ch hnh "'ng$ tJ tin$
n?ng "'ng. ]g%c /Bi$ trong c.c nRn &?n ho. nN t#nh$ nh
U c.c nOc icandina&ia$ cM ]a, giOi & ]N giOi "Ru chY
1e2
trKng &o &iLc duP trC &ai trq$ 6J -h! thu'c /n nhau &
quan tG, "n nhNng ngi kw, ,aP ,[n hAn. cL thng
-hYc /%i -h.t triQn cao & nh nOc thng c ch "' tr%
cE- cho gi.o d!c.
dhDa cnh th6 n_!9 K.nh h/Hng ngvn
hn NJ 'Ji hn (:ong t)r! N)ru &hort t)r!
Xri)ntation".
pn kh#a cBnh "+nh hOng &?n ho. , co76t:d: "R
>uEt -h#a tr(n "f & "ang "%c chE- nhHn r'ng rfi. 5hYng
/ ,'t cng c! giY- chYng ta hiQu "%c 6J kh.c 9iLt &R
&?n ho. & / ,'t cA 6U "Q -hGn /oBi &?n ha quc gia.
vEt nhiRu nghi(n c)u thJc nghiL, c\ng "f tC, ra nhNng
,i quan hL giNa 9n "+nh hOng &?n ho. & "+a /#$ cho
thEP rzng c.c nOc c thQ ging nhau xc 6J tAng "hng
&?n ho.y hoWc khng ging nhau xc khoMng c.ch &?n
ho.y &R ,'t trong 9n "+nh hOng ".
TuP &HP$ nghi(n c)u cVa co76t:d: &n c ,'t 6
hBn ch. Th) nhEt$ nh "f /u 0$ cng trCnh nghi(n c)u
nP dJa tr(n c.c dN /iLu thu thH- "%c trong khoMng thi
gian tT n?, 1e@D "n n?, 1e72. TT " "n naP nhiRu th)
"f thaP "Fi$ 9ao gh, tin trCnh ton cu ho. /i(n ti-$ 6J
-h.t triQn cVa c.c -hAng tiLn truPRn thng >uP(n quc
gia$ tin 9' cng nghL & &ai trq cVa -h! nN trong /Jc
/%ng /ao "'ng. 5ng trCnh nP "f khng thQ /0 giMi "%c
6J h'i t! c.c gi. tr+ &?n ha "f >uEt hiLn trong 6ut &i
thH- ks qua. Th) hai$ nhNng -h.t hiLn cVa co76t:d: "Ru
dJa tr(n 0 kin cVa nhNng nhGn &i(n cVa ,'t cng tP "An
/} 8 cng tP IpM l trong ,'t ngnh cng nghiL- "An /}$
1e1
do " rEt kh "Q kh.i qu.t ho. &En "R. Th) 9a$ ng "f 6_
d!ng 9Mng cGu hui "Q thu thH- dN /iLu$ -hAng -h.- nP
khng hiLu quM khi "iRu tra ,'t 6 &En "R 6Gu >a >ung
quanh -hAng diLn &?n ho.. 5ui cgng$ co76t:d: &n
khng n[, 9[t "%c tEt cM c.c kh#a cBnh tiR, ^n cVa &?n
ho..
XQ -hMn )ng /Bi &Oi -h( -h.n cui cgng nP$
co76t:d: cui cgng "f 9F 6ung kh#a cBnh th) n?, &o
nghi(n c)u cVa ,Cnh4 "+nh hOng di hBn hoWc ng[n hBn.
Kh#a cBnh nP thQ hiLn ,)c "' U " con ngi & c.c tF
ch)c trC hofn 6J thoM ,fn "Q "Bt "%c thnh cng trong
di hBn. XiRu " c ngh{a / c.c doanh nghiL- & con
ngi trong c.c nRn &?n ho. "+nh hng di hBn c >u
hOng nhCn &R /Gu di khi /H- k hoBch & cu'c 6ng. cK
chY trKng "n khoMng thi gian trong nhiRu n?, & nhiRu
thH- ks. Kh#a cBnh di hBn "%c thQ hiLn r nhEt trong c.c
gi. tr+ "Bo ")c cVa ngi chGu o l c.c "+nh hOng &?n
ho. truPRn thng cVa ,'t 6 nOc chGu o$ 9ao gh, Trung
buc$ ]hHt pMn & iinga-or:. M't -hn$ nhNng gi. tr+
nP dJa tr(n c.c hKc thuPt cVa trit gia nFi ting cVa
Trung buc / KhFng T_. ng 6ng &o khoMng n?, 122
trOc cng nguP(n. ]goi "+nh hOng di hBn$ KhFng T_
c\ng t.n thnh c.c gi. tr+ &?n ho. kh.c , cho "n 9GP
gi c.c gi. tr+ " &n / nRn tMng cho nhiRu nRn &?n ho.
cVa chGu o. ]hNng gi. tr+ " 9ao gh, t#nh kS /uHt$ 6J
trung thnh$ 6J 6i(ng n?ng$ quan tG, "n gi.o d!c$ 6J tn
trKng gia "Cnh$ chY trKng "on kt c'ng "hng & kiQ, 6o.t
ha, ,un c. nhGn. 5.c hKc giM thng cng nhHn c.c gi.
tr+ nP / "iRu /, n(n 6J kC diLu cVa o Xng$ /, n(n tc
1e2
"' t?ng trUng kinh t ".ng kQ & qu. trCnh hiLn "Bi ho.
cVa c.c nOc Xng o trong 6ut &i thH- ks qua. ]g%c
/Bi$ coa Kd & hu ht c.c nOc -hAng TGP "Ru chY
trKng "n "+nh hOng ng[n hBn. 5hYng ta chs n(n coi cng
trCnh nghi(n c)u cVa co76t:d: nh / ,'t chs dn kh.i
qu.t$ n hNu #ch trong &iLc giY- chYng ta c "%c 6J hiQu
9it 6Gu hAn trong h%- t.c$ giao /u >uP(n quc gia &Oi
c.c "i t.c kinh doanh$ kh.ch hng nOc ngoi
[.c. NHxNG THNH .HN QUAN T{NG
CA VN HA
]hCn chung$ &?n ho. c t., Pu t cEu thnh cA 9Mn
/4
8 ]gn ngN$ 9ao gh, ngn ngN c /i & ngn ngN
khng /i.
8 Tn gi.o
8 5.c gi. tr+ & th.i "'
8 jhong t!c tH- qu.n & thi qu:n
8 Xi 6ng &Ht chEt
8 ]ghL thuHt
8 ai.o d!c
W CBu trac #$ hi
rJa tr(n t., Pu t cEu thnh cVa &?n ho.$ ta c
thQ thEP &?n ho. 9ao gh, cM nhNng Pu t &Ht chEt xnh
hng ho.$ cng c! /ao "'ngy & c.c Pu t -hi &Ht chEt
xnh tn gi.o$ c.c gi. tr+...y. nhNng ,)c "' kh.c nhau$
c.c Pu t nP "Ru c Mnh hUng rEt /On "n ,Ki /{nh &Jc
1e*
trong "i 6ng >f h'i cVa con ngi$ c\ng nh hoBt "'ng
kinh doanh cVa doanh nghiL-. XiRu nP 6t "%c -hGn t#ch
r trong ,!c 1.2 xtrang *@y.
8 Ng>n ngR9
]gn ngN / ,'t Pu t ht 6)c quan trKng cVa &?n
ho.. ]gn ngN "%c coi / tE, gAng "Q -hMn .nh &?n
ho.. 5h#nh nh ngn ngN , con ngi ,Oi c thQ >GP
dJng & duP trC &?n ho. cVa ,Cnh. iU d{ nh &HP / &C &?n
ho. "%c duP trC nh truPRn thng$ , cA ch truPRn
thng hoBt "'ng "%c / nh c ngn ngN /, cng c! /u
trN & truPRn "Bt thng tin. Th:o I.hit:$ t 9o / cA 6U
cVa ,Ki qu. trCnh 6ng$ cqn ngn ngN / c'i nguhn cVa
ton 9' hnh &i & &?n ,inh cVa /oi ngi.
]gn ngN cqn giY- chYng ta tBo dJng ,'t nhHn
th)c &R th giOi. ]gn ngN cVa ,'t quc gia c thQ hOng
6J chY 0 cVa c.c thnh &i(n &o ,'t 6 "Wc trng nhEt
"+nh cVa th giOi. M't ,inh hoB r rng cho hiLn t%ng
nP / hu ht c.c ngn ngN chGu u chs c ,'t tT &R
tuPt$ nhng ngn ngN cVa ngi 6ki,o /Bi khng c
,'t thuHt ngN chung &R tuPt. ThaP &o "$ hK c tOi 24
tT , tM c.c trBng th.i kh.c nhau cVa tuPt xch~ng hBn
nh tuPt 9't$ tuPt rAi$ tuPt Ot...y$ 9Ui &C &iLc -hGn 9iLt
c.c dBng tuPt rEt quan trKng &Oi "i 6ng cVa ngi
6ki,o. caP trong ting nh chs c 1 tT 6un "Q chs n[ng$
nhng trong tT "iQn IBc iLt c tOi 1D tT chs c.c 6[c th.i
n[ng kh.c nhau nh n[ng qu.i$ n[ng 6O,$ n[ng >i(n
khoai...$ &C &iLc ,i(u tM ch#nh >.c c.c ,)c "' n[ng kh.c
nhau rEt quan trKng cho nng nghiL- U iLt ]a,.
1e4
C ngn ngN hCnh thnh n(n c.ch con ngi nhHn
th)c &R th giOi n(n n c\ng c t.c d!ng "+nh hCnh "Wc
"iQ, &?n ho.. nhNng nOc c nhiRu ngn ngN ngi ta
c\ng thEP c nhiRu nRn &?n ho.. # d!$ U 5ana"a c hai
nRn &?n ho.4 nRn &?n ho. ting nh & nRn &?n ho. ting
jh.-. iJ c?ng th~ng giNa hai nRn &?n ho. c -hn t?ng
/(n & 9' -hGn dGn ni ting jh.- "f tTng "qi t.ch ra khui
5ana"a 8 quc gia do ngi ni ting nh hiLn chi, "a
6. ]gi ta c thQ thEP hiLn t%ng tAng tJ U nhiRu nOc
kh.c nhau tr(n th giOi nh U ps$ U TGP pan ]ha... TuP
nhi(n$ khng -hMi /Yc no 6J kh.c 9iLt &R ngn ngN c\ng
dn "n 6J kh.c 9iLt &R &?n ho. x&# d! c "n 9n ngn
ngN "%c 6_ d!ng U Th!P i`y$ nhng nhCn chung thC "iRu
nP c >u hOng >MP ra .
pMng 2.7. dOi "GP cho ta thEP ting coa / ting
, "} cVa ,'t 6 /%ng ngi "ng nhEt th giOi$ ti-
th:o / ting nh & ting n X' xting cindu 8 ngn ngN
"%c dgng U n X'y. TuP &HP$ ngn ngN "%c 6_ d!ng
r'ng rfi nhEt trong c.c giao ti- quc t hiLn naP /Bi /
ting nh$ ti- 6au / ting jh.-$ TGP pan ]ha & ting
coa xnhiRu ngi 6_ d!ng ting nh nh ngn ngN th)
hai cVa hKy.
TuP nhi(n$ khi 9n &R ngn ngN$ chYng ta khng
thQ chs /u 0 "n ngn ngN ch#nh th)c / ngn ngN c /i
x&:r9a/ /anguag:y. pMn thGn ngn ngN "f rEt "a dBng.
Trong giao ti-$ thng "iL- khng chs thQ hiLn 9zng /i
ni , cqn cM 9zng ngn ngN khng /i xnon l &:r9a/
/anguag:y.
1e1
iQn7 -.q. Nn7 n79n n7 U| Ci)n nG( (:Vn ()
7iZi
=h6
hng
Ng>n ngR :/2ng ng/0i
w 'cng nh/
ting !x y(/Hc
tDnh W tri7u
ng/0i"
fuc gia cP
ng/0i w 'cng
nh/ ting !x y
1 Ti(ng buan
thoBi
D74
Trung buc$
iinga-or:
2
Ting cindu *@1 n X'
*
Ting nh *41
M`$ Ang buc
nh
4 Ting TGP
pan ]ha
*22
rg:ntina$
M:>ico$ TGP pan
]ha
1 Ting
p:nga/i
227
pang/ad:6h$ n
X'
@
Ting 8rH- 1eD
/gi:ria$ i 5H-$
rH- 3(Yt
7 Ting ph
Xo ]ha
17@
prai/$ ph Xo
]ha
D
Ting ]ga 1@7
Ii(n pang ]ga$
kraina
e
Ting ]hHt 121 ]hHt pMn
12
Ting X)c 122 X)c$ oo
11
Ting cn 7D
p.n "Mo TriRu
Ti(n
12
Ting jh.- 77 jh.-$ ps
1e@
1* Ting ThF
]h{ Kd
71
ThF ]h{ Kd$
Trung o$ Xng
u
Thng "iL- "%c chuPQn giao 9zng n'i dung cVa tT
ngN$ 9zng c.ch dinn tM c.c thng tin " x&# d! nh G, "iLu
giKng niy & 9zng cM c.c -hAng tiLn khng /i nh c_
chs$ t th$ .nh ,[t... TEt cM chYng ta "Ru giao ti- &Oi
nhau 9zng nhiRu 9iQu hiLn cVa ngn ngN khng /i. # d!4
,'t c.i ngOc ,[t / dEu hiLu nhHn 9it$ n! ci / dEu
hiLu &ui &} U nhiRu nRn &?n ho.. TuP nhi(n$ ,'t 6 dEu
hiLu cVa ngn ngN c_ chs /Bi 9+ giOi hBn &R ,Wt &?n ho...
# d!4 dgng ngn taP tru & ngn taP c.i tBo thnh ,'t
&qng trqn / 9iQu hiLn thGn thiLn U coa Kd nhng /Bi /
,'t /i ,i ,Kc khi, nhf U cP IB- & ThF ]h{ Kd.
TAng tJ nh &HP$ trong khi -hn /On ngi coa Kd &
5hGu u khi giA ngn c.i /(n h, 0 ,Ki th) "Ru Fn$ thC
U cP IB-$ dEu hiLu " / ,ang 0 khi(u dG,.
M't kh#a cBnh nNa cVa ngn ngN / khoMng c.ch 8
khoMng c.ch th#ch h%- giNa 9Bn & ngi , 9Bn "ang ni
chuPLn. coa Kd$ thng thng khoMng c.ch giNa ,Ki
ngi trong c.c cu'c 9n 9Bc /, ?n / tT 1 8 D 7::t xtAng
"Ang &Oi 1$1 l 2$4,y$ U 5hGu M` Ia tinh / tT 1 8 * 7::t
xkhoMng 2$* l 1,y. cHu quM cVa &iLc nP / ngi p[c
coa Kd 6t & tCnh cM, thEP / ngi coa Kd Ia tinh "ang
>G, -hB, khng gian cVa ,Cnh & c thQ 6t quaP /ng /Bi
&Oi hK. ]g%c /Bi$ ngi coa Kd Ia tinh c thQ cho rzng
6J /gi ra >a / th.i "' c.ch 9iLt. XiRu " c thQ dn "n kt
1e7
quM ".ng tic / khng thit /H- "%c ,i quan hL giNa hai
nh kinh doanh U hai nRn &?n ho. kh.c nhau ".
~ T9n 7i*":
Tn gi.o c thQ "%c "+nh ngh{a nh ,'t hL thng
c.c t#n ngng & nghi th)c /i(n quan "n /{nh &Jc thn
th.nh. Mi /i(n hL giNa tn gi.o & "i 6ng >f h'i rEt
tinh t & 6Gu 6[c. Tr(n th giOi hiLn naP thn tBi hng
nghCn tn gi.o kh.c nhau$ nhng c n?, tn gi.o /On
nhEt$ " / XBo Thi(n 5hYa$ XBo chi$ XBo cindu$ XBo
jhHt & XBo KhFng. Tn gi.o c Mnh hUng rEt /On "n
,Ki /{nh &Jc trong "i 6ng con ngi$ kQ cM kinh doanh.
5.c /n nghi "Bo gi.o c thQ cE, 6_ d!ng ,'t 6 hng ho.
haP d+ch &! no " xnh th+t /%n U c.c nOc chi gi.oy.
Tn gi.o Mnh hUng /On "n &ai trq cVa na, giOi
& nN giOi$ c\ng nh c.c tH- qu.n & "Bo ")c >f h'i$
ch~ng hBn nh c.c nghi /n "., cOi$ "., ,a... cu ht
c.c tn gi.o "Ru hBn ch &ai trq cVa nN giOi trong >f h'i$
"Wc 9iLt / "Bo chi. TBi c.c nOc th:o "Bo chi$ &ai trq cVa
ngi -h! nN 9+ giOi hBn trong gia "Cnh$ , ngaP cM trong
c.c quan hL gia "Cnh c\ng &n c 6J -hGn 9iLt "i >_.
]goi ra$ "n ng / t#n "h "Bo chi c thQ /EP tOi 9n &%$
nhng -h! nN chs "%c /EP ,'t chhng.
Tn gi.o cqn Mnh hUng tOi /i 6ng. ] tBo ra c.c
,i quan hL quPRn /Jc$ tr.ch nhiL, & 9Fn -hHn cVa ,Zi
c. nhGn$ kQ cM tr} :, & ngi /On. ai.o h'i Thi(n chYa
gi.o "n tHn 9GP gi &n ti- t!c cE, 6_ d!ng c.c 9iLn
-h.- tr.nh thai. XBo jhHt cE, 6.t 6inh$ n(n c.c t#n "h
trung thnh thng ,ua c. "Q -hng 6inh &o c.c ngP
1eD
rz, & ,hng ,'t. 5 thQ ni$ tn gi.o c ,Wt trong ,Ki
/{nh &Jc cVa "i 6ng >f h'i.
~ C*' 7i* (:O 0= (*i 26:
ai. tr+ x&a/u:y / nhNng niR, tin & chu^n ,Jc
chung cho ,'t tH- thQ ngi "%c c.c thnh &i(n chE-
nhHn$ cqn th.i "' xattitud:y / 6J ".nh gi. nhNng giMi
-h.- kh.c nhau dJa tr(n nhNng gi. tr+ nP. ]Rn &?n ho.
]hHt "f dJng /(n ,'t 9)c tng & hCnh$ thng / khng
thQ &%t qua "Q chng /Bi c.c gaiin xt)c / ngi nOc
ngoiy. # d!4 rEt nhiRu quan ch)c tuFi trung ni(n cVa
5h#nh -hV & c.c cng tP cho rzng dgng hng nOc ngoi
/ khng P(u nOc. TAng tJ nh &HP$ nhNng cng tP
nOc ngoi thng gW- kh kh?n trong &iLc thu( nhNng
nhGn &i(n c trCnh "' "Bi hKc haP c.c nhGn &i(n /Gu n?,
do 0 th)c chng "i ng chV nOc ngoi cVa nhNng ngi
nP.
W Vhong tcc t83 qu5n NJ chuMn !<c o 6c9
jhong t!c tH- qu.n & chu^n ,Jc "Bo ")c / nhNng
/uHt /L >f h'i "Q kiQ, 6o.t hnh "'ng cVa ngi nP &Oi
ngi kia. jhong t!c tH- qu.n x7o/kaP6y / nhNng quP
Oc thng thng cVa cu'c 6ng hng ngP. ]i chung$
-hong t!c tH- qu.n / nhNng hnh "'ng #t ,ang t#nh "Bo
")c. jhong t!c tH- qu.n chs / nhNng quP Oc >f h'i c
/i(n quan "n c.c &En "R nh4 n(n ?n ,Wc nh th no
trong tTng hon cMnh c! thQ$ nh th no thC "%c coi /
c.ch c >_ "Yng "[n$ c.ch 6_ d!ng c.c "h dgng ?n ung
xdao$ d{a$ "\a...y trong 9Na ?n$ c.ch >_ 6J &Oi nhNng
ngi >ung quanh...
1ee
Trong khi -hong t!c tH- qu.n quP "+nh c.c c.ch c
>_ "%c coi / -hg h%- thC &i -hB, -hong t!c tH- qu.n
khng -hMi / &En "R nghi(, trKng. ]gi &i -hB, -hong
t!c tH- qu.n chs 9+ coi / /H- d+ hoWc khng 9it c.ch c
>_$ ch) #t khi 9+ coi / h hung haP >Eu >a. nhiRu nOc$
ngi nOc ngoi c thQ "%c tha th) cho &iLc &i -hB,
-hong t!c tH- qu.n /n "u ti(n.
M't &# d! "iQn hCnh &R tH- qu.n / &En "R thi gian
U c.c nOc kh.c nhau. coa Kd$ ,Ki ngi rEt coi trKng
thi gian. ]gi coa Kd thng "n 6O, &i -hYt trong
c.c cu'c gW- g kinh doanh. Khi hK ,i ai ?n ti$ "n
"Yng gi hoWc chs trn &i -hYt "%c coi / /+ch 6J. ]hng
U c.c nOc kh.c$ quan niL, &R thi gian c thQ kh.c 9iLt
hon ton. Xn ,u'n ,'t chYt trong c.c 9uFi hn gW- &C
cng &iLc khng nhEt thit 9+ coi / 9Et /+ch 6J. Khi "%c
,i ?n ti$ "n "Yng gi c thQ 9+ coi / >_ 6J kw,. # d!$
U nh$ khi ,'t ngi ,i 9Bn "n ?n ti /Yc 7h22 c
ngh{a / 9Bn "n &o khoMng tT 7 8 Dh22 ti. ]u 9Bn "n
/Yc 7h22$ 9Bn 6t /, chV nh /Yng tYng &C cha chu^n 9+
>ong. TAng tJ nh &HP$ khi ngi rg:ntina ni Mi
anh "n dgng 9Na /Yc Dh22 c ngh{a / Khng n(n "n
/Yc Dh22 ti$ /Yc " / qu. 6O,.
T!c /L$ tH- t!c x,or:6y / nhNng quP t[c "%c coi /
trKng tG, trong &iLc thJc hiLn c.c ch)c n?ng >f h'i &
cVa "i 6ng >f h'i. ]hNng tH- t!c nP c 0 ngh{a /On hAn
nhiRu 6o &Oi tH- qu.n. ro "$ &iLc /, tr.i tH- t!c c thQ
gGP n(n hHu quM nghi(, trKng. TH- t!c 9ao gh, c.c Pu
t nh 6J /(n .n c.c hnh "'ng tr', c[-$ ngoBi tCnh$ /oBn
/uGn & git ngi. nhiRu >f h'i$ ,'t 6 tH- t!c "f "%c
222
c! thQ ho. trong /uHt -h.-. cu ht c.c >f h'i -h.t triQn
"Ru c /uHt chng tr', c[-$ /oBn /uGn & git ngi. MWc
dg &HP$ c rEt nhiRu 6J kh.c 9iLt giNa c.c nRn &?n ho.
trong &iLc >GP dJng c.c tH- t!c. # d!$ U coa Kd &iLc
ung r%u "%c coi / 9Cnh thng$ trong khi " U ra9
iaudi$ &iLc ung r%u 9+ coi / &i -hB, t!c /L nghi(,
trKng & c thQ 9+ 9u tg.
W K0i ng N8t chBt9
Trong thi "Bi ngP naP$ nRn &?n ho. &Ht chEt "%c
khUi "u tT coa Kd & c >u hOng /an r'ng kh[- c.c
nOc tr(n th giOi. M't nRn &?n ho. &Ht chEt thng "%c
coi / kt quM cVa cng nghL & "%c /i(n hL trJc ti- tOi
&iLc >f h'i " tF ch)c hoBt "'ng kinh t cVa ,Cnh nh th
no. ?n ho. &Ht chEt thQ hiLn qua "i 6ng &Ht chEt cVa
quc gia ". 5h#nh &C &HP$ n c\ng c Mnh hUng to /On
"n trCnh "' dGn tr#$ /i 6ng cVa c.c thnh &i(n trong nRn
&?n ho. ".
W Tz h{c (qth)tic"
M` hKc 9ao gh, nhNng ngnh nghL thuHt h'i hKa$
"i(u kh[c$ k+ch$ G, nhBc$ dGn ca$ kin trYc... coa Kd hKc
chV Pu nhz, chuPQn tMi kh.i niL, &R c.i "- trong ,'t
nRn &?n ho.. MZi ,'t nRn &?n ho. c thQ "+nh ra ,'t kh.i
niL, hon ton kh.c &R c.i "-. buan niL, &R &} "- cVa
-h! nN tr(n th giOi / ,'t &# d! "iQn hCnh. MWc dg cM U
5hGu u$ 5hGu o & 5hGu M`$ ,u ngi thon thM "ang
/ ,t$ nhng nhNng chi tit kh.c thC /Bi hon ton khng
ging nhau. chGu u & chGu M`$ ngi ta a chu'ng
nhNng -h! nN c d.ng ,Bnh kho}$ d}o dai$ gq ,. cao$
221
,iLng r'ng$ ,[t >ch$ da r., n[ng & c thQ tu ra kh(u
g%i$ trong khi ngi 5hGu o /Bi th#ch -h! nN ,Mnh ,ai$
d+u dng &Oi khun ,Wt tr.i >oan "Ru "Wn$ nOc da tr[ng.
aq ,. cao & ,iLng r'ng 9+ coi / nh%c "iQ, U 5hGu o.
iJ kh.c 9iLt cqn /On hAn nNa nu chYng ta >:, >wt &} "-
-h! nN qua c.c 9)c tranh cF. Th:o quan niL, hiLn "Bi$
thHt kh c thQ cho rzng Mona Ii6a / ,'t ngi "-. 5qn
c.c ngi ,u nFi ting hiLn nP nh 5/audia ichi77:r &
]ao,i 5a,-9:// &Oi chiRu cao 1$D, & trKng /%ng 12kg$
nu rAi &o thi cVa danh hKa vu9:n6 ch[c 6t thEt 9Bi
thM, hBi 9(n cBnh nhNng ngi "- tc &ng ,\, ,{,
, thGn hCnh trqn tr{nh cVa hK "%c coi / u "iQ, /On
nhEt thi 9EP gi.
5h#nh quan niL, &R c.i "-$ &R 6J "Yng "[n hCnh
thnh n(n ngn ngN giao ti- t%ng trng x6P,9o/ic
/anguag: o7 co,,unicationy. Trong nhiRu trng h%-$
ngn ngN nP cqn quan trKng hAn /i ni. C &HP$ khi ti-
>Yc &Oi thnh &i(n cVa ,'t nRn &?n ho. kh.c$ chYng ta
cn 0 th)c "%c 6J kh.c 9iLt " giNa c.c nRn &?n ho. &
c c.ch c >_ cho -hg h%-$ nhz, tr.nh "%c nhNng hiQu
/, ".ng tic.
W gi5o 'cc9
M't nRn gi.o d!c$ dg ch#nh quP haP khng$ c\ng
"ng &ai trq quan trKng trong &iLc &%t qua & chia 6}
nhNng trU ngBi &R &?n ho.. ai.o d!c ch#nh quP / nRn gi.o
d!c , hKc &i(n$ nhEt / /O- tr}$ "%c ti- nhHn tBi nh
trng$ cqn gi.o d!c khng ch#nh quP / nhNng gC hK ti-
thu "%c U gia "Cnh & >f h'i. ]Rn gi.o d!c ch#nh quP
"ng &ai trq chV cht trong >f h'i$ thng qua " c.c c.
222
nhGn c thQ hKc "%c rEt nhiRu k` n?ng cn thit trong >f
h'i hiLn "Bi &R ngn ngN$ nhHn th)c haP to.n hKc. 5gng
&Oi gi.o d!c gia "Cnh$ gi.o d!c ch#nh quP c &ai trq 9F
6ung &o &iLc gi.o d!c giOi tr} nhNng gi. tr+ & chu^n ,Jc
>f h'i. ]h trng c\ng gi.o d!c cho hKc 6inh nhNng
ngh{a &! cA 9Mn cVa cng dGn & nhNng chu^n ,Jc >f h'i
nh tn trKng ngi kh.c$ tuGn thV /uHt -h.-$ trung thJc$
gKn gng$ ng?n n[-$ "Yng gi... iLc ".nh gi. kt quM hKc
tH- th:o "iQ, c\ng gi.o d!c cho hKc 6inh thEP gi. tr+
thnh cng cVa ,Zi c. nhGn & khuPn kh#ch tinh thn
cBnh tranh U hKc 6inh.
TrCnh "' gi.o d!c cVa ,'t c'ng "hng c thQ ".nh
gi. qua tS /L ngi 9it "Kc 9it &it$ tS /L ngi tt
nghiL- -hF thng$ trung hKc haP "Bi hKc... XGP ch#nh /
Pu t quPt "+nh 6J -h.t triQn cVa &?n ho. &C n 6t giY-
c.c thnh &i(n trong ,'t nRn &?n ho. k thTa "%c nhNng
gi. tr+ &?n ho. cF truPRn & hKc hui nhNng gi. tr+ ,Oi tT
c.c nRn &?n ho. kh.c.
W CBu trac #$ hi9
]i "n cEu trYc >f h'i / ni "n c.ch th)c tF
ch)c cA 9Mn cVa >f h'i ". TuP cEu trYc >f h'i 9ao gh,
nhiRu kh#a cBnh kh.c nhau$ nhng trong " nFi /(n hai "Wc
"iQ, "Wc 9iLt quan trKng giY- ta -hGn 9iLt 6J kh.c nhau
giNa c.c nRn &?n ho.. XWc "iQ, "u ti(n / ,)c "' coi
trKng t#nh c. nhGn x& "i /H- &Oi n / tH- thQ y cVa tTng
>f h'i. 5.c >f h'i -hAng TGP c >u hOng nhEn ,Bnh
u th cVa c. nhGn$ trong khi nhiRu >f h'i kh.c /Bi coi
trKng tH- thQ hAn. XWc "iQ, th) hai / khoMng c.ch -hGn
cE- cVa >f h'i. M't 6 >f h'i c khoMng c.ch -hGn cE-
22*
cao & ,)c "' /inh hoBt chuPQn "Fi giNa c.c giai cE- thE-
x&# d! nh n X' & trong chTng ,Jc thE- hAn / nh
qucy. Trong khi "$ U ,'t 6 >f h'i kh.c khoMng c.ch
-hGn cE- #t hAn$ nhng /Bi /inh hoBt hAn trong &iLc chuPQn
"Fi giai cE- x&# d! nh coa Kdy.
W Zai tr[ ca c5 nh(n NJ t83 th] trong #$ hi9
Trong ,'t 6 >f h'i$ "Wc trng c. nhGn & nhNng
thnh t#ch cVa c. nhGn "%c coi / quan trKng hAn / t
c.ch thnh &i(n tH- thQ$ trong khi ,'t 6 >f h'i kh.c thC
ng%c /Bi. 5hV ngh{a c. nhGn Mnh hUng nhiRu "n trit /0
ch#nh tr+. 5hV ngh{a T 9Mn "%c >GP dJng tr(n cA 6U tn
trKng chV ngh{a c. nhGn$ trong khi 5hV ngh{a 3f h'i /Bi
"%c >GP dJng dJa tr(n /0 thuPt &R chV ngh{a tH- thQ.
TuP nhi(n$ chV ngh{a c. nhGn cqn /On hAn kh.i niL, ch#nh
tr+ trTu t%ng. nhiRu nOc -hAng TGP$ c. nhGn "%c
coi / "An &+ cA 9Mn cVa >f h'i. XiRu nP khng chs "%c
-hMn .nh trong c.c tF ch)c ch#nh tr+$ kinh t , cqn U
c.ch ,Ki ngi nhHn th)c &R ,Cnh & quan hL &Oi nhau
trong c.c tH- thQ cVa ,Cnh. 5h~ng hBn$ hL thng gi. tr+
cVa nhiRu nOc -hAng TGP ".nh gi. cao thnh quM c.
nhGn. + tr# >f h'i cVa ,'t c. nhGn khng chs ".nh gi.
qua &iLc hK /, gC$ , cqn 9zng &iLc hK "f /, &iLc ,Cnh
chKn nh th no.
iLc coi trKng thnh tJu c. nhGn cVa c.c nOc
-hAng TGP c cM ,Wt tt & ,Wt khng tt cVa n. M't
,Wt$ n khuPn kh#ch tinh thn 6.ng tBo cVa ,Zi c. nhGn
& /, >f h'i trU n(n n?ng "'ng hAn. ]Oc coa Kd /
,'t &# d! "iQn hCnh &R &En "R nP. iMn -h^, ,Oi &
nhNng -hAng th)c /, ?n ,Oi /i(n t!c "%c c.c doanh
224
nhGn 6.ng tBo ra tr(n "Et coa Kd. 5 thQ kQ "n ,.P t#nh
c. nhGn$ ,.P -hotoco-P$ -hn ,R, ,.P &i t#nh$ cng
nghL 6inh hKc$ 6i(u th+$ & c.c c_a hng 9.n /} c giM,
gi.... ]gi ta cho rzng t#nh n?ng "'ng cVa nRn kinh t
coa Kd c "%c / nh trit /0 cVa chV ngh{a c. nhGn.
MWt kh.c$ trit /0 cVa chV ngh{a c. nhGn c\ng /,
6uP Pu ,i /i(n hL giNa c.c c. nhGn$ c thQ gGP Mnh
hUng >Eu "n 0 th)c tr.ch nhiL, cVa tTng c. nhGn &Oi
tH- thQ ni ri(ng & >f h'i ni chung. Trong -hB, &i ,'t
cng tP$ chV ngh{a c. nhGn /, 6uP giM, tinh thn h%- t.c
giNa c.c thnh &i(n. Tr(n -hB, &i ton >f h'i$ 6J thiu
h!t 0 th)c tr.ch nhiL, cVa tTng c. nhGn &Oi tH- thQ c
nguP cA /, t?ng 6 &! -hB, -h.-$ tBo "iRu kiLn cho c.c
tL nBn >f h'i -h.t triQn. 3f h'i coa Kd c\ng c thQ coi /
,'t &# d! "iQn hCnh &R &En "R nP. MWc dg "Bt "%c nhiRu
thnh t#ch to /On &R kinh t$ nhng coa Kd c\ng / quc
gia c tS /L 6 ngi -hB, -h.- cao nhEt th giOi & -hMi
"i ,Wt &Oi nhiRu tL nBn >f h'i nghi(, trKng.
Xi /H- &Oi 6J nhEn ,Bnh &o chV ngh{a c. nhGn
cVa -hAng TGP$ U nhiRu >f h'i kh.c$ tH- thQ / "An &+ cA
9Mn cVa cEu trYc >f h'i. # d! U ]hHt pMn$ "+a &+ >f h'i
cVa ,'t c. nhGn "%c >.c "+nh 9zng &+ th cVa tH- thQ ,
ngi EP / thnh &i(n c\ng nh 9zng hoBt "'ng cVa c.
nhGn. Trong >f h'i ]hHt pMn truPRn thng$ tH- thQ / gia
"Cnh$ /ng >f. ]gP naP$ tH- thQ dn dn "hng ngh{a &Oi
tH- thQ /, &iLc haP cng tP.
]gi ta cho rzng &iLc "%c ho nhH- &Oi tH- thQ
cVa ,Cnh 6t tBo "iRu kiLn cho 6J tAng tr% /n nhau & c.c
hoBt "'ng tH- thQ. ]u gi. tr+ cVa ,'t c. nhGn "%c g[n
221
&Oi nhNng thnh quM cVa tH- thQ thC "iRu nP 6t tBo ra
"'ng /Jc ,Bnh ,t "Q c.c thnh &i(n trong tH- thQ /,
&iLc &Oi nhau &C /%i #ch chung. Trong -hB, &i ,'t cng
tP$ t tUng nP g- -hn /, t?ng cng tinh thn h%-
t.c giNa c.c thnh &i(n. 5qn tr(n -hB, &i ton >f h'i t
tUng nP g- -hn nGng cao 0 th)c tr.ch nhiL, cVa tTng
c. nhGn &Oi >f h'i. ]h &HP$ 6 &! -hB, -h.- 6t giM, 9Ot
& "i 6ng >f h'i "%c Fn "+nh hAn.
TuP &HP$ u th nP cVa tH- thQ c\ng khng -hMi
/un / "iRu c /%i. 3f h'i coa Kd "%c coi / ,'t >f h'i
c t#nh n?ng "'ng & tinh thn kinh doanh cao nh tHn
d!ng "%c u th cVa chV ngh{a c. nhGn. Trong khi "$
,'t 6 nh nghi(n c)u cho rzng$ >f h'i ]hHt pMn c thQ 9+
coi / thiu t#nh n?ng "'ng & tinh thn kinh doanh. 5ho
dg thHt kh ni "iRu gC c thQ >MP ra &R ,Wt di hBn$
nhng c thQ coa Kd 6t ti- t!c tBo ra "%c nhiRu ngnh
cng nghiL- ,Oi hAn ]hHt pMn. ]i ,'t c.ch kh.c$ &C
nhNng /0 do &?n ho.$ nOc coa Kd 6t ti- t!c thnh cng
hAn ]hHt & "i "u trong &iLc tBo ra nhNng 6Mn -h^, &
-hAng th)c kinh doanh ,Oi.
W Vh(n cB3 trong #$ hi
TEt cM >f h'i "Ru "%c -hGn cE- th:o ,'t trHt tJ
nhEt "+nh. iJ -hGn cE- nP "%c >.c "+nh dJa tr(n c.c
ti(u ch# nh nRn tMng gia "Cnh$ nghR nghiL- & thu nhH-.
MZi c. nhGn "Ru "%c 6inh ra trong ,'t -hGn cE- nhEt
"+nh no ". 5. nhGn " 6t thu'c &R -hGn cE- , cha ,
,Cnh / thnh &i(n. ]hNng c. nhGn thu'c &R -hGn cE- cao
trong >f h'i c nhiRu cA h'i c ,'t cu'c 6ng tt hAn /
nhNng c. nhGn thu'c &R -hGn cE- thE-. ]hNng ngi
22@
thu'c tng /O- cao "%c gi.o d!c tt hAn$ c 6)c kho} tt
hAn$ "iRu kiLn 6ng tt hAn & cA h'i &iLc /, c\ng tt
hAn. MWc dg tEt cM c.c >f h'i "Ru "%c -hGn chia thnh
c.c giai cE- nhng giNa c.c >f h'i &n c 6J kh.c nhau
th:o hai c.ch c /i(n quan "n &En "R cVa chYng ta "ang
thMo /uHn4 Th) nhEt$ c.c >f h'i kh.c nhau &R t#nh /inh hoBt
chuPQn "Fi giNa c.c tng /O-$ & th) hai$ c.c >f h'i kh.c
nhau &R 0 ngh{a cVa c.c tng /O- >f h'i trong ,i trng
kinh doanh.
W =Dnh linh hot chuy]n |i N+ !Lt #$ hi
ThuHt ngN t#nh /inh hoBt chuPQn "Fi &R ,Wt >f h'i
"R cH- "n ,)c "' c.c c. nhGn c thQ t.ch khui tng /O-
,Cnh 6inh ra. T#nh /inh hoBt nP thaP "Fi "i &Oi ,Zi >f
h'i kh.c nhau. cL thng giai cE- c)ng nh[c nhEt / hL
thng "~ng cE-. M't hL thng "~ng cE- / ,'t hL thng
c.c tng /O- khw- k#n$ trong " "+a &+ >f h'i "%c >.c
"+nh 9zng gia "Cnh nAi c. nhGn 6inh ra & 6J chuPQn "Fi &+
tr# >f h'i thng / "iRu khng thQ /, "%c trong cu'c
"i cVa c. nhGn EP xc ngh{a / t#nh /inh hoBt &R ,Wt >f
h'i rEt hBn chy. MWc dg 6 /%ng c.c >f h'i -hGn chia
th:o "~ng cE- "f giM, "i nhanh chng trong th kS 33$
6ong hCnh th)c nP &n cqn thn tBi U ,'t quc gia$ " /
n X'. 3f h'i n X' c 9n "~ng cE- ch#nh & &i nghCn
"~ng cE- nhu. MWc dg ch "' "~ng cE- 9+ ch#nh th)c 9fi
9u n?, 1e4e$ hai n?, 6au khi nOc nP dnh "%c "'c
/H-$ hL thng "~ng cE- &n / ,'t th /Jc c 6)c ,Bnh U
c.c &gng nng thn n X'$ nAi cA h'i &iLc /, & cA h'i
hn nhGn &n -h! thu'c -hn /On &o "~ng cE-.
227
cL thng giai cE- / ,'t hCnh th)c -hGn cE- >f h'i
#t kh[c nghiLt hAn & trong " 6J chuPQn "Fi &R ,Wt >f h'i
c thQ dinn ra. M't hL thng giai cE- / 6J -hGn cE- ,U
trong " "+a &+ >f h'i , c. nhGn c "%c khi 6inh ra c
thQ "%c thaP "Fi qua nhNng thnh tJu & = hoWc 6J ,aP
,[n cVa c. nhGn EP. M't c. nhGn 6inh ra trong giai cE-
dOi cgng cVa >f h'i c thQ "i /(n giai cE- th%ng /u
trong khi ,'t c. nhGn 6inh ra trong ,'t tng /O- cao trong
>f h'i c thQ 9+ t!t >ung giai cE- dOi cgng.
]gaP cM khi nhiRu >f h'i cgng c 6J -hGn chia giai
cE- thC t#nh chuPQn "Fi &R ,Wt >f h'i trong nhNng >f h'i
nh th c\ng kh.c nhau. ]Oc nh / ,'t >f h'i c giai
cE- nAi c t#nh chuPQn "Fi &R ,Wt >f h'i tAng "i thE-.
3f h'i nh "%c -hGn thnh 9a giai cE- cA 9Mn4 giai cE-
th%ng /u gh, nhNng c. nhGn c gia "Cnh danh ting$
giu c$ c th /Jc trong nhiRu th hLm giai cE- trung /u
, c.c thnh &i(n / tr# th)c$ doanh nhGn... & giai cE- /ao
"'ng gh, c.c thnh &i(n / nhNng ngi ki, 6ng 9zng
cng &iLc chGn taP.
]hNng ngi 6inh ra U c.c tng /O- thE- U nh rEt
kh c cA h'i &An /(n nhNng tng /O- cao hAn. Thnh
kin >f h'i & nhNng quP "+nh nghi(, ngWt &R giKng ni$
c.ch c >_ ng?n cMn hK /, &iLc EP. coa Kd$ t#nh /inh
hoBt trong chuPQn "Fi giai cE- /On hAn nhiRu. cL thng
giai cE- U coa Kd khng cJc "oan nh U nh. U coa Kd
c\ng c 9a giai cE- / th%ng /u$ trung /u & giai cE-
/ao "'ng. TuP nhi(n$ U coa Kd "+a &+ cVa ,'t c. nhGn
"%c >.c "+nh chV Pu 9zng thnh cng cVa 9Mn thGn ch)
khng -hMi 9zng hKc hnh haP gc g.c cVa ngi ". ro
22D
&HP$ 9zng thnh cng cVa ,Cnh$ ,'t c. nhGn c thQ dn
dng di chuPQn tT giai cE- /ao "'ng /(n giai cE- th%ng
/u. ThJc t / tBi coa Kd ngi ta rEt tn trKng nhNng
ngi thnh "Bt c nguhn gc thE- kw,$ trong khi U nh$
nhNng ngi nh th chs "%c coi / ;trUng giM hKc /,
6ang<$ ch) khng 9ao gi "%c >f h'i th%ng /u thJc 6J
chE- nhHn cM.
iJ -hGn chia giai cE- nP c Mnh hUng rEt /On "n
,Ki ,Wt cVa "i 6ng >f h'i$ "n c.c ,i quan hL giNa
ngi &Oi ngi & cA h'i tin thGn cho ,Zi c. nhGn. TBi
coa Kd$ t#nh /inh hoBt trong chuPQn "Fi >f h'i & 6J chY
trKng &o chV ngh{a c. nhGn "f hBn ch t.c "'ng cVa
thnh -hn >uEt thGn &o cA h'i thnh "Bt cVa c. nhGn.
XiRu nP c\ng "Yng U ]hHt pMn$ nAi -hn /On ,Ki ngi
coi ,Cnh / thu'c tng /O- trung /u. TuP nhi(n$ tBi ,'t
nOc nh nOc nh haP n X'$ t#nh /inh hoBt trong
chuPQn "Fi giai cE- tAng "i thE-$ cA h'i thnh "Bt cVa
,Zi c. nhGn 6t 9+ hBn ch$ /, Mnh hUng "n t#nh 9Cnh
"~ng & 6J /inh hoBt cVa >f h'i.
[.p.VN HA V CmC VN NG I.
?n ha c t#nh Fn "+nh tAng "i cao. TuP nhi(n$
nhNng &En "R hiLn naP nh ton cu ha c.c th+ trng$
-hAng tiLn truPRn thng >uP(n quc gia$ 6J -h.t triQn
cVa khoa hKc cng nghL$ & c.c /uHt /L cVa nh nOc "f
t.c "'ng tOi &?n ha$ & ng%c /Bi$ &?n ha c\ng c nhNng
Mnh hUng "n c.c &En "R nP. ?n ha c 6)c ,Bnh to
/On c\ng nh 6)c /an tua 6Gu r'ng$ cho -hw- n gGP Mnh
hUng ,Bnh ,t /(n c.c &En "R kh^n cE- trong thi "Bi
22e
ngP naP. ,!c nP$ chYng ta 6t kh., -h. ,i /iLn hL
giNa &?n ha & nhNng &En "R th:n cht.
[.p.1.VJn ?# 0= 8% 0I' !O' 0P
5.c d+ch &! cho thu( & 9.n /} "ang -h.t triQn tr(n
quP , ton cu. nhNng nRn kinh t -h.t triQn nhEt$ c.c
doanh nghiL- cung cE- d+ch &! "ng g- nhiRu hAn &o tS
/L rI hAn c.c doanh nghiL- 6Mn >uEt. r+ch &! dJa tr(n
h%- "hng ,ang nh cung cE- d+ch &! th~ng tOi ngi 6_
d!ng U nOc ngoi thng qua c.c giao d+ch qua 9i(n giOi.
5.c nh cung cE- d+ch &! 9ao gh, cM kin trYc 6$ k to.n
& /uHt 6. r+ch &! dJa tr(n ti 6Mn / c.c d+ch &! , trong
" ,'t ngi "R ngh+ ,U ,'t cA 6U U nOc ngoi nh
ngGn hng$ nh hng$ & c.c c_a hng 9.n /}.
TuP nhi(n$ nhNng 6J kh.c 9iLt trong &?n ha gGP ra
nhiRu &En "R cho c.c doanh nghiL- d+ch &!$ dn "n
nhNng rVi ro ".ng tic trong qu. trCnh giao d+ch. KhoMng
c.ch &?n ha giNa nh cung cE- d+ch &! & kh.ch hng
cng /On thC dng nh cng c nhiRu khoMng c.ch &R
nhHn th)c & giao ti-. cfP th_ tUng t%ng$ &# d! nh
,'t /uHt 6 -hAng TGP ,un /H- &?n -hqng /uHt tBi
Trung buc. Oi &n hiQu 9it &R &?n ha Trung buc &
ting Trung 9zng khng$ ,Ki nZ /Jc cVa ng ta "Ru trU
n(n & #ch. Ti- t!c tUng t%ng /iLu ,'t chuZi c.c nh
hng "h TGP c thQ thnh cng U ]ga nu nh n khng
9it gC &R ^, thJc cVa nOc ]ga haP &?n ha /, &iLc cVa
c.c cng nhGn ]ga.
iJ kh.c 9iLt &R ngn ngN & c.c "Wc trng cVa
quc gia tBo ra nhNng Mnh hUng tAng tJ nh c.c ro cMn
212
thAng ,Bi. 5.c doanh nghiL- d+ch &! &An ra ton cu
thng qua "u t trJc ti- nOc ngoi xrIy c thQ c
nhNng nh%c "iQ, 9' -hHn$ 9Ui ,Zi doanh nghiL- "%c
"+nh hCnh 9Ui &?n ha quc gia & &?n ,inh doanh nghiL-$
&n ch+u Mnh hUng tT cng tP , U nOc "u t. # d!
nh$ ,'t ngGn hng ]hHt pMn ,U tr! 6U tBi ]: kork haP
Iondon &n ,ang nwt kh.c 9iLt cVa ]hHt pMn 9Ui n?ng
/Jc n'i tBi cVa n "%c gGP dJng n(n tT &?n ha ]hHt pMn
& &?n ,inh cVa ,'t doanh nhiL- ]hHt pMn.
XQ &%t qua th.ch th)c$ c.c doanh nghiL- cung cE-
d+ch &! c g[ng hiQu n(n &?n ha & ngn ngN tBi nOc
, hK kinh doanh. # d! nh$ tBi ,'t cng tP ton cu
nh :d> "f /un tuPQn d!ng$ tH- huEn$ & khuPn kh#ch
hng tr?, "Bi diLn 9.n hng ni nhNng th) ting kh.c
nhau$ "n tT nhNng nRn &?n ha kh.c nhau & -h!c &!
nhNng th+ trng kh.c nhau. ]u khng c nhNng nZ /Jc
nh &HP$ c.c doanh nghiL- d+ch &! nh :d> c thQ "f
khng thnh cng rJc r tr(n th+ trng ton cu.
[.p.-. C9n7 n7+1 In(:n(1 0= VJn ?#
Tin 9' cng nghL / ,'t Pu t quPt "+nh c?n
9Mn cVa &?n ha & nhNng thaP "Fi trong &?n ha. ]hNng
tin 9' nP ,ang "n nhiRu thi gian rMnh rZi hAn dnh
cho hoBt "'ng hOng &R &?n ha cVa con ngi$ ,ang "n
,.P t#nh$ truPRn thng "a -hAng tiLn$ & hL thng thng
tin /i(n /Bc thYc "^P 6J h'i t! &?n ha ton cu. iJ -h.t
triQn cVa -hAng tiLn truPRn thng >uP(n quc gia$ hL
thng thng tin /i(n /Bc cng nghL cao$ hL thng &Hn tMi
ti(n tin "f /, nhNng nRn &?n ha kh.c 9iLt &R ,Wt "+a /0
>#ch /Bi nhau gn hAn 9ao gi ht. ;5.i cht cVa khoMng
211
c.ch< / c!, tT "Q chs 6J 9in ,Et cVa 9i(n giOi "+a /0 "f
chia c[t /oi ngi trong hng th kS$ nh nhNng hiLu quM
,ang t#nh h'i nhH- cao cVa truPRn thng$ thng tin$ cng
nghL &Hn chuPQn hiLn "Bi. XYng nh nhNng nRn &?n ha
"Wt trng "%c hCnh thnh trong qu. kh_ 9Ui &C c.c khu
&Jc tr(n th giOi giao ti- &Oi nhau rEt hBn ch thC nhNng
nRn &?n ha ,ang nhiRu tAng "ng nh ngP naP "%c
hCnh thnh 9Ui c.c cng nghL hiLn "Bi cho -hw- con ngi
ta giao t &Oi nhau nhiRu hAn. 5 thQ kQ ,'t &i &# d! nh
-hi, co//Pood haP &iLc con ngi c thQ dn dng "i
kh[- th giOi "f "hng nhEt &R tH- t!c$ thi trang$ & rEt
nhiRu nhNng Pu t &?n ha kh.c. ]gP naP$ nhNng 6inh
&i(n "Bi hKc ngh: nhiRu /oBi G, nhBc ging nhau ,Wc
cgng ,'t kiQu trang -h!c tr(n ton th giOi.
5ng nghL c\ng ,ang /Bi nhiRu -hAng tiLn "Q >Yc
tin$ thYc "^P &?n ha. # d! nh$ nhNng -hong t!c tH-
qu.n "Wc 6[c U chGu jhi$ chGu o$ & chGu M` Iatinh "f
"%c hUng /%i rEt nhiRu tT 6J -h.t triQn cVa "iLn Mnh &
truPRn hCnh th giOi. XiLn Mnh & truPRn hCnh ":, /Bi cho
c.c nghL nhGn cA h'i thQ hiLn 9Mn thGn hK & ,'t c.ch
th)c dn dng "Q ti- cHn &Oi kh.n giM. ]i ,'t c.ch "An
giMn$ gi "GP cng nghL truPRn thng "f cho -hw- chYng
ta /Ja chKn nguhn thng tin cho ch#nh ,Cnh. # d! nh$
ngi ta thng a chu'ng c.c thng tin 9zng ting , "}
thQ hiLn nhNng nwt &?n ha tAng "hng. C th$ nhNng
ngi ni ting TGP pan ]ha U coa Kd t?ng c.c /Ja chKn
-hAng tiLn truPRn thng "Bi chYng l T$ "iLn Mnh$
Int:rn:t l 9zng ting TGP pan ]ha$ hBn ch hiLu )ng "hng
nhEt / kt quM cVa &iLc ting nh / ngn ngN thng
212
d!ng. Th(, nNa$ 6J ,U r'ng cVa -hAng tiLn truPRn
thng ton cu cho -hw- nhNng dGn t'c rMi r.c tr(n kh[-
th giOi c thQ duP trC 6J /i(n /Bc &Oi nhau.
Int:rn:t c\ng giY- cho 6J khuch trAng &?n ha.
i ngi 6_ d!ng Int:rn:t t?ng chng ,Wt tr(n ton th
giOi$ & nguP cA tT nhNng 6ai 9iLt &?n ha nFi /(n tT &iLc
6J d!ng th "iLn t_ tr(n th giOi c\ng cao hAn 9ao gi ht.
XQ hBn ch ti "a &En "R nP$ nhNng nh quMn /0 ton cu
6_ d!ng -hn ,R, c thQ d+ch :,ai/ & c.c 9)c "iLn t#n
6ang ting nOc ngoi. iau khi g ,'t c!, tT$ -hn ,R,
6t ngaP /H- t)c chuPQn "oBn thng "iL- 6ang 1 trong hng
t. ngn ngN$ trong " c ting coa$ ting c:9r: cVa
ngi ro Th.i$ & ting ph Xo ]ha.
[.p.[. Hi+% Fn7 '5# ("=n '>% ?# @Vn 0Jn ?#
5 rEt #t "hng thuHn &R nhNng hiLu )ng cVa ton
cu ha /(n &?n ha. Trong khi nhiRu ngi tin rzng ton
cu ha / ,'t .- /Jc hVP diLt$ 6 kh.c thC /Bi nhCn nhHn
n th:o hOng t#ch cJc. ]hNng ngi chs tr#ch 9u'c t'i
rzng ton cu ha gGP hBi "n &?n ha "+a -hAng &
nhNng 6.ng tBo nghL thuHt cgng cM, gi.c cVa hK$ & -hMi
ch+u tr.ch nhiL, khi nRn &?n ha " 9+ thaP th 9Ui ,'t
nRn &?n ha thun nhEt kh.c$ thng / kiQu coa Kd. 5qn
-h: Vng h' /Bi thuPt -h!c rzng$ &iLc c.c -hAng tiLn
truPRn thng ton cu "ang t?ng /(n / ,'t t#n hiLu t#ch
cJc 9Ui n cho -hw- nhNng 0 tUng$ niR, tin$ & gi. tr+
&?n ha "%c tJ do /u chuPQn. M't c.ch ng[n gKn$ ton
cu ha / ,'t t.c nhGn ch#nh /, >uEt hiLn ,'t nRn &?n
ha chung ton cu. ]hiRu 6Mn -h^,$ d+ch &! thH, ch# cM
21*
kd nghs /n c\ng trU n(n thng d!ng tr(n th+ trng th giOi
xnh kd nghs ai.ng 6inh ch~ng hBny.
iJ "hng nhEt xhaP 6J t, thngy cVa &?n ha
"%c thQ hiLn 9zng >u hOng c cng nhiRu ngi tr(n th
giOi ti(u dgng nhNng 6Mn -h^, ging nhau4 nh
ha,9urg:r & 5oca l 5o/a$ >:, nhNng 9' -hi, nh nhau$
ngh: cgng ,'t thQ /oBi nhBc$ /.i cgng /oBi >:$ & "i nghs U
cgng ,'t kh.ch 6Bn. rg cho ^, thJc c thQ thQ hiLn 6J
kh.c 9iLt giNa c.c nRn &?n ha$ thC ha,9urg:r6$ -ia haP
-hU ngP cng trU n(n -hF 9in tr(n ton th giOi. ]hNng
-hi, truPRn hCnh nhiRu tH- cVa cn buc "%c -h.t r'ng
rfi U chGu o & cM chGu M` Iatin "n nZi c.ch ?n ,Wc$
trang "iQ, cVa nhNng dinn &i(n nP "f trU thnh -hF 9in
nAi "GP.
TuP nhi(n$ trong thJc t thC >u hOng chung -h)c
tB- hAn nhNng &# d! tr(n "GP rEt nhiRu. Kinh doanh quc
t ":, c.c th+ trng >#ch /Bi gn nhau hAn$ n c\ng /,
t?ng /Ja chKn cho ngi ti(u dgng U khu &Jc 9zng c.ch
/, -hong -hY th(, nRn &?n ha cVa hK. iJ "hng nhEt
hoWc -h)c tB- cVa &?n ha khng nhEt thit -hMi /oBi trT
hoWc thaP th /n nhaum chYng c thQ cgng thn tBi$ 9F 6ung
cho nhau. Trao "Fi >uP(n quc gia thYc "^P 6J 6.ng tBo &
"Fi ,Oi. Ton cu ha ,ang "n nhiRu /Ja chKn r'ng rfi
cho ngi ti(u dgng & "a dBng ha ngaP 9(n trong >f h'i.
5.c dqng chMP &?n ha "%c khAi nguhn tT nhiRu nAi
kh.c nhau tr(n th giOi. 5\ng ging nh Mcrona/d6 trU
n(n -hF 9in U ]hHt thC "h ?n iLt ]a, c\ng "ang "%c
u chu'ng tBi coa Kd haP 6u6hi ]hHt U chGu u ch~ng
hBn. c'i nhH- & dqng chMP cVa 0 tUng & hCnh t%ng c
214
>u hOng k#ch "'ng nhNng -hMn )ng & 6J kh.ng cJ &Oi
6J "hng nhEt$ do " khuPn kh#ch nhNng c. nhGn ri(ng
9iLt kh~ng "+nh 6J kh.c 9iLt cVa 9Mn than. Trong khi nhiRu
-hong t!c "f 9+ /u , trong >u th ton cu ha$ thC &R
-hAng diLn &?n ha$ >u th nP "f giMi -hng con ngi
9zng c.ch /, >i ,qn "i nhNng t tUng ,ang t#nh quc
gia dGn t'c 9Mo thV.
[. q. MT ` CH DN VT QUA NHxNG
KHmC iIyT V VN HA T{ONG KINH DOANH
QUC T
, hiQu nhNng nRn &?n ha kh.c nhau giY- cho
nh kinh doanh kt ni "%c &Oi nhNng "i t.c nOc ngoi
cVa hK. 5.c nh kinh doanh thnh "Bt "Ru cng nhHn t,
quan trKng cVa 6J thEu hiQu &?n ha & ngn ngN trong
kinh doanh quc t. 5.c nh quMn /0 c thQ thu "%c /%i
th &?n ha 9zng c.ch giN cho 9Mn thGn khng thnh kin$
hui nhiRu hAn$ & khng &'i &ng ".nh gi. &R hnh &i cVa
nhNng ngi kh.c.
]hNng ngi tha, gia kinh doanh quc t cn trMi
nghiL, thJc t$ k` n?ng & c nhNng hiQu 9it >.c ".ng
"Q tr.nh nhNng hnh &i khng thQ chE- nhHn "%c hoWc
,ang 0 >Yc -hB, khi ti- >Yc &Oi ,'t nRn &?n ha kh.c.
iLc c k` n?ng quan trKng hAn thu thH- thng tin 9Ui k`
n?ng c thQ .- d!ng U nhiRu quc gia trong khi thng tin
/Bi c >u hOng "Wc trng U tTng nOc. 5 nhiRu -hAng
tiLn "Q giY- doanh nhGn -h.t triQn k` n?ng$ trong " c
thQ kQ ra c.c kha hKc qua &id:o$ t &En nOc ngoi$ &
c.c chAng trCnh "o tBo tBi c.c trng "Bi hKc & c.c
trung tG, t &En. 5.c nh quMn /0 n(n kt h%- giNa nhNng
211
chs dn tT c.c chuP(n gia &Oi nhNng kin th)c thu "%c tT
c.c kha tH- huEn U trong & ngoi nOc "Q &%t qua
nhNng th.ch th)c tT 6J kh.c 9iLt &?n ha.
5 * chs dn quan trKng , nh quMn /0 c thQ hKc
tH- "Q chu^n 9+ cho thnh cng trong cu'c chB, tr.n giNa
nhNng nRn &?n ha.
C !n 1: Nn, 2;W' nn7 8i)n (F' '%n7
nG(1 @iVn $%#n 24n @n 0I' 8in !"#n (/i nNn 0Jn
?# 8*'1 0= a' n79n n7 '5# 2&i (*'. ]h quMn /0
thnh cng thu "%c ,'t nRn kin th)c &R gi. tr+$ th.i "'
& -hong c.ch 6ng cVa nRn &?n ha , hK c ti- >Yc.
cK nghi(n c)u &R nhNng Pu t ch#nh tr+ & kinh t tBi
quc gia ,!c ti(u l /+ch 6_$ nhNng &En "R , quc gia "
"ang gW- -hMi$ & nhNng hiQu 9it &R nRn &?n ha kh.c.
]hNng tri th)c " /, hK dn dng khi tC, hiQu &R /i t
duP$ tF ch)c & ,!c ti(u cVa "i t.c. rn dng hAn trong
&iLc ra quPt "+nh c\ng nh tF ch)c 6J kiLn. ]hNng quan
tG, thJc 6J "n nRn &?n ha cVa "i t.c giY- tBo dJng
"%c /qng tin & 6J tn trKng$ tBo tiRn "R cho ,'t ,i
quan hL r'ng ,U & "P h)a hn. Xi t.c 6t rEt &ui /qng
khi 9Bn ni ting cVa hK$ cho dg chs / ,'t chYt #t. 5qn
nu nh thng thBo ngn ngN$ " 6t / ,'t /%i th cBnh
tranh quan trKng. Trong di hBn$ ,'t nh quMn /0 c thQ 6_
d!ng thnh thBo nhiRu ngn ngN thC 6t c khM n?ng thnh
cng /On hAn trong c.c cu'c ", -h.n & c nhNng quan
hL kinh doanh tAi 6.ng hAn 6o &Oi nhNng ngi chs ni
"%c 1 ngn ngN , thi.
C !n -: T:*n nn7 H#i @+' 0N 0Jn ?#.
]hNng nh quMn /0 ,ang tinh thn ki(u ngBo &+ chVng
21@
,'t c.ch & th)c c thQ 6t gGP ra nhNng &En "R /i(n quan
"n &?n ha. En "R nP nMP 6inh khi , ng= 9 ta cho
rzng "i t.c nOc ngoi c\ng c cgng /i 6uP ngh{ & hnh
>_ ging nh truPRn thng tBi nOc ,Cnh. Tinh thn ki(u
ngBo &+ chVng dn tOi 6J ngho nn trong &iLc /(n k
hoBch & thJc thi k hoBch. ] /, ,wo , giao ti- &Oi
nOc ngoi. ]hiRu nh quMn k0 khi ,Oi /, ?n &Oi "i t.c
nOc ngoi cM, thEP kh c thQ /0 giMi "%c hnh &i cVa
"i t.c. cK cho rzng c.ch c >_ cVa nhNng ngi kia / kd
quWc & "i khi / khng "Yng. # dJ nh$ hK dn dng cM,
thEP -hHt 0 khi "i t.c tu ra khng thUng th)c "h ?n$ /+ch
6_$ thQ thao$ hoWc giMi tr# cVa hKc hoWc trong ,'t &i
trng h%- / khng cng nhHn chYng. TCnh hung nP c
thQ gGP ra trU ngBi trong khi ti- >Yc ,'t c.ch hiLu quM
&Oi "i t.c$ thH, ch# cqn dn tOi 9Et "hng trong giao ti-.
Th:o c.ch nP$ nhNng 6ai /Lch &?n ha / r rng / ,'t
ro cMn trong giao ti- giNa ngi &Oi ngi.
]Rn &?n ha cVa ,'t c. nhGn quP "+nh c.ch ,
anh ta -hMn )ng &Oi nhNng gi. tr+$ /i >_ 6J$ haP nhNng hL
thng kh.c. jhn "ng "Ru khng nhHn thJc "%c rzng
nhNng ngi cVa nRn &?n ha kh.c ti- thu th giOi 9(n
ngoi c\ng ging nh hK. cK cho rzng &?n ha cVa ,Cnh
/ ;chu^n< & nhCn nhNng th) kh.c 9zng con ,[t /B /,.
ciLn t%ng nP "%c gKi / (iV% '%]n (I 2On l >u
hOng nhCn c.c nRn &?n ha dOi /?ng k#nh cVa ch#nh &?n
ha 9Mn >). ciQu r ti(u chu^n tJ "+nh / 9Oc "u quPt
"+nh "Q tr.nh nhNng 6ai /Lch &?n ha & nhNng -hMn )ng
&+ chVng.
217
.Sn (d' 8*' Ci+( 0Jn ?# BCIAE / ,'t -hAng
-h.- -hGn t#ch nhNng tCnh hung kh >_ trong ti- >Yc
giNa c.c nRn &?n ha 9zng &iLc -h.t triQn 6J "hng thuHn
tT nhNng quan "iQ, kh.c nhau. ] cung cE- ,'t c.ch
ti- cHn "Q tr.nh 9P ;ti(u chu^n tJ "+nh< trong c.c cu'c
chB, tr.n &?n ha. jhGn t#ch ngu nhi(n -h( -h.n khuPn
kh#ch ngP cng nhiRu nhNng -hMn )ng t#ch cJc "n
nhNng kh.c 9iLt &?n ha 9zng c.ch giY- nhNng nh quMn
/0 -h.t triQn "%c 6J "hng thuHn trong quan "iQ,. T Th:
a/o9a/ Tr:nd tr(n trang 112 "f chs ra c.ch , c.c nh
quMn /0 c thQ hKc "Q khn khwo tr.nh "%c ti(u chu^n tJ
"+nh.
C !n [: U*( (:i4n 8r nJn7 2# 0Jn ?#. I,
&iLc hiLn quM &Oi nhNng "i t.c tT nhiRu nRn &?n ha kh.c
nhau "qi hui -hMi c 6J "u t nhiRu ,Wt cho c.c k` n?ng
chuP(n 9iLt. MZi nRn &?n ha "Ru c c.ch cVa ri(ng n
trong &iLc giao d+ch kinh doanh$ ", -h.n & qua trCnh ra
quPt "+nh. # d!$ 9Bn 6t 9+ "Wt &o ,'t tCnh hung nhH-
nhzng$ khng r rng$ quan niL, & quan hL c thQ "%c
hiQu th:o nhiRu c.ch "a dBng. pBn cn -hMi nZ /Jc "Q c
thnh thBo trong ti- >Yc "a &?n ha tT " thnh cng
trong cng &iLc kinh doanh. Thnh thBo "a &?n ha "%c
, tM trong 4 "iQ, ,Eu cht 6au4
5hE- nhHn 6J nhH- nhzng l khM n?ng cho
-hw- chE- nhHn 6J khng ch[c ch[n & thiu r rng trong
c.ch ngh{ & hnh "'ng cVa ngi kh.c.
21D
KhM n?ng quan 6.t l cho -hw- nhCn nhHn &En
"R 6Gu 6[c & ".nh gi. "%c nhNng "iRu t nh+ ^n ch)a
trong /i ni & hnh "'ng cVa ngi kh.c.
X.nh gi. c.c ,i quan hL c. nhGn l khM
n?ng cho -hw- nhHn ra 6J quan trKng cVa ,i quan hL
giNa ngi &Oi ngi$ "Wc 9iLt quan trKng hAn / tBo n(n
thnh cng ,'t kh[c haP chin th[ng trong c.c cu'c tranh
/uHn.
Iinh hoBt & th#ch )ng l khM n?ng 6.ng tBo
trong &iLc "R ra c.c k hoBch "Fi ,Oi$ khng thnh kin
&Oi nhNng c.i ,Oi$ & thoMi ,.i trOc c.c .- /Jc.
]h "f trCnh 9P U "u chAng nP$ quMn /0 thJc
thi cng &iLc tt hAn &Oi ,'t t, nhCn ton cu. ]hNng
ngi c t, nhCn nh &HP tin tUng rzng hK c thQ hiQu
& th#ch )ng "%c 6J "hng nhEt & d+ 9iLt giNa c.c nRn
&?n ha. 5.c tH- "on "a quc gia thnh cng tC, c.ch
truPRn /i t duP ton cu cho nhGn &i(n cVa ,Cnh & dgng
,'t ch#nh 6.ch nhGn /Jc ton cu "Q tuPQn nhNng con
ngi u tY nhEt cho ,Zi &+ tr#$ 9Et kQ hK >uEt thGn tT "Gu.
bua thi gian$ nhNng tH- "on nP "f -h.t triQn ,Zi "'i
ng\ quMn tr+ ct /i$ nhNng ngi cho dg /, &iLc U 9Et c)
nAi no$ c\ng "Ru cM, thEP nh "ang U trong ch#nh nRn
&?n ha "f 6Mn 6inh ra hK.
M't c.ch nNa "Q nh quMn /0 c thQ >.ch "+nh c.c
k` n?ng cn thit trong ti- cHn nhNng &En "R &?n ha /
".nh gi. "%c ,)c "' hiQu 9it &?n ha cVa ,Cnh. Lc
[ hiu bi#t "nn ha x5by / khM n?ng cVa ,'t c. nhGn c
thQ &Hn d!ng hiLu quM trong c.c &En "R &R "a dBng &?n
21e
ha. ] tH- trung &o nhNng khM n?ng "Wc thg quan trKng
trong ni quan hL c chEt /%ng cao & 6J hiLu quM trong
&iLc tBo /H- 6J "a dBng &?n ha & nh, /, &iLc.
222
CeU HfI gN Th. CHNG - :
1. cL thng ch#nh tr+ / gi aiMi th#ch quan hL giNa
hL thng ch#nh tr+ & &?n ha.
2. vVi ro ch#nh tr+ / gC 5h "' dGn chV hoWc
chuP(n ch c t.c "'ng nh th no "n hoBt "'ng kinh
doanh quc t
*. ]Rn kinh t th+ trng tJ do thng khuPn
kh#ch t?ng trUng kinh t$ trong khi " nRn kinh t tH-
trung$ th:o ,Lnh /(nh 6t kC, hf, t?ng trUng. cfP 9Cnh
/uHn cGu ni tr(n.
4. cfP thMo /uHn ,i quan hL giNa tha, nh\ng U
,'t nOc &Oi t?ng trUng kinh t 5 -hMi /Yc no tha,
nh\ng c\ng thi tL
1. ]u 9Bn / 5 l gi., "c "iRu hnh -hMi /Ja
chKn giNa &iLc "u t 122 triLu ir &o ]ga hoWc 5'ng
hqa iwc. 5M hai thAng &! P "Ru ,ang /Bi tS /L /%i t)c di
hBn nh nhau. cfP ".nh gi. rVi ro khi kinh doanh U ,Zi
nOc. pBn 6t tin hnh "u t &o "Gu & tBi 6ao
@. cfP n(u nhNng /0 do tBi 6ao &?n ha cVa ,'t
nOc c thQ Mnh hUng tOi chi -h# kinh doanh tBi nOc ".
cfP cho &# d! ,inh hKa.
7. pBn c cho rzng thng /L kinh doanh U ,'t nOc
chi gi.o thC 6t kh.c &Oi thng /L kinh doanh U ,'t nOc
5hGu u ]u c thC kh.c nh th no
D. iJ kh.c 9iLt giNa tn gi.o c t.c "'ng nh th
no "n kinh doanh quc t
221
e. cfP /Ja chKn hai nOc c nRn &?n ha kh.c 9iLt
nhau "Q 6o 6.nh &?n ha cVa nhNng nOc " & 9Cnh /uHn
6J kh.c 9iLt &R &?n ha " Mnh hUng nh th no tOi chi
-h# kinh doanh cVa doanh nghiL- tBi ,Zi nOc$ tOi tAng
/ai -h.t triQn kinh t cVa nOc " & tOi thng /L trong
kinh doanh cVa doanh nghiL-.
222
CHNG [: MgI T{NG THNG MI V
U T TON CU
S. T>i tr/0ng th/Yng !i toJn c}u
1. LWi d' 0= '*' @z (%K)( 0N (;tn7 ,/i $%&' ()
BCBC :=i ch tD th$%ng &'i quc t(
ThAng ,Bi quc t / ,'t trong nhNng hCnh th)c chV
Pu cVa hoBt "'ng kinh doanh quc t. X / hoBt "'ng
,ua 9.n$ hoWc trao "Fi hng ha & d+ch &! &%t ra khui
9i(n giOi c.c quc gia. Trong nhNng thH- kS &Ta qua$ khi
>u hOng ton cu ha -h.t triQn ,Bnh ,t$ thAng ,Bi
quc t "ng &ai trq ngP cng t?ng "i &Oi hu ht c.c
nRn kinh t tr(n th giOi. ThAng ,Bi quc t ,U ra cA h'i
cho tEt cM c.c doanh nghiL- & ngi ti(u dgng tr(n ton
th giOi. ]h c thAng ,Bi quc t , c.c doanh nghiL-
c thQ ,U r'ng 6Mn >uEt$ ".- )ng khng chs cho th+ trng
n'i "+a , cho cM th+ trng nOc ngoi. ThAng ,Bi
quc t ,ang /Bi cho ngi ti(u dgng tBi c.c nOc 6J /Ja
chKn "a dBng hAn &R hng ha & d+ch &!. 5h~ng hBn$ do
c kh# hHu /Bnh n(n jhn Ian khng trhng "%c 9ng.
TuP nhi(n$ jhn Ian &n c thQ 9.n giEP & c.c 6Mn -h^,
kh.c tT gZ x/ ,Wt hng 6n c tBi jhn Iany 6ang coa Kd
& dgng 6 tiRn ,ua "%c "Q ,ua 9ng tT nOc nP. ro
&HP , ngi dGn jhn Ian &n c 9ng "Q 6_ d!ng. TuP
coa Kd / nOc giu ti nguP(n rTng nhng nhNng 6Mn
-h^, gZ cVa jhn Ian c thQ th#ch h%- &Oi ngi ti(u
dgng coa Kd &R ,Wt gi. cM$ hoWc c thQ giMi quPt 6J
thiu h!t tr(n th+ trng coa Kd. iLc nhH- khû nhNng
,Wt hng nP tT jhn Ian cqn giY- cho c.c cng nhGn
22*
coa Kd c thQ chuPQn 6ang /, &iLc U nhNng ngnh kh.c
&Oi ,)c /Ang cao hAn. caP trng h%- cuador >uEt
khû hoa hhng 6ang coa Kd &C c /%i th &R "iRu kiLn kh#
hHu & chi -h# nhGn cng r} hAn nhiRu 6o &Oi &iLc trhng
/oBi hoa nP tBi coa Kd xtBi 9ang /oriday. 5qn coa Kd
/Bi c /%i th hAn cuador &R 6Mn >uEt & >uEt khû ,.P &i
t#nh. ThAng ,Bi tJ do c\ng ,ang /Bi /%i #ch cho nhNng
ngi >uEt khû hng ha & d+ch &! &o cuador. Khi
, nRn kinh t cVa cuador ngP cng ,Bnh /(n nh >uEt
khû "%c hoa hhng$ ngi dGn nOc nP c thQ ,ua
"%c nhiRu hng ha & d+ch &! hAn. 5.c nh kinh t /H-
/uHn rzng &R di hBn tJ do thAng ,Bi 6t k#ch th#ch t?ng
trUng kinh t & nGng cao ,)c 6ng cVa ngi dGn kh[-
nAi tr(n th giOi.
]hNng /H- /uHn kinh t >ung quanh nhNng /%i #ch & chi
-h# cVa tJ do ha thAng ,Bi &R hng ha & d+ch &!
khng -hMi / nhNng /H- /uHn ,ang t#nh hn /G, trTu
t%ng. I0 thuPt &R thAng ,Bi quc t "f "+nh hCnh n(n
ch#nh 6.ch kinh t cVa nhiRu quc gia trong &qng 12 n?,
qua. X ch#nh / "'ng /Jc "zng 6au &iLc hCnh thnh TF
ch)c thAng ,Bi th giOi xTy & c.c tF ch)c thAng
,Bi khu &Jc &# d! nh Ii(n ,inh 5hGu u xy & ciL-
"+nh thAng ,Bi tJ do p[c coa Kd x]Ty. XWc 9iLt$
thH- kS e2 cVa th kS trOc ch)ng kin ton th giOi &Hn
"'ng ,Bnh ,t &R hOng tJ do ha nhiRu hAn. ro "$ "iRu
quan trKng / chYng ta -hMi hiQu "%c nhNng /0 thuPt
thAng ,Bi " / gC & tBi 6ao chYng /Bi thnh cng trong
&iLc "+nh hCnh ch#nh 6.ch kinh t cVa nhiRu nOc tr(n th
224
giOi c\ng nh hiQu "%c ,i trng trong " c.c doanh
nghiL- quc t cBnh tranh gaP g[t &Oi nhau.
BCEC Cc lF thuy(t < th$%ng &'i quc t(
ThAng ,Bi quc t "f ra "i c.ch "GP hng ngn n?,.
]hng -hMi "n th kS 11 thC ,Oi >uEt hiLn nhNng nZ /Jc
nhz, giMi th#ch nguhn gc & nhNng /%i #ch tT thAng ,Bi
quc t. Trong -hn nP ta 6t nghi(n c)u /n /%t &R quan
"iQ, cVa chV ngh{a trKng thAng & ti- " / /0 thuPt &R
/%i th tuPLt "i cVa da, i,ith. TT quan "iQ, cVa
.i,ith$ hai /0 thuPt kh.c ti- t!c "%c >GP dJng &
-h.t triQn$ " / /0 thuPt &R /%i th 6o 6.nh cVa nh kinh
t hKc ngi nh ra&id vicardo trong th kS 1e & /0
thuPt c:ck6ch:r8h/in$ ,'t cng trCnh nghi(n c)u 6Gu
hAn /0 thuPt cVa r.vicardo cVa hai nh kinh t hKc ngi
Th!P XiQn / /i c:ck6ch:r & p:rti/ h/in trong th kS
33.
5.c /0 thuPt cVa i,ith$ vicardo & c:ck6ch:r8h/in
giY- giMi th#ch , hCnh cVa thAng ,Bi quc t "ang dinn
ra trong nRn kinh t th giOi. M't 6 kh#a cBnh cVa ,
hCnh nP c thQ hiQu "%c ,'t c.ch dn dng. Kh# hHu
thuHn /%i & c.c nguhn ti nguP(n thi(n nhi(n dhi do giMi
th#ch tBi 6ao ahana /Bi >uEt khû hBt ca8cao$ prai/ >uEt
khû c -h( & rH- 3(8Yt >uEt khû du th. TuP &HP$
,'t -hn rEt /On cVa , hCnh thAng ,Bi quc t ,
chYng ta quan 6.t "%c kh giMi th#ch hAn nhiRu. # d!$ tBi
6ao ]hHt pMn >uEt khû c.c /oBi t$ hng "iLn t_ dGn
d!ng & ,.P cng c! tBi 6ao Th!P i{ >uEt khû c.c
/oBi ha chEt$ d%c -h^,$ "hng hh ":o taP & "h nN trang
I0 thuPt cVa ra&id vicardo &R /%i th 6o 6.nh "a ra ,'t
221
c.ch giMi th#ch &R 6J kh.c 9iLt giNa c.c quc gia &R n?ng
6uEt /ao "'ng. I0 thuPt c:ck6ch:r8h/in chi tit hAn khi
nhEn ,Bnh tOi 6J tAng t.c giNa c.c tS /L Pu t 6Mn >uEt
x9ao gh, "Et "ai$ /ao "'ng & &ny 6n c tBi c.c quc gia
kh.c nhau &Oi tS /L Pu t 6Mn >uEt cn thit "Q 6Mn >uEt ra
,'t hng ha c! thQ. iJ giMi th#ch nP dJa tr(n giM thuPt
rzng c.c quc gia c ,)c "' dhi do c.c Pu t 6Mn >uEt
kh.c nhau. TuP nhi(n$ nhNng kiQ, nghiL, &R t#nh "Yng
"[n cVa /0 thuPt nP /Bi cho thEP rzng " khng -hMi /
nhNng giMi th#ch /un /un "Yng cho c.c , hCnh thAng
,Bi dinn ra tr(n thJc t.
M't trong nhNng cGu trM /i cho 6J thEt 9Bi cVa /0
thuPt c:ck6ch:r8h/in "Q giMi th#ch c.c , hCnh thAng
,Bi tr(n thJc t ch#nh / /0 thuPt &R &qng "i 6Mn -h^,
cVa t.c giM vaP,ond :rnon xM`y. I0 thuPt nP cho
rzng trong giai "oBn 9an "u cVa &qng "i$ hu ht c.c 6Mn
-h^, ,Oi "Ru "%c 6Mn >uEt & >uEt khû tT nhNng quc
gia , tBi " chYng "%c -h.t ,inh. TuP nhi(n$ khi ,'t
6Mn -h^, ,Oi "%c chE- nhHn r'ng rfi tr(n th+ trng
quc t$ qu. trCnh 6Mn >uEt 6t 9[t "u dinn ra U c.c nOc
kh.c & cui cgng 6Mn -h^, " c thQ 6t "%c >uEt khû
trU /Bi ch#nh quc gia -h.t ,inh "u ti(n.
5\ng th:o ,Bch /H- /uHn tAng tJ nh &HP$ trong thH-
kS D2 cVa th kS trOc$ ,'t 6 nh kinh t hKc , "iQn
hCnh / jau/ Krug,an$ ,'t gi.o 6 kinh t$ "f -h.t triQn
,'t /0 thuPt , 6au " "%c 9it tOi nh / /0 thuPt ,Oi
&R thAng ,Bi. I0 thuPt nP nhEn ,Bnh rzng trong ,'t
6 trng h%-$ c.c quc gia chuP(n ,n ha &o 6Mn >uEt
& >uEt khû nhNng 6Mn -h^, "Wc thg khng -hMi 9Ui &C
22@
6J kh.c 9iLt &R ,)c "' dhi do c.c nhGn t 6Mn >uEt$ ,
9Ui &C trong ,'t 6 ngnh nhEt "+nh th+ trng th giOi chs
c thQ chE- nhHn & cho -hw- ,'t 6 /%ng hBn ch c.c
cng tP c thQ tha, gia &o x&# d! ngnh cng nghiL- ch
tBo ,.P 9aP chU kh.ch dGn d!ngy. Trong nhNng ngnh
nh &HP$ c.c cng tP thG, nhH- th+ trng trOc 6t c khM
n?ng thit /H- cho ,Cnh ,'t /%i th cBnh tranh , c.c
cng tP gia nhH- 6au " kh c thQ "Bt "%c. ro &HP$ ,
hCnh thAng ,Bi thJc t dinn ra giNa c.c quc gia c thQ
,'t -hn / do n?ng /Jc cVa c.c cng tP thu'c ,'t quc
gia ginh "%c nhNng /%i th cVa ngi "i trOc.
Khng dTng /Bi U "$ trong c.c cng trCnh nghi(n c)u
/i(n quan tOi /0 thuPt thAng ,Bi ,Oi$ t.c giM Micha:/
jort:r xngi M`y "f "a ra /0 thuPt /%i th cBnh tranh
quc gia. I0 thuPt nP c g[ng giMi th#ch tBi 6ao ,'t
nOc c! thQ /Bi "Bt "%c nhNng thnh cng quc t trong
,'t ngnh nhEt "+nh. p(n cBnh /0 do &C 6J u "fi haP ,)c
"' dhi do cVa c.c nhGn t 6Mn >uEt$ jort:r "f chs ra t,
quan trKng cVa c.c nhGn t quc gia &# d! nh nhu cu
trong nOc$ & c.c "i thV cBnh tranh trong nOc trong
&iLc giMi th#ch 6J thng tr+ cVa ,'t quc gia trong 6Mn >uEt
& >uEt khû ,'t 6Mn -h^, c! thQ.
-./.- Ch0 ngh1' !&2ng !h,3ng
I0 thuPt "u ti(n giMi th#ch &R thAng ,Bi quc t /
nghi(n c)u cVa chV ngh{a trKng thAng$ khUi "u tBi nOc
nh &o giNa th kS 1@. ]'i dung cA 9Mn nhEt cVa chV
ngh{a nP kh~ng "+nh rzng &ng & 9Bc / -hAng tiLn
ch#nh ".nh gi. 6J giu c cVa quc gia & giN &ai trq trKng
Pu giY- cho hoBt "'ng 9un 9.n giNa c.c nOc trU n(n
227
6i "'ng. o thi kd "$ &ng & 9Bc / tiRn tL trong trao
"Fi thAng ,Bi giNa c.c quc giam ,'t quc gia c thQ thu
"%c &ng & 9Bc &R nh &iLc >uEt khû hng ha. ]g%c
/Bi$ nhH- khû hng ha tT c.c nOc kh.c 6t khin cho c.c
ki, /oBi qu0 nP ri khui quc gia ". ro &HP$ t tUng
chV "Bo cVa chV ngh{a trKng thAng cho rzng cn -hMi duP
trC trBng th.i thWng d thAng ,Bi$ t)c / >uEt khû nhiRu
hAn nhH- khû "Q ,ang /Bi /%i #ch tt nhEt cho ,'t nOc.
Khi ,'t nOc t#ch /\P "%c nhiRu &ng 9Bc thC 6J giu c$
uP t#n$ & quPRn /Jc cVa nOc " c\ng 6t t?ng /(n. Tho,a6
Mun$ ,'t t.c giM th:o t tUng trKng thAng ngi nh
"f &it n?, 1@*24 Oh@ng ti5n phf H6ng t %m tnng
s& giu c " ng!n (h] cEa chlng ta ch4nh % ho:t [ng
ngo:i th@ng> t'ong ta phi %u<n tu!n th+o ngu=)n tkc0
hng nnm bn cho nh3ng ng;i b)n ngoi m[t %ng gi
t'\ nhiBu h@n nh3ng g chlng ta ti)u Hmng cEa h_-
]hEt qu.n &Oi t tUng nP$ chV ngh{a trKng thAng
Vng h' 6J can thiL- cVa ch#nh -hV nhz, "Bt "%c thWng
d trong c.n cGn thAng ,Bi. 5.c nh trKng thAng khng
cho rzng ki, ngBch thAng ,Bi /On / ,'t u "iQ, , hK
"R >uEt c.c ch#nh 6.ch nhz, ti "a ha >uEt khû & tFi
thiQu ha nhH- khû. XQ "Bt "%c "iRu nP$ nhH- khû
-hMi "%c hBn ch 9Ui c.c 9iLn -h.- nh thu quan & hBn
ngBch$ trong khi >uEt khû 6t "%c tr% cE-.
]h kinh t hKc cF "iQn ra&id cu,: xngi 3ct8/:ny
"f chs ra ,'t 6J thiu nhEt qu.n c hNu trong hKc thuPt
trKng thAng &o n?, 1712. ng "a ra /H- /uHn 9zng &#
d! quan hL 9un 9.n giNa hai nOc nh & jh.-. aiM 6_
nh c c.n cGn thAng ,Bi thWng dJ trong 9un 9.n &Oi
22D
jh.- xdo >uEt khû 6ang jh.- nhiRu hAn nhH- khû tT
jh.-y$ & th:o " / ,'t /%ng &ng 9Bc 6t di chuPQn &o
nOc nh. XiRu nP khin cho /%ng cung tiRn trong nOc
U nh 6t t?ng ,Bnh & gGP ra /B, -h.t U nOc nP. TuP
nhi(n$ tBi jh.-$ dqng &ng 9Bc chMP ra ngoi "Et nOc 6t
gGP t.c "'ng ng%c /Bi. I%ng cung tiRn tBi jh.- 6t giM,
>ung$ & gi. cM tBi nOc nP c\ng 6t giM, th:o. iJ thaP
"Fi nP trong ,i tAng quan giNa gi. cM tBi nh & gi.
cM tBi jh.- 6t khuPn kh#ch ngi dGn jh.- ,ua #t hng
ha cVa nh hAn x9Ui &C "f trU n(n "[t "u hAny cqn ngi
dGn nh 6t ,ua nhiRu hng ha cVa jh.- hAn x&C trU n(n
r} hAny. Kt quM dn "n c.n cGn thAng ,Bi cVa nh 6t
9+ >Eu "i cqn c.n cGn thAng ,Bi cVa jh.- 6t "%c cMi
thiLn. ciLn t%ng nP 6t dinn ra cho "n khi no thWng d
thAng ,Bi cVa nh khng cqn nNa. ]h &HP$ th:o cu,:$
trong di hBn khng quc gia no c thQ duP trC "%c
thWng d trong c.n cGn thAng ,Bi & do &HP &ng 9Bc
c\ng khng thQ t#ch /\P ,fi nh c.c nh trKng thAng "f
dJ t#nh.
]h%c "iQ, cVa chV ngh{a trKng thAng / "f nhCn
nhHn thAng ,Bi nh ,'t trq chAi c tFng 9zng khng
x:ro86u, ga,: l ngh{a / /%i #ch , ,'t nOc thu "%c
ch#nh 9zng thiLt hBi , nOc kh.c ,Et "i.y cBn ch nP
"f "%c c.c /0 thuPt cVa da, i,ith & ra&id vicardo
ra "i 6au " chs r & kh~ng "+nh thAng ,Bi / ,'t trq
chAi c tFng /%i #ch / 6 dAng x-o6iti&:86u, ga,: ltEt
cM c.c nOc "Ru thu "%c /%i #ch.y X.ng tic / t tUng
cVa thuPt trKng thAng khng hR 9+ ,Et "i. 5.c nh trKng
thAng ,Oi xn:o8,:rcanti/i6t6y cGn 9zng 6)c ,Bnh ch#nh
22e
tr+ &Oi 6)c ,Bnh kinh t & 6)c ,Bnh kinh t &Oi thWng d
trong c.n cGn thAng ,Bi. ]hNng nh -h( 9Cnh /H- /uHn
rzng nhiRu nOc "f .- d!ng chin /%c trKng thAng ,Oi
"%c "a ra "Q "hng thi nhz, thYc "^P >uEt khû & hBn
ch nhH- khû. # d!$ nhNng ngi chs tr#ch cho rzng
Trung buc th:o "uFi ch#nh 6.ch trKng thAng ,Oi 9zng
c.ch giN gi. tr+ "hng ]hGn dGn tL cVa hK U ,)c gi. thE-
6o &Oi "hng X/a coa Kd ,'t c.ch c chV "#ch nhz, 9.n
"%c nhiRu hng ha 6ang th+ trng coa Kd hAn$ & do
" t#ch /\P "%c ,'t /%ng /On thWng d thAng ,Bi &
dJ trN ngoBi hi khFng /h.
-././. 45 !h)6"! 78 49 !h" !)6:! *;
Trong cun 6.ch nFi ting cVa ,Cnh >uEt 9Mn n?, 177@
&Oi nhan "R ;iJ giu c cVa c.c quc gia;$ da, i,ith
"f "a ra quan "iQ, -hMn 9.c /Bi nhCn nhHn cVa chV ngh{a
trKng thAng cho rzng thAng ,Bi / ,'t trq chAi c tFng
/%i #ch 9zng khng. i,ith /H- /uHn rzng c.c quc gia kh.c
nhau ch#nh / &R khM n?ng 6Mn >uEt c.c hng ha ,'t c.ch
c hiLu quM & th:o ng$ ,'t nOc c /%i th tuPLt "i
trong 6Mn >uEt ,'t 6Mn -h^, khi , nOc " 6Mn >uEt 6Mn
-h^, " ,'t c.ch hiLu quM hAn 6o &Oi nOc kh.c. o
thi kd cVa i,ith$ ngi nh / nhNng nh 6Mn >uEt hng
dLt hiLu quM nhEt tr(n th giOi &Oi 6J u &iLt hAn h~n &R
c.c quP trCnh ch tBo. Trong khi "$ nh 6J kt h%- cVa
kh# hHu thuHn /%i$ "Et "ai -hC nhi(u$ & kinh nghiL, t#ch
/\P qua nhiRu th hL$ ngi jh.- /Bi / nhNng ngi 6Mn
>uEt r%u &ang hiLu quM nhEt. ]h &HP$ c thQ ni rzng
ngi nh c "%c /%i th tuPLt "i trong &iLc 6Mn >uEt
2*2
hng dLt$ trong khi ngi jh.- /Bi c /%i th tuPLt "i &R
6Mn >uEt r%u &ang.
Th:o i,ith$ c.c nOc n(n chuP(n ,n ha &o 6Mn
>uEt nhNng 6Mn -h^, , nOc " c /%i th 6o 6.nh &
6au " trao "Fi nhNng hng ha " /EP nhNng hng ha
6Mn >uEt 9Ui nhNng nOc kh.c.IH- /uHn cA 9Mn cVa da,
i,ith / ,'t quc gia khng 9ao gi n(n tJ 6Mn >uEt
nhNng hng ha , thJc t c thQ ,ua "%c tT c.c nOc
kh.c &Oi chi -h# thE- hAn. 9zng c.ch chuP(n ,n ha
6Mn >uEt nhNng hng ha , ,'t nOc c /%i th tuPLt "i$
cM hai nOc 6t thu "%c /%i #ch khi tha, gia &o thAng
,Bi quc t.
# d! -hGn t#ch t.c "'ng cVa thAng ,Bi dinn ra giNa
hai nOc / ahana & cn buc &Oi ,'t 6 giM "+nh 6au4
8 ahana & cn buc cM hai "Ru c cgng ,'t
/%ng c.c nguhn /Jc & nhNng nguhn /Jc nP c thQ
"%c 6_ d!ng "Q 6Mn >uEt ,'t trong hai 6Mn -h^, /
gBo hoWc cacao.
8 TBi ,Zi nOc c 6n 222 "An &+ nguhn /Jc
& ahana -hMi tn 12 "An &+ nguhn /Jc "Q 6Mn >uEt
ra ,'t tEn cacao & tn 22 "An &+ nguhn /Jc "Q 6Mn
>uEt ra ,'t tEn gBo. ]h &HP$ ahana 6t c thQ 6Mn
>uEt ra "%c 22 tEn cacao khi khng 6Mn >uEt gBo
hoWc 12 tEn gBo khi khng 6Mn >uEt cacao hoWc / 6
/%ng kt h%- cVa gBo & cacao U giNa hai ,)c 6Mn
/%ng tr(n. ]hNng 6J kt h%- &R 6Mn /%ng gBo &
cacao kh.c nhau , ahana c thQ 6Mn >uEt "%c
9iQu dinn tr(n "ng aa trong cCnh &t.. XGP
2*1
"%c >:, / "ng giOi hBn khM n?ng 6Mn >uEt
xjjy cVa ahana.
8 TAng tJ nh &HP$ giM 6_ rzng$ tBi cn buc
-hMi tn 42 "An &+ nguhn /Jc "Q 6Mn >uEt ,'t tEn
cacao & chs tn 12 "An &+ nguhn /Jc "Q 6Mn >uEt
,'t tEn gBo. ]h &HP$ cn buc 6t c thQ 6Mn >uEt
ti "a 1 tEn cacao khi khng 6Mn >uEt gBo$ 22 tEn
gBo khi khng 6Mn >uEt cacao$ hoWc / 6 /%ng kt
h%- cVa cM cacao & gBo nz, giNa hai ,)c 6Mn
/%ng kia. ]hNng 6J kt h%- &R 6Mn /%ng gBo &
cacao kh.c nhau , cn buc c thQ 6Mn >uEt "%c
9iQu dinn tr(n "ng KK trong cCnh 1.1. XGP "%c
>:, / "ng giOi hBn khM n?ng 6Mn >uEt xjjy cVa
cn buc. 5 thQ thEP r / ahana c /%i th tuPLt
"i &R 6Mn >uEt cacao x&C tBi cn buc -hMi tn
nhiRu nguhn /Jc hAn "Q 6Mn >uEt cacao 6o &Oi U
ahana.y TAng tJ nh &HP$ cn buc c /%i th
tuPLt "i &R 6Mn >uEt gBo.
HTn [.1 ~ Lz (%K)( 0N @Wi () (%K+( 2&i
2*2
22
11
12
1
2 1 12 11 22
aBo
5
a
c
a
o
a
a
K
K
p
Trng h%- khi khng c nOc no trao "Fi 9un 9.n
&Oi nhau4 MZi nOc 6_ d!ng ,'t n_a nguhn /Jc cVa ,Cnh
c "%c "Q 6Mn >uEt gBo & n_a cqn /Bi dgng "Q 6Mn >uEt
cacao. "hng thi ,Zi nOc 6t -hMi ti(u dgng /%ng
hng ha , nOc " 6Mn >uEt ra. ahana c thQ 6Mn >uEt
12 tEn cacao & 1 tEn gBo x9iQu dinn 9zng "iQ, tr(n
cCnh *.1y$ trong khi cn buc c thQ 6Mn >uEt ra 12 tEn
gBo & 2$1 tEn cacao. Khi khng c thAng ,Bi$ ,)c 6Mn
>uEt kt h%- cVa cM hai nOc 6t / 12$1 tEn cacao x12 tEn
cVa ahana c'ng 2$1 tEn cVa cn bucy & 11 tEn gBo x1
tEn cVa ahana c'ng 12 tEn cVa cn bucy. ]u ,Zi nOc
chuP(n ,n ha &o 6Mn >uEt ,Wt hng , ,Cnh c /%i
th tuPLt "i rhi 6au " trao "Fi &Oi nhau hng ha ,
nOc " thiu$ ahana 6t 6Mn >uEt "%c 22 tEn cacao cqn
cn buc 6t 6Mn >uEt "%c 22 tEn gBo. ]h &HP$ 9zng
c.ch thJc hiLn chuP(n ,n ha$ 6Mn /%ng cVa cM hai hng
ha "f t?ng /(n. iMn /%ng cVa cacao t?ng tT 12$1 tEn /(n
22 tEn$ trong khi 6Mn /%ng gBo t?ng tT 11 tEn /(n 22 tEn.
M)c t?ng &R 6Mn /%ng thu "%c tT &iLc thJc hiLn chuP(n
,n ha / 7$1 tEn cacao & 1 tEn gBo. pMng *.1 6t t, t[t
nhNng con 6 nP.
pzng c.ch tha, gia &o hoBt "'ng thAng ,Bi & trao
"Fi 1 tEn cacao /EP 1 tEn gBo$ c.c nh 6Mn >uEt U cM hai
quc gia c thQ ti(u dgng ,'t /%ng nhiRu hAn cacao &
gBo. aiM 6_ rzng ahana & cn buc trao "Fi cacao &
gBo tr(n cA 6U 141m c ngh{a / gi. cVa 1 tEn cacao ngang
9zng &Oi gi. cVa 1 tEn gBo.
2**
iQn7 [.1: LWi () (%K+( 2&i 0= LWi d' (% 2;W' (
(;tn7 ,/i
L;Wn7 n7%Mn @I' 24 HQn R%G( 1 (Gn C#'#" 0= G/"
5acao aBo
ahana 12 22
cn buc 42 12
`Qn R%G( 0= TiV% !n7 8i 89n7 '? (;tn7 ,/i
5acao aBo
ahana 12 1
cn buc 2$1 12
TFng 6Mn
/%ng
1-1c 1c
`Qn R%G( (:"n7 (:;<n7 WU '%KVn ,9n ?#
5acao aBo
ahana 22 2
cn buc 2 22
TFng 6Mn
/%ng
-w -w
L;Wn7 (iV% !n7 H#% 8i G#n# (:#" 2|i p (Gn
'#'#" @GK p (Gn 7/" '5# H=n Q%&'
5acao aBo
ahana 14 @
cn buc @ 14
MF' 7i# (Jn7 (:"n7 (iV% !n7 n< '%KVn ,9n ?#
0= (:#" 2|i
5acao aBo
ahana 4 1
cn buc *.1 4
2*4
]u ahana quPt "+nh >uEt khû @ tEn cacao 6ang cn
buc & nhH- khû &R @ tEn gBo thC /%ng ti(u dgng cui
cgng cVa nOc nP 6t gh, 14 tEn cacao & @ tEn gBo. io
&Oi trng h%- khi cha chuP(n ,n ha & tha, gia &o
thAng ,Bi thC /%ng ti(u dgng t?ng th(, 4 tEn cacao & 1
tEn gBo. TAng tJ "i &Oi cn buc$ /%ng ti(u dgng cui
cgng cVa nOc nP 6t gh, @ tEn cacao & 14 tEn gBo$ t)c
/ t?ng th(, *$1 tEn cacao & 4 tEn gBo. ]h &HP$ nh c
chuP(n ,n ha & thAng ,Bi$ 6Mn /%ng cVa cM cacao
& gBo "Ru "%c t?ng /(n & ngi ti(u dgng U cM hai nOc
"%c ti(u dgng nhiRu hAn. ro "$ chYng ta c thQ thEP r
rzng thAng ,Bi / ,'t trq chAi c tFng /%i #ch / ,'t 6
dAngm & thAng ,Bi ,ang /Bi /%i #ch rqng cho tEt cM c.c
nOc tha, gia.
-./.<. 45 !h)6"! 78 49 !h" so s=nh
ra&id vicardo "f "a /0 thuPt cVa da, i,ith tin
>a th(, ,'t 9Oc nNa 9zng c.ch kh., -h. ra >:, "iRu gC
6t >MP ra khi ,'t quc gia c /%i th tuPLt "i trong 6Mn
>uEt tEt cM c.c ,Wt hng. I0 thuPt cVa i,ith &R /%i th
tuPLt "i g%i 0 rzng ,'t nOc nh &HP 6t khng thu "%c
/%i #ch gC tT thAng ,Bi quc t. Trong cun 6.ch ;]hNng
nguP(n /0 cVa kinh t ch#nh tr+; &it n?, 1D17 cVa ,Cnh$
vicardo "f ch)ng ,inh rzng trng h%- " 6t khng dinn
ra. Th:o /0 thuPt cVa vicardo &R /%i th 6o 6.nh$ hon
ton h%- /0 khi ,'t nOc chuP(n ,n ha &o 6Mn >uEt
nhNng hng ha , nOc " 6Mn >uEt ,'t c.ch hiLu quM
hAn & ,ua &R nhNng hng ha , nOc " 6Mn >uEt kw,
hiLu quM hAn 6o &Oi c.c nOc kh.c$ ngaP cM khi "iRu " c
ngh{a / ,ua hng ha tT nhNng nOc kh.c , ,Cnh c
2*1
thQ tJ 6Mn >uEt hiLu quM hAn. XiRu nP dng nh tr.i &Oi
t duP thng thng cVa ,Ki ngi$ t#nh /og#c cVa /H-
/uHn nP c thQ "%c ,inh ch)ng 9zng ,'t &# d! "An giMn
nh 6au.
aiM 6_ rzng ahana hiLu quM hAn trong &iLc 6Mn >uEt cM
hai ,Wt hng cacao & gBom c ngh{a / ahana c /%i th
tuPLt "i trong 6Mn >uEt cM hai ,Wt hng. TBi ahana$ -hMi
tn 12 "An &+ nguhn /Jc "Q 6Mn >uEt 1 tEn cacao & 1* 1=*
"An &+ nguhn /Jc "Q 6Mn >uEt ra 1 tEn gBo. ]h &HP$ &Oi
222 "An &+ nguhn /Jc c 6n$ ahana c thQ 6Mn >uEt ra 22
tEn cacao khi khng 6Mn >uEt gBo$ 11 tEn gBo khi khng
6Mn >uEt cacao$ hoWc 9Et kd /%ng kt h%- no U giNa &
nz, tr(n "ng giOi hBn khM n?ng 6Mn >uEt xjjy cVa
nOc nP x"ng aa trong cCnh *.2y. TBi cn buc$ giM
6_ "Q 6Mn >uEt ra 1 tEn cacao -hMi tn 42 "An &+ nguhn /Jc$
cqn "Q 6Mn >uEt 1 tEn gBo -hMi tn 22 "An &+ nguhn /Jc.
]h th cn buc c thQ 6Mn >uEt ra 1 tEn cacao khi
khng 6Mn >uEt gBo$ 12 tEn gBo khi khng 6Mn >uEt cacao
hoWc 9Et kd /%ng kt h%- no cVa hai 6Mn -h^, U giNa
hai 6 /%ng tr(n & nz, tr(n "ng giOi hBn khM n?ng
6Mn >uEt cVa nOc nP x"ng KK trong cCnh *.2y.
5hYng ta /Bi giM 6_ trong trng h%- khng c thAng ,Bi
giNa hai nOc$ ,Zi nOc 6t 6_ d!ng ,'t n_a 6 "An &+
nguhn /Jc 6n c "Q 6Mn >uEt tTng 6Mn -h^,. ]h &HP$
khng c thAng ,Bi$ ahana 6t 6Mn >uEt 12 tEn cacao &
7$1 tEn gBo x"iQ, trong cCnh *.2y$ trong khi cn buc
6t 6Mn >uEt "%c 2$1 tEn cacao & 1 tEn gBo x"iQ, p trong
cCnh *.2y.
2*@
Khi , ahana c /%i th tuPLt "i &R 6Mn >uEt cM hai
6Mn -h^,$ tBi 6ao nOc nP &n n(n tha, gia trao "Fi &Oi
cn buc 5Gu trM /i /4 ,Wc dg ahana c /%i th tuPLt
"i &R 6Mn >uEt cM hai 6Mn -h^,$ nOc nP /Bi chs c /%i
th 6o 6.nh trong 6Mn >uEt cacao4 ahana c thQ 6Mn >uEt
cacao 4 /n nhiRu hAn 6o &Oi cn buc$ nhng chs c thQ
1$1 /n nhiRu hAn trong 6Mn >uEt gBo. ]h &HP$ ahana 6Mn
>uEt cacao hiLu quM hAn ,'t c.ch tAng "i 6o &Oi 6Mn
>uEt gBo.
HTn [.- ~ Lz (%K)( 0N @Wi () H" H*n
Khng c thAng ,Bi$ /%ng cacao tFng c'ng cVa hai
nOc / 12$1 tEn x12 tEn cVa ahana & 2$1 tEn cVa cn
bucy & /%ng gBo tFng c'ng c\ng / 12$1 tEn x7$1 tEn
cVa ahana & 1 tEn cVa cn bucy. Trong trng h%-
nP$ ,Zi nOc -hMi tJ ti(u dgng nhNng gC hai nOc 6Mn
2*7
22
11
12
1
2 1 12 11
aBo
5
a
c
a
o
a
5
a
K
K
p
>uEt ra. pzng c.ch tha, gia &o thAng ,Bi$ hai nOc c
thQ gia t?ng tFng /%ng 6Mn >uEt cVa cM gBo & cacao$ &
ngi ti(u dgng U hai nOc c\ng 6t 6_ d!ng ,'t /%ng
nhiRu hAn cVa cM hai 6Mn -h^,.
NhRng l2i Dch tC th/Yng !i
Ta hCnh dung rzng ahana khai th.c /%i th 6o 6.nh
trong 6Mn >uEt cacao "Q t?ng 6Mn /%ng 6Mn -h^, nP tT
12 tEn /(n 11 tEn. I%ng cacao nP 6t tn ht 112 "An &+
nguhn /Jc$ nh &HP cqn 12 "An &+ nguhn /Jc 6t dnh "Q
6Mn >uEt "%c *$71 tEn gBo x"iQ, 5 trong cCnh *.2y.
Trong khi "$ cn buc chuP(n ,n ha &o 6Mn >uEt
gBo & /, ra "%c 12 tEn gBo. ]h &HP$ 6Mn /%ng tFng
c'ng cVa cM hai 6Mn -h^, "Ru "f t?ng /(n. TrOc khi c
chuP(n ,n ha$ 6Mn /%ng tFng c'ng / 12$1 tEn cacao &
12$1 tEn gBo. pGP gi / 11 tEn cacao & 1*$71 tEn gBo
x*$71 tEn cVa ahana & 12 tEn cVa cn bucy. XiRu nP
"%c ,inh hKa trong pMng *.2.
Khng chs c 6Mn /%ng 6Mn >uEt ra cao hAn , cM hai
nOc cqn c thQ thu /%i tT thAng ,Bi. ]u ahana & cn
buc trao "Fi cacao & gBo th:o tS /L 141$ & ,Zi nOc /Ja
chKn trao "Fi 4 tEn >uEt khû "Fi /EP 4 tEn nhH- khû$ cM
hai nOc 6t c thQ ti(u dgng nhiRu cacao & gBo hAn 6o
&Oi khi cha thJc hiLn chuP(n ,n ha & trao "Fi x>:,
pMng *.2y.
2*D
iQn7 [.-. LWi () H" H*n 0= LWi d' (% 2;W' (
(;tn7 ,/i
L;Wn7 n7%Mn @I' 24 HQn R%G( 1 (Gn C#'#" 0= G/"
C#'#" G/"
ahana 12 1*.**
cn buc 42 22
`Qn R%G( 0= TiV% !n7 8i 89n7 '? (;tn7 ,/i
5acao aBo
ahana 12 7$1
cn buc 2$1 1
TFng 6Mn
/%ng
12$1 12$1
`Qn R%G( (:"n7 (:;<n7 WU '%KVn ,9n ?#
5acao aBo
ahana 11 *$71
cn buc 2 12
TFng 6Mn
/%ng
11 1*$71
L;Wn7 (iV% !n7 H#% 8i G#n# (:#" 2|i b (Gn
'#'#" @GK b (Gn 7/" '5# H=n Q%&'
5acao aBo
ahana 11 7$71
cn buc 4 @
MF' 7i# (Jn7 (:"n7 (iV% !n7 n< '%KVn ,9n ?#
0= (:#" 2|i
5acao aBo
ahana 1 2$21
cn buc 1$1 1
]h &HP$ nu ahana trao "Fi 4 tEn cacao &Oi cn buc
"Fi /EP 4 tEn gBo$ nOc nP 6t &n cqn 11 tEn cacao$ nhiRu
2*e
hAn 1 tEn 6o &Oi trOc khi c thAng ,Bi. Oi 4 tEn gBo c
"%c tT trao "Fi &Oi cn buc$ ahana 6t c tFng c'ng
7$71 tEn gBo$ nhiRu hAn 2$21 tEn 6o &Oi khi cha c
chuP(n ,n ha. TAng tJ nh &HP$ 6au khi trao "Fi 4 tEn
gBo &Oi ahana$ cn buc 6t cqn @ tEn gBo$ nhiRu hAn 1
tEn 6o &Oi trOc khi chuP(n ,n ha. Th(, &o "$ &Oi 4
tEn cacao c "%c tT trao "Fi$ cn buc 6t c tFng c'ng
nhiRu hAn 1$1 tEn 6o &Oi trOc khi c thAng ,Bi. ]h
&HP$ /%ng ti(u dgng &R gBo & cacao "f t?ng /(n U cM hai
quc gia & " / kt quM cVa &iLc chuP(n ,n ha & trao
"Fi.
Thng "iL- cA 9Mn cVa /0 thuPt &R /%i th 6o 6.nh /
6Mn /%ng tiR, n?ng cVa th giOi 6t /On hAn nhiRu trong
"iRu kiLn thAng ,Bi tJ do khng 9+ hBn ch x6o &Oi trong
"iRu kiLn hBn ch &R thAng ,Biy. I0 thuPt cVa vicardo
g%i 0 rzng ngi ti(u dgng U tEt cM c.c quc gia 6t "%c
ti(u dgng nhiRu hAn nu nh khng c hBn ch trong
thAng ,Bi giNa c.c nOc. XiRu nP dinn ra ngaP cM khi
c.c quc gia khng c /%i th tuPLt "i trong 6Mn >uEt 9Et
kd hng ha no. ]i ,'t c.ch kh.c$ 6o &Oi /0 thuPt &R
/%i th tuPLt "i /0 thuPt &R /%i th 6o 6.nh kh~ng "+nh
,'t c.ch ch[c ch[n hAn nhiRu rzng thAng ,Bi / ,'t trq
chAi c tFng /%i #ch / ,'t 6 dAng trong " tEt cM c.c
nOc tha, gia "Ru thu "%c /%i #ch kinh t. ]h &HP$ /0
thuPt nP "f cung cE- ,'t cA 6U h%- /0 cho &iLc khuPn
kh#ch tJ do ha thAng ,Bi & cho "n naP$ /0 thuPt cVa
vicardo &n ch)ng tu 6)c thuPt -h!c khi thng "%c
>:, / &\ kh# /H- /uHn chV Pu cho nhNng ai Vng h' cho
thAng ,Bi tJ do.
242
NhRng hn ch NJ c5c giE thit i ,r! hai lF thuyt
ca q.&!ith NJ ;.Aicar'o
Kt /uHn &R thAng ,Bi tJ do ,ang /Bi /%i #ch cho tEt cM
/ ,'t kh~ng "+nh cqn nWng t#nh chV quann khi "%c rYt ra
tT ,'t , hCnh "An giMn nh U -hn tr(n. M hCnh "An
giMn " "i k, &Oi nhiRu giM thit -hi thJc t4
1. aiM thit &R ,'t th giOi giMn "An trong " chs c 2
quc gia & 2 /oBi hng ha trong khi " tr(n thJc t$ c
rEt nhiRu quc gia & & 6 hng ha kh.c nhau.
2. aiM thit &R chi -h# &Hn tMi 9zng khng giNa c.c quc
gia / 6J 9Et h%- /0 r rng.
*. aiM thit &R gi. cM c.c nguhn /Jc 6Mn >uEt / ngang
9zng nhau tBi c.c quc gia kh.c nhau c\ng khng c t#nh
thJc tinn. Xhng thi , hCnh c\ng cha "R cH- tOi tS gi.
hi "o.i$ chs "An giMn giM "+nh rzng cacao & gBo c thQ
trao "Fi &Oi nhau th:o tS /L 141.
4. aiM thit &R c.c nguhn /Jc 6Mn >uEt c thQ dn dng di
chuPQn giNa c.c ngnh 6Mn >uEt trong -hB, &i ,'t quc
gia / khng -hg h%- &C tr(n thJc t$ trng h%- " khng
-hMi /Yc no c\ng dinn ra.
1. aiM thit &R hiLu 6uEt khng "Fi th:o quP ,$ c
ngh{a / &iLc chuP(n ,n ha tBi ahana & cn buc
khng Mnh hUng tOi 6 /%ng nguhn /Jc cn thit "Q 6Mn
>uEt ra 1 tEn cacao haP 1 tEn gBo. TuP nhi(n$ tr(n thJc t
thn tBi cM hai trng h%- hiLu 6uEt t?ng dn & hiLu 6uEt
giM, dn th:o ,)c "' chuP(n ,n ha. Khi /%ng
nguhn /Jc "qi hui "Q 6Mn >uEt ,'t ,Wt hng c thQ t?ng
241
hoWc giM, khi ,'t nOc chuP(n ,n ha &o 6Mn >uEt
,Wt hng ".
@. aiM thit rzng ,Zi nOc c ,'t /%ng nguhn /Jc 6Mn
>uEt khng "Fi & thAng ,Bi tJ do khng thaP "Fi hiLu
quM 6_ d!ng c.c nguhn /Jc cVa tTng nOc c\ng / ,'t hBn
ch. pUi &C giM thit ,ang t#nh t{nh nP khng cho -hw-
nhNng thaP "Fi &R 6 /%ng nguhn /Jc 6Mn >uEt cVa ,'t
nOc c\ng nh nhNng thaP "Fi &R t#nh hiLu quM ,'t nOc
6_ d!ng c.c nguhn /Jc cVa ,Cnh khi thAng ,Bi tJ do
dinn ra.
7. M hCnh c\ng "f "a ra giM thit cho rzng khng c
t.c "'ng cVa thAng ,Bi /(n 6J -hGn -hi thu nhH- trong
-hB, &i ,'t nOc.
Oi nhNng giM thit U tr(n$ /iLu kt /uHn rzng thAng
,Bi tJ do c /%i cho tEt cM c thQ ,U r'ng ra cho th giOi
thJc t &Oi nhiRu quc gia$ nhiRu ,Wt hng$ chi -h# &Hn tMi
hiLn hNu$ c.c tS gi. hi "o.i 9in "'ng$ t#nh 9Et di 9Et
d+ch cVa c.c nguhn /Jc trong nOc$ hiLu 6uEt thaP "Fi th:o
,)c "' chuP(n ,n ha 6Mn >uEt$ & nhNng 9in "'ng
kh.c MWc dg ,)c "' ,U r'ng chi tit cVa /0 thuPt &R /%i
th 6o 6.nh &%t ra khui -hB, &i nghi(n c)u cVa cun
6.ch nP$ c.c nh kinh t hKc "f cho thEP rzng kt quM cA
9Mn rYt ra tT , hCnh giMn "An U tr(n c thQ "%c kh.i
qu.t ha cho ,'t th giOi 9ao gh, nhiRu quc gia 6Mn
>uEt nhiRu ,Wt hng kh.c nhau.
7
rg c nhiRu thiu 6t
trong , hCnh cVa cVa vicardo$ nghi(n c)u "f g%i 0 /
,Lnh "R cA 9Mn rzng tEt cM c.c nOc 6t >uEt khû nhNng
hng ha , hK 6Mn >uEt c hiLu quM nhEt 6t "%c >.c
,inh thng qua 6 /iLu thng k(.
D
242
TG rng lF thuyt ca ;aNi' Aicar'o
5hYng ta cgng >:, >wt tCnh hung >MP ra khi nOi /ung
9a giM thit >.c "+nh U -hn tr(n trong , hCnh /%i th 6o
6.nh giMn "An. rOi "GP ta 6t nOi /ung c.c giM thuPt rzng
c.c nguhn /Jc c thQ di chuPQn ,'t c.ch tJ do tT ,'t
ngnh 6Mn >uEt hng ha nP 6ang ngnh 6Mn >uEt hng
ha kh.c trong -hB, &i ,'t quc gia$ giM thuPt hiLu 6uEt
khng "Fi th:o quP ,$ & giM thit &R thAng ,Bi khng
/, thaP "Fi khi /%ng nguhn /Jc 6Mn >uEt cVa "Et nOc
hoWc hiLu quM cVa &iLc 6_ d!ng c.c nguhn /Jc ".
/gun %&c (h<ng %inh [ng
Trong , hCnh 6o 6.nh giMn "An &R ahana & cn
buc$ chYng ta giM thit rzng nhNng ngi 6Mn >uEt xnng
dGny c thQ dn dng chuPQn "Fi "Et "ai tT trhng cGP cacao
6ang trhng /Ya gBo$ & ng%c /Bi. 5ho dg giM thit nP
"Yng &Oi ,'t 6 nng 6Mn$ nhng c.c nguhn /Jc 6Mn >uEt
khng -hMi /Yc no c\ng dn dng chuPQn "Fi tT 6Mn >uEt
,'t hng ha nP 6ang 6Mn >uEt hng ha kh.c. # d!$ .-
d!ng ch "' thAng ,Bi tJ do "i &Oi ,'t nOc -h.t triQn
cao nh / coa Kd thng ng! 0 rzng nOc nP 6t 6Mn
>uEt #t nhNng 6Mn -h^, c h, /%ng /ao "'ng cao nh /
hng dLt ,aP$ & 6Mn >uEt nhiRu nhNng 6Mn -h^, c h,
/%ng tri th)c cao nh / -hn ,R, ,.P t#nh hoWc c.c 6Mn
-h^, cng nghL 6inh hKc. MWc dg &R tFng thQ cM quc gia
6t "%c /%i nh &iLc chuPQn "Fi nP nhng nhNng nh 6Mn
>uEt hng dLt ,aP 6t ch+u thiLt hBi. M't cng nhGn ngnh
dLt ,aP kh c thQ c "V trCnh "' "Q &it -hn ,R, cho
,'t cng tP ,.P t#nh. ro &HP$ chuPQn "Fi 6ang ch "'
thAng ,Bi tJ do c ngh{a / ngi cng nhGn " c thQ 6t
24*
9+ thEt nghiL- hoWc -hMi chE- nhHn ,'t cng &iLc kw, hE-
dn kh.c nh /, &iLc trong ,'t c_a hng 9.n "h ?n
nhanh. c\ng tT "$ nhNng ngi -hMi g.nh ch+u nhNng
chi -h# thiLt hBi hoWc cng &iLc cVa hK 9+ ": dKa do
thAng ,Bi tJ do ":, /Bi thng / nhNng ngi -hMn "i
&iLc .- d!ng ch "' thAng ,Bi nP ,Bnh ,t nhEt ngaP
tBi c.c nOc -h.t triQn. TBi nhNng nOc "$ ch#nh -hV
thng giM, 9Ot t.c "'ng cVa giai "oBn chuPQn "Fi 6ang
ch "' thAng ,Bi tJ do 9zng c.ch giY- " &iLc "o tBo
/Bi nhNng ngi ,Et &iLc /, do hHu quM cVa qu. trCnh
nP. ]hNng thiLt hBi gGP ra 9Ui >u hOng &Hn "'ng tOi ch
"' thAng ,Bi tJ do chs / hiLn t%ng >MP ra trong ng[n
hBn , thi$ trong khi nhNng /%i #ch ginh "%c tT thAng
,Bi ,'t khi qu. trCnh chuPQn "Fi dinn ra thuHn /%i &Ta /On
/ao /Bi &Ta /Gu 9Rn.
Hi5u suWt gim HYn
M hCnh /%i th 6o 6.nh giMn "An "%c -h.t triQn dJa
tr(n quP /uHt hiLu 6uEt khng "Fi th:o ,)c "' chuP(n
,n ha. Th:o quP /uHt nP thC 6 "An &+ nguhn /Jc cn
thit "Q 6Mn >uEt ,'t "An &+ 6Mn -h^, xgBo haP cacaoy U
,Zi nOc "%c giM thit / khng thaP "Fi tBi 9Et kd "iQ,
no tr(n "ng giOi hBn khM n?ng 6Mn >uEt xjjy cVa nOc
". ]h ta "f giM thit / "Q 6Mn >uEt 1 tEn cacao U ahana
/un -hMi tn 12 "An &+ nguhn /Jc "u &o. TuP nhi(n$ 6t
/ gn &Oi thJc t hAn nu giM thit rzng hiLu 6uEt 6t giM,
dn th:o ,)c "' chuP(n ,n ha. ciLu 6uEt giM, dn
th:o ,)c "' chuP(n ,n ha dinn ra khi cn nhiRu "An &+
nguhn /Jc hAn "Q 6Mn >uEt ra ,'t "An &+ 6Mn -h^, t?ng
th(,. ]u nh chs cn 12 "An &+ nguhn /Jc / "V "Q t?ng
244
th(, 6Mn /%ng cacao cVa ahana tT 12 /(n 1* tEn$ thC c
thQ 6t -hMi cn tOi 11 "An &+ nguhn /Jc "Q t?ng 6Mn /%ng
cacao tT 1* /(n 14 tEn$ cn 12 "An &+ nguhn /Jc "Q t?ng
6Mn /%ng tT 14 /(n 11 tEn$ & c) nh &HP t?ng dn /(n.
ciLu 6uEt giM, dn thQ hiLn 9zng ,'t "ng jj /hi cho
ahana xnh cCnh *.*y$ hAn / ,'t "ng th~ng nh trong
cCnh *.2.
HTn [.[ ;<n7 7iZi /n 8Q nJn7 HQn R%G( '5#
G#n# (" $%K @%}( i+% H%G( 7iQ, !>n
aiM thit hiLu 6uEt giM, dn c t#nh thJc tinn cao &C hai
/0 do 6au. Th) nhEt$ khng -hMi tEt cM c.c nguhn /Jc "Ru
c chEt /%ng nh nhau. Khi ,'t nOc c g[ng t?ng 6Mn
/%ng cVa ,'t /oBi 6Mn -h^,$ nOc " -hMi dJa tr(n c.c
nguhn /Jc 9i(n , n?ng 6uEt cVa chYng khng /On nh
nhNng "An &+ nguhn /Jc "%c 6_ d!ng "u ti(n. Kt quM /
nhiRu nguhn /Jc -hMi huP "'ng hAn "Q 6Mn >uEt ra cgng
,'t /%ng t?ng th(, cVa 6Mn /%ng. # d! ta 9it rzng tr(n
241
a
a
aBo
5
a
c
a
o
thJc t ,'t 6 diLn t#ch "Et n?ng 6uEt hAn ,'t 6 diLn t#ch
"Et kh.c. Khi ahana c g[ng gia t?ng 6Mn /%ng cacao cVa
,Cnh$ nOc nP 6t -hMi tHn d!ng ngP cng nhiRu hAn c.c
diLn t#ch "Et &n kw, -hC nhi(u hAn nhNng diLn t#ch "Et
"%c 6_ d!ng tT 9an "u. Khi ,)c 6Mn /%ng tr(n ,'t "An
&+ diLn t#ch "Et "ai giM, >ung$ ahana 6t -hMi 6_ d!ng
nhiRu diLn t#ch "Et hAn "Q 6Mn >uEt ra th(, 1 tEn cacao.
I0 do th) hai dn tOi hiLu 6uEt giM, dn / c.c hng
ha kh.c nhau c tS /L 6_ d!ng c.c nguhn /Jc c\ng kh.c
nhau. 5gng hCnh dung ,'t &# d! nh 6au4 giM 6_ ngnh
trhng cGP cacao 6t 6_ d!ng nhiRu "Et "ai & #t /ao "'ng
hAn trhng /Ya$ & ahana "ang c g[ng chuPQn c.c nguhn
/Jc tT 6Mn >uEt gBo 6ang 6Mn >uEt cacao. Khi chuPQn "Fi$
ngnh /Ya gBo 6t giMi -hng th:o tS /L /%ng /ao "'ng
nhiRu tAng "i & /%ng diLn t#ch "Et "ai #t tAng "i cho
&iLc 6Mn >uEt cacao ,'t c.ch hiLu quM. XQ hE- thu c.c
nguhn /ao "'ng & "Et "ai t?ng th(, "$ ngnh trhng
cacao 6t -hMi chuPQn "Fi 6ang c.c -hAng th)c 6Mn >uEt
thG, d!ng /ao "'ng. T.c "'ng cVa &iLc chuPQn "Fi nP /
hiLu quM 6_ d!ng /ao "'ng cVa ngnh 6Mn >uEt cacao 6t
giM, >ung$ & nh &HP hiLu 6uEt 6t /Bi giM, dn.
ciLu 6uEt giM, dn cho thEP rzng c.c quc gia kh c
khM n?ng thJc hiLn chuP(n ,n ha tOi ,)c "' nh trong
, hCnh giMn "An cVa vicardo "a ra U -hn trOc. ciLu
6uEt giM, dn th:o ,)c "' chuP(n ,n ha g%i 0 rzng /%i
#ch thu "%c tT &iLc chuP(n ,n ha thng 6t &R 6
khng xcBn hty trOc khi qu. trCnh chuP(n ,n ha kt
thYc. Tr(n thJc t$ hu ht c.c quc gia khng chuP(n
,n ha , thaP &o " / 6Mn >uEt ,'t /oBt c.c 6Mn
24@
-h^, kh.c nhau. TuP nhi(n$ /0 thuPt /%i th 6o 6.nh cho
rzng c.c nOc n(n chuP(n ,n ha cho tOi "iQ, tBi " /%i
nhuHn giM, dn &%t qu. nhNng /%i #ch thu "%c tT
thAng ,Bi. ]h &HP$ kt /uHn cA 9Mn U "GP / thAng ,Bi
tJ do khng hBn ch 6t ,ang /Bi /%i #ch &n "Yng$ ,Wc dg
&C /0 do hiLu 6uEt giM, dn$ /%i #ch thu "%c 6t khng /On
nh trong trng h%- hiLu 6uEt khng "Fi.
Gc hi5u ng [ng " Fnng t'2ng (inh t#
M hCnh /%i th 6o 6.nh giMn "An giM "+nh rzng thAng
,Bi khng /, thaP "Fi 6 /%ng nguhn /Jc c 6n tBi ,Zi
quc gia haP hiLu quM 6_ d!ng nguhn /Jc cVa quc gia ".
aiM thit ,ang t#nh t{nh nP khng t#nh "n nhNng thaP
"Fi ,ang t#nh "'ng , thAng ,Bi c thQ ,ang /Bi. ]u
ta nOi /ung giM "+nh nP thC r rng ,'t nRn kinh t thJc
hiLn thAng ,Bi tJ do 6t c khM n?ng thu "%c c.c /%i #ch
"'ng dOi hai hCnh th)c. Th) nhEt$ thAng ,Bi tJ do c
thQ /, gia t?ng 6 /%ng nguhn /Jc cVa ,'t nOc thng
qua /%ng t?ng /(n &R /ao "'ng$ &n tT nOc ngoi ".-
)ng nhu cu 6_ d!ng trong nOc. Th) hai$ thAng ,Bi tJ
do c thQ c\ng /, t?ng hiLu quM 6_ d!ng c.c nguhn /Jc
cVa ,'t nOc. I%i #ch nP c thQ 9[t nguhn tT ,'t 6
nhGn t$ &# d! hiLu quM kinh t nh quP ,$ cng nghL$
6)c w- cBnh tranh tT ,U r'ng thAng ,Bi.
247
HTn [.b T*' 26n7 '5# (;tn7 ,/i (I !" (Zi ..
]hNng /%i #ch "'ng &R cM khi /%ng c.c nguhn /Jc
cVa ,'t nOc c\ng nh ,)c hiLu quM , c.c nguhn /Jc
"%c 6_ d!ng 6t khin cho "ng giOi hBn khM n?ng 6Mn
>uEt cVa ,'t nOc d+ch chuPQn ra ngoi. XiRu nP "%c
,inh hKa trong cCnh *.4$ "ng jj
1
d+ch chuPQn ra
ngoi thnh jj
2
/ kt quM cVa nhNng /%i #ch "'ng thu
"%c tT thAng ,Bi tJ do. do 6J d+ch chuPQn ra ngoi
"$ quc gia trong cCnh *.4 c thQ 6Mn >uEt nhiRu hAn hai
hng ha 6o &Oi trOc khi c thAng ,Bi tJ do. I0 thuPt
&R /%i th 6o 6.nh g%i 0 rzng &iLc ,U c_a ,'t nRn kinh t
thJc hiLn tJ do thAng ,Bi khng chs thu &R nhNng hCnh
th)c /%i #ch t{nh nh "f "R cH- U -hn tr(n , cqn thu &R
cM nhNng /%i #ch "'ng c t.c d!ng k#ch th#ch t?ng trUng
kinh t. ]u nh &HP$ thC ta c thQ ngh{ rzng tJ do ha
thAng ,Bi 6t ,ang /Bi nhiRu /%i #ch nh tr(n thJc t &n
dinn ra.
24D
jj2
jj1
a
aBo
5
a
c
a
o
-./.>. 45 !h)6"! H?(@s(h?& A OhBn
I0 thuPt cVa vicardo nhEn ,Bnh rzng /%i th 6o 6.nh
>uEt -h.t tT nhNng 6J kh.c 9iLt &R n?ng 6uEt /ao "'ng. ro
&HP$ /iLu ahana c hiLu quM hAn cn buc trong 6Mn >uEt
cacao -h! thu'c &o ,)c "' hiLu quM 6_ d!ng c.c nguhn
/Jc cVa nOc nP. vicardo nhEn ,Bnh tOi n?ng 6uEt /ao
"'ng & /H- /uHn rzng nhNng 6J kh.c 9iLt &R n?ng 6uEt /ao
"'ng giNa c.c nOc ng! 0 &R /%i th 6o 6.nh. cai nh kinh
t hKc ngi Th!P XiQn / /i c:ck6ch:r x&o n?, 1e1ey
& p:rti/ h/in x&o n?, 1e**y "f "a ra c.ch giMi th#ch
kh.c &R /%i th 6o 6.nh. cK ch)ng tu rzng /%i th 6o 6.nh
>uEt -h.t tT nhNng 6J kh.c 9iLt trong "' 6n c c.c Pu t
6Mn >uEt.
2*

pzng c.ch 6_ d!ng kh.i niL, "' 6n c c.c Pu t hai
t.c giM ,un "R cH- "n ,)c "' , ,'t nOc c 6n c.c
nguhn /Jc nh "Et "ai$ /ao "'ng & &n. 5.c nOc c "'
6n c c.c Pu t kh.c nhau$ & 6J 6n c c.c Pu t kh.c
nhau " giMi th#ch nhNng 6J kh.c 9iLt &R gi. cM c.c nhGn
tm c! thQ$ "' dhi do cVa nhGn t cng /On thC gi. cM cVa
nhGn t " cng r}.
I0 thuPt c:ck6ch:r8h/in dJ 9.o rzng c.c nOc 6t
>uEt khû nhNng hng ha , 6_ d!ng nhiRu h, /%ng
nhNng nhGn t dhi do tBi nOc " & nhH- khû nhNng
hng ha , 6_ d!ng nhiRu h, /%ng nhNng nhGn t
khan hi, tBi nOc ". ]h &HP$ /0 thuPt c8 c g[ng
giMi th#ch , hCnh cVa thAng ,Bi quc t , ta ch)ng
kin tr(n th+ trng th giOi. aing nh /0 thuPt cVa
vicardo$ /0 thuPt c8 cho rzng thAng ,Bi tJ do 6t
,ang /Bi /%i #ch. TuP nhi(n$ kh.c &Oi /0 thuPt cVa
24e
vicardo$ /0 thuPt c8 /Bi /H- /uHn rzng , hCnh thAng
,Bi quc t "%c >.c "+nh 9Ui 6J kh.c 9iLt &R ,)c "' 6n
c cVa c.c nhGn t 6Mn >uEt hAn / 9Ui 6J kh.c 9iLt &R
n?ng 6uEt /ao "'ng.
I0 thuPt c8 dn dng "%c ,inh ch)ng tr(n thJc t.
# d! nh nOc coa Kd trong ,'t thi gian di / ,'t
nOc >uEt khû /On tr(n th giOi &R hng nng 6Mn$ & "iRu
nP -hMn .nh ,'t -hn &R 6J dhi do kh.c thng cVa
coa Kd &R diLn t#ch "Et c thQ canh t.c. caP ng%c /Bi$
Trung buc nFi tr'i &R >uEt khû nhNng hng ha "%c
6Mn >uEt trong nhNng ngnh thG, d!ng /ao "'ng nh /
dLt ,aP & giP dw-. XiRu nP -hMn .nh ,)c "' dhi do
tAng "i cVa Trung buc &R /ao "'ng gi. r}. ]Oc coa
Kd$ &n khng c nhiRu /ao "'ng gi. r}$ tT /Gu "f / nOc
nhH- khû chV Pu nhNng ,Wt hng nP. Iu 0 rzng$ ,)c
"' 6n c U "GP / tAng "i$ khng -hMi con 6 tuPLt "im
,'t nOc c thQ c 6 /%ng tuPLt "i c.c nhGn t "Et "ai
& /ao "'ng nhiRu hAn h~n 6o &Oi nOc kh.c$ nhng /Bi chs
c ,)c "' dhi do tAng "i ,'t trong hai Pu t " ,
thi.
Ngh.ch lF :)onti)U
I0 thuPt c8 "%c >:, / ,'t trong c.c /0 thuPt c
,)c "' Mnh hUng r'ng /On trong kinh t hKc quc t.
cu ht c.c nh kinh t hKc "Ru th#ch .- d!ng /0 thuPt
nP hAn 6o &Oi /0 thuPt /%i th 6o 6.nh cVa vicardo 9Ui &C
n 6_ d!ng #t giM thit "An giMn ha hAn. c\ng &C /0 do
c t, Mnh hUng /On$ /0 thuPt nP "%c kiQ, ch)ng 9Ui
nhiRu kiQ, tra thJc nghiL, kh.c nhau. p[t "u 9zng
nghi(n c)u "%c cng 9 &o n?, 1e1* 9Ui a66i/P
212
I:onti:7 xngi "Bt giMi ]o9:/ &R kinh t hKc &o n?,
1e7*y$ nhiRu nghi(n c)u thJc nghiL, "f "Wt &En "R &R
t#nh "Yng "[n cVa /0 thuPt c8.
24
Hn d!ng /0 thuPt c8
$ I:onti:7 dJ "o.n rzng$ 9Ui &C nOc coa Kd dhi do
tAng "i &R &n 6o &Oi c.c nOc kh.c n(n nOc coa Kd
6t / nOc >uEt khû nhNng ,Wt hng thG, d!ng &n &
nhH- khû nhNng ,Wt hng thG, d!ng /ao "'ng. ]hng
nghi(n c)u thJc nghiL, cVa cng cho thEP ,'t kt quM
9Et ng / ng -h.t hiLn rzng hng ha >uEt khû cVa coa
Kd /Bi / hng ha kw, thG, d!ng &n 6o &Oi hng nhH-
khû cVa coa Kd. C kt quM nP tr.i &Oi nhNng gC , /0
thuPt c8 "f dJ 9.o$ n "f "%c 9it "n &Oi t(n gKi
]gh+ch /0 I:onti:7.
Khng ai kh~ng "+nh ch[c ch[n tBi 6ao ta /Bi quan 6.t
"%c ngh+ch /0 I:onti:7. M't giMi th#ch "%c "a ra /
nOc coa Kd c /%i th "Wc 9iLt trong 6Mn >uEt nhNng 6Mn
-h^, ,Oi hoWc nhNng hng ha ch tBo &Oi nhNng cng
nghL c t#nh "Fi ,Oi. ]hNng 6Mn -h^, " c thQ "%c
>:, / c ,)c thG, d!ng &n thE- hAn 6o &Oi nhNng 6Mn
-h^, 6_ d!ng cng nghL "f c thi gian ch#n ,uhi & trU
thnh thng d!ng cho 6Mn >uEt hng /oBt. ro &HP$ nOc
coa Kd c thQ >uEt khû nhNng hng ha 6_ d!ng nhiRu
/ao "'ng c k` n?ng & tinh thn doanh nghiL- 6.ng tBo$
&# d! nh c.c -hn ,R, ,.P t#nh$ trong khi " /Bi nhH-
khû c.c 6Mn -h^, ch tBo cng nghiL- nWng &n d{ 6_
d!ng ,'t /%ng /On &n "u t. M't &i nghi(n c)u thJc
nghiL, c\ng c >u hOng Vng h' nhHn "+nh nP.
21
TuP
nhi(n$ nhNng kiQ, nghiL, /0 thuPt c8 6_ d!ng dN /iLu
211
cho ,'t 6 /%ng /On c.c nOc /Bi c >u hOng kh~ng
"+nh 6J thn tBi cVa ngh+ch /0 I:onti:7.
XiRu nP "^P c.c nh kinh t &o th tin tho.i /ng
nan. cK th#ch 6_ d!ng /0 thuPt c8 &R c.c nRn tMng /0
thuPt$ nhng " /Bi / ,'t c.ch dJ "o.n khng ch[c ch[n
&R c.c , hCnh thAng ,Bi "ang dinn ra tr(n th giOi. MWt
kh.c$ /0 thuPt c8 c nhiRu hBn ch$ /0 thuPt &R /%i th
6o 6.nh cVa vicardo$ tr(n thJc t cqn dJ 9.o c.c , hCnh
thAng ,Bi &Oi "' ch#nh >.c cao hAn. aiMi -h.- tt nhEt
cho tCnh th kh >_ nP c /t / quaP trU /Bi &Oi 0 tUng
cVa vicardo / c.c , hCnh thAng ,Bi chV Pu "%c >.c
"+nh 9Ui nhNng 6J kh.c 9iLt giNa c.c nOc &R n?ng 6uEt
/ao "'ng. ro "$ ,'t ngi c thQ /H- /uHn rzng nOc coa
Kd >uEt khû ,.P 9aP chU kh.ch & nhH- khû hng dLt
,aP khng -hMi &C 6J 6n c c.c Pu t 6Mn >uEt cVa nOc
nP "Wc 9iLt th#ch h%- &Oingnh 6Mn >uEt ,.P 9aP &
khng th#ch h%- &Oi ngnh dLt ,aP$ , 9Ui &C nOc coa
Kd tAng "i hiLu quM hAn trong &iLc ch tBo ,.P 9aP 6o
&Oi 6Mn >uEt hng dLt ,aP.
M't giM thit quan trKng trong /0 thuPt c8 / cng
nghL tBi c.c quc gia / tAng tJ nhau. XiRu nP c /t
khng 6.t &Oi thJc t. ]hNng 6J kh.c 9iLt &R cng nghL c
thQ 6t dn tOi 6J kh.c 9iLt &R n?ng 6uEt /ao "'ng$ Pu t 6t
"+nh hOng c.c , hCnh trao "Fi trong thAng ,Bi quc
t.
27
c\ng nh &HP$ 6J thnh cng cVa ]hHt pMn trong
>uEt khû t trong c.c thH- ni(n 1e72 & 1eD2 khng chs
dJa tr(n ,)c "' 6n c tAng "i cVa &n , cqn cM tr(n
6J -h.t triQn cVa cng nghL ch tBo hiLn "Bi cVa nOc nP$
Pu t giY- cho ]hHt pMn "Bt "%c ,)c n?ng 6uEt cao hAn
212
trong ch tBo t 6o &Oi c.c nOc kh.c c\ng c 6J dhi do
&R &n. ]hiRu nghi(n c)u thJc nghiL, gn "GP "f g%i 0
rzng c.ch giMi th#ch ,ang t#nh /0 thuPt nP c thQ "Yng.
2D
]ghi(n c)u ,Oi ch)ng ,inh rzng ,'t khi nhNng 6J kh.c
9iLt trong cng nghL giNa c.c nOc "%c kiQ, 6o.t$ c.c
nOc 6t thJc 6J >uEt khû nhNng hng ha thG, d!ng c.c
Pu t 6Mn >uEt dhi do trong nOc & nhH- khû nhNng
hng ha thG, d!ng c.c Pu t 6Mn >uEt khan hi, trong
nOc. ]i c.ch kh.c$ ,'t khi t.c "'ng cVa 6J kh.c 9iLt &R
cng nghL /(n n?ng 6uEt /ao "'ng "%c kiQ, 6o.t thC /0
thuPt c8 dng nh 6t "Bt "%c 6)c ,Bnh dJ 9.o.
-./.C. 45 !h)6"! 78 7Dng *+ sEn phFG
vaP,ond :rnon / ngi "u ti(n "a ra /0 thuPt &R
&qng "i 6Mn -h^, &o giNa thH- kS 1e@2 cVa th kS
trOc.
2e
I0 thuPt cVa ng dJa tr(n nhNng quan 6.t thJc t
/ trong 6ut th kS 33 ,'t tS /L rEt /On c.c 6Mn -h^, ,Oi
cVa th giOi "f "%c -h.t triQn 9Ui c.c cng tP coa Kd &
"%c ti(u th! 9an "u tBi th+ trng coa Kd x&# d! nh 6Mn
>uEt t U quP , cng nghiL-$ ,.P thu hCnh$ ,.P Mnh
ch!- /EP ngaP$ ,.P -hotoco-P$ ,.P t#nh c. nhGn$ & c.c
ch#- 9.n dny. XQ giMi th#ch thJc t nP$ :rnon /H- /uHn
rzng 6J th+nh &%ng & quP , cVa th+ trng coa Kd "f
,ang /Bi cho c.c cng tP coa Kd ,'t "'ng /Jc rEt /On "R
-h.t triQn c.c 6Mn -h^, ti(u dgng ,Oi. Th(, &o "$ chi
-h# nhGn cng cao U coa Kd c\ng khin cho c.c cng tP
coa Kd c /0 do "Q 6.ng ch ra c.c quP trCnh cng nghL
tit kiL, chi -h# 6Mn >uEt.
]u chs &C /0 do c.c 6Mn -h^, "%c -h.t triQn 9Ui ,'t
cng tP cVa coa Kd & "%c 9.n /n "u ti(n U th+ trng
21*
coa Kd , 6uP ra rzng 6Mn -h^, " 9[t 9u'c -hMi "%c
6Mn >uEt tBi nOc coa Kd thC / cha thuPt -h!c. iMn
-h^, " hon ton c thQ "%c 6Mn >uEt U nOc ngoi$
nhNng nAi c chi -h# 6Mn >uEt thE- hAn & 6au " >uEt
khû trU /Bi coa Kd. TuP nhi(n$ :rnon "f /H- /uHn rzng
hu ht c.c 6Mn -h^, ,Oi 9an "u "Ru "%c -h.t triQn tBi
nOc coa Kd. M't "iRu r rng / c.c cng tP ti(n -hong
U "GP$ tr(n cA 6U cGn nh[c nhNng 9in "'ng & rVi ro "i
/iRn &Oi &iLc giOi thiLu ,'t 6Mn -h^, ,Oi$ /un tin rzng 6t
tt hAn nu nAi 6Mn >uEt U gn &Oi nAi ti(u th! c\ng nh
gn &Oi tr! 6U ch#nh$ nAi "a ra c.c quPt "+nh cVa c.c
cng tP. cAn nNa$ nhu cu "i &Oi hu ht c.c 6Mn -h^,
,Oi thng khng -h! thu'c &o Pu t gi. cM nh th
no , -h! thu'c &o c.c Pu t -hi gi. cM nh kiQu d.ng$
,u ,f$ t#nh n?ng$ 6J tiLn d!ng$ &.&. ro &HP$ c.c cng
tP -h.t ,inh c thQ t#nh gi. thnh 9.n ra kh. cao "i &Oi
c.c 6Mn -h^, ,Oi$ & Pu t nP khin cho nhu cu "qi
hui "i tC, ki, ,'t nAi 6Mn >uEt &Oi chi -h# thE- tBi ,'t
nOc kh.c khng cqn cn thit.
:rnon "f "i th:o hOng /H- /uHn rzng U giai "oBn "u
trong &qng "i cVa ,'t 6Mn -h^, ,Oi "iQn hCnh$ khi nhu
cu "ang 9[t "u t?ng cao ,'t c.ch nhanh chng U coa
Kd thC nhu cu tBi c.c nOc ti(n tin kh.c chs giOi hBn U
,'t 6 nh, kh.ch hng c thu nhH- cao , thi. ro nhu
cu 9an "u tBi c.c nOc ti(n tin kh.c cqn hNu hBn nh
&HP n(n c.c cng tP cha thEP cn thit -hMi "u t &o
6Mn >uEt tBi c.c nOc nP$ nhng &n thEP cn thit -hMi
>uEt khû ,'t 6 6Mn -h^, tT coa Kd 6ang c.c th+ trng
".
214
Th:o thi gian$ nhu cu "i &Oi 6Mn -h^, ,Oi 6t t?ng
dn tBi c.c nOc -h.t triQn kh.c ngoi coa Kd x&# d! nh
nh$ jh.-$ X)c & ]hHt pMny cho "n khi c.c nh 6Mn
>uEt tBi " thEP "f "n /Yc -hMi tin hnh 6Mn >uEt "Q -h!c
&! cho th+ trng nOc ,Cnh. Th(, nNa$ c.c cng tP coa
Kd c\ng c thQ 6t thit /H- c.c dGP chuPRn 6Mn >uEt tBi c.c
nOc -h.t triQn c nhu cu "ang t?ng nhanh & nh &HP$
qu. trCnh 6Mn >uEt tBi c.c nOc nP 9[t "u hBn ch 9Ot
tiR, n?ng >uEt khû tT nOc coa Kd.
Khi th+ trng U coa Kd & ,'t 6 nOc -h.t triQn
kh.c trU n(n 9fo ho thC 6Mn -h^, ,Oi c\ng "Bt tOi ,)c
"' ti(u chu^n ho.$ & gi. cM 9[t "u trU thnh &\ kh# cBnh
tranh chV Pu tr(n th+ trng. Khi "iRu nP >MP ra$ nhNng
cGn nh[c &R chi -h# 9[t "u "ng ,'t &ai trq /On hAn trong
qu. trCnh cBnh tranh. 5.c nh ch tBo tBi c.c nOc -h.t
triQn nAi , chi -h# /ao "'ng thE- hAn 6o &Oi chi -h# /ao
"'ng tBi coa Kd x&# d! nh tBi c.c nOc $ TGP pan ]hay
9GP gi c thQ 6Mn >uEt & >uEt khû 6ang th+ trng coa
Kd.
]u c.c 6)c w- &R chi -h# trU n(n ,Bnh hAn nNa thC qu.
trCnh c\ng 6t khng dTng U ". 5hu kd th:o " nOc coa
Kd ".nh ,Et /%i th cVa ,Cnh cho c.c nOc -h.t triQn
kh.c c thQ "%c ti- t!c /W- /Bi ,'t /n nNa$ khi c.c nOc
"ang -h.t triQn x&# d! nh Th.i Iany 9[t "u c "%c
nhNng /%i th 6Mn >uEt 6o &Oi c.c nOc -h.t triQn. ro &HP$
chu kd cVa 6Mn >uEt ton cu 6t th:o trHt tJ4 9[t "u tT
coa Kd chuPQn 6ang c.c nOc -h.t triQn kh.c & ti- "
/ tT nhNng nOc nP chuPQn 6ang c.c nOc "ang -h.t
triQn.
211
Th:o thi gian$ kt quM cVa nhNng >u hOng nP "i
&Oi c.c , hCnh trao "Fi cVa thAng ,Bi th giOi / ,'t
nOc >uEt khû 6Mn -h^, 6t trU thnh ,'t nOc nhH-
khû khi qu. trCnh 6Mn >uEt "%c tH- trung tOi nhNng "+a
"iQ, U nOc ngoi c chi -h# 6Mn >uEt thE- hAn. cCnh 4
, tM qu. trCnh t?ng trUng cVa 6Mn >uEt & ti(u dgng th:o
thi gian tBi nOc coa Kd rhi 6ang c.c nOc -h.t triQn
kh.c & 6au " / 6ang c.c nOc "ang -h.t triQn.
K5nh gi5 lF thuyt Z[ng 0i En 3hM!
3wt &R kh#a cBnh /+ch 6_$ /0 thuPt &qng "i 6Mn -h^,
dng nh / ,'t 6J giMi th#ch kh. ch#nh >.c c.c , hCnh
trao "Fi trong thAng ,Bi quc t. M hCnh nP kh.i qu.t
trCnh tJ tT khGu nghi(n c)u & -h.t triQn tOi khGu 6Mn >uEt
& ti(u th! ,'t 6Mn -h^, ,Oi 6t dinn ra tun tJ tT nOc
-h.t triQn cao chuPQn 6ang c.c nOc -h.t triQn thE- hAn
tOi c.c nOc "ang -h.t triQn th:o >u hOng tC, tOi "+a
"iQ, c chi -h# 6Mn >uEt thE- hAn.
TuP nhi(n$ /0 thuPt &R &qng "i 6Mn -h^, &n c
nhNng hBn ch cVa n. 3:, >wt tT quan "iQ, nhHn th)c
cVa ngi 5hGu o & ngi 5hGu u thC /H- /uHn cVa
:rnon dng nh / ,'t quan "iQ, ,ang t#nh &+ kS dGn
t'c khi cho rzng hu ht c.c 6Mn -h^, "%c -h.t ,inh tBi
coa Kd. MWc dg$ c thQ "Yng / trong 6ut giai "oBn nRn
kinh t coa Kd chi, /{nh &+ tr# thng tr+ trong khoMng
thi gian tT 1e41 "n 1e71$ nhng khng -hMi "iRu " /
/un /un "Yng & &n /un /un thn tBi nhNng trng h%-
ngoBi /L. ]hNng ngoBi /L nP dng nh ngP cng trU
n(n -hF 9in hAn trong thi gian gn "GP. XiRu nP dinn
ra cgng &Oi hoBt "'ng 6Mn >uEt -hGn t.n tr(n ton cu$ &Oi
21@
c.c 9' -hHn cEu thnh cVa ,'t 6Mn -h^, ,Oi "%c 6Mn
>uEt U c.c "+a "iQ, kh.c nhau tr(n th giOi , tBi " c
6J kt h%- c.c chi -h# nhGn t & k` n?ng / thuHn /%i
nhEt$ 6au " "%c /[- r.- tBi ,'t "+a "iQ,$ rhi "%c -hGn
-hi$ giOi thiLu & ti(u th! "hng thi tBi nhiRu th+ trng
kh.c nhau thaP &C th:o tun tJ nh /0 thuPt cVa :rnon
"R cH-. # d! nh thit 9+ "iRu khiQn &id:o8ga,:$ ,.P
t#nh >.ch taP$ ,.P Mnh k` thuHt 6 "%c giOi thiLu "hng
thi tBi c.c th+ trng coa Kd$ ]hHt pMn c\ng nh U ,'t
6 nOc 5hGu u -h.t triQn kh.c. ]h &HP$ /0 thuPt cVa
:rnon c thQ / rEt hNu d!ng trong &iLc giMi th#ch ,
hCnh thAng ,Bi quc t trong ,'t giai "oBn ng[n , nRn
kinh t coa Kd chi, &+ tr# thng tr+ tr(n ton cu$ nhng
nhNng 6J -hg h%- cVa n "i &Oi th giOi hiLn "Bi ngP
naP rEt hNu hBn.
-./.H. 45 !h)6"! !h,3ng GI GJ
I0 thuPt thAng ,Bi ,Oi 9[t "u nFi /(n tT thH- kS
1e72 cVa th kS 33 khi , ,'t 6 nh kinh t "Wt &En "R
&R giM thuPt hiLu 6uEt giM, dn th:o chuP(n ,n ho.
trong /0 thuPt &R thAng ,Bi quc t. Th:o hK$ thn tBi
trng h%- hiLu 6uEt t?ng dn trong ,'t 6 ngnh kinh t
& /%i #ch kinh t nh quP , ch#nh / ,'t trong c.c
trng h%- "Wc 9iLt cVa hiLu 6uEt t?ng dn. XGP / ,'t
trong c.c Pu t Mnh hUng tOi , hCnh thAng ,Bi quc
t.
I%i #ch kinh t nh quP , / hiLn t%ng giM, chi -h#
"An &+ kt h%- &Oi 6Mn /%ng "u ra t?ng cao. ]u nh
thAng ,Bi quc t ,ang /Bi kt quM / ,'t nOc chuP(n
,n ho. &o 6Mn >uEt ,'t 6Mn -h^, nhEt "+nh$ & nu c
217
"%c /%i #ch kinh t nh quP , trong &iLc 6Mn >uEt 6Mn
-h^, nP thC khi " 6Mn /%ng "u ra 6t t?ng /(n$ & chi
-h# "An &+ 6t giM, >ung. Trong trng h%- "$ 6t >uEt
hiLn /%i #ch t?ng dn "i &Oi &iLc chuP(n ,n ho. ch)
khng -hMi / /%i #ch giM, dn. ]i c.ch kh.c$ khi ,'t
nOc 6Mn >uEt nhiRu hAn$ do "Bt "%c /%i #ch kinh t th:o
quP ,$ n?ng 6uEt /ao "'ng 6t t?ng /(n & c.c chi -h# "An
&+ 6t giM, >ung.
I%i #ch kinh t nh quP , c thQ >uEt -h.t tT ,'t 6
nguhn 6au4 khM n?ng dn trMi chi -h# c "+nh cho ,'t 6Mn
/%ng "u ra /On$ hoWc khM n?ng ,'t 6 /%ng /On c.c nh
6Mn >uEt tHn d!ng nhNng nhGn cng & thit 9+ chuP(n 9iLt
c n?ng 6uEt /ao "'ng cao hAn c.c nguhn /Jc thng
thng. I%i #ch kinh t nh quP , / nguhn quan trKng
"Q giM, chi -h# 6Mn >uEt trong nhiRu ngnh kh.c nhau$ tT
6Mn >uEt -hn ,R, ,.P t#nh$ tOi 6Mn >uEt t$ tT d%c
-h^, tOi ngnh cng nghiL- &! tr!. IEP &# d!$ hfng
Micro6o7t thu "%c /%i #ch kinh t nh quP , 9zng c.ch
dn trMi c.c chi -h# c "+nh trong -h.t triQn hL "iRu hnh
indo6 ,Oi$ con 6 " &o khoMng 1 tS "/a coa Kd$
/(n khoMng 212 triLu hoWc nhiRu hAn 6 /%ng c.c ,.P
t#nh c. nhGn cui cgng 6t "%c ci "Wt hL "iRu hnh ,Oi
nP. TAng tJ nh &HP$ c.c cng tP 6Mn >uEt t c\ng thu
"%c /%i #ch kinh t nh quP , 9zng c.ch 6Mn >uEt &Oi 6
/%ng /On c.c /oBi t tT ,'t dGP chuPRn ch tBo trong "
,Zi cng nhGn c ,'t nhiL, &! chuP(n ,n ha cao.
I0 thuPt ,Oi &R thAng ,Bi c\ng /H- /uHn rzng nu
,)c 6Mn /%ng "u ra cn thit "Q "Bt "%c t#nh /%i #ch
kinh t nh quP , "V /On "Bi diLn cho ,'t -hn ".ng kQ
21D
cVa tFng nhu cu th giOi "i &Oi 6Mn -h^, " thC th+
trng th giOi c thQ chs hZ tr% "%c cho ,'t 6 hNu hBn
c.c cng tP "ng tBi ,'t 6 #t c.c nOc tha, gia &o 6Mn
>uEt ,Wt hng nP. ]hNng cng tP tha, gia &o th+ trng
th giOi "u ti(n 6t / nhNng cng tP ginh "%c /%i th
, c.c cng tP kh.c kh /qng c "%c. ro &HP$ ,'t cng
tP chs c thQ thng tr+ trong >uEt khû ,'t 6Mn -h^, "Wc
thg , t#nh /%i #ch kinh t th:o quP , "ng &ai trq quan
trKng$ & ,)c 6Mn /%ng cn thit "Q "Bt "%c t#nh /%i #ch
th:o quP , nP "Bi diLn cho ,'t -hn chV Pu cVa tFng
6Mn /%ng th giOi$ 9Ui &C " 6t / nRn tMng cho cng tP
"u ti(n 9Oc &o ngnh cng nghiL-.
R cA 9Mn$ /0 thuPt thAng ,Bi ,Oi "f n(u ra hai "iQ,
quan trKng4 Th) nhEt$ thng qua t.c "'ng /(n /%i #ch kinh
t nh quP ,$ thAng ,Bi c thQ /, gia t?ng ,)c "' "a
dBng cVa c.c hng ha cung cE- tOi ngi ti(u dgng &
giM, 9Ot chi -h# trung 9Cnh tr(n ,'t 6Mn -h^,. Th) hai$
trong nhNng ngnh 6Mn >uEt khi , 6Mn /%ng /, ra "qi
hui "Bt "%c t#nh /%i #ch kinh t nh quP , "Bi diLn cho
,'t tS trKng ".ng kQ tFng nhu cu cVa th giOi$ thC th+
trng ton cu chs c thQ hZ tr% & tBo "iRu kiLn cho ,'t
6 #t c.c cng tP tha, gia &o , thi. ro &HP$ thAng
,Bi th giOi trong ,'t 6 6Mn -h^, nhEt "+nh 6t "%c
thng tr+ 9Ui c.c quc gia c c.c cng tP / nhNng ngi
"i "u trong /{nh &Jc 6Mn >uEt ".
=_ng a 'ng En 3hM! NJ giE! chi 3hD En #uBt
Khi c.c nOc trao "Fi thAng ,Bi &Oi nhau$ c.c th+
trng quc gia "An /} "%c kt h%- thnh ,'t th+ trng
th giOi r'ng /On hAn. 5.c cng tP c thQ "Bt "%c /%i #ch
21e
kinh t nh quP , tr(n cA 6U th+ trng "%c ,U r'ng
". Th:o /0 thuPt thAng ,Bi ,Oi$ ,Zi nOc 6t c "iRu
kiLn "Q chuP(n ,n ha &o 6Mn >uEt ,'t nh, c.c 6Mn
-h^, nhEt "+nh , trong trng h%- khng c thAng
,Bi kh c thQ >MP ra. Xhng thi 9zng c.ch nhH- khû
nhNng 6Mn -h^, nOc " khng 6Mn >uEt tT nhNng nOc
kh.c$ ,'t nOc c thQ "hng thi &Ta t?ng ,)c "' "a dBng
cVa 6Mn -h^, cho ngi ti(u dgng$ &Ta giM, chi -h# cVa
nhNng hng ha ". ]h &HP / thAng ,Bi "f tBo cA h'i
cho c.c 9(n cgng c /%i ngaP cM khi c.c nOc khng hR c
6J kh.c 9iLt &R ,)c "' 6n c c.c nguhn /Jc haP cng
nghL.
:2i Dch ,inh t nh0 quy !>` :2i th ca ng/0i i
tr/Hc NJ T> hnh ca th/Yng !i quc t
I0 thuPt thAng ,Bi ,Oi c\ng cho rzng , hCnh
thAng ,Bi , chYng ta quan 6.t tr(n thJc t nRn kinh t
th giOi c thQ / kt quM cVa &iLc "Bt "%c /%i #ch kinh t
nh quP , & /%i th cVa ngi "i trOc. ]hNng /%i th
cVa ngi "i trOc / nhNng /%i th &R ,Wt chin /%c &
kinh t , nhNng ngi thG, nhH- "u ti(n cVa ,'t
ngnh c "%c. KhM n?ng ginh "%c /%i th kinh t nh
quP , /On hAn 6o &Oi nhNng ngi gia nhH- 6au "$ &
nh &HP /%i #ch thu &R tT ,'t cEu trYc chi -h# thE-$ / ,'t
/%i th cVa ngi "i trOc ht 6)c quan trKng. I0 thuPt
thAng ,Bi ,Oi /H- /uHn rzng "i &Oi nhNng 6Mn -h^, ,
/%i th kinh t nh quP , / ht 6)c quan trKng & "Bi
diLn ,'t tS trKng ".ng kQ cho nhu cu cVa th giOi$ thC
ngi gia nhH- trOc &o ngnh " c thQ ginh "%c /%i
th chi -h# th:o cE- "' , nhNng ngi gia nhH- 6au gn
2@2
nh khng c khM n?ng "uFi k+-. ro &HP$ , hCnh thAng
,Bi , ta quan 6.t "%c "i &Oi nhNng 6Mn -h^, " -hMn
.nh nhNng /%i th cVa ngi "i trOc. 5.c nOc c thQ
chi, u th trong >uEt khû nhNng hng ha nhEt "+nh
9Ui &C /%i #ch kinh t nh quP , / rEt quan trKng "i &Oi
qu. trCnh 6Mn >uEt cVa hK$ ,ang /Bi cho hK /%i th cVa
ngi "i trOc.
]ghi(n c)u &R ngnh 6Mn >uEt ,.P 9aP chU kh.ch
thAng ,Bi cho thEP rzng /%i #ch kinh t nh quP , trong
ngnh nP "i &Oi 9[t nguhn tT khM n?ng dn trMi chi -h#
c "+nh trong tFng chi -h# -h.t triQn ,'t 6Mn -h^, ,Oi
tr(n ,'t 6Mn /%ng "u ra /On. Tr(n thJc t$ "Q -h.t triQn
chic 6i(u ,.P 9aP *D2 &Oi 112 chZ nghi$ hfng ir9u6
"f ti(u tn khoMng 14 tS "/a coa Kd. XQ 9g "[- /Bi chi
-h# khFng /h " & hqa &n trong kinh doanh /oBi ,.P 9aP
nP$ ir9u6 6t -hMi 9.n "%c #t nhEt 212 chic *D2. ]u
nh hfng c thQ 9.n "%c *12 chic thC "GP 6t / ,'t
khoMn "u t c /i. TuP nhi(n$ tFng nhu cu dJ 9.o trong
&qng 22 n?, tOi "i &Oi dqng 6i(u ,.P 9aP nP Oc t#nh
&o khoMng tT 422 "n @22 chic. ]gh{a /$ th+ trng
ton cu chs c thQ tBo "iRu kiLn thu "%c /%i nhuHn cho
,'t nh 6Mn >uEt dqng 6Mn -h^, nP & ir9u6 6t / hfng
"u ti(n 6Mn >uEt 6i(u ,.P 9aP 112 chZ "Bt "%c /%i #ch
kinh t nh quP ,. ]hNng nh 6Mn >uEt tiR, n?ng kh.c$
&# d! nh hfng po:ing$ 6t khng c cA h'i tha, gia &o
th+ trng nP 9Ui hK khng c "%c /%i th kinh t nh
quP , , hfng ir9u6 6t "Bt "%c. pzng c.ch "i ti(n
-hong trong /{nh &Jc th+ trng 6i(u ,.P 9aP trU kh.ch$
ir9u6 6t ginh "%c /%i th cVa ngi "i trOc dJa tr(n
2@1
&iLc "Bt "%c /%i #ch kinh t nh quP ,$ nhNng Pu t ,
"i thV cBnh tranh cVa hfng kh c thQ th:o k+- & kt quM
/ 6t trU thnh nh >uEt khû hng "u &R 6i(u ,.P
9aP chU kh.ch.
NhRng F ngh%a ca :F thuyt th/Yng !i !Hi
I0 thuPt thAng ,Bi ,Oi c nhNng 0 ngh{a quan
trKng. I0 thuPt nP g%i 0 rzng c.c nOc c thQ thu "%c
/%i #ch tT hoBt "'ng thAng ,Bi ngaP cM khi khng c 6J
kh.c 9iLt &R 6J 6n c c.c nguhn /Jc 6Mn >uEt haP cng
nghL. ThAng ,Bi cho -hw- ,'t nOc chuP(n ,n ha
&o 6Mn >uEt nhNng 6Mn -h^, nhEt "+nh$ "Bt "%c /%i #ch
kinh t nh quP , & giM, chi -h# 6Mn >uEt$ "hng thi
,ua nhNng 6Mn -h^, , trong nOc khng 6Mn >uEt tT
nOc &n c\ng chuP(n ,n ha &o 6Mn >uEt nhNng 6Mn
-h^, kh.c. pzng cA ch nP$ ,)c "' "a dBng cVa c.c 6Mn
-h^, dnh cho ngi ti(u dgng 6t t?ng /(n trong khi chi
-h# 6Mn >uEt trung 9Cnh cho nhNng 6Mn -h^, " giM,
>ung$ kwo th:o ,)c gi. 9.n c\ng giM, th:o$ tT " giMi
-hng c.c nguhn /Jc "Q 6Mn >uEt nhiRu hng ha & d+ch
&! kh.c.
I0 thuPt c\ng g%i 0 rzng ,'t nOc c thQ thng tr+
trong >uEt khû ,'t /oBi hng ha chs "An giMn / &C nOc
" "V ,aP ,[n "Q c "%c ,'t hoWc ,'t &i cng tP
trong 6 nhNng cng tP "u ti(n tha, gia &o 6Mn >uEt
hng ha ". ro c khM n?ng "Bt "%c /%i #ch kinh t nh
quP ,$ nhNng cng tP "i "u trong ,'t ngnh 6t ng?n
cMn 6J gia nhH- cVa nhNng cng tP kh.c 6au ". KhM n?ng
cVa nhNng ngi "i "u trong &iLc thu /%i tT hiLu 6uEt t?ng
dn "f tBo ra ro cMn cho &iLc gia nhH- ngnh.
2@2
I0 thuPt thAng ,Bi ,Oi c ,Gu thun &Oi /0 thuPt
c8$ &n cho rzng ,'t nOc 6t thng tr+ trong >uEt khû
,'t 6Mn -h^, khi nOc " "Wc 9iLt "%c u "fi &R nhNng
Pu t 6Mn >uEt cn thit "%c 6_ d!ng nhiRu trong ch tBo
6Mn -h^, ". ]hNng ngi Vng h' /0 thuPt thAng ,Bi
,Oi /Bi /H- /uHn rzng nOc coa Kd / nh >uEt khû ch#nh
&R ,.P 9aP chU kh.ch thAng ,Bi khng -hMi 9Ui &C nOc
nP c "%c nhNng u "fi &R c.c nguhn /Jc 6Mn >uEt "qi
hui trong ch tBo ,.P 9aP , 9Ui &C ,'t trong nhNng
cng tP "u ti(n gia nhH- ngnh cng nghiL- nP$ hfng
po:ing$ / ,'t cng tP cVa coa Kd. TuP nhi(n$ /0 thuPt
thAng ,Bi ,Oi khng hR ,Gu thun &Oi /0 thuPt &R /%i
th 6o 6.nh. I%i #ch kinh t nh quP , giY- gia t?ng
n?ng 6uEt /ao "'ng. C th /0 thuPt nP >.c "+nh "%c
,'t nguhn gc quan trKng cVa /%i th 6o 6.nh.
-./.K. 45 !h)6"! 78 49 !h" (Inh !&'nh L);( g'M
NO hPnh @G (,3ng (0' Po&!?&
o n?, 1ee2$ gi.o 6 Micha:/ jort:r cVa Trng
Kinh doanh car&ard "f cho >uEt 9Mn nhNng kt quM cVa
,'t nZ /Jc nghi(n c)u chuP(n 6Gu nhz, tC, hiQu tBi 6ao
,'t 6 nOc /Bi thnh cng cqn ,'t 6 kh.c /Bi thEt 9Bi
trong cBnh tranh quc t. jort:r & c.c c'ng 6J "f nghi(n
c)u tFng c'ng 122 ngnh tBi 12 quc gia kh.c nhau.
aing nh nhNng ngi Vng h' thuPt thAng ,Bi ,Oi$
cng trCnh cVa jort:r "%c "+nh hOng 9Ui niR, tin rzng
c.c /0 thuPt hiLn tBi &R thAng ,Bi quc t chs chs ra
"%c ,'t -hn cVa cGu chuPLn. Xi &Oi jort:r$ nhiL, &!
ct Pu / giMi th#ch "%c tBi 6ao ,'t quc gia "Bt "%c 6J
thnh cng quc t trong ,'t ngnh c! thQ. TBi 6ao ]hHt
2@*
pMn rEt giui trong ngnh ch tBo t TBi 6ao Th!P 6{ >uEt
6[c trong 6Mn >uEt & >uEt khû c.c thit 9+ ch#nh >.c &
c.c /oBi d%c -h^, TBi 6ao X)c & coa Kd /, rEt tt
trong ngnh cng nghiL- ha chEt ]hNng cGu hui nP
kh thQ trM /i "%c ,'t c.ch dn dng 9zng /0 thuPt c8$
& /0 thuPt &R /%i th 6o 6.nh 6t ni rzng Th!P i{ >uEt 6[c
&R 6Mn >uEt & >uEt khû c.c thit 9+ ch#nh >.c 9Ui &C nOc
nP 6_ d!ng c.c nguhn /Jc cVa ,Cnh rEt hiLu quM trong
nhNng ngnh ". MWc dg "iRu nP c thQ / ch#nh >.c$
nhng /Bi khng giMi th#ch "%c tBi 6ao Th!P i{ n?ng 6uEt
hAn &R ngnh " 6o &Oi c.c nOc kh.c nh nh$ X)c$
hoWc TGP pan ]ha. jort:r "f c g[ng giMi &En "R nan giMi
nP.
jort:r "f >GP dJng /0 thuPt &R 9n thu'c t#nh /On cVa
,'t quc gia hCnh thnh n(n ,i trng cBnh tranh cho
c.c cng tP tBi nOc "$ & nhNng thu'c t#nh nP thYc "^P
hoWc ng?n cMn 6J tBo ra /%i th cBnh tranh cVa quc gia "
x>:, cCnh *.4y. ]hNng thu'c t#nh " /4
8 XiRu kiLn &R c.c Pu t 6Mn >uEt l &+ th cVa ,'t
nOc &R c.c Pu t 6Mn >uEt &# d! nh nguhn /ao "'ng c
k` n?ng hoWc cA 6U hB tng cn thit "Q cBnh tranh trong
,'t ngnh c! thQ.
8 5.c "iRu kiLn &R cu l nhu cu trong nOc "i &Oi
hng ha hoWc d+ch &! cVa ,'t ngnh.
8 5.c ngnh hZ tr% & /i(n quan l 6J hiLn diLn hoWc
khng 6n c cVa c.c ngnh hZ tr% & /i(n quan c n?ng
/Jc cBnh tranh quc t.
2@4
8 5hin /%c$ cA cEu & ,)c "' cBnh tranh n'i 9'
ngnh l c.c "iRu kiLn quMn /0 c.c cng tP "%c tBo ra$ tF
ch)c$ & quMn tr+ nh th no & 9Mn chEt cVa "i thV cBnh
tranh trong nOc.
jort:r "R cH- &R 9n thu'c t#nh nP nh / 9n Pu t
cEu tBo n(n , hCnh ki, cAng. ng /H- /uHn rzng c.c
cng tP c khM n?ng thnh cng cao nhEt trong nhNng
ngnh hoWc c.c -hGn ngnh trong " , hCnh ki, cAng
"%c thuHn /%i nhEt. ng c\ng cho rzng , hCnh ki,
cAng / ,'t hL thng tAng t.c & cVng c /n nhau. T.c
"'ng cVa ,'t thu'c t#nh 6t -h! thu'c &o tCnh trBng cVa
c.c thu'c t#nh kh.c. # d!$ th:o jort:r thC c.c "iRu kiLn &R
cu thuHn /%i 6t khng ,ang /Bi /%i th cBnh tranh trT khi
tCnh hCnh cBnh tranh n'i 9' ngnh "V "Q khin cng tP
-hMi -hMn )ng /Bi c.c "iRu kiLn ".
HTn [.c C*' K)% (& R*' 2On @Wi () '/n (:#n
$%&' 7i#: M9 Tn 8i, ';tn7 '5# M..":(:
/gun0 5har/:6 .I.ci// x222ey$ Kinh doanh quc t$
]3p Mcara8ci//.
2@1
5hin /%c$ cA
cEu$ cBnh
tranh ngnh
5.c "iRu kiLn
&R Pu t 6Mn
>uEt
5.c "iRu kiLn
&R cu
5.c ngnh hZ
tr% & /i(n
quan
jort:r cho rzng c hai Pu t nNa c thQ chi -hi tOi ,
hCnh ki, cAng cVa quc gia th:o nhNng c.ch th)c quan
trKng kh.c nhau4 " / cA h'i & ch#nh -hV. ]hNng cA h'i
>MP "n$ &# d! nhNng -h.t ,inh 6.ng tBo /On$ c thQ t.i
cEu trYc /Bi ngnh & ,ang /Bi cA h'i cho c.c cng tP cVa
,'t nOc &%t /(n nhNng cng tP kh.c. 5h#nh -hV$ 9zng
c.ch /Ja chKn c.c ch#nh 6.ch cVa ,Cnh$ c thQ /, giM, "i
hoWc cMi thiLn /%i th quc gia. # d!$ c.c quP "+nh c thQ
"iRu chsnh c.c "iRu kiLn &R cu cVa quc gia$ c.c ch#nh
6.ch chng "'c quPRn c thQ t.c "'ng tOi ,)c "' cBnh
tranh n'i 9' ngnh$ & c.c khoMn "u t cVa ch#nh -hV
&o gi.o d!c "o tBo c thQ thaP "Fi "iRu kiLn &R c.c Pu
t 6Mn >uEt.
Ki+u ,i7n c5c yu t En #uBt
XiRu kiLn &R c.c Pu t 6Mn >uEt ch#nh / trKng tG, cVa
/0 thuPt c8. Khi , jort:r khng "R >uEt 9Et c) n'i
dung gC hon ton ,Oi$ nhng ng "f thJc 6J -hGn t#ch k`
c.c "Wc t#nh cVa c.c Pu t 6Mn >uEt. ng thTa nhHn 6J
-hGn cE- cVa c.c Pu t 6Mn >uEt$ -hGn 9iLt giNa c.c Pu
t cA 9Mn x&# d! c.c nguhn ti nguP(n thi(n nhi(n$ kh# hHu$
&+ tr# "+a /0 & nhGn khû hKcy & c.c Pu t ti(n tin x&#
d!$ hB tng truPRn thng$ /ao "'ng c k` n?ng & trCnh "'
cao$ c.c thit 9+ nghi(n c)u$ & 9# quPt cng nghLy. ng
/H- /uHn rzng c.c Pu t ti(n tin "ng &ai trq ht 6)c quan
trKng trong /%i th cBnh tranh. Khng ging nh c.c Pu
t cA 9Mn "%c u "fi ,'t c.ch tJ nhi(n$ c.c Pu t ti(n
tin /Bi / 6Mn -h^, cVa 6J "u t cVa c.c c. nhGn$ c.c
cng tP & cVa ch#nh -hV. ro &HP$ c.c khoMn "u t cVa
ch#nh -hV &o "o tBo cA 9Mn & nGng cao$ 9zng c.ch cMi
2@@
thiLn trCnh "' kin th)c & k` n?ng chung cVa dGn chYng
c\ng nh k#ch th#ch nghi(n c)u ti(n tn tBi c.c cA 6U gi.o
d!ng cE- cao$ c thQ giY- nGng cE- c.c Pu t ti(n tin cVa
,'t nOc.
Mi quan hL giNa c.c Pu t ti(n tin & cA 9Mn / ,i
quan hL -h)c h%-. 5.c nhGn t cA 9Mn c thQ cung cE- /%i
th 9an "u , 6au " 6t "%c cVng c & ,U r'ng thng
qua "u t &o c.c Pu t ti(n tin. ]g%c /Bi$ 9Et /%i &R
c.c Pu t cA 9Mn c thQ tBo ra nhNng .- /Jc -hMi "u t
&o c.c Pu t ti(n tin. M't &# d! r rng nhEt &R hiLn
t%ng nP / &R ]hHt pMn$ ,'t nOc khng c nhiRu "Et
trhng trKt & c.c nguhn kho.ng 6Mn$ tuP nhi(n thng qua
"u t "f tBo /H- "%c ,'t 6J dhi do rEt /On c.c Pu t
ti(n tin. jort:r /u 0 rzng "'i ng\ k` 6 /nh nghR "ng
"Mo U ]hHt pMn x-hMn .nh thng qua tS /L 6 /%ng ngi
tt nghiL- c 9zng k` 6 tr(n 9Cnh quGn "u ngi hAn
h~n 9Et kd nOc noy / nhGn t chV cht dn tOi 6J thnh
cng cVa ]hHt pMn trong nhiRu ngnh cng nghiL- ch
tBo.
C5c i+u ,i7n N+ C}u
jort:r nhEn ,Bnh tOi &ai trq cVa cu trong nOc trong
&iLc giY- nGng cao /%i th cBnh tranh cVa quc gia. Thng
thng$ c.c cng tP thng tu ra nhBP cM, nhEt &Oi nhNng
nhu cu cVa nhNng kh.ch hng U gn &Oi hK nhEt. ro "$
nhNng "Wc "iQ, cVa nhu cu th+ trng trong nOc "Wc
9iLt quan trKng trong &iLc "+nh hCnh c.c thu'c t#nh cVa c.c
6Mn -h^, "%c ch tBo trong nOc & trong &iLc tBo ra 6)c
w- cho 6J 6.ng tBo "Fi ,Oi & nGng cao chEt /%ng 6Mn
-h^,. jort:r /H- /uHn rzng c.c cng tP cVa ,'t nOc
2@7
ginh "%c /%i th cBnh tranh nu nhNng ngi ti(u dgng
trong nOc cVa hK c "%c 6J 6nh 6ui & "qi hui cao.
]hNng ngi ti(u dgng nh &HP 6t tBo ra ,'t 6)c w- /(n
c.c cng tP trong nOc -hMi ".- )ng nhNng ti(u chu^n cao
&R chEt /%ng 6Mn -h^, c\ng nh -hMi 6Mn >uEt ra nhNng
,u ,f 6Mn -h^, ,Oi. M't &# d! &R kh#a cBnh nP " /
6J -h.t triQn trong ngnh thit 9+ /i(n /Bc khng dGP. Th:o
nghi(n c)u cVa jort:r$ ch#nh 6J 6nh 6ui & P(u cu cao
cVa nhNng ngi ti(u dgng tBi khu &Jc 9.n "Mo
icandina&ia "f giY- thYc "^P hfng ]okia cVa jhn Ian &
rric6on cVa Th!P XiQn -hMi "u t &o cng nghL "iLn
thoBi di "'ng tT rEt /Gu trOc khi nhu cu &R "iLn thoBi nP
>uEt hiLn tBi c.c nOc -h.t triQn kh.c. Trng h%- cVa
]okia 6t "%c nghi(n c)u 6Gu hAn trong -hn Ti(u "iQ,
quMn tr+.
C5c ngJnh c>ng nghi73 h1 tr2 NJ lin quan
Thu'c t#nh /On th) 9a trong /%i th cBnh tranh quc gia
&R ,'t ngnh / 6J hiLn diLn cVa c.c ngnh hZ tr% & /i(n
quan c 6)c cBnh tranh quc t. ]hNng /%i #ch cVa &iLc
"u t &o c.c Pu t 6Mn >uEt ti(n tin 9Ui c.c ngnh hZ
tr% & /i(n quan c thQ 6t /an tua 6ang ,'t ngnh$ tT "
giY- ngnh nP "Bt "%c ,'t &+ tr# cBnh tranh &Nng ,Bnh
tr(n th giOi. i)c ,Bnh cVa Th!P XiQn trong c.c 6Mn
-h^, thw- ch 9in x&# d! &qng 9i & d!ng c! c[t gKty "f
dJa tr(n 6)c ,Bnh cVa nOc nP trong ngnh cng nghiL-
thw- "Wc 9iLt. ]?ng /Jc dn "u &R cng nghL trong ngnh
cng nghiL- 9.n dn cVa coa Kd "f cung cE- nRn tMng
cho 6J thnh cng cVa nOc coa Kd trong ch tBo ,.P &i
t#nh c. nhGn & ,'t 6 6Mn -h^, "iLn t_ cng nghL cao
2@D
kh.c. TAng tJ nh &HP$ 6J thnh cng cVa Th!P i{ trong
ngnh d%c -h^, c /i(n quan chWt cht "n nhNng thnh
cng tr(n th+ trng quc t cVa nOc nP &R ngnh cng
nghiL- nhu', cng nghL cao.
M't kt quM cVa qu. trCnh nP / c.c ngnh thnh cng
trong -hB, &i ,'t quc gia c >u hOng tH- h%- &Oi nhau
thnh c.c c!, gh, c.c ngnh c /i(n quan. XGP / ,'t
trong nhNng kt quM c t#nh /an tua ".ng chY 0 nhEt trong
nghi(n c)u cVa M.jort:r. M't trong nhNng c!, nh &HP
, jort:r "f >.c "+nh "%c " / ngnh dLt ,aP cVa X)c.
]gnh nP 9ao gh, c.c ngnh ch 9in 9ng$ /:n$ 6%i
tFng h%- chEt /%ng cao$ ,.P khGu$ & ,'t /oBt c.c ,.P
,c /i(n quan tOi ngnh dLt. ]hNng c!, ngnh nh &HP /
rEt quan trKng 9Ui &C nhNng kin th)c gi. tr+ c thQ /u
chuPQn giNa c.c cng tP trong cgng ,'t c!, &R ,Wt "+a
/0$ ,ang /Bi /%i #ch cho tEt cM c.c cng tP kh.c cgng nz,
trong c!, ". 5.c /uhng kin th)c 6t /u chuPQn khi nhGn
&i(n di chuPQn giNa c.c cng tP trong -hB, &i ,'t khu
&Jc "+a /0 & khi c.c hiL- h'i ngnh quc gia tH- h%-
nhGn cng tT c.c cng tP kh.c nhau tBi c.c cu'c h'i thMo
chuP(n "R.
Chin l/2c` cBu trac c>ng ty NJ i th cnh tranh
Thu'c t#nh th) t cVa /%i th cBnh tranh quc gia trong
, hCnh cVa M.jort:r "R cH- &R n'i dung chin /%c$ cEu
trYc & "i thV cBnh tranh trong -hB, &i ,'t quc gia.
"GP$ jort:r chs ra hai "iQ, quan trKng. Th) nhEt$ c.c quc
gia kh.c nhau "%c "Wc trng 9Ui c.c trit /0 quMn /0 kh.c
nhau giY- hoWc khng giY- "%c gC cho hK trong &iLc tBo
dJng /%i th cBnh tranh quc gia. jort:r "f n(u &# d! &R 6J
2@e
-hF 9in cVa c.c k` 6 trong giOi quMn /0 cE- cao tBi c.c
cng tP cVa X)c & ]hHt pMn. ng cho rzng /0 do cVa
hiLn t%ng nP / do c.c cng tP tBi hai nOc nP chY
trKng nhEn ,Bnh &o cMi tin c.c quP trCnh 6Mn >uEt &
thit k 6Mn -h^,. ]g%c /Bi$ jort:r c\ng chs ra 6J -hF
9in cVa nhNng ngi c hiQu 9it &R /{nh &Jc ti ch#nh
trong giOi /fnh "Bo cVa nhiRu cng tP coa Kd. ng /i(n hL
"iRu nP &Oi 6J thiu quan tG, cVa c.c cng tP coa Kd tOi
&iLc cMi tin c.c quP trCnh 6Mn >uEt & thit k 6Mn -h^,.
Th:o ng 6J thng tr+ cVa ti ch#nh dn tOi 6J qu. chY
trKng &o &iLc ti "a ha /%i nhuHn ti ch#nh trong ng[n
hBn. ,'t hHu quM cVa cVa nhNng trit /0 quMn tr+ nP /
6J thua cu'c &R n?ng /Jc cBnh tranh cVa coa Kd trong c.c
ngnh cng nghiL- dJa tr(n nRn tMng cA kh#$ nhNng ngnh
, trong " c.c &En "R &R quP trCnh ch tBo & thit k 6Mn
-h^, ht 6)c quan trKng x&# d! nh ngnh cng nghiL-
ch tBo ty.
XiQ, th) hai , jort:r chs ra trong n'i dung nP / 6J
/i(n hL chWt cht giNa ,)c "' cBnh tranh ,fnh /iLt trong
nOc & 6J 6.ng tBo & trng thn cVa /%i th cBnh tranh
trong ,'t ngnh. M)c "' cBnh tranh ,Bnh ,t trong nOc
khin c.c cng tP -hMi tC, ki, c.c c.ch cMi tin hiLu quM
6Mn >uEt$ tT " /, cho hK trU n(n c 6)c ,Bnh cBnh tranh
tr(n th+ trng th giOi. Xi thV cBnh tranh trong nOc tBo
ra 6)c w- cho 6J cMi tin$ 6.ng tBo$ nGng cao chEt /%ng$
giM, chi -h# & "u t &o &iLc nGng cE- c.c Pu t ti(n
tin. TEt cM nhNng "iRu nP giY- &iLc tBo ra c.c cng tP c
6)c ,Bnh cBnh tranh U t, th giOi. jort:r tr#ch dn
trng h%- cVa ]hHt pMn4 Khng U "Gu &ai trq cVa c.c "i
272
thV cBnh tranh trong nOc /Bi r rLt nh tBi ]hHt pMn$ nAi
, " / ,'t cu'c chin tFng /Jc &Oi nhiRu cng tP thEt
9Bi trong &iLc tC, ki, /%i nhuHn. Oi ,!c ti(u nhEn
,Bnh &o kh#a cBnh th+ -hn$ c.c cng tP ]hHt pMn /i(n
t!c nZ /Jc khng ngTng &%t h~n /n nhau. TS trKng th+
-hn 9in "'ng rEt /On. bu. trCnh nP "%c "R cH- "n rEt
nhiRu tr(n ,Bng /Oi 9.o ch# kinh doanh. Th) tJ >- hBng
chi tit "o /ng >:, nhNng cng tP no qu:n thu'c nhEt
&Oi c.c 6inh &i(n tt nghiL- "Bi hKc. TS /L ra "i cVa c.c
6Mn -h^, & 6J -h.t triQn quP trCnh ,Oi dinn ra khng
ngTng nghs.
M't "iQ, tAng "hng &R t.c hiLu quM k#ch th#ch cVa
,)c "' cBnh tranh trong nOc c thQ "%c ,inh hKa 9zng
6J nFi /(n cVa hfng ]okia cVa jhn Ian tr(n th+ trng
th giOi &R c.c thit 9+ "iLn thoBi khng dGP. XQ 9it chi
tit$ >:, -hn Ti(u "iQ, quMn tr+.
=nh g= B5 !h)6"! (0' N.Po&!?&
jort:r kh~ng "+nh rzng ,)c "' thnh cng , ,'t
nOc c khM n?ng "Bt "%c tr(n th+ trng th giOi &R ,'t
ngnh nhEt "+nh / ,'t h, 6 cVa 6J kt h%- c.c thu'c
t#nh4 "iRu kiLn c.c Pu t 6Mn >uEt$ c.c "iRu kiLn &R cu
trong n/Hc` c5c ngJnh c>ng nghi73 h1 tr2 NJ lin quan`
NJ c5c i th cnh tranh trong nOc. Th:o ng$ 6J hiLn
diLn cVa tEt cM 9n thu'c t#nh / P(u cu "Q hCnh thnh /(n
, hCnh ki, cAng nhz, thYc "^P n?ng /Jc cBnh tranh
x,Wc dg &n thn tBi nhNng ngoBi /Ly & ng c\ng kh~ng
"+nh rzng ch#nh -hV c thQ can thiL- tOi tTng thu'c t#nh
trong 6 9n thu'c t#nh thnh -hn cVa , hCnh ki,
cAng l ,'t c.ch t#ch cJc hoWc ti(u cJc. XiRu kiLn &R Pu
271
t 6Mn >uEt c thQ 9+ Mnh hUng 9Ui c.c khoMn tr% cE-$ c.c
ch#nh 6.ch "i &Oi th+ trng &n$ c.c ch#nh 6.ch "i &Oi
gi.o d!c$ &.&. 5h#nh -hV c thQ >.c /H- nhu cu n'i "+a
thng qua c.c ti(u chu^n 6Mn -h^, n'i "+a hoWc 9zng c.c
quP "+nh 9[t 9u'c hoWc Mnh hUng tOi nhu cu cVa ngi
,ua hng. 5h#nh 6.ch cVa ch#nh -hV c thQ t.c "'ng tOi
c.c ngnh hZ tr% & /i(n quan thng qua c.c quP "+nh &
Mnh hUng tOi "i thV cBnh tranh thng qua c.c cng c!
nh quP "+nh tr(n th+ trng &n$ ch#nh 6.ch thu$ & /uHt
chng "'c quPRn.
]h &HP$ th:o /0 thuPt cVa M.jort:r$ c.c nOc n(n
>uEt khû nhNng 6Mn -h^, cVa nhNng ngnh , tBi " cM
9n thnh -hn cVa , hCnh ki, cAng c "iRu kiLn thuHn
/%i$ & nhH- khû trong nhNng /{nh &Jc tBi " c.c thnh
-hn khng c "iRu kiLn thuHn /%i. IiLu "iRu nP c "Yng
haP khng I0 thuPt cVa M.jort:r &n cn "%c kiQ,
ch)ng 9zng nhiRu nghi(n c)u thJc nghiL, kh.c nhau. ]'i
dung -hGn t#ch cVa cVa /0 thuPt chV Pu dJa tr(n nhNng
tFng kt thJc tinn$ nhng "iRu nP c\ng hon ton c thQ
-h.t 9iQu cho '*' @z (%K)( (;tn7 ,/i ,Zi1 @z (%K)(
0N @Wi () H" H*n1 0= @z (%K)( H~O. 5 /t ch#nh >.c
nhEt / tTng /0 thuPt nP$ &n /t / c.c nghi(n c)u 9F
6ung /n nhau$ chs giMi th#ch ,'t -hn &R , hCnh cVa
thAng ,Bi quc t , thi.
-. Ì '#n (i+U '5# 'dn U5 2)n "/( 26n7 (;tn7
,/i $%&' ()
2.1. C5c c_n c6 cho < can thi73 ca chDnh 3h NJo
th/Yng !i quc t
272
]hNng c?n c) cho &iLc ch#nh -hV can thiL- &o hoBt
"'ng thAng ,Bi quc t thng chia /, hai nh,4 c.c
c?n c) c ,!c "#ch kinh t & c.c c?n c) /i(n quan tOi
ch#nh tr+. ]hNng c?n c) /i(n quan tOi ch#nh tr+ thng "R
cH- tOi &iLc 9Mo &L quPRn /%i cVa c.c nh, /%i #ch nhEt
"+nh trong ,'t quc gia & "%c ".nh "Fi 9Ui quPRn /%i
cVa c.c nh, kh.c. 5qn c.c c?n c) c ,!c "#ch kinh t
cho &iLc can thiL- cVa ch#nh -hV thng nhz, ,ang
,ang /Bi /%i #ch cho cM ngi 6Mn >uEt$ ngi ti(u dgng
c\ng nh thYc "^P 6J -h.t triQn th+nh &%ng cho cM quc
gia.
2.1.1. C_n c6 lin quan tHi chDnh tr.
]hNng /H- /uHn ch#nh tr+ Vng h' 6J can thiL- cVa ch#nh
-hV gh, c duP trC 6 /%ng &iLc /,$ 9Mo &L c.c ngnh
cng nghiL- "%c >:, / thit Pu "i &Oi an ninh quc
gia$ c.c 9iLn -h.- trM "\a "i &Oi 6J cBnh tranh khng
9Cnh "~ng tT nOc ngoi$ 9Mo &L ngi ti(u dgng khui c.c
6Mn -h^, ;nguP hiQ,<$ thJc hiLn c.c ,!c ti(u >a hAn
trong ch#nh 6.ch "i ngoBi$ & thYc "^P 6J tin 9' &R
quPRn con ngi cho c.c c. nhGn tBi c.c nOc >uEt khû.
QEo N7 Ni7c lJ! NJ c5c ngJnh En #uBt trong n/Hc
5 /t /H- /uHn ch#nh tr+ chung nhEt cho 6J can thiL- cVa
ch#nh -hV &o thAng ,Bi quc t / 6J cn thit cVa &iLc
9Mo &L &iLc /, & c.c ngnh 6Mn >uEt trong nOc khui 6J
cBnh tranh khng 9Cnh "~ng tT nOc ngoi. M't &# d! /
&iLc .- d!ng thu nhH- khû "i &Oi 6Mn -h^, thw- nhH-
khû cVa ch#nh quPRn tFng thng a:org: . pu6h hhi
th.ng *=2222 ch#nh / "Q -h!c &! ,!c "#ch nP. I0 do kh.
27*
r rng / 9Ui &C nhiRu nh 6Mn >uEt thw- cVa coa Kd c cA
6U 6Mn >uEt tBi c.c 9ang , tFng thng pu6h cn th[ng
trong cu'c t.i 9u c_ &o n?, 2224. iLc .- "Wt thu
nhH- khû nP "f "^P gi. 9.n thw- t?ng /(n "i &Oi ngi
ti(u dgng coa Kd$ nh c.c hfng 6Mn >uEt t$ khin 6Mn
-h^, cVa hK trU n(n kw, cBnh tranh hAn tr(n th+ trng
th giOi.
X'ng cA ch#nh tr+ c\ng / nguP(n nhGn 9(n trong cVa
&iLc hCnh thnh 5h#nh 6.ch nng nghiL- chung x5jy cVa
Ii(n ,inh 5hGu u xy. 5h#nh 6.ch nP "%c hCnh
thnh nhz, 9Mo &L nhNng ngi nng dGn c quPRn /Jc
ch#nh tr+ ,Bnh tBi nhiRu nOc 5hGu u thng qua hCnh
th)c hBn ch hng nhH- khû & "M, 9Mo ,)c gi. 9.n ra.
TuP nhi(n$ ,)c gi. cao do 5j /Bi khin cho ngi ti(u
dgng 5hGu u -hMi ch+u thiLt thqi nhiRu.
QEo N7 qn ninh quc gia
5.c nOc thng /H- /uHn rzng cn thit -hMi 9Mo &L
c.c ngnh 6Mn >uEt "%c >:, / thit Pu "i &Oi an ninh
quc gia cVa ,Cnh. ThJc t nP dinn ra "i &Oi cM nhH-
khû & >uEt khû. 5.c ngnh /i(n quan tOi quc -hqng
thng nhHn "%c 6J quan tG, nh &HP x&# d!4 hng
khng &\ tr!$ "iLn t_ ti(n tin$ chEt 9.n dn$ &.&y. MWc
du khng cqn -hF 9in nh trOc kia$ nhng hiLn naP
c.ch /H- /uHn kiQu nP &n "%c &Hn d!ng. # d! nh tBi
coa Kd$ nhNng ngi Vng h' &iLc 9Mo h' ngnh 6Mn >uEt
chEt 9.n dn cVa coa Kd khui 6J cBnh tranh tT 9(n ngoi
/H- /uHn rzng hiLn naP c.c chEt 9.n dn / ,'t thnh -hn
quan trKng trong c.c 6Mn -h^, quc -hqng & 6t / rEt
nguP hiQ, nu dJa chV Pu &o c.c nh cung cE- nOc
274
ngoi &R nhNng 6Mn -h^, nP. I{nh &Jc nng nghiL- c\ng
thng nhHn "%c 6J 9Mo h' tT c.c ch#nh -hV &Oi /0 do
"M, 9Mo anh ninh /Ang thJc 9Ui &C ,'t quc gia nhH-
khû /Ang thJc c thQ 9+ nBn "i ": dKa khi chin tranh
>MP ra.
=rE ~a th/Yng !i
M't 6 /H- /uHn cho rzng c.c ch#nh -hV n(n 6_ d!ng
nhNng cMnh 9.o can thiL- &o ch#nh 6.ch thAng ,Bi nh
/ ,'t cng c! ,Wc cM nhz, giY- ,U r'ng th+ trng
nOc ngoi & w- 9u'c c.c "i t.c thAng ,Bi ;tuGn th:o
/uHt chAi<. 5h#nh -hV coa Kd "f 6_ d!ng nhNng cMnh 9.o
trTng -hBt thAng ,Bi trong nZ /Jc w- ch#nh -hV Trung
buc thJc thi c.c /uHt &R quPRn 6U hNu tr# tuL tBi nOc hK.
iJ /ung /}o trong &iLc thJc thi c.c /uHt nP "f dn tOi tCnh
trBng &i -hB, 9Mn quPRn hng /oBt & U quP , /On U
Trung buc$ khin cho c.c cng tP cVa coa Kd nh
Micro6o7t 9+ thiLt hBi hng tr?, triLu "/a ,'t n?, do
doanh 6 9.n 6!t giM,. iau khi ch#nh -hV coa Kd ": dKa
.- "Wt ,'t ,)c thu nhH- khû /(n tOi 122 "i &Oi ,'t
/oBt c.c 6Mn -h^, nhH- khû tT Trung buc$ "hng thi
6au c.c cu'c ", -h.n kh. gaP g[t cVa quan ch)c hai
nOc$ ch#nh -hV Trung buc "f chE- thuHn th[t chWt hiLu
/Jc thJc thi cVa c.c quP "+nh &R quPRn 6U hNu tr# tuL tBi
nOc nP.
]u nh nhNng c?n c) &Oi "'ng cA ch#nh tr+ cho &iLc
can thiL- cVa ch#nh -hV / hiLu quM thC c thQ 6t ,ang /Bi
kt quM / tJ do ha thAng ,Bi t?ng /(n & "i k, &Oi "
/ c.c /%i #ch &R ,Wt kinh t. TuP &HP$ "GP / ,'t chin
/%c ,Bo hiQ,. M't quc gia 9+ gGP .- /Jc c thQ 6t
271
khng ch+u khuEt -h!c , thaP &o " 6t -hMn )ng &Oi
&iLc .- "Wt thu quan trTng -hBt 9zng c.ch dJng /(n c.c
ro cMn thAng ,Bi cVa ri(ng ,Cnh. X c\ng ch#nh /
trng h%- ch#nh -hV Trung buc ": dKa thJc hiLn khi
-h#a ch#nh -hV coa Kd gGP 6)c w-$ ,Wc dg cui cgng thC
-h#a Trung buc c\ng "hng 0 thJc hiLn th:o P(u cu. TuP
&HP$ nu nh ,'t ch#nh -hV khng ch+u chE- thuHn thC kt
c!c 6t / c.c ro cMn thAng ,Bi cao hAn U kh[- nAi &
thiLt hBi kinh t cho tEt cM c.c 9(n / khng tr.nh khui.
QEo N7 ng/0i tiu 'ng
]hiRu ch#nh -hV tT /Gu "f "Wt ra nhNng quP "+nh nhz,
9Mo &L ngi ti(u dgng khui nhNng 6Mn -h^, khng an
ton. T.c "'ng gi.n ti- cVa nhNng quP "+nh nh &HP
thng / hBn ch hoWc cE, &iLc nhH- khû c.c 6Mn -h^,
nh &HP. # d! &o n?, 222*$ ,'t 6 nOc gh, ]hHt
pMn$ cn buc "f quPt "+nh cE, &iLc nhH- khû th+t 9q
cVa coa Kd 6au chs c ,'t trng h%- 9Lnh 9q "i(n 9+
-h.t hiLn tBi 9ang a6hington. ILnh cE, nP >uEt -h.t tT
"'ng cA 9Mo &L ngi ti(u dgng khui nhNng 6Mn -h^,
"%c >:, / khng an ton. &iLc ]hHt pMn & cn
buc chi, tS trKng kh. cao trong doanh thu hng n?, &R
>uEt khû th+t 9q cVa coa Kd xkhoMng 2 tS "/a M`y n(n
/Lnh cE, "f gGP t.c "'ng ,Bnh tOi c.c nh 6Mn >uEt th+t
9q tBi coa Kd. iau hai n?,$ cM hai nOc c\ng "f 9fi 9u
/Lnh cE,$ ,Wc dg .- "Wt nhNng Pu cu ht 6)c kh[t kh:
"i &Oi th+t 9q nhH- khû tT coa Kd nhz, giM, thiQu rVi
ro nguP cA tT th+t 9q nhin, 9Lnh xnh ]hHt pMn "f P(u
cu rzng tEt cM th+t 9q nhH- khû "Ru -hMi c nguhn gc tT
nhNng con 9q c tuFi dOi 21 th.ngy.
27@
M't &# d! kh.c / &iLc Ii(n ,inh 5hGu u "f cE, 9.n
& nhH- khû th+t 9q c 6_ d!ng hoc8,n t?ng trUng.
ILnh cE, nP c\ng >uEt -h.t tT nhu cu 9Mo &R ngi ti(u
dgng 5hGu u khui c.c hHu quM &R 6)c khu: c thQ c khi
?n c.c /oBi th+t tT c.c "'ng &Ht ch?n nui c 6_ d!ng hoc8
,n t?ng trUng. 3ung "'t &R &iLc nhH- khû th+t 9q 6_
d!ng hoc8,n t?ng trUng &o th+ trng c\ng thQ
hiLn ,'t >u hOng ,Oi "ang >uEt hiLn. p(n cBnh &iLc 6_
d!ng hoc8,n "Q thYc "^P 6J t?ng trUng cVa "'ng &Ht
nui & 6Mn >uEt th+t$ cng nghL 6inh hKc "f ch)ng tu rzng
c thQ tBo ra 6J 9in "Fi g:n cho c.c /oBi cGP trhng "Q c
thQ kh.ng /Bi c.c /oBi thuc diLt cu -hF d!ng$ tBo ra c.c
/oBi -rt(in / c.c /oBi thuc trT 6Gu tJ nhi(n$ 6inh trUng
nhanh cMi thiLn ,ga ,ng$ hoWc chng /Bi c.c "iRu kiLn
kh# hHu kh[c nghiLt. M't ging c chua 9in "Fi g:n c
,'t g:n chng /Bnh cEP th(, &o 9' g:n & nh &HP c
thQ "%c trhng tBi c.c &gng c kh# hHu /Bnh hAn 6o &Oi
hiLn naP.
]hNng thnh tJu khoa hKc &R cng nghL 9in "Fi g:n
"f gW- -hMi 6J chng "i ,Bnh ,t tT c.c nh, ngi ti(u
dgng$ "Wc 9iLt / tBi 5hGu u. ]Zi /o 6% &R &iLc 6_ d!ng
trn /an c.c /oBi hBt ging ng 9in "Fi g:n c thQ ,ang
/Bi nhNng t.c "'ng c hBi & khng /ng trOc "%c "n
6)c khu: con ngi hoWc c thQ dn tOi hiLn t%ng ;
nhin, g:n<. xM't &# d! cVa hiLn t%ng nhin, g:n / khi
6_ d!ng r'ng rfi c.c /oBi cGP trhng tBo ra chEt kh.ng 6Gu
tJ nhi(n c thQ 6t k#ch th#ch 6J tin ha cVa c.c /oi ;6i(u
6Gu 9K< c khM n?ng "R kh.ng &Oi tEt cM c.c /oBi thuc trT
6Gu hiLn cy. ]hNng 6J /o /[ng nh &HP "f khin oo &
277
IYc8>:,89ua /oBi ra khui danh 6.ch "%c nhH- khû$ kinh
doanh hoWc 6_ d!ng c.c chEt hNu cA 9in "Fi g:n. Th.i "'
chng /Bi c.c thJc -h^, 9in "Fi g:n c\ng rEt ,Bnh tBi
,'t 6 nOc chGu u kh.c$ ".ng chY 0 nhEt / tBi X)c &
Th!P i{. ro &HP$ dng nh / TF ch)c thAng ,Bi th
giOi xTy 6t khng tr.nh khui -hMi tha, gia &o c.c
>ung "'t giNa nhNng ngi ,un ,U r'ng th+ trng cVa
,Cnh 9zng c.c /oBi 6Mn -h^, 6inh hKc 9in "Fi g:n$ &# d!
hfng Mon6anto$ & nhNng ai ,un hBn ch &iLc nP$ &# d!
nh oo & IYc8>:,89ua.
KMy !nh c5c !cc tiu trong chDnh 5ch i ngoi
5.c ch#nh -hV "i khi 6_ d!ng ch#nh 6.ch thAng ,Bi
"Q hZ tr% cho c.c ,!c ti(u ch#nh 6.ch "i ngoBi cVa ,Cnh.
M't ch#nh -hV c thQ cho ,'t nOc kh.c hUng c.c quP
ch thAng ,Bi u "fi nu ,un t?ng cng quan hL &Oi
nOc ". 5h#nh 6.ch thAng ,Bi c\ng "f ,'t &i /n "%c
6_ d!ng "Q gGP 6)c w- hoWc trTng -hBt ;nhNng nOc "An
"'c< khng tuGn thV th:o /uHt -h.- hoWc ti(u chu^n quc
t. I8r[c "f -hMi &Ht /'n &Oi /Lnh cE, &Hn thAng ,Bi 6au
khi 9+ /i(n quGn cVa Ii(n h%- quc ".nh 9Bi trong cu'c
chin gng +nh /n I n?, 1ee1 cho tOi khi c.c quGn "'i
c.c nOc dn "u / coa Kd >G, chi, nOc nP &o
n?, 222*. R /0 thuPt thC nhNng 6)c w- nh &HP c thQ
6t thuPt -h!c nhNng quc gia "An "'c thaP "Fi con
"ng cVa ,Cnh$ hoWc gE- rYt thaP "Fi ch#nh -hV c,
quPRn. Trong trng h%- I8r[c$ nhNng /Lnh cE, &Hn "%c
>:, / ,'t c.ch 9[t quc gia nP tuGn thV c.c ngh+ quPt
cVa Ii(n h%- quc. ]Oc coa Kd tT /Gu c\ng "f duP trC
/Lnh cE, &Hn thAng ,Bi chng /Bi 5u8pa. M!c "#ch
27D
ch#nh cVa /Lnh cE, &Hn nP / /, 6uP Pu 5u8pa &Oi hP
&Kng rzng hHu quM cVa kh kh?n &R kinh t 6t dn tOi 6J
6!- "F cVa ch#nh quPRn c'ng 6Mn cVa nOc nP & "%c
thaP th 9zng ,'t ch#nh -hV hOng &R dGn chV hAn xc\ng
nh Vng h' M`y. ]Oc coa Kd hiLn c\ng "ang .- "Wt
/Lnh cE, &Hn thAng ,Bi "i &Oi I8ran & Ii89i$ hai quc
gia 9+ c.o 9u'c Vng h' chV ngh{a khVng 9 chng /Bi /%i
#ch cVa nOc coa Kd & ch tBo &\ kh# hVP diLt hng /oBt.
o cui n?, 222*$ /Lnh cE, &Hn "i &Oi Ii89i dng
nh "f "Bt "%c kt quM khi "Et nOc nP tuP(n 9 6t hVP
9u chAng trCnh ch tBo &\ kh# hBt nhGn$ & ch#nh -hV coa
Kd "f ".- /Bi 9zng c.ch nOi /ung /Lnh cE, &Hn.
2.1.2. C_n c6 ,inh t cho < can thi73 ca ChDnh 3h
Oi 6J -h.t triQn cVa /0 thuPt thAng ,Bi ,Oi &
ch#nh 6.ch thAng ,Bi chin /%c$ c.c c?n c) kinh t cho
6J can thiL- cVa ch#nh -hV "f trMi qua giai "oBn -h!c
hng trong nhNng n?, gn "GP. 5ho tOi "u thH- kS 1eD2$
hu ht c.c nh kinh t hKc thEP rEt #t /%i #ch cVa 6J can
thiL- cVa ch#nh -hV & "Ru Vng h' ,Bnh ,t ch#nh 6.ch tJ
do thAng ,Bi. ]hng quan "iQ, nP "f thaP "Fi cgng
&Oi 6J -h.t triQn cVa ch#nh 6.ch thAng ,Bi chin /%c.
iQ" 0+ '*' n7=n '9n7 n7i+U n"n (:
IuHn c) &R 9Mo &L ngnh cng nghiL- non tr} "n naP
"%c >:, / /uHn c) kinh t /Gu "i nhEt cho 6J can thiL-
cVa ch#nh -hV. ]h kinh t hKc /:>and:r ca,i/ton "f "R
>uEt ra /H- /uHn nP &o n?, 1D72. Th:o "$ nhiRu nOc
"ang -h.t triQn c "%c /%i th 6o 6.nh tiR, n?ng trong
&iLc ch tBo nhng c.c ngnh cng nghiL- ch tBo 9an "u
27e
khng thQ cBnh tranh &Oi c.c ngnh cng nghiL- "f hCnh
thnh tT /Gu tBi c.c nOc -h.t triQn. XQ tBo "iRu kiLn cho
ngnh cng nghiL- ch tBo c "%c chZ 9., tr(n th+
trng$ /uHn c) nP cho rzng$ ch#nh -hV cn tB, thi hZ
tr% cho c.c ngnh cng nghiL- ,Oi x9zng thu nhH- khû$
hBn ngBch nhH- khû & tr% cE-y cho "n khi nhNng ngnh
nP -h.t triQn "V ,Bnh "Q c thQ "Ang "u &Oi cBnh
tranh quc t.
IH- /uHn nP c 6)c hE- dn rEt /On "i &Oi ch#nh -hV
c.c nOc "ang -h.t triQn trong 6ut 12 n?, qua$ & hiL-
"+nh aTT "f cng nhHn /uHn c) &R ngnh cng nghiL-
non tr} / ,'t /0 do h%- -h.- cho chV ngh{a 9Mo h'. TuP
&HP$ nhiRu nh kinh t hKc &n chs tr#ch c.ch /H- /uHn nP
&C hai /0 do. Th) nhEt$ &iLc 9Mo h' ngnh ch tBo khui 6J
cBnh tranh tT 9(n ngoi 6t ch~ng ,ang /Bi #ch /%i gC trT
-hi 6J 9Mo h' giY- ngnh " trU n(n hiLu quM hAn. TuP
nhi(n$ nhiRu trng h%- thJc t cho thEP 9Mo h' dng
nh ,ang /Bi rEt #t t.c d!ng , chs thYc "^P 6J -h.t triQn
khng hiLu quM cVa c.c ngnh cng nghiL- & ch~ng ":,
/Bi chYt hP &Kng gC &o khM n?ng cBnh tranh tr(n th+
trng th giOi. pra8>in / ,'t &# d!$ nOc nP "f >GP
dJng ,'t ngnh cng nghiL- t /On th) 12 tr(n th giOi
"zng 6au c.c hng ro thu quan & hBn ngBch. TuP nhi(n$
"n khi c.c hng ro nP khng cqn nNa &o cui thH-
ni(n 1eD2$ thC hng nhH- khû "f t?ng ,Bnh & ngnh
cng nghiL- "f 9u'c -hMi "i ,Wt &Oi ,'t thJc t / 6au
*2 n?, 9Mo h'$ ngnh t cVa pra8>in / ,'t trong nhNng
ngnh kw, hiLu quM tBi quc gia nP.
2D2
Th) hai$ /uHn c) &R ngnh cng nghiL- non tr} dJa chV
Pu tr(n ,'t giM thuPt rzng c.c cng tP khng thQ "u t
c hiLu quM trong di hBn 9zng c.ch &aP tiRn tT th+ trng
&n trong nOc hoWc quc t. Kt quM / c.c ch#nh -hV
"%c P(u cu -hMi tr% cE- cho c.c khoMn "u t di hBn.
Oi 6J -h.t triQn cVa th+ trng &n ton cu trong &qng
22 n?, qua$ giM thit nP khng cqn ch#nh >.c nh trOc
kia "%c nhCn nhHn nNa. ]gP naP$ nu ,'t nOc "ang
-h.t triQn c /%i th 6o 6.nh tiR, n?ng &R ,'t ngnh cng
nghiL- ch tBo$ c.c cng tP trong nOc " n(n "%c tBo
"iRu kiLn c thQ &aP &n tT c.c th+ trng &n "Q ti tr%
cho c.c dJ .n "u t cn thit. Oi c.c khoMn hZ tr% &n$
c.c cng tP tBi nOc " 6t c "'ng /Jc ch+u "Jng c.c
khoMn /Z /Yc 9an "u "Q c thQ thu /%i &R /Gu di , khng
cn "qi hui 6J 9Mo h' cVa ch#nh -hV. vEt nhiRu cng tP
cVa Xi Ioan & cn buc "f /, nh &HP trong c.c
ngnh nh dLt ,aP$ chEt 9.n dn$ ,.P cng c!$ thw-$ &
"ng tu. ro "$ &Oi "iRu kiLn th+ trng &n ton cu
hoBt "'ng hiLu quM$ chs nhNng ngnh no "qi hui 6J 9Mo
h' cVa ch#nh -hV 6t / nhNng ngnh khng ".ng "u t.
T" 2%|i 'dn H*' (;tn7 ,/i 'i)n @;W'
IH- /uHn &R ch#nh 6.ch thAng ,Bi chin /%c c hai
thnh -hn. Th) nhEt$ /H- /uHn nP cho rzng 9zng c.c
hnh "'ng th#ch h%-$ ,'t ch#nh -hV c thQ giY- /, t?ng
thu nhH- quc dGn nu ch#nh -hV " c thQ "M, 9Mo U ,'t
,)c "' rzng ,'t hoWc ,'t 6 cng tP c khM n?ng ginh
"%c /%i th cVa ngi "i "u trong ,'t ngnh / c.c cng
tP trong nOc ch) khng -hMi / cng tP nOc ngoi. Th:o
"$ ch#nh -hV n(n 6_ d!ng c.c khoMn tr% cE- "Q hZ tr% cho
2D1
c.c cng tP triQn &Kng "ang rEt n?ng "'ng trong ,'t
ngnh cng nghiL- "ang nFi /(n. ]hNng ngi Vng h' /H-
/uHn nP "f chs ra rzng ch#nh nh /%ng tiRn hZ tr% ,
ch#nh -hV coa Kd dnh cho hfng po:ing trong hoBt "'ng
vr trong hai thH- kS 1e12 & 1e@2 c thQ "f giY- hfng
nP &An /(n thnh ,'t hfng hng "u th giOi &R ch tBo
,.P 9aP chU kh.ch. IH- /uHn tAng tJ c\ng "%c "a ra
khi giMi th#ch 6J thng /{nh cVa ]hHt pMn trong /{nh &Jc
6Mn >uEt c.c ,n hCnh tinh thQ /ung x6_ d!ng trong c.c
,.P t#ch >.ch taPy. MWc dg nhNng ,n hCnh nP "%c
-h.t ,inh tBi coa Kd$ nhng ch#nh -hV ]hHt pMn$ h%- t.c
&Oi c.c cng tP "iLn t_ /On$ "f >.c "+nh ngnh nP /
ngnh "%c "u t hZ tr% nghi(n c)u &o cui thH- kS
1e72 & "u thH- kS 1eD2. Kt quM / c.c cng tP cVa
]hHt pMn ch) khng -hMi c.c cng tP cVa coa Kd /
nhNng cng tP cui cgng "f ginh "%c nhNng /%i th cVa
ngi "i "u tr(n th+ trng nP.
Thnh -hn th) hai cVa /H- /uHn &R ch#nh 6.ch thAng
,Bi chin /%c / ch#nh -hV c thQ thu "%c /%i khi can
thiL- &o ,'t ngnh 9zng c.ch giY- " c.c cng tP trong
nOc &%t qua nhNng ro cMn ra nhH- ngnh do c.c cng
tP nOc ngoi &n "f ginh "%c /%i th cVa ngi "i "u
tBo dJng /(n. IH- /uHn nP nhEn ,Bnh 6J hZ tr% cVa c.c
ch#nh -hV cho tH- "on ir9u6 Indu6tri:6$ "i thV cBnh
tranh chV Pu cVa hfng po:ing. X%c thnh /H- n?, 1e@@
dOi dBng ,'t /i(n ,inh gh, 9n cng tP cVa nh$ jh.-$
X)c & TGP pan ]ha$ hfng ir9u6 /Yc 9[t "u "i &o 6Mn
>uEt &o giNa thH- kS 1e72 chs chi, "%c khoMng 1 th+
-hn th+ trng ,.P 9aP -hMn /Jc thAng ,Bi cVa th
2D2
giOi. 5ho "n n?, 222@$ th+ -hn " "f /(n tOi 41 & ":
dKa trJc ti- 6J thng tr+ cVa hfng po:ing tr(n th+ trng
nP. I, th no , ir9u6 "Bt "%c thnh quM nP
Th:o nh /H- /uHn tT -h#a coa Kd thC cGu trM /i / khoMn
tr% cE- 11 tS "/a coa Kd , ch#nh -hV c.c nOc nh$
jh.-$ X)c & TGP pan ]ha "f dnh cho ir9u6.

]u
khng c khoMn tr% cE- "$ hfng ir9u6 6t khng thQ no
thG, nhH- "%c &o th+ trng nP.
]u nh nhNng /H- /uHn tr(n / "Yng$ ch#nh -hV c.c
nOc 6t c c?n c) h%- /0 "Q can thiL- &o thAng ,Bi
quc t. 5.c ch#nh -hV n(n nhz, &o c.c /{nh &Jc cng
nghL cao &n rEt quan trKng cho tAng /ai & 6_ d!ng tr%
cE- hZ tr% cho 6J -h.t triQn cVa &iLc )ng d!ng & thAng
,Bi ha c.c cng nghL ". cAn nNa$ ch#nh -hV c\ng cn
cung cE- c.c khoMn tr% cE- >uEt khû cho "n khi c.c
cng tP trong nOc thit /H- "%c nhNng /%i th cVa ngi
"i "u tr(n th+ trng th giOi. iJ hZ tr% cVa ch#nh -hV 6t
/ ch#nh ".ng nu nh 6J hZ tr% " giY- cho c.c cng tP
trong nOc &%t qua "%c nhNng /%i th cVa ngi "i "u
, c.c "i thV cBnh tranh nOc ngoi c "%c & c khM
n?ng trU thnh "i thV tiR, tng tr(n th+ trng th giOi
xging nh trong &# d! &R hfng ir9u6 & c.c cng tP ch
tBo chEt 9.n dny. Trong trng h%- nP$ 6J kt h%- giNa
9Mo h' th+ trng n'i "+a & tr% cE- thYc "^P >uEt khû 6t
/ cn thit.
2.2.C5c c>ng cc chDnh 5ch ChDnh 3h w 'cng can
thi73 n hot ng th/Yng !i
5.c ch#nh -hV thng 6_ d!ng 9MP cng c! ch#nh 6.ch
"Q can thiL- tOi hoBt "'ng thAng ,Bi$ " /4 thu quan$
2D*
tr% cE-$ hBn ngBch nhH- khû$ hBn ch >uEt khû tJ
nguPLn xvy$ P(u cu tS /L n'i "+a ha$ c.c 9iLn -h.-
hnh ch#nh & thu chng 9.n -h. gi..
Thu quan / cng c! truPRn thng nhEt cVa ch#nh 6.ch
thAng ,Bi & / cng c! , aTT & T thnh cng
nhEt trong &iLc c[t giM,. TuP nhi(n &iLc c[t giM, thu
quan trong nhNng thH- kS gn "GP thng "i k, &Oi 6J
gia t?ng cVa c.c hng ro -hi thu quan$ &# d! nh tr% cE-$
hBn ngBch$ hBn ch >uEt khû tJ nguPLn$ & thu chng
9.n -h. gi..
THU QUAN
Thu quan / ,'t /oBi thu ".nh /(n hng nhH- khû
xhoWc >uEt khûy. Thu quan c hai /oBi4 Thu "Wc "+nh
xthu th:o /%ng l 6-:ci7ic tari77y "%c t#nh 9zng ,'t
khoMn c "+nh tr(n ,Zi "An &+ hng ha nhH- khû x&# d!
* "/a coa Kd "i &Oi ,Zi thgng du thym Thu th:o gi.
tr+ xd8&a/or:, tari77y "%c t#nh th:o tS /L dJa tr(n gi. tr+
cVa hng nhH- khû. Trong hu ht c.c trng h%-$ thu
quan ".nh tr(n hng nhH- khû nhz, "Q 9Mo &L c.c nh
6Mn >uEt trong nOc khui 6J cBnh tranh tT nOc ngoi
9zng c.ch /, t?ng gi. 9.n cVa hng nhH- khû. TuP
nhi(n$ thu quan c\ng ,ang /Bi nguhn thu cho 5h#nh -hV.
5ho tOi khi thu thu nhH- "%c .- d!ng$ ngGn 6.ch cVa
ch#nh -hV coa Kd "%c "ng g- chV Pu 9Ui thu quan.
M't "iRu quan trKng "Q hiQu r &R thu quan / >:, >wt
ai "%c /%i & ai ch+u thiLt khi 6_ d!ng cng c! nP. 5h#nh
-hV 6t / ngi "%c /%i &C thu quan ,ang /Bi thu nhH-
cho ngGn 6.ch 5h#nh -hV. 5.c nh 6Mn >uEt trong nOc
2D4
c\ng 6t / nhNng ngi "%c /%i 9Ui &C thu quan 6t /,
t?ng chi -h# cVa hng ha nOc ngoi nhH- khû. ]gi
ti(u dgng / ngi ch+u thiLt 9Ui &C hK -hMi trM tiRn nhiRu
hAn cho nhNng hng ha nhH- khû nhEt "+nh. # d!$ &o
th.ng * n?, 2222$ 5h#nh -hV coa Kd "f .- "Wt ,'t
khoMn thu th:o gi. tr+ &Oi ,)c thu tT D "n *2 /(n c.c
,Wt hng thw- nhH- khû tT 9(n ngoi. M!c "#ch cVa &iLc
nP / nhz, 9Mo &L c.c nh 6Mn >uEt thw- trong nOc khui
6J cBnh tranh cVa thw- nhH- khû gi. r}. TuP nhi(n$ t.c
"'ng cVa &iLc nP "f /, t?ng gi. thw- & 6Mn -h^, thw-
tBi coa Kd tT *2 "n 12. M't 6 ngi ti(u dgng 6_
d!ng 6Mn -h^, thw- cVa coa Kd$ 9ao gh, tT nhNng nh
ch tBo thit 9+ tOi c.c hfng 6Mn >uEt t$ "f -hMn "i &iLc
.- d!ng tr(n & cho rzng thu quan ".nh tr(n thw- nhH-
khû 6t /, t?ng chi -h# 6Mn >uEt cVa hK khin hK gW-
nhiRu kh kh?n hAn trong &iLc cBnh tranh tr(n th+ trng
th giOi. Trong tTng trng h%- /%i #ch thu &R cVa ch#nh
-hV & c.c nh 6Mn >uEt n'i "+a /On hAn haP nhu hAn thiLt
hBi cVa ngi ti(u dgng -h! thu'c &o nhiRu nhGn t kh.c
nhau nh ,)c "' ".nh thu$ ,)c "' quan trKng cVa hng
nhH- khû "i &Oi ngi ti(u dgng trong nOc$ 6 /%ng
&iLc /, "%c giN /Bi trong ngnh "%c 9Mo h'$ &.&.
Trong trng h%- cVa ngnh thw- kQ tr(n$ nhiRu ngi cho
rzng thiLt hBi cVa ngi ti(u dgng &%t >a nhNng /%i #ch
, nhNng ngi 6Mn >uEt thu "%c. o th.ng 11 n?,
222*$ T "f ra tuP(n 9 rzng ,)c thu , coa Kd
".nh &o thw- nhH- khû "f &i -hB, c.c nguP(n t[c cVa
T$ & do &HP ch#nh -hV coa Kd "f 9fi 9u thu nP &o
th.ng 12 cgng n?,.
2D1
M't c.ch tFng qu.t$ -hGn t#ch &R kinh t "f rYt ra hai
kt /uHn &R t.c "'ng cVa thu quan "i &Oi hng nhH-
khû. Xu ti(n$ thu quan r rng -h!c &! /%i #ch cVa c.c
nh 6Mn >uEt trong nOc & khng c /%i cho ngi ti(u
dgng. Trong khi thu quan 9Mo &L ngi 6Mn >uEt khui c.c
"i thV cBnh tranh nOc ngoi$ thC hBn ch &R /%ng cung
c\ng "hng thi /, t?ng gi. cM trong nOc. # d!$ th:o
,'t nghi(n c)u c.c nh kinh t hKc ]hHt pMn "f t#nh to.n
rzng &iLc ".nh thu /(n c.c hng ha nh thJc -h^,$ coa
Kd -h^,$ & c.c ha -h^, kh.c nhH- khû &o ]hHt pMn
khin cho ,'t ngi ti(u dgng nOc nP -hMi trM th(,
hng n?, ,'t khoMn tiRn tAng "Ang De2 "/a coa Kd
do gi. cM t?ng /(n. cu ht c.c nghi(n c)u "Ru cho thEP
thu nhH- khû /, cho ngi ti(u dgng -hMi ch+u ,'t
khoMn chi -h# ".ng kQ do ,)c gi. cM cVa hng ha t?ng
/(n.
Th) hai$ thu nhH- khû /, giM, hiLu quM tFng thQ
cVa ton 9' nRn kinh t 9Ui &C khoMn thu nP 6t khuPn
kh#ch c.c cng tP n'i "+a 6Mn >uEt nhNng 6Mn -h^, ,
th:o /0 thuPt c thQ "%c 6Mn >uEt ,'t c.ch hiLu quM hAn
U nOc ngoi. Kt quM dn "n c.c nguhn /Jc khng "%c
6_ d!ng ,'t c.ch hiLu quM. # d! tBi cn buc$ thu ".nh
/(n gBo nhH- khû "f kwo th:o 6J gia t?ng 6Mn >uEt gBo tBi
nOc nP$ tuP nhi(n$ trhng /Ya gBo U "GP /Bi / ,'t c.ch 6_
d!ng khng c hiLu nguhn quM "Et "ai. ]u cn buc
,ua gBo tT c.c c.c nOc c chi -h# thE- hAn & tHn d!ng
"Et "ai c "%c "Q /, nhNng &iLc kh.c$ &# d! nh trhng
c.c /oBi thJc -h^, &n khng thQ "%c trhng hiLu quM
2D@
hAn U c.c nOc kh.c hoWc dgng /, "Et thF c hoWc c.c
,!c "#ch cng nghiL- kh.c thC 6t c 0 ngh{a hAn nhiRu.
Xi khi thu quan c\ng "%c ".nh /(n hng >uEt khû
cVa ,'t nOc tuP nhi(n thu >uEt khû rEt #t khi "%c 6_
d!ng 6o &Oi thu nhH- khû. ]hCn chung$ thu >uEt khû
c hai ,!c ti(u4 "u ti(n / "Q ,ang /Bi nguhn thu cho
ngGn 6.ch ch#nh -hV$ & th) hai / "Q giM, khi /%ng
>uEt khû cVa ,'t ngnh$ thng &C c.c /0 do ch#nh tr+. #
d!$ &o n?, 2224$ Trung buc .- "Wt ,'t ,)c thu /(n
hng dLt ,aP >uEt khû. M!c "#ch cA 9Mn cVa &iLc nP /
giM, 9Ot tc "' t?ng trUng cVa hoBt "'ng >uEt khû hng
dLt ,aP tT Trung buc$ tT " / giM, c?ng th~ng &Oi c.c
"i t.c thAng ,Bi kh.c.
T{ C.
Tr% cE- / khoMn tiRn , ch#nh -hV trM cho nh 6Mn
>uEt trong nOc. 5.c khoMn tr% cE- c thQ c nhiRu hCnh
th)c gh, c c.c khoMn hZ tr% 9zng tiRn ,Wt$ c.c khoMn
&aP &Oi /fi 6uEt thE-$ c.c khoMn giM, thu$ haP / ch#nh
-hV tha, gia ,ua cF -hn tBi c.c cng tP trong nOc.
pzng c.ch giM, c.c chi -h# 6Mn >uEt$ c.c khoMn tr% cE-
giY- cho c.c nh 6Mn >uEt trong nOc th:o hai c.ch4 x1y
cBnh tranh &Oi hng ha nhH- khû & x2y ginh th(, th+
-hn tBi c.c th+ trng >uEt khû. Th:o T$ c.c nOc "f
chi khoMng *22 tS "/a coa Kd cho c.c khoMn tr% cE- &o
n?, 2221$ trong "$ ri(ng 21 quc gia -h.t triQn "f chi ht
212 tS "/a coa Kd.
]ng nghiL- c >u hOng / ,'t trong nhNng /{nh &Jc
thu hYt c.c khoMn tr% cE- tT ch#nh -hV /On nhEt tBi hu ht
2D7
c.c quc gia. o giNa thH- ni(n 2222$ Ii(n ,inh 5hGu
u xy "f chi khoMng 44 tS uro hng n?, xtAng
"Ang khoMng 11 tS "/a M`y cho c.c khoMn tr% cE- nng
6Mn. 5\ng khng kw, &R quP ,$ &o th.ng 1=2222$ tFng
thng a..pu6h "f k0 ,'t "Bo /uHt thng qua khoMn tr%
cE- 1D2 tS "/a cho c.c nng dGn coa Kd trong &qng 12
n?,. ]?, 2221$ khoMn tr% cE- nng 6Mn cVa coa Kd "f
/(n tOi chTng 2* tS "/a. ]hHt pMn c\ng / nOc tT /Gu "f
thJc hiLn tr% cE- nng 6Mn cho c.c nh 6Mn >uEt trong
nOc.
5.c khoMn tr% cE- -hi nng nghiL- thng thE- hAn
nhiRu 6o &Oi tr% cE- nng nghiL- nhng &n / nhNng con
6 ".ng kQ. # d!$ c.c khoMn tr% cE- trOc kia dnh cho
hai hfng po:ing & ir9u6 "f giY- cho hai hfng nP giM,
"%c chi -h# -h.t triQn c.c ,u ,.P 9aP chU kh.ch ,Oi.
Trong trng h%- cVa po:ing$ c.c khoMn tr% cE- "%c
thJc hiLn dOi dBng c.c khoMn t#n d!ng thu dnh cho
hoBt "'ng nghi(n c)u & -h.t triQn xvry hoWc 6 tiRn ,
Iu ]?, ac 6_ d!ng "Q -h.t triQn cng nghL quc
-hqng & 6au " "%c chuPQn giao cho c.c dJ .n hng
khng dGn d!ng. 5qn trong trng h%- cVa ir9u6 thC c.c
khoMn tr% cE- /Bi dOi dBng c.c khoMn cho &aP cVa ch#nh
-hV &Oi ,)c /fi 6uEt thE- hAn ,Wt 9zng cVa th+ trng.
I%i #ch ch#nh cVa c.c khoMn tr% cE- 6t thu'c &R c.c nh
6Mn >uEt trong nOc khi , 6)c cBnh tranh cVa hK tr(n th+
trng quc t t?ng /(n nh / ,'t kt quM cVa c.c khoMn
tr% cE- ". ]hNng ngi th:o thuPt ch#nh 6.ch thAng
,Bi chin /%c Vng h' c.c khoMn tr% cE- nhz, giY- cho
c.c cng tP trong nOc chi, /{nh "%c &+ tr# thng tr+
2DD
trong nhNng ngnh , /%i th kinh t nh quP , / Pu
t quan trKng & th+ trng th giOi khng "V /On "Q ,ang
/Bi /%i nhuHn cho nhiRu hAn ,'t &i cng tP xngnh hng
khng &\ tr!$ chEt 9.n dn / hai ngnh nh &HPy. Th:o
/H- /uHn nP$ c.c khoMn tr% cE- 6t giY- ,'t cng tP "Bt
"%c /%i th cVa ngi "i trOc trong ,'t ngnh "ang nFi
/(n xging nh c.c khoMn tr% cE- cVa ch#nh -hV coa Kd
dOi dBng c.c khoMn "u t &o vr "%c cho / "f giY-
cho hfng po:ingy. ]u nh "Bt "u%c "iRu nP thC c.c /%i
#ch kh.c "i &Oi nRn kinh t trong nOc ngoi /%ng &iLc
/, & nguhn thu tT thu cqn / ,'t cng tP t, c th
giOi c thQ "%c tBo /H-. TuP nhi(n$ c.c khoMn tr% cE- ,
ch#nh -hV -hMi trM /Bi thng thu "%c tT &iLc ".nh thu
c.c c. nhGn c\ng nh c.c cng tP trong nOc.
n cqn nhiRu tranh cfi &R /iLu /%i #ch quc gia , c.c
khoMn tr% cE- ,ang /Bi c /On hAn nhNng chi -h# , quc
gia " -hMi 9u ra thJc hiLn tr% cE-. Tr(n thJc tinn$ nhiRu
khoMn tr% cE- khng thnh cng trong &iLc gia t?ng 6)c
cBnh tranh quc t cVa c.c nh 6Mn >uEt trong nOc. M
ng%c /Bi$ nhNng khoMn tr% cE- nP /Bi c >u hOng 9Mo
&L cho 6J khng hiLu quM & thYc "^P 6J d thTa trong 6Mn
>uEt. # d! nh c.c khoMn tr% cE- nng nghiL-$ nh tr%
cE- cho trhng 9ng "f nghi(n c)u trong tCnh hung ,U
"u chAng$ x1y cho -hw- nhNng ngi nng dGn khng
hiLu quM c thQ ti- t!c 6Mn >uEt$ x2y khuPn kh#ch c.c
nOc 6Mn >uEt qu. ,)c nhu cu &R c.c nng 6Mn "%c tr%
cE-$ x*y khuPn kh#ch c.c nOc 6Mn >uEt nhNng 6Mn -h^,
, ".ng nht ra c thQ "%c 6Mn >uEt r} hAn U nAi kh.c$
6au " nhH- khû &R$ & do " x4y giM, quP , cVa
2De
thAng ,Bi quc t &R hng nng 6Mn. M't nghi(n c)u
Oc t#nh rzng nu nh c.c nOc -h.t triQn 9u c.c khoMn
tr% cE- nng nghiL- thC thAng ,Bi hng nng 6Mn tr(n
ton cu 6t t?ng hAn ,)c trOc tOi 12 & th giOi 6t thu
th(, "%c ,'t khoMn tiRn / 1@2 tS "/a coa Kd. M't
nghi(n c)u kh.c c\ng chs ra rzng nu /oBi 9u tEt cM c.c
hng ro trong thAng ,Bi hng nng 6Mn xcM thu nhH-
khû & c.c khoMn tr% cE-y thC thu nhH- cVa ton th giOi
6t t?ng th(, 1D2 tS "/a coa Kd. I%ng t?ng nP >uEt
-h.t tT &iLc 6_ d!ng hiLu quM hAn diLn t#ch "Et nng
nghiL-.
HN NGCH NHh. KHU V HN CH UT
KHU T NGUyN BV{E
cBn ngBch nhH- khû / hBn ch trJc ti- &R 6 /%ng
,'t 6 hng ha "%c nhH- khû &o ,'t nOc. cBn ch
nP thng "%c thJc hiLn dOi dBng 9an hnh c.c giEP
-hw- nhH- khû cho ,'t nh, c.c c. nhGn hoWc cng tP.
# d!$ coa Kd .- d!ng hBn ngBch "i &Oi -ho8,.t nhH-
khû th:o " chs c.c cng tP thAng ,Bi "%c cho cE-
-hw- ,Oi "%c tha, gia nhH- hng & hng n?, chs "%c
-hGn 9F ,'t khi /%ng -ho8,.t nhH- khû ti "a nhEt
"+nh. Trong ,'t 6 trng h%- thC quPRn nhH- khû &
9.n hng /Bi "%c trao trJc ti- cho ch#nh -hV cVa nOc
>uEt khû$ &# d! nh trng h%- nhH- khû "ng cVa
coa Kd. Thua thuHn quc t &R .- "Wt hBn ngBch nhH-
khû hng dLt ,aP$ ciL- "+nh "a 6%i xMy$ "f ht hiLu
/Jc tT th.ng 12=2224.
M't hCnh th)c kt h%- thng thEP giNa hBn ngBch &
thu quan "%c 9it "n " / hBn ngBch thu quan xtari77
2e2
rat: quotay. Th:o hCnh th)c nP thC ,'t ,)c thu quan
thE- hAn 6t "%c .- d!ng cho /%ng hng ha nhH- khû
trong giOi hBn cVa hBn ngBch 6o &Oi /%ng hng nhH- khû
&%t khui hBn ngBch. # d!$ ,'t ,)c thu th:o gi. tr+ /
12 "%c ".nh /(n gBo nhH- khû &o cn buc trong
hBn ,)c 1 triLu tEn$ cqn /%ng gBo &%t ra khui hBn ,)c
1 triLu tEn " 6t ch+u ,)c thu 6uEt cao hAn h~n / D2.
]h &HP$ nu cn buc nhH- khû 2 triLu tEn gBo thC 1
triLu tEn 6t ch+u thu 6uEt 12 cqn 1 triLu tEn cqn /Bi ch+u
thu 6uEt D2. cBn ngBch thu quan "%c .- d!ng nhiRu
trong nng nghiL- &Oi ,!c "#ch hBn ch /%ng nhH- khû
&%t qu. hBn ,)c cho -hw-.
M't hCnh th)c kh.c cVa hBn ngBch nhH- khû / cBn
ch >uEt khû tJ nguPLn xvy. X / c.ch quP "+nh ,'t
,)c hBn ngBch "%c .- d!ng 9Ui nOc >uEt khû$ &
thng / th:o P(u cu cVa ch#nh -hV nOc nhH- khû.
M't trong nhNng &# d! nFi ting trong /+ch 6_ &R v /
hBn ch &R 6 /%ng t >uEt khû 6ang th+ trng coa
Kd cVa c.c nh 6Mn >uEt t ]hHt pMn &o n?, 1eD1.
TrOc 6)c w- tT ch#nh -hV coa Kd$ ]hHt pMn "f -hMi ca,
kt hBn ch /%ng t >uEt khû 6ang th+ trng nP U 6
/%ng khng &%t qu. 1$@D triLu chic ,'t n?,. X+nh
,)c nP "f "%c nGng /(n thnh 1$D1 triLu chic &o n?,
1eD4. Xn n?, 1eD1$ ".ng /t thua thuHn nP ht hiLu /Jc
-h.- /0 nhng ch#nh -hV ]hHt pMn &n giN nguP(n ,)c
1$D1 triLu chic do /o ngBi c.c c?ng th~ng &R thAng ,Bi
c thQ -hMi "i ,Wt nu t?ng con 6 nP /(n.
5\ng ging nh thu quan & tr% cE-$ cM hBn ngBch
nhH- khû & hBn ch >uEt khû tJ nguPLn xvy "Ru
2e1
,ang /Bi /%i #ch cho c.c nh 6Mn >uEt n'i "+a dJa tr(n &iLc
hBn ch 6J cBnh tranh tT hng nhH- khû. M't hBn ngBch
nhH- khû hoWc v /un /, t?ng gi. 9.n trong nOc
cVa hng nhH- khû. Khi th+ -hn cVa hng nhH- khû
"%c giOi hBn U ,'t tS /L -hn tr?, nhEt "+nh 9Ui &iLc .-
d!ng hBn ngBch & v thC kwo th:o ,)c gi. 6t t?ng /(n
tAng )ng &Oi ,)c cung tT 9(n ngoi 9+ giOi hBn ".
Trng h%- hBn ch >uEt khû tJ nguPLn "i &Oi t
]hHt pMn "R cH- U tr(n "f /, t?ng gi. 9.n cVa ,Wt hng
nP tBi th+ trng coa Kd. Th:o ,'t nghi(n c)u cVa P
9an thAng ,Bi /i(n 9ang coa Kd$ hBn ch >uEt khû tJ
nguPLn "i &Oi t "f khin ngi ti(u dgng coa Kd -hMi
trM th(, khoMng 1 tS "/a coa Kd ,Zi n?, trong khoMng
thi gian tT n?, 1eD1 "n 1eD1. KhoMn tiRn nP 6t chMP
&o tYi cVa c.c nh 6Mn >uEt t ]hHt pMn dOi hCnh th)c
gi. 9.n cao hAn. I%i nhuHn -h! tr'i , c.c nh 6Mn >uEt
thu "%c khi ,)c cung 9+ giOi hBn ,'t c.ch giM tBo 9Ui
hBn ngBch nhH- khû "%c gKi / tiRn thu( hBn ngBch
xquota r:nty.
]u nh ngnh 6Mn >uEt trong nOc khng "V khM n?ng
".- )ng nhu cu thC hBn ngBch nhH- khû c thQ /, t?ng
gi. "i &Oi cM hng 6Mn >uEt trong nOc & hng nhH-
khû. XiRu nP tr(n thJc t "f >MP ra trong ngnh 6Mn >uEt
"ng cVa coa Kd khi , hBn ngBch thu quan trong ,'t
thi gian di "f hBn ch /%ng "ng , c.c nh 6Mn >uEt
nOc ngoi c thQ 9.n tr(n th+ trng nOc coa Kd. Th:o
,'t nghi(n c)u$ c.c hBn ngBch nhH- khû "f /, cho gi.
"ng U coa Kd cao hAn tOi 42 6o &Oi ,)c gi. th giOi.
5.c ,)c gi. cao hAn " chuPQn ha thnh /%i nhuHn nhiRu
2e2
hAn cho c.c nh 6Mn >uEt "ng cVa coa Kd$ nhNng ngi
&n "f thJc hiLn &Hn "'ng hnh /ang "i &Oi c.c ch#nh tr+
gia "Q giN "%c c.c thua thuHn hE- dn ". cK /H- /uHn
rzng nu nh hL thng hBn ngBch cVa "ng 9+ /oBi 9u thC
&iLc /, cVa nOc coa Kd trong ngnh "ng 6t ,Et &R
taP c.c nh 6Mn >uEt nOc ngoi.
U CU V HM LNG NI A
M't yu c}u N+ hJ! l/2ng ni .a / c.ch qui "+nh
,'t tS /L no " cVa hng ha -hMi "%c 6Mn >uEt trong
nOc. k(u cu nP c thQ "%c 9iQu hiLn dOi dBng h,
/%ng &Ht chEt x&# d! 71 cVa c.c -hn /inh kiLn cVa 6Mn
-h^, -hMi "%c 6Mn >uEt trong nOcy hoWc dOi dBng tS /L
gi. tr+ x&# d! 71 gi. tr+ cVa 6Mn -h^, -hMi "%c 6Mn >uEt
trong nOcy. 5.c nOc "ang -h.t triQn thng 6_ d!ng
hCnh th)c nP "Q chuPQn "Fi nRn 6Mn >uEt cVa hK tT ch
tBo c.c 6Mn -h^, "%c /[- r.- giMn "An &Oi thnh -hn
"%c 6Mn >uEt U nhiRu nOc kh.c nhau 6ang 6_ d!ng c.c
/inh$ -h! kiLn "%c ch tBo trong nOc. piLn -h.- nP
c\ng "f tTng "%c c.c nOc -h.t triQn 6_ d!ng trong nZ
/Jc nhz, 9Mo &L /%ng &iLc /, cVa nOc ,Cnh$ c\ng nh
9Mo &L c.c ngnh 6Mn >uEt trong nOc trOc 6)c w- cBnh
tranh tT 9(n ngoi. XBo /uHt Mua hng cVa coa Kd quP
"+nh rzng c.c cA quan cVa ch#nh -hV coa Kd cn -hMi u
ti(n "i &Oi &iLc ,ua c.c 6Mn -h^, do coa Kd 6Mn >uEt
khi "a c.c h%- "hng ,ua thit 9+ tha, gia "Eu thu trT
khi c.c 6Mn -h^, nOc ngoi c /%i th hAn h~n &R gi. cM.
XBo /uHt nP c\ng chs r rzng ,'t 6Mn -h^, "%c >:, /
;cVa M`< nu nh 11 gi. tr+ nguP(n /iLu "%c 6Mn >uEt
tBi coa Kd. 5on 6 nP thQ hiLn ,'t P(u cu &R h,
2e*
/%ng "+a -hAng. ]u ,'t cng tP nOc ngoi$ hoWc ,'t
cng tP coa Kd ,un ginh "%c h%- "hng cung cE- thit
9+ cho ,'t cA quan cVa ch#nh -hV coa Kd thC -hMi "M,
9Mo rzng #t nhEt 12 gi. tr+ cVa 6Mn -h^, -hMi "%c ch
tBo tBi coa Kd.
5.c quP "+nh &R h, /%ng "+a -hAng cung cE- ,'t
9iLn -h.- 9Mo &L "i &Oi nhNng nh 6Mn >uEt /inh -h! kiLn
trong nOc ging nh &Oi c.ch , c.c hBn ngBch nhH-
khû ,ang /Bi4 " / hBn ch 6J cBnh tranh tT nOc ngoi.
5.c t.c "'ng kinh t tFng thQ cVa c.c 9iLn -h.- nP c\ng
tAng tJ nhau4 ,ang /Bi /%i #ch cho c.c nh 6Mn >uEt trong
nOc$ nhng nhNng hBn ch nhH- khû /, t?ng gi. cVa
c.c -h! kiLn nhH- khû. Xn /%t ,Cnh$ gi. -h! kiLn t?ng
"%c chuPQn 6ang cho ngi ti(u dgng 6Mn -h^, cui
cgng dOi hCnh th)c c.c ,)c gi. 9.n ra cui cgng cao
hAn. C &HP$ ging nh tEt cM c.c ch#nh 6.ch thAng ,Bi
kh.c$ c.c P(u cu &R h, /%ng "+a -hAng=n'i "+a "Ru c
>u hOng ,ang /Bi /%i #ch cho c.c nh 6Mn >uEt ch) khng
-hMi cho ngi ti(u dgng.
iIyN .Hm. HNH CHNH
p(n cBnh c.c cng c! ch#nh 6.ch thAng ,Bi ch#nh
th)c$ c.c ch#nh -hV thu'c nhiRu hCnh th.i kh.c nhau "i
khi 6_ d!ng c.c 9iLn -h.- hnh ch#nh haP c.c ch#nh 6.ch
khng ch#nh th)c "Q hBn ch nhH- khû & thYc "^P >uEt
khû. C5c Oi7n 3h53 hJnh chDnh / c.c quP "+nh c t#nh
quan /i(u "%c tBo ra nhz, gGP kh kh?n cho hng nhH-
khû khi thG, nhH- &o ,'t nOc. ]gi ta cho rzng
]hHt pMn / quc gia 9Hc thP trong &iLc 6_ d!ng c.c ro
cMn thAng ,Bi /oBi nP. Trong nhNng thH- kS gn "GP$
2e4
hng ro thu quan & -hi thu quan ch#nh th)c cVa ]hHt
pMn nz, trong ,)c thE- nhEt tr(n th giOi. TuP nhi(n$
nhNng ngi chs tr#ch chs ra rzng nhNng hng ro hnh
ch#nh -hi ch#nh th)c cVa nOc nP "i &Oi hng nhH- khû
"f 9g "[- cho ,)c thu quan thE- qu. ,)c cn thit.
cfng chuPQn -h.t nhanh /i(n 9ang x:d:ra/ >-r:66y cVa
coa Kd 9an "u c\ng tn rEt nhiRu thi gian "Q ,U r'ng
d+ch &! giao hng chuPQn -h.t nhanh cVa ,Cnh 6ang th+
trng ]hHt pMn 9Ui &C nhNng nhGn &i(n kiQ, tra hMi quan
cVa ]hHt /un ,U ,'t tS /L rEt /On c.c gi hng chuPQn
-h.t nhanh nhz, kiQ, tra ti /iLu &?n ha -h^, "hi tr!P$
,'t &iLc gGP ra 6J chH, trn cho c.c gi hng ;chuPQn
-h.t nhanh< nhiRu ngP /iRn. TuP &HP$ ]hHt pMn khng
-hMi / nOc duP nhEt 6_ d!ng c.c 9iLn -h.- nh tr(n.
]Oc jh.- c\ng "f tTng P(u cu tEt cM c.c ,.P quaP
&id:o nhH- khû -hMi "i qua ,'t c_a hMi quan ri(ng &Ta
>a &Ta "%c trang 9+ & -h!c &! kw, nhz, gGP kh dn.
quP "+nh nP "f khin cho ,.P quaP &id:o cVa ]hHt
")ng ngoi th+ trng jh.- cho tOi khi ,'t thua thuHn &R
hBn ch >uEt khû tJ nguPLn xvy "%c ", -h.n giNa
hai nOc. 5\ng ging nh c.c cng c! kh.c trong ch#nh
6.ch thAng ,Bi$ c.c 9iLn -h.- hnh ch#nh ,ang /Bi /%i
#ch cho c.c nh 6Mn >uEt & gGP thiLt hBi cho ngi ti(u
dgng$ nhNng ngi 9+ ng?n cMn khng cho ti- cHn &Oi c.c
6Mn -h^, nOc ngoi c thQ u &iLt hAn.
C*' 'dn H*' '&n7 C*n U* 7i*
Trong 9i cMnh thAng ,Bi quc t$ 9.n -h. gi. "%c
"+nh ngh{a th:o nhiRu c.ch kh.c nhau nh / &iLc 9.n
hng ha tBi th+ trng nOc ngoi tBi ,)c gi. dOi ,)c
2e1
chi -h# 6Mn >uEt hoWc dOi ,)c gi. ;h%- /0< cVa th+
trng. 5 6J kh.c 9iLt giNa hai "+nh ngh{a nP4 ,)c gi.
;h%- /0< cVa th+ trng cVa ,'t hng ha thng "%c
cho / /On hAn ,)c chi -h# 6Mn >uEt cVa hng ha " &C
9ao gh, cM ,'t ,)c /%i nhuHn ;h%- /0<. p.n -h. gi.
"%c >:, / ,'t c.ch "Q c.c cng tP giMi tua khM n?ng 6Mn
>uEt d thTa tBi th+ trng nOc ngoi. M't 6 hnh "'ng
9.n -h. gi. "%c coi / hnh &i 9.n -h. gi. tEn cng
x-r:datorP 9:ha&iory khi c.c nh 6Mn >uEt 6_ d!ng -hn
/On /%i nhuHn thu "%c tT th+ trng n'i "+a "Q tr% cE- cho
&iLc giM, gi. 9.n tBi th+ trng nOc ngoi nhz, ,!c
"#ch /oBi 9u c.c "i thV cBnh tranh 9Mn "+a khui th+ trng.
khi "Bt "%c ,!c "#ch nP rhi$ cng tP 9.n -h. gi. tEn
cng 6t /Bi t?ng gi. /(n & thu &R /%i nhuHn ".ng kQ.
C5c chDnh 5ch chng O5n 3h5 gi5 "%c >GP dJng "Q
trTng -hBt nhNng cng tP nOc ngoi /i(n quan tOi hnh
"'ng nP. M!c ti(u duP nhEt / nhz, 9Mo &L c.c nh 6Mn
>uEt n'i "+a khui 6J cBnh tranh 9Et 9Cnh "~ng tT c.c cng
tP nOc ngoi. MWc dg c.c ch#nh 6.ch chng 9.n -h. gi.
/ kh.c nhau giNa c.c nOc$ nhng -hn /On "Ru tAng tJ
&Oi nhNng ch#nh 6.ch "%c 6_ d!ng tBi nOc coa Kd. ]u
nh ,'t cng tP n'i "+a tin rzng ,'t cng tP nOc ngoi
"ang 9.n -h. gi. tr(n th+ trng coa Kd$ cng tP " c
thQ "L "An kiLn /(n hai cA quan ch#nh -hV / p' ThAng
,Bi & P 9an thAng ,Bi quc t. cai cA quan nP 6t
tin hnh "iRu tra &! &iLc & nu nh nhNng gC "%c kiLn
/(n / "Yng$ p' ThAng ,Bi c thQ 6t .- "Wt ,'t ,)c thu
chng 9.n -h. gi. /(n hng nhH- khû &i -hB, cVa -h#a
2e@
nOc ngoi. ]hNng /oBi thu quan "Wc 9iLt nP c thQ kh.
cao & kwo di tOi tHn 1 n?,.
[. Ì U*( (:i4n '5# + (&n7 (;tn7 ,/i () 7iZi
]hiRu /H- /uHn kinh t Vng h' ,Bnh ,t hL thng
thAng ,Bi tJ do. TuP nhi(n$ cho dg ch#nh -hV nhiRu
nOc "Ru nhHn thEP gi. tr+ cVa /uHn c) nP nhng hK /Bi
khng ,un "An -hAng giM, 9Ot c.c ro cMn thAng ,Bi
&C 6% rzng c.c nOc kh.c c thQ khng thJc hiLn nhNng
"iRu tAng tJ. Tr(n thJc t$ tCnh hung tr(n "f >MP ra
trong quan hL thAng ,Bi giNa hai nOc /.ng giRng / pra8
>in & oc8h:n8ti8na. pMn chEt cVa &En "R ch#nh / do thiu
/qng tin cVa c.c 9(n. iJ 9 t[c tr(n c thQ "%c giMi quPt
nu nh cM hai nOc tin hnh ", -h.n &R c.c nguP(n
t[c kiQ, 6o.t thAng ,Bi qua 9i(n giOi c\ng nh &iLc c[t
giM, hng ro 9Mo h' giNa hai nOc. ]hng /iLu ai 6t /
ngi gi., 6.t c.c ch#nh -hV "Q "M, 9Mo rzng hK tuGn thV
th:o "Yng c.c nguP(n t[c thAng ,Bi ai 6t / ngi
.- "Wt /Lnh cE, &Hn /(n ch#nh -hV &i -hB, 5M hai ch#nh
-hV c thQ thit /H- ,'t cA quan gi., 6.t "'c /H- hoBt
"'ng &Oi t c.ch cVa ,'t trKng ti. 5A quan trKng ti nP
c thQ gi., 6.t thAng ,Bi giNa hai nOc$ "M, 9Mo rzng
khng 9(n no ".nh /Ta 9(n kia & 6t .- "Wt /Lnh trTng
-hBt=cE, &Hn /(n quc gia no &i -hB, /uHt chAi.
Trong /Yc dng nh khng ,'t ch#nh -hV no ,un
thua hiL- &R chV quPRn quc gia th:o ,'t thua thuHn nh
&HP$ kQ tT Th chin II ,'t "+nh ch thAng ,Bi quc t
"f ra "i & -h.t triQn ,ang nhNng "Wc t#nh nh "f kQ
tr(n. Trong &qng 12 n?, "u ti(n$ "+nh ch nP "%c 9it
dOi t(n ciL- "+nh chung &R Thu quan & MHu d+ch
2e7
xaTTy. KQ tT n?, 1ee1$ hiL- "+nh nP "f chuPQn "Fi
thnh TF ch)c thAng ,Bi th giOi xTy. Trong -hn
nP$ chYng ta 6t cgng >:, >wt 6J -h.t triQn & hoBt "'ng
cVa cM aTT & T.
1.1. =C th0i , ca q.&!ith tHi Ki uy tho5i G Hoa
d (12W133"
I0 thuPt kinh t &R thAng ,Bi tJ do "%c "R cH- tOi
tT cui th kS 1D &Oi c.c nghi(n c)u cVa da, i,ith &
ra&id vicardo. ThAng ,Bi tJ do dOi dBng ch#nh 6.ch
cVa ch#nh -hV /n "u ti(n "%c .- d!ng U Ii(n hiL- nh
&o n?, 1D4@$ khi buc h'i nh thaP th IuHt hBn ch
nhH- khû ng &o nOc nP xgKi t[t / XBo /uHt &R ngy.
XBo /uHt nP .- "Wt ,'t ,)c thu quan cao "i &Oi ,Wt
hng ng nhH- khû &Oi ,!c ti(u /, t?ng thu nhH- cVa
ngGn 6.ch ch#nh -hV & 9Mo h' nhNng ngi nng dGn
trhng ng cVa nh. KQ tT nhNng n?, 1D22 khi ra&id
vicardo / ,'t thnh &i(n thC tBi cVa buc h'i nh hng
n?, /un c nhNng "%t &Hn "'ng Vng h' tJ do thAng
,Bi. TuP nhi(n$ 9Mo h' nng nghiL- chs "%c rYt 9u 6au
khi dinn ra ,'t cu'c tranh /uHn kwo di &R t.c "'ng cVa
,ga ,ng thEt 9.t U nh kt h%- 6J ": dKa cVa nBn "i
tBi i8/:n. jhMi "i ,Wt &Oi nhNng kh kh?n & khF cJc
cVa dGn chYng$ buc h'i nh "f thaP "Fi /Bi quan "iQ,
&n khng thaP "Fi tT /Gu.
Trong khoMng thi gian khoMng D2 n?, 6au "$ nOc
nh$ &Oi t c.ch / ,'t cng quc thng tr+ thAng ,Bi
/Yc "$ "f thYc "^P tin trCnh tJ do ha hoBt "'ng nPm cqn
ch#nh -hV nh chs c ting ni rEt Pu Ot. 5.c "i t.c
thAng ,Bi /On cVa nh khng ".- /Bi ch#nh 6.ch cVa
2eD
nh &R "An -hAng thJc hiLn tJ do ha. I0 do duP nhEt
"Q nOc nh duP trC ch#nh 6.ch cVa ,Cnh trong ,'t thi
gian di &C nOc nP / quc gia >uEt khû /On nhEt th
giOi /Yc "$ n(n nu chin tranh thAng ,Bi >MP ra thC
-hn thiLt hBi 6t /On hAn 6o &Oi /%i thu &R hAn 9Et kd nOc
no kh.c.
5ho "n thH- kS 1e*2$ nhNng nZ /Jc cVa nh trong
&iLc thYc "^P tJ do ha thAng ,Bi "f 9+ chn &gi khi >MP
ra cu'c XBi 6uP tho.i kinh t. ]guhn gc cVa cu'c XBi
khVng hoMng ch#nh / do 6au Th chin th) nhEt &o n?,
1e1D nRn kinh t th giOi khng thQ -h!c hhi /Bi nh 9an
"u. MKi th) trU n(n thi tL hAn &o n?, 1e2e &Oi 6J 6!-
"F cVa th+ trng ch)ng kho.n coa Kd & kwo th:o " /
cVa hL thng ngGn hng nOc nP. 5.c &En "R &R kinh t
/Bi cng -h)c tB- th(, khi &o n?, 1e*2 buc h'i coa
Kd thng qua "Bo /uHt i,oot8ca/:P nhz, dJng /(n ,'t
9)c tng thu quan rEt cao "i &Oi hng nhH- khû. cu
ht tEt cM c.c ngnh cVa coa Kd "Ru hUng /%i tT hng ro
thu quan nP. ]hng c ,'t kh#a cBnh -hi /0 cVa hng
ro thu quan i,oot8ca/:P / nOc coa Kd /Yc " "ang
c c.n cGn thanh to.n thWng d & / nOc chV n% /On nhEt
tr(n th giOi. XBo /uHt i,oot8ca/:P "f c t.c "'ng tn
-h. tOi &iLc /, U nOc ngoi. 5.c nOc kh.c -hMn )ng
&Oi hnh "'ng cVa nOc coa Kd 9zng c.ch c\ng nGng cao
hng ro thu quan cVa nOc ,Cnh. ]gaP /H- t)c >uEt
khû cVa coa Kd 6!t giM, nhanh chng & th giOi tr%t
6Gu hAn &o cu'c XBi khVng hoMng.
1.2. giai on 1*IW1I9 gq==` =< 'o hPa th/Yng
!i NJ =_ng tr/Gng ,inh t
2ee
]hNng tFn hBi &R kinh t gGP ra 9Ui c.c ch#nh 6.ch ;/%i
ta hBi ngi< , "Bo /uHt i,oot8ca/:P ,U "u "f tBo ra
,'t 6J Mnh hUng 6Gu r'ng /(n c.c t tUng & thQ ch
kinh t tr(n th giOi thi kd 6au Th chin th) II. ]Oc
coa Kd nFi /(n &Oi t c.ch cng quc th[ng trHn & cM /
nOc thng tr+ &R ,Wt kinh t. iau 6J 6!- "F hon ton
trong cu'c XBi 6uP tho.i$ c.c 0 kin trong buc h'i coa
Kd "f chuPQn ,Bnh 6ang hOng Vng h' tJ do thAng ,Bi.
aTT "f "%c thnh /H- &Oi 6J dn "u cVa coa Kd &o
n?, 1e47.
aTT / ,'t hiL- "+nh "a -hAng &Oi ,!c ti(u tJ do
ha thAng ,Bi 9zng c.ch /oBi 9u c.c thu quan$ tr% cE-$
hBn ngBch nhH- khû & nhNng hng ro tAng tJ. i
/%ng thnh &i(n cVa aTT "f t?ng tT 1e tOi hAn 122
nOc kQ tT khi "%c thnh /H- n?, 1e47 cho tOi khi "%c
ti- ni 9zng TF ch)c thAng ,Bi th giOi xTy &o
n?, 1ee1. aTT khng c g[ng "Bt "%c 6J tJ do ha
thAng ,Bi chs 9zng ,'t /n c[t giM,$ "iRu &n d{ /
khng thQ >MP ra. ThaP &o "$ &iLc c[t giM, thu quan
"%c rMi ra trong 6ut t., &qng ", -h.n. qng ",
-h.n cui cgng$ &qng ruguaP$ 9[t "u tT n?, 1eD@ &
kt tYc &o th.ng 12=1ee*. Trong c.c &qng ", -h.n nP$
&iLc c[t giM, thu quan /n nhau "%c ", -h.n giNa tEt
cM c.c nOc thnh &i(n$ nhNng nOc 6au " "f ca, kt
khng t?ng thu nhH- khû /(n qu. ,)c ca, kt. ]hNng
quP "+nh cVa aTT "%c "M, 9Mo c hiLu /Jc 9zng ,'t
cA ch gi., 6.t /n nhau. ]u nh ,'t nOc cho rzng
nOc "i t.c &i -hB, quP "+nh cVa aTT$ nOc nP c
thQ P(u cu cA quan "iRu hnh aTT "ng tBi a:n:&:
*22
xTh!P i{y "iRu tra. ]u cA quan nP cVa aTT thEP rzng
6J khiu nBi / "Yng 6J thHt$ c.c nOc thnh &i(n c thQ 6t
"%c P(u cu gGP 6)c w- nOc &i -hB, -hMi thaP "Fi
ch#nh 6.ch cVa ,Cnh. ]hCn chung$ nhNng 6)c w- nh &HP
"V "Q khin cho nOc &i -hB, -hMi thaP "Fi ch#nh 6.ch
cVa hK. 5qn nu khng chE- thuHn$ nOc " 6t 9+ khai trT
khui aTT.
Trong nhNng n?, "u$ aTT hoBt "'ng rEt thnh
cng. M)c thu quan trung 9Cnh "f giM, gn e2 tBi coa
Kd trong khoMng thi gian tT &qng ", -h.n a:n:&: n?,
1e47 "n &qng ", -h.n TokPo n?, 1e7*87e. jhg h%-
&Oi nhNng /H- /uHn /0 thuPt "a ra 9Ui r.vicardo$ 6J &Hn
"'ng hOng tOi tJ do thAng ,Bi th:o hL thng cVa
aTT r rng "f k#ch th#ch t?ng trUng kinh t. TT n?,
1e1* "n n?, 1e@*$ thAng ,Bi th giOi "f t?ng trUng
trung 9Cnh hng n?, "Bt @$1$ tFng thu nhH- cVa th giOi
t?ng trUng &Oi ,)c t?ng trung 9Cnh / 4$*=n?,. aiai
"oBn tT n?, 1e@* "n 1e7* thC tc "' t?ng cqn tt hAn &Oi
,)c t?ng trung 9Cnh D$e=n?, "i &Oi thAng ,Bi ton
cu & 1$1=n?, "i &Oi tFng thu nhH- th giOi.
1.3. giai on 1W139 C5c #u h/Hng OEo h
Trong giai "oBn thH- kS 1eD2 & "u thH- kS 1ee2$ hL
thng thAng ,Bi th giOi &n "%c dJng /(n 9Ui aTT
rAi &o tCnh th c?ng th~ng khi 6)c w- tT >u hOng 9Mo h'
gia t?ng tr(n kh[- th giOi. pa nguP(n nhGn c thQ >:, /
/0 do dn "n tCnh trBng nP trong thH- kS 1eD2. Xu ti(n
-hMi kQ "n / 6J thnh cng trong kinh t cVa ]hHt pMn
"f dn tOi nhNng c?ng th~ng trong hL thng thAng ,Bi
th giOi. Khi aTT "%c thnh /H-$ nOc ]hHt &n cqn
*21
"ang trong tCnh trBng 9+ tn -h. 9Ui chin tranh. TuP
nhi(n$ "n "u thH- kS 1eD2$ nOc nP "f trU thnh nRn
kinh t ")ng th) hai th giOi &Oi tFng ki, ngBch >uEt
khû rEt /On. iJ thnh cng cVa ]hHt pMn trong c.c ngnh
cng nghiL- nh ch tBo t & chEt 9.n dn c /t c\ng
"V "Q gGP ra c?ng th~ng trong hL thng thAng ,Bi th
giOi. TCnh trBng nP cqn tr, trKng hAn 9Ui quan "iQ,
r'ng rfi tBi -hAng TGP cho rzng ,Wc dg c hng ro thu
quan & tr% cE- rEt thE-$ th+ trng ]hHt pMn &n "ng /Bi
"i &Oi hng nhH- khû & "u t nOc ngoi 9Ui c.c ro
cMn thAng ,Bi hnh ch#nh.
Th) hai$ hL thng thAng ,Bi th giOi 9+ Mnh hUng 9Ui
thG, h!t thAng ,Bi triRn ,i(n cVa nRn kinh t /On nhEt
th giOi / nOc coa Kd. MWc du$ ,)c thG, h!t nP "Bt
,)c cao nhEt &o n?, 1eD7 &Oi hAn 172 tS "8/a$ cho "n
cui n?, 1ee2$ ,)c thG, h!t hng n?, &n U khoMng D2
tS "8/a coa Kd. TT kh#a cBnh ch#nh tr+$ &En "R trU n(n
tr, trKng hAn &o n?, 1ee2 khi ,)c thG, h!t trong
thAng ,Bi &Oi ]hHt pMn$ &n "%c >:, / nOc khng
tuGn thV /uHt chAi chung tr(n th+ trng th giOi$ th(, 41
tS "8/a coa Kd. cHu quM cVa &iLc thG, h!t c.n cGn
thAng ,Bi cVa coa Kd / dn tOi nhNng "iRu chsnh ht
6)c chHt &Ht trong c.c ngnh nh 6Mn >uEt >: hAi$ ,.P
cng c!$ chEt 9.n dn$ thw- & ngnh dLt$ nhNng ngnh ,
c.c nh 6Mn >uEt trong nOc "ang ,Et dn th+ -hn &o taP
c.c "i thV cBnh tranh nOc ngoi. TCnh trBng thEt nghiL-
t?ng cao "f /Bi /, dEP /(n nhu cu "qi hui -hMi 9Mo h'
c.c ngnh 6Mn >uEt n'i "+a trOc hng nhH- khû trong
quc h'i coa Kd.
*22
I0 do th) 9a dn tOi >u hOng 9Mo h' nhiRu hAn / do
c nhiRu nOc "f tC, "%c c.ch tr.nh "%c c.c quP "+nh
cVa aTT. 5.c hBn ch >uEt khû 6ong -hAng$ v$ "f
/, c.c thua thuHn cVa aTT trU n(n kw, hiLu /Jc$ do cM
hai -h#a nOc nhH- khû & nOc >uEt khû "Ru khng
khiu nBi /(n cA quan "iRu hnh cVa aTT tBi a:n:&: l
& khng c khiu nBi thC cA quan nP c\ng ch~ng can
thiL- "%c "iRu gC. 5.c nOc >uEt khû "hng tCnh &Oi &iLc
.- d!ng v nhz, tr.nh nhNng ,)c thu quan nhH-
khû ,ang t#nh trTng -hBt cao. M't trong nhNng &# d! nFi
ting / &iLc .- d!ng hBn ch >uEt khû tJ nguPLn v
trong ngnh 6Mn >uEt >: hAi giNa coa Kd & ]hHt pMn.
Th:o "$ c.c nh 6Mn >uEt ]hHt pMn "f chE- thuHn hBn
ch /%ng >: >uEt khû &o th+ trng coa Kd nh / ,'t
c.ch "Q giM, 9Ot c?ng th~ng thAng ,Bi giNa hai nOc.
Th:o ,'t nghi(n c)u cVa ]gGn hng th giOi xpy$ 1*
/%ng hng nhH- khû cVa c.c nOc -h.t triQn &o n?,
1eD1 / th:o 6J "iRu chsnh cVa c.c hng ro -hi thu quan
nh / v. 5ho tOi n?, 1eD@$ con 6 nP "f t?ng /(n
thnh 1@. M)c t?ng cao nhEt trong /{nh &Jc nP thu'c &R
coa Kd &Oi tr+ gi. nhH- khû ch+u t.c "'ng 9Ui c.c ro
cMn -hi thu quan xchV Pu / hCnh th)c vy "f t?ng
th(, 2* tT n?, 1eD1 cho "n n?, 1eD@.
1.*. Z[ng J! 3h5n lruguay NJ =| ch6c th/Yng
!i th giHi =X
TrOc >u th t?ng /(n cVa chV ngh{a 9Mo h' ,Hu d+ch$
&o n?, 1eD@ c.c nOc thnh &i(n cVa aTT "f khUi
"'ng &qng ", -h.n th) t., nhz, giM, c.c ,)c thu
quan$ &qng ", -h.n ruguaP x/EP t(n "+a "iQ, dinn ra
*2*
tBi ruguaPy. XGP / &qng ", -h.n kh kh?n nhEt$ chV
Pu / &C "GP c\ng / &qng ", -h.n nhiRu tha, &Kng
nhEt. 5ho tOi thi "iQ, "$ c.c quP t[c cVa aTT ,Oi chs
.- d!ng cho thAng ,Bi hng ha. Trong &qng ruguaP$
c.c nOc thnh &i(n c g[ng ,U r'ng th(, c.c nguP(n t[c
.- d!ng cho thAng ,Bi d+ch &!$ "hng thi tC, c.ch 9an
hnh c.c quP "+nh "iRu tit 6J 9Mo &L quPRn 6U hNu tr# tuL$
giM, tr% cE- trong nng nghiL-$ c\ng nh cVng c cA ch
thJc thi & gi., 6.t cVa aTT.
qng ", -h.n ruguaP kwo di trong &qng 9MP n?,
trOc khi "Bt "%c ,'t thua thuHn chung &o ngP
11=12=1ee*. Thua thuHn nP 9[t "u c hiLu /Jc tT
1=7=1ee1. qng ruguaP 9ao gh, c.c quP "+nh 6au4
1. Thu quan "i &Oi hng cng nghiL- 6t -hMi giM,
>ung hAn ,'t -hn 9a$ & "i &Oi hng ch tBo thC ,)c
c[t giM, 6t / hAn 42.
2. M)c thu 6uEt trung 9Cnh "%c c.c nOc -h.t triQn .-
d!ng "i &Oi hng ch tBo 6t -hMi giM, >ung dOi ,)c
4 th:o gi. tr+$ ,)c thE- nhEt trong /+ch 6_ hiLn "Bi.
*. Tr% cE- nng 6Mn 6t -hMi c[t giM, ,'t c.ch ".ng kQ.
4. 5.c quP t[c &R thAng ,Bi cng 9zng & ti- cHn th+
trng cVa aTT "%c ,U r'ng "i &Oi cM nhiRu /oBi
hCnh d+ch &!.
1. 5.c quP t[c cVa aTT c\ng "%c ,U r'ng nhz,
t?ng cng 9Mo &L cho 9zng 6.ng ch x-at:nty$ 9Mn quPRn
xco-Prighty & nhfn hiLu thAng ,Bi xtrad:,arky xquPRn
6U hNu tr# tuLy.
*24
@. 5.c ro cMn "i &Oi thAng ,Bi hng dLt ,aP 6t
"%c giM, ".ng kQ trong &qng 12 n?,.
7. TF ch)c thAng ,Bi th giOi xTy "%c thnh /H-
"Q thJc thi c.c thua thuHn cVa aTT.
Gc H\ch "6 " Au=Bn s2 h3u t'4 tu5
R /Gu di$ &iLc ,U r'ng c.c quP t[c cVa aTT 6ang
c.c /{nh &Jc d+ch &! & quPRn 6U hNu tr# tuL / ,'t 9Oc
tin "Wc 9iLt quan trKng. 5ho tOi n?, 1ee1$ c.c quP t[c
cVa aTT ,Oi chs .- d!ng "i &Oi c.c hng ha cng
nghiL- xcM hng ch tBo & thnh -h^,y. o n?, 2221$
thAng ,Bi d+ch &! tr(n th giOi "f "Bt tOi ,)c doanh thu
2.411 tS "/a coa Kd x6o &Oi doanh thu cVa thAng ,Bi
th giOi &R hng ha / 12.122 tS "/a M`y. cui cgng
thC &iLc ,U r'ng c.c quP t[c cVa aTT c\ng "f &An tOi
c.c /{nh &Jc thAng ,Bi quan trKng nP "f tBo ra ,'t 6J
gia t?ng ,Bnh ,t cM &R th+ -hn & quP , cVa thAng
,Bi d+ch &! trong tFng thAng ,Bi ton cu. iLc c.c quP
t[c cVa aTT ,U r'ng 6ang /{nh &Jc 9Mo &L quPRn 6U hNu
tr# tuL 6t tBo "iRu kiLn cho c.c cng tP cng nghL cao
tha, gia kinh doanh tBi c.c nOc "ang -h.t triQn$ nAi ,
c.c quP t[c quP "+nh &R nhNng quPRn nP c hiLu /Jc thJc
thi rEt kw,.
Ff chc th@ng m:i th# gi$i XF~.
iLc -hGn /oBi & t?ng cng c.c quP t[c cVa aTT
c\ng nh &iLc thnh /H- ra TF ch)c thAng ,Bi th giOi
xTy "f ,ang /Bi ,'t 6J h)a hn &R hiLu quM thJc thi
tt hAn cVa c.c ch#nh 6.ch & quP t[c cVa aTT. T
hoBt "'ng ging nh ,'t tF ch)c 9ao trg, 9ao gh, cM
*21
aTT & hai cA quan ,Oi$ ,'t &R d+ch &! & ,'t &R
quPRn 6U hNu tr# tuL. Hi5p \nh chung "B Fh@ng m:i H\ch
"6 XyjF1. cVa T ch#nh / nhGn t ti(n -hong trong
&iLc ,U r'ng c.c hiL- "+nh tJ do thAng ,Bi &R c.c /{nh
&Jc d+ch &!. 5qn Hi5p \nh "B cc (h4a c:nh %i)n Auan t$i
th@ng m:i cEa Au=Bn s2 h3u t'4 tu5 XFNIO1. cVa T /Bi
/ ,'t nZ /Jc "Q thu h- khoMng c.ch &R c.ch th)c & ,)c
"' , quPRn 6U hNu tr# tuL "%c 9Mo &L tr(n ton th giOi
c\ng nh cung cE- c.c quP t[c quc t chung &R &En "R
nP. &T c\ng "M, tr.ch &iLc -hGn >_ c.c tranh chE-
thAng ,Bi c\ng nh gi., 6.t ch#nh 6.ch thAng ,Bi cVa
c.c nOc thnh &i(n. Trong khi T c\ng hoBt "'ng dJa
tr(n nguP(n t[c "hng thuHn ging nh aTT trOc "$
nhng trong -hB, &i giMi quPt tranh chE-$ c.c nOc
thnh &i(n khng cqn c thQ -hong tua &iLc .- d!ng c.c
-h.n quPt trKng ti. T 6t tJ "'ng .- d!ng c.c -h.n
quPt cVa 9an trKng ti &R c.c tranh chE- thAng ,Bi giNa
c.c nOc thnh &i(n trT khi c 6J "hng thuHn cgng 9fi 9u
c.c -h.n quPt ". ]hNng nOc , 9an trKng ti ra -h.n
quPt / "f &i -hB, quP t[c cVa T c thQ P(u cu
kh.ng c.o /(n ,'t cA quan thng trJc$ nhng -h.n quPt
&n c t#nh rng 9u'c. ]u 9(n &i -hB, khng tuGn th:o
nhNng "R >uEt cVa 9an trKng ti$ c.c "i t.c thAng ,Bi 6t
c quPRn 9g "[- hoWc$ c.ch cui cgng$ / .- d!ng x,'t
c.ch tAng >)ngy nhNng trTng -hBt thAng ,Bi. TEt cM
c.c khGu thV t!c "Ru -hMi tuGn thV c.c giOi hBn &R thi
gian rEt chWt cht. ro &HP$ c thQ >:, T "f "%c trang
9+ th(, ,'t th) , aTT cha tTng c "%c l " /
cng c! thJc thi hiLu /Jc.
*2@
=X9 dinh nghi7! cho n nay
5ho tOi thi "iQ, n?, 222e$ T "f c 11* thnh
&i(n$ 9ao gh, cM Trung buc$ nOc gia nhH- tF ch)c nP
&o cui n?, 2221. 21 quc gia kh.c$ 9ao gh, Ip ]ga &
craina$ &n "ang ", -h.n "Q gia nhH- &o tF ch)c nP.
KQ tT khi thnh /H- cho "n naP T &n / tF ch)c hng
"u trong nZ /Jc thYc "^P tJ do ha thAng ,Bi tr(n ton
cu. ]hNng ngi 6.ng tBo ra tF ch)c nP dinn tM hP &Kng
rzng cA ch thJc thi , T c "%c 6t khin cho tF
ch)c nP hiLu quM hAn trong &iLc 9an hnh c.c quP t[c
"iRu chsnh thAng ,Bi ton cu 6o &Oi aTT trOc ".
]iR, hP &Kng /On /ao / T 6t nFi /(n nh / ,'t cA
quan Vng h' & tBo "iRu kiLn thuHn /%i cho c.c h%- "hng
thAng ,Bi trong tAng /ai$ "Wc 9iLt trong c.c /{nh &Jc
nh d+ch &!. Kinh nghiL, cho tOi naP cho thEP / ".ng
kh#ch /L$ ,Wc dg c 6J thEt 9Bi cVa &qng ", -h.n cVa
T tBi i:att/: &o cui n?, 1eee & 6J tin triQn ht
6)c chH, chB- cVa &qng ", -h.n thAng ,Bi ti- th:o /
qng roha "f gGP ra nhNng 6J hoi nghi &R hOng "i
trong tAng /ai cVa tF ch)c nP.
F~ "$i "ai t'` gim st ton cYu
ThH- kS "u ti(n cVa T "f cho thEP rzng cA ch
gi., 6.t & >GP dJng ch#nh 6.ch cVa tF ch)c nP "f ,ang
/Bi nhNng t.c "'ng t#ch cJc. Trong giai "oBn tT n?, 1ee1
"n "u n?, 2227$ "f c hAn *@2 tranh chE- thAng ,Bi
giNa c.c nOc thnh &i(n "%c "L trCnh /(n cA quan giMi
quPt tranh chE- cVa T. i /%ng nP ":, 6o 6.nh &Oi
con 6 1e@ trng h%- "%c giMi quPt trong &qng gn
th kS thn tBi cVa aTT 6t thEP "%c 6J kh.c 9iLt ".ng
*27
kQ. Trong 6 c.c trng h%- "L trCnh /(n T$ 9a -hn t
"f "%c giMi quPt 9zng hCnh th)c t &En khng ch#nh
th)c giNa c.c nOc tranh chE-. iLc giMi quPt c.c trng
h%- cqn /Bi "qi hui c.c trCnh tJ thV t!c ch#nh th)c$ nhng
-hn /On c\ng "f "%c giMi quPt thnh cng. ]hCn chung$
c.c nOc /i(n quan "Ru .- d!ng c.c "R >uEt cVa T.
ThJc t / c.c nOc "ang 6_ d!ng T "Bi diLn cho ,'t
-hiu 9u /qng tin quan trKng trong thV t!c giMi quPt
tranh chE- cVa tF ch)c nP.
L2 '[ng cc hi5p \nh th@ng m:i
]h "f giMi th#ch U -hn trOc$ qng ", -h.n
ruguaP cVa aTT "f ,U r'ng c.c quP t[c thAng ,Bi
ton cu 6ang "iRu chsnh cM /{nh &Jc thAng ,Bi d+ch &!.
TF ch)c T "f "%c trao &ai trq trung gian cho c.c thua
thuHn thAng ,Bi trong tAng /ai nhz, ,U ra thAng ,Bi
ton cu &R d+ch &!. T c\ng "%c khuPn kh#ch ,U
r'ng ra 9ao trg, cM c.c quP "+nh "iRu chsnh hoBt "'ng "u
t trJc ti- nOc ngoi$ /{nh &Jc , aTT cha tTng
"'ng "n. cai ngnh "u ti(n "%c nh[, tOi cho qu. trCnh
,U c_a & cMi c.ch / ngnh &inn thng & ngnh d+ch &!
ti ch#nh ton cu.
o th.ng 2=1ee7$ T "f /, trung gian "Q c.c nOc
thua thuHn ,U c_a th+ trng &inn thng cVa ,Cnh cho
cBnh tranh tT 9(n ngoi$ cho -hw- c.c nh cung cE- nOc
ngoi "%c quPRn ,ua cF -hn trong c.c cng tP &inn
thng trong nOc & thit /H- ,'t 9' c.c nguP(n t[c chung
&R cBnh tranh cng 9zng. Th:o hiL- Oc nP$ @D nOc
chi, hAn e2 tFng doanh 6 cVa ngnh &inn thng th
giOi "f ca, kt 9[t "u ,U c_a th+ trng cVa ,Cnh cho
*2D
9(n ngoi &o cBnh tranh c\ng nh tuGn thV c.c quP t[c
chung &R cBnh tranh 9Cnh "~ng trong /{nh &Jc &inn thng.
cu ht c.c th+ trng /On nhEt th giOi$ 9ao gh, coa Kd$
Ii(n ,inh 5hGu u xy & ]hHt pMn "f hon ton tJ do
ha kQ tT 1=1=1eeD$ khi , hiL- Oc nP 9[t "u c hiLu
/Jc.
XiRu nP "%c ti- ni &o th.ng 12=1ee7 khi hiL- "+nh
tJ do ha thAng ,Bi qua 9i(n giOi c.c d+ch &! ti ch#nh$
& thJc t 9ao trg, hAn e1 th+ trng d+ch &! ti ch#nh
cVa th giOi. Th:o hiL- "+nh nP$ &n 9[t "u c hiLu /Jc
kQ tT 1=*=1eee$ 122 nOc ca, kt ,U c_a U c.c ,)c "'
kh.c nhau c.c /{nh &Jc ngGn hng$ ch)ng kho.n$ & khu
&Jc 9Mo hiQ, cho c.c "i thV cBnh tranh nOc ngoi.
5\ng ging nh &Oi hiL- "+nh &R &inn thng$ c.c hiL-
"+nh nP c\ng 9ao gh, khng chs c.c hoBt "'ng thAng
,Bi qua 9i(n giOi , cqn cM c.c hoBt "'ng "u t trJc ti-
nOc ngoi. 72 quc gia "f "hng 0 giM, -hn /On hoWc
/oBi 9u h~n c.c ro cMn "i &Oi "u t trJc ti- nOc ngoi
&o khu &Jc d+ch &! ti ch#nh cVa hK. coa Kd & Ii(n
,inh 5hGu u xy$ &Oi nhNng ngoBi /L rEt nhu$ "f gn
nh ,U c_a hon ton cho "u t cVa c.c ngGn hng$ cng
tP 9Mo hiQ, & cng tP ch)ng kho.n nOc ngoi. Tha,
gia ,'t -hn &o hiL- "+nh nP$ c.c nOc chGu o c\ng "f
nh%ng 9' ".ng kQ khi /n "u ti(n cho -hw- c.c cng tP
ti ch#nh nOc ngoi c thQ tha, gia &o khu &Jc ti ch#nh
cVa ,Cnh.
F~ t:i 1+att%+0 Si5u c phi % m[t b$c ngo9t?
o cui th.ng 11=1eee$ "Bi diLn tT c.c nOc thnh
&i(n cVa T "f gW- nhau tBi thnh -h i:att/:$ 9ang
*2e
a6hington xM`y &Oi ,!c ti(u khUi "'ng ,'t &qng ",
-h.n ,Oi l dOi t(n gKi ;qng ", -h.n Thi(n ni(n kS<
l nhz, giM, ,Bnh hAn nNa c.c ro cMn "i &Oi c.c hoBt
"'ng & "u t qua 9i(n giOi. Trong chAng trCnh ngh+ 6J
cVa cu'c gW- nP nFi 9Ht /(n nZ /Jc tH- h%- c.c nOc "hng
0 tin tOi &iLc c[t giM, c.c hng ro "i &Oi thAng ,Bi
hng nng 6Mn c\ng nh thAng ,Bi & "u t trong /{nh
&Jc d+ch &!.
]hNng kd &Kng nP "f &E- -hMi nhNng kh kh?n khng
/ng trOc "%c cVa thJc t. 5u'c ", -h.n "f kt thYc
&o ngP *=12=1eee , khng "Bt "%c thua thuHn no.
p(n trong c.c -hqng hK-$ &En "R / khng c khM n?ng "Bt
"%c 6J "hng thuHn &R c.c ,!c ti(u c?n 9Mn cho &qng
", -h.n ti- th:o. TrU ngBi /On nhEt " / 6J &a chB,
giNa coa Kd & Ii(n ,inh 5hGu u xy &R &iLc /iLu c
thQ >.c nhHn ,!c ti(u /oBi 9u ,'t c.ch cA 9Mn c.c khoMn
tr% cE- >uEt khû nng 6Mn. coa Kd thC ,un u ti(n /oBi
9u c.c khoMn tr% cE- " trong khi /Bi khng 6n 6ng
/, nh &HP &Oi c.c /0 do c truPRn thng /Gu "i thJc
hiLn tr% cE- cho nng dGn c\ng nh 6)c ,Bnh ch#nh tr+
cVa c.c hoBt "'ng &Hn "'ng hnh /ang cVa c.c trang trBi.
M't trU ngBi kh.c /i(n quan tOi nZ /Jc cVa coa Kd trong
&iLc "a ;c.c quPRn /ao "'ng cA 9Mn< &o trong /uHt cVa
hL thng thAng ,Bi th giOi. coa Kd ,un T cho
-hw- c.c ch#nh -h! .- thu "i &Oi hng nhH- khû tT c.c
nOc , coa Kd cho rzng khng tuGn thV thJc tinn /ao
"'ng cng 9zng. 5.c "Bi diLn tT c.c nOc "ang -h.t triQn
-hMn )ng dN d'i "i &Oi "R >uEt nP$ cho rzng " "An giMn
*12
chs / nZ /Jc cVa coa Kd tC, c.ch &R ,Wt -h.- /0 hBn ch
hng nhH- khû tT c.c quc gia ngho hAn.
Trong /Yc c.c cu'c tranh cfi tBi c.c -hqng hK- dinn ra
ht 6)c gaP g[t thC c.c 6J kiLn dinn ra 9(n ngoi "f thu hYt
6J chY 0 cVa truPRn thng ton cu. 5.c cu'c ", -h.n
cVa T "f "ng &ai trq thu hYt ,Bnh ,t 6J quan tG,
cVa rEt nhiRu tF ch)c "a dBng kh.c nhau tT c.c nh hoBt
"'ng ,i trng$ c.c nh, nhGn quPRn cho tOi c.c tF
ch)c cng "on. C nhiRu /0 do kh.c nhau$ nhNng tF ch)c
nP -hMn "i tJ do ha thAng ,Bi. TEt cM c.c tF ch)c nP
/H- /uHn rzng T / ,'t cA quan khng dGn chV "ang
tin hnh chi, "oBt quPRn tJ chV cVa c.c quc gia thnh
&i(n & ra c.c quPt "+nh quan trKng "zng 6au c.c c.nh
c_a "ng k#n. cK tranh thV cu'c hK- tBi i:att/: "Q /(n
ting -hMn "i & "f "%c truPRn thng th giOi ghi /Bi.
5.c nh ,i trng 9P tu /o /[ng &R t.c "'ng c thQ c
cVa tJ do thAng ,Bi "i &Oi hng nng 6Mn /(n tc "'
-h. rTng tr(n ton cu. cK cho rzng ,)c thu thE- "i &Oi
gZ >} tT c.c nOc "ang -h.t triQn 6t k#ch th#ch nhu cu
ti(u dgng & 6t "^P nhanh tc "' chWt hB c.c diLn t#ch
rTng nguP(n 6inh$ "Wc 9iLt tBi c.c quc gia nh Ma/aP6ia
& Indon:6ia. cK c\ng n(u /(n t.c "'ng nguP hBi , c.c
quP "+nh cVa T Mnh hUng tOi c.c ch#nh 6.ch &R ,i
trng. # d!$ T ,Oi gn "GP "f cE, ,'t "Bo /uHt cVa
coa Kd &n P(u cu /Oi 9[t t, cn -hMi c g[n th(,
thit 9+ "Q cho -hw- c.c /oi rga 9iQn "ang c nguP cA
tuPLt chVng c thQ tho.t "%c. T "f nhHn "+nh "GP /
,'t hCnh th)c -hGn 9iLt "i >_ "i &Oi c.c nh nhH- khû
nOc ngoi khng c c.c /oBi /Oi ". 5.c nh ,i trng
*11
thC /Bi cho rzng cn thit -hMi c "Bo /uHt " "Q 9Mo &L c.c
/oBi rga khui 6J tuPLt chVng.
5.c nh hoBt "'ng nhGn quPRn nhCn nhHn c.c quP "+nh
cVa T "f "Wt ngoi &qng -h.- /uHt khM n?ng cVa c.c
quc gia trong &iLc cE, hng nhH- khû tT c.c nOc 6_
d!ng /ao "'ng tr} :, hoWc c "iRu kiLn /ao "'ng nguP
hiQ,. TAng tJ nh &HP$ c.c tF ch)c cng "on -hMn "i
c.c "Bo /uHt thAng ,Bi cho -hw- nhH- khû tT c.c nOc
c ,)c /Ang thE- coi " nh / nguP(n nhGn dn tOi tCnh
trBng thEt nghiL- tBi c.c nOc c ,)c /Ang cao. cK cVng
c &+ th cVa ,Cnh 9zng &iLc "a ra /H- /uHn rzng ngi
/ao "'ng tBi coa Kd "ang ,Et dn &iLc /, &o taP hng
ha nhH- khû tT c.c quc gia "ang -h.t triQn , tBi "
khng c "P "V c.c ti(u chu^n &R /ao "'ng.
]hNng ngi Vng h' T & tJ do ha thAng ,Bi gBt
9u nhNng ,i /o /[ng " & /i(n t!c chs ra rzng 6J thn tBi
cVa T / "Q -h!c &! cho /%i #ch cVa c.c nOc thnh
&i(n ch) khng -hMi -h. hoBi chYng. TF ch)c T thiu
khM n?ng 9[t 9u'c c.c nOc thnh &i(n hnh "'ng "i &Oi
"iRu , quc gia " -hMn "i. T c thQ cho -hw- quc
gia thnh &i(n .- "Wt c.c ,)c thu trM "\a "i &Oi nhNng
nOc khng tuGn thV c.c nguP(n t[c cVa T$ nhng
"iRu nP ch#nh / hBn ch quPRn /Jc cVa T. cAn nNa$
nhNng ngi Vng h' c\ng cho rzng$ ch#nh c.c nOc giu
,Oi / nhNng nOc thng qua c.c "Bo /uHt chWt cht &R ,i
trng$ /uHt &R kiQ, 6o.t c.c ti(u chu^n /ao "'ng ch)
khng -hMi c.c nOc ngho. Th:o quan "iQ, cVa hK$ tJ do
thAng ,Bi$ thng qua &iLc nGng cao ,)c 6ng tBi c.c
nOc -h.t triQn$ 6t dn tOi &iLc thng qua c.c "Bo /uHt tr(n
*12
tBi nhNng nOc nP. cK tin rzng$ &iLc 6_ d!ng c.c quP
"+nh thAng ,Bi "Q c g[ng .- "Wt nhNng thJc tinn " /(n
c.c nOc "ang -h.t triQn 6t dn tOi 6J -hMn )ng thEt 6.ch
xtT ch#nh c.c nOc nPy.
]hiRu "Bi diLn tT c.c nOc "ang -h.t triQn$ chi, tOi
112 nOc trong tFng 6 11* thnh &i(n cVa T$ c\ng tT
chi quan "iQ, cVa c.c nh ,i trng & nhNng ngi
Vng h' nhGn quPRn & c.c quPRn /ao "'ng. 5.c nOc
ngho$ &n -h! thu'c &o >uEt khû "Q thYc "^P t?ng
trUng kinh t & tho.t khui "i ngho$ /o 6% rzng c.c
nOc giu 6t 6_ d!ng c.c ,i quan tG, &R ,i trng$
quPRn con ngi$ & c.c &En "R /i(n quan tOi /ao "'ng "Q
dJng /(n hng ro "i &Oi c.c 6Mn -h^, tT th giOi "ang
-h.t triQn. ]hNng nOc nP tin rzng nhNng nZ /Jc "a c.c
quP "+nh &R ,i trng$ hoWc c.c ti(u chu^n /ao "'ng &o
c.c hiL- "+nh thAng ,Bi trong tAng /ai 6t ch~ng ,ang
/Bi gC nhiRu ngoi c.c hng ro thAng ,Bi dOi c.i t(n
kh.c. ]u nh "iRu nP >MP ra$ hK cho rzng t.c "'ng 6t /
"^P c.c nOc "ang -h.t triQn &o &qng >o.P cVa ngho "i
& n% nn.
]hNng gC dinn ra tBi i:att/: / rEt ".ng /u 0 9Ui &C
nhNng 6J kiLn " c thQ / nhNng 9Oc ngoWt /On. Trong
qu. kh)$ c.c cu'c "i thoBi &R thAng ,Bi trOc "
thng "%c tin hnh trong -hB, &i h- &Oi 6J quan tG,
cVa ,'t 6 #t c.c nh kinh t hKc$ ch#nh tr+ gia & ,'t 6
doanh nhGn nhEt "+nh. iJ kiLn tBi i:att/: "f cho thEP c.c
&En "R >ung quanh >u hOng ton cu &R tJ do ha
thAng ,Bi "f chuPQn d+ch 6ang &+ tr# trung tG, cVa 6J
nhHn th)c "Bi chYng. ]hNng 9n cfi &R 6J >)ng ".ng cVa
*1*
tJ do thAng ,Bi & ton cu ha "ang trU thnh dqng
tranh /uHn ch#nh. ro "$ /iLu tJ do ha hAn nNa c >MP ra
khng -h! thu'c &o t, quan trKng cVa 0 kin "ng "Mo
tBi c.c nOc nh nOc coa Kd g[n /iRn &Oi nhNng &En "R
nh quPRn con ngi & c.c ti(u chu^n /ao "'ng$ an ninh
&iLc /,$ c.c ch#nh 6.ch ,i trng & chV quPRn quc
gia. XiRu " c\ng -h! thu'c &o khM n?ng nhNng ngi
Vng h' tJ do thAng ,Bi c thQ dinn "Bt /H- /uHn cVa ,Cnh
,'t c.ch r rng & thuPt -h!c rzng$ &R /Gu di$ thAng
,Bi tJ do / c.ch tt nhEt "Q thYc "^P c.c ti(u chu^n /ao
"'ng "P "V$ ,ang /Bi nhiRu &iLc /, hAn$ & g- -hn
9Mo &L ,i trng.
1.4. =/Yng lai ca =X9 NhRng NBn + c[n tn ti NJ
Z[ng J! 3h5n K>Wha
5qn rEt nhiRu &iLc -hMi giMi quPt trong thAng ,Bi
quc t . pn &En "R /On "ang / trKng tG, cVa chAng
trCnh ngh+ 6J cVa T hiLn naP / 6J gia t?ng c.c ch#nh
6.ch chng 9.n -h. gi.$ ,)c "' 9Mo h' cao trong nng
nghiL-$ 6J thiu h!t c.c 9iLn -h.- 9Mo &L quPRn 6U hNu tr#
tuL tBi nhiRu quc gia$ & 6J t?ng cao /i(n t!c cVa ,)c
thu 6uEt "i &Oi c.c 6Mn -h^, -hi nng nghiL- & d+ch &!
tBi nhiRu nOc.
C*' Ci+n U*U '&n7 C*n U* 7i*.
5.c 9iLn -h.- chng 9.n -h. gi. nU r' trong 6ut thH-
kS 1ee2. 5.c quP t[c cVa T cho -hw- c.c quc gia .-
"Wt thu chng 9.n -h. gi. /(n hng ha nOc ngoi "%c
9.n r} hAn 6o &Oi gi. tBi th+ trng nOc >uEt khû$ hoWc
thE- hAn ,)c chi -h# 6Mn >uEt$ khi c.c nh 6Mn >uEt trong
*14
nOc c thQ ch)ng ,inh rzng hK "ang ch+u thiLt hBi. TuP
nhi(n$ kh.i niL, kh. ,A hh &R nhNng gC cEu thnh /(n
;9.n -h. gi.< "f ch)ng tu / ,'t kt hU "Q nhiRu nOc
khai th.c nhz, th:o "uFi chV ngh{a 9Mo h'.
aiNa giai "oBn tT n?, 1ee1 "n giNa n?, 222@$ c.c
thnh &i(n T "f 9.o c.o thJc hiLn khoMng 2.e*D c.c
hnh "'ng chng 9.n -h. gi. /(n tF ch)c nP. n X' /
nOc ")ng "u trong &iLc "R >uEt c.c hnh "'ng chng
9.n -h. gi.$ khoMng 44D trng h%-m khoMng *41
trng h%- trong cgng giai "oBn$ & coa Kd khoMng *@@
trng h%-. 5.c hnh "'ng chng 9.n -h. gi. dng nh
chs tH- trung &o ,'t khu &Jc nhEt "+nh cVa nRn kinh t &#
d! nh c.c ngnh 6Mn >uEt ki, /oBi cA 9Mn x&# d! nh,$
thw-y$ ha chEt$ nhJa$ & c.c thit 9+ "iLn$ thit 9+ ,.P
,c. ]hNng /{nh &Jc nP chi, khoMng 72 tFng 6 tEt
cM c.c hnh "'ng chng 9.n -h. gi. "%c 9.o /(n T.
pn khu &Jc nP kQ tT n?, 1ee1 "Wc trng 9Ui c.c giai
"oBn cBnh tranh khc /iLt & d thTa n?ng /Jc 6Mn >uEt$
dn tOi gi. 9.n & /%i nhuHn thE- xhoWc thua /Zy cho c.c
cng tP trong c.c ngnh nP. ro &HP$ khng c gC / 9Et
h%- /0$ khi giM thit rzng ,)c "' cao cVa c.c hnh "'ng
chng 9.n -h. gi. trong nhNng ngnh nP thQ hiLn ,'t nZ
/Jc cVa nhNng nh 6Mn >uEt 9+ 9ao &GP trong &iLc 6_ d!ng
c.c tin trCnh ch#nh tr+ tBi nOc cVa hK nhz, tC, ki, 6J
9Mo h' khui nhNng "i thV cBnh tranh tT nOc ngoi$
nhNng "i t%ng , hK c.o 9u'c "ang tha, gia &o qu.
trCnh cBnh tranh khng cng 9zng. Trong khi ,'t 6 c.o
9u'c nP c thQ c gi. tr+ cVa n$ qu. trCnh nP c thQ
"%c ch#nh tr+ ha khi "Bi diLn cVa c.c doanh nghiL- &
*11
nhNng ngi /, cng cVa hK &Hn "'ng hnh /ang c.c
quan ch)c ch#nh -hV "Q 9Mo &L cng &iLc trong nOc khui
;6J cBnh tranh khng cng 9zng tT nOc ngoi< & c.c
quan ch)c ch#nh -hV$ quan tG, tOi nhu cu ginh "%c
-hiu 9u trong c.c cu'c 9u c_ trong tAng /ai$ 9[t 9u'c
"^P ,Bnh c.c hnh "'ng chng 9.n -h. gi.. T r rng
rEt quan tG, tOi >u hOng nP$ cho rzng n -hMn .nh c.c
>u hOng 9Mo h' dai d~ng & thYc w- c.c nOc thnh &i(n
t?ng cng c.c quP "+nh "iRu chsnh &iLc .- "Wt thu chng
9.n -h. gi.. MWt kh.c$ kQ tT khi T ra t#n hiLu rzng
chng 9.n -h. gi. c "%c tH- trung trong qng X8ha$
thC 6 /%ng c.c hnh "'ng chng 9.n -h. gi. "f giM,
>ung #t nhiRu.
C5 n7# CQ" 6 (:"n7 n9n7 n7i+U
M't tH- trung gn "GP kh.c cVa T / c.c ,)c thu
nhH- khû cao & tr% cE- trong /{nh &Jc nng nghiL- cVa
nhiRu nOc. M)c thu cao "i &Oi c.c nng 6Mn nhCn
chung cao hAn rEt nhiRu 6o &Oi ,)c thu 6uEt "i &Oi hng
ch tBo hoWc d+ch &!. # d!$ trong giai "oBn giNa thH- kS
"u ti(n cVa th kS ,Oi$ ,)c thu 6uEt 9Cnh quGn "i &Ai
6Mn -h^, -hi nng nghiL- / 4$2 tBi 5anada$ *$D tBi
$ *$e tBi ]hHt pMn$ & 4$4 tBi coa Kd. TuP nhi(n$
"i &Oi nng 6Mn$ ,)c thu 6uEt 9Cnh quGn / 21$2 tBi
5anada$ 11$e tBi $ 1D$@ tBi ]hHt pMn & 12$* tBi
coa Kd.
*e
ngh{a U "GP / ngi ti(u dgng tBi nhNng
nOc nP "ang -hMi trM ,'t ,)c gi. cao hAn cn thit 6o
&Oi nng 6Mn nhH- khû tT nOc ngoi$ khin hK 6t c #t
tiRn hAn "Q dnh cho c.c hng ha & d+ch &! kh.c.
*1@
Trong /+ch 6_$ ,)c thu 6uEt nhH- khû cao "i &Oi c.c
nng 6Mn -hMn .nh "qi hui 9Mo &L ngnh nng nghiL-
trong nOc & c.c c'ng "hng nng nghiL- truPRn thng
khui 6J cBnh tranh tT 9(n ngoi. p(n cBnh thu nhH- khû
cao$ ngi 6Mn >uEt nng nghiL- cqn thu /%i tT c.c khoMn
tr% cE- ".ng kQ tT ch#nh -hV. Th:o c.c Oc t#nh cVa
5r$ c.c khoMn tr% cE- cVa ch#nh -hV trung 9Cnh chi,
khoMng 17 tFng chi -h# 6Mn >uEt nng nghiL- cVa
5anada$ 21 tBi coa Kd$ *1 tBi $ & 1e tBi ]hHt
pMn. TFng c'ng$ c.c nOc thu'c nh, 5r ti(u tn
khoMng *22 tS ir hng n?, "Q tr% cE- cho 6Mn >uEt
nng nghiL-.
Khng c gC / 9Et ng khi 6J kt h%- cVa hng ro thu
nhH- khû cao & c.c khoMn tr% cE- /On "f gGP 9- ,wo
hoBt "'ng 6Mn >uEt c\ng nh hoBt "'ng thAng ,Bi quc
t "i &Oi hng nng 6Mn. T.c "'ng rqng ch#nh / /, t?ng
gi. 9.n cVa c.c 6Mn -h^, " khi tOi taP ngi ti(u dgng$
giM, khi /%ng thAng ,Bi hng nng 6Mn$ & khuPn
kh#ch 6J 6Mn >uEt d thTa nhNng 6Mn -h^, nhHn "%c
nhiRu tr% cE- xtrong " c.c ch#nh -hV thng ,ua c.c
/%ng d thTa "y. C /0 do thAng ,Bi ton cu &R hng
nng 6Mn hiLn naP chi, khoMng 12$1 tFng /%ng
thAng ,Bi hng ha$ t)c &o khoMng 712 tS ir ,'t
n?,$ T /H- /uHn rzng &iLc /oBi 9u c.c hng ro thu
quan & tr% cE- 6t thYc "^P ,Bnh ,t tFng ,)c thAng
,Bi trong /{nh &Jc nP$ giM, gi. "n taP ngi ti(u dgng$
& gia t?ng ,)c t?ng trUng kinh t ton cu 9zng c.ch
giMi -hng c.c nguhn /Jc "u t & ti(u dgng cho c.c ,!c
"#ch 6_ d!ng n?ng 6uEt & hiLu quM hAn. Th:o c.c dJ 9.o
*17
cVa IM$ /oBi 9u hng ro thu quan & tr% cE- "i &Oi
nng 6Mn 6t /, gia t?ng /%i #ch kinh t ton cu /(n th(,
12D tS ir hng n?,. 5.c nghi(n c)u kh.c /Bi "a ra con
6 /(n tOi 1D2 tS ir.
]hNng ngi 9Mo &L /On nhEt cVa hL thng "ang thn tBi
nP ch#nh / c.c nOc -h.t triQn cao tr(n th giOi. cK
,un 9Mo h' khu &Jc nng nghiL- cVa ,Cnh khui 6J cBnh
tranh cVa c.c nh 6Mn >uEt c chi -h# thE- tT c.c nOc
"ang -h.t triQn. ]g%c /Bi$ c.c nOc "ang -h.t triQn "f &
"ang t?ng cng gGP 6)c w- "qi hui nhNng cMi c.ch giY-
cho nhNng ngi 6Mn >uEt cVa hK c thQ ti- cHn nhiRu
hAn &o c.c th+ trng "%c 9Mo h' tBi c.c nOc -h.t
triQn. ]hNng Oc t#nh cho thEP rzng chs ri(ng &iLc /oBi 9u
tEt cM tr% cE- nng 6Mn tBi c.c nOc 5r "f c thQ ,ang
/Bi cho c.c nOc "ang -h.t triQn khoMn /%i #ch /On gE- 9a
/n tFng tEt cM c.c khoMn hZ tr% , hK hiLn naP "ang nhHn
tT c.c nOc 5r. ]i c.ch kh.c$ tJ do ha thAng ,Bi
hng nng 6Mn 6t giY- t?ng nhanh ,)c t?ng trUng kinh t
tBi c.c nOc ngho & giY- giM, 9Ot tCnh trBng "i ngho
tr(n ton cu.
iQ" 6 $%KNn HY % (:d (%+
M't &En "R kh.c hiLn "ang trU n(n ngP cng quan
trKng "i &Oi T " / &En "R 9Mo &L quPRn 6U hNu tr#
tuL. ciL- "+nh thnh /H- T trong &qng ", -h.n
ruguaP n?, 1ee1 c\ng 9ao gh, ,'t hiL- "+nh 9Mo &L
quPRn 6U hNu tr# tuL xhiL- "+nh TvIjiy. 5.c quP "+nh cVa
TvIji P(u cu c.c thnh &i(n T -hMi cE- & "M, 9Mo
hiLu /Jc cho c.c 9zng 9zng 6.ng ch x-at:nty trong #t nhEt
22 n?, & 9Mn quPRn 6.ng t.c xco-Prighty trong &qng 12
*1D
n?,. 5.c nOc giu -hMi tuGn thV c.c quP "+nh nP trong
&qng 1 n?,$ cqn c.c nOc ngho$ nhNng nOc tBi " &iLc
9Mo &L nhNng quPRn tr(n cqn Pu$ thC "%c gia hBn trong
&qng 1 n?,. Oi nhNng nOc ngho nhEt thC thi gian thi
hnh / trong &qng 12 n?, xkQ tT ngP -h( chu^n TvIjiy.
]Rn tMng cho thua thuHn nP / niR, tin ,Bnh ,t cVa
nhNng quc gia tha, gia k0 kt hiL- "+nh cho rzng &iLc
9Mo h' quPRn 6U hNu tr# tuL thng qua 9zng 6.ng ch$ nhfn
hiLu thAng ,Bi xtrad:,arky$ 9Mn quPRn 6.ng t.c "ng &ai
trq nhGn t ht 6)c quan trKng trong hL thng thAng ,Bi
quc t. iJ 9Mo h' khng "P "V "i &Oi quPRn 6U hNu tr#
tuL 6t /, giM, "'ng /Jc tin hnh -h.t ,inh. pUi &C -h.t
,inh ch#nh / "'ng cA trung tG, cVa t?ng trUng kinh t
& nGng cao ,)c 6ng$ /H- /uHn tr(n thQ hiLn / ,'t thua
thuHn "a -hAng &R &En "R 9Mo h' quPRn 6U hNu tr# tuL /
cn thit.
]u khng c ,'t thua thuHn nh &HP$ ngi ta /o 6%
rzng nhNng ngi 6Mn >uEt tBi ,'t nOc$ &# d! nh n
X'$ c thQ tung ra th+ trng nhNng 6Mn -h^, 9[t chOc
nhNng -h.t ,inh "%c cE- 9zng 6.ng ch >uEt -h.t tT ,'t
nOc kh.c$ &# d! nOc coa Kd. XiRu nP c thQ Mnh
hUng tOi thAng ,Bi quc t th:o hai c.ch. Th) nhEt$ n
/, giM, c.c cA h'i >uEt khû 6ang n X' cVa nhNng nh
-h.t ,inh 9an "u tBi coa Kd. Th) hai$ >wt U ,)c "' ,
n X' c thQ >uEt khû nhNng 6Mn -h^, 9[t chOc$ &i
-hB, 9Mn quPRn -h.t ,inh 6ang c.c nOc kh.c nNa$ thC
khi "$ cA h'i >uEt khû cVa c.c nh 6Mn >uEt c 9Mn
quPRn cVa coa Kd tBi nhNng th+ trng nP c\ng 6t giM,
>ung. Xhng thi$ ta c\ng c thQ /H- /uHn rzng$ khi ,
*1e
quP , th+ trng dnh cho nhNng ngi 6Mn >uEt c 9Mn
quPRn 9+ thu h- /Bi thC "'ng /Jc "Q hK ti- t!c th:o "uFi
nhNng -h.t ,inh tn kw, & nhiRu rVi ro c\ng 6t giM,
>ung. t.c "'ng rqng 6t / #t c.c -h.t ,inh hAn cho
nRn kinh t th giOi c\ng nh ,)c t?ng trUng thE- hAn.
]hNng "iRu tAng tJ nh tr(n "f & "ang >MP ra trong
ngnh 6Mn >uEt d%c -h^, trong " c.c cng tP d%c
-h^, cVa n X' 6ao chw- c.c /oBi thuc c 9Mn quPRn
"%c -h.t ,inh U nOc kh.c. o n?, 1e72$ ch#nh -hV
n X' "f chE, d)t cng nhHn 9zng 6.ng ch cho c.c /oBi
thuc nhng /Bi quPt "+nh ti- t!c tn trKng c.c 9zng
6.ng ch qu. trCnh. XiRu nP "f cho -hw- c.c cng tP cVa
n X' ch tBo ng%c /Bi c.c /oBi d%c -h^, cVa -hAng
TGP , khng -hMi trM c.c khoMn -h# 9Mn quPRn. Kt quM
cVa ch#nh 6.ch nP / th+ -hn cVa c.c cng tP d%c -h^,
nOc ngoi tBi n X' giM, tT 71 n?, 1e72 >ung cqn
khoMng *2 &o n?, 2222. Th:o thua thuHn TvIji cVa
T$ n X' "f "hng 0 .- d!ng & thJc thi ch "' 9zng
6.ng ch cho "n n?, 2221.
Fi#p cTn th\ t';ng ]i "$i hng ha phi n<ng nghi5p
" H\ch "6
MWc dg T & aTT "f tin "%c nhNng 9Oc di
trong &iLc c[t giM, ,)c thu nhH- khû "i &Oi c.c 6Mn
-h^, -hi nng nghiL- nhng &n cqn rEt nhiRu &iLc -hMi
/,. 5ho dg hu ht c.c nOc -h.t triQn "f hB ,)c thu
6uEt cVa hK "i &Oi c.c 6Mn -h^, cng nghiL- >ung ,)c
trung 9Cnh *$D$ nhng &n thn tBi c.c trng h%- ngoBi
/L. XWc 9iLt$ khi ,)c thu 6uEt trung 9Cnh thC rEt thE-
nhng ,)c thu 6uEt cao &n "%c duP trC "i &Oi ,'t 6
*22
hng nhH- khû nhEt "+nh khi &o th+ trng c.c nOc
-h.t triQn$ khin hBn ch ,)c "' ti- cHn th+ trng &
t?ng trUng kinh t. # d!$ c & cn buc$ cM hai nOc
"Ru / thnh &i(n 5r$ &n c ,)c thu rng 9u'c
tAng )ng / 11$1 & 2@$4 "i &Oi hng nhH- khû /
c.c thit 9+ &Hn tMi xthu 6uEt rng 9u'c / ,)c thu 6uEt
cao nhEt c thQ "%c .- d!ng ,'t c.ch thng >uP(n$
nhng khng -hMi /un /un "%c .- d!ngy. Trong khi "$
,)c thu 6uEt rng 9u'c "i &Oi c.c thit 9+ &Hn tMi &o th+
trng coa Kd$ & ]hHt pMn chs U c.c ,)c tAng )ng
/ 2$7$ 4$D & 2. M't /{nh &Jc "Wc thg cn quan tG,
/ c.c ,)c thu 6uEt cao "i &Oi hng nhH- khû "%c /Ja
chKn tT c.c nOc "ang -h.t triQn 6ang c.c nOc -h.t triQn.
Th(, &o "$ thu nhH- khû ".nh /(n c.c d+ch c\ng
&n cqn U ,)c rEt cao 6o &Oi ,)c ".nh /(n c.c hng cng
nghiL-. M)c thu 6uEt trung 9Cnh ".nh /(n d+ch &! kinh
doanh & ti ch#nh nhH- khû &o th+ trng coa Kd /
D$2$ &o th+ trng / D$1 & &o th+ trng ]hHt
pMn / 1e$7.41 Trong "iRu kiLn gi. tr+ thAng ,Bi d+ch
&! qua 9i(n giOi "ang t?ng /(n$ &iLc c[t giM, c.c ,)c thu
6uEt tr(n hP &Kng 6t ,ang /Bi c.c khoMn /%i nhuHn ".ng
kQ.
T ,ong ,un hB thu 6uEt >ung ,)c thE- hAn
nNa & giM, -hB, &i .- d!ng c.c ,)c thu 6uEt cao. M!c
ti(u cui cgng / giM, ,)c thu 6uEt >ung cqn ,)c 2.
MWc du$ ,)c thu nP dng nh / qu. tha, &Kng &
Mo tUng$ nhng tOi naP "f c tOi 42 quc gia thnh &i(n
"f c[t giM, thu 6uEt >ung ,)c 2 "i &Oi hng cng
nghL thng tin & "iRu nP tBo "iRu kiLn tt cho &iLc c[t
*21
giM, U c.c nOc kh.c. 5.c nghi(n c)u thJc nghiL, cho
thEP rzng$ &iLc c[t giM, ,)c thu 6uEt nhH- khû 9Cnh
quGn >ung ,)c 2 6t ,ang /Bi /%i nhuHn rEt /On. M't Oc
t#nh cVa c.c nh kinh t hKc thu'c ]gGn hng Th giOi
xpy "f cho rzng c.c thua thuHn thAng ,Bi ton cu
r'ng hAn >uEt -h.t tT &qng ", -h.n X8ha 6t gia t?ng
thu nhH- cVa ton th giOi th(, 21* tS ir cho tOi n?,
2211$ trong 6 " c 12e tS ir 6t thu'c &R c.c nOc
ngho. M't nghi(n c)u kh.c cVa tF ch)c 5r /Bi "a ra
,'t con 6 &o khoMng *22 tS ir hng n?,.
]hCn >a hAn$ ,!c ti(u cVa T cqn / c[t giM, thu
quan "i &Oi hng -hi nng 6Mn nhH- khû &o th+ trng
c.c nOc "ang -h.t triQn. ]hiRu nOc trong nh, nP 6_
d!ng /0 /t 9Mo &L c.c ngnh cng nghiL- non tr} "Q ti-
t!c .- "Wt ,)c thu nhH- khû caom tuP &HP$ cui cgng thC
c.c ,)c thu 6uEt cao nP c\ng 6t giM, >ung "Q nhNng
nOc nP c thQ thu "%c /%i #ch nhiRu hAn tT hoBt "'ng
thAng ,Bi quc t. # d!$ tBi n X'$ ,)c thu 6uEt rng
9u'c "i &Oi thit 9+ &Hn tMi /(n tOi 1*$e$ cqn tBi pra>in
/ **$@$ 9zng c.ch nGng gi. hng n'i "+a$ "f giY- 9Mo h'
c.c ngnh n'i "+a khng hiLu quM & hBn ch tc "' t?ng
trUng kinh t thng qua &iLc giM, thu nhH- thJc t cVa
ngi ti(u dgng$ nhNng ngi -hMi trM nhiRu tiRn hAn cho
c.c thit 9+ &Hn tMi c\ng nh c.c d+ch &! /i(n quan.
V`ng m phn m$i0 V`ng h<eha
5.c &! kiLn chng 9.n -h. gi.$ thAng ,Bi "i &Oi
hng nng 6Mn$ &iLc thJc hiLn hiLu quM hAn "i &Oi /uHt 6U
hNu tr# tuL$ & ,U r'ng khM n?ng ti- cHn th+ trng / 9n
&En "R chV Pu , T ,un giMi quPt trong c.c cu'c
*22
hK- U i:att/: &o n?, 1eee. TuP nhi(n$ nhNng cu'c ",
-h.n " "f "i trLch "ng /i chV "Bo. Xn cui n?,
2221$ T ,'t /n nNa c g[ng khUi "'ng ,'t &qng ",
-h.n ,Oi giNa c.c nOc thnh &i(n nhz, ,!c "#ch tBo ra
,i trng tJ do thng tho.ng hAn cho hoBt "'ng thAng
,Bi ton cu & "u t quc t. X / &qng ", -h.n dinn
ra tBi X8ha x5a8tay. Khng ging nh cu'c hK- "f dinn ra
tBi i:att/:$ tBi roha$ c.c nOc thnh &i(n "f "hng 0 "Wt ra
,'t /' trCnh c! thQ & dJ kin 9an "u 6t kwo di ",
-h.n trong &qng * n?,$ nhng tr(n thJc t "f dinn ra /Gu
hAn & kh c thQ kt thYc trong thi gian ng[n. I' trCnh
nP 9ao gh, cM &iLc c[t giM, thu quan "i &Oi hng cng
nghiL- & d+ch &!$ rhi >a 9u tr% cE- nng nghiL-$ giM,
thiQu ro cMn "i &Oi hoBt "'ng "u t giNa c.c quc gia$
& hBn ch &iLc 6_ d!ng /uHt chng 9.n -h. gi.. M't 6
thua hiL- kh kh?n "f "Bt "%c "Q "i "n ,'t hiL- "+nh
chung trong /' trCnh ", -h.n. & ]hHt pMn "f rEt
quan tG, "n &En "R &R tr% cE- nng nghiL- , hK "f 6_
d!ng rEt r'ng rfi "Q c "%c 6J Vng h' &R ,Wt ch#nh tr+
cVa nhNng ngi nng dGn. coa Kd "f -hMi nh%ng 9'
trOc .- /Jc tT c.c quc gia kh.c khi ", -h.n "Q "iRu
chsnh /Bi c.c quP "+nh &R chng 9.n -h. gi. , coa Kd
"f 6_ d!ng "Q 9Mo &L c.c nh 6Mn >uEt thw- cVa ,Cnh
trOc 6J cBnh tranh tT nOc ngoi. -hMi tT 9u nZ /Jc
cVa ,Cnh trong &iLc "a c.c &En "R &R ,i trng &o
trong c.c 9uFi thMo /uHn &R thAng ,Bi$ chV Pu / &C .-
/Jc tT c.c nOc "ang -h.t triQn nhHn ra nhNng ch#nh 6.ch
9Mo &L ,i trng cVa ging c.c ro cMn thAng ,Bi
nY- dOi ,'t c.i t(n kh.c. Trong chAng trCnh$ khng c
*2*
,'t "iRu khoMn no "R cH- "n &iLc g[n kt thAng ,Bi
&Oi c.c ti(u chu^n /ao "'ng cVa ,'t quc gia.
5.c quc gia c ngnh cng nghiL- d%c -h^, -h.t
triQn "Ru ".- )ng "%c "P "V P(u cu cVa c.c nOc chGu
jhi$ chGu o$ & c.c nOc coa Kd Ia8tinh &R c.c &En "R
/i(n quan "n 9zng -h.t ,inh$ 6.ng ch d%c -h^,. 5!
thQ$ c ,'t "iRu khoMn trong hiL- "+nh ni rzng c.c quP
"+nh &R quPRn 6U hNu tr# tuL cVa T ;khng & khng
n(n ng?n cMn c.c nOc thnh &i(n .- d!ng c.c 9iLn -h.-
nhz, 9Mo &L 6)c khu: cng "hng<. XiRu nP "M, 9Mo cho
c.c nOc ngho tr(n th giOi c thQ tJ 6Mn >uEt hoWc ,ua
d%c -h^, "Q chng /Bi c.c 9Lnh hiQ, ngho nh Iri
& d+ch 6t rwt.
v rng /$ thua thuHn trong chAng trCnh ngh+ 6J /
,'t chuPLn$ cqn "Bt "%c thua thuHn trong ,'t hiL- "+nh
/Bi / chuPLn kh.c. TuP nhi(n$ thua thuHn nP ,ang /Bi /%i
#ch cho ,'t 6 ngi$ 9ao gh, c.c nh 6Mn >uEt nng 6Mn
c chi -h# thE- U c.c nOc "ang -h.t triQn & c.c nOc
-h.t triQn nh c & coa Kd. ]u &qng ", -h.n thnh
cng$ c.c nh 6Mn >uEt nng nghiL- U c.c quc gia nP 6t
nhCn thEP th+ trng tiR, n?ng r'ng ,U cho 6Mn -h^, cVa
hK. 5.c nOc "ang -h.t triQn c\ng c /%i khi khng c
"iRu khoMn /i(n quan "n ti(u chu^n /ao "'ng$ nhNng ti(u
chu^n , nhiRu quc gia -h.t triQn "f 6_ d!ng nh ,'t
ro cMn thAng ,Bi. 5.c quc gia ngho "i & kw, -h.t
triQn c\ng "%c hUng /%i tT 6J thG, nhH- cVa hng ha
d%c -h^, r} tiRn. Th:o hiL- "+nh nP$ r rng / c\ng c
nhNng nOc ch+u thiLt hBi$ trong " c cM ngi nng dGn
U & ]hHt pMn$ c.c nh 6Mn >uEt thw- U coa Kd$ c.c
*24
nh hoBt "'ng &C ,i trng$ & c.c hfng d%c -h^, U
c.c nOc -h.t triQn. ]hNng "i t%ng ch+u thiLt hBi nP 6t
&Hn "'ng hnh /ang "i &Oi 5h#nh -hV cVa hK trong nhiRu
n?, "Q "M, 9Mo rzng hiL- "+nh cui cgng 6t c /%i cho hK
nhiRu hAn. ]hCn chung$ nu c thnh cng$ &qng ",
-h.n roha c thQ t?ng ".ng kQ -hYc /%i kinh t tr(n -hB,
&i ton cu. ]gGn hng Th giOi Oc t#nh / nu qng
", -h.n roha thnh cng$ "n n?, 2211$ thu nhH- ton
cu 6t t?ng hAn 122 ts ir=n?,$ trong " c @2 thu
nhH- t?ng th(, "%c dnh cho c.c nOc ngho$ nh " 6t
giY- cho 144 triLu ngi tho.t khui "i ngho.
qng ", -h.n &n "ang dinn ra$ & &n /un 9+ ng[t
qufng & chH, trn 6o &Oi k hoBch. 5u'c gW- U 5ancun$
M:>ico &o th.ng e n?, 222* "f thEt 9Bi chV Pu / do
khng c 6J thng nhEt &R &iLc /, th no "Q giM, tr%
cE- nng nghiL- & thu quanm $ coa Kd$ n X' & c.c
nOc kh.c thQ hiLn 6J khng 6n 6ng giM, thu quan &
tr% cE- cho nhNng ngi nng dGn c 6)c ,Bnh ch#nh tr+ U
"Et nOc hK$ trong khi " prai/ & ,'t 6 nOc TGP jhi
kh.c /Bi ,un tJ do ha thAng ,Bi cng 6O, cng tt.
TuP nhi(n$ &o "u n?, 2224$ cM coa Kd & "Ru
,un khUi "'ng /Bi &qng ", -h.n ,'t /n nNa$ & "n
giNa n?, 2224$ hai quc gia c &} "f "hng 0 6t c[t giM,
thu quan & tr% cE- nng nghiL-. TuP nhi(n &n cqn
nhiRu &En "R cn -hMi giMi quPt & khng 9it "n khi no
qng ", -h.n roha ,Oi kt thYc.
*21
SS. T>i tr/0ng }u t/ toJn c}u
1. :2i Dch NJ c5c lF thuyt N+ }u t/ quc t
Xu t trJc ti- nOc ngoi xrIy >MP ra khi ,'t doanh
nghiL- "u t trJc ti- &o cA 6U "Q 6Mn >uEt &=hoWc 9.n
,'t 6Mn -h^, U ,'t nOc kh.c. Khi doanh nghiL- tin
hnh rI$ n 6t trU thnh ,'t cng tP "a quc gia. 5 hai
hCnh th)c "u t trJc ti- nOc ngoi ch#nh. cCnh th)c
"u ti(n / "u t ,Oi t)c / thnh /H- ,'t doanh nghiL-
hon ton ,Oi U ,'t nOc kh.c. cCnh th)c "u t trJc
ti- nOc ngoi th) hai /i(n quan "n &iLc ,ua /Bi hoWc
6.- nhH- &Oi ,'t cng tP "f thn tBi U nOc ngoi. Mua /Bi
c c.c hCnh th)c4 ,ua /Bi ,'t -hn nhu xkhi doanh nghiL-
nOc ngoi 6U hNu tT 12 "n 4e cF -hiu c quPRn
9iQu quPt cVa doanh nghiL- n'i "+ay$ ,ua /Bi -hn /On
xdoanh nghiL- nOc ngoi 6U hNu tT 12 "n eey &
,ua /Bi ton 9' xdoanh nghiL- nOc ngoi 6U hNu 122y.
Trong -hn "u cVa chAng nP$ chYng ta "f nghi(n
c)u ,'t &i hKc thuPt nhz, giMi th#ch , hCnh hoBt "'ng
thAng ,Bi giNa c.c quc gia. ]hNng hKc thuPt nP tH-
trung &o &iLc tBi 6ao c.c quc gia /Bi >uEt khû ,'t 6
6Mn -h^, & nhH- khû nhNng 6Mn -h^, kh.c. Khng c
hKc thuPt no trong 6 nP giMi th#ch "%c tBi 6ao ,'t
doanh nghiL- /Bi quPt "+nh "u t trJc ti- &o c.c cA 6U
6Mn >uEt U nOc ngoi$ hAn / >uEt khû 6Mn -h^, "%c
6Mn >uEt trong nOc ,Cnh 6ang nOc " hoWc tin hnh cE-
/i>?ng xchuPQn quPRn 6_ d!ngy cho ,'t thJc thQ c trY U
,'t nOc kh.c "Q thJc thQ nP tin hnh 6Mn >uEt 6Mn
*2@
-h^, cVa doanh nghiL- & doanh nghiL- 6t nhHn /Bi -h#
cE- -hw-.
M!c ti(u trung tG, cVa chYng ta / tC, ra c.c nguP(n
nhGn cA 9Mn &R ,Wt kinh t / nRn tMng cho hoBt "'ng "u
t trJc ti- nOc ngoi. 5.c doanh nghiL- thng coi >uEt
khû & rI nh / nhNng hoBt "'ng c thQ thaP th /n
nhau. # d!$ khi quPt "+nh thG, nhH- &o th+ trng p[c
coa Kd$ cng tP 6Mn >uEt t ToPota cVa ]hHt pMn "f
-hMi /Ja chKn giNa &iLc >uEt khû & "u t trJc ti- &o
c.c cA 6U 6Mn >uEt tBi p[c coa Kd. MWc dg 9an "u
ToPota "f cung cE- 6Mn -h^, cho th+ trng p[c coa Kd
thng qua >uEt khû$ nhng cng &R 6au cng tP cng
chuPQn 6ang 6_ d!ng hCnh th)c rI. ciLn naP cng 6uEt
6Mn >uEt t cVa ToPota U p[c coa Kd /(n tOi 1$41 triLu
>: ,'t n?,. Trong chAng nP$ chYng ta 6t c g[ng tC,
hiQu nhNng "iRu kiLn t.c "'ng /, cho c.c cng tP$ ch~ng
hBn nh ToPota$ chKn rI thaP &C >uEt khû. 5hYng ta 6t
cgng >:, >wt c.c hKc thuPt kh.c nhau /i(n quan "n
nhNng "iRu kiLn nP.
]hNng hKc thuPt nP c\ng cn giMi th#ch "%c tBi 6ao
,'t doanh nghiL- /Bi th#ch tin hnh hoBt "'ng rI hAn
hoBt "'ng Ii>?ng xchuPQn quPRn 6_ d!ngy. coBt "'ng
Ii>?ng dinn ra khi ,'t doanh nghiL- n'i "+a8 / cng tP
cE- /i>?ng8 cho -hw- ,'t cng tP nOc ngoi8 doanh
nghiL- nhHn /i>?ng8 "%c quPRn 6Mn >uEt hng ha$ 6_
d!ng quP trCnh 6Mn >uEt$ 6_ d!ng nhfn hiLu thAng ,Bi
hoWc thAng hiLu cVa cng tP cE- /i>?ng. XQ "Fi /Bi cho
&iLc chuPQn giao nhNng quPRn nP$ cng tP cE- /i>?ng 6t
thu -h# /i>?ng tr(n ,Zi 6Mn -h^, "%c 9.n ra hoWc tr(n
*27
tFng doanh thu cVa cng tP nhHn /i>?ng. u "iQ, cVa
/i>?ng 6o &Oi rI / doanh nghiL- cE- /i>?ng khng -hMi
trM chi -h# cho &iLc thG, nhH- th+ trng nOc ngoi$
doanh nghiL- nhHn /i>?ng 6t /, "iRu nP. Xhng thi
doanh nghiL- cE- /i>?ng c\ng khng -hMi g.nh ch+u rVi ro
/i(n quan tOi &iLc ,U c_a th+ trng nOc ngoi. TuP
nhi(n$ ,Wc dg c nhNng "iQ, hE- dn nh tr(n$ nhiRu
doanh nghiL- &n ,inn cng khi thJc hiLn c.c thua
thuHn /i>?ng trJc ti- & th#ch thJc hiLn "u t trJc ti-
nOc ngoi hAn. XGu / nguP(n nhGn cA 9Mn &R ,Wt /0
thuPt cho quPt "+nh nP 5hYng ta 6t trM /i cGu hui nP$
& nh chYng ta 6t thEP$ nhu cu &R quPRn kiQ, 6o.t /
,'t nhGn t quan trKng "a "n quPt "+nh nP.
TrOc ti(n chYng ta 6t >:, >wt t, quan trKng ngP
cng gia t?ng cVa "u t trJc ti- nOc ngoi trong nRn
kinh t th giOi. Ti- " chYng ta 6t nghi(n c)u c.c hKc
thuPt "%c 6_ d!ng "Q giMi th#ch cho hCnh th)c "u t
trJc ti- nOc ngoi th:o chiRu ngang. Xu t trJc ti-
nOc ngoi th:o chiRu ngang / dBng rI "%c tin hnh
trong cgng ngnh , cng tP hoBt "'ng tBi nOc chV "u
t. ! 5:,:> ,ua /Bi vM5 cVa nh / ,'t &# d! &R rI
th:o chiRu ngang. iau khi >:, >wt rI th:o chiRu ngang$
chYng ta 6t nghi(n c)u c.c hKc thuPt giMi th#ch cho "u
t trJc ti- nOc ngoi th:o chiRu dKc. Xu t trJc ti-
nOc ngoi th:o chiRu dKc / hCnh th)c "u t trJc ti-
&o ,'t ngnh cung cE- c.c "u &o cho hoBt "'ng trong
nOc cVa ,'t cng tP$ hoWc c thQ / "u t trJc ti- &o
,'t ngnh U nOc ngoi giY- ti(u th! c.c 6Mn -h^, "u ra
cVa hoBt "'ng trong nOc cVa ,'t cng tP. 5ui cgng$
*2D
chYng ta 6t >:, >wt 0 ngh{a cVa c.c hKc thuPt "i &Oi
thJc tinn kinh doanh.
LWi d' '5# 2>% (; n;Z' n7"=i
Lti i ' '%# DI 29i 0ti n;t' nSn 2S% (;
TAC gNG T I CHUN GIAO NGUgN LC
XGu t trc ti(- nAc ngoai co th( ta c "ng tich cc "(n
nAc nhGn "Gu t 9?ng &i(c cung cG- c.c nguhn &n$ cng
ngh( &a ngun /c quan /P ,a nAc nhGn "Gu t khng co
&a &i th( 6: giu- thYc "^P tc "' t?ng trAng kinh t( cua
nAc nhGn "Gu t. i(c chuP(n giao &n$ cng ngh( &a
ca c ngun /c quan /P cung /a ,'t nhGn t rGt quan trong
trong hoat "ng ,ua /ai cng tP ,aP >u c ia,6ung cu a
o/&o.
V9n
]hA hi(u qua cua 6a n >uGt quP , /An &a 6c ,anh tai
chinh$ rGt nhi(u M]6 co th( ti(- cGn ca c ngun /c tai
chinh ,a cac cng tP nAc nhGn "Gu t khng ti(- cGn
"Ac. ]hng ngun &n na P co th( /a ngun trong ni 9
cng tP$ ho? c nh uP tin cua ,inh$ ca c M]6 /An co th(
d( dang huP "'ng t thi trAng &n hAn cac doanh nghi(-
cua nAc nhGn "Gu t. XGP chinh /a ,t /Ai ich "Ac
5hinh -hu i8/:n cGn nh?c "(n khi "a ra chinh 6a ch chu
"ng ti(- cG n ngun &n rI trong nhng n?, 1ee2.
C9n7 n7V
]h "a 9i(t$ &ai tro ct P( u cua ti(n 9 cng ngh( "i &Ai
t?ng trAng kinh t( "a "Ac kh?ng "inh. 5ng ngh( co th(
thYc "^P -hat tri(n kinh t( &a cng nghi(- hoa. 5ng nghL
*2e
c hai dBng &a ca hai "(u co gi. tr+. 5ng ngh( co th( nz,
trong ,t quP trinh 6an >uGt x&i du nh cng ngh( th?,
do$ chi(t >uEt &a tinh ch( dGuy ho?c co th( nz, trong ,'t
6an -hG, x&i du nh ,a P tinh ca nhGny. TuP nhi(n$ rGt
nhi(u nAc thi(u cac ngun /c &a kP n?ng cGn thi(t cho
&i(c -hat tri(n ca c 6an -hG, &a quP trinh cng ngh( ri(ng
c A 9an "ia. Xi(u na P "? c 9i(t "ung &Ai nhng quc gia
k:, -hat tri(n. ]hng quc gia na P -hai -hu thu c rGt
nhi(u &ao nhng nAc cng nghi(- -hat tri(n &R -hn /On
nhNng cng ngh( cn thit "( thuc "G P t?ng trAng kinh
t(. rI co th( cung cE- cho hK nhNng cng nghL nP.
Th(, &ao "o$ ngaP ca nhng nAc -hat tri(n cung thu
"%c /Ai #ch t /uhng cng ngh( "i k:, &Ai rI &ao nAc
ho. i du $ cA 6U cng ngh( cVa i8/:n "f "%c nGng cE-
nhA dong &n "Gu t &ao nAc na P t ca c cng tP "a qu c
gia c cng ngh( -hat tri(n cao nh Micro6o7t$ Int:/$ &a
r://.
rI khng -hMi / con "Ang duP nhEt "( ti(- cGn cng
ngh( hiLn "Bi. M't -hAng th)c kh.c / cG- -h:- 6 dung
cng ngh( cua cac M]6 nAc ngoai. X?c 9i(t$ chinh -hu
]hGt pan tT /Gu "f a chung -hAng thc naP. 5hinh
-hu ]hGt pMn tin r?ng$ &Ai hoat "ng rI$ cng ngh( rt
cuc &Gn "Ac ki(, 6oat 9Ai ca c M] nAc ngoai. cL
quM /$ ca c doanh nghi(- ]hGt 9an "ia rGt kho -hat tri(n
cng ngh( cVa ri(ng ,Cnh xc thQ tt hAn c.c cng nghL
c "%c thng qua rIy &i ho khng ti(- cGn "Ac &Ai
cng ngh( cA 9an. Oi c.ch nghi naP$ trOc "GP chinh -hu
]hGt "a ki(n quPt P(u cu cng ngh( -hMi "%c chuPQn
giao cho ]hGt thng qua nhng thua thuHn cG - -h:- 6
**2
dung cng ngh( x/i8>?ngy$ thaP &i co "Ac cng ngh(
thng qua hoat "ng rI. IAi th( cua &i(c cG - -h:- 6
dung cng ngh( "o /a 6au khi trM -h# cE- -hw-$ cac doanh
nghi(- cVa nAc nhGn "Gu t co th( trc ti(- ti(- cGn &Ai
cng ngh( co gia tri.
TuP nhi(n$ /Ja chKn cG- -h:- 6 dung cng ngh( /ai
khng hE- dn "i &Oi ca c M]6. Khi cE- -hw- 6_ d!ng
cng nghL cho c.c cng tP nOc ngoi$ ,t M] co th(
g?- rui ro &Ai &iLc tBo ra ,t "i thu ca nh tranh trong
tAng /ai$ ging nh trAng hA- cu a rGt nhi(u doanh
nghi(- MP "a -hai tra gia "?t cho 9ai ho c naP A ]hGt. i
tinh trang c?ng th?ng naP$ -hAng thc chuP(n giao cng
ngh( l qua /i8>?ng haP rI8 co th( /a ni dung "a, -han
chinh gia ,t M] &a chinh -hu nAc nhGn "Gu t. IiLu
c.c M]6 c "Bt "%c "iRu ,Cnh ,un haP khng 6t -h!
thu'c &o 6)c ,Bnh tAng "i trong ", -h.n giNa cng
tP nP & chinh -hu nAc nhGn "Gu t. Th(, &ao "o$ rGt
kho co th( chuP(n giao ca c cng ngh( 6 dung thoa thuGn
/i8>?ng$ "? c 9i(t /a khi cng ngh( na P -hc ta- &a "Q &Gn
hanh cng ngh( "oi hoi c nhiRu kinh nghi(,. Trong
trAng hA- naP$ "Gu t trc ti(- thAng "Ac a chung
hAn /i8>?ng.
]hiRu 9?ng chng nghi(n cu cho thGP ca c cng tP "a
quc gia thAng chuP( n giao cng ngh( quan trong khi ho
"Gu t A nAc ngoai. i du$ ,t nghi(n cu &R rI A
Thu P XiQn "a chi ra r?ng cac cng tP nAc ngoai "a t?ng
6 /Ang &iLc /, &a n?ng 6uEt chung cVa cac doanh
nghi(- ThuP XiQn ,a ho ,ua /ai$ chng to c.c hoBt "'ng
chuPQn giao cng ngh( ".ng kQ "f dinn ra xcng ngh(
**1
thng giY- nGng cao n?ng 6uGty. Mt nghi(n cu khac &(
rI "Ac ti(n hanh 9Ai T chc hA- tac kinh t( &a -hat
tri(n x5ry cung "a cho thGP cac nha "Gu t nAc ngoai
"Gu t ,t 6 /Ang &n "ang k( cho hoat "ng vr A
nAc ,a ho "Gu t &ao$ nh &G P$ ho khng chi chuP(n
giao cng ngh( tAi nhng nAc naP ,a ho con nGng cG-
cng ngh( "o ho? c tao ra cng ngh( ,Ai A "GP.
12
Q%#n @K
KP n?ng quan /P nAc ngoai co "Ac thng qua hoat "ng
rI cung co th( tBo ra nhNng /%i #ch quan trKng cho nAc
nhGn "Gu t. 5a c nha quan /P nAc ngoai "Ac "ao tao ca c
kP thuGt quan /P ,Ai nhGt co th( giu- t?ng cAng hi(u qua
hoat "ng cVa c.c cA 6U tBi nAc nhGn "Gu t$ cho dg
nhNng cA 6U nP c "%c thng qua &iLc ,ua /Bi haP
thng qua "u t ,Oi. XGP chinh /a ,t nhGn t trong
thAng &u o/&o ,ua /ai cng tP ,a P >uc cVa ia,6ung$
khi cac nha quan /P cua o/&o 9?t taP &ao &i( c cMi tin c.c
cA 6U & nGng cao hi(u qua cua 9' -hHn , ho ,ua /ai
x>:, -hGn Ti(u "iQ, buan /P y. 5.c ta c "ng tran co /Ai
cung nMP 6inh khi c.c nhGn 6J "i a -hAng "Ac "ao tao "(
n?, gi cac &i tri quan /P $ tai chinh &a kP thuGt trong
cng tP con cua ,'t M] nAc ngoai ri khui cng tP
nP & thanh /G- ,t doanh nghi(- 9Mn "+a. ]hNng /Ai ich
tAng t cung co th( nMP 6inh n(u ca c kP n?ng quan /P cG-
cao cua ,t M] nAc ngoai thYc "^P ca c nha cung cG-$
-hGn -hi &a cac "i thu canh tranh "ia -hAng cMi tin &
nGng cE- c.c kP n?ng quan /P cua chinh ho.
5a c /Ai ich cu a rI co th( gia, "i ".ng kQ n(u nhng
&+ tr# quan /P &a nhNng cng &iLc kP n?ng cao trong ca c
**2
cng tP con /ai "%c dnh cho cng dGn cVa nAc chu "Gu
t. TP trKng c.c &+ tr# quan /P &a c kP n?ng cao dnh cho
/ao "ng cu a nAc nhGn "Gu t co th( /a ,'t ni dung "a,
-han chinh gia ,t M] ,un thc hi(n rI &Ai chinh
-hu cua nAc nhGn "Gu t. Trong nhng n?, gGn "GP$ hGu
h(t cac M]6$ dAi 6c : - cua chinh -hu nAc nhGn "Gu
t trong &Gn "( naP$ "a "hng 0 danh ,'t tS trKng /On c.c
&+ tr# quMn /0 & c.c cng &iLc c k` n?ng cao cho cng
dGn cua nAc nhGn "Gu t.
C*' @z (%K)( 0N 2>% (; n;Z' n7"=i
>% (; (:I' (i)U n;Z' n7"=i (" 'iN% n7#n7
rI th:o chiRu ngang / hoBt "'ng "u t &o cgng
ngnh , ,'t cng tP "ang hoBt "'ng tBi nOc chV "u
t. 5hYng ta cn tC, hiQu tBi 6ao c.c cng tP gW- chKn
&iLc ,ua /Bi haP thit /H- c.c "An &+ kinh doanh U nOc
ngoi$ khi &n c c.c -hAng th)c thaP th nh >uEt khû
& /i>?ng. Khi c.c nhGn t kh.c ngang 9zng$ rI 6t trU
thnh -hAng th)c tn kw, & rVi ro hAn 6o &Oi >uEt khû
& /i>?ng. rI tn kw, hAn &C cng tP "u t -hMi ch+u
c.c chi -h# >GP dJng c.c cA 6U 6Mn >uEt U nOc ngoi hoWc
chi -h# ,ua /Bi ,'t doanh nghiL- nOc ngoi. rI rVi ro
&C nhNng r[c ri g[n &Oi qu. trCnh hoBt "'ng kinh doanh
cVa c.c cng tP trong ,'t nRn &?n ho. kh.c &Oi nhNng
;/uHt chAi< rEt kh.c 9iLt. io &Oi nhNng cng tP 9Mn "+a$
,'t cng tP "n tT ,'t nRn &?n ho. 9(n ngoi do khng
9it &R "Wc "iQ, &?n ho. U nOc nhHn "u t c thQ ,[c
-hMi nhNng /Zi "[t gi.. Trong khi "$ nu tin hnh >uEt
khû$ cng tP 6t khng cn -hMi ch+u c.c chi -h# "u t
nh trong rI$ "hng thi c.c rVi ro /i(n quan tOi qu. trCnh
***
9.n hng ho. U nOc ngoi 6t "%c giM, thiQu nh 6_
d!ng nhNng "Bi /0 9.n hng "+a -hAng. TAng tJ nh
&HP$ khi /i>?ng 9# quPt cVa ,Cnh$ cng tP c\ng khng
-hMi ch+u c.c chi -h# & rVi ro nh trong rI. HP tBi 6ao
rEt nhiRu cng tP /Bi a chu'ng rI hAn >uEt khû &
/i>?ng
5Gu trM /i nhanh /4 pUi &C c.c nhGn t kh.c khng
ngang 9zng Tr(n thJc t$ c rEt nhiRu nhGn t c thQ Mnh
hUng & /, thaP "Fi t#nh hE- dn tAng "i cVa hoBt
"'ng >uEt khû$ /i>?ng & rI nh chi -h# &Hn chuPQn$ 6J
khng hon hMo cVa th+ trng$ cBnh tranh$ hnh &i chin
/%c & /%i th "+a "iQ, ri(ng. rOi "GP$ chYng ta 6t "i
6Gu >:, >wt c.c nhGn t nP.
CHI .H VhN CHUN
]u chi -h# &Hn chuPQn "%c t#nh &o tFng chi -h# 6Mn
>uEt thC &iLc &Hn chuPQn c.c 6Mn -h^, tr(n ,'t qufng
"ng di 6t /, giM, /%i nhuHn cVa cng tP. XiRu nP
"Wc 9iLt "Yng "i &Oi nhNng 6Mn -h^, c tS trKng giNa gi.
tr+ & trKng /%ng thE- & c thQ "%c 6Mn >uEt U hu nh
tEt cM c.c "+a "iQ, x&# d! nh >i ,?ng$ "h ung c ga$y.
Oi nhNng 6Mn -h^, nh &HP$ 6o &Oi rI & /i>?ng$ ,)c
"' hE- dn cVa hoBt "'ng >uEt khû giM, "i. ro "$ 9Mn
thGn nhGn t chi -h# &Hn chuPQn ni ri(ng c thQ giY- /0
giMi tBi 6ao 5:,:> "f tin hnh -hAng th)c rI ,
khng /Ja chKn >uEt khû x>:, tCnh hung ,U "u
chAngy. TuP nhi(n$ &Oi nhNng 6Mn -h^, c tS /L giNa gi.
tr+ & trKng /%ng cao thC chi -h# &Hn chuPQn /Bi chs / ,'t
thnh -hn rEt nhu trong tFng chi -h# x&# d! nh4 /inh kiLn
"iLn t_$ ,.P t#nh c. nhGn$ thit 9+ P t$ -hn ,R, ,.P
**4
t#nhy. Trong nhNng trng h%- "$ chi -h# &Hn chuPQn
hu nh khng c t.c "'ng tOi ,)c "' hE- dn tAng "i
cVa >uEt khû$ /i>?ng & rI.
` KHgNG HON HjO CA TH T{NG BL
THUT NI i HOmE
iJ khng hon hMo cVa th+ trng "f g- -hn quan trKng
giY- /0 giMi tBi 6ao c.c cng tP a chu'ng -hAng th)c
"u t rI hAn / >uEt khû & /i>?ng. Ì 89n7 "=n
Q" '5# (O (:;<n7 / c.c nhGn t ng?n cMn th+ trng
hoBt "'ng ,'t c.ch hon hMo. 5.ch /0 giMi rI tT tr(n cA
6U th+ trng khng hon hMo nP "%c hu ht c.c nh
kinh t /Ja chKn.
1@
Trong c.c nghi(n c)u &R kinh doanh
quc t$ c.ch ti- cHn rI dJa tr(n 6J khng hon hMo cVa
th+ trng thng "%c nh[c "n &Oi t(n gKi @z (%K)( n6i
C6 "*.
Xi &Oi hoBt "'ng rI th:o chiRu ngang$ 6J khng hon
hMo cVa th+ trng 6t -h.t 6inh trong hai trng h%-4 khi
c nhNng cMn trU "i &Oi dqng chMP tJ do cVa 6Mn -h^,
giNa c.c quc gia$ & khi c nhNng cMn trU "i &Oi &iLc
chuPQn nh%ng c.c 9# quPt. xIi>?ng / ,'t cA ch "Q
chuPQn nh%ng c.c 9# quPty. ]hNng cMn trU "i &Oi dqng
chMP tJ do cVa 6Mn -h^, giNa c.c quc gia 6t /, giM,
khM n?ng 6inh /%i cVa hoBt "'ng >uEt khû ,'t c.ch tAng
"i 6o &Oi rI & /i>?ng. Trong khi nhNng cMn trU "i &Oi
&iLc chuPQn nh%ng c.c 9# quPt 6t /, gia t?ng khM n?ng
6inh /%i cVa rI ,'t c.ch tAng "i 6o &Oi /i>?ng. ro "$
th:o /0 giMi >uEt -h.t tT 6J khng hon hMo cVa th+ trng
thC rI 6t "%c a chu'ng hAn khi c nhNng cMn trU khin
**1
cho cho hoBt "'ng >uEt khû c\ng nh chuPQn nh%ng c.c
9# quPt trU n(n kh &=hoWc tn kw, hAn.
Nn7 'Qn (:Y 2&i 0Zi "/( 26n7 R%G( 8]%
5.c ch#nh -hV / nhNng nguhn ch#nh tBo ra nhNng cMn trU
"i &Oi dqng chMP tJ do cVa 6Mn -h^, giNa c.c quc gia.
Thng qua &iLc ".nh thu "i &Oi c.c hng ho. nhH-
khû$ ch#nh -hV "f /, gia t?ng chi -h# cVa hoBt "'ng
>uEt khû ,'t c.ch tAng "i 6o &Oi rI & /i>?ng.
TAng tJ nh &HP$ ch#nh -hV c thQ hBn ch /%ng hng
ho. nhH- khû thng qua &iLc 9an hnh hBn ngBch$ tT "
/, t?ng t#nh hE- dn cVa rI & /i>?ng. # d! nh$ ch#nh
nhNng ,i quan ngBi &R &iLc buc h'i coa Kd c thQ .-
d!ng c.c 9iLn -h.- 9Mo h' & hBn ngBch nhH- khû t tT
]hHt pMn "f -hn no tBo "'ng cA cho /n 6ng rI cVa
c.c cng tP t ]hHt pMn &o th+ trng nOc nP trong
giai "oBn nhNng n?, 1eD2. Xi &Oi c.c cng tP t cVa
]hHt$ nhNng nhGn t tr(n "f /, giM, t#nh 6inh /%i cVa
hoBt "'ng >uEt khû & gia t?ng t#nh 6inh /%i cVa rI.
TAng tJ nh &HP$ hoBt "'ng "u t cVa c.c cng tP t
-hAng TGP U ]ga trong "u nhNng n?, 2222 ,'t -hn
c "'ng cA / c.c ro cMn thu cao "i &Oi t nhH- khû
&o quc gia nP.
Nn7 'Qn (:Y 2&i 0Zi 0i+' '%K4n n;Wn7 '*' Cd
$%K)(
I%i th cBnh tranh cVa nhiRu cng tP c "%c tT nhNng 9#
quPt cng nghL$ ,ark:ting haP quMn /0 cVa nhNng cng
tP nP. p# quPt cng nghL c thQ cho -hw- ,'t cng tP
tBo ra ,'t 6Mn -h^, tt hAn$ &# d! nh 9# quPt cng nghL
**@
cVa ]okia "f tBo cho cng tP nP ,'t &+ th cBnh tranh
,Bnh tr(n th+ trng thit 9+ "iLn thoBi khng dGP ton
cu. ]goi ra$ c.c 9# quPt cng nghL c thQ giY- cMi thiLn
quP trCnh 6Mn >uEt cVa cng tP 6o &Oi quP trCnh cVa c.c "i
thV cBnh tranh. # d! nh trng h%- cVa ToPota$ rEt
nhiRu quan "iQ, cho rzng /%i th cBnh tranh cVa cng tP
nP c "%c tT hL thng 6Mn >uEt tuPLt &i , cng tP nP
6U hNu. p# quPt ,ark:ting c thQ cho -hw- ,'t cng tP
"+nh &+ 6Mn -h^, cVa ,Cnh tt hAn tr(n th+ trng. 5 thQ
ni$ /%i th cBnh tranh cVa nhNng cng tP nh K://ogg$
c.. c:in & jroct:r aa,9/: 9[t nguhn tT 9# quPt
,ark:ting cVa hK. p# quPt quMn /0 cgng &Oi c.c Pu t
nh cA cEu tF ch)c$ quan hL con ngi$ hL thng kiQ,
6o.t$ hL thng >GP dJng k hoBch$ quMn /0 hng thn kho
c thQ cho -hw- ,'t cng tP quMn /0 ti 6Mn cVa ,Cnh ,'t
c.nh hiLu quM hAn 6o &Oi c.c "i thV cBnh tranh. # d!
nh$ 5:,:> "f 6_ d!ng 9# quPt cng nghL cVa ,Cnh "Q
quMn /0 tt hAn nhu cu kh.ch hng & nGng cao hiLu quM
hoBt "'ng c\ng nh 6_ d!ng c.c kin th)c &R ,ark:ting
"Q >GP dJng uP t#n cVa ,Cnh tr(n th+ trng nh ,'t cng
tP rEt coi trKng kh.ch hng x>:, tCnh hung ,U "u
chAngy.
]u >:, >wt c.c 9# quPt xchuP(n ,ny nh ,'t ti 6Mn
cBnh tranh thC /%i nhuHn thu "%c tT ti 6Mn nP cng nhiRu
khi th+ trng 6_ d!ng c.c 9# quPt nP cng /On. o- d!ng
&o trng h%- cVa ]okia$ ta c thQ thEP rzng thng qua
&iLc 9.n c.c thit 9+ "iLn thoBi khng dGP tr(n kh[- th
giOi$ cng tP c thQ thu "%c /%i nhuHn /On hAn nhiRu 6o
nu chs kinh doanh 6Mn -h^, U ri(ng th+ trng jhn Ian.
**7
TuP nhi(n$ nu chs >:, >wt ri(ng Pu t nP thC c\ng
khng thQ giMi th#ch "%c tBi 6ao ]okia /Bi tin hnh rI
xcng tP c c.c cA 6U 6Mn >uEt tr(n kh[- th giOiy. Tr(n
thJc t$ "Q ]okia /Ja chKn -hAng th)c rI thC -hMi c
hai "iRu kiLn "%c thoM ,fn. Th) nhEt /$ chi -h# &Hn
chuPQn &=hoWc nhNng cMn trU "i &Oi >uEt khû -hMi "V
/On "Q >uEt khû khng cqn / ,'t /Ja chKn cVa cng tP.
Th) hai$ -hMi c /0 do "Q ]okia khng thQ 9.n "%c c.c 9#
quPt &R c.c 6Mn -h^, khng dGP cho c.c nh 6Mn >uEt
nOc ngoi. Thng thng$ &C /i>?ng / cA ch ch#nh "Q
c.c cng tP chuPQn nh%ng c.c 9# quPt cVa ,Cnh$ cho
n(n ch[c h~n -hMi c nhNng /0 do "Q ]okia khng 6n
6ng /i>?ng cho ,'t cng tP nOc ngoi 6Mn >uEt & cung
cE- c.c thit 9+ "iLn thoBi di "'ng cVa cng tP. Khi nhNng
nhGn t kh.c ngang 9zng$ /i>?ng c thQ 6t / /Ja chKn hE-
dn &Oi c.c cng tP nh ]okia 9Ui &C cng tP 6t khng
-hMi ch+u c.c khoMn chi -h# & rVi ro nh khi tin hnh
rI , &n c thQ thu "%c /%i nhuHn cao tT c.c 9# quPt
dOi dBng -h# /i>?ng.
5.c /0 thuPt &R kinh t Vng h' 9a /0 do giMi th#ch tBi 6ao
th+ trng thng khng hoBt "'ng hiLu quM &Oi &ai trq /
,'t cA ch tBo "iRu kiLn cho &iLc chuPQn nh%ng c.c 9#
quPt$ haP giMi th#ch tBi 6ao /i>?ng kw, hE- dn hAn 6o
&Oi khi ,Oi >uEt hiLn. Th) nhEt$ /i>?ng c thQ dn "n khM
n?ng cng tP 9+ ,Et 9# quPt cVa ,Cnh cho c.c "i thV
cBnh tranh tiR, n?ng. # d! nh &o nhNng n?, @2$ v5
"f /i>?ng cng nghL & tuPt ,u hng "u cVa ,Cnh cho
,'t 6 cng tP ]hHt pMn$ 9ao gh, Mat6u6hira & ionP.
TBi thi "iQ, "$ v5 "f nhCn nhHn /i>?ng nh ,'t c.ch
**D
th)c "Q thu "%c khoMn /%i /On tT 9# quPt cng nghL cVa
,Cnh U th+ trng ]hHt pMn , khng -hMi ch+u chi -h# &
rVi ro nh "u t rI. TuP nhi(n$ Mat6u6hita & ionP "f
nhanh chng thGu t, & 6_ d!ng cng nghL cVa v5 "Q
thG, nhH- &o th+ trng nOc coa Kd & cBnh tranh trJc
ti- &Oi v5. Kt quM /$ v5 hiLn naP chs / ,'t cng
tP nhu tr(n 6Gn nh trong khi "$ Mat6u6hita & ionP /Bi
n[, "%c th+ -hn /On hAn nhiRu.
Th) hai$ /i>?ng khng ,ang /Bi cho ,'t cng tP quPRn
kiQ, 6o.t chWt cht "i &Oi hoBt "'ng 6Mn >uEt$ ,ark:ting
& chin /%c U nOc ngoi. XGP c thQ / "iRu kiLn cn "Q
khai th.c nhNng /%i th tT 9# quPt nhz, thu /%i nhuHn.
Xi &Oi hoBt "'ng /i>?ng$ quPRn kiQ, 6o.t "i &Oi c.c
hoBt "'ng & chin /%c tr(n "%c chuPQn cho 9(n nhHn
/i>?ng "Q "Fi /EP -h# /i>?ng. TuP nhi(n$ cng tP tin hnh
/i>?ng c thQ ,ong ,un duP trC 6J kiQ, 6o.t "i &Oi c.c
hoBt "'ng nP &C nhNng /0 do /i(n quan "n chin /%c
c\ng nh &Hn hnh. # d! nh$ ,'t cng tP c thQ ,un
c.c cng tP con nOc ngoi cVa ,Cnh "+nh gi. & tin
hnh 9.n 6Mn -h^, ,'t c.ch ,Bnh ,t "Q kC, hf, hoBt
"'ng cVa "i thV cBnh tranh nhng 9(n nhHn /i>?ng$ &C cn
thu /%i nhuHn$ c thQ khng ,un thJc hiLn nhNng hoBt
"'ng chs nhz, giY- cho 9(n /i>?ng. 5 thQ thEP "%c "iRu
nP trong trng h%- cVa Koda>. Koda> "f 6_ d!ng c.c
chi nh.nh U ]hHt pMn "Q tEn cng ,Bnh &o "i thV cBnh
tranh ton cu / ui i/,. tUng -h#a 6au chin /%c
nP cVa Koda> / khin cho ui -hMi 9Hn r'n &Oi &iLc
-hqng &L U th+ trng nOc ,Cnh$ do " giM, khM n?ng
tEn cng ,Bnh ,t tr(n th+ trng coa Kd. Trong khi cng
**e
tP con U ]hHt pMn thu'c 6U hNu ton -hn cVa Kodak -hMi
chE- nhHn thJc hiLn th:o "+nh hOng chin /%c nh tr(n
cVa cng tP thC ,'t 9(n nhHn /i>?ng c thQ khng tuGn
th:o 6J .- "Wt nh &HP$ 9Ui &C &iLc .- d!ng chin /%c nP
6t khin 9(n nhHn /i>?ng thu "%c ,)c /%i nhuHn thE-$
thH, ch# / thua /Z.
p(n cBnh "$ ,'t cng tP c thQ ,ong ,un kiQ, 6o.t
hoBt "'ng cVa ,'t thJc thQ nOc ngoi nhz, ,!c "#ch tHn
d!ng 6J kh.c 9iLt &R chi -h# nhGn t giNa c.c nOc$ qua "
cng tP chs cn 6Mn >uEt ,'t -hn 6Mn -h^, cui cgng U
,'t quc gia nhEt "+nh trong khi nhH- khû nhNng -hn
kh.c tT nhNng quc gia nAi 6Mn -h^, "%c 6Mn >uEt &Oi
,)c chi -h# thE- hAn. Th nhng$ 9(n nhHn /i>?ng c thQ
khng chE- nhHn 6J dn >- nh &HP 9Ui "iRu " 6t giOi
hBn 6J tJ chV cVa hK. ]h &HP$ khi cng tP ,un kiQ,
6o.t chWt cht "i &Oi ,'t thJc thQ nOc ngoi thC rI th:o
chiRu ngang "%c a chu'ng hAn 6o &Oi /i>?ng.
Th) 9a$ 9# quPt cVa ,'t cng tP c thQ khng -hg h%-
&Oi /i>?ng. XiRu nP "Wc 9iLt "Yng "i &Oi 9# quPt quMn
/0 & ,ark:ting. Ii>?ng &iLc 6Mn >uEt ,'t 6Mn -h^, c!
thQ cho ,'t cng tP nOc ngoi / ,'t &iLc$ th nhng
&iLc /i>?ng c.ch th)c hoBt "'ng kinh doanh cVa ,'t cng
tP l c.ch th)c cng tP quMn /0 c.c quP trCnh & ti(u th!
c.c 6Mn -h^, /Bi 8 / ,'t "iRu hon ton kh.c. 5hYng ta 6t
>:, >wt trng h%- cVa ToPota. ToPota / ,'t cng tP
"%c 9it "n &Oi /%i th cBnh tranh trong ngnh t ton
cu 9[t nguhn tT khM n?ng quMn /0 tFng thQ quP trCnh thit
k$ "iRu hnh$ 6Mn >uEt & 9.n 6Mn -h^,. ]i c.ch kh.c$
/%i th cBnh tranh 9[t nguhn tT 9# quPt quMn /0 & tF ch)c
*42
cVa cng tP. ToPota / cng tP ti(n -hong -h.t triQn ,'t
quP trCnh 6Mn >uEt ,Oi 8 quP trCnh 6Mn >uEt tinh gKn. buP
trCnh nP "f cho -hw- cng tP 6Mn >uEt ra nhNng 6Mn -h^,
t &Oi chEt /%ng cao hAn &Oi ,)c chi -h# thE- hAn 6o
&Oi c.c "i thV cBnh tranh ton cu cVa cng tP.
17
MWc dg
ToPota c nhNng 6Mn -h^, "f "%c /i>?ng$ th nhng /%i
th cBnh tranh cVa cng tP nP 9[t nguhn ch#nh tT 9# quPt
quMn /0 & quP trCnh. ]hNng 9# quPt nP rEt kh quP "+nh
r rng & hu nh khng thQ n(u c! thQ trong ,'t h%-
"hng /i>?ng "An giMn. ]hNng 9# quPt nP trMi r'ng tr(n
ton 9' tF ch)c$ "%c -h.t triQn qua nhiRu n?, , khng
thu'c &R ri(ng 9Et kd ,'t c. nhGn no. 5.c k` n?ng cVa
ToPota nz, trong &?n ha tF ch)c cVa cng tP , &?n ha
/ nhGn tF khng thQ chuPQn quPRn 6_ d!ng "%c. C &HP$
khi ToPota chuPQn hOng khui chin /%c >uEt khû
truPRn thng$ cng tP "f th:o "uFi chin /%c rI thaP &C
/i>?ng cho c.c cng tP nOc ngoi. 5:,:> c\ng thJc hiLn
chin /%c tAng tJ nh ToPota. C 9# quPt nz, trong
c.c k` n?ng quMn /0 & quP trCnh tF ch)c n(n c.c 9# quPt
cVa 5:,:> /i(n quan tOi cng nghL$ ,ark:ting & quMn /0
cVa cng tP c\ng kh c thQ "%c chuPQn qua ,'t h%-
"hng /i>?ng. ro "$ rI / c.ch th)c h%- /0 "Q 5:,:> ,U
r'ng hoBt "'ng tr(n -hB, &i quc t.
TEt cM nhNng "iRu "%c "R cH- U tr(n "f chs ra rzng hoBt
"'ng cVa th+ trng &Oi &ai trq / ,'t cA ch chuPQn
nh%ng c.c 9# quPt 6t thEt 9Bi & rI c khM n?ng 6inh
/%i nhiRu hAn 6o &Oi /i>?ng khi ,'t trong nhNng "iRu kiLn
dOi "GP >uEt hiLn4 x1y khi ,'t cng tP 6U hNu nhNng 9#
quPt c gi. tr+ nhng /Bi khng thQ 9Mo &L ,'t c.ch "P
*41
"V qua ,'t h%- "hng /i>?ng$ x2y khi ,'t cng tP kiQ,
6o.t chWt cht ,'t thJc thQ nOc ngoi "Q tT " ti "a ha
th+ -hn & thu nhH- U quc gia "$ & x*y khi c.c k` n?ng
& 9# quPt cVa ,'t cng tP khng thQ "a thnh c.c quP
"+nh "Q tin hnh /i>?ng.
HNH VI CHIN LC
M't /0 thuPt kh.c "%c 6_ d!ng "Q giMi th#ch cho hoBt
"'ng rI "%c >GP dJng dJa tr(n quan "iQ, cho rzng
dqng rI -hMn .nh 6J cBnh tranh chin /%c giNa c.c
cng tP tr(n th+ trng ton cu. jhi(n 9Mn 9an "u cVa
/H- /uHn nP "%c .T. Knick:r9ock:r "a ra. .T.
Knick:r9ock:r "f nghi(n c)u ,i quan hL giNa rI &
cBnh tranh trong nhNng ngnh "'c quPRn nh,.
1D
6'
$%KNn n?, / ,'t ngnh c ,'t 6 /%ng hBn ch c.c
cng tP /On x&# d! nh ,'t ngnh trong " 4 cng tP n[,
giN D2 th+ trng n'i "+ay. M't "Wc "iQ, cBnh tranh
quan trKng cVa nhNng ngnh nP / s& ph6 thu[c %n nhau
cVa nhNng cng tP tha, gia. coBt "'ng cVa ,'t cng tP
c thQ gGP Mnh hUng ngaP /H- t)c tOi nhNng "i thV cBnh
tranh ch#nh & 9u'c nhNng cng tP nP -hMi c nhNng
hnh "'ng tAng tJ. ]u ,'t cng tP trong "'c quPRn
nh, giM, gi. 9.n$ thC hnh "'ng nP c thQ /, giM, th+
-hn cVa c.c "i thV cBnh tranh$ do " 9u'c c.c cng tP
nP c\ng -hMi giM, gi. tAng tJ "Q duP trC th+ -hn. C
th$ 6J -h! thu'c /n nhau giNa c.c cng tP trong "'c
quPRn nh, dn tOi c.c hnh &i 9[t chOc$ c! thQ / c.c
"i thV cBnh tranh thng 9[t chOc ngaP nhNng gC ,
,'t cng tP trong nh, thJc hiLn.
*42
cnh &i 9[t chOc c thQ c nhiRu dBng trong "'c quPRn
nh,. M't cng tP t?ng gi. thC c.c cng tP kh.c c\ng th:o
6aum ,'t cng tP ,U r'ng n?ng /Jc hoBt "'ng thC c.c cng
tP "i thV c\ng 9[t chOc th:o "Q khng -hMi U &+ tr# 9Et
/%i trong tAng /ai. Knick:r9ock:r "f /H- /uHn rzng nhNng
kiQu hnh &i 9[t chOc nh &HP /, n(n "Wc "iQ, cVa
rI. 3:, >wt ,'t "'c quPRn nh, tBi coa Kd trong "
c 9a cng tP $ p & 5 "ang thng tr+ th+ trng. 5ng tP
thnh /H- ,'t cng tP con U jh.-. 5ng tP p & 5 cho
rzng nu hoBt "'ng "u t cVa thnh cng thC c.c 6Mn
-h^, >uEt khû cVa hai cng tP 6t 9+ ".nh 9Ht ra khui th+
trng jh.- & tBo cho /%i th cVa ngi ti(n -hong.
Th(, &o "$ cng tP c thQ 6t tC, thEP nhNng ti 6Mn
cBnh tranh U th+ trng jh.- & ":, nhNng ti 6Mn nP trU
&R th+ trng coa Kd "Q ".nh 9Ht p & 5 ra khui ,Mnh "Et
cVa ,Cnh. Oi nhNng khM n?ng tr(n$ hai cng tP p & 5
"f quPt "+nh th:o cng tP & thit /H- cA 6U 6Mn >uEt
kinh doanh U jh.-.
5.c nghi(n c)u &R hoBt "'ng rI cVa c.c cng tP coa Kd
trong giai "oBn nhNng n?, 1e12 & @2 "f chs ra rzng c.c
cng tP trong c.c ngnh "'c quPRn nh, c >u hOng 9[t
chOc hoBt "'ng rI cVa nhau. ciLn t%ng tAng tJ /i(n
quan tOi hoBt "'ng rI c\ng >uEt hiLn U c.c cng tP ]hHt
trong nhNng n?, 1eD2. # d! nh ToPota & ]i66an "f
-hMn )ng &Oi hoBt "'ng "u t cVa conda U coa Kd &
5hGu u 9zng c.ch tJ tin hnh rI U hai th+ trng nP.
an "GP$ c.c nghi(n c)u "f chs ra rzng c.c , hCnh hnh
&i chin /%c trong "'c quPRn nh, ton cu c thQ /0
giMi cho hoBt "'ng rI trong ngnh 6Mn >uEt /- ton cu.
*4*
I0 thuPt cVa Knick:r9ock:r c thQ "%c ,U r'ng
ra 9ao gh, cM kh.i niL, cBnh tranh "a "iQ,. C/n (:#n
2# 2i4, nMP 6inh khi nhiRu cng tP "i "u &Oi nhau tBi
c.c th+ trng khu &Jc$ th+ trng quc gia hoWc c.c
ngnh kh.c nhau. 5.c /0 thuPt kinh t cho th^P rzng$
ging nh nhNng ngi chAi c 6_ d!ng c.c ,o "Q dnh
/%i th$ c.c cng tP 6t c g[ng th:o "uFi tTng "'ng th.i
cVa c.c "i thV tr(n c.c th+ trng kh.c nhau "Q kiQ, 6o.t
hoBt "'ng cVa nhau. XiRu nP 6t giY- c.c cng tP "M, 9Mo
rzng "i thV cVa ,Cnh 6t khng ginh "%c &+ tr# chV "Bo
tr(n ,'t th+ trng$ tT " 6_ d!ng nhNng khoMn /%i nhuHn
tBo ra U " "Q ti tr% cho nhNng chin /%c tEn cng cBnh
tranh U c.c th+ trng kh.c. # d! nh Koda> & ui
jhoto i/, 5o.$ "f cBnh tranh &Oi nhau tr(n kh[- th giOi.
]u Koda> tha, gia &o ,'t th+ trng nOc ngoi no
" thC ui c\ng th:o 9Oc k+- thi. ui cM, thEP cn
-hMi th:o "uFi Koda> "Q "M, 9Mo rzng Koda> khng n[,
"%c &+ tr# chV "Bo U ,'t th+ trng nOc ngoi$ tT " c
thQ giY- Koda> ginh "%c /%i th cBnh tranh tBi th+
trng kh.c. ng%c /Bi$ Koda> c\ng "f th:o 6.t ui
khi cng tP cVa ]hHt pMn nP thG, nhH- &o ,'t th+
trng nOc ngoi.
MWc dg /0 thuPt Knick9ock:r & 6J ,U r'ng cVa
/0 thuPt nP c thQ /0 giMi c.c hnh &i rI 9[t chOc cVa
c.c cng tP trong c.c ngnh "'c quPRn nh, nhng /Bi
khng giMi th#ch "%c tBi 6ao cng tP "u ti(n quPt "+nh
tin hnh rI ch) khng >uEt khû haP /i>?ng. Trong khi
"$ c.ch /0 giMi tT gc "' khng hon hMo cVa th+ trng
"f chs ra hiLn t%ng nP. I0 thuPt &R 6J 9[t chOc c\ng
*44
khng ti- cHn &En "R /iLu rI c hiLu quM hAn 6o &Oi
>uEt khû haP /i>?ng trong ,U r'ng hoBt "'ng ra nOc
ngoi haP khng. M't /n nNa$ c.ch ti- cHn tT 6J khng
hon hMo cVa th+ trng c\ng >:, >wt &En "R hiLu quM. C
nhNng /0 do tr(n$ nhiRu nh kinh t hKc "f Vng h' c.ch
ti- cHn nP ,Wc dg hu ht hK "Ru "hng 0 rzng nhNng /0
giMi , /0 thuPt &R 6J 9[t chOc c\ng "ng ,'t &ai trq
quan trKng trong cGu chuPLn &R rI.
VNG I `jN .HM
I0 thuPt &R &qng "i 6Mn -h^, cVa vaP,ond :rnon
"%c , tM U -hn "u chAng nP c\ng "%c 6_ d!ng "Q
/0 giMi cho hoBt "'ng rI. Th:o :rnon$ thng thng
ch#nh nhNng cng tP ti(n -hong cung cE- ,'t 6Mn -h^, U
th+ trng n'i "+a c\ng tin hnh hoBt "'ng rI "Q 6Mn
>uEt 6Mn -h^, ti(u dgng U th+ trng nOc ngoi. # d!
nh 3:ro> / cng tP "u ti(n giOi thiLu 6Mn -h^, ,.P
-hoto U coa Kd & c\ng ch#nh 3:ro> "f >GP dJng c.c nh
,.P 6Mn >uEt U ]hHt xui83:ro>y$ nh xvank83:ro>y "Q
cung cE- cho nhNng th+ trng nP. Th:o quan "iQ, cVa
:rnon$ c.c cng tP tin hnh rI U nhNng giai "oBn c!
thQ trong &qng "i cVa ,'t 6Mn -h^, , hK / nh cung
cE- "u ti(n. 5.c cng tP nP 6t "u t &o nhNng nOc
ti(n tin kh.c khi nhu cu n'i "+a U nhNng nOc " t?ng
/(n "V /On "Q khuPn kh#ch hoBt "'ng 6Mn >uEt trong nOc
xging nh trong trng h%- 3:ro> "f "u ty. iau "$ hK
chuPQn hoBt "'ng 6Mn >uEt 6ang c.c nOc "ang -h.t triQn
khi 6J ti(u chu^n ho. 6Mn -h^, & 6J 9fo ho cVa th+
trng /, gia t?ng .- /Jc chi -h# & 6J cBnh tranh &R gi..
IYc "$ hoBt "'ng "u t &o c.c nOc "ang -h.t triQn$
*41
nAi c ,)c chi -h# /ao "'ng thE- hAn$ "%c coi / c.ch
th)c "u t "Q giM, chi -h# tt nhEt.
I0 thuPt cVa :rnon c\ng c nhNng "ng g-
nhEt "+nh. 5.c cng tP tin hnh "u t &o ,'t nOc
kh.c khi nhu cu cVa nOc nP tBo "iRu kiLn khuPn kh#ch
hoBt "'ng 6Mn >uEt n'i "+a$ "hng thi hK c\ng "u t &o
nhNng "+a "iQ, c chi -h# thE- x&# d! nh &o c.c nOc
"ang -h.t triQny khi .- /Jc &R chi -h# gia t?ng. TuP nhi(n$
/0 thuPt cVa :rnon "f khng /0 giMi "%c tBi 6ao trong
nhNng trng h%- " &iLc tin hnh rI ,ang /Bi khM
n?ng 6inh /%i cho cng tP hAn hoBt "'ng >uEt khû hng
ho. haP /i>?ng 6Mn >uEt 6Mn -h^, cho ,'t cng tP U nOc
ngoi. ]u chs 9Ui &C nhu cu U nOc nhHn "u t "V /On
"Q hZ tr% cho hoBt "'ng 6Mn >uEt n'i "+a$ thC c\ng khng
thQ kh~ng "+nh rzng &iLc "u t 6Mn >uEt / /Ja chKn c
khM n?ng 6inh /%i cao nhEt. Tr(n thJc t$ &iLc 6Mn >uEt U
nOc chV nh & >uEt khû 6ang th+ trng nOc ngoi &n
c thQ ,ang /Bi nhiRu /%i nhuHn hAn cho cng tP xthng
qua tHn d!ng /%i th &R quP , 8 /%i th hCnh thnh khi
cng tP cung cE- 6Mn -h^, -h!c &! th+ trng ton cu tT
,'t "+a "iQ, 6Mn >uEty. ]goi ra$ cng tP c\ng c thQ thu
"%c nhiRu /%i nhuHn hAn khi /i>?ng cho ,'t cng tP
nOc ngoi "Q 6Mn >uEt ra 6Mn -h^, nhz, ti(u th! tr(n th+
trng nOc ". I0 thuPt &qng "i 6Mn -h^, "f 9u qua
nhNng /Ja chKn nP , thaP &o " chs "An giMn cho rzng
khi th+ trng cVa ,'t nOc c dung /%ng "V /On "Q hZ
tr% cho hoBt "'ng 6Mn >uEt U nOc " thC hoBt "'ng rI 6t
dinn ra. 5h#nh "iRu nP "f /, giM, khM n?ng /0 giMi &
.- d!ng cVa /0 thPt nP "i &Oi hoBt "'ng kinh doanh &C
*4@
n khng >.c "+nh "%c r khi no &iLc "u t ra nOc
ngoi / c /%i cho c.c cng tP "u t.
LI TH A IM {ING
]h kinh t hKc ngi nh$ ohn running$ cho rzng$ 9(n
cBnh rEt nhiRu c.c nhGn t "%c 9n /uHn U tr(n$ nhNng /%i
th &R "+a "iQ, ri(ng c\ng c thQ giY- /0 giMi 9Mn chEt &
hOng cVa hoBt "'ng rI. Th:o running$ @Wi () 2O#
2i4, :iVn7 / nhNng /%i th nMP 6inh tT &iLc 6_ d!ng c.c
nguhn /Jc hoWc ti 6Mn 6n c g[n /iRn &Oi ,'t "+a "iQ, c!
thQ U nOc ngoi & c\ng / nhNng /%i th c gi. tr+ khi
cng tP kt h%- chYng &Oi c.c ti 6Mn ri(ng c cVa ,Cnh
x&# d! nh c.c 9# quPt cng nghL$ ,ark:ting hoWc quMn /0
cVa cng tPy. running thTa nhHn quan "iQ, &R cVa /0
thuPt n'i 9' ho. cho rzng thEt 9Bi th+ trng khin cho
,'t cng tP kh tin hnh /i>?ng c.c ti 6Mn ri(ng cVa
,Cnh x9# quPty. ro "$ th:o ng$ 6J kt h%- nhNng ti 6Mn
haP nguhn /Jc g[n &Oi ,'t "+a "iQ, &Oi nhNng ti 6Mn
ri(ng cVa cng tP thng thng "qi hui cng tP -hMi tin
hnh hoBt "'ng rI. XQ c "%c 6J kt h%- "$ cng tP
-hMi thit /H- c.c cA 6U 6Mn >uEt U nAi c c.c ti 6Mn haP
nguhn /Jc ". xrunning "f gKi "GP / ,9 Tn 'i)(
(:%n7y.
M't trong nhNng &# d! "iQn hCnh ,inh ch)ng cho
/H- /uHn cVa running / c.c nguhn ti nguP(n thi(n nhi(n$
nh du ,u & c.c /oBi kho.ng 6Mn kh.c. XGP / nhNng
nguhn /Jc thu'c &R nhNng "+a "iQ, nhEt "+nh. running "f
g%i 0 rzng ,'t cng tP cn -hMi tin hnh rI "Q khai
th.c "%c nhNng ti 6Mn nOc ngoi ". 5h#nh "iRu nP "f
/0 giMi tBi 6ao hoBt "'ng rI "f "%c tin hnh 9Ui rEt
*47
nhiRu c.c cng tP du ,u tr(n th giOi$ &n / nhNng cng
tP -hMi "u t &o nhNng nAi c nguhn du ,u "Q tT "
kt h%- "%c nhNng kin th)c &R cng nghL & quMn /0
cVa ,Cnh &Oi nhNng nguhn /Jc c gi. tr+ ". M't &# d!
kh.c " / nguhn nhGn /Jc c gi. tr+$ c! thQ nh nguhn /ao
"'ng c k` n?ng cao &Oi ,)c chi -h# thE-. 5hi -h# & k`
n?ng cVa /ao "'ng U ,Zi nOc / kh.c nhau. 5h#nh 9Ui
nguhn /ao "'ng nP khng "%c coi / nguhn /Jc di
chuPQn tr(n -hB, &i quc t cho n(n$ th:o running$ &iLc
c.c cng tP "Wt c.c cA 6U 6Mn >uEt cVa ,Cnh U nhNng nAi
, chi -h# & k` n?ng cVa ngi /ao "'ng "+a -hAng -hg
h%- nhEt &Oi quP trCnh 6Mn >uEt c! thQ cVa ,Cnh / h%- /0.
TuP nhi(n$ nhNng g%i 0 trong /0 thuPt cVa
running &%t ra ngoi nhNng nguhn /Jc cA 9Mn nh
nguhn ti nguP(n kho.ng 6Mn haP nguhn /ao "'ng. 5hYng
ta hfP >:, >wt trng h%- cVa ii/icon a//:P l trung tG,
cVa ngnh cng nghiL- ,.P t#nh & 9.n dn tr(n th giOi.
vEt nhiRu c.c cng tP ,.P t#nh & 9.n dn /On tr(n th
giOi nh --/: 5o,-ut:r$ --/i:d Mat:ria/6 & Int:/ "f
c ,Wt U ngaP 9(n cBnh nhau trong khu &Jc ii/icon a//:P
U 5a/i7ornia nP. C /t "$ hu ht nhNng hoBt "'ng
nghi(n c)u & -h.t triQn 6Mn -h^, quan trKng trong ngnh
,.P t#nh & 9.n dn "f dinn ra U "GP. Th:o /H- /uHn cVa
running$ kin th)c &R thit k & 6Mn >uEt ,.P t#nh c\ng
nh c.c 6Mn -h^, 9.n dn "%c tBo ra U ii/icon a//:P
khng c U 9Et c) nAi no kh.c tr(n th giOi. Khi "%c
thAng ,Bi ho.$ c.c kin th)c nP /an truPRn tr(n kh[-
c.c nAi$ th nhng "+a "iQ, hng "u &R &iLc tBo ra nhNng
kin th)c trong ngnh ,.P t#nh & 6Mn -h^, 9.n dn &n
*4D
/ ii/icon a//:P. Th:o ngn ngN cVa running$ "iRu nP
c ngh{a / ii/icon a/:P c /%i th "+a "iQ, ri(ng trong
&iLc tBo ra nhNng kin th)c /i(n quan tOi ngnh ,.P t#nh
& 9.n dn. I%i th nP ,'t -hn 9[t nguhn tT 6J tH-
trung nguhn /Jc tr# tuL U ,)c "' cao & ,'t -hn tT ,Bng
/Oi /i(n /Bc -hi ch#nh th)c cho -hw- c.c cng tP "%c
hUng /%i tT qu. trCnh tBo ra kin th)c ,Oi cVa nhau. 5.c
nh kinh t hKc gKi c.c ;t.c d!ng trn< kin th)c " / c.c
nhGn t ngoBi &i & th:o ,'t /0 thuPt c uP t#n kh.c thC
c.c cng tP c thQ "%c hUng /%i tT nhNng nhGn t ngoBi
&i nP khi "Wt "+a "iQ, gn &Oi nguhn 6inh ra chYng.
Trong trng h%- nP$ &iLc c.c cng tP ,.P t#nh
& 9.n dn nOc ngoi "u t &o hoBt "'ng nghi(n c)u
& xc thQy c.c cA 6U 6Mn >uEt tBi "GP / c /0. 5.c cng tP
nP c thQ tC, hiQu & tHn d!ng nhNng kin th)c ,Oi c
gi. tr+ trOc nhNng cng tP c tr! 6U tBi nAi kh.c & nh
" c "%c /%i th cBnh tranh tr(n th+ trng ton cu.
2@
5.c dn ch)ng cho thEP c.c cng tP ,.P t#nh & 9.n dn
cVa 5hGu u$ ]hHt pMn$ cn buc & Xi Ioan "ang tin
hnh "u t &o khu &Jc ii/icon a//:P 9Ui &C hK ,ong
,un "%c hUng /%i tT nhNng nhGn t ngoBi &i nMP 6inh
tBi "GP. M't 6 kh.c cho rzng ch#nh ,ong ,un ti- cHn
"%c &Oi kin th)c cng nghL ,ang t#nh chEt "+a "iQ,
ri(ng cVa c.c cng tP cng nghL 6inh hKc cVa coa Kd "f
thYc "^P hoBt "'ng "u t trJc ti- cVa c.c cng tP nOc
ngoi &o ngnh nP U coa Kd. ro "$ /0 thuPt cVa
running dng nh / ,'t 6J 9F 6ung hNu #ch cho nhNng
hKc thuPt "%c "R cH- U tr(n$ &C n giY- /0 giMi c.ch th)c
c.c nhGn t "+a "iQ, Mnh hUng tOi hOng cVa rI.
*4e
>% (; (:I' (i)U n;Z' n7"=i BDIE (" 'iN% !a'
rI th:o chiRu dKc gh, c hai dBng4 rI th:o chiRu dKc
qua /i(n kt /gi & rI th:o chiRu dKc qua /i(n kt tin.
DI (" 'iN% !a' $%# @iVn 8)( @i / hoBt "'ng "u t
&o ,'t ngnh U nOc ngoi cung cE- nguP(n &Ht /iLu "u
&o cho c.c quP trCnh 6Mn >uEt n'i "+a cVa doanh nghiL-.
Trong /+ch 6_$ hu ht hoBt "'ng rI th:o hCnh th)c nP
"%c tin hnh trong ngnh cng nghiL- khai kho.ng$ &#
d! nh khai th.c du kh#$ khai th.c ,u 9o>it$ ,u thic &
"hng. M!c ti(u "Wt ra cVa c.c hoBt "'ng "u t nh &HP /
cung cE- c.c nguP(n /iLu "u &o cho c.c hoBt "'ng hB
nguhn cVa cng tP$ &# d! nh tinh /Kc du ,u$ /uPLn &
tBo ra h%- ki, nh,$ thic. voPa/ rutch=ih://$ priti6h
j:tro/:u, xpjy$ vT$ 5on6o/iat:d ao/d i:/d & /coa
ch#nh / nhNng &# d! cF "iQn &R nhNng cng tP "a quc gia
tin hnh hoBt "'ng rI th:o chiRu dKc qua /i(n kt /gi
nh &HP.
Trong khi "$ DI (" 'iN% !a' $%# @iVn 8)( (i)n /
hoBt "'ng "u t &o ,'t ngnh U nOc ngoi giY- ti(u
th! c.c "u ra cVa c.c quP trCnh 6Mn >uEt trong nOc cVa
cng tP. io &Oi rI qua /i(n kt /gi$ rI qua /i(n kt tin
#t -hF 9in hAn. M't &# d! &R .- d!ng -hAng th)c nP /
trng h%- cVa o/k6ag:n. Khi o/k6ag:n thG, nhH-
th+ trng nOc coa Kd$ cng tP "f ,ua /Bi ,'t 6 /%ng
/On nhNng "Bi /0 thaP &C -hGn -hi t cVa ,Cnh thng
qua c.c "Bi /0 "'c /H- cVa coa Kd.
Oi cM hai -hAng th)c rI th:o chiRu dKc & rI th:o
chiRu ngang thC cGu hui cn -hMi trM /i / tBi 6ao ,'t cng
tP /Bi ch+u ,Ki kh kh?n & chi -h# "Q thit /H- c.c hoBt
*12
"'ng kinh doanh cVa ,Cnh U ,'t quc gia kh.c # d!
nh$ tBi 6ao c.c cng tP >?ng du nh pj & voPa/
rutch=ih:// /Bi "u t th:o chiRu dKc qua /i(n kt /gi &o
6Mn >uEt du U nOc ngoi IuHn "iQ, &R c.c /%i th "+a
"iQ, ri(ng "f giY- /0 giMi &R hOng cVa hoBt "'ng rI "$
c! thQ / c.c cng tP "a quc gia h'i nhH- th:o chiRu dKc
"u t &o nAi c nguP(n /iLu th. TuP nhi(n$ /uHn "iQ,
nP khng /, r "%c tBi 6ao c.c cng tP nP /Bi khng
nhH- khû c.c nguP(n /iLu do c.c nh 6Mn >uEt "+a -hAng
khai th.c "%c$ c\ng nh tBi 6ao c.c cng tP nh
o/k6ag:n thEP cn -hMi /Bi >GP dJng ,Bng /Oi kinh
doanh 6Mn -h^, cVa ri(ng ,Cnh tr(n nhNng th+ trng
nOc ngoi khi , &R ,Wt /0 thuPt$ dng nh &iLc dJa
&o c.c "Bi /0 nOc ngoi 6t #t tn kw, hAn 5 hai cGu
trM /i cA 9Mn cho dBng cGu hui nP. M't / /uHn "iQ, &R
hnh &i chin /%c & hai / c.ch ti- cHn dJa tr(n 6J
khng hon hMo cVa th+ trng.
HNH VI CHIN LC
Th:o /0 thuPt kinh t$ thng qua /i(n kt th:o chiRu dKc
& ginh quPRn kiQ, 6o.t c.c nguhn nguP(n /iLu th$ ,'t
cng tP c thQ /, gia t?ng c.c ro cMn ra nhH- & "^P
nhNng "i thV cBnh tranh ,Oi ra khui ngnh.
*2
5.c hnh &i
chin /%c nh &HP /i(n quan "n rI th:o chiRu dKc nu
nh c.c nguP(n /iLu "%c tC, thEP U nOc ngoi. M't
trong nhNng &# d! nFi ting dinn ra &o nhNng n?, 1e*2$
khi c.c cng tP p[c coa Kd xnh /coay / nhNng cng tP
"i "u trong hoBt "'ng /uPLn nh, l ,'t 6Mn -h^, "%c
t.ch ra tT quWng 9o>it. MWc dg 9o>it / ,'t kho.ng 6Mn
thng d!ng$ nhng h, /%ng nh, trong 9o>it /Bi rEt
*11
nhu$ &C th hu nh &iLc khai th.c & /uPLn nh, "i &Oi
c.c cng tP / khng c /%i. Trong 6ut nhNng n?, 1e*2$
chs c duP nhEt ,'t ,u 9o>it nz, tr(n "Mo 5ari9: thu'c
Trinidad &Oi trN /%ng /On & h, /%ng nh, -hg h%-
& "V kinh t "Q khai th.c & /uPLn "%c -h.t hiLn tr(n th
giOi. /coa & /can "f tin hnh /i(n kt /gi th:o chiRu
dKc & ginh quPRn 6U hNu ,u quWng nP. 5h#nh hoBt
"'ng nP "f tBo ra ,'t :=" 'Qn 7i# n}U &o ngnh cng
nghiL- nh, "i &Oi c.c "i thV cBnh tranh tiR, n?ng$ 9Ui
&C c.c "i thV nP khng thQ ti- cHn &Oi nguhn 9o>it chEt
/%ng cao &n "f thu'c 6U hNu cVa /coa & /can. TEt cM
nhNng cng tP "f tha, gia &o ngnh cng nghiL- nP "f
-hMi 6_ d!ng nguhn 9o>it chEt /%ng thE- hAn 6o &Oi
/can & /coa & do " gW- 9Et /%i hAn &R chi -h#. TCnh
trBng nP cqn ti- t!c dinn ra cho tOi nhNng n?, 1e12 &
1e@2$ khi c.c ,u chEt /%ng cao kh.c "%c tC, ra U
u6tra/ia & Indon:6ia.
TuP nhi(n$ c.c cA h'i thit /H- c.c ro cMn gia nhH- thng
qua hoBt "'ng rI th:o chiRu dKc nh tr(n hu nh khng
"V "Q /0 giMi cho hoBt "'ng "u t dBng nP nP giNa c.c
cng tP "a quc gia tr(n th giOi. Trong hu ht nhNng
ngnh cng nghiL- khai th.c$ c.c ,u kho.ng 6Mn khng
,ang t#nh tH- trung nh trong trng h%- c.c ,u 9o>it
&o nhNng n?, 1e*2 & "f c rEt nhiRu nhNng ,u ,Oi
"%c -h.t hiLn. ro "$ 9Et kd nZ /Jc no nhz, "'c quPRn
tEt cM trN /%ng nguP(n /iLu th 6t rEt tn kw, nu khng
ni / khng thQ.
M't nh.nh kh.c cVa c.ch /0 giMi hoBt "'ng rI th:o chiRu
dKc tr(n cA 6U hnh &i chin /%c / coi hoBt "'ng "u t
*12
nP nh ,'t nZ /Jc nhz, -h. & nhNng ro cMn "%c thit
/H- 9Ui nhNng cng tP "f kinh doanh tBi ,'t quc gia xch)
khng -hMi "Q >GP dJng c.c ro cMn "i &Oi &iLc gia
nhH-y. XiRu nP c thQ giY- /0 giMi quPt "+nh thit /H- hL
thng 9.n hng ri(ng cVa o/k6ag:n khi thG, nhH- th+
trng t p[c coa Kd. TBi thi "iQ, "$ aM$ ord &
5hrP6/:r "Ru "f c ,'t &+ tr# tr(n th+ trng &Oi ,Bng /Oi
9.n hng cVa ,Cnh. o/k6ag:n thEP rzng c.ch th)c duP
nhEt "Q ti- cHn nhanh chng &Oi th+ trng coa Kd / >Yc
tin 6Mn -h^, cVa ,Cnh ,Bng 9.n hng thu'c 6U hNu cVa
cng tP.

` KHgNG HON HjO CA TH T{NG
aing nh trng h%- cVa rI th:o chiRu ngang$ hoBt
"'ng rI th:o chiRu dKc c\ng "%c /0 giMi ,'t c.ch kh.i
qu.t hAn th:o c.ch ti- cHn dJa tr(n 6J khng hon hMo
cVa th+ trng.
*1
cKc thuPt &R 6J khng hon hMo cVa th+
trng "a ra hai c.ch /0 giMi &R rI th:o chiRu dKc.
5\ng nh "i &Oi rI th:o chiRu ngang$ c.ch /0 giMi "u
ti(n "%c "a ra tr(n quan "iQ, cho rzng c nhiRu trU ngBi
"i &Oi &iLc chuPQn nh%ng c.c 9# quPt thng qua cA ch
th+ trng. 5.ch /0 giMi th) hai dJa tr(n quan "iQ, c.c
hoBt "'ng "u t &o c.c ti 6Mn chuP(n 9iLt 6t khin cho
c.c cng tP "u t gW- -hMi nhiRu rVi ro & nhNng rVi ro
nP chs c thQ giM, "i thng qua hoBt "'ng rI th:o chiRu
dKc.
C*' (:Y n7/i 2&i 0Zi 0i+' '%K4n n;Wn7 '*' Cd $%K)(
*1*
5hYng ta hfP >:, >wt trng h%- cVa c.c cng tP ch 9in
du ,u nh priti6h j:tro/:u, & voPa/ rutch=ih://. R
,Wt /+ch 6_$ c.c cng tP nP "f th:o "uFi chin /%c rI
th:o chiRu dKc qua /i(n kt /gi "Q tT " c "%c nguhn
nguP(n /iLu du th cung cE- cho c.c cA 6U /Kc du U nh
& c Ian. Khi hoBt "'ng nP dinn ra &o nhNng thH- ni(n
"u cVa th kS 33$ cM nh & c Ian "Ru khng c
nguhn cung du ,u n'i "+a. HP tBi 6ao c.c cng tP nP
khng nhH- khû du tT c.c cng tP U nhNng nOc c
nguhn cung du dhi do nh vH- 3( t & 58owtt
pan "u$ khng c ,'t cng tP vH- 3( t haP
58owt no c "V chuP(n ,n k` thuHt "Q tin hnh tC,
ki, & khai th.c du. ro "$ pj & voPa/ rutch=ih://
-hMi -h.t triQn 9# quPt cng nghL "Q ti- cHn &Oi nguhn
du ,u. TEt nhi(n$ nu chs c duP nhEt "iRu nP thC c\ng
khng thQ /0 giMi "%c nguP(n nhGn tBi 6ao c.c cng tP /Bi
tin hnh rI$ &C khi pj & ih:// "f -h.t triQn "%c c.c
9# quPt k` thuHt cn thit thC nhNng cng tP nP c\ng c
thQ /i>?ng 9# quPt nP cho c.c cng tP cVa vH- 3( Yt
& 5 owt. TuP nhi(n$ nh chYng ta thEP trong trng h%-
rI th:o chiRu ngang thC /i>?ng &Oi &ai trq / ,'t cA ch
cho &iLc chuPQn nh%ng c.c 9# quPt /Bi c thQ khin cng
tP rAi &o tCnh trBng kh kh?n. aiM 6_ c.c cng tP ch 9in
du ,u thJc hiLn /i>?ng k` thuHt khai th.c cVa ,Cnh cho
c.c cng tP cVa vH- 3( t & 58owt thC hK 6t -hMi "i
,Wt &Oi rVi ro 9+ ,Et nhNng 9# quPt cng nhL nP cho c.c
cng tP " 8 nhNng nhNng "i thV cBnh tranh tiR, tng
trong tAng /ai. Khi n[, "%c c.c 9# quPt$ c.c cng tP
vH- 3( t & 58owt c thQ 6t -h.t triQn hoBt "'ng tC,
*14
ki, & khai th.c du 6ang nhNng khu &Jc kh.c cVa th
giOi$ tT " cBnh tranh trJc ti- &Oi pj & voPa/
rutch=ih://. C /t "$ 6t h%- /0 hAn "i &Oi pj & voPa/
rutch=ih:// khi hK tin hnh hoBt "'ng rI th:o chiRu
dKc qua /i(n kt /gi$ tJ khai th.c du ,u thaP &C /i>?ng
nhNng 9# quPt cng nghL rEt c gi. tr+ cVa ,Cnh cho c.c
cng tP "+a -hAng.
TT nhNng &# d! tr(n$ c thQ thEP rzng rI th:o
chiRu dKc qua /i(n kt /gi 6t dinn ra khi ,'t cng tP c
kin th)c & khM n?ng khai th.c c.c nguP(n /iLu th U ,'t
quc gia kh.c & tBi quc gia " khng c c.c nh 6Mn
>uEt hiLu quM c thQ cung cE- nguP(n /iLu cho cng tP ".
>% (; 0=" '*' (=i HQn '%KVn Ci+(
Th:o ,'t nh.nh kh.c cVa /uHn "iQ, dJa tr(n 6J khng
hon hMo cVa th+ trng thC rI th:o chiRu dKc 6t dinn ra
khi ,'t cng tP -hMi "u t &o c.c ti 6Mn chuP(n 9iLt l
/ nhNng ti 6Mn c gi. tr+ -h! thu'c &o nguhn "u &o
cVa ,'t nh cung cE- nOc ngoi. Trong 9i cMnh nP$
,'t ti 6Mn chuP(n 9iLt / ti 6Mn "%c tBo ra nhz, thJc
hiLn ,'t nhiL, &! c! thQ & gi. tr+ cVa ti 6Mn 6t giM, "i
".ng kQ khi thJc hiLn nhiL, &! kh.c &Oi nhiL, &! "Wt ra
9an "u. 5hYng ta 6t >:, >wt trng h%- cVa ,'t nh
,.P /uPLn nh, "%c thit k & >GP dJng &Oi nhiL, &!
ch 9in quWng 9>#t & 6Mn >uEt nh,. Tr(n thJc t$
quWng 9>#t U ,Zi ,u c 6J kh.c nhau &R h, /%ng &
thnh -hn ha chEt. pMn thGn ,Zi /oBi quWng cn "%c
ch 9in th:o c.ch ri(ng. ]u tin hnh ch 9in ,'t /oBi
9>#t U ,'t nh ,.P "%c thit k cho ,'t /oBi kh.c thC
6t /, t?ng tFng chi -h# 6Mn >uEt tT 22 tOi 122.
*2
ro "$
*11
gi. tr+ ,ang /Bi cVa khoMn "u t &o ,'t nh ,.P /uPLn
nh, -h! thu'c &o 6J 6n c cVa /oBi quWng 9>#t -hg
h%-.
aiM 6_ rzng ,'t cng tP nh, cVa coa Kd "ang
")ng trOc quPt "+nh "u t &o ,'t nh ,.P /uPLn
nh, "Q ch 9in ,'t /oBi quWng nhEt "+nh. 5\ng giM "+nh
rzng /oBi quWng nP chs "%c cung cE- 9Ui ,'t cng tP
khai th.c ,u cVa u6tra/ia tBi ,'t ,u quWng 9>it duP
nhEt. iLc 6_ d!ng ,'t /oBi quWng kh.c cho nh ,.P tinh
/uPLn 6t /, gia t?ng chi -h# 6Mn >uEt cVa cng tP /(n #t
nhEt 22. C /t "$ gi. tr+ cVa khoMn "u t -h! thu'c &o
gi. quWng 9>#t , cng tP cVa coa Kd -hMi trM cho cng
tP u6tra/ia. ]hHn th)c "%c &En "R nP$ khi ,'t cng tP
coa Kd "f "u t &o ,'t nh ,.P ,Oi thC khng gC c
thQ ng?n cMn cng tP u6tra/ia t?ng gi. quWng 9>#t Khi
"f tin hnh "u t$ cng tP cVa coa Kd 6t 9+ kha chWt
&o ,i quan hL &Oi nh cung cE- cVa u6tra/ia. 5ng tP
u6tra/ia c thQ t?ng gi. 9>#t &Oi nhHn th)c rzng nu
,)c t?ng tFng chi -h# 6Mn >uEt thE- hAn 22 thC cng tP
coa Kd 6t &n ti- t!c ,ua nguP(n /iLu tT cng tP nP.
x]gh{a / chs khi tFng chi -h# t?ng nhiRu hAn 22 thC
cng tP coa Kd ,Oi c /%i hAn khi ,ua nguP(n /iLu tT
,'t nh cung cE- kh.cy.
5ng tP cVa coa Kd c thQ giM, "%c ,)c "' rVi
ro tT &iLc nh cung cE- u6tra/ia t?ng gi. nguP(n /iLu ,'t
c.ch cA h'i 9zng c.ch ,ua /Bi nh cung cE- nP. ]u nh
c thQ ,ua "%c cng tP u6tra/ia haP ,u quWng 9>#t
tr(n thC cng tP coa Kd 6t khng -hMi /o ngBi &R &iLc gi.
nguP(n /iLu 6t t?ng 6au khi hK "u t >GP dJng nh ,.P
*1@
tinh /uPLn. ]i c.ch kh.c$ cng tP coa Kd 6t thu "%c /%i
#ch kinh t khi "u t rI th:o chiRu dKc. Tr(n thJc t$
nhNng cGn nh[c nP "f khin nhiRu cng tP 6Mn >uEt &
ch 9in nh, th:o "uFi hoBt "'ng rI th:o chiRu dKc 8
tOi ,)c , ,'t tS /L /On tFng /%ng quWng 9>#t "%c
chuPQn nh%ng giNa c.c cng tP /i(n kt th:o chiRu dKc.
**
-. C#n (i+U '5# 'dn U5 0=" 2>% (; $%&' ()
C*' '9n7 'P 'dn H*' 0= DI
TrOc khi giMi quPt &En "R quan trKng &R &iLc thAng
/%ng giNa ,'t cng tP "a quc gia & nOc chV "u t$
chYng ta cn thMo /uHn nhNng cng c! ch#nh 6.ch ,
ch#nh -hV ,'t quc gia 6_ d!ng "Q "iRu chsnh hKat "'ng
rI cVa c.c cng tP "a quc gia. 5M nOc chV "u t &
nOc nhHn "u t "Ru c ,'t hL thng cng c! ch#nh 6.ch
, chYng ta 6t /n /%t >:, >wt 6au "GP.
CHNH `mCH CA NlC CH U T
pzng &iLc /Ja chKn c.c ch#nh 6.ch$ c.c nOc chV "u t
c thQ khuPn kh#ch haP hBn ch rI cVa c.c cng tP
trong nOc. 5hYng ta 6t tC, hiQu c.c ch#nh 6.ch "Q
khuPn kh#ch rI ra nOc ngoi trOc ti(n$ nhNng ch#nh
6.ch nP 9ao gh, 9Mo hiQ, rVi ro U nOc ngoi$ hZ tr%
&n$ u "fi thu$ & c.c .- /Jc ch#nh tr+. iau "$ chYng ta
6t >:, >wt nhNng ch#nh 6.ch nhz, hBn ch rI ra nOc
ngoi.
K%K)n 8d' DI :#
]hiRu quc gia chV "u t c nhNng chAng trCnh 9Mo
hiQ, do ch#nh -hV ti tr% nhz, 9Mo hiQ, cho nhNng /oBi
*17
rVi ro ch#nh khi "u t ra nOc ngoi. 5.c rVi ro c thQ
"%c 9Mo hiQ, qua nhNng chAng trCnh ngP 9ao gh,4 9+
trng thu xquc hNu hay ti 6Mn$ rVi ro chin tranh$ &
&iLc khng chuPQn "%c /%i nhuHn &R cng tP ,. ]hNng
chAng trCnh nP "Wc 9iLt hNu #ch trong &iLc khuPn kh#ch
c.c cng tP "u t &o nhNng nOc 9Et Fn &R ch#nh tr+.
21
cAn nNa$ ,'t 6 nOc -h.t triQn cqn c nhNng qu` hoWc
ngGn hng "Wc 9iLt cung cE- t#n d!ng cho c.c cng tP
,un "u t 6ang c.c nOc "ang -h.t triQn. XQ khuPn
kh#ch rI$ nhiRu nOc cqn >a 9u &iLc ".nh thu hai /n
"i &Oi thu nhH- "%c tBo ra U nOc ngoi xngh{a / thu
".nh &o thu nhH- U cM nOc nhHn "u t & nOc chV "u
ty. 5ui cgng & quan trKng nhEt$ nhiRu nOc chV "u t
xtrong " c M`y$ "f dgng Mnh hUng ch#nh tr+ "Q thuPt
-h!c c.c nOc nhHn "u t nOi /ung nhNng hBn ch "i &Oi
rI &o. # d!$ trOc 6)c w- trJc ti- cVa coa Kd$ ]hHt
"f nOi /ung nhNng hBn ch ch#nh th)c "i &Oi rI &o
trong nhNng n?, 1eD2. ai "GP$ trOc 6)c w- /Bi cng
t?ng tT coa Kd$ ]hHt "f tin th(, ,'t 9Oc nOi /ung cM
c.c ro cMn -hi ch#nh th)c "i &Oi rI &o. M't trong 6
c.c cng tP hUng /%i tT >u th nP / ToP6 ;v< 6. iau 1
n?, t#ch cJc &Hn "'ng hnh /ang cVa cng tP & cVa c.c
quan ch)c coa Kd$ cng tP "f ,U c_a hng 9.n /} "u
ti(n U ]hHt &o th.ng 12 n?, 1ee1. Xn n?, 2222$ ToP6
;v< 6 "f c hAn 112 c_a hng U ]hHt$ & cng tP con U
]hHt$ nAi cng tP nz, -hn &n chi -hi$ "f "%c ni(,
Pt tr(n th+ trng cF -hiu ]hHt.
H/n ') DI :#
*1D
cu ht c.c nOc chV "u t$ trong " c coa Kd$ "Ru c
"i /Yc thJc hiLn kiQ, 6o.t U ,)c "' nhEt "+nh hoBt "'ng
rI ra. M't ch#nh 6.ch -hF 9in / giOi hBn dqng &n
chMP ra nOc ngoi &C nhNng /o ngBi &R c.n cGn thanh
to.n. TT "u nhNng n?, 1e@2 "n n?, 1e7e$ nh "f thJc
hiLn nhNng quP "+nh quMn /0 ngoBi hi giOi hBn 6 &n ,
,'t cng tP c thQ chuPQn ra khui nOc ,Cnh. MWc dg
,!c ti(u ch#nh cVa nhNng ch#nh 6.ch " / nhz, cMi thiLn
c.n cGn thanh to.n cVa nh$ ,!c ti(u quan trKng th) hai
ch#nh / khin c.c cng tP nh kh kh?n hAn khi thJc
hiLn rI.
Th(, &o "$ c.c quc gia c\ng c khi 6_ d!ng thu "Q c
khuPn kh#ch c.c cng tP trong nOc "u t U th+ trng
n'i "+a. M!c ti(u ^n 6au nhNng ch#nh 6.ch nP / tBo ra
&iLc /, cho trong nOc$ thaP &C U c.c nOc kh.c. 5h#nh
6.ch nP tTng "%c nh 6_ d!ng$ th:o " hL thng thu
doanh nghiL- ti(n tin cVa nOc nP .- ,)c thu 6uEt "i
&Oi -hn thu nhH- tT nOc ngoi cVa c.c cng tP nh cao
hAn "i &Oi thu nhH- tT n'i "+a. IuHt thu " "f khuPn
kh#ch c.c cng tP nh "u t trong nOc.
5ui cgng$ c.c nOc "i khi ng?n cE, c.c cng tP trong
nOc "u t &o ,'t 6 quc gia nhEt "+nh &C /0 do ch#nh
tr+. ]hNng hBn ch nP c thQ / ch#nh th)c hoWc -hi ch#nh
th)c. # d!$ c nhNng quP "+nh ch#nh th)c cE, c.c cng
tP coa Kd "u t &o nhNng nOc nh 5u9a & Iran$
nhNng nOc , hL t tUng & hoBt "'ng ch#nh tr+ 9+ coi
/ "i ng%c /Bi quPRn /%i cVa coa Kd. TAng tJ$ trong
nhNng n?, 1eD2$ c.c .- /Jc khng ch#nh th)c c\ng "%c
khai th.c "Q ng?n c.c cng tP coa Kd "u t &o ]a,
*1e
jhi. Trong trng h%- nP$ ,!c ti(u / nhz, "Q gGP 6)c
w- 9u'c ]a, jhi thaP "Fi hL thng -h.- /uHt -hGn 9iLt
chVng t'c$ & 6J thaP "Fi nP "f dinn ra &o "u nhNng
n?, 1ee2.
CHNH `mCH CA NlC NHhN U T
5.c nOc nhHn "u t .- d!ng ch#nh 6.ch "%c thit k "Q
&Ta hBn ch &Ta khuPn kh#ch rI &o trong nOc. ]h
-hn "u chAng nP "f chs ra$ trOc kia$ hL t tUng
ch#nh tr+ quPt "+nh /oBi hCnh & -hB, &i cVa c.c ch#nh
6.ch nP. Xn thH- ni(n cui cVa th kS 33$ nhiRu nOc
"f nhanh chng tho.t khui &iLc c) g[n chWt &Oi ,'t quan
"iQ, cJc "oan$ ng?n cE, -hn /On rI$ & hOng "n
&iLc kt h%- c.c ,!c ti(u th+ trng tJ do &Oi chV ngh{a
dGn t'c thJc d!ng.
K%K)n 8d' DI 0="
iLc c.c ch#nh -hV "a ra nhNng u "fi thu hYt "u t c.c
cng tP nOc ngoi "f trU n(n ngP cng -hF 9in. ]hNng
u "fi " thQ hiLn dOi nhiRu hCnh th)c$ nhng haP gW-
nhEt / c.c u "fi thu$ cho &aP /fi 6uEt thE-$ & tr% cE-.
X'ng cA cVa c.c u "fi nP / ,ong ,un ginh /EP rI
tT c.c nOc cBnh tranh thu hYt "u t tiR, n?ng kh.c. #
d!$ trong nhNng n?, 1ee2$ ch#nh -hV nh & jh.- "f
cBnh tranh nhau "Q "a ra c.c u "fi cho ToPota "u t
&o nOc hK. coa Kd$ ch#nh -hV c.c 9ang c\ng cBnh
tranh nhau nhz, thu hYt rI. K:ntuckP "a ra gi u "fi
tr+ gi. 112 triLu ir nhz, thuPt -h!c ToPota >GP dJng
,'t nh ,.P /[- r.- t U ". ai u "fi nP 9ao gh,
*@2
giM, thu$ "u t cVa 9ang &o cA 6U hB tng$ & c.c
khoMn t#n d!ng &Oi /fi 6uEt thE-.
H/n ') DI 0="
5h#nh -hV c.c nOc nhHn "u t 6_ d!ng ,'t hL thng "a
dBng c.c 9iLn -h.- kiQ, 6o.t nhz, hBn ch rI th:o c.ch
nP haP c.ch kh.c. cai c.ch -hF 9in nhEt / hBn ch
quPRn 6U hNu & c.c P(u cu &R hoBt "'ng. cBn ch quPRn
6U hNu c thQ thQ hiLn dOi nhiRu hCnh th)c. ,'t 6
nOc$ c.c cng tP nOc ngoi khng "%c "u t &o
nhNng /{nh &Jc nhEt "+nh. # d!$ U Th!P XiQn " / ngnh
thuc /. & khai kho.ng$ U pra>in$ jhn Ian & Marc /
,'t 6 ngnh khai th.c c.c nguhn ti nguP(n thi(n nhi(n
nhEt "+nh. Trong nhNng ngnh kh.c$ quPRn 6U hNu cVa
nOc ngoi &n c thQ "%c -hw- nhng ,'t tS /L /On nhEt
"+nh &n cF -hn cVa cng tP con -hMi do c.c nh "u t
trong nOc n[, giN. coa Kd$ &n nOc ngoi trong ,'t
hfng hng khng 9+ hBn ch khng qu. 21. n X'$
c.c cng tP nOc ngoi khng "%c -hw- 6U hNu c.c
doanh nghiL- truPRn thng cho tOi tHn n?, 2221$ & tT
n?, 2221 thC nOi /ung c.c quP "+nh cho -hw- 6U hNu
nhng qu. khng qu. 2@ cF -hn cVa ,'t t 9.o.
I0 do cho &iLc giOi hBn quPRn 6U hNu gh, 2 -hn. M't /$
,'t 6 /{nh &Jc nhEt "+nh 9+ /oBi trT ra khui danh ,!c cho
-hw- nOc ngoi "u t &C /0 do an ninh hoWc cBnh tranh.
XWc 9iLt$ U nhNng nOc chH, -h.t triQn$ nhiRu ngi /o
rzng c.c cng tP trong nOc 6t khng thQ -h.t triQn nu
khng hBn ch 6J cBnh tranh tT nOc ngoi 9zng 6J kt
h%- cVa thu quan nhH- khû cao & &iLc kiQ, 6o.t rI.
*@1
cai /$ hBn ch quPRn 6U hNu dng nh "%c dJa tr(n
niR, tin rzng chV 6U hNu trong nOc 6t giY- ti "a ha /%i
#ch &R chuPQn giao nguhn /Jc & tBo &iLc /, cVa rI cho
nOc nhHn "u t. 5ho tOi tHn "u nhNng n?, 1eD2$ ch#nh
-hV ]hHt &n cE, hu ht c.c hCnh th)c rI nhng cho
-hw- /i(n doanh giNa c.c cng tP ]hHt & cng tP "a quc
gia nOc ngoi nu nh cng tP nOc ngoi c cng nghL
c gi. tr+. 5h#nh -hV ]hHt r rng / tin rzng nhNng thua
thuHn nh &HP 6t "^P nhanh &iLc /an tua cng nghL c gi.
tr+ tT cng tP nOc ngoi &o nRn kinh t ]hHt.
5.c P(u cu &R hoBt "'ng c\ng c thQ c nhiRu hCnh th)c.
k(u cu &R hoBt "'ng / nhNng 9iLn -h.- kiQ, 6o.t c.c
hoBt "'ng cVa cng tP con cVa ,'t M] U nOc nhHn "u
t. jhF 9in nhEt$ " / tS /L n'i "+a ha$ tS /L >uEt khû$
chuPQn giao cng nghL$ & ,)c "' tha, gia cVa nhGn /Jc
nOc 6U tBi trong 9' ,.P quMn /0 cao cE-. aing nh &Oi
&iLc hBn ch quPRn 6U hNu$ /ogic nz, 6au c.c P(u cu &R
hoBt "'ng / nhNng quP "+nh nh th 6t giY- ti "a ha /%i
nhuHn & giM, thiQu chi -h# rI "i &Oi nOc nhHn "u
t. cu nh tEt cM c.c nOc "Ru .- d!ng ,'t 6 hCnh th)c
P(u cu hoBt "'ng nu -hg h%- &Oi ,!c ti(u cVa hK. TuP
nhi(n$ nhNng 9iLn -h.- nP -hF 9in U c.c nOc chH,
-h.t triQn hAn / U nhNng nOc cng nghiL- -h.t triQn
2D
.
# d!$ ,'t nghi(n c)u cho thEP khoMng *2 c.c cng tP
con cVa M]6 coa Kd U nhNng nOc chH, -h.t triQn gW-
-hMi c.c P(u cu nP$ trong " tS /L tAng tJ U nhNng
nOc ti(n tin chs / @.
Q%* (:Tn Tn (=n 0= R% ;Zn7 2>% (; ("=n '>%
*@2
Khi nghi(n c)u "u t trJc ti- nOc ngoi$ &iLc -hGn 9iLt
giNa dqng rI xth: 7/o o7 rIy & /%ng rI /\P k xth:
6tock o7 rIy / rEt quan trKng. DXn7 DI /i(n quan tOi
gi. tr+ rI "%c thJc hiLn trong ,'t khoMng thi gian
nhEt "+nh xthng / 1 n?,y. L;Wn7 DI @K 8) / tFng
gi. tr+ /\P k cVa c.c ti 6Mn thu'c 6U hNu nOc ngoi tBi
,'t thi "iQ, c! thQ. 5hYng ta c\ng ni &R '*' !Xn7 DI
:#$ / dqng rI ra khui ,'t quc gia$ & '*' !Xn7 DI
0="$ / dqng rI "%c chuPQn &o ,'t quc gia.
CmC U HlNG U T T{C TI. NlC
NGOI
Trong *2 n?, qua chYng ta "f ch)ng kin ,'t 6J gia t?ng
".ng kQ cVa cM dqng rI & /%ng rI /\P k trong nRn
kinh t th giOi. rqng rI ra trung 9Cnh hng n?, "f t?ng
tT 21 tS ir n?, 1e71 /(n "n ,)c kS /!c 1$2 nghCn tS
ir &o n?, 2222$ trOc khi giM, >ung ,)c "%c Oc
t#nh / @22 tS ir trong n?, 2224. Trong 6ut giai "oBn
nP$ dqng rI "f t?ng nhanh hAn ,)c t?ng trUng cVa
thAng ,Bi th giOi & 6Mn /%ng th giOi. # d!$ tT n?,
1ee2 tOi n?, 2224$ tFng dqng &n "u t trJc ti- nOc
ngoi tT tEt cM c.c quc gia t?ng /(n khoMng 2@2 trong
khi gi. tr+ thAng ,Bi th giOi t?ng /(n khoMng 122 &
tFng 6Mn /%ng th giOi t?ng /(n *2. cL quM cVa 6J gia
t?ng ,Bnh ,t dqng rI / /%ng rI /\P k tr(n -hB, &i
ton cu t#nh "n n?, 222* "f &%t qu. D$1 tS ir. 5 #t
nhEt / @1.222 cng tP , & e22.222 c.c cng tP con U
c.c th+ trng nOc ngoi$ 6_ d!ng khoMng 14 triLu /ao
"'ng nOc ngoi & tBo ra tFng gi. tr+ chi, khoMng 1=12
arj ton cu. 5.c cng tP con nOc ngoi cVa c.c cng
*@*
tP "a quc gia c doanh 6 9.n hng ton cu Oc t#nh &o
khoMng 17$@ nghCn tS ir$ gE- gn 2 /n gi. tr+ >uEt khû
ton cu U ,)c e$2 nghCn tS ir.
rI "f t?ng trUng nhanh hAn thAng ,Bi & 6Mn /%ng
th giOi do ,'t 6 nguP(n nhGn. TrOc ht$ ,Wc dg c.c
ro cMn thAng ,Bi ni chung "f giM, 9Ot trong &qng *2
n?, qua$ tuP nhi(n c.c doanh nghiL- kinh doanh &n -hMi
/o ngBi nhNng .- /Jc cVa chV ngh{a 9Mo h'. 5.c nh quMn
/0 cE- cao coi rI nh ,'t c.ch "Q tr.nh c.c ro cMn
thAng ,Bi trong tAng /ai. Xhng thi$ -hn /On 6J gia
t?ng gn "GP cVa rI "%c thYc "^P 9Ui nhNng thaP "Fi
&R ,Wt kinh t & ch#nh tr+ "ang >MP ra U nhiRu quc gia
"ang -h.t triQn tr(n th giOi. iJ chuPQn hOng chung 6ang
c.c thQ ch ch#nh tr+ dGn chV & c.c nRn kinh t th+ trng
tJ do x, chYng ta "f thMo /uHn trong chAng 2y "f
khuPn kh#ch 6J gia t?ng cVa rI. Tr(n kh[- c.c nOc
5hGu o$ Xng u & 5hGu M` Iatinh$ t?ng trUng kinh
t$ &iLc d 9u 6J "iRu tit cVa ch#nh -hV &R kinh t$ c.c
chAng trCnh t nhGn ha "f ,U r'ng c_a cho c.c nh "u
t nOc ngoim "hng thi &iLc >a 9u nhiRu hBn ch "i
&Oi hoBt "'ng rI "f /, cho c.c quc gia nP trU n(n
hE- dn hAn "i &Oi c.c cng tP "a quc gia nOc ngoi.
Th:o Ii(n c%- buc$ trong giai "oBn tT n?, 1ee1 "n
n?, 222*$ khoMng e4 trong 6 1.DD1 thaP "Fi &R nhNng
quP "+nh "iRu chsnh "u t trJc ti- nOc ngoi / th:o
hOng tBo thuHn /%i hAn cho hoBt "'ng "u t trJc ti-
nOc ngoi. Mong ,un tBo "iRu kiLn thuHn /%i hAn cho
rI cVa c.c ch#nh -hV c\ng "%c -hMn .nh qua 6J gia
t?ng ".ng kinh ngBc 6 /%ng c.c hiL- "+nh "u t 6ong
*@4
-hAng "%c thit k nhz, khuPn kh#ch & 9Mo h' hoBt
"'ng "u t giNa hai nOc. Xn n?, 222*$ c tOi 2$2@1
c.c hiL- "+nh kiQu nP "%c k0 kt /i(n quan tOi hAn 1@2
quc gia$ & gE- 12 /n 6o &Oi con 6 1D1 hiL- "+nh "f c
t#nh "n n?, 1eD2.
bu. trCnh ton cu ha nRn kinh t th giOi c\ng c t.c
"'ng t#ch cJc "n khi /%ng rI. 5.c doanh nghiL- nh
5:,:> hiLn naP coi ton 9' th+ trng th giOi nh th+
trng cVa ,Cnh$ & c.c doanh nghiL- nP "ang tin hnh
rI &Oi ,ong ,un tBo "%c 6J hiLn diLn ".ng kQ tBi
nhiRu khu &Jc tr(n th giOi. C ,'t 6 /0 do , chYng ta
6t -hGn t#ch trong -hn 6au cVa cun 6.ch nP$ nhiRu
doanh nghiL- hiLn naP tin rzng &iLc c c.c cA 6U 6Mn >uEt
gn c.c kh.ch hng chV Pu cVa ,Cnh / "iRu quan trKng.
"iRu nP c\ng tBo ra .- /Jc /, gia t?ng rI.
`P( 7iQ, 2>% (; (:I' (i)U n;Z' n7"=i: Gi#i 2"/n -ww1~
-wwb
Tr.i ng%c &Oi >u hOng di hBn$ trong giai "oBn tT n?,
2222 "n n?, 2224$ gi. tr+ rI 6!t giM, gn 12$ tT 1$2
nghCn tS ir >ung chs cqn khoMng @22 tS. iJ giM, 6Yt
r rLt nhEt nz, trong ,)c "' cVa hoBt "'ng ,ua /Bi &
6.- nhH- qua 9i(n giOi$ "GP / hCnh th)c chV Pu cVa c.c
dqng rI tr(n -hB, &i ton cu kQ tT nhNng n?, 1eD2.
Trong n?, 2222$ n?, "snh cao$ c "n 7.e22 c.c h%-
"hng ,ua /Bi & 6.- nhH- qua 9i(n giOi &Oi tFng gi. tr+ /(n
tOi 1$1 nghCn tS ir. TFng 6 /%ng & gi. tr+ cVa c.c &!
giao d+ch giM, dn qua tTng n?, trong 9a n?, ti- th:o.
Trong n?, 222*$ chs c 4.222 &! giao d+ch ,ua /Bi & 6.-
nhH- qua 9i(n giOi &Oi gi. tr+ 241 tS ir "%c thJc hiLn.
*@1
iJ 6!t giM, chung &R cM 6 /%ng & gi. tr+ cVa rI U c.c
nOc -h.t triQn / r rLt nhEt.
iJ giM, 6Yt c.c dqng rI trong giai "oBn 222182224 c
thQ chs / tB, thi. iJ 6!t giM, nP dng nh -hMn .nh
9a dinn 9in4 x1y 6J giM, 6Yt chung trong tc "' t?ng
trUng cVa nRn kinh t th giOim x2y 6J khng ch[c ch[n
ngP cng gia t?ng trong ,i quan hL "+a ch#nh tr+ giNa
c.c quc gia 6au &! tEn cng ngP 11 th.ng e n?, 2221
tBi coa Kdm & x*y 6J "F & cVa 9ong 9ng th+ trng
ch)ng kho.n U coa Kd "f /, hBn ch khM n?ng cVa
nhiRu cng tP trong &iLc huP "'ng th(, &n "Q ti tr% cho
c.c hoBt "'ng rI tha, &Kng$ "Wc 9iLt / c.c &! ,ua /Bi
& 6.- nhH-. iJ gia t?ng rI trong giai "oBn 1eee82222 /
kt quM cVa 9ong 9ng th+ trng ch)ng kho.n cui nhNng
n?, 1ee2$ & khi nhCn /Bi thC thC 6J gia t?ng nP chs "Bi
diLn cho ,'t ,)c "snh "iQ, khng 9Rn &Nng trong ng[n
hBn cVa hoBt "'ng rI. ]h "f /u 0$ -hn /On hoBt "'ng
rI trong giai "oBn nP "%c tin hnh dOi hCnh th)c
,ua /Bi & 6.- nhH-$ & nhiRu trong 6 " "%c ti tr%
thng qua &iLc -h.t hnh c.c cF -hiu ,Oi tr(n c.c th+
trng ch)ng kho.n th giOi. Oi tCnh trBng "Cnh trL cVa
c.c th+ trng ch)ng kho.n ton cu$ c.ch th)c tin hnh
hoBt "'ng rI nh tr(n dng nh 6t khng 6O, /W- /Bi.
TuP nhi(n$ c.c cu'c "iRu tra do Ii(n c%- buc & c.c tF
ch)c kh.c tin hnh "f cho thEP rzng -hn /On c.c tH-
"on "Ru /(n k hoBch ti- t!c thJc hiLn c.c dJ .n "u t
trJc ti- nOc ngoi trong &i n?, 6[- tOi. 5.c "'ng cA
nRn tMng cho >u hOng rI trong di hBn &n ti- t!c thn
tBi. 5.c cng tP "a quc gia "f & "ang tin hnh hoBt
*@@
"'ng "u t trJc ti- nOc ngoi "Q thG, nhH- c.c th+
trng quc gia hoWc "Q thit /H- c.c cA 6U 6Mn >uEt chi
-h# thE- nhz, -h!c &! c.c th+ trng trong khu &Jc hoWc
th+ trng ton cu$ & nhNng "'ng cA nP ch[c ch[n 6t
ti- t!c giN &ai trq quan trKng. Trong 6 c.c quc gia
dng nh 6t thu "%c /%i #ch tT 6J gia t?ng dqng rI &o
trong thH- kS tOi$ Trung buc c thQ c ,)c "' gia t?ng
cao nhEt. Trung buc "f / nOc ti- nhHn "u t trJc ti-
nOc ngoi /On nhEt trong 6 c.c quc gia -h.t triQn trong
gn ,'t thH- kS naP$ & >u hOng nP &n ti- dinn trong
n?, 2224 khi quc gia nP nhHn "%c ,)c rI kS /!c /(n
tOi @2 tS ir tT c.c cng tP "a quc gia.
HlNG U T T{C TI. NlC NGOI
R ,Wt /+ch 6_$ rI chV Pu "%c tin hnh giNa c.c nOc
-h.t triQn tr(n th giOi do doanh nghiL- cVa nhNng nOc
ti(n tin tin hnh "u t &o c.c th+ trng cVa nhNng
nOc ti(n tin kh.c. coa Kd thng / "#ch "n a th#ch
cho c.c dqng rI &o. 3u hOng nP "%c ti- t!c &o
cui nhNng n?, 1ee2 khi coa Kd &n giN &+ tr# nOc ti-
nhHn "u t trJc ti- nOc ngoi /On nhEt. ]?, 2222$ coa
Kd /Bi / quc gia tin nhHn rI /On nhEt$ chi, tOi *14 tS
ir trong 1$2 nghCn tS rI ton cu$ trong khi Ii(n ,inh
5hGu u / khu &Jc ti- nhHn rI /On nhEt &Oi @71 tS
ir dqng rI &o. TuP nhi(n$ cho tOi n?, 2224$ tFng
rI &o coa Kd & giM, >ung tAng )ng / 121 tS
ir & 1@1 tS ir$ -hMn .nh 6J giM, 6Yt trong hoBt
"'ng kinh t. R ,Wt /+ch 6_$ coa Kd "f / ,'t "#ch "n
hE- dn cho rI do c th+ trng n'i "+a /On & giu c$
nRn kinh t Fn "+nh & n?ng "'ng$ ,'t ,i trng ch#nh
*@7
tr+ thuHn /%i$ & ,)c "' ,U cVa quc gia "i &Oi rI. 5.c
nh "u t &o coa Kd 9ao gh, c.c cng tP c tr! 6U tBi
Ang quc nh$ ]hHt pMn$ X)c$ c Ian & jh.-. rqng
&n "u t &o coa Kd t?ng /(n tOi 121 tS ir trong n?,
2224 & dng nh 6t cqn ti- t!c hhi -h!c.
MWc dg c.c nOc -h.t triQn &n chi, tS trKng /On
nhEt trong dqng rI &o nhng rI &o c.c quc gia
"ang -h.t triQn c\ng "f gia t?ng. TT n?, 1eD1 "n n?,
1ee2$ dqng rI &o c.c nOc "ang -h.t triQn trung 9Cnh
hng n?, / 27$4 tS ir$ 9zng 17$4 tFng dqng rI
ton cu. Trong khoMng tT giNa "n cui nhNng n?, 1ee2$
nhCn chung dqng rI &o c.c nOc "ang -h.t triQn nz,
trong khoMng tT *1 "n 42 tFng dqng rI$ trOc khi
giM, >ung ,)c khoMng 21 trong nhNng n?, 22218
2222 & 6au " /Bi t?ng /(n tOi 44 trong n?, 2224. jhn
/On dqng rI &o c.c nOc "ang -h.t triQn gn "GP c
"#ch "n / c.c nRn kinh t ,Oi nFi U khu &Jc ]a, o$
Xng o$ & Xng ]a, o. iJ gia t?ng nP chV Pu c
"'ng cA / t, quan trKng ngP cng t?ng cVa Trung buc
&Oi t c.ch / ,'t nOc ti- nhHn rI. ]guP(n nhGn cVa
/uhng "u t ,Bnh ,t &o Trung buc "%c -hGn t#ch
trong -hn TG, "iQ, buc gia U -h#a 6au.
5hGu M` Iatinh nFi /(n nh ,'t khu &Jc quan trKng
ti- th:o cho dqng rI &o th giOi th) 9a. ]?, 2222$
tFng /%ng "u t trJc ti- nOc ngoi &o khu &Jc nP
"Bt khoMng D@ tS ir$ & ,)c "u t nP "%c giN &Nng
trong n?, 2221 trOc khi giM, >ung cqn 1* tS ir
trong n?, 2222$ 44 tS ir n?, 222*$ & t?ng trU /Bi tOi
@e tS ir trong n?, 2224. jhn /On hoBt "'ng "u t
*@D
nP tH- trung &o M:>ico & prai/ & nh ,'t 6J ".- /Bi
"i &Oi c.c cMi tF trong khu &Jc$ 9ao gh, &iLc t nhGn ha
c.c ngnh cng nghiL-$ tJ do ha c.c quP "+nh quMn /0
rI$ & t, quan trKng gia t?ng cVa c.c khu &Jc ,Hu d+ch
tJ do trong khu &Jc nh Mv5iv & ]T. ]g%c
/Bi$ 5hGu jhi / nAi nhHn "%c dqng rI &o thE- nhEt
tr(n th giOi$ chs khoMng 22 tS ir trong n?, 2224. iJ
Pu kw, cVa 5hGu jhi trong &iLc thu hYt "u t ,'t -hn
-hMn .nh tCnh trBng 9Et Fn &R ,Wt ch#nh tr+$ c.c cu'c >ung
"'t &\ trang$ & nhNng thaP "Fi thng >uP(n trong ch#nh
6.ch kinh t cVa khu &Jc nP.
M't c.ch kh.c nhz, nghi(n c)u t, quan trKng cVa
dqng rI &o / 9iQu dinn n dOi dBng -hn tr?, cVa
tFng &n "u t c "+nh. T|n7 0&n 2>% (; '& 2On / tFng
/%ng &n "u t &o c.c nh ,.P$ kho hng$ tqa nh &?n
-hqng & c.c hBng ,!c tAng tJ. Khi nhNng Pu t kh.c
khng thaP "Fi$ &n "u t &o ,'t nRn kinh t cng gia
t?ng thC cng h)a hn nhiRu triQn &Kng t?ng trUng cVa
quc gia " trong tAng /ai. 3:, >wt th:o c.ch nP thC
rI c thQ "%c coi nh ,'t nguhn &n "u t quan trKng
& / ,'t nhGn t quPt "+nh "n tc "' t?ng trUng cVa
,'t nRn kinh t trong tAng /ai. cCnh 7.* thQ hiLn c.c
dqng rI &o dOi dBng tS /L -hn tr?, tr(n tFng &n "u
t c "+nh U c.c nRn kinh t -h.t triQn & "ang -h.t triQn
tT n?, 1ee2 "n n?, 222*. Trong 6ut giai "oBn 1ee28
1ee7$ rI chi, khoMng 4 tFng &n "u t c "+nh U
c.c nOc -h.t triQn & D U c.c nOc "ang -h.t triQn.
Trong giai "oBn 1eeD8222*$ con 6 nP / 12$1 tr(n ton
th giOi$ cho thEP rzng rI "f trU thnh ,'t nguhn &n
*@e
"u t ngP cng quan trKng trong c.c nRn kinh t tr(n th
giOi.
]hNng 6 /iLu g'- nP khng cho thEP "%c c.c "iQ,
kh.c 9iLt quan trKng giNa c.c nOc. 5h~ng hBn nh$ trong
n?, 222*$ dqng rI &o chi, khoMng 71 tFng &n "u
t c "+nh U Ir:/and & 22 U 5hi/($ nhng chs chi, 4
U n X' & 2$@ U ]hHt pMn. XiRu nP cho thEP rzng rI
/ ,'t nguhn quan trKng cVa &n "u t & do " / nhGn
t quan trKng cVa t?ng trUng kinh t "i &Oi hai quc gia
"u ti(n ch) khng -hMi &Oi hai quc gia -h#a 6au. ]hNng
6J kh.c 9iLt nP c thQ "%c /0 giMi 9zng ,'t 6 nguP(n
nhGn$ 9ao gh, 6J dn dng & "' hE- dn "u t "f "%c
9it tOi cVa ,'t quc gia. Khi c.c quP "+nh nWng nR /,
hBn ch c.c cA h'i cho "u t nOc ngoi U nhNng quc
gia nh ]hHt pMn haP Th.i Ian$ nhNng quc gia nP c
thQ /, hBi ch#nh ,Cnh khi hBn ch khM n?ng ti- cHn cVa
,Cnh "i &Oi c.c dqng &n "u t cn thit.
NGUkN VN DI
iau chin tranh th giOi th) 2$ coa Kd trU thnh nOc c
/%ng &n rI "u t ra nOc ngoi /On nhEt th giOi. +
tr# dn "u nP cVa coa Kd &n "%c duP trC trong khoMng
thi gian cui nhNng n?, 1ee2 & "u nhNng n?, 2222.
]hNng nOc chV "u t rI /On kh.c 9ao gh, nh$ jh.-$
X)c$ c Ian & ]hHt pMn. ]h, @ nOc nP chi,
khoMng @2 tEt cM c.c dqng rI ra tr(n th giOi trong giai
"oBn tT n?, 1eeD "n n?, 222* & chi, @* tFng
/%ng &n rI /\P k ton cu n?, 222*. ]h "%c dJ
9.o$ ch#nh nhNng nOc nP c\ng chi, giN nhNng &+ tr#
*72
hng "u trong nh, c.c quc gia c c.c cng tP "a quc
gia /On nhEt th giOi.
Trong 122 cng tP "a quc gia /On nhEt th giOi
n?, 222*$ c 27 / c.c cng tP cVa coa Kd$ 14 cVa
jh.-m 12 cVa X)cm 12 cVa nh & 7 / cVa ]hHt
pMn. ]u >wt tr(n gc "' tFng /%ng rI /\P k ton cu
thC 21 /%ng &n nP thu'c &R c.c cng tP coa Kd$ 14
thu'c c.c cng tP cVa nh$ D thu'c c.c cng tP cVa
jh.-$ D X)c$ 1 cVa c Ian & 4 thu'c &R c.c cng
tP cVa ]hHt pMn.
1*
]hNng quc gia nP /un n[, &+ tr#
thng tr+ 9Ui /t chYng / nhNng quc gia -h.t triQn nhEt
&Oi nRn kinh t /On nhEt th giOi trong -hn /On giai "oBn
hHu chin & do "$ nhNng quc gia nP trU thnh nOc
chV nh cVa rEt nhiRu nhNng cng tP t 9Mn ha nhEt &
/On nhEt th giOi. vEt nhiRu trong 6 nhNng quc gia nP
c /+ch 6_ /Gu di &Oi &ai trq cVa quc gia thAng ,Bi &
/un /un tC, ki, nhNng th+ trng nOc ngoi "Q ,U
r'ng hoBt "'ng kinh t cVa ,Cnh. 5h#nh &C &HP$ khng c
".ng ngBc nhi(n khi c.c cng tP c tr! 6U "ng U c.c quc
gia nP / nhNng ngi ti(n -hong trong c.c >u hOng "u
t nOc ngoi.
H-NH THC DI: MUA LI HA U T MlI
rI c thQ "%c tin hnh dOi dBng "u t &o ,'t cA 6U
hon ton ,Oi$ hoWc ,ua /Bi haP 6.- nhH- &Oi ,'t cng tP
"f c U nOc nhHn "u t. rN /iLu cho thEP "a 6 c.c hoBt
"'ng "u t qua 9i(n giOi "%c thJc hiLn dOi hCnh th)c
6.- nhH- & ,ua /Bi hAn / "u t ,Oi. Th:o Oc t#nh cVa
Ii(n h%- quc$ c khoMng tT 42 "n D2 tFng dqng rI
&o dOi dBng 6.- nhH- & ,ua /Bi trong giai "oBn 1eeD 8
*71
222*. 5! thQ nh n?, 2221$ tFng dqng rI &o th:o hCnh
th)c nP / 7D$ tOi n?, 222* / 4e.
14
TuP nhi(n$ c.c
dqng rI &o c.c quc gia "ang -h.t triQn c 6J kh.c 9iLt
rEt /On 6o &Oi dqng rI &o c.c quc gia -h.t triQn. 5hs
khoMng 1=* /%ng rI &o c.c nOc "ang -h.t triQn /
th:o hCnh th)c ,ua /Bi & 6.- nhH- qua 9i(n giOi. TS /L
6.- nhH- & ,ua /Bi thE- nh tr(n "An giMn -hMn .nh thJc
t / c #t c.c cng tP ,!c ti(u "Q ,ua /Bi U c.c quc gia
"ang -h.t triQn hAn 6o &Oi U c.c nOc -h.t triQn.
TBi 6ao c.c cng tP khi quPt "+nh tin hnh rI
/Bi a chu'ng hCnh th)c ,ua /Bi nhNng ti 6Mn 6n c hAn
/ "u t ,Oi 5 ,'t 6 /0 do nh 6au4
Th) nhEt$ thi gian tin hnh 6.- nhH- & ,ua /Bi
r rng ng[n hAn 6o &Oi "u t ,Oi. XGP / ,'t cGn nh[c
quan trKng trong th giOi kinh doanh hiLn "Bi khi c.c th+
trng -h.t triQn &Oi tc "' rEt nhanh chng. 5 nhiRu
cng tP r rng tin rzng nu hK khng ,ua /Bi ,'t cng tP
,!c ti(u ".ng ,ong ,un thC c.c "i thV cBnh tranh ton
cu cVa hK 6t thJc hiLn "iRu ". Trng h%- cVa cng tP
5:,:> "f ,inh hKa cho "iRu nP x>:, tCnh hung ,U "u
chAngy. 5:,:> / cng tP >i ,?ng /On th) * th giOi &
c\ng / cng tP "a quc gia /On nhEt M:>ico. iJ &An /(n
cVa 5:,:> tOi &+ tr# nP tr(n trng quc t chs trong
khoMng thi gian cha "P ,'t thH- kS & chV Pu / nh
&o hCnh th)c ,ua /Bi. ]u nh 5:,:> dJa &o "u t
,Oi thC c /t cng tP nP 6t khng thQ trU n(n /On ,Bnh
nhanh chng nh &HP.
Th) hai$ c.c cng tP nOc ngoi "%c ,ua /Bi 9Ui
/t c.c cng tP nP 6U hNu nhNng ti 6Mn chin /%c c gi.
*72
tr+ nh 6J trung thnh &Oi nhfn hiLu$ ,i quan hL &Oi
kh.ch hng$ thAng hiLu haP -at?ng$ c.c hL thng -hGn
-hi$ c.c hL thng 6Mn >uEt & nhNng ti 6Mn tAng tJ.
iLc ,ua /Bi c.c ti 6Mn c gi. tr+ " 6t dn dng & c thQ
#t rVi ro hAn cho nh "u t 6o &Oi &iLc tBo /H- n(n c.c ti
6Mn " thng qua "u t ,Oi. iLc 5:,:> ,ua /Bi cng tP
6Mn >uEt >i ,?ng iouth/and c tr! 6U tBi cou6ton &Oi gi.
2$1 tS " /a coa Kd / ,'t trong nhNng &# d! "iQn hCnh
thQ hiLn r "iRu nP. 5:,:> ,ong ,un nhanh chng
thG, nhH- &o th+ trng >GP dJng U coa Kd & hL thng
6Mn >uEt & -hGn -hi cVa iouth/and "f giY- cho 5:,:>
"Bt "%c ,!c "#ch nP.
Th) 9a$ c.c cng tP tin hnh ,ua /Bi 9Ui &C hK tin
rzng hK c thQ /, t?ng t#nh hiLu quM cVa c.c "An &+ "%c
,ua /Bi thng qua chuPQn giao &n$ cng nghL haP k{
n?ng quMn /0. 5hYng ta >:, >wt /Bi &# d! cVa cng tP
5:,:>. 5ng tP nP "f -h.t triQn hL thng thng tin tt
nhEt trong ngnh >i ,?ng ton cu$ hL thng nP "f giY-
cng tP ".- )ng tt hAn c.c nhu cu cVa kh.ch hng x>:,
chi tit tBi tCnh hung ,U "u chAngy. 5:,:> "f c thQ
t?ng hiLu quM hoBt "'ng cVa c.c "An &+ "%c ,ua /Bi$ &#
d! nh cng tP iouth/and$ thng qua &iLc chuPQn giao c.c
9# quPt cng nghL cho c.c "An &+ nP 6au khi ,ua /Bi.
]h &HP$ chYng ta c thQ thEP c nhNng /uHn "iQ, thuPt
-h!c a chu'ng Vng h' hoBt "'ng 6.- nhH- & ,ua /Bi 6o
&Oi "u t ,Oi. TuP nhi(n$ nhiRu &! ,ua /Bi & 6.- nhH-
"f khng "Bt "%c ,)c /%i nhuHn nh dJ kin.
` CHUN DCH U T ÀNG LNH VC
DCH V
*7*
Trong 6ut hai thH- kS qua$ cA cEu rI th:o /{nh &Jc "f
chuPQn hOng ,Bnh ,t tT c.c ngnh cng nghiL- khai
kho.ng & 6Mn >uEt 6ang d+ch &!. o n?, 1ee2$ chs
khoMng 47 tFng /%ng rI ra /\P k / trong c.c ngnh
d+ch &!$ nhng "n n?, 222* tS /L nP "f t?ng /(n "n
@7. 5hYng ta c\ng c thQ nhHn thEP >u hOng tAng tJ
nh &HP trong cA cEu "u t th:o hCnh th)c 6.- nhH- &
,ua /Bi qua 9i(n giOi$ th:o " c.c ngnh d+ch &! "ng &ai
trq /On hAn. 5A cEu &n rI &o c.c ngnh d+ch &! c\ng
thaP "Fi. 5ho "n gn "GP$ rI tH- trung &o c.c d+ch &!
thAng ,Bi & ti ch#nh. TuP nhi(n$ nhNng ngnh d+ch &!
nh "iLn$ nOc$ &inn thng & kinh doanh xnh d+ch &! t
&En cng nghL thng tiny c\ng trU n(n ngP cng quan
trKng.
iJ chuPQn d+ch 6ang ngnh d+ch &! ch+u Mnh hUng cVa
9n nhGn t 6t ti- t!c hiLn diLn ,'t thi gian nNa. Th)
nhEt$ 6J chuPQn d+ch nP -hMn .nh 9Oc chuPQn d+ch
chung tT c.c ngnh 6Mn >uEt 6ang d+ch &! dinn ra U rEt
nhiRu c.c nOc -h.t triQn. Xu nhNng n?, 2222$ ngnh
d+ch &! "ng g- tOi 72 tFng arj cVa nhNng nRn kinh
t -h.t triQn & tOi 12 cVa nhNng nRn kinh t "ang -h.t
triQn. Th) hai$ nhiRu ngnh d+ch &! khng thQ "%c trao
"Fi tr(n -hB, &i quc t 9Ui /t nhNng d+ch &! nP cn
"%c tBo ra U ngaP nAi ti(u dgng. # d! nh trng h%-
cVa cng tP itar9uck6. Oi hoBt "'ng kinh doanh d+ch &!
cVa ,Cnh$ itar9uck6 khng thQ cung cE- nhNng cc c -h(
6Na nng cho c.c kh.ch hng U ]hHt pMn tT nhNng c_a
hng cVa ,Cnh U i:att/:. C &HP$ cng tP "f -hMi ,U c.c
c_a hng U ]hHt. rI / ,'t -hAng th)c cA 9Mn "Q c.c
*74
cng tP ,ang c.c d+ch &! cVa ,Cnh 6ang th+ trng nOc
ngoi. Th) 9a$ nhiRu nOc "f tJ do ha cA ch quMn /0
hoBt "'ng rI trong ngnh d+ch &!. 5ui thH- kS 1ee2$
T "f thit k nhNng thua thuHn ,ang t#nh ton cu
nhz, d 9u c.c ro cMn "i &Oi hoBt "'ng "u t qua 9i(n
giOi trong c.c ngnh d+ch &! &inn thng & ti ch#nh.
iJ tJ do ho. nP "f tBo "iRu kiLn cho c.c dqng rI &o
/On. iau khi pra>in tin hnh t nhGn ha cng tP &inn
thng cVa nOc nP &o cui nhNng n?, 1ee2$ "hng thi
d 9u c.c ro cMn "i &Oi hoBt "'ng "u t cVa c.c chV
"u t nOc ngoi trong /{nh &Jc nP$ rI &o /{nh &Jc
&inn thng cVa pra>in "f t?ng &Kt.
5ui cgng$ 6J -h.t triQn cVa ,Bng /Oi &inn thng ton
cu hoBt "'ng tr(n cA 6U ,Bng Int:rn:t "f cho -hw- ,'t
6 c.c cng tP cung cE- d+ch &! t.i "+nh &+ ,'t 6 hoBt
"'ng 6.ng tBo c gi. tr+ cVa ,Cnh tBi c.c nOc kh.c nhz,
tHn d!ng c.c chi -h# nhGn t c /%i. # d! nh cng tP
jroct:r aa,9/: "f chuPQn ,'t 6 hoBt "'ng k to.n
cVa ,Cnh 6ang jhi/i-in l / nAi c.c k to.n &i(n "%c "o
tBo th:o chu^n ,Jc k to.n cVa coa Kd nhng /Bi c ,)c
/Ang thE- hAn rEt nhiRu. 5\ng &C nhNng /0 do tr(n ,
r:// "f >GP dJng nhNng trung tG, tr% giY- cVa ,Cnh U n
X'. TAng tJ nh &HP$ cM Micro6o7t & IpM hiLn tBi "Ru
c nhNng cA 6U -h.t triQn & th_ nghiL, -hn ,R, U
nOc nP. C th$ ,f -hn ,R, "%c &it ra trong ngP
/, &iLc U Micro6o7t c thQ "%c chuPQn ngaP 6ang n
X' "Q kiQ, tra &o thi "iQ, khi nhNng ngi &it ,f
-hn ,R, U Micro6o7t "ang ngV. ]h &HP$ khi nhNng
nhGn &i(n nP tOi /, &iLc &o 6.ng h, 6au thC ,f "f
*71
"%c kiQ, tra$ c.c /Zi "f "%c >.c "+nh & hK c thQ 9[t
"u 6_a c.c /Zi ". Thng qua &iLc "Wt c.c cA 6U kiQ, tra
U n X'$ Micro6o7t c thQ /, &iLc &Oi "oBn ,f cVa ,Cnh
trong 6ut 24 gi ,'t ngP$ tT " giY- cng tP rYt ng[n
thi gian -h.t triQn 6Mn -h^, -hn ,R, ,Oi.
CeU HfI gN Th. CHNG [:
1. ThAng ,Bi tJ do / gC ThAng ,Bi tJ do c
cng 9zng khng
2. C 6ao c.c ch#nh -hV /Bi can thiL- &o thAng
,Bi quc t
*. 5.c nguP(n t[c hoBt "'ng cVa tF ch)c T /
gi ai trq cVa tF ch)c T tOi thAng ,Bi ton cu
4. Th:o 9Bn$ >u hOng 6_ d!ng c.c ro cMn trong
thAng ,Bi quc t nh th no
1. ]?, 2224$ dqng &n rI &o Ir:/and chi,
24 tFng &n c "+nh cVa quc gia nP$ cqn dqng &n &o
]hHt pMn chs chi, 2$@. cfP cho 9it 6J kh.c 9iLt trong
dqng &n nP U hai nOc.

*7@
CHNG b: CHIN LC KINH DOANH QUC
T
I. Ci)n @;W' 8in !"#n $%&' ()
1. Ci)n @;W' 8in !"#n
5hin /%c xitrat:gPy / thuHt ngN "%c 6_ d!ng
"u ti(n trong /{nh &Jc quGn 6J & 6au " "%c ,U r'ng
dgng trong c.c /{nh &Jc dGn 6J$ "Wc 9iLt "%c 6_ d!ng
nhiRu trong kinh doanh & quMn tr+ doanh nghiL-. 5
nhiRu kh.i niL, &R chin /%c nh4
8 5hin /%c / ,'t chAng trCnh hnh "'ng tFng
qu.t$ di hBn$ hOng hoBt "'ng cVa ton tF ch)c &o &iLc
thJc hiLn & "Bt "%c c.c ,!c ti(u "f >.c "+nhm
8 5hin /%c / hL thng c.c hoBt "'ng "f "%c /H-
k hoBch & "%c thJc hiLn nhz, giY- tF ch)c "Bt "%c
c.c ,!c ti(u "f >.c "+nh.
]i ,'t c.ch kh.c$ chin /%c thng "%c 6_
d!ng -hF 9in "Q chs c.c chAng trCnh hnh "'ng tFng
qu.t$ c >.c "+nh c.c ,!c ti(u di hBn cVa tF ch)c$ &
c.ch th)c$ "ng /i thu thH-$ 6_ d!ng$ -hGn 9F & 9 tr#
c.c nguhn /Jc "Q "Bt "%c c.c ,!c ti(u "f "Wt ra. 5hin
/%c / ,'t qu. trCnh khai th.c "%c c.c cA h'i thuHn /%i
chuPQn thnh nhNng kt quM thnh cng thng qua &iLc
thJc hiLn ,'t tH- h%- c.c hoBt "'ng c ,!c "#ch "Wt ra
trOc cVa tF ch)c.
Xi &Oi ,Ki doanh nghiL-$ ,!c ti(u cui cgng cVa
doanh nghiL- / doanh nghiL- thn tBi & -h.t triQn tr(n th+
trng trong nOc & th+ trng ton cu thng qua &iLc
*77
ti "a ha gi. tr+ doanh nghiL-$ ti "a ha /%i nhuHn.
5hin /%c kinh doanh / c.c k hoBch hnh "'ng & 9Oc
"i cVa doanh nghiL- trong ,'t thi gian di "Q cho -hw-
"Bt "%c ,!c ti(u ti "a ha gi. tr+ doanh nghiL-.
XQ "Bt "%c ,!c ti(u nP$ /fnh "Bo doanh nghiL-
-hMi nGng cao khM n?ng 6inh /i Xp'oitabi%it=. cVa doanh
nghiL- & tc "' t?ng trUng /%i nhHn th:o thi gian XHnh
-,-.
Hnh *.1. C5c yu t ca gi5 tr. 'oanh nghi73
TS 6uEt /%i nhuHn cVa doanh nghiL- c thQ "%c "o
/ng th:o nhiRu c.ch kh.c nhau$ nhng "Q "An giMn$
chYng ta coi tS 6uEt /On nhuHn / khM n?ng thu hhi &n cVa
doanh nghiL-$ "%c t#nh th:o cng th)c /%i nhuHn thun
chia cho tFng &n "u t XN~IG K Nat+ o N+tu'n on
In"+st+H Gapita%.. Tc "' t?ng trUng /%i nhuHn "%c t#nh
/ -hn tr?, t?ng trUng cVa /%i nhuHn thun th:o thi
gian. ]hCn chung$ tS 6uEt /%i nhuHn cao$ tc "' t?ng
trUng /%i nhuHn 6t /, gia t?ng gi. tr+ doanh nghiL-.
*7D
ai. tr+ r=nghiL-
Tc "' t?ng trUng
/%i nhuHn
ThG, nhH- th+
trng ,i
p.n nhiRu hAn U
th+ trng hiLn tBi
aia t?ng gi. tr+$
t?ng gi.
aiM, chi -h#
TS 6uEt /%i nhuHn
XQ t?ng "%c tS 6uEt /%i nhuHn$ c.c doanh nghiL-
-hMi th:o "uFi c.c chin /%c nh giM, chi -h# hoWc gia
t?ng gi. tr+ cVa hng ha & d+ch &! & tT " t?ng gi. hng
ha & d+ch &! do doanh nghiL- cung cE-. XQ duP trC &
t?ng tc "' t?ng trUng /%i nhuHn$ doanh nghiL- thng
thJc hiLn chin /%c 9.n nhiRu hAn hng ha & d+ch &!
&o c.c th+ trng hiLn tBi cVa doanh nghiL- hoWc -hMi
thG, nhH- &o c.c th+ trng ,Oi.
T/" @}U 7i* (:O 0= 7i* (:O H !Pn7 '5# =n7 ?#
0= !O' 0P
jhAng th)c t?ng tS 6uEt /%i nhuHn cVa ,'t doanh
nghiL- thng g[n &Oi &iLc tBo ra gi. tr+ trong hng ha &
d+ch &! do doanh nghiL- cung cE-. ai. tr+ ,'t doanh
nghiL- tBo ra 9zng 6J ch(nh /Lch giNa chi -h# 6Mn >uEt &
gi. tr+ , kh.ch hng cM, nhHn & ".nh gi. &R hng ha
& d+ch &! ". ai. tr+ cVa hng ha & d+ch &! kh.ch hng
".nh gi. cng cao thC doanh nghiL- c thQ "+nh gi. cng
cao "i &Oi nhNng 6Mn -h^, ". TuP nhi(n$ gi. cM hng
ha & d+ch &! , doanh nghiL- "a ra thng thng 9ao
gi c\ng -hMi thE- hAn gi. tr+ 6_ d!ng , kh.ch hng cM,
nhHn & ".nh gi. l " ch#nh / gi. tr+ thWng d cVa ngi
ti(u dgng x*+m Hnh -P.-
*7e
HTn b.-. C*' (=n U>n (/" @}U 7i* (:O
8j
ai. tr+ 6_ d!ng hng ha &
d+ch &! "i &Oi kh.ch hng
j85
j ai. tr(n ,'t "An &+ 6Mn -h^,
5 5hi -h# 6Mn >uEt tr(n ,'t "An
&+ 6Mn -h^,
5
l j ThWng d ti(u dgng tr(n
,'t "An &+ 6Mn -h^,
j l 5 I%i nhuHn tr(n ,'t "An
&+ 6Mn -h^,
l 5 ai. tr+ tBo ra tr(n ,'t
"An &+ 6Mn -h^,
-. C*' @"/i Tn 'i)n @;W' 8in !"#n (iV% Ci4%
Xi &Oi &iLc kinh doanh cVa ,'t doanh nghiL-$
nhz, ti "a ha /%i nhuHn$ doanh nghiL- c thQ thJc hiLn
,'t trong hai chin /%c "Q giY- doanh nghiL- cBnh tranh
thnh cng tr(n th+ trng / chin /%c chi -h# thE- X%oM
cost st'at+g=. hoWc chin /%c kh.c 9iLt ha
xHi+'+ntiation st'at+g=.- Oi chin /%c chi -h# thE-$
doanh nghiL- cBnh tranh 9zng gi. "Q c "%c th+ -hn.
Oi chin /%c kh.c 9iLt ha$ doanh nghiL- t?ng cng
tBo ra c.c gi. tr+ kh.c 9iLt cVa 6Mn -h^, nhz, thua ,fn
nhu cu th+ hiu kh.c nhau cVa kh.ch hng.
*D2
j
5
8
5
Ci)n @;W' 'i Ud (GU
5hin /%c chi -h# thE- / ,'t h( thng c.c cA ch$
hnh "'ng cVa doanh nghiL- c ,i quan hL nhEt qu.n
nhz, 6Mn >uEt hoWc cung )ng hng ha & d+ch &! tBi chi
-h# thE- hAn 6o &Oi c.c "i thV cBnh tranh nhng &n
"M,9Mo nhNng t#nh n?ng -hg h%- &Oi nhu cu cVa kh.ch
hng. 5hin /%c -hi -h# thE- thng 9.o c.n c.c 6Mn
-h^, & d+ch &! th:o chu^n thng thng cho hu ht 6
"ng c.c kh.ch hng ti(u 9iQu trong ngnh. XQ thJc hiLn
thnh cng chin /%c nP$ doanh nghiL- cn thit -hMi
/un tH- trung &o &iLc kiQ, 6o.t & giM, c.c chi -h#
>ung ,)c thE- hAn c.c "i thV cBnh tranh.
5hin /%c chi -h# thE- "f ,U "ng "n thnh
cng cho nhiRu cng tP. Khi ,Oi >uEt hiLn /n "u &o c.c
thH- ni(n 1e12 & 1e@2$ c.c nh 9.n /} hB gi. U coa Kd
nh K,art "f thGu t, -hn /On th+ trng 9.n /} tT taP
c.c c_a hng 9.ch ha truPRn thng & c.c c_a hng "Wc
chVng. Thnh cng cVa hK nh &o khM n?ng cung cE- 6Mn
-h^, &Oi gi. thE-$ & hK "f -h.t triQn khM n?ng EP 9zng
c.ch giN cho cA cEu chi -h# cVa ,Cnh /un thE- hAn chi
-h# cVa c.c "i thV cBnh tranh truPRn thng. ]hNng cng
tP hB gi. nP /n /%t 9+ thaP th 9Ui a/8Mart & Targ:t
&C cM hai "f c thQ thJc hiLn ,'t chin /%c chi -h# thE-
hiLu quM hAn.
Trong chin /%c nP$ 6Mn -h^, haP d+ch &! ,
a/8Mart haP Targ:t cung cE- hon ton ging &Oi 6Mn
-h^, haP d+ch &! cVa c.c "i thV. 5h~ng hBn$ c.c ,Wt
hng "%c a/8Mart & Targ:t 9.n c thQ /EP tT nhiRu
*D1
nguhn kh.c nhau nh -in rurac://$ ng nhq, Mino/ta$
,.P Mnh 5anon$ -hi, Kodak$ qun :an6 rang/:r$ "h /t
can:6$ /i dao cBo rGu ai//:tt:$ 9Yt pic... HP tBi 6ao
nhiRu ngi /Bi th#ch tC, "n a/8Mart & Targ:t "Q ,ua
nhNng ,n hng nP , 9u qua nhNng "+a "iQ, 9.n hng
cVa "i thV C hK tin rzng hK 6t ,ua "%c c\ng nhNng
,n hng nh &HP nhng &Oi gi. r} hAn. cai tH- "on nP
"f "%c >GP dJng "Wc 9iLt &Oi /%i th chi -h# thE- nh ,'t
-hn ch#nh trong chin /%c tFng thQ cVa ,Cnh.
5hCa kha "Q 6_ d!ng cho 6J thnh cng cVa chin
/%c chi -h# thE- / ":, /Bi gi. tr+ , kh.ch hng ,ong
"%i U ,)c chi -h# "M, 9Mo khM n?ng 6inh /%i thua ".ng.
XGP / trq chAi , a/8Mart "f tha, gia & chin th[ng
trong nhiRu n?,. cK "f 6it chWt chi -h# tT c.c nh cung
)ng cVa hK nhiRu hAn 9Et kd nh 9.n /} /On no kh.c.
Ci)n @;W' 8*' Ci+( ?#
5hin /%c kh.c 9iLt ha / hL thng c.c cA ch$
hnh "'ng cVa doanh nghiL- c ,i quan hL nhEt qu.n
nhz, 6Mn >uEt hoWc cung )ng hng ha & d+ch &! ,
kh.ch hng cM, nhHn kh.c nhau nhng quan trKng "i &Oi
hK. 5hin /%c kh.c 9iLt ha thng "%c c.c cng tP
cung cE- c.c 6Mn -h^, "'c ".o$ khng th:o chu^n thng
thng. 5hin /%c kh.c 9iLt ha cung cE- nhNng 6Mn
-h^, & d+ch &! khng -hMi &Oi ,)c gi. thE- nhEt , /
c nhNng t#nh n?ng hoWc "Wc "iQ, kh.c 9iLt "i &Oi nhNng
6Mn -h^, cVa "i thV & nh &HP doanh nghiL- c thQ 9.n
ra &Oi ,)c gi. cao. 5hin /%c nP thng / hiLu quM khi
nhu cu cVa kh.ch hng / "a dBng & khi cng nghL cho
-hw- tBo ra nhNng 6Mn -h^, kh.c 9iLt.
*D2
5 nhiRu c.ch "Q tBo ra 6J kh.c 9iLt nh thng qua
chEt /%ng tt hAn$ thit k "- hAn$ tinh t haP -hg h%-
hAn$ thi gian giao hng haP -h!c &! nhanh hAn haP ch#nh
>.c hAn$ hCnh Mnh thAng hiLu cao cE- haP kh.c 9iLt$ 6.ng
tBo hAn$ cng nghL hiLn "Bi hAn$ &.& 5hin /%c nP
P(u cu ngi .- d!ng -hMi hiQu r &R gi. tr+ thJc 6J
kh.ch hng ,ong ,un$ c n?ng /Jc ,ark:ting ,Bnh$ &
c "%c 6J -hi h%- giNa c.c 9' -hHn ch)c n?ng trong n'i
9' tt. Trong thJc t$ c rEt nhiRu cng tP "f thnh cng
trong &iLc tBo ra 6J kh.c 9iLt thng qua thAng hiLu4 hK
quMn tr+ tt ti 6Mn & hCnh nP "Q tBo ra nhNng gi. tr+ gia
t?ng. Xhng thi hK c g[ng giN 6J trung thnh "i &Oi
thAng hiLu /un U ,)c cao nhz, duP trC Fn "+nh 6J kh.c
9iLt dOi kh#a cBnh thAng hiLu.
MWc dg 6J hE- dn ch#nh "i &Oi kh.ch hng
khng -hMi / Pu t &R gi.$ 6ong ch#nh 6.ch gi. trong
chin /%c kh.c 9iLt ha c\ng khng "%c t?ng qu. ,)c.
5n 9it r ,)c gi. giOi hBn , kh.ch hng c thQ 6n
/qng chi trM. ]goi ra$ c\ng cn /u 0 rzng kh.ch hng c
thQ ngTng th:o "uFi nhNng gi. tr+ , ,'t 6Mn -h^, dJa
&o " "Q c 6J kh.c 9iLt$ hoWc trong trng h%- "i thV
>GP dJng ,'t 6Mn -h^, &Oi nhNng gi. tr+ tAng tJ.
5hin /%c kh.c 9iLt ha c thQ .- d!ng U -hB, &i
cBnh tranh r'ng hoWc -hB, &i cBnh tranh h-. Trong chin
/%c nP$ 6J kh.c 9iLt n(n "%c hiQu / 6J kh.c 9iLt trong
nhHn th)c cVa kh.ch hng. 6J kh.c 9iLt " "%c tH-
trung &o #t nhEt ,'t "Wc "iQ, hoWc thu'c t#nh cVa 6Mn
-h^,. XWc "iQ, nP c thQ / hNu hCnh hoWc & hCnh. ku
t quan trKng cho ,'t chin /%c tBo 6J kh.c 9iLt thnh
*D*
cng ch#nh / &iLc nhHn ra "%c nhu cu , kh.ch hng
cho / quan trKng & cung cE- nhNng gi. tr+ cho hK thua
,fn nhNng nhu cu ". M't 6 ngi tin rzng$ ch#nh
nhNng "Wc "iQ, "'c nhEt & nh+ trong dqng >: I:>u6 cVa
ToPota "f ":, "n cho kh.ch hng chEt /%ng tuPLt &i$
chBP (,$ ,'t &} 9R ngoi hqa nho.ng c "~ng cE- cao.
5.c hng ha "%c ".nh gi. / thJc hiLn chin /%c kh.c
9iLt ha / "h thi trang cVa hiLu Ioui6 u6ton$
]ord6tror,$ >: di chuPQn tr(n ,Wt "Et cVa 5at:r-i//ar...
[. D"#n n7i+U (i)( 8) 'i)n @;W' (" '%i
7i* (:O B0#@% '#inE
5ho dg doanh nghiL- th:o "uFi chin /%c kinh
doanh chi -h# thE- haP kh.c 9iLt ha thC khM n?ng tBo /H-
gi. tr+ cVa chin /%c kinh doanh cVa doanh nghiL- / tFng
h%- c.c gi. tr+ gh, cM gi. tr+ 6Mn >uEt doanh nghiL- "a
&o & gi. tr+ 6_ d!ng , kh.ch hng ".nh gi. & cM,
nhHn &R 6Mn -h^,. Xi &Oi cM hai chin /%c ni tr(n$
doanh nghiL- c thQ thu "%c /%i nhuHn cao hAn "i thV
cBnh tranh cVa ,Cnh khi doanh nghiL- tBo ra nhiRu gi. tr+
hAn cho kh.ch hng cVa ,Cnh & thu &R ,)c gi. >)ng
".ng &Oi gi. tr+ ". XQ hiQu ,i quan hL nP & /, th
no "Q duP trC ,i quan hL " thC ch#nh / &iLc doanh
nghiL- "f thJc hiLn chin /%c kinh doanh.
roanh nghiL- no cho dg thJc hiLn chin /%c no
c\ng -hMi "i "n thJc t / /, 6ao "Bt "%c ,!c ti(u cVa
doanh nghiL-. 5.c cGu hui khng ngTng >uEt hiLn nh
doanh nghiL- 6t tin hnh thit k U "Gu$ 6Mn >uEt U "Gu$
-hAng th)c tt nhEt "Q cung cE- 6Mn -h^, tOi kh.ch
hng U c.c nOc kh.c nhau / gC$ cng c! ,ark:ting no
*D4
6t / hiLu quM nhEt$ nhGn 6J nh th no 6t / -hg h%-
nhEt &Oi hL thng -hGn -hi 6Mn -h^, cVa doanh nghiL-$
tr! 6U ch#nh cVa doanh nghiL- 6t c &ai trq nh th no
trong qu. trCnh ra quPt "+nh cVa doanh nghiL-... 5Gu trM
/i cho ,Zi cGu hui tr(n thng thng "Ru /i(n quan "n
&iLc tBo /H- gi. tr+ cVa doanh nghiL- trong &iLc /, th
no doanh nghiL- 6t thit k$ 6Mn >uEt$ &Hn chuPQn & 9.n
6Mn -h^, cVa ,Cnhm /, th no doanh nghiL- 6t thJc
hiLn nhNng cng "oBn nP hiLu quM & doanh nghiL- 6t
-hi h%- c.c quPt "+nh kh.c nhau U nhNng 9' -hHn kh.c
nhau trong n'i 9' doanh nghiL- nh th no.
HP khi coi ,'t doanh nghiL- / ,'t chuZi gi. tr+
c thQ giY- doanh nghiL- giMi quPt "%c nhNng &En "R
th.ch th)c tr(n. 5huZi gi. tr+ x&a/u: chainy / ,'t khung
cho -hw- doanh nghiL- chuPQn tMi c.c 0 tUng &R &iLc tBo
/H- gi. tr+ &o ,'t /oBt c.c hoBt "'ng kh.c nhau , doanh
nghiL- 6t thJc hiLn "Q tBo ra c.c gi. tr+ cVa 6Mn -h^,. C
&HP$ qua &iLc >.c "+nh chuZi gi. tr+ cVa doanh nghiL-$
/fnh "Bo doanh nghiL- c thQ tH- trung tri th)c & "u t
cho nhNng hoBt "'ng tBo /H- gi. tr+ & hBn ch nhNng hoBt
"'ng khng tBo ra gi. tr+ 6Mn -h^,.
TT 0 tUng chung / &iLc tBo ra gi. tr+ tOi c "%c
/%i nhuHn tT doanh thu 9.n hng$ doanh nghiL- 6t quPt
"+nh triQn khai c.c ch)c n?ng & quP trCnh kinh doanh
thng qua c.c khGu thit k$ tC, ki, nguP(n &Ht /iLu &
9.n thnh -h^,$ ,ark:ting$ -hGn -hi & hZ tr% tOi kh.ch
hng cui cgng Xa+m Hnh -o.
*D1
HTn b.[. C%i 7i* (:O '5# !"#n n7i+U
C5c hot ng ch yu (3ri!ary actiNiti)"
Thu
,ua
"u
&o
iMn
>uEt
&Hn
hnh
jhGn
-hi
6Mn
-h^,
"u ra
p.n
hng
&
,ark:ti
ng
r+ch
&!
I%i
nhuHn
C
5
c

h
o
n
g

h
1

t
r
2

Mua 6[, "Eu thu
jh.t triQn cng nghL & hL thng
buMn tr+ nhGn 6J
5A 6U hB tng doanh nghiL-
C*' "/( 26n7 '5 K)%:
T% ,%# 2>% 0="4 ]hH- kho$ /u kho$ kiQ, 6o.t hng thn kho c.c nguP(n
/iLu "u &o cho 6Mn >uEt tT c.c nh cung cE-.
`Qn R%G(1 0}n =n: bu. trCnh chuPQn "Fi tT nguP(n /iLu "u &o thnh
thnh -h^,.
.Sn U&i HQn U], 2>% :#: Hn chuPQn thnh -h^, tT nh ,.P &o
chuZi cung )ng cVa c.c nh 9.n 9un$ 9.n /} hoWc ngi ti(u dgng cui
cgng.
i*n =n7 0= M#:8(in7: Mark:ting ,i> & quMng c.o "Q kh.ch hng ,ua
6Mn -h^,.
DO' 0P: cZ tr% kh.ch hng /[- "Wt$ d+ch &! 6au 9.n hng$ >_ /0 khiu nBi
kh.ch hng$ "o tBo$ &&...
C*' "/( 26n7 (:W:
*D@
M%# Hn,1 2G% (>%: ,ua 6[, nguP(n &Ht /iLu$ /inh kiLn$ c.c "u &o kh.c
cho ton 9' qu. trCnh tBo /H- gi. tr+
.*( (:i4n '9n7 n7+ 0= + (&n7: ]ghi(n c)u & -h.t triQn$ tJ "'ng ha
c.c quP trCnh$ hL thng &inn thng & khng dGP$ c.c cng nghL kh.c "Q hZ
tr% c.c hoBt "'ng tBo /H- gi. tr+.
Q%Qn (:O nSn @I': tuPQn d!ng$ -h.t triQn$ ch "' ch#nh 6.ch$ duP trC nhGn
/Jc & c.c ,i quan hL /ao "'ng.
Ct HY / (>n7 !"#n n7i+U: c.c hoBt "'ng /i(n quan tOi quMn tr+$ k to.n
& ti ch#nh$ -h.- ch$ an ton /ao "'ng$ hL thng thng tin quMn tr+$ & c.c
ch)c n?ng ;c "+nh| kh.c.
]guhn4 rani:/6$ vad:9augh$ iu//i&an x222ey$
Int:rnationa/ pu6in:664 n&iron,:nt and -:ration6$ 12th
dition$ j:ar6on Int:rnationa/ dition$ trang 41D.
MZi hoBt "'ng chV Pu haP hZ tr% cVa doanh
nghiL- "Ru / nguhn tBo ra "iQ, Pu hoWc "iQ, ,Bnh cVa
doanh nghiL-. ]hNng "iQ, ,Bnh cVa doanh nghiL- ,ang
t#nh 9Rn &Nng /Gu di ch#nh / n?ng /Jc ct /i cVa doanh
nghiL-. ThuHt ngN nJn7 @I' '&( @i Xco'+ comp+t+nc=.
dgng "Q chs n?ng /Jc$ khM n?ng & k` n?ng quan trKng$ ct
Pu trong n'i 9' ,'t doanh nghiL- , c.c "i thV cBnh
tranh khng thQ dn dng c "%c haP 9[t chOc "%c.
]hNng n?ng /Jc nP c thQ thn tBi trong 9Et kd ,'t cng
"oBn tBo /H- gi. tr+ no cVa doanh nghiL-$ c thQ trong
khGu thit k$ nghi(n c)u & -h.t triQn$ 6Mn >uEt$
,ark:ting$ nguhn nhGn /Jc$ &Hn chuPQn /ogi6tic6$ quMn
tr+... ]hNng n?ng /Jc nP c thQ "%c thQ hiLn r nwt &
ti(u 9iQu trong &iLc cung cE- hng ha & d+ch &! cVa
doanh nghiL- , c.c "i thV cBnh tranh kh.c rEt kh th:o
k+- hoWc kh /, th:o. ]?ng /Jc ct /i cVa doanh nghiL-
*D7
/ nRn tMng "Q doanh nghiL- >GP dJng /%i th cBnh tranh
cVa ,Cnh. ]?ng /Jc ct /i cho -hw- ,'t doanh nghiL- c[t
giM, "%c chi -h# khi tBo /H- gi. tr+ hoWc tBo ra nhNng gi.
tr+ kh.c 9iLt , kh.ch hng c thQ 6n 6ng chi trM &Oi
,)c gi. cao. # d!$ hfng ToPota c n?ng /Jc ct /i trong
&iLc 6Mn >uEt t. cfng c thQ 6Mn >uEt ra nhNng chic
t c thit k tuPLt hMo$ chEt /%ng cao &Oi ,)c chi -h#
thE- hAn 9Et kd ,'t hfng no tr(n th giOi. ]hNng n?ng
/Jc nP "f cho -hw- hfng ToPota /, "%c "iRu nP chV
Pu thn tBi trong khGu 6Mn >uEt & -hGn -hi$ &Hn chuPQn.
cfng Mcrona/d6 c n?ng /Jc ct /i trong &iLc quMn tr+
&iLc &Hn hnh hL thng cung cE- "h ?n nhanh$ hfng jrot:r
aa,9/: c n?ng /Jc ct /i trong &iLc -h.t triQn &
,ark:ting c.c 6Mn -h^, ti(u dgng$ ha ,{ -h^, dOi
nhiRu nhfn hiLu kh.c nhaum hfng itar9uck c n?ng /Jc ct
/i trong &iLc quMn tr+ c.c hL thng 9.n /} 6 /%ng /On "h
ung -ha ch tAi tT c -h(.
b. Ci)n @;W' 8in !"#n $%&' ()
Xi &Oi ,'t doanh nghiL- kinh doanh quc t$ &iLc
thG, nhH- & ,U r'ng th+ trng tr(n quP , quc t 6t
g- -hn t?ng trUng cM tS 6uEt /%i nhuHn cVa doanh
nghiL- & cM tc "' t?ng trUng /%i nhuHn doanh nghiL-
qua thi gian. HP c thQ ni$ chin /%c kinh doanh quc
t / ,'t 9' -hHn cVa chin /%c kinh doanh cVa doanh
nghiL-$ 9ao gh, c.c k hoBch & 9Oc "i cVa doanh
nghiL- tr(n th+ trng quc t nhz, ti "a ha gi. tr+
doanh nghiL-.
M't chin /%c kinh doanh quc t "%c >.c "+nh
tt 6t giY- doanh nghiL- cBnh tranh c hiLu quM tr(n th+
*DD
trng quc t. 5hin /%c kinh t quc t c thQ giY- cho
doanh nghiL- kinh doanh quc t >GP dJng "%c cA ch
-hi h%- & khai th.c hiLu quM c.c nguhn /Jc 6n c cVa
doanh nghiL- tr(n th+ trng quc t$ >GP dJng$ hCnh
thnh & -h.t triQn c.c nguhn /Jc ,Oi cVa doanh nghiL-
th:o P(u cu$ "+nh hOng di hBn cVa doanh nghiL-$ giY-
doanh nghiL- cBnh tranh th[ng /%i tr(n th+ trng quc t.
MU r'ng th+ trng ra ton cu cho -hw- doanh
nghiL- t?ng "%c tS 6uEt /%i nhuHn & tc "' t?ng trUng
/%i nhuHn cVa doanh nghiL- , ,'t doanh nghiL- kinh
doanh "An thun trong th+ trng n'i "+a khng c "%c.
5.c doanh nghiL- hoBt "'ng kinh doanh tr(n th+ trng
quc t c thQ4
x1y ,U r'ng th+ trng "i &Oi c.c 6Mn -h^, cVa
,Cnh tr(n th+ trng quc t nhz, kwo di &qng "i 6Mn
-h^, tr(n cA 6U khai th.c n?ng /Jc ct /i cVa doanh
nghiL-. ]hu cu "i &Oi 6Mn -h^, cVa ,'t doanh nghiL-
c thQ 6t n^P 6inh & -h.t triQn U c.c nOc kh.c do doanh
nghiL- nP >uEt khû & giOi thiLu 6Mn -h^, tOi.
x2y c "%c /%i #ch tT "+a "iQ,$ khai th.c "%c 6J
kh.c 9iLt giNa c.c nRn kinh t do "a dBng ha c.c hoBt
"'ng 6Mn >uEt l kinh doanh tOi c.c "+a "iQ, kh.c nhau
tr(n ton cu.
x*y c "%c /%i #ch tT chi -h# do kt quM cVa "ng
cong kinh nghiL, thng qua -h!c &! th+ trng ton cu
tT ,'t "iQ, trung tG, dOi .- /Jc gia t?ng cVa >u hOng
ton cu ha th+ trng & ton cu ha qu. trCnh 6Mn >uEt.
*De
TuP nhi(n$ n?ng /Jc cVa ,'t doanh nghiL- c thQ
t?ng "%c tS 6uEt /%i nhuHn haP tc "' t?ng trUng /%i
nhuHn haP khng khi th:o "uFi chin /%c kinh doanh
quc t thng 9+ hBn ch 9Ui nhu cu n'i "+a ha 6Mn
-h^,$ chin /%c ,ark:ting & 9.n hng kh.c nhau U tTng
th+ trng tBi c.c quc gia kh.c nhau.
MY :6n7 (O (:;<n71 8#i (*' nJn7 @I' '&( @i.
Tr(n thJc tinn cVa hoBt "'ng kinh doanh quc t$ ta
c thQ nhCn thEP nhiRu &# d! &R &iLc doanh nghiL- ,U
r'ng kinh doanh 6Mn -h^, tr(n th+ trng ton cu. cfng
jroct:r aa,9/: 9an "u "f khai th.c c.c 6Mn -h^, 9.n
chBP cVa hfng tBi th+ trng coa Kd nh 9s, tr} con
ja,-:r6 & > -hqng t[, I&orP ra 9.n tr(n kh[- th+
trng ton cu. TAng tJ nh &HP$ ,Wc dg c.c -hn ,R,
"%c thit k tBi coa Kd nhng hfng Micro6o7t /un "+nh
hOng 9.n 6Mn -h^, tr(n th+ trng ton cu. ]hNng cng
tP t nh ToPota c\ng nghi(n c)u & -h.t triQn c.c 6Mn
-h^, tT trong nOc & 9.n 6Mn -h^, tr(n th+ trng ton
cu. ciLu quM & /%i #ch tT chin /%c nP 6t cao hAn
nhiRu nu c.c "i thV cBnh tranh tr(n th+ trng nOc 6U
tBi cha -h.t triQn "%c 6Mn -h^, tAng )ng "Q tha, gia
cBnh tranh. 5h#nh &C &HP$ hfng ToPota "f t?ng trUng
"%c /%i nhuHn cVa doanh nghiL- do thG, nhH- "%c &o
th+ trng t r'ng /On cVa khu &Jc p[c coa Kd & 5hGu
u & 9.n c.c 6Mn -h^, kh.c 9iLt$ c "Wc "iQ, & chEt
/%ng nFi tr'i hAn 6o &Oi c.c "i thV cBnh tranh tr(n hai
th+ trng nP$ " / hfng ord & aM.
iJ thnh cng cVa nhiRu doanh nghiL-$ cng tP
quc t khi ,U r'ng th+ trng khng chs nh &o hng
*e2
ha & d+ch &! , doanh nghiL- " 9.n ra tr(n th+ trng
nOc ngoi , cqn 9Ui n?ng /Jc ct /i cVa doanh nghiL-
trong &iLc -h.t triQn$ 6Mn >uEt & ,ark:ting hng ha &
d+ch &! ". ro n?ng /Jc ct /i th:o "+nh ngh{a / nguhn
gc n?ng /Jc cBnh tranh cVa doanh nghiL- n(n &iLc ,U
r'ng th+ trng ton cu cVa c.c cng tP 6Mn >uEt nh
ToPota haP jrot:r aa,9/: khng chs dJa &o &iLc 6Mn
>uEt & cung )ng 6Mn -h^, tr(n th+ trng nOc ngoi ,
cqn / &iLc chuPQn giao n?ng /Jc ct /i tOi c.c th+ trng
nOc ngoi nAi c.c "i thV cBnh tranh U nOc 6U tBi khng
c nhNng n?ng /Jc nP.
MY :6n7 (O (:;<n71 8#i (*' @Wi d' 2O# 2i4,
0= ( HI 8*' Ci+( 7i# '*' nNn 8in ()
5.c nRn kinh t tr(n th giOi /un c 6J kh.c 9iLt
&R nhiRu -hAng diLn trong kinh t$ ch#nh tr+$ -h.- /uHt &
&?n ha. 5h#nh nhNng 6J kh.c 9iLt nP 6t /, Mnh hUng
/, t?ng hoWc giM, chi -h# kinh doanh tBi nRn kinh t
hoWc quc gia ". 5.c hKc thuPt &R thAng ,Bi quc t
"f chs ra cho chYng ta rzng ch#nh nh &o 6J kh.c 9iLt
giNa chi -h# c.c Pu t 6Mn >uEt , ,'t 6 nOc c /%i th
6o 6anh hAn nhNng nOc kh.c trong &iLc 6Mn >uEt ,'t 6Mn
-h^, 9Et kd. ]hHt pMn c thQ rEt tuPLt &i trong &iLc 6Mn
>uEt t & c.c "h "iLn t_ ti(u dgngm coa Kd trong &iLc
6Mn >uEt -hn ,R, ,.P t#nh$ d%c -h^,$ 6Mn -h^, 6_
d!ng cng nghL 6inh hKc & d+ch &! ti ch#nhm Th!P i{ nFi
ting trong &iLc 6Mn -h^, c.c thit 9+ ch#nh >.c$ "hng hh
& d%c -h^,m cn buc nFi ting trong &iLc 6Mn >uEt
thit 9+ 9.n dnm & Trung buc nFi ting trong &iLc 6Mn
>uEt "h ,aP ,Wc.
*e1
Xi &Oi ,'t doanh nghiL- trong nZ /Jc cBnh tranh
tr(n th+ trng ton cu$ 6au khi /oBi trT c.c Pu t /i(n
quan tOi c.c ro cMn thAng ,Bi & chi -h# &Hn chuPQn$
c.c Pu t chi -h# cqn /Bi /i(n quan tOi qu. trCnh tBo /H- gi.
tr+ cVa hfng tBi nhNng "+a "iQ, kh.c nhau$ th:o nhNng
"iRu kiLn & ,i trng kinh t$ ch#nh tr+$ -h.- /uHt &
&?n ha kh.c nhau / "iRu Mnh hUng trJc ti- nhEt tOi
hoBt "'ng cVa doanh nghiL-. C &HP$ nu c.c nh thit k
ti n?ng nhEt cVa ,'t 6Mn -h^, 6ng tBi jh.-$ doanh
nghiL- " 6t "Wt tr! 6U thit k tBi jh.-. ]u nguhn nhGn
/Jc thJc hiLn khGu /[- r.- hiLu quM nhEt tBi M:>ico thC
-hGn >Ung /[- r.- 6t "%c "Wt tBi M:>ico. ]u c.c nh
,ark:ting giui nhEt / cVa coa Kd thC chin /%c
,ark:ting 6t "%c hoBch "+nh tBi coa Kd.
5.c doanh nghiL- 6t th:o "uFi chin /%c kinh
doanh quc t no cho -hw- doanh nghiL- khai th.c "%c
/%i th tT c.c "+a "iQ, tr(n ton cu$ "GP / /%i th c "%c
khi thJc hiLn ,'t hoBt "'ng tBo /H- gi. tr+ tBi "+a "iQ, ti
u nhEt cho hoBt "'ng "$ "+a "iQ, nP c thQ U 9Et kd
"Gu tr(n th giOi xtEt nhi(n 6au khi "f t#nh tOi c.c ro cMn
thAng ,Bi & chi -h# &Hn chuPQny. IJa chKn "+a "iQ, "Q
nAi ,'t hoBt "'ng tBo gi. tr+ / "+a "iQ, ti u c thQ
,ang /Bi ,'t trong hai u "iQ,. Th) nhEt$ &iLc nP cho
-hw- hB thE- chi -h# thJc hiLn$ cho -hw- doanh nghiL- c
"%c &+ th cBnh tranh hAn$ &=hoWc cho -hw- ,'t doanh
nghiL- kh.c 9iLt ha "%c 6Mn -h^, cVa ,Cnh &Oi c.c
doanh nghiL- kh.c.
MY :6n7 (O (:;<n7 ("=n '>%1 8#i (*' @Wi d'
'5# 2;<n7 '"n7 8in n7i+,
*e2
;<n7 '"n7 8in n7i+, x+ap+'i+nc+ cu'"+. /
kh.i niL, dgng "Q chs khi doanh nghiL- cng c kinh
nghiL, trong &iLc 6Mn >uEt hng ha & cung cE- d+ch &!
thC chi -h# 6Mn >uEt hoWc cung )ng ngP cng giM, "i.
Trong ngnh cng nghiL- 6Mn >uEt ,.P 9aP cho thEP$ c)
khi no 6Mn /%ng ,.P 9aP t?ng /(n gE- "i thC chi -h#
tr(n ,'t "An &i 6Mn -h^, &R cA 9Mn giM, >ung cqn D2
tFng chi -h# cVa ,)c 6Mn /%ng trOc ". 5! thQ hAn$ chi
-h# 6Mn >uEt chic ,.P 9aP th) t 6t 9zng D2 chi -h# 6Mn
>uEt cVa c.i th) 2$ chi -h# 6Mn >uEt c.i th) D 6t 9zng D2
chi -h# 6Mn >uEt cVa c.i th) 4$ chi -h# 6Mn >uEt cVa c.i th)
1@ 6t 9zng D2 chi -h# 6Mn >uEt cVa c.i th) D$ &&... I%i
#ch cVa "ng cong kinh nghiL, cVa doanh nghiL- c
"%c dJa tr(n ,i quan hL giNa chi -h# 6Mn >uEt tr(n ,'t
"An &+ 6Mn -h^, &Oi 6Mn /%ng t?ng /(n. I%i #ch cVa
"ng cong kinh nghiL, c "%c / nh &o hiLu quM
kinh t nh quP , x+conomi+s o sca%+y & /%i #ch cVa
hKc hui thng qua cng /, cng giui x%+a'ning b= Hoing
++cty.
Hi+% $%Q 8in () n< $%K ,9 / &iLc giM, chi -h#
tr(n ,'t "An &+ 6Mn >uEt khi "Bt "%c ,'t /%ng 6Mn
/%ng /On nhEt "+nh. ciLu quM kinh t nh quP , >uEt
hiLn khi doanh nghiL- khai th.c "%c c.c chi -h# c "+nh
tr(n ,)c 6Mn /%ng /On 6t /, giM, chi -h# tr(n ,'t "An
&+. XQ c "%c hiLu quM kinh t nh quP ,$ doanh nghiL-
thng -hMi ,U r'ng th+ trng ra th+ trng ton cu 9Ui
&C nu khng doanh nghiL- khng "Bt tOi "iQ, quP ,
6Mn >uEt hiLu quM nh quP ,. # d!$ trong ngnh 6Mn
>uEt t$ quP , hiLu quM cVa ,'t nh ,.P / -hMi 6Mn
*e*
>uEt 222.222 t ,'t n?,. 5.c doanh nghiL- t /Bi a
th#ch chs 6Mn >uEt ,'t ,od:/ 6Mn -h^, U ,'t nh ,.P "Q
"M, 9Mo giM, chi -h# chuPQn "Fi 6Mn >uEt tT ,od:/ nP
6ang ,od:/ kh.c. ]u nhu cu th+ trng n'i "+a "i &Oi
,'t ,od:/ chs / 122.222 t ,'t n?, thC khM n?ng "Q
"Bt "%c cng 6uEt hiLu quM 222.222 t 6t khng 9ao
gi "Bt "%c$ & chi -h# 6Mn >uEt tr(n ,'t t 6t rEt cao.
TuP nhi(n$ nu doanh nghiL- thJc hiLn >uEt khû t$
-h!c &! th+ trng quc t thC doanh nghiL- c thQ "^P 6Mn
/%ng 6Mn >uEt cVa nh ,.P /(n 222.222 "An &+ "Q c
"%c hiLu quM 6Mn >uEt tT quP , /On$ giM, chi -h# 6Mn
-h^, & nGng cao /%i nhuHn. pzng &iLc 6Mn >uEt -h!c &!
cM th+ trng n'i "+a & th+ trng quc t$ c.c doanh
nghiL- c khM n?ng khai th.c hiLu quM cng 6uEt c.c cA 6U
6Mn >uEt cVa ,Cnh. ]u Int:/ chs 9.n c.c 9' &i >_ /0 tBi
coa Kd thC hfng nP chs c thQ duP trC ,'t ca 6Mn >uEt
trong nh ,.P &Oi 1 ngP ,'t tun. ]hng nu -h!c &!
cM th+ trng quc t$ Int:/ c thQ khai th.c c\ng cA 6U 6Mn
>uEt & nh ,.P " hiLu quM hAn. ]goi ra$ &Oi &iLc 6Mn
>uEt &Oi quP , /On$ doanh nghiL- c\ng c quPRn u ti(n
& c khM n?ng ", -h.n c "%c chi -h# thE- tT c.c nh
cung cE- "u &o. cfng a/8Mart thng haP ", -h.n
"Q c "%c chi -h# "u &o rEt thE- nh &o quP , ,ua
&o &Oi 6 /%ng /On cVa ,Cnh.
LWi d' a' _i c\ng / ,'t -hAng -h.- giY-
tit kiL, chi -h# khi cng /, cng giui. # d!$ con ngi
qua &iLc /W- "i /W- /Bi c.c cng &iLc hng ngP$ nh /[-
r.- thGn ,.P 9aP$ 6t hKc "%c c.ch /, th no "Q hiLu
quM nhEt. ]?ng 6uEt /ao "'ng t?ng /(n qua thi gian khi
*e4
,Zi ,'t c. nhGn hKc "%c c.ch /, ,'t cng &iLc ,'t
c.ch hiLu quM nhEt. TAng tJ nh &HP$ 9an gi., "c cVa
,'t nh ,.P 6Mn >uEt ,Oi c\ng -hMi hKc c.ch quMn /0 &Hn
hnh nh ,.P ,'t c.ch hiLu quM hAn qua thi gian. C
&HP$ chi -h# 6Mn >uEt giM, >ung do n?ng 6uEt /ao "'ng &
k` n?ng quMn /0 "%c nGng cao$ & "iRu nP 6t giY- t?ng
tS 6uEt /%i nhuHn cVa doanh nghiL-.
I%i #ch hKc hui cng trU n(n quan trKng hAn khi c.c
nhiL, &! -h)c tB- c t#nh cng nghL cao "%c /W- "i /W-
/Bi$ 9Ui &C doanh nghiL- c thQ hKc "%c nhiRu hAn c.i c
thQ hKc "%c tT nhiL, &! nP. C &HP$ /%i #ch hKc hui 6t
trU n(n c 0 ngh{a quan trKng trong ,'t quP trCnh /[- r.-
9ao gh, 1.222 9Oc -h)c tB- 6o &Oi quP trCnh /[- r.- chs
9ao gh, 122 9Oc "An giMn. TuP nhi(n$ khng quan trKng
,)c "' -h)c tB- cVa cng &iLc thC /%i #ch hKc hui nP 6t
9in ,Et 6au ,'t khoMng thi gian. XiRu nP g%i 0 rzng
kinh nghiL, nP 6t quan trKng trong giai "oBn "u khUi
"'ng ,'t quP trCnh ,Oi & n khng cqn t.c d!ng nNa 6au
2 hoWc * n?,. I%i #ch hKc hui c\ng g[n /iRn &Oi t#nh hiLu
quM tT quP ,.
C#H: Hn7 #:# (:"n7 n7=n ,#K ,3' ("=n
'>%
5hin /%c trong ngnh ,aP ,Wc ton cu chV Pu
dJa &o &iLc kt h%- ,Bng /Oi 6Mn >uEt$ ,ua 9.n & hL
thng -hGn -hi. TrOc kia$ c.c hL thng 9.n /} quc gia
/On tin hnh thng qua c.c nh ,i giOi ton cu "Q "Wt
hng gia cng 6Mn >uEt 6Mn -h^, ,aP ,Wc cho hng ch!c
nghCn c.c nh 6Mn >uEt ,aP ,Wc nhu. 5.c nh 6Mn >uEt
,aP ,Wc thng U c.c th+ trng c ,)c /Ang thE-$ cA
*e1
6U 6Mn >uEt quP , nhu. Trong c.c quP trCnh 6_ d!ng
nhiRu 6)c /ao "'ng$ cng nhGn 6Mn >uEt ra nhNng ,Mnh
qun .o c! thQ th:o -hGn /oBi ,u 6[c & k#ch c. ]hNng
,Mnh qun .o nP 6au " /Bi "%c ghw- /Bi &Oi 6Mn -h^,
"u ra cVa hng tr?, c.c cng tP kh.c nhau U hng ch!c
nOc kh.c nhau. Khi c.c nOc cng 6Mn >uEt ra c.c 9'
-hHn cEu thnh cVa 6Mn -h^, cng chuP(n 9iLt l &# d!$
,'t nh ,.P 6Mn >uEt -hwc8,?ng8tuPa$ ,'t nh ,.P 6Mn
>uEt &Mi /t l thC c.c cng tP thAng ,Bi ton cu trU
thnh c.c nh ,i giOi quan trKng trong ngnh cng
nghiL- nP.
Khi "f "%c gia cng >ong$ qun .o ,aP ,Wc "%c
chuPQn cho c.c nh 9.n /} ,aP ,Wc U ,Zi nOc kh.c
nhau. ]?, 2221$ thng thng n?, chuZi -hGn -hi hng
"u cVa ,'t nOc chi, tOi hAn n_a doanh thu hng ,aP
,Wc cVa nOc ". ]hng cho dg$ hfng 9.n /} qun .o "
/ U quc gia no thC hK "Ru P(u cu c.c cng tP thAng
,Bi -hMi t?ng cng -hi h%- &Oi nhau & &Oi c.c nh
,.P 6Mn >uEt U nOc ngoi "Q t?ng tc "' & t#nh /inh hoBt
".- )ng th:o nhNng 9in "'ng cVa th+ trng. Thng qua
&iLc /H- k hoBch tFng h%- 6.t hAn &Oi thi "iQ, ,ga 9.n
hng$ th_ nghiL, th+ trng$ "Wt c.c "An hng nhu 9an
"u & "Wt hng /Bi thng >uP(n hAn$ c.c hfng 9.n /}
qun .o c thQ tr.nh "%c 6ai 6t trong dJ 9.o & rVi ro
hng thn kho.
Mi quan hL cui cgng cVa chuZi 9.n hng nP /
th+ trng & ngi ti(u dgng. MWc dg c 6J /[- /n$ trgng
/W- U nhiRu nOc$ th+ hiu cVa ngi ti(u dgng tBi nOc 6U
tBi thng c nhNng "iQ, kh.c nhau. # d!$ ngi nh
*e@
tC, ki, nhNng c_a hng g[n &Oi nhBP cM, >f h'i$ ngi
X)c thC nhBP cM, &R gi.$ & ngi ti(u dgng coa Kd thC
tC, ki, 6J "a dBng giNa -hong c.ch$ chEt /%ng & gi.
cM. ]hCn chung$ 6J kh.c 9iLt &R th+ hiu nP "f tBo ra ,'t
dGP chuPRn /EP t#n hiLu tT ngi ti(u dgng trong ngnh
cng nghiL- ,aP ,Wc cho -hw- /i(n kt /Bi c.c nh ,.P
"%c -hGn 9 ri rBc$ c.c nh ,i giOi ton cu$ c.c nh
9.n /} quc gia & ngi ti(u dgng "+a -hAng.
bu. trCnh ton cu ha th+ trng hiLn naP "f &
"ang thaP "Fi c.c quPt "+nh trong hoBt "'ng 6Mn >uEt l
kinh doanh cVa c.c doanh nghiL- ,aP ,Wc. Th:o kinh
nghiL, truPRn thng thC c.c doanh nghiL- n(n /Ja chKn
tnhWt ngh5 nh!n> nhWt th!n "inh l c ngh{a / n(n /Ja
chKn ,'t hoBt "'ng c! thQ 8 nh chs /, -hwc8,?ng8tuPa$
tH- trung &o quMn /0 -hGn -hi$ &o thit k c_a hng haP
-h!c &! ch#nh >.c ,'t -hGn khYc th+ trng & kh.ch
hng no " l thaP &C c g[ng tBo ra gi. tr+ U nhiRu hoBt
"'ng kh.c nhau. caP ni c.ch kh.c / chs tH- trung &o
chin /%c t%m ci ta %m t]t nhWt & "i "Wt hng hoWc
gia cng c.c -hn cqn /Bi. 5qn hiLn naP$ c.c ro cMn
thAng ,Bi "ang giM, dn & d 9u$ c.c th+ trng quc
gia$ khu &Jc & ton cu "ang h'i nhH-$ -hAng tiLn
truPRn thng ngP cng "%c cMi thiLn &R tc "' & chEt
/%ng l tEt cM c.c Pu t " "f /, thaP "Fi th+ trng &
tBo ra c.c /Ja chKn chin /%c ,Oi x*+m Hnh -..
*e7
HTn b.b: C% 8o (%
@ Th.ng
L=, ,% =n7
LVn (i)( 8) ,%
C*' 8S% 8*'$ 9ao gh,4
iMn >uEt ,um XiRu chsnh=jh( duPLt ,u m
iMn >uEt th_m iMn >uEt nhfn ,.cm
KiQ, "+nh &Mim 5[t &Mim
TH- h%- c.c 9' -hHnm MaP 6Mn -h^,m
I 6Mn -h^,m con thnh 6Mn -h^,$ Hn
chuPQn cung )ng "n hL thng -hGn -hi.
* l 4
th.ng
4 l @ tun @ Tun
7 l D tun
4 l @ ngP
7 l D tun 1 l @ tun
1uqw -www
/gun0 rani:/6$ vad:9augh$ iu//i&an x222ey$
Int:rnationa/ pu6in:664 n&iron,:nt and -:ration6$ 12th
dition$ j:ar6on Int:rnationa/ dition$ trang 44D.
cCnh 4.4 cho ta thEP ,'t &# d! "iQn hCnh &R 6J thaP
"Fi cVa ,i trng /, thaP "Fi ton 9' thi gian trong
*eD
4 gi
,Zi ,'t khGu trong chuZi gi. tr+ cVa ,'t ngnh cng
nghiL-. Trong nhNng n?, cVa thH- kS 1e72$ "Q 6Mn >uEt
& cung )ng 6Mn -h^, ,aP ,Wc tT nh ,.P tOi taP ngi
ti(u dgng -hMi ,Et @ th.ng thC hiLn naP chs cqn ,Et @ tun.
Xi &Oi ara thC khoMng thi gian nP chs ,Et c 11 ngP.
pzng &iLc 9u qua c.c kinh nghiL, truPRn thng$ ara "f
tBo /H- "%c c.c ti(u chu^n ,Oi trong ,i quan hL &Oi cA
cEu ngnh$ chin /%c doanh nghiL- & &Hn hnh cVa
doanh nghiL-.
ara / ,'t 9' -hHn ch#nh cVa Indit:> l cng tP
cVa TGP pa ]ha$ c tr! 6U "Wt tBi Ia 5oruna$ ,'t thnh
-h c trung tBi -h#a tGP 9[c cVa TGP pa ]ha. TH- "on
Indit:> arou- c e2.222 ngi /ao "'ng$ trong 6 " ,'t
n_a / ngi TGP pa ]ha$ cqn /Bi / c.c quc t+ch c.c
nOc kh.c tr(n th giOi nAi / cng tP c &?n -hqng hoBt
"'ng. ]hGn /Jc cVa TH- "on tr} &Oi "' tuFi trung 9Cnh /
2@ & chV Pu / nN$ chi, tS trKng D@ trong nhGn &i(n
& 14 trong c.c &+ tr# quMn /0 & k` thuHt.
5_a hng vaa "u ti(n "%c ,U &o n?, 1e71 U
Ia 5oruna$ thC "n naP hfng "f c tOi hL thng 1.444 c_a
hng tr(n 77 nOc. MWc dg doanh thu 6au hfng aa- cVa
coa Kd & hfng cM cVa Th!P i{$ hoBt "'ng & &Hn
hnh cVa hfng #t hfng no th:o k+-. 5ng tP , cVa ara$
Indit:>$ gn "GP &Ta "%c &inh danh / ]h 9.n /} ton
cu cVa n?, do c'i c.c nh 9.n /} th giOi 9Cnh chKn.
roanh thu thun cVa Indit:> t?ng 22$ /%i nhuHn t?ng
21 trong n?, 222@. TT th.ng @=2224 "n th.ng 12=2227$
gi. cF -hiu Indit:> t?ng hAn D2 trong khi gi. cF -hiu
*ee
cVa aa- chs t?ng 12. ]?, 222e$ doanh thu tT th+ trng
nOc ngoi$ khng kQ TGP pa ]ha chi, @D.
vaa 6_ d!ng chin /%c "Fi ,Oi "Q &Hn hnh hL
thng ton cu cVa ,Cnh. cfng "f "+nh ngh{a /Bi 0 tUng
&R thng tin cng nghL & thi trang thng qua &iLc /i(n
kt c.c khGu thit k$ tc "'$ 6Mn >uEt$ t#nh ".- )ng$ cng
nghL & kinh doanh "iLn t_ "Q 6Mn >uEt & cung )ng
nhNng 6Mn -h^, thi trang tinh t &Oi ,'t ,)c gi. -hMi
ch?ng. Trong &Hn hnh$ ara c thQ chuPQn tMi >u hOng
thi trang ,Oi nhEt tT ,'t 6n dinn ,t tBi jari6 tOi c.c
c_a hng cVa ,Cnh tBi IuGn Xn trong khoMng thi gian 2
tun thaP &C @ th.ng nh chu^n chung cVa cM ngnh. cAn
th nNa ara cqn c thQ 6.ng tBo ra c.c ,u thit k ,Oi
&o giNa c.c ,ga thi trang "Q /, hi /qng nhNng kh.ch
hng kh t#nh nhEt. Thnh cng cVa ara / 9[t nguhn tT
nhNng n?ng /Jc ct /i cVa cng tP trong c.c khGu thit k$
6Mn >uEt$ kho &Hn$ -hGn -hi & 9.n /}.
Ti)( 8): ara khng th:o "uFi 0 tUng c.c 9' 6u
tH- thu >uGn , tH- trung &o ;c.c 9' 6u tH- 6ng| th:o
" ton 9' khGu thit k$ 6Mn >uEt$ -hGn -hi & 9.n hng
6t nhanh chng nh ch#nh th+ hiu cVa kh.ch hng l ,Zi
kiQu d.ng khng kwo di qu. 4 tun. cAn *22 nh thit k
cVa hfng /i(n t!c th:o 6.t c.c 6J kiLn th+ trng$ c.c >u
hOng thi trang & th+ hiu cVa kh.ch hng trong &iLc
thit k ra hAn 11.222 c.c 6Mn -h^, "'c ".o trong ,'t
n?, 6o &Oi 2.222 hoWc 4.222 6Mn -h^, "%c thit k cVa
c.c "i thV cBnh tranh.
5.c nh thit k c "%c 0 tUng tT c.c gi., "c
c_a hng$ En -h^, thi trang$ T$ Int:rn:t$ -hi, Mnh &
422
>u hOng thi trang 6inh &i(n & c.c cGu /Bc 9' khi(u &\.
]hNng nhGn &i(n /, &iLc tHn t!P$ nhNng n /L cVa thi
trang cVa vaa "f nhanh chng n[, 9[t "%c 0 tUng thi
trang trong nhNng 9uFi trCnh dinn ,u ,t & chuPQn tMi 0
tUng " &o th+ trng 6Mn >uEt 6 /%ng cho "., "ng.
vaa khng -h.t triQn c.c 6Mn -h^, cho tTng th+
trng quc gia ri(ng 9iLt. cfng hon ton tin tUng rzng
6J h'i t! trong thi trang & th+ hiu &%t qua 9i(n giOi
quc gia cho -hw- hfng thJc hiLn nhNng "+nh hOng chin
/%c nhz, &o chu^n ha. MWc dg$ ,'t 6 thit k 6Mn
-h^, -hMi "iRu chsnh "Q -hg h%- hAn &Oi 6J kh.c 9iLt &R
&c d.ng$ &?n ha haP thi tit nh k#ch thOc nhu hAn tBi
c.c c_a hng U ]hHt pMn$ qun .o thit k "Wc 9iLt cho
-h! nN U c.c nOc rH-$ 6J kh.c 9iLt giNa c.c ,ga U
]a, coa Kd. ru &HP$ D1 cho tOi e2 c.c thit k cA 9Mn
"%c cho 9.n trong c.c c_a hiLu ara thng / ging
nhau tT nOc nP 6ang nOc kh.c.
M%# Hn, 2>% 0=": ara ,ua 6[, nguP(n /iLu "u
&o tT c.c nh cung cE- 9(n ngoi &Oi 6J tr% giY- cVa c.c
&?n -hqng ,ua 6[, "Wt tBi p[c Kinh$ pac:/ona$ chng
Kng &Oi nhGn &i(n tBi tr! 6U ch#nh. ara c\ng ,ua &Mi$
c.c nguP(n /iLu "u &o kh.c$ c.c 6Mn -h^, thnh -h^,
t_ nhiRu nh cung cE- tBi TGP pa ]ha$ n X'$ Morocco
& c.c nOc inn Xng. Ii(n hL &Oi hL thng cVa ara$
c.c nh cung cE- c thQ -hi h%- hL thng 6Mn >uEt cVa
,Cnh 6ao cho -hg h%- &Oi c.c dJ 9.o cVa ara. KhoMng
,'t n_a 6 &Mi "%c ,ua trong tCnh trBng ;>.,| xcha
nhu',y "Q c thQ thaP "Fi thit k nhanh trong ,'t ,ga
thi trang. ai., "c "iRu hnh 5 cVa Indit:>$ ng
421
o6w Maria 5a6t://ano /0 giMi ;5hYng ti c khM n?ng thaP
"Fi ton 9' dqng 6Mn -h^, nu n khng 9.n chBP. 5hYng
ti c thQ nhu', cM 9' 6u tH- 6ang ,u ,Oi & tBo ra
dqng ,u ,Oi trong &i ngP|.
`Qn R%G(: TAng tJ nh nhNng "i thV cBnh tranh$
ara ,ua nhiRu 6Mn -h^, ,aP ,Wc tT c.c nh cung cE- U
5hGu u$ p[c coa Kd & 5hGu o. ]hng khng ging
c.c "i thV cBnh tranh$ ara c "'i ng\ nhGn &i(n hAn
14.222 ngi 6Mn >uEt khoMng 42 c.c 6Mn -h^, ,aP
,Wc trong 22 nh ,.P cVa hfng$ trong " 1D nh ,.P "Wt
gn tr! 6U ch#nh cVa hfng tBi Ia 5oruna. ara 6Mn >uEt
hu ht c.c 6Mn -h^, thi trang nhBP cM, trong hL thng
cVa ,Cnh. 5.c nh ,.P cVa hfng "Ru tJ "'ng ha$ chuP(n
,n ha cho tTng /oBi qun .o$ tH- trung cao &o c.c
khGu quan trKng nhEt cVa qu. trCnh 6Mn >uEt l " / khGu
thit k & ,u$ c\ng nh khGu kt thYc & kiQ, tra cui
cgng.
MWc dg hfng "f 6Mn >uEt "h ,aP ,Wc tT nhNng
n?, 1eD2$ ara &n >in 6J hZ tr% cVa ToPota ]hHt 9Mn
trong &iLc /[- ,'t hL thng u6t8in8ti,: &o "u nhNng
n?, 1ee2. cfng &n dnh khoMng hAn *2 l 42 -hn tr?,
"Q 6Mn >uEt 6Mn -h^, ,aP ,Wc tBi TGP pa ]ha & ThF
]h{ Kd 6o &Oi c.c "i thV cBnh tranh 6_ d!ng tBi Trung
buc$ /0 do chV Pu U "GP / chi -h# nhGn cng. ara 9g
"[- /Bi chi -h# cao hAn " 9zng c.ch giM, thiQu chi -h#
quMng c.o$ chi -h# hng thn kho & "iRu chsnh >u hOng
,u ,t nhanh chng.
MWc dg c cng nghL$ rEt nhiRu 6Mn -h^, ,aP ,Wc
khng thQ 6Mn >uEt 9zng ,.P ,c. ThaP &o "$ ara "f
422
>GP dJng ,'t ,Bng /Oi 9ao gh, khoMng 412 >Ung gia
cng$ "Wt chV Pu tBi aa/icia$ trung tG, cVa Ia 5oruna &
ngang 9i(n giOi &Oi -h#a 9[c ThF ]h{ Kd. 5.c >Ung nP
thJc hiLn c.c cng "oBn ,aP c.c ,Mnh &Mi "f "%c c[t
6n U nh ,.P$ c.c cng "oBn nP -h)c tB- & "qi hui
nhGn /Jc c\ng nh quP , "Wc thg. MZi >Ung &Hn hnh
nhu gKn$ khoMng 22 tOi *2 cng nhGn$ chuP(n nghiL- "i
&Oi ,Zi /oBi 6Mn -h^,. ara ch+u tr.ch nhiL, c\ng cE-
cho c.c >Ung nP ,Ki cng c!$ cng nghL$ nguP(n /iLu
& hZ tr% cM ti ch#nh khi thanh to.n c.c ,)c gia cng cho
c.c 6Mn -h^, thnh -h^,.
]h ,.P cVa ara thJc hiLn cng "oBn c[t &
nhu', &Mi "i &Oi ,'t 6 6Mn -h^, "Wc 9iLt. iau "$ hK
g_i nhNng 6Mn -h^, nP >ung c.c >Ung gia cng. Khi
c.c 6Mn -h^, tT c.c >Ung gia cng hon thnh$ &Hn
chuPQn /Bi nh ,.P$ c.c 6Mn -h^, nP 6t "%c kiQ, tra$
/$ gE-$ "ng gi$ ghi ,f "iLn t_ trOc khi "%c "a "i
tr(n 112 k, "ng h, ni tT nhiRu "iQ, 6Mn >uEt kh.c
nhau tOi trung tG, kho &Hn cVa hfng.
K" 0}n: TEt cM c.c 6Mn -h^, ,aP ,Wc$ cM nhNng
6Mn -h^, "%c 6Mn >uEt 9(n trong hL thng & c.c 6Mn
-h^, "Wt hng 9(n ngoi$ "%c "a "n trung tG, -hGn
-hi quP , /On cVa ara U Ia 5oruna haP c.c trung tG,
&L tinh nhu hAn U prai/ haP M:>ico. X%c trang 9+ hL
thng truP tC, di "'ng g[n tr(n ,[c .o &Oi hL thng tr:o
"%c 41.222 6Mn -h^, ,aP ,Wc "f gE- 6n$ trung tG, nP
c nhiL, &! chuPQn kho hng nhanh nhEt c thQ tOi kho
cVa c.c c_a hng tr(n kh[- th giOi.
42*
Xzng 6au ton 9' quP trCnh nP / hL thng giao
hng 2 tun ,'t /n tOi ,Ki c_a hiLu cVa ara thng qua
6 /iLu kho hng dJa tr(n thi gian thJc "%c cung cE-
9Ui hL thng ,.P t#nh c, taP ni ,Bng. ai., "c kho
&Hn Ior:na /9a c quan "iQ, coi nh kho / nAi &Hn
chuPQn hng ha hAn / nAi /u trN hng ha. Th:o 9$
;hu ht -hn /On qun .o chs U "GP c &i gi| & khng
c 6Mn -h^, no U /Bi trung tG, -hGn -hi hAn * ngP.
r+ch &! giao hng cVa 9(n th) 9a c\ng quMn /0 &iLc &Hn
chuPQn c.c / hng "f /H- trCnh trOc tOi c.c c_a hiLu.
5ng nghL 6 ha tuPLt &i nP "f giM, hng thn kho cVa
Indit:> >ung ,)c 7 cVa tFng doanh thu$ 6o &Oi tS /L
hng ch!c cVa c.c "i thV cBnh tranh.
M#:8(in7: cL thng giOi thiLu 6Mn -h^, cVa ara
/, "au "u c.c nh ,ark:ting 9.n /} truPRn thng. 5h#nh
6.ch 6Mn -h^, cVa hfng tH- trung &o nhNng hng ha
chEt /%ng l gi. cM h%- /0$ nhanh chng thaP "Fi dqng 6Mn
-h^, & En t%ng thi trang tAng "i "H, nwt. cfng 6_
d!ng rEt #t chi -h# quMng c.o & khuPn ,Bi l chs khoMng
#t hAn 1 tFng doanh thu tr(n quMng c.o tr(n -hAng tiLn
thng tin "Bi chYng$ 6o &Oi * l 4 cVa hu ht c.c nh
9.n /} kh.c. ThaP &o "$ hfng dJa &o quMng c.o truPRn
,iLng cVa c.c kh.ch hng trung thnh cVa ,Cnh.
5h#nh 6.ch gi. cM cVa hfng$ th:o ,'t nh -hGn t#ch
thC cho rzng ;r,ani U ,)c gi. -hMi ch?ng|. ThY &+ thaP$
hfng "iRu chsnh gi. "i &Oi th+ trng quc t n(n ngi
ti(u dgng nOc ngoi ch+u ton 9' chi -h# &Hn chuPQn
hng ha tT TGP pa ]ha tOi th+ trng nOc ngoim ni
cung$ gi. cVa 6Mn -h^, ara cao hAn 42 tBi th+ trng
424
c.c nOc p[c u$ 12 cao hAn U c.c nOc 5hGu u kh.c
& 72 cao hAn U coa Kd & 122 cao hAn U ]hHt pMn.
V}n =n '# i+%: 5.c c_a hiLu cVa ara c hai
,!c "#ch ch#nh4 thQ hiLn gAng ,Wt cVa hfng tOi th giOi
& thJc hiLn ch)c n?ng "Bi /P nghi(n c)u ,ark:ting tHn
gc cVa hfng. 5_a hiLu "%c "Wt &o nhNng &+ tr# "[c "+a$
thng / nhNng -h ,ua 6[, hBng 6ang tr(n c.c th+
trng nh "Bi /' 5ha,-68/P6::6 tBi jari6$ v:g:nt itr::t
tBi IuGn Xn$ i7th &:nu: U ]: kork. ara /un quan
tG, cao "Q giN cho gAng ,Wt cVa hfng "%c trCnh 9P tt
nhEt. 5.c "'i thit k n'i thEt & trang tr# c_a 6F tBi tTng
khu &Jc "n th?, ,Zi c_a hng * tun ,'t /n "Q "M,
9Mo rzng c_a 6F cVa c_a hiLu trCnh 9P & chuPQn tMi "Yng
0 tUng quMng c.o.
TBi tr! 6U ch#nh$ c.c nh thit k >:, >wt diLn t#ch
cVa c.c c_a hiLu & kiQ, tra$ th_ nghiL, c.c chV "R th:o
0 tUng$ -hi h%- ,u 6[c & trng 9P 6Mn -h^,. 5.c
ti(u chu^n chung nP 6t "%c .- d!ng cho cM nhGn &i(n hL
thng4 nhGn &i(n 9.n hng -hMi ,Wc "h ara khi /, &iLc.
ai., "c c_a hng & nhGn &i(n /Ja chKn hng ha "Q "Wt
hng$ hng ha no khng ti- t!c 9.n nNa$ hng ha no
"R ngh+ -hMi 9F 6ung. ara trang 9+ cho tEt cM nhGn &i(n
9.n hng c.c thit 9+ c, taP khng dGP "Q hK tC, thi
thng tin &R >u hOng$ nhHn >wt cVa kh.ch hng & c.c 6
/%ng trong "An "Wt hng. 5.c c_a hiLu kt ni thng tin
& dN /iLu &R ,Wt hng no "ang "%c 9.n$ P(u cu cVa
kh.ch hng tOi "'i ng\ thit k$ nh ,.P$ trung tG, kho
&Hn cVa ara U Ia 5oruna. Th:o ai., "c "iRu hnh
5a6t://ano$ n?ng /Jc >_ /0 cng &iLc cVa gi., "c c_a
421
hng / Pu t quan trKng nhEt quPt "+nh tOi khM n?ng ,U
r'ng th+ trng ton cu cVa hfng.
Ct HY / (>n7 '5# n7: 5A 6U hB tng doanh
nghiL- , ara >GP dJng hZ tr% c.c hoBt "'ng cVa doanh
nghiL- c\ng thQ hiLn n?ng /Jc ct /i cVa ara$ "Wc 9iLt "
/ khM n?ng 6.t ngi ti(u dgng & th+ trng cVa c.n 9'
quMn /0 c\ng nh khM n?ng "iRu -hi hoBt "'ng tr(n -hB,
&i ton cu. 5.c nh quMn tr+ thC tin rzng 6J hE- dn cVa
ara / 6J ,Oi ,} trong ,Zi 6Mn -h^,$ t#nh 6.ng tBo "'c
".o & "Wc thg$ khng gian trong c_a hng rEt th gian &
quMng c.o truPRn ,iLng t#ch cJc.
5.c 0 tUng nP dn tOi kh.i niL, doanh thu 6Mn
-h^, k+- thi$ ,u thit k ,Oi "n c_a hiLu th:o tn 6uEt
2 tun ,'t /n. Kh.ch hng a th#ch 6Mn -h^, ara nhanh
chng "o.n 9it "%c ngP no hng ,Oi &R & /(n k
hoBch "i ,ua 6[, 6ao cho -hg h%- &Oi ,Cnh. KhoMng
hng ha tBi c_a hiLu "%c thaP "Fi 6au tT * "n 4 tun
trng 9P. XiRu nP c\ng th#ch h%- &Oi thi gian trung
9Cnh giNa c.c /n ,ua 6[, , ,'t kh.ch hng trung 9Cnh
cVa ara tOi c_a hng xtrung 9Cnh 17 /n trong ,'t n?,y.
M)c "' tn 6uEt nP cao hAn nhiRu 6o &Oi tn 6uEt tOi c.c
chuZi 9.n hng ,aP ,Wc cVa "i thV cBnh tranh x* "n 4
/n ,'t n?,y.
5_a hiLu nhCn 9[t ,[t$ cM 9(n trong & 9(n ngoi
c\ng / ,'t Pu t quan trKng "i &Oi 6J thnh cng ara.
Th:o ng Ioui6 p/anc$ ,'t gi., "c tBi Indit:>$ ;5hYng
ti "u t &o nhNng "+a "iQ, U &+ tr# quan trKng. 5hYng
ti coi trKng 6J trng 9P cVa ,Wt trOc c_a hiLu. X /
c.ch chYng ti thQ hiLn hCnh Mnh cVa doanh nghiL-. 5hYng
42@
ti ,ong ,un kh.ch hng 9Oc &o ,'t c_a hng "- "t
nAi hK 6t "%c ti- cHn &Oi nhNng ,u thi trang ,Oi
nhEt. ]hng quan trKng hAn cM$ chYng ti ,ong ,un
kh.ch hng cVa chYng ti hiQu rzng nu hK th#ch ,'t 6Mn
-h^, no "$ hK -hMi ,ua ngaP 9GP gi 9Ui &C n 6t
khng cqn U c_a hng &o tun 6au. TEt cM "iRu " tBo ra
,'t khng kh# khan hi, & trn "P cA h'i cho kh.ch
hng.|
roanh thu ngaP c\ng thQ hiLn ,'t cM, gi.c ;,ua
ngaP 9Ui &C 9Bn 6t khng nhCn thEP 6Mn -h^, nP 6au "
nNa.| ara cVng c th(, &R cM, gi.c khan hi, qua &iLc
cung cE- c.c "An hng nhu$ trng 9P tr(n kL hng nhNng
hng ha /u kho &Oi 6 /%ng #t & hBn ch thi gian ti
"a trng 9P ,'t 6Mn -h^, / ,'t th.ng. roanh thu ngaP
c\ng "hng thi c ngh{a / kh.ch hng tOi th?, c_a hng
9a "n 9n /n trong ,'t ,ga ch) khng "n ,'t /n.
]hNng ch#nh 6.ch nP /, cho c.c c_a hiLu cVa ara /un
tAi ,Oi & cho -hw- c_a hiLu thJc hiLn giM, gi. thng
>uP(nm 6 /%ng c.c ,Wt hng , hfng giM, gi. 9zng
12 trung 9Cnh cVa cM ngnh.
iLc -hi h%- chuP(n 6Gu giNa c.c gi., "c c_a
hiLu &Oi c.c hoBt "'ng cVa c.c nh thit k$ cng nhGn$
"'i ng\ 9.n hng & nh ,.P "f kiQ, ch)ng cho t#nh hiLu
quM cVa chin /%c nP. ciLn naP$ trong ngnh ,aP ,Wc
thi trang$ khng ,'t cng tP no c thQ "a "h thit k
thi trang ,Oi tOi c.c c_a hng nhanh nh ara. Khng
nhNng th$ ara /Bi cqn "Bt "%c ,)c tS 6uEt /%i nhuHn
tAng )ng &Oi doanh thu tr(n ,'t 7oot &ung cao hAn 6o
&Oi "i thV cBnh tranh. Xi thV cBnh tranh cVa ara c
427
,un th:o c\ng cqn ,Et nhiRu thi gian "Q /i(n kt khGu
thit k$ 6Mn >uEt$ & hL thng -hGn -hi trong cgng ,'t
hL thng ton cu cVa ,Cnh nh ara.
M't 6 nh -hGn t#ch "ang tin tUng rzng c.c
doanh nghiL- kh.c "ang 9u'c -hMi "i th:o c.ch & -hAng
th)c , ara "f khUi >Ong. ]u c.c doanh nghiL- nP
khng /, th$ c.c nh -hGn t#ch cMnh 9.o$ ;c.c doanh
nghiL- nP 6t khng thn tBi trong &qng 12 n?, nNa|. TuP
nhi(n$ ,'t 6 "i thV cBnh tranh &n coi thng nhNng /i
cMnh 9.o nh &HP. M't 6 #t c.c nh 9.n /} qun .o /On
&n a th#ch duP trC chin /%c truPRn thng cVa ,Cnh.
]gi -h.t ngn cVa hfng cM ni ;5hYng ti c tr(n
e22 nh cung cE- & chYng ti &n hi /qng &Oi c.ch /,
nP$ "GP / c.ch /inh hoBt$ n?ng /Jc cung cE- &Oi quP ,
/On$ &&... cL thng nP "f /, &iLc rEt tt trong ,'t thi
gian di.|. 5 /t chYng ta cn ti- t!c quan 6.t >:, /iLu
chin /%c nP c thQ ".nh 9Bi chin /%c cVa ara.
II. C*' @"/i Tn 'i)n @;W' 8in !"#n $%&' ()
1. C*' K)% (& '5 K)% Qn ;Yn7 (Zi 0i+' (i)( 8)
'i)n @;W' 8in !"#n $%&' () '5# !"#n n7i+U
5.c doanh nghiL- cBnh tranh tr(n ,i trng ton
cu thng ch+u t.c "'ng 9Ui 2 Pu t. cai Pu t nP t.c
"'ng tOi khM n?ng doanh nghiL- khai th.c "%c n?ng /Jc
ct /i haP /%i #ch tT "+a "iQ, haP "ng cong kinh
nghiL, cVa doanh nghiL- haP khng. cai Pu t nP " /
,)c "' doanh nghiL- ch+u 6)c w- &R /i(n kt6 ton cu$
nGng cao hiLu quM$ giM, chi -h# & 6)c w- &R &iLc "+a
-hAng ha 6Mn -h^,. cai 6)c w- nP tBo ra nhNng "qi
42D
hui tr.i chiRu "i &Oi doanh nghiL-. XQ "i -h &Oi 6)c w-
&R &iLc giM, chi -h#$ doanh nghiL- -hMi ti thiQu ha chi
-h# tr(n ,'t "An &+ 6Mn -h^,. ]hng "Q "i -h &Oi 6)c
w- &R &iLc -hMi "iRu chsnh$ n'i "+a ha 6Mn -h^, "Q -hg
h%- &Oi th+ trng c! thQ$ doanh nghiL- -hMi thaP "Fi 6Mn
-h^,$ thaP "Fi chin /%c ,ark:ting "Q -huc h%- &Oi nhu
cu "a dBng U c.c nOc kh.c nhau khi th+ hiu ngi ti(u
dgng / kh.c nhau$ -hong t!c$ thng /L trong kinh doanh
/ kh.c nhau$ k(nh -hGn -hi / kh.c nhau$ "iRu kiLn cBnh
tranh & ch#nh 6.ch cVa c.c ch#nh -hV kh.c nhau / kh.c
nhau. XiRu chsnh hL thng th:o 6J kh.c 9iLt giNa c.c nOc
&Oi nhau 6t /, cho hL thng chng kRnh$ kh c thQ ti(u
chu^n ha 6Mn -h^, & th:o " 6t /, cho chi -h# 9+ "^P
cao.
5h#nh &C &HP$ th:o thi gian$ c.c nghi(n c)u "f chs
ra ,i quan hL giNa hai Pu t rEt r rng /4 6)c w- /i(n
kt ton cu cng cao thC nhu cu -hMi nGng cao hiLu 6uEt$
giM, chi -h# cng cao$ & ng%c /Bi 6)c w- -hMi ".- )ng
th:o th+ trng "+a -hAng cng cao thC nhu cu "iRu
chsnh$ "+a -hAng ha th:o th+ trng cng cao. ]ghi(n
c)u hai nhu cu nP P(u cu c.c doanh nghiL- kinh doanh
quc t -hMi giMi quPt$ "a ra quPt "+nh doanh nghiL- 6t
/, th no "Q >.c "+nh & "iRu -hi chuZi gi. tr+ doanh
nghiL- & quPt "+nh /Ja chKn nhNng chin /%c -hg h%-
cho doanh nghiL- khi tin hnh kinh doanh quc t.
`F' U @iVn 8)( ("=n '>%1 (Jn7 i+% H%G(1 7iQ, 'i
Ud
bu. trCnh ton cu kinh doanh quc t &n "ang
dinn ra hng ngP hng gi tr(n th giOi. ciLn naP$ th+
42e
trng ton cu 6Mn >uEt & ti(u th! khoMng 22 -hn tr?,
6Mn /%ng th giOi & "%c dJ 9.o th+ trng ton cu 6t
t?ng gE- 12 /n$ ti(u th! tOi D2 6Mn /%ng ton cu &o
n?, 2221. TAng tJ nh &HP$ qu. trCnh h'i nhH- kinh t
ti- t!c dinn ra trong *2 n?, tOi 6t 6Gu 6[c & c quP ,
/On hAn nhiRu 6o &Oi 12.222 n?, trOc ".
Th+ trng ton cu U nhiRu ,Wt hng nh ha chEt$
th} t#n d!ng$ d+ch &! ti ch#nh$ k to.n$ thJc -h^,$ ch?,
6c P t$ truPRn thng$ 6Mn -h^, /G, 6Mn$ cng nghL thng
tin$ t$ &inn thng$ & nhiRu ,Wt hng kh.c nNa "ang
hCnh thnh ngP cng r nwt. 5.c nh quMn tr+$ c.c doanh
nghiL-$ c.c ngnh cng nghiL- "Ru nhHn ra -hMi "iRu
chsnh & th#ch nghi &Oi qu. trCnh tr(n. caP ni ,'t c.ch
kh.c$ qu. trCnh ton cu ha th+ trng & khai th.c hiLu
quM & /%i #ch tT &iLc ti(u chu^n ha 6Mn -h^, / hai nhGn
t tBo ra 6)c w- "i &Oi c.c doanh nghiL- kinh doanh quc
t trong "iRu kiLn cBnh tranh ,Oi.
T"=n '>% ?# (O (:;<n7: 5 thQ ni$ ngi ti(u
dgng tr(n th giOi ngP cng c >u hOng tC, ki, &
chE- nhHn c.c 6Mn -h^, ton cu$ "%c ti(u chu^n ha
nh 6Mn -h^, I-od$ I-hon: cVa --/:$ ,n hCnh tinh thQ
/ung cVa ia,6ung$ ,.P Mnh k` thuHt 6 cVa ]ikon$ haP
qun .o hiLu ara. XGP ch#nh / 9iQu hiLn r nwt >u hOng
qu. trCnh ton cu ha th+ trng. ro ch)c n?ng cVa tiRn
tL / kh n[, giN$ kh tit kiL, & /un khan hi, n(n
ngi ti(u dgng tr(n ton cu ,un ti "a ha 6)c ,ua
cVa ,Cnh 9zng c.ch ,ua "%c hng ha chEt /%ng cao
&Oi ,)c gi. thE- nhEt c th. th:o /0 thuPt$ ngi ti(u
dgng khng quan tG, ai / ngi cung cE- 6Mn -h^,$
412
,inn 6ao 6Mn -h^, " ".- )ng "%c nhu cu & ,ang /Bi
gi. tr+ 6_ d!ng cao cho ,Cnh.
Th(, &o "$ dOi t.c "'ng cVa cng nghL thng
tin & truPRn thng giY- cVng c hL thng cA 6U hB tng
/, cho th+ hiu ngi ti(u dgng U c.c nOc kh.c nhau trU
n(n "hng nhEt. 5ng nghL )ng d!ng trong /{nh &Jc kho
tng$ &Hn chuPQn cho -hw- doanh nghiL- cung cE- "%c
hng ha "%c ti(u chu^n ha tr(n kh[- ton cu. ro &HP$
trOc .- /Jc ti "a 6)c ,ua cVa ngi ti(u dgng$ th+
trng ton cu ngP cng thng nhEt & cho -hw- ti-
cHn &Oi hng ha chEt /%ng cao U ,)c chi -h# thE- hAn$
c.c doanh nghiL- kinh doanh quc t ngP cng -h.t triQn
th:o >u hOng ti "a ha qu. trCnh h'i nhH- th+ trng
ton cu & ti(u chu^n ha c.c hoBt "'ng cVa ,Cnh.
Trng h%- cVa hfng ara / ,'t &# d! ti(u 9iQu cho "iRu
nP. ara nhHn th)c "%c rzng thng qua &iLc cung cE-
6Mn -h^, thi trang "%c ti(u chu^n ha &Oi ,)c gi. -hMi
ch?ng$ doanh nghiL- c thQ cGn "i c.c chi -h# c "+nh
trong thit k$ 6Mn >uEt & 9.n /} tr(n hL thng 9.n /} ton
cu & tT " thu "%c /%i #ch th:o quP ,. Khi gW- nhNng
th+ trng kh t#nh$ doanh nghiL- thJc hiLn "iRu chsnh
nhu cho -hg h%- ,inn 6ao 6Mn -h^, &n ,ang /Bi cho
kh.ch hng nhNng gi. tr+ cao.
Xi &Oi nhNng ,Wt hng nguP(n /iLu "u &o nh
du$ thw-$ "ng haP /Ya ,C$ c -h(...$ thC th+ trng ton
cu "f "%c hCnh thnh tAng "i Fn "+nh n(n hu nh 6Mn
-h^, khng "qi hui -hMi c 6J kh.c 9iLt ha & cBnh
tranh tr(n th+ trng nP chV Pu dJa tr(n gi. cM cVa 6Mn
-h^,.
411
LWi d' i+% $%Q '5# (iV% '%]n ?#: 5.c cng
tP "a quc gia thJc hiLn ti(u chu^n ha 6Mn -h^, "u ra$
nguP(n /iLu & ,!a 6[, "u &o$ quP trCnh -hAng -h.-
& ch#nh 6.ch tr(n -hB, &i ton cu cVa cM hL thng giY-
cng tP giM, ".ng kQ c.c chi -h# &Hn hnh. # d!$ qua
&iLc quP "+nh ti(u chu^n cVa ,.P ,c$ thit 9+ trong qu.
trCnh 6Mn >uEt$ doanh nghiL- kinh doanh quc t c thQ
", -h.n giM, gi. nguP(n /iLu "u &o c\ng nh giM,
"%c chi -h# hng thn kho. Oi &iLc chs thit k ,'t 6Mn
-h^, ton cu haP thJc hiLn quMng c.o$ ti- th+ ,'t 6Mn
-h^, &Oi ,'t thng "iL- ton cu$ doanh nghiL- 6t tit
kiL, ".ng kQ khi thJc hiLn ti(u chu^n ha c.c hoBt "'ng
trong chuZi gi. tr+ cVa ,Cnh. C &HP$ ti(u chu^n ha$ 6Mn
>uEt &Oi 6 /%ng /On$ /Ja chKn "+a "iQ, 6Mn >uEt ti u
tr(n th giOi /un giY- doanh nghiL- khai th.c "%c /%i th
&R "+a "iQ,$ /%i #ch tr(n quP , & /%i #ch cVa "ng cong
kinh nghiL,.
bu. trCnh tJ do ha thAng ,Bi$ c[t giM, c.c ro
cMn thAng ,Bi & "u t$ 6J tha, gia ngP cng "ng
"Mo cVa hu ht ,Ki quc gia &o nRn kinh t ton cu$ 6J
>uEt hiLn & trZi dHP cVa nhiRu doanh nghiL- tT nhNng th+
trng & nRn kinh t ,Oi nFi c\ng / nhNng Pu t /,
thYc "^P ,Bnh ,t hAn qu. trCnh ti(u chu^n ha hoBt "'ng
6Mn >uEt l kinh doanh tr(n ton cu$ khai th.c hiLu 6uEt$
ti thiQu ha chi -h# cVa c.c doanh nghiL- kinh doanh
quc t.
`F' U 2*U Fn7 n% '>% 2O# U;tn71 2O#
U;tn7 ?#
412
5.c doanh nghiL- kinh doanh quc t gW- nhiRu
6)c w- -hMi "iRu chsnh hoBt "'ng cVa ,Cnh th:o c.c "iRu
kiLn cVa th+ trng "+a -hAng. 5hYng ta c\ng nhHn ra 6J
kh.c 9iLt trong ,i trng kinh doanh U c.c nOc kh.c
nhau tr(n -hAng diLn ch#nh tr+$ /uHt -h.-$ kinh t$ &?n
ha. ]hNng kh.c 9iLt nP c t.c "'ng tOi hoBt "'ng kinh
doanh quc t nh &En "R &R ti(u chu^n 6Mn -h^,$ c.c quP
"+nh &R ti ch#nh$ hL thng k(nh -hGn -hi & nguhn nhGn
/Jc. 5h#nh nhNng 6J kh.c 9iLt nP tBo n(n 6)c w- cho
doanh nghiL- -hMi "iRu chsnh$ -hMi "+a -hAng ha c.c
hoBt "'ng cVa ,Cnh "Q th#ch nghi &Oi ,i trng kinh
doanh "+a -hAng.
]goi ra$ c hai Pu t cA 9Mn /, t?ng 6)c w- "i
&Oi doanh nghiL- trong &iLc -hMi "iRu chsnh$ "+a -hAng
ha c.c hoBt "'ng cVa ,Cnh$ " / 6J kh.c 9iLt trong th+
hiu & 6U th#ch cVa tTng c. nhGn ngi ti(u dgng &
ch#nh 6.ch cVa ch#nh -hV nOc 6U tBi.
Ì 8*' Ci+( (:"n7 (O i)% 0= HY (d' '5# n7;u hOng ton cu ha th+
trng$ U ,'t 6 th+ trng$ >u hOng th+ hiu & 6U th#ch
cVa ngi ti(u dgng ngP cng -hGn t.n & rEt kh.c 9iLt /
rEt r nwt. iJ kh.c 9iLt nP >uEt -h.t tT trong "i 6ng &?n
ha cVa tTng quc gia$ / kt quM cVa /+ch 6_ -h.t triQn cVa
,Zi ,'t dGn t'c$ / 9iQu hiLn cVa chV ngh{a dGn t'c$ P(u
nOc & cM do th+nh &%ng &R ,Wt kinh t cVa ,Zi ,'t
nOc. caP ni ,'t c.ch "An giMn$ ,Zi ,'t ngi ti(u
dgng "Ru a th#ch nhNng 6Mn -h^, ".- )ng tt & -hg h%-
&Oi -hong c.ch 6ng cVa ,Cnh.
41*
XQ ".- )ng nhu cu tr(n c.c doanh nghiL- kinh
doanh quc t -hMi thaP "Fi thit k & 6Mn >uEt 6Mn -h^,
-hg h%- &Oi th+ hiu cVa ngi ti(u dgng$ nh 6Mn >uEt
t k#ch c to tBi c$ k#ch c nhu hAn tBi 5hGu u$ haP .-
d!ng c.c -hAng th)c ,ark:ting -hg h%- &Oi tTng th+
trng$ nh quMng c.o r, r' tr(n -hAng tiLn truPRn
thng U coa Kd nhng 9.n hng c. nhGn tBi prai/$ haP
thaP "Fi c.ch "ng gi 6Mn -h^, khi "a "n ngi ti(u
dgng$ nh "ng gi to tBi c & "ng c nhu khi U ]hHt
pMn. ThaP "Fi$ "iRu chsnh "Q -hg h%- &Oi th+ hiu & 6U
th#ch cVa ngi ti(u dgng tTng th+ trng P(u cu doanh
nghiL- -hMi >.c "+nh /Bi chuZi gi. tr+ cVa doanh nghiL-.
]goi ra$ tr(n thJc t$ "i &Oi ,'t 6 ngnh$ chuZi
gi. tr+ thit k th:o , hCnh ton cu thC khng ,ang /Bi
/%i #ch cho doanh nghiL- 9Ui c.c 6Mn -h^, khng -hg h%-
&Oi -hAng th)c ti(u chu^n ha. # d!$ "i &Oi thJc -h^,
ch 9in$ nh cng tP ]:6t/w thC 6Mn >uEt & ti- th+ tBi th+
trng "+a -hAng 6t hiLu quM hAn & -hg h%- hAn &Oi th+
hiu$ &Oi "i thV cBnh tranh & 6J kh.c 9iLt trong chuZi
cung )ng & hL thng -hGn -hi cVa ,Zi th+ trng.
Cdn H*' '5# 'dn U5 n;Z' HY (/i: iJ kh.c
9iLt trong ,i trng ch#nh tr+$ -h.- /0 & kinh t U ,Zi
quc gia c\ng /, Mnh hUng tOi quPt "+nh cVa cng tP
khi thG, nhH- &o quc gia ". # d! nh trong ngnh
d+ch &! P t$ ch?, 6c 6)c khu:. ]gnh "%c -h^, c
nhu cu trong &iLc 9.n c.c 6Mn -h^, "%c ti(u chu^n ha
ging nhau nhng hu ht tBi ,Zi nOc$ ch#nh -hV /Bi .-
d!ng ,'t hL thng quMn /0 ri(ng 9iLt "i &Oi hoBt "'ng
-h.t triQn$ thJc hnh & cung cE- d+ch &! P t nh c.c thV
414
t!c "?ng k0 thu'c$ 9iLn -h.- quMn /0 gi. d%c -h^,...
5h#nh &C &HP$ c.c doanh nghiL- -hMi "+a -hAng ha khi
thG, nhH- &o th+ trng c! thQ.
Ki '*' K)% (& (:Vn 2;W' 8)( WU (:"n7 C&i 'Qn
8in !"#n $%&' ()
cCnh 4.1 cho ta thEP khi hai 6)c w- "i &Oi doanh
nghiL- kinh doanh quc t kt h%- /Bi &Oi nhau thC c.c
ngnh kh.c nhau nz, U nhNng khung -hn t kh.c nhau$
"iRu " c\ng thQ hiLn ,i quan hL trong &iLc doanh
nghiL- kinh doanh quc t nhCn nhHn chuZi gi. tr+ cVa
,Cnh nh th no "Q ".- )ng tt nhEt nhu cu /i(n kt ton
cu &Oi &iLc "iRu chsnh th:o P(u cu cVa tTng th+ trng
c! thQ.
HTn b.c. C*' n7=n (:"n7 $%#n + 8)( WU HF' U
`
F
'

U

@
i
V
n

8
)
(

(
"
=
n

'
>
%
1

7
i
Q
,

'
i

U
d

Gao
C>n (iV%
'%]n ?# 0=
8i4, H"*( (}U
(:%n7 ("=n +
(&n7
cng khng dGn d!ng
p.n dn
ca chEt
]gGn hng cho tF ch)c
t

cng "iLn t_ ti(u dgng
]gGn hng cho cng tP
ThAng ,Bi "iLn t_
iAn
FhWp
K9n7 '>n
(iV% '%]n
?# 0= 8i4,
H"*( (}U (:%n7
("=n + (&n7
cng ha & d+ch &!
doanh nghiL- c thQ
9.n & >uEt khû ra th+
trng nOc ngoi
Trang -h!c
5h?, 6c 6)c khu:
K to.n
ThJc -h^, ch 9in
]gGn hng 9.n /}
FhWp
K9n7 '>n 2iN% 'n
0= (I' i+n USn 'GU
8i C*n 'n7 ,6( @"/i
HQn U], (Zi nn7
(O (:;<n7 7i&n7 n#%
Gao
C>n 2iN% 'n 0=
(I' i+n USn 'GU
8i C*n '*' HQn U],
8*' Ci+( (Zi '*' (O
(:;<n7 8*' Ci+(
411
`F' U UQi 2O# U;tn7 ?#
-. C*' @"/i Tn 'i)n @;W' 8in !"#n $%&' ()
Khi >.c "+nh chin /%c kinh doanh quc t cVa
,Cnh$ c.c doanh nghiL- kinh doanh quc t /un -hGn t#ch
th+ trng quc t tr(n kh#a cBnh cA h'i t?ng trUng$ c[t
giM, chi -h# & rVi ro khi kh.c 9iLt ha trong 9i cMnh
-hMi thua ,fn nhu cu tr.i ng%c nhau giNa /i(n kt ton
cu & ".- )ng "+a -hAng. cCnh 4.@ >.c "+nh c.c "iRu
kiLn "Q hCnh thnh /oBi hCnh chin /%c doanh nghiL- cn
th:o "uFi.
HTn b.p. C*' @"/i Tn 'i)n @;W' 8in !"#n $%&' ()
`
F
'

U

@
i
V
n

8
)
(

(
"
=
n

'
>
%
1

7
i
Q
,

'
i

U
d

Gao
Ci)n @;W' ("=n '>%
5oi th+ trng th giOi /
,'t th+ trng "An nhEt.
KiQ, 6o.t chWt cht hoBt
"'ng ton cu tT tr! 6U
ch#nh tOi &iLc tH- trung
ti(u chu^n ha 6Mn -h^,
Ci)n @;W' R%KVn $%&' 7i#
Thit k chuZi gi. tr+ /inh
"'ng "Q ".- )ng P(u cu n'i
"+a ha. Th:o "uFi cA ch
-hi h%- -h)c tB- "Q tBo
"iRu kiLn h'i nhH- ton cu
FhWp
Ci)n @;W' $%&' ()
Khai th.c n?ng /Jc ct /i
"Q khai th.c c.c cA h'i U
th+ trng nOc ngoi
Ci)n @;W' 2# $%&' 7i#
rJa &o c.c cng tP con U
nOc ngoi hoBt "'ng tr(n
cA 6U "'c /H- nhz, "+a
-hAng ha 6Mn -h^, &
quP trCnh tBi th+ trng nOc
ngoi
FhWp Gao
41@
Thng thng$ c.c doanh nghiL- kinh doanh quc
t 6_ d!ng 9n /oBi hCnh chin /%c cA 9Mn "Q hZ tr% hK
trong &iLc thG, nhH- & cBnh tranh tr(n ,i trng ton
cu4 chin /%c quc t$ chin /%c "a quc gia$ chin
/%c ton cu & chin /%c >uP(n quc gia. MZi chin
/%c "Ru c "iQ, kh.c 9iLt c?n 9Mn tgP thu'c &o tTng
/oBi hCnh doanh nghiL- & &iLc tBo /H-$ "iRu hnh c.c khGu
& cng "oBn trong chuZi gi. tr+ cVa doanh nghiL-.
Ci)n @;W' $%&' () BIn(:n#(i"n#@ `(:#(7KE
5.c doanh nghiL- th:o "uFi chin /%c kinh doanh
quc t 9zng c.ch >uEt khû c.c 6Mn -h^, cVa ,Cnh ra th+
trng nOc ngoi$ khai th.c hiLu quM c.c n?ng /Jc ct /i
cVa ,Cnh tBi c.c th+ trng nOc ngoi nAi , c.c "i thV
cBnh tranh tr(n th+ trng " khng c$ hoWc c nhng
n?ng /Jc Pu. XGP c\ng thng / chin /%c 9an "u ,
c.c doanh nghiL- /Ja chKn khi 9Oc "u thG, nhH- &o
th+ trng quc t. 5.c doanh nghiL- nP c >u hOng tH-
trung ch)c n?ng nghi(n c)u & -h.t triQn & 6Mn >uEt 6Mn
-h^, U trong nOc & thit /H- hL thng -hGn -hi & ti-
th+ U quc gia , doanh nghiL- kinh doanh hoWc dJa &o
hL thng 6n c U quc gia " "Q -hGn -hi 6Mn -h^,.
5hin /%c quc t thng "%c .- d!ng khi doanh
nghiL- c nhNng n?ng /Jc ct /i , c.c "i thV cBnh
tranh U nOc 6U tBi khng c$ hoWc kh -h.t triQn$ "uFi k+-
hoWc 9[t chOc "%c n(n c.c doanh nghiL- nP khng
ch+u 6)c w- -hMi n'i "+a ha 6Mn -h^, & -hMi giM, gi.
thnh 6Mn -h^,. ThJc hiLn chin /%c quc t$ tr! 6U
417
ch#nh cVa hfng "ng &ai trq trung tG,$ tT tr! 6U ch#nh c.c
ch#nh 6.ch "%c hoBch "+nh ,'t chiRu tOi tEt cM c.c th+
trng tr(n ton cu. Xi &Oi ,'t 6 hfng thi trang cao
cE-$ chin /%c quc t trU n(n rEt -hg h%-$ nh hfng
Ioui6 ou6ton. TuP nhi(n$ hiLn naP 6Mn -h^, cVa hfng
nP /Bi gW- -hMi ,'t th.ch th)c rEt /On / hng giM$ hng
nh.i tT Trung buc. Xi &Oi ,'t 6 doanh nghiL- kh.c$
9an "u thC thJc hiLn chin /%c quc t$ 6au " c\ng -hMi
thaP "Fi chin /%c "Q ".- )ng tt hAn c.c nhu cu cVa
tTng th+ trng khi ,i trng cBnh tranh trU n(n khc
/iLt hAn. XWc 9iLt$ khi 6)c w- 9u'c -hMi thaP "Fi 6Mn -h^,
& d+ch &! cho -hg h%- &Oi th+ hiu & 6U th#ch cVa tTng
th+ trng t?ng /(n$ c.c doanh nghiL- thJc hiLn chin /%c
nP 6t gW- th.ch th)c & dn 9+ thua thiLt 6o &Oi c.c cng
tP /inh hoBt trong &iLc "iRu chsnh th#ch nghi -hg h%- &Oi
"iRu kiLn "+a -hAng.
Ci)n @;W' 2# $%&' 7i# BM%@(in#(i"n#@ `(:#(7KE
5hin /%c "a quc gia / chin /%c , th:o "
doanh nghiL- 6t thJc hiLn ,'t chin /%c ri(ng 9iLt cho
,Zi quc gia nAi doanh nghiL- ti(u th! 6Mn -h^, cVa
,Cnh. XGP / chin /%c c.c doanh nghiL- thJc hiLn "+a
-hAng ha 6Mn -h^, & -hAng th)c ti- th+ 6Mn -h^,
6ao cho -hg h%- &Oi th+ hiu & 6U th#ch cVa tTng th+
trng quc gia. XQ thJc hiLn chin /%c nP$ c.c cng tP
thng thnh /H- c.c cng tP con "'c /H-$ hoWc c.c /i(n
doanh U c.c th+ trng kh.c nhau. Thng thng$ c.c
cng tP con haP /i(n doanh nP 6t thJc hiLn cM cng "oBn
nghi(n c)u & -h.t triQn 6Mn -h^,$ 6Mn >uEt & ,ark:ting
6Mn -h^, tBi th+ trng "+a -hAng. 5hin /%c "a quc
41D
gia thng th#ch h%- &Oi c.c cng tP trong c.c ngnh ,
th+ hiu & 6U th#ch cVa ngi ti(u dgng khng ging nhau
U c.c nOc kh.c nhau$ nh c.c 6Mn -h^, thJc -h^,$ ha
,` -h^, hoWc hng ti(u dgng.
]hNng cng tP thJc hiLn chin /%c "a quc gia
thng -hGn cE- nhiRu cho c.c cng tP con U ,Zi nOc$
tr! 6U ch#nh cVa cng tP cho -hw- c.c cng tP con "%c
quPRn "a ra nhNng quPt "+nh quMn tr+ 6ao cho "Bt "%c
,!c ti(u cVa cng tP. 5.c cng tP th:o , hCnh nP coi
trKng c.c nhGn 6J quMn tr+ c kinh nghiL,$ gn g\i &Oi th+
trng cM &R ,Wt trit /0$ &?n ha & &Ht chEt.
5hin /%c "a quc gia -hg h%- &Oi c.c doanh
nghiL- gW- -hMi 6)c w- cao tT &iLc -hMi th#ch nghi & "iRu
chsnh th:o c.c P(u cu cVa "+a -hAng & khng gW- -hMi
6)c w- tT &iLc -hMi cung cE- 6Mn -h^, tBi th+ trng nOc
ngoi &Oi chi -h# thE-. Oi nhNng cng tP con thJc hiLn
chin /%c "a quc gia cho -hw- doanh nghiL- ti thiQu
ha "%c nhNng rVi ro ch#nh tr+$ rVi ro &R tS gi. hi "o.i
do khng c nhu cu cao -hMi chuPQn tiRn &R tr! 6U ch#nh$
tBo /H- "%c uP t#n cVa doanh nghiL- tBi nOc "u t$ c
n?ng /Jc "Fi ,Oi & 6.ng tBo cao do khai th.c "%c cng
nghL$ n?ng /Jc -h.t triQn U tTng "+a -hAng$ c khM n?ng
c tc "' t?ng trUng cao do t#nh chV "'ng & tinh thn
doanh nhGn "%c chY trKng. 5ng tP jrot:r aa,9/: /
cng tP ti(u 9iQu cho &iLc thJc hiLn chin /%c "a quc
gia. ]hNng "Fi ,Oi trong &iLc giM, "' dP cVa tf tr} :,
, khng Mnh hUng tOi ,)c "' thE, nOc "%c -h.t
triQn tBi cng tP con cVa hfng tBi ]hHt pMn "f khng chs
41e
,ang /Bi /Bi #ch cho cng tP con tBi ]hHt pMn , cqn
,ang /Bi /%i #ch cho cM tH- "on.
TuP nhi(n$ nhNng /%i #ch c "%c tT &iLc thJc hiLn
chin /%c nP c\ng k, th:o " / nhNng hBn ch. ThJc
hiLn chin /%c nP khng cho -hw- c.c doanh nghiL-
khai th.c "%c /%i #ch kinh t nh quP , trong &iLc -h.t
triQn$ 6Mn >uEt & ,ark:ting 6Mn -h^, , thng tBo ra 6J
chng kRnh trong c.c cng "oBn quMn tr+$ thit k$ 6Mn >uEt
& ,ark:ting. MZi cng tP con /Bi >GP dJng ,'t hL thng
quP trCnh ri(ng "Q ".- )ng nhu cu "Wc thg cVa tTng th+
trng. 5h#nh &C &HP$ chin /%c "a quc gia thng /,
t?ng chi -h# cho c.c doanh nghiL- & 9u'c c.c doanh
nghiL- nP -hMi 9.n hng ha & d+ch &! &Oi gi. cM cao "Q
9g "[- "%c chi -h# nP. caP ni c.ch kh.c$ chin /%c
nP khng -hg h%- &Oi c.c doanh nghiL- gW- -hMi 6)c w-
/On trong &iLc -hMi giM, chi -h#$ hoWc c.c doanh nghiL-
trong c.c ngnh , cng c! cBnh tranh chV Pu / 9zng
gi. cM.
]goi ra$ &iLc giao quPRn tJ chV qu. nhiRu cho c.c
cng tP con "i khi c\ng /, cho c.c "+nh hOng$ k
hoBch$ kd &Kng cVa tr! 6U ch#nh cng tP rEt kh "%c thJc
hiLn. Tr! 6U ch#nh thaP &C c &ai trq trKng tG, nh tBi
doanh nghiL- thJc hiLn chin /%c quc t chs c &ai trq
hZ tr% & thuPt -h!c. "i khi chi -h# thuPt -h!c c\ng
rEt cao. # d!$ nh tBi hfng ohn6on ohn6on "f giOi
thiLu 6Mn -h^, thuc TP/:no/$ ,'t 6Mn -h^, giY- giM,
"au & hB 6t$ tr(n th+ trng coa Kd tT n?, 1e@2 nhng
cng tP con cVa hfng tBi ]hHt pMn chs 9[t "u 9.n 6Mn
-h^, nP tT n?, 2222.
422
Ci)n @;W' ("=n '>% BG@"C#@ `(:#(7KE
5hin /%c ton cu / chin /%c doanh nghiL- coi
th+ trng ton cu nh ,'t th+ trng thng nhEt n(n
doanh nghiL- 6Mn >uEt & cung cE- nhNng 6Mn -h^, "%c
ti(u chu^n ha$ "hng nhEt & ging nhau$ nh 6Mn -h^,
"iLn t_$ thw-$ giEP$ 9Yt$ c.c d+ch &! nh d+ch &! &Hn
chuPQn 9u kiLn... 5.c doanh nghiL- thJc hiLn chin /%c
nP c nhNng 6Mn -h^, ton cu$ 6Mn >uEt tr(n quP ,
ton cu tBi ,'t 6 #t c.c "+a "iQ, -hGn >Ung hiLu quM
cao & thJc hi(n ti- th+ 6Mn -h^, thng qua ,'t 6 #t
k(nh -hGn -hi tH- trung. 5.c doanh nghiL- nP giM "+nh
rzng khng c 6J kh.c 9iLt gC giNa c.c nOc khi "R cH- tOi
th+ hiu & 6U th#ch cVa kh.ch hng$ & nu c 6J kh.c 9iLt
thC kh.ch hng &n 9u qua do c "iRu kiLn ,ua "%c 6Mn
-h^, c chEt /%ng tAng "i tt &Oi ,'t ,)c gi. thE-.
Tr(n thJc t$ c.c doanh nghiL- th:o "uFi chin
/%c nP nhz, ,!c ti(u trU thnh doanh nghiL- chi -h#
thE- cVa ngnh " tr(n ton cu. XQ tit kiL, chi -h#$ c.c
doanh nghiL- >GP dJng c.c cA 6U 6Mn >uEt quP , ton
cu U c.c "+a "iQ, c chi -h# thE- "Q /, nRn tMng cho c.c
hoBt "'ng &Hn hnh hiLu quM nh &iLc ,U nh ,.P gia
cng tBi iLt ]a,$ nh ,.P 6Mn >uEt c.c /inh kiLn t tBi
Trung buc haP trung tG, d+ch &! trM /i "iLn thoBi U n
X'. M!c ti(u hiLu quM$ chi -h# thE- cVa chin /%c ton
cu / nguP(n nhGn trJc ti- cho &iLc >GP dJng c.c quP
trCnh tBo gi. tr+ cVa doanh nghiL- tT vr$ 6Mn >uEt &
hoBt "'ng ,ark:ting -hMi "%c tH- trung "Wt tBi "+a "iQ,
-hg h%- nhEt. ]hNng "+a "iQ, nP khng cn -hMi U cgng
,'t nOc$ , chuZi gi. tr+ ton cu cVa doanh nghiL-
421
"%c thit k hiLu quM tr(n -hB, &i ton cu. 5.c hoBt
"'ng trong ton hL thng 6t "%c kt ni & "iRu -hi
thng qua c.c /i(n hL ch#nh th)c. ]hiL, &! ch#nh cVa tr!
6U ch#nh cVa doanh nghiL- / /, 6ao "M, 9Mo cho hL
thng ton cu hoBt "'ng hiLu quM thng qua c.c quP trCnh
ti(u chu^n ha. 5.c chi nh.nh tBi tTng quc gia #t "%c
tha, gia &o qu. trCnh quPt "+nh ,ang t#nh hoBch "+nh
chin /%c.
5hin /%c ton cu rEt -hg h%- &Oi c.c ngnh c
nhiRu 6)c w- /i(n quan tOi hiLu quM & tit kiL, chi -h# khi
&Hn hnh & nhu cu n'i "+a / khng c$ khng ".ng kQ
hoWc "%c 9g "[- 9Ui &iLc c 6Mn -h^, chEt /%ng cao
nhng &Oi ,)c gi. cM thE- hAn 6o &Oi c.c hng ha thaP
th tBi "+a -hAng. Tr(n thJc t$ cng nhiRu ngnh cng
nghiL- & cM d+ch &! >uEt hiLn c.c "iRu kiLn tr(n. # d!$
ngnh cng nghiL- khng dGP th:o c.c ti(u chu^n ton
cu c thQ tBo ra nhu cu /On cho c.c 6Mn -h^, ton cu
ti(u chu^n U tEt cM c.c nOc. ]gnh th} t#n d!ng "f >.c
"+nh "%c ,'t /oBt ti(u chu^n & quP "+nh &R &iLc thanh
to.n "iLn t_ 6t hZ tr% kh.ch hng 6_ d!ng & c.c c_a hng
chE- nhHn hCnh th)c thanh to.n nP tr(n th giOi. Trong cM
hai trng h%-$ cng tP ]okia haP T:>a6 In6tru,:nt6
trong ngnh &inn thng khng dGP haP cng tP ,:rican
>-r:66 trong ngnh th} t#n d!ng "Ru th:o "uFi chin /%c
ton cu.
Thng qua &iLc th:o "uFi chin /%c ton cu$
doanh nghiL- c\ng c thQ thJc hiLn ,'t giao d+ch cho
-hw- khai th.c "%c ,Bng /Oi -hGn -hi ton cu$ kiQ,
6o.t ti ch#nh "%c chu^n ha$ & c.c thng "iL- ton cu.
422
]h%c "iQ, chV Pu cVa chin /%c ton cu /
/, cho doanh nghiL- khng chY 0 "n 6J kh.c 9iLt quan
trKng trong 6U th#ch cVa ngi ,ua giNa c.c th+ trng
kh.c nhau. M't chin /%c ton cu khng cho -hw-
doanh nghiL- thaP "Fi 6Mn -h^,$ trT khi nhNng thaP "Fi
" khng /, chi -h# t?ng /(n ".ng kQ. XiRu nP c thQ
tBo ra cA h'i cho "i thV cBnh tranh nhMP &o & ".- )ng
nhu cu "ang 9+ 9u trng cVa ngi ti(u dgng & tBo ra
,'t th+ trng ,Oi. 5hin /%c nP khng th#ch h%- &Oi
nhNng nAi "qi hui t#nh th#ch nghi "+a -hAng & n'i "+a
ha cao.
Ci)n @;W' R%KVn $%&' 7i# B(:#nHn#(i"n#@
H(:#(7KE
5hin /%c >uP(n quc gia "%c cho / chin /%c
-hMn .nh trJc tiqu. trCnh ton cu ha kinh doanh ngP
cng 6Gu 6[c tr(n th giOi. Th:o quan "iQ, thJc hiLn chin
/%c >uP(n quc gia$ ,i trng ngP naP / ,i trng
cVa th hL ngi ti(u dgng$ c.c ngnh cng nghiL- & th+
trng c ,i /i(n hL chWt cht & tAng t.c qua /Bi. Mi
trng nP "qi hui c.c doanh nghiL- kinh doanh quc t
-hMi -h.t triQn c.c -hAng th)c cho -hw- >.c "+nh chuZi
gi. tr+ cVa doanh nghiL- &Ta khai th.c "%c cM /%i #ch &R
"+a "iQ, & 6J kh.c 9iLt giNa c.c quc gia$ &Ta khai th.c
"%c n?ng /Jc ct /i cVa doanh nghiL-$ /Bi &Ta "M, 9Mo
"%c t#nh th#ch nghi & n'i "+a ha c.c 6Mn -h^, th:o P(u
cu cVa tTng th+ trng.
5.c doanh nghiL- .- d!ng chin /%c >uP(n quc
gia tBi ,Zi c.c nOc kh.c nhau -hMi -h.t triQn nhNng n?ng
/Jc & k` n?ng kh.c nhau$ "hng thi -hMi tC, hiQu$ hKc
42*
hui & nhHn th)c ,'t c.ch c hL thng &R c.c ,i trng
kh.c nhau$ 6au " /i(n kt & chia 6} nhNng tri th)c c
"%c nP tr(n ton 9' hL thng ton cu cVa doanh
nghiL-. 5h#nh &C &HP$ khai niL, >uP(n quc gia cVa chin
/%c nP tBo ra ,'t khun khF cng nghL$ nguhn /Jc ti
ch#nh$ c.c 0 tUng 6.ng tBo & con ngi c ,i /i(n kt
chWt cht cho -hw- doanh nghiL- -h.t triQn ".ng kQ$ &%t
/(n tr(n c.c 0 tUng cVa chin /%c quc t$ chin /%c "a
quc gia & chin /%c ton cu.
XiRu kiLn "u ti(n cVa chin /%c >uP(n quc gia
/ -hMi c "%c t#nh th#ch nghi$ n'i "+a ha c.c 6Mn -h^,
th:o th+ trng "+a -hAng$ kt h%- &Oi ,)c "' hiLu quM
cBnh tranh cVa qu. trCnh /i(n kt ton cu l "GP ch#nh /
6J /i(n kt c.c "Wc "iQ, "Wc thg cVa chin /%c "a quc
gia & chin /%c ton cu.
TuP nhi(n$ chin /%c >uP(n quc gia c "Wc "iQ,
"Wc thg & giY- -hGn 9iLt &Oi c.c chin /%c kinh doanh
quc t kh.c. X / khi thJc hiLn chin /%c >uP(n quc
gia$ c.c doanh nghiL- "i &o 9Mn chEt cVa qu. trCnh ton
cu ha "Q /i(n t!c hKc hui$ -h.t triQn & tin ha. 5.c
doanh nghiL- -h.t triQn c.c k` n?ng ,Oi$ 6.ng tBo & hiLu
quM tT 9Et kd ,'t nAi &Hn hnh no trong hL thng ton
cu cVa ,Cnh$ 6au " khai th.c 6_ d!ng nhNng k` n?ng
,Oi nP /, -h.t triQn th(, n?ng /Jc ct /i cVa doanh
nghiL-$ rhi chia 6}$ truPRn 9. nhNng "Fi ,Oi " tr(n kh[-
hL thng ton cu cVa doanh nghiL-. 5h#nh &C &HP$ quP
trCnh quMn /0$ &Hn hnh & hoBt "'ng$ thJc hiLn c.c 0
tUng chin /%c khng dTng /Bi / to-8don$ tT tr(n
>ung$ tT tr! 6U ch#nh >ung c.c cng tP conm haP /
424
9otto,8u-$ tT dOi /(n$ tT c.c cng tP con /(n tr! 6U chinh
, "%c kt h%- nhun nhuPnn cM hai c.ch. 5h#nh &C &HP$
chin /%c >uP(n quc gia 6i(u &iLt hAn trong c.ch 6.ng
tBo ra c.c 0 tUng "Fi ,Oi$ tOi )ng d!ng c.c 0 tUng "
nhanh chng &o hL thng , khng quan trKng 0 tUng
" "%c 6.ng tBo ra U "Gu haP U cE- no. XiQ, 6i(u &iLt
nP "%c gKi / ;hKc hui ton cu l g/o9a/ /:arning|.
]?ng /Jc hKc hui ton cu nP ,ang /Bi nhiRu /%i
#ch cho doanh nghiL-. # d!$ doanh nghiL- c thQ -h.t
triQn "%c c.c n?ng /Jc n'i 9' cho -hw- thJc hiLn c.c
c.ch kh.c nhau "a diLn hAn khi ,i trng thaP "i$ cGn
"i "%c giNa nguhn n'i /Jc & ,Bng /Oi 9(n ngoi cVa
c.c cng tP kh.c$ & /i(n kt chWt cht c.c cng tP con cVa
hL thng , khng .- "Wt ,'t c.ch quan /i(u & thiu cGn
nh[c. iau "$ ch#nh nhNng n?ng /Jc nP cho -hw- doanh
nghiL- ti(u chu^n ha ,'t 6 /i(n kt trong chuZi gi. tr+
cVa hL thng "Q ti "a ha t#nh hiLu quM c\ng nh >GP
dJng c.c /i(n kt "Q ".- )ng nhu cu n'i "+a th:o c.ch
khng cn -hMi hP 6inh /%i #ch cVa nhau.
MWc dg chin /%c >uP(n quc gia ,ang /ai nhiRu
/%i #ch & u th cho doanh nghiL- nhng "Q thJc hiLn
chin /%c nP rEt kh do &iLc >GP dJng qu. trCnh "iRu
-hi c.c chuZi gi. tr+ tr(n ton cu "Q -h.t huP "%c u
"iQ, cVa chin /%c / th.ch th)c "i &Oi 9Et kd doanh
nghiL- no & ")ng trOc c.c nguP cA -h. 6Mn nhNng 0
tUng ". 5.c cng tP nh a$ Ma6hu6hita$ c:r6 "Ru
gW- -hMi nhNng th.ch th)c tAng tJ khi .- d!ng chin
/%c >uP(n quc gia. Thng thng chin /%c >uP(n
quc gia 6t -hg h%- &Oi c.c doanh nghiL- , 6)c w- &R
421
&iLc n'i "+a ha & 6)c w- cBnh tranh$ -hMi hiLu quM &R chi
-h# "Ru U ,)c "' cao & doanh nghiL- c cA h'i >GP dJng
& khai th.c "%c n?ng /Jc ct /i cVa ,Cnh tr(n -hB, &i
ton hL thng cVa doanh nghiL-. Trong thH- kS 1ee2 cVa
th kS 33$ "iRu kiLn nP "f trU thnh "iRu kiLn -h.t triQn
"i &Oi ,'t 6 doanh nghiL-. ,i trng & "iRu kiLn
cBnh tranh ngP cng cao & kh[c nghiLt tr(n th+ trng
ton cu 6t cng khuPn kh#ch$ thYc "^P c.c doanh nghiL-
"iRu chsnh chuZi gi. tr+ cVa ,Cnh "Q .- d!ng chin /%c
nP.
[. Nn7 R% ;Zn7 U*( (:i4n ,Zi '5# 'i)n
@;W' 8in !"#n $%&' ()
5.c /oBi hCnh chin /%c kinh doanh quc t ;quc
t 8 "a quc gia l ton cu l >uP(n quc gia| "f th+nh
hnh trong ,'t thi gian di trong /0 thuPt kinh doanh
quc t. TuP nhi(n$ &Oi >u hOng ton cu ha 6Gu 6[c &
,U r'ng hAn$ ,'t &En "R trU n(n quan trong >uEt hiLn$ "
/ tC, ra cGu trM /i cho cGu hui4 So:i hnh chi#n %c no
m cc Hoanh nghi5p (inh Hoanh Au]c t# s th+o ufi
t'ong t@ng %ai?
5gng &Oi qu. trCnh ton cu ha$ c.c cng tP "a
quc gia c\ng ch)ng kin ,'t cu'c c.ch ,Bng trong n'i
9' cng tP "a quc gia. 5ng tP IpM l ,'t cng tP ti(u
9iQu trong c.c cng tP "a quc gia nhCn nhHn cu'c c.ch
,Bng cVa ,Cnh qua 9a giai "oBn "Q trU thnh nh ,'t
cng tP ngJ tr+ ton cu nh hiLn naP. pa giai "oBn " /4
8 Trong th kS 3I3$ &Oi , hCnh quc t$ cng tP
c tr! 6U ch#nh "iRu hnh ,Ki ,Wt. 5ng tP 9.n 6Mn -h^,
42@
cVa ,Cnh tr(n th giOi thng qua c.c &?n -hqng 9.n hng
U nOc ngoi. MWc dg / cng tP kinh doanh quc t
nhng hfng IpM &n tH- trung nhiRu &o kinh doanh n'i
"+a.
8 aiai "oBi th) hai >uEt hiLn trong c.c cng tP "a
quc gia &o cui th kS 33. Trong , hCnh nP$ cng tP
, tBo ra c.c cng tP con ging ,Cnh U c.c nOc kh.c
tr(n th giOi. ]hNng cng tP con nP "%c "iRu hnh 9Ui
c.c nhGn 6J do cng tP , c_ "n$ &C th$ t#nh "a quc gia
cVa cng tP thQ hiLn U c.c "+a "iQ, U nhiRu nOc , cng
tP tin hnh "u t & kinh doanh.
8 aiai "oBn th) 9a >uEt hiLn khi c.c cng tP /i(n kt
ton cu >uEt hiLn &Oi ,'t nhHn th)c rzng c.c nRn kinh t
,Oi nFi c\ng / nhNng cA h'i cn khai th.c. ]hng nhNng
cng tP -h.t triQn$ t?ng trUng nhanh trong nRn kinh t
,Oi nFi nP / ,'t nguP cA$ th.ch th)c "i &Oi c.c cng
tP ton cu "f thnh /H- trOc ". XQ ti- t!c thn tBi$ c.c
cng tP ton cu -hMi tC, c.ch 9in nguP cA nP thnh cA
h'i.
Mi trng cBnh tranh thaP "Fi$ c.c doanh nghiL-
9u'c -hMi /i(n kt hoBt "'ng & &Hn hnh tr(n -hB, &i
ton cu th:o c.ch doanh nghiL- c thQ "+nh hCnh chin
/%c$ -h.t triQn "'i ng\ quMn /0 "iRu hnh & &Hn hnh hL
thng nh ,'t tF ch)c ton cu thng nhEt. R ,Wt chin
/%c$ c.c cng tP -hMi tC, ki, nhGn /Jc$ cng &iLc$ &
"u t U 9Et kd nAi no tr(n th giOi$ ,inn 6ao tchi ph4
phm hp> ( nnng phm hp " m hi5u Au nhWt " c chWt %ng cao nhWt--
]g%c /Bi$ ,'t 6 #t /Bi Vng h' ,'t tAng /ai cho
rzng trong ,'t th giOi n?ng "'ng c.c doanh nghiL- 9u'c
-hMi "i >a hAn c.c doanh nghiL- n'i "+a & c.c cng tP
ton cu "Q >GP dJng "%c ,'t chin /%c trong kinh
doanh quc t. buan "iQ, nP tBo ra ,'t c.ch nhCn r'ng
9ao gh, nhiRu /oBi hCnh cng tP kh.c nhau th:o nhiRu /oBi
hCnh chin /%c kh.c nhau. Th:o "$ c.c cng tP nP 6t
trU thnh ,'t 9' -hHn tJ nhi(n cVa c.c cng tP kh.c nhau
trong " tEt cM "Ru ".- )ng & /i(n hL chWt cht &Oi c.c
,i trng kh.c nhau cVa ,Cnh. T#nh "a dBng cVa c.c /oBi
hCnh chin /%c & c.c /oBi hCnh cng tP trong ,'t ,i
trng ton cu nP 6t tBo ra ,'t th giOi kinh doanh
trong " c nhiRu /oBi hCnh cng tP n'i "+a$ cng tP khu
&Jc$ cng tP hoBt "'ng U ,'t 6 nOc$ cng tP hoBt "'ng
U nhiRu nOc$ cng tP tH- trung$ hoWc cng tP th:o ,Bng
/Oi. ]hng quan "iQ, nP c\ng /, n^P 6inh ,'t ,i
quan hL qua /Bi giNa doanh nghiL- & "+a "iQ, kinh
doanh$ doanh nghiL- kh.c nhau &Oi nhNng "+a "iQ, kinh
doanh kh.c nhau & khi " /oBi hCnh chin /%c kinh
doanh "%c hCnh thnh. caP c thQ ni rzng$ doanh nghiL-
&R cA 9Mn &n nh &HP nhng ,i trng$ 9i cMnh ,
doanh nghiL- tBo ra gi. tr+ 6t thaP "Fi.
C9n7 (K 85n7 M(#n#(i"n#@ C",U#nK
M't /oBi hCnh cng tP ton cu ,Oi "%c c.c nh
quan 6.t cho rzng &Ta >uEt hiLn$ " / 5ng tP khVng 8
M:tanationa/ 5o,-anP. 5ng tP nP thn tBi th:o qu. trCnh
tC, ki, t#nh "Wc thg khi cng tP tin hnh khai th.c hoWc
42D
9F 6ung cho qu. trCnh &Hn hnh. 5.c cng tP nP tBo dJng
"%c ,'t /%i th cBnh tranh kiQu ,Oi thng qua &iLc -h.t
triQn$ ti- cHn$ huP "'ng & cGn 9zng tri th)c tT nhiRu "+a
9n tr(n kh[- th giOi. 5 ngi cho rzng cng tP khVng
6t chinh -h!c th+ trng th giOi qua &iLc -h.t triQn c.c
chuZi gi. tr+ 9ao gh, 9a n?ng /Jc ct /i ch#nh4
8 ]?ng /Jc -h.t huP & ti- cHn tin 9' khng
ngTng cVa cng nghL & >u hOng ti(u dgng ,Oi nFi kh[-
th giOi.
8 ]?ng /Jc cGn 9zng tri th)c -hGn t.n tOi ton 9' hL
thng cng tP con U kh[- ,Ki nAi.
8 ]?ng /Jc huP "'ng c.c tri th)c -hGn t.n & ri rBc
"Q tBo ra "Fi ,Oi$ 6.ng tBo -h!c &! 6Mn >uEt$ ti- th+ &
cung cE- gi. tr+ tr(n -hB, &i ton cu.
]hNng cng tP nh ihi6:ido haP jo/Para, "%c
coi nh nhNng cng tP khVng do "%c cho rzng nhNng
cng tP nP "f thQ hiLn khM n?ng huP "'ng nhNng tri th)c
ri rBc "Q tBo ra nhNng 6.ng tBo thng tr+ ton cu.
C9n7 (K HiV% 0i Mi':"~M%@(in#(i"n#@H
TT trOc cho "n naP chYng ta /un giM "+nh rzng
c) / cng tP "a quc gia thC " / &En "R &R quP ,$ ,
quP , / quP , /On$ c khM n?ng 9ao qu.t ton cu. TuP
nhi(n$ tr(n thJc t$ "i khi khng h~n nh &HP. Oi 6
/%ng c.c cng tP "a quc gia ti- t!c t?ng /(n th:o tTng
n?, thC quP , trung 9Cnh cVa nhNng cng tP nP /Bi "ang
giM, dn. ]hNng ,inh ch)ng cho "iRu nP dn tOi 6J gia
t?ng ngP ,'t nhiRu nhNng cng tP 6i(u &i. XGP / nhNng
42e
cng tP nhu$ thng ,inh$ "%c 6inh ra trong ,i trng
ton cu & &C &HP ngaP tT khi hoBt "'ng "f hoBt "'ng
trong ,i trng ton cu.
Khng ging nh nhNng cng tP /On / ,U r'ng ra
th+ trng quc t ,'t c.ch tun tJ qua &iLc thG, nhH-
&o th+ trng ,Oi$ thC c.c cng tP 6i(u &i nP tJ 9Mn thGn
"f / cng tP ton cu$ c khM n?ng &%t qua 9i(n giOi n'i
"+a giNa c.c nOc nAi kh.ch hng & nhGn cng rEt dhi
do. Tr(n thJc t$ gn 42 6 c.c cng tP ,Oi thnh /H-
cVa coa Kd "f thu( nhGn cng$ nh ti- th+$ chuP(n gia
-hGn t#ch & c.c &+ tr# kh.c U n X' haP U c.c nOc kh.c.
iJ -h.t triQn r, r' nhNng cng tP 6i(u &i nP cho thEP
c.c doanh nghiL- nP c thQ "Bi diLn cho ,'t /oBi hCnh tBo
gi. tr+ ,Oi trong kinh doanh quc t.
T}U 2"=n ,/n7 'KC:'":U
5.c tH- "on ,Bng ra "i & hiLn naP "f ngP trU
n(n -hF 9in. Oi 6J -h.t triQn cVa cng nghL Int:rn:t$
9i(n giOi c.c quc gia khng cqn / ranh giOi "Q -hGn 9iLt
th+ -hn haP khu &Jc &Hn hnh nNa. Khng gian ,Bng
"%c tBo /H- khng cqn -h! thu'c &o 9Mn "h "+a /0 ,
cng nghL cVa Int:rn:t >.c "+nh c.c ranh giOi cho nhNng
tH- "on nP.
R ,Wt chin /%c$ c.c tH- "on ,Bng tC, ki,
-h.t triQn c.c n?ng /Jc cho -hw- doanh nghiL- -hMn )ng
ngaP t)c thC nhNng thaP "Fi cVa kh.ch hng$ cVa "i thV
cBnh tranh$ cVa ngnh & cVa ,i trng. 5h#nh &C &HP$
c.c tH- "on nP c quan "iQ, & chin /%c hOng tOi
tBo ra c.c gi. tr+ Mo "Q -h.t triQn t#nh /inh hoBt trong &iLc
4*2
/i(n kt c.c n?ng /Jc /un thaP "Fi. 5.c tH- "on nP c
u th &R tc "' & c thQ 6_ d!ng chin /%c "Q hKc hui$
-h.t triQn$ tin ha & thaP "Fi nu ,i trng "qi hui nh
&HP. XGP c\ng / ,'t /oBi hCnh doanh nghiL- quc t ,Oi.
T, /Bi$ c.c /oBi hCnh doanh nghiL- ,Oi$ c.c /oBi
hCnh chin /%c ,Oi hiLn naP "f >uEt hiLn nhng ,Oi
"ang trong giai "oBn 9[t "u & th_ nghiL,. TuP nhi(n$
khng kQ "n /oBi hCnh no ra "i$ chYng ta c\ng "Ru 9it
c.c , hCnh nP &n 6_ d!ng nhNng n'i dung truPRn
thng "Q >GP dJng ,'t chin /%c hon hMo$ " / -hMi tBo
ra gi. tr+ 6i(u &iLt$ c n?ng /Jc ct /i 6i(u &iLt & c con
ngi 6i(u &iLt c thQ nhCn thP "%c c.c t, nhCn & ,!c
ti(u khi -h.t triQn n?ng /Jc doanh nghiL- nh " giY- "+nh
ngh{a /Bi c.c ranh nhH- giOi thJc & ranh giOi Mo.
III. Ct 'G% (| 'F' (i)( 8) (" 'i)n @;W' 8in !"#n
$%&' ()
C#H: T| 'F' C"n n7;<i1 Gi* (:O 0= M9i
(:;<n7 (/i '9n7 (K "nH"n "nH"n
M't cng tP ha ,` -h^, ti(u 9iQu thng -hMi
dJa rEt nhiRu &o &iLc thG, th+ trng quc t 9Ui chi -h#
-h.t triQn 6Mn -h^, cVa hfng rEt cao & chs c thQ 9g "[-
"%c &Oi quP , th+ trng "V /On. Xhng thi$ 6Mn -h^,
cVa hfng c\ng -hMi ".- )ng c.c P(u cu cVa th+ trng "+a
-hAng$ -hMi c "%c -h( duPLt$ giEP -hw- cVa ch#nh -hV
"i &Oi tTng 6Mn -h^, U tTng nOc kh.c nhau c\ng nh
-hMi thit /H- hL thng -hGn -hi & 9.n hng tBi th+
trng "+a -hAng. 5ng tP , & c.c cng tP con "Ru
tha, gia &o qu. trCnh thJc hiLn chin /%c cVa cng tP.
4*1
3GP dJng ,'t tF ch)c c thQ nhCn nhHn "%c 6) ,Bng cVa
,Cnh quM / ,'t th.ch th)c. M't cng tP c thQ /, "%c
nh &HP " / cng tP ohn6on ohn6on xy.
p[t "u hoBt "'ng tBi coa Kd tT n?, 1DD@$
hiLn naP "f trU thnh ,'t cng tP ch?, 6c 6)c khu: c
tr! 6U r'ng kh[- tr(n th giOi. coBt "'ng quc t "u ti(n
cVa hfng 9[t "u &o n?, 1e1e &Oi &iLc thnh /H- cng tP
5anada. hiLn naP c tr(n 212 cng tP con hoBt
"'ng tr(n kh[- th gio6i$ 9.n 6Mn -h^, tr(n 171 nOc$
doanh thu ton cu hng n?, tr(n 1* tS ir$ & c "'i
ng\ nhGn /Jc khoMng 12*.222 ngi tr(n ton cu$ trong
" khoMng 72.222 ngi /, &iLc tBi 17 quc gia 9(n
ngoi coa Kd. Thnh cng cVa hfng rEt ".ng "%c 9it
"n. ciLn naP$ hfng n[, giN gn 14.222 c.c 9zng -h.t
,inh 6.ng ch cVa coa Kd & nOc ngoi$ / cng tP hng
"u trong &iLc ".- )ng c.c nhu cu "a dBng trong P t$
nh 9?ng d#nh c)u thAng$ k#nh .- trqng$ d%c -h^, th:o
k( "An$ & c.c d!ng c!$ thit 9+ P t.
TOi n?, 222@$ doanh thu hng n?, cVa hfng "f
t?ng trUng trong 7* n?, /i(n t!c. 5ng tP "f duP trC tS
6uEt /%i nhuHn kQ tT khi trU thnh cng tP cng chYng n?,
1e44$ &Oi 44 n?, /i(n ti- cF t)c /un t?ng /(n. Trong
n?, 222@$ "%c &inh danh / cng tP d%c -h^,
".ng ngng ,' nhEt tr(n th giOi & / cng tP th) 6.u
hng "u tr(n th giOi nu t#nh tr(n ,Ki ngnh & /{nh &Jc.
-h.t triQn$ 6Mn >uEt & ti- th+ 6Mn -h^, tOi
ngi ti(u dgng & c.c chuP(n gia ch?, 6c 6)c khu: tr(n
ton th giOi. 5ng tP "Wt ,!c ti(u trU thnh cng tP hng
"u trong 9a /{nh &Jc chV cht4 d%c -h^,m thit 9+ P t &
4*2
chu^n "o.nm & c.c 6Mn -h^, ti(u dgng. I{nh &Jc d%c
-h^, 9ao gh, c.c 6Mn -h^, nh thuc chng &i(,$ thuc
ti, ,Bch$ chNa 9Lnh ngoi da$ thuc ,inn d+ch & ung
th. 5.c 6Mn -h^, nP "%c -hGn -hi trJc ti- tOi nh
9.n /}$ 9.n 9un & chuP(n gia ch?, 6c 6)c khu: "Q k(
"An cho ngi dGn.
I{nh &Jc thit 9+ P t & chu^n "o.n 9ao gh, c.c
6Mn -h^, -hGn -hi tOi nh 9.n 9un$ 9Lnh &i(n & 9.n /}$
"%c 6_ d!ng trong /{nh &Jc chuP(n ngnh cVa P 6{$ P t.$
9.c 6{$ 9Lnh &iLn$ -hqng th# nghiL, chu^n "o.n & trB,
>.. I{nh &Jc ti(u dgng 6Mn >uEt & ti- th+ 6Mn -h^, 6_
d!ng trong &iLc ch?, 6c tr} :, & tr} nhu$ ch?, 6c da$
,i(ng & &t thAng$ ch?, 6c 6)c khu: -h! na c\ng
nh c.c 6Mn -h^, dinh dng & d%c -h^, 9.n tBi quP.
5.c 6Mn -h^, khng cn k( "An nP "%c ti- th+ tOi
ngi dGn 9Cnh thng & 9.n cho nh 9.n 9un$ & trJc
ti- tOi c.c hL thng 9.n /} "'c /H- tr(n ton th giOi.
c'i "hng quMn tr+ x>:cuti&: 5o,,itt::y cVa hfng
"iRu hnh ,Ki hoBt "'ng tr(n -hB, &i ton cu. 5.c
thnh &i(n cVa c'i "hng quMn tr+ c\ng "hng thi / 5hV
"+ch cVa ciL- h'i Hn hnh TH- "on tr(n th giOi xarou-
-:rating 5o,,itt::6 l a56y / c.c nh quMn tr+ "Bi
diLn cho c.c 9' -hHn quan trKng & chV cht trong tH-
"on$ / nhNng ngi c n?ng /Jc quMn tr+ U tTng /{nh &Jc
chuP(n 6Gu. a56 9ao qu.t & "iRu -hi c.c hoBt "'ng
cVa c.c cng tP trong nOc & quc t /i(n quan tOi c.c
,Mng kinh doanh cVa doanh nghiL-. MZi cng tP ")ng
"u / chV t+ch$ gi., "c$ tFng gi., "c$ hoWc gi., "c
4**
"iRu hnh 9.o c.o trJc ti- hoWc thng qua thnh &i(n
chuP(n ,n cVa a56.
bu. trCnh ra quPt "+nh cVa "%c -hGn cE-$
"GP / tG, "iQ, trong cng t.c tF ch)c cVa . XiRu nP
cho -hw- c.c gi., "c$ ngi trJc ti- gn g\i nhEt &Oi
kh.ch hng & "i thV cBnh tranh "%c ra c.c quPt "+nh.
5hs c ,'t 6 trng h%- ngoBi /L$ cqn tBi hu ht c.c
cng tP con quc t cVa hfng "Ru do cng dGn ,ang quc
d+ch cVa nOc " quMn /0$ "iRu hnh. Oi 6J -hGn cE- "$
,Zi cng tP con$ chi nh.nh "Ru &Hn hnh &Oi quPRn tJ chV
".ng kQ$ "%c tJ do "iRu chsnh khi nhHn thEP cn -hMi ".-
)ng th:o P(u cu cVa th+ trng. 5hV t+ch c'i "hng quMn
tr+$ 5 hiLn tBi cVa $ ng i//ia, :/don giMi th#ch4
tVi5c ph!n cWp cho phvp Hoanh nghi5p cEa chlng t st th&c tin th\ t';ng " (hch hng "$i ngun
%&c> "$i b4 Au=#t (inh Hoanh " (hon "]n Yu t cEa m[t
c<ng t= thu[c nhm |QQ io'tun+- Gch ti#p cTn chi#n
%c n= mang %:i cho chlng t "B tinh thYn Hoanh nh!n> t4nh Ho Hai> %inh
ho:t " t& ch\u t'ch nhi5m hi#m (hi c th nhTn thW= t:i
cc c<ng t= a Au]c gia %$n- h[i ngc %nh :o " nh!n
"i)n cEa P|Q c<ng t= con cEa chlng t<i ho:t [ng t')n
(hkp th# gi$i th&c s& c nnng %&c c:nh t'anh cao- Ghlng
t<i tm (i#m nh3ng ng;i %nh :o cc Hoanh nghi5p t&
chE cEa mnh tnng t'2ng Hoanh nghi5p nhanh h@n
cc ]i thE c:nh t'anh- Gc Hoanh nghi5p c thlc =
4*4
b2i sng t:o --- " cung cWp nh3ng gi t'\ t]t h@n 'a th\
t';ng Aua cc pht (i#n n[i b[> ng H6ng (hoa h_c c<ng
ngh5 m$i> giW= phvp n[i b[ " mua %:i- Ghlng t cc chu=)n gia sc (hs+ "
cc (hch hng (hc> b2i " ng;i 'a Au=#t \nh hiu h@n
"B (hch hng " ng 2 "\ t'4 thWu hiu c nh3ng nhu
cYu cEa h_- Gu]i cmng> cch chlng t t&
(hzng \nh " (hm ph cc 8 t2ng m$i> Aua pht
t'in c ( nnng " s& nghi5p cEa 'i)ng mnh-
5ui cgng$ ch#nh trit /0 nP cho -hw- c\ng
nh 212 cng tP con cVa ,Cnh c tinh thn doanh nhGn$
6.ng tBo & quP , nhu gKn$ th#ch )ng rEt tt c.c cA h'i
& th.ch th)c rEt "Wc thg cVa tTng th+ trng ri(ng 9iLt
"hng thi &n khai th.c "%c /%i #ch tT nguhn /Jc &
nhNng tri th)c chuP(n 9iLt cVa , hCnh hoBt "'ng ton
cu.
gia nhH- th+ trng ,Oi thng qua hCnh th)c
"u t$ hCnh thnh /i(n ,inh chin /%c hoWc ,ua /Bi ,'t
cng tP kh.c U th+ trng nOc ngoi$ khng thJc hiLn
thaP th "'i ng\ /fnh "Bo U nOc ngoi 9zng nhGn 6J cVa
tr! 6U ch#nh. hZ tr% ton 9' cho c.c cng tP con ,Oi
thnh /H- & 6au " ch "%i "A, 9ng kt quM. Trit /0
cVa hfng / ngi no hiQu cng tP tBo gi. tr+ nh th no
6t hiQu "%c n?ng /Jc ct /i cVa cng tP & ngi no c
&?n ha tAng tJ & 6.t &Oi th+ trng thC cn -hMi /
4*1
ngi "iRu hnh doanh nghiL- ". # d!$ gi., "c cng
tP du tr} :, U Ita/P "%c quPRn quPt "+nh c chai nh
th no$ ngaP cM ,u chai " kh.c h~n &Oi 6Mn -h^, 9.n U
X)c$ U ]hHt pMn haP M:>ico.
Ifnh "Bo cVa c.c cng tP con cVa rEt tJ ho &C
hK "%c quPRn tJ chV "n ,)c "%c gKi / ;&ua cVa nOc
,Cnh|. Tr! 6U ch#nh 6t /[- "Wt ,'t &i cA ch "iRu -hi &
kiQ, 6o.t hoBt "'ng giNa c.c nOc$ thng / &iLc ",
-h.n c.c ,!c ti(u ti ch#nh &Oi c.c gi., "c cVa c.c cng
tP con. iau " tr! 6U ch#nh "Q cho cng tP con tJ >.c "+nh
/, th no &Oi "iRu kiLn th+ trng c thQ "Bt "%c c.c
,!c ti(u " ,'t c.ch tt nhEt.
o- /Jc cBnh tranh 9u'c cng tP -hMi thG, nhH- th+
trng ton cu kiQ, nghiL, nhNng ca, kt cVa cng tP
khi -hGn cE-$ thng >uP(n tBo ra nhNng >ung "'t giNa
cng tP con & tr! 6U ch#nh. ai., "c cE- cao c\ng -hMi
thY nhHn rzng &iLc -hGn cE- dn "n &iLc -h.t triQn th+
trng khng nhEt qu.n & /fng -h# do -hMi /W- /Bi c.c c
g[ng$ th_ nghiL,. # d!$ giOi thiLu 6Mn -h^, TP/:no/
tBi th+ trng coa Kd &o n?, 1e@2$ "GP / 6Mn -h^,
giM, "au 9.n tBi quP. MWc dg 6Mn -h^, nP c thQ "%c
cho 9.n tBo c.c cng tP con kh.c cVa tH- "on ngaP 6au
"$ nhng cng tP con tBi ]hHt pMn khng ch+u 9[t "u
9.n 6Mn -h^, ,fi cho "n n?, 2222. C &HP$ ,Wc dg
-hGn cE- cho -hw- "iRu chsnh & th#ch nghi nhanh
chng &Oi nhu cu th+ trng "+a -hAng thC n &n kC,
hf, qu. trCnh chia 6} & /an tua c.c 6Mn -h^, & chAng
trCnh.
4*@
jhGn cE- c\ng c thQ tBo ra >ung "'t kh >_ ,ang
t#nh chV thQ xag:ncP di/:,ay "i &Oi /fnh "Bo c.c cng tP
con$ gGP ra nhNng &En "R , hK -hMi giMi quPt nh hK c
n(n cMi thiLn hoBt "'ng tBi th+ trng "+a -hAng &Oi chi
-h# cVa c.c ,!c ti(u ton cu cVa cng tP , haP khng
vVi ro nP >^P ra &o n?, 2227 khi cng 9 rzng ,'t
6 cng tP con cVa hfng "f /, thanh to.n 6ai /i(n quan
tOi &iLc 9.n c.c thit 9+ P t &o hai th+ trng nhu. pan
"iRu hnh cng tP khng cng 9 chi tit cVa &iLc thanh
to.n tr(n nhng c ni rzng ;n tr.i &Oi ch#nh 6.ch cVa
cng tP| & ;c thQ &i -hB, c.c "iRu /uHt cVa IuHt 5hng
Tha, ]h\ng U ]Oc ]goi l orr:ign 5orru-t jracti6:6
ct.| TAng tJ nh &HP$ cng tP "f tuP(n 9 cho hai c.n
9' "iRu hnh cVa hai cng tP con nghs hu 6O, & 6au "
/ chV t+ch 9' -hHn thit 9+ P t & chu^n "o.n.
1. M9 Tn $%Qn @z (" 'iN% !a': $%Qn @z (}U
(:%n7 "3' USn 'GU
5A cEu tF ch)c / c.ch th)c 6[- >- &ai trq$ tr.ch
nhiL, & nhNng ,i quan hL trong ,'t tF ch)c l "GP /
,'t cng c! quan trKng trong &iLc triQn khai c.c chin
/%c cVa doanh nghiL-. # d!$ ,'t cng tP "a quc gia
th:o "uFi chin /%c "a quc gia nhng /Bi thit k cA cEu
tF ch)c cho -hw- #t -hGn cE- >ung c.c cng tP con$ ch[c
ch[n cng tP nP 6t thEt 9Bi trong &iLc thJc hiLn chin
/%c cVa ,Cnh.
iLc ,'t doanh nghiL- /Ja chKn cA cEu tF ch)c
no -h! thu'c &o hai Pu t$ " /4 c.ch th)c ra quPt
"+nh cVa doanh nghiL-$ tT tr(n >ung haP tT dOi /(n haP
,)c "' doanh nghiL- cGn 9zng giNa quMn /0 tH- trung &
4*7
-hGn cE-m & 6J kh.c 9iLt th:o chiRu ngang x,)c "' doanh
nghiL- -hGn chia thnh c.c 9' -hHn nhu /, c.c cng tP
c! thQy.
buMn /0 tH- trung xc:ntra/iationy / quPt "+nh
"%c 9an hnh tH- trung tBi cE- cao nhEt trong hL thng
quMn /0 & tBi ,'t "+a "iQ,$ thng / tr! 6U ch#nh. buMn
/0 -hGn cE- xd:c:ntra/iationy / &iLc ra quPt "+nh "%c
thJc hiLn U c.c cE- thE- hAn trong hL thng quMn /0$
thng / U c.c cng tP con. x*+m Jng -,-.
Xi &Oi c.c doanh nghiL- triQn khai th:o "uFi &
thJc hiLn chin /%c quc t hoWc chin /%c ton cu thC
th:o , hCnh quMn /0 tH- trungm c.c doanh nghiL- th:o
chin /%c "a quc gia 6t th:o , hCnh quMn /0 -hGn cE-
& doanh nghiL- th:o chin /%c >uP(n quc gia 6t thJc
hiLn , hCnh quMn /0 kt h%- giNa quMn /0 tH- trung &
quMn /0 -hGn cE-. ]guP(n nhGn "Q ,'t doanh nghiL- /Ja
chKn , hCnh quMn /0 no chV Pu / do quan "iQ, cVa
doanh nghiL-. # d!$ quan "iQ, &+ chVng X+nthoc+nt'ic.
thC ,'t doanh nghiL- thng -h.t triQn n?ng /Jc ct /i tBi
nOc ,Cnh & 6au " gi., 6.t qu. trCnh chuPQn giao & 6_
d!ng U nOc ngoi. roanh nghiL- th:o quan "iQ, "a cJc
xpo%=c+nt'ic. thC thng th:o "uFi chin /%c "a quc gia
nh cng tP $ khuPn kh#ch &iLc quMn /0 -hGn cE- tOi
c.c cng tP con U nOc ngoi do tr! 6U ch#nh cVa cng tP
tin tUng rzng nhNng ngi tr(n th+ trng ,Oi hiQu 9it
tt nhEt. 5ng tP th:o "uFi chin /%c >uP(n quc gia
thng >_ /0 cGn 9zng & hi hqa c.c nhu cu tr.i ng%c
giNa quMn /0 tH- trung & -hGn cE-$ nhz, tOi ,!c ti(u cho
4*D
-hw- giMi quPt thua ".ng c.c th.ch th)c ,ang t#nh ton
cu & ,ang t#nh "+a -hAng.
iQn7 b.1. `" H*n n7%KVn (n' 0= (9n7 @+ *U
!Pn7 ,9 Tn $%Qn @z (}U (:%n7 0= $%Qn @z USn 'GU
buMn /0 tH- trung xc:ntra/iationy buMn /0 -hGn cE- xd:c:ntra/iationy
]'i dung4
ai., "c cE- cao / ngi c kinh
nghiL,$ chuP(n ,n & -h.n "o.n
tt c quPRn ra c.c quPt "+nh & k
hoBch hnh "'ng cVa doanh nghiL-.
Tr! 6U ch#nh c ton quPRn >.c "+nh
& "iRu hnh chuZi gi. tr+ cVa doanh
nghiL-.
buMn /0 tH- trung giY- c.c hoBt
"'ng U c.c nOc kh.c nhau "Bt "%c
,!c ti(u ton cu
]hGn &i(n$ c.n 9' quMn /0 gn g\i
& qu:n thu'c &Oi &En "R "%c
quPRn ra quPt "+nh.
Tr! 6U ch#nh cho -hw- c.c gi., "c
"+a -hAng quPRn >.c "+nh & "iRu
hnh chuZi gi. tr+ -hg h%- &Oi "iRu
kiLn th+ trng "+a -hAng.
buMn /0 -hGn cE- giY- hoBt "'ng U
c.c nOc kh.c nhau hOng tOi "Bt
,!c ti(u ton cu qua "Bt "%c ,!c
ti(u quc gia
I%i th
TBo "iRu kiLn -hi h%- trong chuZi
gi. tr+. XM, 9Mo c.c quPt "+nh nhEt
qu.n &Oi ,!c ti(u chin /%c.
5ho -hw- c.n 9' "iRu hnh cE- cao
trJc ti- thJc hiLn c.c thaP "Fi /On.
cBn ch &iLc /[- /n c.c hoBt "'ng
giNa c.c chi nh.nh$ "An &+ kh.c
nhau.
aiM, chi -h# nhGn &i(n cE- dOi
/, 6ai hoWc khng hiLu quM.
XM, 9Mo t#nh nhEt qu.n khi /,
&iLc &Oi c.c chV th kh.c nh quan
ch)c ch#nh -hV$ nhGn &i(n$ nh cung
cE-$ ngi ti(u dgng & cng chYng.
]hNng ai trJc ti- /, &iLc &Oi
kh.ch hng$ "i thV cBnh tranh &
th+ trng "%c ra quPt "+nh.
KhuPn kh#ch c.n 9' quMn /0 cE-
thE- c 0 tUng 6.ng tBo.
TBo "'ng /Jc cho nhGn &i(n cE-
dOi nZ /Jc /, &iLc tt.
5hi -hw- -hMn )ng nhanh & /inh
hoBt &Oi 6J thaP "Fi nhanh chng
cVa ,i trng.
5ho -hw- gi., "c chi nh.nh hoWc
cng tP con quPRn tJ ch+u tr.ch
nhiL, &R hoBt "'ng cVa "An &+
,Cnh.
cBn ch
4*e
Khng khuPn kh#ch 0 tUng cVa
c.c nhGn &i(n U cE- dOi.
Khng tBo "'ng /Jc cho nhGn &i(n
cE- dOi do chs /, c.i 9+ 9Mo -hMi
/,.
Iuhng thng tin tT tr(n >ung n(n
hBn ch nhNng 6.ng tBo tT dOi /(n.
5 thQ c rVi ro cho tF ch)c nu cE-
dOi c nhiRu quPt "+nh 6ai /,.
cBn ch &iLc -hi h%- chwo giNa c.c
"An &+ & khai th.c "%c c.c /%i #ch
chin /%c.
5.c cng tP con 6t u ti(n c.c dJ .n
& hoBt "'ng ri(ng cVa ,Cnh &Oi
,)c c.i gi. -hMi trM cVa hoBt "'ng
ton cu haP hoBt "'ng chung.
5.c "iRu kiLn .- d!ng
Mi trng chung & ngnh c! thQ
P(u cu h'i nhH- ton cu & 6J
chu^n ha tr(n ton cu &R 6Mn
-h^,$ "u &o$ -hAng -h.- &
ch#nh 6.ch.
5.c cng tP con "'c /H- nhng c
chung c.c hoBt "'ng tBo gi. tr+ hoWc
c chung "i thV cBnh tranh hoWc
kh.ch hng.
5 nhu cu cng tP -hMi d+ch
chuPQn nguhn /Jc l ti ch#nh$ nhGn
6J hoWc cng nghL 8 tT hoBt "'ng
gi. tr+ tBi nP 6ang hoBt "'ng gi. tr+
kh.c.
ai., "c cE- thE- khng c n?ng
/Jc hoWc kinh nghiL, trong &iLc ra
c.c quPt "+nh nh gi., "c cE-
cao.
5.c quPt "+nh quan trKng & rVi ro
thua /Z /On.
Mi trng chung & ngnh c! thQ
P(u cu -hMi "+a -hAng ha.
iMn -h^,$ nguP(n /iLu "u &o$
-hAng -h.- & ch#nh 6.ch -hMi
"iRu chsnh th#ch nghi & -hg h%- &Oi
P(u cu "+a -hAng.
I%i #ch quP , c thQ "Bt "%c tBi
th+ trng quc gia.
5.c gi., "c cE- thE- c n?ng /Jc
& kinh nghiL, trong &iLc ra quPt
"+nh.
5.c quPt "+nh nhu & -hMi k+- thi.
5ng tP c "+a "iQ, -hGn t.n.
5 #t nhu cu c.c c.n 9' nOc ngoi
/, &iLc &Oi c.n 9' cE- cao U tr! 6U
ch#nh.
MWc dg , hCnh quMn /0 tH- trung haP -hGn cE-
"Ru thQ hiLn c.c quan "iQ, kh.c nhau nhng tr(n thJc t
thC .- d!ng , hCnh no c\ng "Ru c chi -h#$ c nhGn
nh%ng & ngoBi /L cVa n. ]h , hCnh tBi cng tP
chYng ta c\ng thEP ,Wc dg cng tP th:o , hCnh quMn /0
-hGn cE- nhng /un c 6J th:o di & gi., 6.t cVa c.c
442
nh quMn /0 tBi tr! 6U ch#nh "i &Oi c.c nh quMn /0 tBi
cng tP con. bua "$ chYng ta c thQ thEP ,'t doanh
nghiL- kinh doanh quc t khng 9ao gi chs .- d!ng
hon ton ,'t , hCnh quMn /0 tH- trung haP -hGn cE- do
rEt #t doanh nghiL- c thQ &Hn hnh hiLu quM nu ,Ki
quPt "+nh "Ru do cE- tr(n quPt & c\ng khng c doanh
nghiL- no hoBt "'ng hiLu quM nu ,Ki quPt "+nh "Ru
-hGn quPRn cho nhGn &i(n cE- dOi thJc hiLn.
-. M9 Tn $%Qn @z (" 'iN% n7#n7: ,9 Tn (|
'F' 2&i 0Zi "/( 26n7 8in !"#n $%&' ()
M hCnh quMn /0 th:o chiRu ngang / c.ch ,'t
doanh nghiL- thit k cA cEu tF ch)c cVa ,Cnh "Q "hng
thi thJc hiLn * ch)c n?ng4 thJc hiLn nhiL, &! cVa tF
ch)cm chia nhu c.c cng &iLc th:o &+ tr# /, &iLc$ -hqng$
9an$ 9' -hHn$ cng tP con "Q triQn khai thJc hiLnm & thit
k ,i quan hL quMn /0 "Q "M, 9Mo cng &iLc thJc hiLn
th:o c.ch -hg h%- &Oi chin /%c cVa doanh nghiL-. 5
nhiRu c.ch kh.c nhau "Q doanh nghiL- tF ch)c & thJc
hiLn c.c hoBt "'ng kinh doanh quc t tr(n cA 6U ch)c
n?ng$ , hCnh doanh nghiL-$ khu &Jc "+a /0 hoWc kt h%-
cM 9a n'i dung ". TuP nhi(n$ thng thng$ c.c cng tP
"a quc gia 6_ d!ng 1 , hCnh "Q tF ch)c c.c hoBt "'ng
kinh doanh cVa ,Cnh4 , hCnh th:o ch)c n?ng$ , hCnh
th:o 9' -hHn & , hCnh ,a trHn.
M9 Tn (" 'F' nJn7 B%n'(i"n#@ H(:%'(%:E:
, hCnh th:o ch)c n?ng / c.ch th)c tF ch)c cng &iLc
cVa doanh nghiL- khi 6Mn -h^, cVa doanh nghiL- c cgng
cng nghL & c.c .- /Jc cBnh tranh -hMi th:o "uFi chin
/%c ton cu. M hCnh ch)c n?ng cho -hw- doanh nghiL-
441
ti "a ha "%c /%i #ch th:o quP , thng qua &iLc 6[-
>- tr.ch nhiL, cng &iLc & c.c thit k hiLu quM nhEt
c.c quan hL quMn /0 trong doanh nghiL-. C &HP$ , hCnh
nP cho -hw- thnh /H- c.c 9' -hHn ri(ng 9iLt tH- h%-
nhGn 6J th:o ch)c n?ng truPRn thng cVa doanh nghiL-
nhng U c.c khu &Jc "+a /0 kh.c nhau$ tBi " nhGn &i(n
6Mn >uEt /, &iLc &Oi nhGn &i(n 6Mn >uEt$ nhGn &i(n 9.n
hng /, &iLc &Oi nhGn &i(n 9.n hng$ nhGn &i(n ti ch#nh
/, &iLc &Oi nhGn &i(n ti ch#nh$ &.& X*+m Hnh -.-
HTn b.q. M9 Tn (" 'F' nJn7 '5# !"#n
n7i+U 8in !"#n $%&' ()
M hCnh th:o ch)c n?ng thng "%c c.c doanh
nghiL- c dMi hng ha h- trong " -hAng -h.- 6Mn
>uEt & ,ark:ting thng khng kh.c nhau nhiRu$ & th+
trng khng thng >uP(n thaP "Fi nhiRu. # d!$ nhNng
cng tP khai th.c du haP kho.ng 6Mn nh Tota/ haP
priti6h j:tro/:u, thng 6_ d!ng , hCnh tF ch)c nP.
TuP nhi(n$ nh%c "iQ, cVa , hCnh nP / doanh
nghiL- khng thQ th#ch nghi k+- th:o c.c thaP "Fi cVa th+
trng "qi hui c 6J -hi h%- giNa nhiRu ch)c n?ng. M
442
Tr! 6U ch#nh
iMn >uEt Mark:ting
Mark:ting 5hGu
o
iMn >uEt 5hGu
o
iMn >uEt 5hGu
u
Mark:ting 5hGu
u
hCnh th:o ch)c n?ng thng kh >GP dJng "%c ,i quan
hL hiLu quM giNa &iLc 6.ng tBo tri th)c &Oi &iLc ra quPt
"+nh nhz, tBo "iRu kiLn cho ch)c n?ng ,ark:ting -hi
h%- "%c &Oi ch)c n?ng 6Mn >uEt & ch)c n?ng ti ch#nh.
5A ch quMn /0 th:o chiRu dKc cVa , hCnh th:o ch)c
n?ng / ,'t chuZi di ,Lnh /Lnh trMi U nhiRu cE-$ khin
cho &iLc ra quPt "+nh -hMi d+ch chuPQn chH, &C thng tin
-hMi trMi r'ng tOi hu kh[- c.c cE- 9Hc cn >_ /0 thng tin.
M9 Tn (" C6 U}n B!i0iHi"n H(:%'(%:E:
Trong khi , hCnh th:o ch)c n?ng "%c 6_ d!ng tBi c.c
doanh nghiL- chV Pu g[n &Oi nguP(n /iLu "u &o thC ,
hCnh th:o 9' -hHn "%c 6_ d!ng g[n &Oi 6Mn -h^, "u ra.
MZi 9' -hHn trong doanh nghiL- "%c giao tr.ch nhiL,
quMn /0 ,'t tH- h%- hng ha kh.c nhau hoWc tH- h%-
nhNng th+ trng kh.c nhau. Tr(n /0 thuPt$ ,'t cng tP
"a quc gia c thQ c 9' -hHn -h! tr.ch quc t$ hoWc c
9' -hHn -h! tr.ch 6Mn -h^, tr(n ton cu hoWc 9' -hHn
-h! tr.ch khu &Jc "+a /0 tr(n ton cu.
M9 Tn C6 U}n $%&' () Bin(:n#(i"n#@ !i0iHi"n
H(:%'(%:E: TH- h%- nh, c.c hoBt "'ng kinh doanh quc
t /Bi &o ,'t 9' -hHn$ ,'t 9an "Q nhNng nhGn 6J -h!
tr.ch chuP(n ,n &R quc t giMi quPt nhNng &En "R
kh.c nhau nh hh 6A >uEt khû$ giao d+ch ngoBi hi$ quan
hL &Oi ch#nh -hV nOc ngoi ... x*+m Hnh -R-.- M hCnh
nP c khM n?ng th#ch nghi nhanh &Oi nhNng thaP "Fi cVa
,i trng$ cho -hw- doanh nghiL- hoBt "'ng tr(n nhiRu
th+ trng kh.c nhau. M hCnh nP c\ng hBn ch nhNng
/fng -h# /W- "i /W- /Bi trong c.c hoBt "'ng U nhiRu nAi
trong tF ch)c.
44*
p' -hHn -h! tr.ch kinh doanh n'i "+a thng "%c
".nh gi. dJa tr(n hoBt "'ng cVa 9' -hHn ,Cnh. ro &HP$
c.c 9' -hHn nP thng duP trC & giN /Bi 6Mn -h^,$ nhGn
/Jc$ cng nghL & c.c nguhn /Jc$ khng khuPn kh#ch
tha, gia &o hoBt "'ng quc t "Q thYc "^P kt quM hoBt
"'ng cVa ,Cnh. M't 9' -hHn quc t hoWc -hqng$ 9an -h!
tr.ch quc t c thQ giMi quPt "%c >u hOng tr(n nu
doanh nghiL- trang 9+ cho 9' -hHn nP nhGn /Jc "Q khai
th.c "%c n?ng /Jc cVa ton hL thng.
HTn b.s.: M9 Tn C6 U}n $%&' ()
5.c doanh nghiL- 6_ d!ng , hCnh nP "Q khai
th.c /%i #ch th:o quP , th+ trng. bua &iLc -hGn chia 9'
-hHn -h! tr.ch th+ trng n'i "+a$ th+ trng quc t$ c.c
doanh nghiL- thJc hiLn tt & -hg h%- &Oi &iLc th:o "uFi
chin /%c "a quc gia$ trong " khng -hMi ch+u nhiRu
6)c w- -hMi h'i nhH- & ti(u chu^n ha giNa th+ trng
trong nOc & th+ trng nOc ngoi. Th(, &o "$ gi.,
"c -h! tr.ch th+ trng quc t c thQ 6_ d!ng c.c c.ch
444
Tr! 6U
ch#nh
pan cng
nghiL-
i#n $%&'
()
5ng tP
ri:6:/
xjh.-y
5ng tP
-hanh
xiinga-or:
y
pan t
pan "iLn
&\ tr!
5ng tP
"iLn t_
xnhy
th)c nh chia 6} kho &Hn haP c.ch th)c /H- dJ to.n "Q
thJc hiLn -hi h%- ,'t 6 nhEt "+nh c.c quP trCnh 6Mn >uEt
hoWc quMn /0 trong ton hL thng cVa doanh nghiL-. M
hCnh tF ch)c nP thng "%c c.c cng tP "a quc gia cVa
5hGu u 6_ d!ng do t#nh -h! thu'c tAng "i &o th+
trng n'i "+a cVa c.c cng tP nP.
M9 Tn C6 U}n UP (:*' HQn U], BU:"!%'(
!i0iHi"n H(:%'(%:E: M hCnh -h! tr.ch 6Mn -h^, / ,'t
trong nhNng , hCnh -hF 9in nhEt tBi c.c doanh nghiL-
kinh doanh quc t hiLn naP do hu ht c.c doanh nghiL-
nP "Ru c dMi hng ha "a dBng & kh.c 9iLt x*+m Hnh
-q.. # d!$ &iLc 6.- nhH- giNa cng tP Mo:t c:nn:66P &
Ioui6 uitton "f tBo ra tH- "on hng ha 6ang trKng /On
nhEt th giOi$ tH- "on IMc$ trong " nhNng hfng nOc
hoa 5hri6tian rior$ "hng hh Tag c:u:r$ "h tYi >.ch Ioui6
uitton$ r%u 6G, -anh Mo:t 5handon / thu'c trong
c.c thAng hiLu hng ha cVa tH- "on. iLc khng c 6J
tAng "hng giNa nhiRu dqng 6Mn -h^, "f dn tOi &iLc tH-
"on IMc chia nhu thnh 1 9' -hHn$ ,Zi 9' -hHn tH-
trung &o ,'t -hGn "oBn th+ trng ri(ng 9iLt tr(n quP ,
ton cu$ " /4 r%u & "h ung c chn$ thi trang & "h
da thu'c$ nOc hoa & ,` -h^,$ "hng hh & trang 6)c$ &
hng 9.n /} kh.c. MWc dg c 6J /[- /n$ trgng /W- U c.c th+
trng c! thQ$ c.c k(nh -hGn -hi$ c.c chuZi cung )ng
nhng c.c 9' -hHn nP "Ru tAng "i "'c /H-.
441
HTn b.u.: M9 Tn C6 U}n UP (:*' HQn U],
TAng tJ nh , hCnh th:o ch)c n?ng$ , hCnh
-h! tr.ch 6Mn -h^, "%c thit k -hg h%- &Oi chin /%c
ton cu do hoBt "'ng U th+ trng n'i "+a & th+ trng
nOc ngoi "i &Oi cgng ,'t 6Mn -h^, "%c ,'t 9' -hHn
-h! tr.ch 6Mn -h^, ch+u tr.ch nhiL,. p' -hHn nP c thQ
kt h%- tAng )ng & kinh nghiL,$ tri th)c giNa hai th+
trng x&# d! nh chia 6} thng tin &R thnh cng hoWc
thEt 9Bi tr(n c.c th+ trng kh.c nhau &Oi nhauy.
Th(, &o "$ , hCnh -h! tr.ch 6Mn -h^, t?ng
cng n?ng /Jc 9.n hng hoWc tung 6Mn -h^, ,Oi hoWc
dTng 9.n ,'t dqng 6Mn -h^, nhEt "+nh &C c.c dqng 6Mn
-h^, / khng c /i(n hL &Oi nhau. TEt nhi(n$ 6t c c.c
ch)c n?ng hoWc hoBt "'ng 9+ /W- "i /W- /Bi giNa c.c 9'
-hHn -h! tr.ch 6Mn -h^, & c\ng kh c cA h'i haP c.ch
no , ,'t 9' -hHn -h! tr.ch 6Mn -h^, nP c thQ hKc
tH- "%c kinh nghiL, quc t tT ,'t 9' -hHn -h! tr.ch
6Mn -h^, kh.c.
44@
Tr! 6U ch#nh
TH- "on hL
thng n?ng
/%ng
5ng tP "iLn
xpsy
5ng tP "o
/ng xnhy
TH- "on cng
nghiL- &
quc -hqng
5ng tP thang
,.P xpsy
5ng tP 6Mn
-h^, >GP
dJng xIta/Py
5.c cng tP con kh.c nhau cVa c.c 9' -hHn -h!
tr.ch 6Mn -h^, kh.c nhau hoBt "'ng U cgng ,'t quc gia
U nOc ngoi 6t 9.o c.o &R cho c.c 9an & 9' -hHn kh.c
nhau tBi tr! 6U ch#nh. # d!$ cCnh 4.e , tM cng tP "iLn
& cng tP thang ,.P U ps 6t 9.o c.o &R hai 9' -hHn kh.c
nhau cVa cng tP$ &C &HP$ 6J kt h%- nguhn /Jc trong ,'t
nOc c thQ khng "%c khai kh.c nu c.c cng tP con
khng /i(n hL &Oi nhau & tOi cgng ,'t 9' -hHn -h! tr.ch.
TAng tJ$ c trng h%-$ c cng tP con tBi tH- "on
:6tinghou6: -hMi &aP &n &Oi /fi 6uEt cao tBi th+ trng
"+a -hAng trong khi " ,'t cng tP con kh.c /Bi "ang d
thTa tiRn ,Wt.
M9 Tn C6 U}n UP (:*' 8% 0I' 2O# @z
B7"7:#Ui' #:# !i0iHi"n H(:%'(%:E: 5.c doanh nghiL-
thng 6_ d!ng , hCnh -h! tr.ch th:o khu &Jc "+a /0
x*+m Hnh -,Q. "Q &Hn hnh tF ch)c cVa ,Cnh khi c.c
doanh nghiL- c hoBt "'ng &Hn hnh U nOc ngoi &Oi quP
, /On , tH- trung &o ,'t nOc haP ,'t &gng c! thQ$
9ao gh, cM nOc chV nh. M hCnh nP c\ng -hF 9in "i
&Oi c.c cng tP "a quc gia cVa 5hGu u do c.c cng tP
nP thng khng c ,'t th+ trng n'i "+a c quP ,
/On. M hCnh nP thng -hg h%- trong trng h%- doanh
nghiL- c "%c /%i #ch tT quP , 6Mn >uEt tr(n -hB, &i
khu &Jc$ khng -hMi tr(n -hB, &i ton cu do quP , th+
trng hoWc cng nghL 6Mn >uEt "Wc thg cVa ngnh. Thng
thng$ , hCnh nP "%c c.c doanh nghiL- th:o "uFi
chin /%c "a quc gia 6_ d!ng do , hCnh nP dnh
quPRn quMn /0 -hGn cE- cho c.c cng tP U tTng nOc "iRu
447
chsnh th#ch nghi hAn &Oi c.c "iRu kiLn cVa th+ trng "+a
-hAng.
HTn b.1w.: M9 Tn C6 U}n UP (:*' 8% 0I'
2O# @z
cBn ch cVa , hCnh nP / khM n?ng /[- /n cng
&iLc trong ,Zi khu &Jc do c.c cng tP con c c.c hoBt
"'ng tBo gi. tr+ ging nhau U nhNng "+a "iQ, kh.c nhau
ch) khng tH- trung &o "+a "iQ, hiLu quM nhEt. # d!$
hfng ]:6/w c hAn 122 nh ,.P U gn e2 nOc "Q 9.n
khoMng D.222 nhfn hng ha tOi hu ht c.c nOc tr(n th
giOi. ro &HP$ tr! 6U tBi Th!P i{ "f "au "u "Q quPt "+nh
>:, chi -h# nguP(n /iLu "u &o cVa c.c cng tP con ,ua
tT c.c nh cung cE- tr(n kh[- th giOi. c nhNng
trng h%-$ ,Zi nh ,.P trong 6 42 nh ,.P cVa ]:6t/w
tBi coa Kd "f tin hnh ,ua nguP(n /iLu ,'t c.ch "'c
/H-. iLc thiu 6J -hi h%- nP "f dn tOi hiLn t%ng c.c
nh ,.P cVa doanh nghiL- tBi coa Kd -hMi thanh to.n tOi
44D
Tr! 6U
ch#nh
Khu &Jc
5hGu u &
M` Iatin
nh
:n:8
ua/a
Khu &Jc
p[c M` &
Th.i pCnh
rAng
coa Kd 5anada Ita/ia ]hHt pMn
22 ,)c gi. kh.c nhau "i &Oi 6Mn -h^, &ani//a cho cgng
,'t nh cung cE-.
M9 Tn ,# (:}n B,#(:iR H(:%'(%:E: 5.c doanh
nghiL- kinh doanh quc t th:o "uFi chin /%c >uP(n
quc gia tBi " ".- )ng cM hai P(u cu " / h'i nhH-$ ton
cu ha & th#ch nghi "+a -hAng. XQ thJc hiLn chin /%c
nP$ c.c doanh nghiL- thng thit k tF ch)c cVa ,Cnh
th:o , hCnh ,a trHn "Q cho -hw- tHn d!ng "%c u "iQ,
cVa , hCnh th:o ch)c n?ng & , hCnh th:o 9' -hHn
X*+m Hnh -,,.. M hCnh ,a trHn &R ,Wt /0 thuPt cho
-hw- ,'t doanh nghiL- kinh doanh quc t cqn hBn ch
"%c nhNng nh%c "iQ, cVa hai , hCnh kQ tr(n.
HTn b.11.: M9 Tn ,# (:}n

M hCnh ,a trHn thng >.c "+nh r ,'t cng tP
con -hMi 9.o c.o tOi hAn ,'t 9' -hHn -h! tr.ch 9ao gh,
44e
Tr! 6U ch#nh
5hGu o 5hGu u p[c M`
]h, hng
]h, hng p
]h, hng 5
coa Kd
5anada
coa Kd
jh.-
Th!P i{
]hHt pMn
iinga-or:
cM &R ch)c n?ng$ 6Mn -h^, hoWc "+a /0. aiM "+nh cA 9Mn U
"GP / ,Zi nh, -hMi chia 6} tr.ch nhiL, &R hoBt "'ng
&Hn hnh U nOc ngoi 6t khuPn kh#ch &iLc ,Zi nh,
trao "Fi thng tin & nguhn /Jc ,'t c.ch tJ nguPLn hAn.
# d!$ c.c 9' -hHn -h! tr.ch 6Mn -h^, -hMi cBnh tranh &Oi
nhau "Q "M, 9Mo rzng 9' -hHn vr "%c /i(n kt &Oi
nh, ch)c n?ng nh 6Mn >uEt$ -h.t triQn cng nghL "i
&Oi 6Mn -h^, cVa hK. 5.c 9' -hHn -h! tr.ch 6Mn -h^, 6t
-hMi cBnh tranh "Q "M, 9Mo rzng c.c "i t.c U c.c khu &Jc
"+a /0 kh.c nhau 6t chY 0 & "u t quan tG, thua ".ng
"n dqng 6Mn -h^, cVa ,Cnh.
5.c 9' -hHn -h! tr.ch 6Mn -h^,$ -h! tr.ch ch)c
n?ng & khu &Jc "+a /0 -hMi cgng cBnh tranh &Oi nhau "Q
c "%c nguhn /Jc , nhNng 9' -hHn kh.c "ang n[, giN
trong ,a trHn. # d!$ 6 /%ng c.c nguhn /Jc cn thit "Q
-h.t triQn 6Mn -h^, dLt U M:>ico -h! thu'c ,'t -hn &o
cBnh tranh giNa nh, 5hGu u & 5hGu M` Ia tinh &
,'t -hn -h! tu'c &o cBnh tranh nguhn /Jc giNa nh,
6Mn -h^, dLt & 6Mn -h^, nng 6Mn. ro &HP$ , hCnh ,a
trHn / 6J nhGn nh%ng hNu #ch khi c.c 9' -hHn gW- kh
kh?n trong &iLc /i(n kt haP -hGn t.ch c.c hoBt "'ng U
nOc ngoi.
M hCnh ,a trHn c\ng c ,'t 6 hBn ch. M hCnh
nP P(u cu c.c nh, cBnh tranh nhau &C c.c nguhn /Jc
c hBn$ -hAng -h.- &Hn hnh a th#ch$ chia 6} /%i #ch
hoWc rVi ro. 3ung "'t giNa c.c 9' -hHn cE- thE- c khM
n?ng -h.t 6inh khi cE- quMn /0 cE- cao -hMi Vng h' nh,
nP haP nh, kia. 5 thQ ni$ , hCnh ,a trHn tBo ra ,'t
cA ch quMn /0 kw- /, &i -hB, nguP(n t[c ,'t /Lnh
412
thng nhEt xunitP o7 co,,and -rinci-/:y. ]guP(n t[c ,'t
/Lnh thng nhEt cho rzng chuZi /Lnh & thng tin khng 9+
ng[t qufng 6t truPRn tT cE- cao nhEt "n cE- thE- nhEt
trong tF ch)c. 5qn th:o , hCnh ,a trHn$ tr.ch nhiL, &
,i quan hL cng t.c nhzng nh+t trong tF ch)c c thQ /,
cho chuZi /Lnh 9+ 9- ,wo hoWc 6ai /Lch. Trong trng
h%- nP$ quMn /0 cE- cao khng thQ gi., 6.t "%c c.n 9'
cE- dOi do hK giM "+nh / c nh, kh.c ch+u tr.ch nhiL,
&R &iLc ". # d!$ gi., "c U 9' -hHn 5hGu o c thQ
khng quan tG, tOi hoBt "'ng hng ngP tBi ,'t 9' -hHn
6Mn -h^, p U ]hHt pMn do hK cho rzng 9' -hHn -h! tr.ch
6Mn -h^, p 6t ch+u tr.ch nhiL, /, &iLc nP$ trong khi
"$ ng%c /Bi 9' -hHn -h! tr.ch 6Mn -h^, p /Bi giM "+nh
rzng 9' -hHn -h! tr.ch 5hGu o -hMi gi., 6.t hoBt "'ng
tBi ]hHt pMn.
5ng tP ro 5h:,ica/ thJc hiLn th:o , hCnh ,a
trHn cho rzng ;chYng ti th:o , hCnh ,a trHn & -h!
thu'c &o tinh thn h%- t.c$ U " khng c ai ch+u tr.ch
nhiL, cM. Khi ,Ki th) ok$ chYng ti khng 9it ai "Q kh:n
thUng & khi ,'t th) thi tL$ chYng ti khng 9it ai "Q
-h( 9Cnh|. iLc giM "+nh nh, ai " ch+u tr.ch nhiL, "f
khin cho nhiRu cng tP /Bi -hMi quaP /Bi , hCnh -hGn
"+nh &ai trq & ch)c n?ng cVa c.c 9' -hHn.
[. VJn ?# !"#n n7i+U 0Zi 'i)n @;W' 8in
!"#n $%&' ()
?n ha doanh nghiL- / ,'t cng c! hNu hiLu cVa
c.c doanh nghiL- nhz, khuPn kh#ch & tBo "iRu kiLn cho
doanh nghiL- "Bt "%c ,!c ti(u chin /%c cVa ,Cnh. 5.c
nghi(n c)u "f chs ra rzng c ,i /i(n hL quan trKng giNa
411
&?n ha doanh nghiL- & khM n?ng hoBt "'ng ti ch#nh cVa
doanh nghiL-. ?n ha doanh nghiL- / tH- h%- c.c giM
"+nh cVa doanh nghiL- &R tF ch)c$ c.c ,!c ti(u & thng
/L cVa tF ch)c$ &R hL thng c.c gi. tr+ &R "iRu gC quan
trKng$ niR, tin & ,'t th giOi n(n nh th no "%c c.c
thnh &i(n trong doanh nghiL- cgng nhau chia 6}.
5.c doanh nghiL- thnh cng trong &iLc >GP dJng
& duP trC &?n ha doanh nghiL- cho -hw- nhGn &i(n cVa
doanh nghiL- /un c tinh thn nhiLt huPt$ quan tG, tOi
cng &iLc ngoi nhNng kh:n thUng 9zng &Ht chEt. ]i
c.ch kh.c$ &?n ha doanh nghiL- giY- hZ tr% chin /%c
cVa doanh nghiL- 6t khuPn kh#ch ,Ki ngi chE- nhHn
nhNng th.ch th)c "Q nhHn ra t, nhCn cVa doanh nghiL-$
"Q /, cng &iLc cVa hK "M, tr.ch tt hAn$ nhiLt tCnh hAn$
c tinh thn h%- t.c & -hi h%- &Oi nhNng thnh &i(n
kh.c tt hAn.
?n ha doanh nghiL- c ,i /i(n hL chWt cht &Oi
P(u cu cVa chin /%c kinh doanh quc t. # d!$ cng tP
.- d!ng chin /%c ton cu 6t -h.t triQn &?n ha .- /Jc
qua " giY- ,Ki ngi tr(n ton cu hiQu & chE- nhHn 9'
ti(u chu^n &R ,!c ti(u$ u ti(n & c.c thng /L hoBt "'ng.
5hin /%c ton cu P(u cu -hMi chu^n ha c.c hoBt "'ng
tBo gi. tr+ n(n c\ng P(u cu chu^n ha quan "iQ, cVa
nhGn &i(n &R ,!c "#ch & thng /L hoBt "'ng X*+m Hnh
-,P..
412
HTn b.1-. VJn ?# !"#n n7i+U 0= 'i)n @;W' 8in
!"#n $%&' ()
`
F
'

U

U
Q
i

@
i
V
n

8
)
(

(
"
=
n

'
>
%
1

7
i
Q
,

'
i

U
d

Gao
Ci)n @;W' ("=n '>%
M!c ti(u chin /%c4 ]?ng
6uEt & hiLu quM.
TrKng tG, cVa chin /%c4
Ii(n kt$ /%i th cBnh
tranh.
XWc "iQ, nFi 9Ht4 XBt
"%c ,!c ti(u "f chu^n
ha$ n?ng /Jc cBnh tranh
ton cu.
jhong c.ch /fnh "Bo4 X+nh
hOng 6Mn >uEt & kt quM$
kiQ, 6o.t quPt "+nh.
vng 9u'c4 X+nh hOng
,!c ti(u$ 6Mn >uEt & cBnh
tranh.
Ci)n @;W' R%KVn $%&' 7i#
M!c ti(u chin /%c4 Ii(n
kt$ ".- )ng$ hKc hui.
XFi ,Oi$ 0 tUng & t?ng
trUng.
XWc "iQ, nFi 9Ht4 XFi ,Oi$
6.ng tBo$ n?ng "'ng$ /inh
hoBt.
jhong c.ch /fnh "Bo4 XFi
,Oi$ chE- nhHn rVi ro$ nhEt
quan giNa gi. tr+ c. nhGn &
,!c ti(u cVa tF ch)c.
vng 9u'c4 Iinh hoBt$ rVi
ro$ tinh thn doanh nhGn.
FhWp
Ci)n @;W' $%&' ()
M!c ti(u chin /%c4 5Gn
"i c.c n?ng /Jc ct /i.
KiQ, 6o.t$ Fn "+nh$ dJ 9.o
trOc.
XWc "iQ, nFi 9Ht4 k(u cu
ch#nh th)c$ quP "+nh$ /uHt
/L & nhEt qu.n.
jhong c.ch /fnh "Bo4 5hs
"Bo$ gi., 6.t & "c thYc.
vng 9u'c4 buP "+nh$
ch#nh 6.ch$ quP trCnh$ kd
&Kng r rng.
Ci)n @;W' 2# $%&' 7i#
M!c ti(u chin /%c4 X.-
)ng nhu cu "+a -hAng.
]hEt qu.n$ ca, kt$ "hng
thuHn.
XWc "iQ, nFi 9Ht4 ]hEt
qu.n$ tin cHP$ c /i(n hL.
jhong c.ch /fnh "Bo4 cZ
tr%$ hOng dn$ tBo "iRu
kiLn$ th#ch )ng.
vng 9u'c4 Trung thnh &
truPRn thng.
FhWp Gao
41*
coWc "i &Oi doanh nghiL- th:o "uFi /oBi hCnh
chin /%c "a quc gia 6t P(u cu ,Ki ngi chia 6} #t gi.
tr+ chung hAn & khuPn kh#ch 6J "a dBng$ kh.c 9iLt trong
&iLc hiQu nhu cu & ,!c ti(u cVa doanh nghiL- tBi tTng
"+a -hAng. XiRu chsnh c.c hoBt "'ng tBo gi. tr+ cVa
doanh nghiL- "i &Oi th+ trng "+a -hAng P(u cu -hMi
chE- nhHn 6J tJ chV cVa c.c 9' -hHn U tTng th+ trng$ &
tn trKng nhNng gi. tr+ cVa tTng 9' -hHn ".
MWc dg c nhNng "iQ, kh.c 9iLt$ &?n ha doanh
nghiL- c\ng c nhNng "Wc "iQ, chung U ,Ki /oBi hCnh
chin /%c kinh doanh quc t. Th) nhEt$ nhGn &i(n
thng nhHn ra &?n ha doanh nghiL- tr(n nRn tMng nhNng
gC hK nhCn thEP$ ngh: thEP & trMi nghiL, trong cng tP.
ro &HP$ quMn /0 cE- cao -hMi thit /H- & kiQ, tra nhNng
giM "+nh &R cng tP & c.c gi. tr+ c\ng nh /0 tUng cVa
cng tP. Th) hai$ ,Wc dg ,Zi c. nhGn c 6J kh.c 9iLt &R
nRn tMng$ /, &iLc U nhiRu cE- 9Hc kh.c nhau$ c c.c tha,
&Kng kh.c nhau$ nhng hK "Ru c c.ch , tM &?n ha cVa
doanh nghiL- nh nhau. I, cho ,Ki ngi kh.c nhau
chia 6} 0 tUng & gi. tr+ 6t giY- cho doanh nghiL- tr.nh
"%c &iLc .- "Wt /(n nhGn &i(n thng qua c.ch th)c thng
thng nh cA ch thUng -hBt & cho -hw- .- d!ng
nhNng -hAng th)c "'ng &i(n$ khuPn kh#ch hK chE-
nhHn & hqa h%- &Oi &?n ha cVa doanh nghiL-. 5ui
cgng$ &?n ha quan tG, tOi &iLc nhGn &i(n ngh{ gC &R cng
tP$ khng chs &Oi hK ngh{ cng tP /, gC , cqn ,!c ti(u
hOng tOi cVa cng tP / "Yng "[n. 5.c doanh nghiL- -hMi
-h.t triQn c.c quP trCnh /inh hoBt "Q "'ng &i(n$ khuPn
414
kh#ch & chE- nhHn c.c c.ch hiQu & 0 kin kh.c nhau khi
cn thit.
CeU HfI gN Th. CHNG b
1. cfP 9Cnh /uHn cGu ni4 Trong ,'t th giOi c chi
-h# &Hn tMi 9zng khng$ khng c ro cMn thAng ,Bi$
khng c 6J kh.c 9iLt giNa c.c quc gia /i(n quan tOi chi
-h# "u &o$ doanh nghiL- -hMi ,U r'ng th+ trng quc
t "Q ti- t!c thn tBi.
2. Th:o hCnh 4.@$ c.c doanh nghiL- 6au 6t nz, U
"Gu4 jroct:r aa,9/:$ ni/:&:r$ aa-$ IpM$ ]okia$
Micro6o7t$ 5ocaco/a$ Mcrona/d6$ KjMa. cfP /0 giMi tBi
6ao 9Bn /Bi cho / nh &HP.
*. ]hNng &En "R gC -h.t 6inh nu ,'t doanh nghiL-
thJc hiLn chin /%c >uP(n quc gia
4. 5Gu ni 6au c "Yng khng ;iLc /Ja chKn
chin /%c cVa ,'t doanh nghiL- kinh doanh quc t /
-h! thu'c &o &iLc 6o 6.nh c.c /%i #ch cVa chin /%c "
xtrong &iLc tBo ra gi. tr+y 6o &Oi chi -h# thJc hiLn chi. Tr(n
nRn tMng "$ c thQ / h%- /0 "i &Oi ,'t 6 hfng -hMi th:o
"uFi chin /%c "a quc gia$ ,'t 6 chin /%c ton cu
hoWc chin /%c quc t$ cqn c c.c doanh nghiL- kh.c
th:o "uFi chin /%c >uP(n quc gia.|
1. 5A cEu tF ch)c no cVa doanh nghiL- 6t / -hg
h%- nhEt "i &Oi ,'t doanh nghiL- thJc hiLn chin /%c
ton cu
@. ]u ,'t doanh nghiL- ,un thaP "Fi chin /%c
tT chin /%c quc t 6ang chin /%c >uP(n quc gia$ thC
411
th.ch th)c no / quan trong nhEt "i &Oi doanh nghiL-
khi ,un thaP "Fi I, 6ao doanh nghiL- " c thQ &%t
qua "%c th.ch th)c "
7. ?n ha doanh nghiL- c ,i quan hL nh th
no tOi chin /%c kinh doanh quc t
41@
CHNG c: CmC .HNG THC THeM
NHh. TH T{NG QUC T
I. TS, n}U (O (:;<n7 $%&' ()
Trong tin trCnh ton cu ha ngP cng 6Gu r'ng$
doanh nghiL- thng /Ja chKn thG, nhH- th+ trng quc
t "Q nGng cao n?ng /Jc cBnh tranh cVa ,Cnh & "i -h
&Oi nguP cA 9+ ,Et th+ trng n'i "+a. 5 n?, "Wc trng
trong qu. trCnh thG, nhH- th+ trng quc t cVa doanh
nghiL- /4
1. Gc nh!n t] " \nh h$ng thlc = th!m nhTp
th\ t';ng Au]c t#4 Thng thC 6J kt h%- cVa c.c >Yc t.c
9an "u$ "n tT 9(n trong & 9(n ngoi doanh nghiL-$ 6t
tBo ra 6J ,U r'ng 9an "u ra nOc ngoi. 5.c nhGn t thYc
"^P 9ao gh, nhNng 9in "'ng khng ,ong "%i U th+
trng n'i "+a$ chYng 9u'c c.c doanh nghiL- -hMi tC,
ki, c.c cA h'i 9(n ngoi /fnh thF quc gia ". 5.c nhGn
t thYc "^P "%c 9iQu hiLn c! thQ nh 6J giM, 6Yt cVa cu$
giM, /%i nhuHn 9i(n$ cBnh tranh ngP cng khc /iLt$ haP
/ 6Mn -h^, chV /Jc cVa hK "f "n giai "oBn ch#n ,uhi
trong &qng "i 6Mn -h^, trong th+ trng n'i "+a. 5.c
nhGn t "+nh hOng / nhNng "iRu kiLn thuHn /%i U th+
trng nOc ngoi$ & chYng hE- dn doanh nghiL- ,U
r'ng th+ trng ra 9(n ngoi. 5.c nhGn t "+nh hOng 9ao
gh, nhNng trng h%- nh4 nh kinh doanh ,ong ,un
c "%c 6J t?ng trUng nhanh hAn$ /%i nhuHn 9i(n cao
hAnm 9Oc &o c.c th+ trng c #t "i thV hAn$ "%c
hUng c.c u "fi cVa ch#nh -hV nOc ngoim c cA h'i hKc
hui tT c.c "i thV. Thng thC cM hai /oBi nhGn t nP 6t
417
kt h%- &Oi nhau thYc "^P doanh nghiL- thG, nhH- th+
trng quc t .
2. 1& tham gia ban Yu c th % ngu nhi)n. Xi
&Oi nhiRu doanh nghiL-$ 6J tha, gia &o th+ trng quc
t 9an "u / khng c k hoBch. ]hiRu cng tP thG, nhH-
th+ trng quc t ,'t c.ch tCnh c$ hoWc do nhNng 6J
&iLc ngu nhi(n. # d! nh trng h%- cVa cng tP tr.ch
nhiL, hNu hBn rIj$ chuP(n 6Mn >uEt c.c thit 9+ P t
dnh cho /{nh &Jc -hu thuHt ti, ,U. rjI thJc hiLn
thAng &! "u ti(n cVa ,Cnh &Oi ,'t kh.ch hng nOc
ngoi , hK gW- tBi ,'t h'i ch% thAng ,Bi. 5ng tP nP
tha, gia &o thAng ,Bi quc t ngaP 6au khi thnh /H-
, khng hR c 0 "+nh ". iJ thG, nhH- th+ trng quc
t th! "'ng haP khng c k hoBch nP >^P ra -hF 9in
"i &Oi c.c doanh nghiL- trOc nhNng n?, 1eD2. ]gP
naP do cBnh tranh tT c.c "i thV quc t ngP cng t?ng &
6J dn dng trong &iLc thG, nhH- th+ trng quc t ,
c.c doanh nghiL- trU n(n chV "'ng hAn trong &iLc kinh
doanh quc t.
*. G!n b?ng 'Ei 'o " (#t Au- 5.c nh kinh doanh
-hMi cGn nh[c giNa /%i nhuGn tiR, n?ng$ doanh thu$ & khM
n?ng "Bt "%c c.c ,!c ti(u -hAng th)c cVa &iLc thG,
nhH- th+ trng quc t 6o &Oi k hoBch "u t /n "u &R
c.c kh#a cBnh &n$ thi gian$ & c.c nguhn /Jc kh.c cVa
cng tP. Kt quM Oc t#nh cng /On 9ao thi(u thC nh kinh
doanh cng c >u hOng th:o "uFi k hoBch thG, nhH- th+
trng quc t & cung cE- c.c nguhn /Jc cn thit "Q
"M, 9Mo 6J thnh cng cVa k hoBch nP. io &Oi kinh
doanh trong nOc thC kinh doanh quc t c chi -h# /On
41D
hAn & t#nh -h)c tB- cao hAn$ n(n kinh doanh quc t 6t
/Gu 6inh /i hAn. ]hNng nh kinh doanh a rVi ro 6t quPt
"+nh &R hCnh th)c "u t 9an "u , doanh nghiL- thJc
hiLn & khoMng thi gian thu "%c kt quM. ]hNng nh
kinh doanh nw tr.nh rVi ro 6t a th#ch nhNng dJ .n #t ,Bo
hiQ, & thJc hiLn chYng 9zng nhNng -hAng th)c thG,
nhH- an ton &o c.c th+ trng #t nguP cA. cK c >u
hOng nhz, &o c.c th+ trng tAng "hng &R &?n ha$
ngh{a / c.c nOc " c ngn ngN & &?n ha ging &Oi
nOc ,Cnh. # d! nh ,'t cng tP cVa coa Kd nw tr.nh
rVi ro 6t a th#ch th+ trng 5anada hAn / Trung buc.
M't cng tP nw tr.nh rVi ro cVa u6tra/ia 6t a th#ch th+
trng nh hAn / ]ig:ria.
4. Si)n t6c h_c hsi (inh nghi5m4 ThG, nhH- th+
trng quc t / ,'t qu. trCnh dn dn$ c thQ kwo di
nhiRu n?, 9ao gh, 6J thG, nhH- &o nhiRu quc gia. 5
nhiRu cA h'i cho c.c nh kinh doanh hKc hui & "iRu chsnh
c.ch th)c kinh doanh th#ch h%-. ]u /%i nhuHn hE- dn thC
c.c nh kinh doanh 6t ,un dnh nhiRu nguhn /Jc hAn
cho &iLc ,U r'ng th+ trng quc t$ & 6t tC, ki, c.c
cA h'i kh.c nNa U 9(n ngoi$ "iRu nP /Bi ":, /Bi th(, cA
h'i hKc hui cho doanh nghiL-. HP 6J thG, nhH- th+
trng quc t tBo " cho ch#nh n$ &C c.c kinh nghiL,
trJc ti- thu "%c U c.c th+ trng 6t t?ng cng th(, 6J
hiQu 9it & nhNng kt quM t#ch cJc nP /Bi ,U "ng cho
6J ,U r'ng th(, th+ trng 9(n ngoi. iLc chV "'ng
tha, gia &o kinh doanh quc tQ ,ang /Bi cho doanh
nghiL- nhiRu 0 tUng ,Oi & nhNng 9i hKc c gi. tr+.
doanh nghiL- c thQ 6_ d!ng nhNng kt quM nP .- d!ng
41e
cho th+ trng trong nOc & cho th+ trng nOc ngoi
kh.c.# d! nh trng h%- cVa a:n:ra/ Motor6 xaMy$
trong qu. trCnh -h.t triQn c.c /oBi >: t nhi(n /iLu8hiLu
quM cho th+ trng coa Kd$ aM "f hKc hui tT c.c >#
nghiL- cVa n U 5hGu u$ nAi , n "f tTng 9.n nhNng
t nhu hAn. aM "f -h.t triQn nhNng 0 tUng , cng tP
thu "%c U 5hGu u "Q -h.t triQn c.c t tit ki(, nhi(n
/iLu cho thi trng coa Kd.
1. Gc Hoanh nghi5p c th pht t'in tuYn t& Aua
cc giai o:n cEa s& th!m nhTp th\ t';ng Au]c t# - Trong
/+ch 6_$ hu ht c.c doanh nghiL- /Ja chKn c.ch ti- cHn
&iLc ,U r'ng quc t t?ng tin dn dn. ]gaP cM trong giai
"oBn hiLn naP hu ht c.c doanh nghiL- c\ng thG, nhH-
th+ trng quc t th:o tTng giai "oBn. pan "u hK .-
d!ng c.c -hAng th)c thG, nhH- th+ trng quc t
tAng "i "An giMn & rVi ro thE-$ cho "n khi "f c "V
kinh nghiL, & hiQu 9it thC hK 6t .- d!ng c.c -hAng
th)c -h)c tB- hAn. pMng 1.1 , tM c.c giai "oBn quc tQ
ha cVa c.c doanh nghiL- "iQn hCnh & 6J 9iLn giMi cho
c.c giai "oBn. Trong giai "oBn TH- trung &o th+ trng
n'i "+a$ nh kinh doanh 6t chs tH- trung &o th+ trng
trong nOc. Trong giai "oBn ThJc nghiL,$ nh kinh doanh
c >u hOng nhz, &o c.c th+ trng tAng "hng &R &?n
ha$ c rVi ro thE-$ 6_ d!ng c.c -hAng th)c tAng "i
"An giMn nh >uEt khû haP cho thu( giEP -hw- kinh
doanh. iau khi c "%c kinh nghiL, & n?ng /Jc$ doanh
nghiL- 6t 9Oc &o c.c giai "oBn 5hV "'ng tha, gia &
5a, kt tha, gia. 5.c nh kinh doanh 9[t "u nhz, &o
c.c th+ trng ngP cng -h)c tB-$ 6_ d!ng c.c -hAng
4@2
th)c ,ang t#nh th.ch th)c hAn nh rI haP h%- t.c kinh
doanh.
MWc dg / hu ht c.c doanh nghiL- "Ru thJc hiLn
th:o , hCnh U 9Mng 1.1 khi ,U r'ng th+ trng ra 9(n
ngoi$ nhng 6o &Oi c.c doanh nghiL- trOc "GP thC c.c
doanh nghiL- "+nh hOng ton cu ngP naP thG, nhH- th+
trng quc t nhanh hAn nhiRu. 5.c doanh nghiL- c
"+nh hOng ton cu thng tin "n giai "oBn 5hV "'ng
tha, gia trong kinh doanh quc t trong &qng ,'t &i
n?, "u kQ tT khi thnh /H-.
iQn7 c.1 C*' 7i#i 2"/n 2i4n Tn (:"n7 HI (S, n}U
(O (:;<n7 $%&' () '5# !"#n n7i+U
C*' 7i#i 2"/n
(S, n}U (O
(:;<n7 QT
On ;Zn7 "3'
"/( 26n7 $%Qn @z
(&i ;%
.Qn Fn7 '5# !"#n n7i+U
TH- trung &o th+
trng n'i "+a
TH- trung &o th+
trng trong nOc
roanh nghiL- chs hoBt "'ng U
th+ trng trong nOc &C 6J
hBn ch cVa c.c nguhn /Jc
hoWc do thiu "'ng cA
aiai "oBn tiRn
thG, nhH- th+
trng quc t
]ghi(n c)u &
".nh gi. t#nh khM
thi cVa &iLc thJc
hi(n c.c hoBt "'ng
kinh doanh quc t
Gc alc tc in hnh t b)n
ngoi Hoanh nghi5p0
o roanh nghiL- nhHn
"%c c.c "An hng tJ 0 tT c.c
kh.ch hng nOc ngoi
o 5.c "Bi /0 9(n ngoi x
nh c.c nh -hGn -hi nOc
ngoiy /i(n hL &Oi doanh
nghiL-$ ,un "Bi diLn cho
doanh nghiL- U trong nOc
cVa hK
Gc alc tc in hnh t b)n
t'ong Hoanh nghi5p0
o 5.c nh kinh doanh
,un -h.t triQn hoBt "'ng
doanh nghiL- hoWc ,un /,
4@1
C*' 7i#i 2"/n
(S, n}U (O
(:;<n7 QT
On ;Zn7 "3'
"/( 26n7 $%Qn @z
(&i ;%
.Qn Fn7 '5# !"#n n7i+U
t?ng /%i th cBnh tranh.
o 5.c nh kinh doanh
ti(n -hong trong &iLc ,U r'ng
quc t.
Tha, gia thJc
nghiL,
p[t "u thJc hiLn
hoBt "'ng kinh
doanh quc t$
thng / >uEt
khû
5.c nh kinh doanh >:, >wt
t#nh hE- dn cVa c.c cA h'i U
th+ trng nOc ngoi.
5hV "'ng tha,
gia
ThJc hiLn &iLc ,U
r'ng quc t$ 9ao
gh, c.c -hAng
th)c thG, nhH-
kh.c >uEt khû
5.c nh kinh doanh t#ch /\P
kinh nghiL, /, t?ng kd &Kng
&R /%i nhuHn.
5.c nh kinh doanh 6n 6ng
"M, 9Mo t?ng th(, c.c nguhn
/Jc cho &iLc ,U r'ng quc t
5.c nh kinh doanh dnh c.c
nguhn /Jc th#ch h%- cho &iLc
,U r'ng ra c.c th+ trng
nOc ngoi ,Oi.
5a, kt tha, gia jhGn 9F c.c nguhn
/Jc dJa tr(n c.c cA
h'i quc t
roanh nghiL- hoBt "'ng tt
trong nhiRu hoBt "'ng kinh
doanh quc t.
roanh nghiL- &%t qua "%c
c.c ro cMn "i &Oi &iLc kinh
doanh quc t.
X/gun0 1- Fam+' Ga"usgi% X,qRQ. t~n th+
int+'nationa%iation O'oc+ss o i'msw> Zu'op+an
N+s+a'ch R X.0 PoeR,.
SS. C5c 3h/Yng th6c th(! nh83 th. tr/0ng quc t
1. ?uBt ,hMu
5.c doanh nghiL- /n "u ti(n kinh doanh U nOc ngoi
thng 6_ d!ng nhH- khû nh / ,'t -hAng th)c thG,
nhH-. 3uEt khû c\ng / -hAng th)c thG, nhH- "%c c.c
4@2
doanh nghiL- &Ta & nhu a th#ch nhEt. TuP nhi(n khng
chs "i &Oi /n "u ti(n$ >uEt khû c\ng "%c 6_ d!ng
trong tEt cM c.c giai "oBn quc t ha 9Ui tEt cM c.c /oBi
hCnh doanh nghiL-$ /On & nhu. # d!$ ,'t 6 doanh
nghiL- >uEt khû hng "u cVa coa Kd 9ao gh, cM c.c
nh 6Mn >uEt ,.P 9aP nh po:ing & Iockh::d. 5.c cng
tP thAng ,Bi /On chuP(n &R hng ha$ nh 5argi// &
Maru9:ni$ c\ng / nhNng nh >uEt khû quP , rng /On.
5.c doanh nghiL- 6Mn >uEt /On8 &Oi hAn 122 cng nhGn8
thng chi, -hn /On trong tFng gi. tr+ >uEt khû.
coa Kd nhNng doanh nghiL- nP chi, khoMng tFng
gi. tr+ >uEt khû t coa Kd. TuP nhi(n hu ht c.c doanh
nghiL- >uEt khû l hAn e2 U hu ht c.c nOc8 /Bi / c.c
iM6 &Oi #t hAn 122 cng nhGn.
jhAng th)c thG, nhH- th+ trng 9zng >uEt khû rEt /inh
hoBt. Trong ,i tAng quan &Oi c.c -hAng th)c -h)c tB-
hAn nh rI$ nh >uEt khû c thQ tha, gia &o hoWc rYt
/ui khui th+ trng dn dng hAn$ &Oi rVi ro & chi -h# ti
thiQu. 3uEt khû c thQ "%c tin hnh nhiRu /n trong
6ut qu. trCnh quc t ha$ tT giai "oBn "u & ti- t!c
ngaP cM khi doanh nghiL- "f tBo dJng "%c nhNng /%i th
6Mn >uEt U th+ trng nOc ngoi & khi " >uEt khû "Q
thG, nhH- &o th+ trng nOc ngoi kh.c. 5.c doanh
nghiL- quc t c nhiRu kinh nghiL, thng kt h%- >uEt
khû &Oi c.c -hAng th)c kh.c nh /i(n doanh & "u t
nOc ngoi. ToPota / ,'t &# d!. cK "f 6_ d!ng rI "Q
>GP dJng c.c nh ,.P tBi c.c &+ tr# th:n cht U 5hGu o$
chGu u$ & p[c coa Kd$ &Oi ,!c "#ch >uEt khû t ra
th+ trng c.c nOc & c.c khu &Jc /Gn cHn c.c "iQ, ".
4@*
pMng 1.2 chs ra ,)c "' -h! thu'c &o ,ua 9.n quc t
cVa c.c ngnh cng nghiL- 6Mn >uEt tBi coa Kd & c.c
doanh nghiL- trong c.c ngnh ". pMng nP chs ra rzng
c.c doanh nghiL- trong c.c ngnh nh ,.P t#nh$ ha chEt$
& thit 9+ P t -h! thu'c nhiRu &o thAng ,Bi quc t
hAn 6o &Oi c.c ngnh kh.c nh thit 9+ "iLn$ >uEt 9Mn$ &
t. ]h &HP$ c.c ngnh cng c gi. tr+ gia t?ng cao$ c
h, /%ng k` thuHt cao cng -h! thu'c nhiRu &o ton
cu ha. Th(, &o "$ c.c ngnh cng nghiL- haP doanh
nghiL- cng c >u hOng duP trC 6Mn >uEt trong nOc thC
cng -hMi dJa &o thAng ,Bi quc t. # d! nh c.c nh
6Mn >uEt ,.P 9aP c >u hOng tH- trung 6Mn >uEt tBi chGu
u & coa Kd$ tuP nhi(n hK /Bi 9.n 6Mn -h^, tr(n ton th
giOi.
QEng 4.29 = l7 'oanh O5n hJng quc t ca
c5c ngJnh c>ng nghi73 G Tz
]gnh cng
nghiL-
roanh 6 9.n
hng quc t
trung 9Cnh cVa
ngnhx jhn tr?,
cVa tng doanh
6y
# d! &R doanh
nhiL- 6 ,'t
cVa ngnh
roanh 6
9.n hng
quc t cVa
doanh nghiL-
&# d! x jhn
tr?, tFng
doanh 6y
M.P t#nh & c.c
6Mn -h^, "iLn t_
kh.c
@2 5ng tP T]cc
ai7chi/d
i:,iconductor
int:rnationa/
D1
ca chEt 44 5ng tP T]cc
M grou-
D2
r!ng c! & thit
9+ P t
42 5ng tP T]cc
pio8vad
Ia9oratori:6
@@
Iinh kiLn t 42 5ng tP T]cc
uto/i&
71
4@4
]gnh cng
nghiL-
roanh 6 9.n
hng quc t
trung 9Cnh cVa
ngnhx jhn tr?,
cVa tng doanh
6y
# d! &R doanh
nhiL- 6 ,'t
cVa ngnh
roanh 6
9.n hng
quc t cVa
doanh nghiL-
&# d! x jhn
tr?, tFng
doanh 6y
Thit 9+ truPRn
thng
42 5ng tP T]cc
g:r: 6P6t:,6
D2
r%c -h^, *7 TH- "on
ich:ring8
j/ouhg
17
\ tr! khng gian
& quc -hqng
*@ TH- "on i:qua 12
ThJc -h^, *2 5ng tP T]cc
5hiquita prand6
Int:rnationa/
7*
]hJa *2 TH- "on
Tu--:rar:
7*
MaP ,Wc *1 5ng tP T]cc
]ik:
1@
Xh ung *2 5ng tP 5oca8
5o/a
7*
r!ng c! & thi(t
9+ "iLn
2D >id:
T:chno/ogi:6
1e
3uEt 9Mn & in En
x9ao gh, cM -hn
,R,y
27 TH- "on
rac/:
12
t 2@ 5ng tP T]cc
jaccar
11
/gun0 InHust'= M++(>
MMM-inHust'=M++(-compN+aHj'tic%+-aspa?j'tic%+ IV,
hu ht c.c nRn kinh t -h.t triQn$ d+ch &! chi, tS
trKng /On nhEt trong c.c hoBt "'ng kinh t. an nh tEt cM
c.c doanh nghiL- cung )ng d+ch &! "Ru 9.n 6Mn -h^, cVa
hK U nOc ngoi. r+ch &! 9ao gh,4 du /+ch$ giao thng$
kin trYc$ >GP dJng$ cng trCnh$ gi.o d!c$ nhGn hang$ 9Mo
4@1
hiQ,$ giMi tr#$ thng tin$ & c.c d+ch &! kinh doanh chuP(n
nghiL-. # d! nh c.c >Ung -hi, co//Pood thu nhH-
hng tS ir tT &iLc >uEt khû -hi, & &id:o. 5.c cng
tP >GP dJng g_i chuP(n gia ra nOc ngoi /, &iLc trong
c.c dJ .n >GP dJng cA 9Mn. 5.c d+ch &! chuP(n nghiL-
nh k to.n$ k` 6$ c &En kinh doanh thng cung cE-
d+ch &! cVa hK qua int:rn:t$ 9zng "iLn thoBi hoWc th$
9zng c.ch trJc ti- -h!c &! kh.ch hng tBi nOc cVa hK.
5ng tP 9Mo hiQ, c.c khoMn &aP th chE- cVa coa Kd$
jMI$ "f >uEt khû c.c gi 9Mo hiQ, khoMn &aP th chE- ra
nhiRu th+ trng kh.c nhau. 5.c gi 9Mo hiQ, nP c thQ
"%c tBo ra tBi ,'t "iQ, tH- trung$ nh U IuGn Xn$ &
6au " >uEt khû qua th & int:rn:t "n c.c kh.ch hng U
nhNng nOc kh.c. 5ng tP nP "f "Bt "%c thnh cng
".ng kQ U chGu o & nhiRu nOc U chGu u.
@
TuP nhi(n dich &! & hng ha c 6J kh.c nhau tr(n nhiRu
,Wt. ]hiRu d+ch &! thun khng thQ >uEt khû "%c &C
chYng khng thQ &Hn chuPQn "%c. # d! nh 9Bn khng
thQ "ng gi &iLc c[t tc & g_i 9.n n U nOc ngoi. cu
ht c.c doanh nghiL- 9.n /}$ nh 5ar:7our & Mark
i-:nc:r$ cung cE- dich &! 9zng c.ch thnh /H- c.c c_a
hng 9.n /} U c.c th+ trng ,!c ti(u 8 ]gh{a / hK thH,
nhH- th+ trng nOc ngoi thng qua rI$ &C 9.n /} P(u
cu trJc ti- ti- >Yc &Oi kh.ch hng. MWt kh.c$ nhiRu
doanh nghiL- d+ch &! chs >uEt khû ,'t 6 6Mn -h^,$ cqn
6 cqn /Bi "%c cung )ng cho th+ trng 9(n ngoi thng
qua c.c -hAng th)c thG, nhH- kh.c. # d! nh "i &Oi
c.c d+ch &! chuP(n nghiL-$ ,'t &i 6Mn -h^, /{nh &Jc nP
khng thQ >uEt khû "%c & &C th doanh nghiL- kinh
4@@
doanh chYng cn -hMi thnh /H- "Bi /0 U th+ trng ,!c
ti(u. Trng h%- cVa rn6t koung / ,'t "iQn hCnh. ]
&Ta >uEt khû ,'t 6 d+ch &! k to.n 9zng c.ch g_i nhGn
&i(n ra nOc ngoi &Ta >GP dJng ,'t "Bi /0 U nOc ngoi
9zng c.ch thnh /H- ,'t &?n -hqng$ 6au " thu( nguhn
nhGn /Jc tBi chZ "Q cung cE- d+ch &! k to.n cho &gng ".
]i chung$ hu ht c.c d+ch &! "%c ;giao< "n kh.ch
hng nOc ngoi thng qua "Bi diLn haP "Bi /0 cVa cng tP
cung )ng "Wt U nOc "$ hoWc 9.n n 9zng c.ch kt h%-
&Oi rI$ nh%ng qPRn kinh doanh & cho thu( giEP -hw-
kinh doanh. Int:rn:t tBo ra ,'t 6 c.ch th)c "Q >uEt khû
,'t &i /oBi hCnh d+ch &!$ tT "Wt &w ,.P 9aP "n c.c d+ch
&! /i(n quan "n kin trYc. Int:rn:t cqn g- -hn /, cho
khu &Jc d+ch &! trU thnh ,'t trong nhNng khu &Jc c tc
"' -h.t triQn >uEt khû nhanh nhEt trong kinh doanh quc
t.
7
r+ch &! cqn g- -hn >Yc tin & duP trC c.c hoBt "'ng
>uEt khû hng ha. ]hiRu hoBt "'ng >uEt khû hng ha
khng thQ thJc hiLn "%c nu khng c 6J hZ tr% tT c.c
hoBt "'ng d+ch &!. # d! nh 6t rEt #t ngi ,un ,ua
t nu hK khng "%c "M, 9Mo / >: cVa hK 6t "%c 6_a
chNa nu c hung hc. Th:o " thC c.c doanh nghiL- >uEt
khû t 6t -hMi cung cE- c.c d+ch &! 6_a chNa ngaP tBi
nOc nhH- khû t cVa hK. cK thnh /H- c.c trung tG,
ch?, 6c kh.ch hng U c.c th+ trng ,!c ti(u thng qua
rI$ hoWc / hK k# h%- "hng &Oi c.c c_a hng U trong
nOc " "Q cung cE- c.c d+ch &! tr(n.
4@7
XIM 5 3T Kc
ThG, nhH- th+ trng nOc ngoi 9zng >uEt khû / ,'t
-hAng th)c -hF 9in &C n ,ang /Bi cho doanh nghiL-
nhNng thuHn /%i cA 9Mn 6au4
o T?ng doanh 6$ -h.t triQn th+ -hn$ tBo ra
,)c /%i nhuHn 9i(n cao hAn 6o &Oi kinh
doanh trong th+ trng n'i "+a.
o T?ng quP , kinh t$ do " /, giM, chi
-h# 6Mn >uEt tr(n ,'t "An &+ 6Mn -h^,.
o Xa dBng ha kh.ch hng$ giM, 6J -h! thu'c
&o th+ trng trong nOc.
o n "+nh 6J 9in "'ng cVa doanh 6 do c.c
chu kd kinh t$ & do t#nh chEt ,ga &! cVa
cu. # d! ,'t doanh nghiL- c thQ 9g "[-
6J giM, 6Yt trong doanh 6 8 gGP ra 9Ui 6J
giM, 6Yt cVa cu &C th+ trng trong nOc
"ang 6uP tho.i 8 9zng c.ch t.i tH- trung c.c
nguhn /Jc &o c.c th+ trng nOc ngoi c
,)c t?ng trUng ,Bnh hAn.
o Ti thiQu ha rVi ro & ti "a ha t#nh /inh
hoBt 8 trong ,i tAng quan &Oi c.c -hAng
th)c kh.c. ]u cn thit doanh nghiL- c
thQ nhanh nhng rYt /ui khui ,'t th+ trng
>uEt khû.
o 5hi -h# thG, nhH- th+ trng thE- 9Ui &C
doanh nghiL- khng cn -hMi thJc hiLn c.c
dJ .n "u t haP -hMi duP trC ,'t "Bi /0 U th+
4@D
trng ,!c ti(u. C th doanh nghiL- c thQ
6_ d!ng hCnh th)c >uEt khû "Q kiQ,
nghiL, th+ trng ,Oi trOc khi tH- trung
nhiRu nguhn /Jc hAn &o th+ trng " thng
qua rI.
o jh.t triQn khM n?ng & k{ n?ng cVa c.c nh
-hGn -hi nOc ngoi c\ng nh cVa c.c "i
t.c kinh doanh nOc ngoi kh.c.
Oi "Wc trng / tn #t chi -h# & rVi ro thE-$ cgng &Oi khM
n?ng t?ng th(, c.c "i t.c nOc ngoi$ >uEt khû thJc 6J
rEt -hg h%- &Oi c.c doanh nghiL- &Ta & nhu. # d! nh
c.c nh ,.P 6Mn >uEt r%u &ang c quP , nhu U
5a/i7ornia "f 9[t "u >uEt khû c.c /oBi r%u &ang ra kh.-
th giOi. an 22 tFng 6Mn /%ng cVa c.c nh ,.P nP /
dnh cho >uEt khû. 5.ch ti- cHn th+ trng , c.c nh
,.P nP "f /, & thnh cng " / c%- t.c thAng hiLu.
Th:o " thC c.c /oBi r%u c chEt /%ng tAng tJ nhau 6t
"%c "ng gi trong cgng ,'t kiLn & 6au " "%c 9.n
cho kh.ch hng nOc ngoi. TFng gi. tr+ >uEt khû r%u
cVa coa Kd "Bt gn 1 tS ir 1 n?, & c >u hOng t?ng
/(n nhanh chng. ]hng c.c nh ,.P r%u U 5a/i7ornia
/Bi "ang 9+ ": dKa ngaP trong ch#nh th+ trng coa Kd 9Ui
c.c /oBi r%u nhH- khû tT c.c nh ,.P c /%i th U c.c
nOc nh u6tra/ia$ 5hi I($ & ]a, jhi.
D
XWc "iQ, cVa
>u th ton cu / c.c doanh nghiL- &Ta & nhu ngP cng
chV "'ng hAn trong hoBt "'ng >uEt khû.
]c5 XIM 5 3T Kc
4@e
3uEt khû c\ng c ,'t 6 "iQ, hBn ch nh 9Et c)
-hAng th)c thG, nhH- no kh.c. Th) nhEt$ &C khng cn
c 9Et c) "Bi diLn no U nOc ngoi xkh.c &Oi rIy$ n(n
c.c nh kinh doanh c rEt #t cA h'i "Q tha, khMo 0 kin
kh.ch hng$ hKc hui tT c.c "i thV$ & nhHn 9it "Wc "iQ,
ri(ng 9iLt cVa th+ trng. Khng trJc ti- ti- >Yc &Oi
kh.ch hng n(n doanh nghiL- rEt kh c thQ n[, 9[t c.c
cA h'i$ nhHn 9it c.c nguP cA$ haP khng thQ c nhNng
kin th)c cn thit "Q "Bt "%c thnh cng U nOc ngoi
trong di hBn.
Th) hai$ "Q "M, 9Mo &iLc >uEt khû doanh nghiL- cn
khai th.c "%c c.c khM n?ng tiR, tng & u ti(n c.c
nguhn /Jc cVa doanh nghiL- "Q thJc hiLn hiLu quM c.c
giao d+ch >uEt khû. 5.c doanh nghiL- chuP(n &R >uEt
khû cn -hMi c nhNng nhGn &i(n giui &R giao d+ch quc
t & ting nOc ngoi. cAn nNa$ c.c nh kinh doanh c\ng
cn -hMi dnh thi gian & cng 6)c nghi(n c)u c.c /{nh
&Jc nh4 giao nhHn$ ch)ng tT$ ngoBi hi$ & c.c -hAng
th)c ti ch#nh ,Oi. 5.c P(u cu nP 6t tBo ra c.c g.nh
nWng cho c.c nguhn /Jc cVa doanh nghiL-.
Th) 9a$ 6o &Oi c.c -hAng th)c kh.c$ ,)c "' nhBP cM,
cVa >uEt khû "i &Oi thu quan & c.c ro cMn thAng
,Bi kh.c$ c\ng nh "i &Oi 6J 9in "'ng trong tS gi. hi
"o.i thC /On hAn. # d! nh &o n?, 2221$ "hng " /a coa
Kd "%c "+nh gi. cao hAn 12 6o &Oi "hng uro & 11
6o &Oi "hng P(n ]hHt. XiRu nP dn "n 6J giM, 6Yt cVa
>uEt khû cVa coa Kd$ ": dKa c.c doanh nghiL- chV Pu
dJa &o >uEt khû thJc hiLn ,ua 9.n quc t. 5.c nh
>uEt khû 9u'c -hMi ch+u thiLt &C 6Mn -h^, cVa hK U th+
472
trng nOc ngoi c gi. qu. cao nu tS gi. hi "o.i
chuPQn "Fi /, cho 6Mn -h^, cVa hK "[t hAn /(n "i &Oi
ngi ,ua nOc ngoi.
bk Tv]c 3T Kc
5.c nh kinh doanh nhiRu kinh nghiL, thng 6_ d!ng
,'t -hAng -h.- ti- cHn c hL thng "Q t?ng khM n?ng
>uEt khû 9zng &iLc ".nh gi. c.c th+ trng tiR, n?ng$ tF
ch)c doanh nghiL- "Q "M, 9Mo >uEt khû$ n[, &Nng
nhNng k{ n?ng & khM n?ng cn thit$ & tin hnh c.c hoBt
"'ng >uEt khû. cCnh 1.* thQ hiLn r c.c 9Oc tr(n. 5! thQ
nh 6au4
Q/Hc 19 K5nh gi5 cY hi th. tr/0ng toJn c}u. ]h kinh
doanh ".nh gi. c.c cA h'i kh.c nhau tr(n th+ trng ton
cu -hg h%- &Oi doanh nghiL-$ c! thQ / -hGn t#ch 6J 6n
6ng cVa doanh nghiL- & c.c 6Mn -h^, cVa doanh nghiL-
" "Q tin hnh >uEt khû. Trong qu. trCnh nP$ nh kinh
doanh c thQ .- d!ng cng c! -hGn t#ch 5v x5o,-anP
v:adin:66 to >-ort$ c tBi g/o9a/ra
TM
y. ]h kinh
doanh 6t th^, tra c.c th+ trng hE- dn nhEt$ >.c "+nh
c.c nh -hGn -hi & "i t.c "M, 9Mo P(u cu$ & ".nh gi.
tiR, n?ng th+ trng cVa ngnh c\ng nh tiR, n?ng &R
doanh 6 cVa doanh nghiL-. 5.c nh kinh doanh n(n "i
kh.o 6.t thJc t c.c th+ trng triQn &Kng "Q c "%c hiQu
9it 6Gu r'ng hAn &R c.c P(u cu cVa kh.ch hng$ ,i
trng cBnh tranh$ khM n?ng cVa c.c trung gian$ & c.c
quP t[c cVa ch#nh -hV. iLc tha, gia &o c.c triQn /f,
thAng ,Bi$ c.c -h.i "on thAng ,Bi / ,'t c.ch hNu
#ch "Q ".nh gi. tiR, n?ng th+ trng & c.c trung gian U
nOc ngoi.
471
HTn c.1: Q%K (:Tn R%G( 8]%
pOc 14
X.nh gi.
cA h'i th+
trng
ton cu
pOc 24
TF ch)c
"Q >uEt
khû
pOc *4
n[, &Nng
nhNng k{
n?ng &
khM n?ng
cn thit
pOc 44
tin hnh
c.c hoBt
"'ng >uEt
khû
5.c nh
kinh
doanh
".nh gi.
6J 6n
6ng "Q
quc t
ha & th+
trng &
"i t.c
th#ch h%-
nhEt
5.c nh
kinh
doanh "a
ra quPt
"+nh &R
,)c "'
tha, gia
cVa doanh
nghiL-$
c.c nguhn
/Jc tha,
gia$ & c.c
hCnh th)c
trung gian
U trong
nOc &
nOc
ngoi
"%c 6_
d!ng
roanh
nghiL-
n[, &Nng
c.c k{
n?ng &
khM n?ng
"Q "iRu
hnh hoBt
"'ng >uEt
khû$ "o
tBo nhGn
&i(n$ &
thu( c.c
doanh
nghiL-
d+ch &!
cn thit
xnh4 giao
nhHn$ ngGn
hng$ c
&En /uHt
thAng
,Bi quc
ty
5.c nh
kinh doanh
"a ra
quPt "+nh
&R 6Mn
-h^, th#ch
h%-$ /i(n
/Bc th+
trng
th#ch h%-$
gi. cM$ &
hZ tr% c.c
trung gian
hoWc chi
nh.nh nOc
ngoi
/gun0 1- Fam+' Ga"usgi% " 1haoming ou> t
La'(+ting 1t'ag+'=eO+'o'manc+ N+%ationship0 jn
In"+stigation o th+ Zmpi'ica% Sin( in Zapo't La'(+t
V+ntu'+s-w ou'na% o La'(+ting |RXanua'= ,qq.0 ,eP,
472
Q/Hc 29 =| ch6c #uBt ,hMu4 trong 9Oc nP c.c nh kinh
doanh 6t trM /i c.c cGu hui 6au4 5.c /oBi nguhn /Jc 6Mn
>uEt$ nguhn /Jc ti ch#nh$ & nguhn /Jc quMn /0 no ,
doanh nghiL- n(n dnh cho >uEt khû Thi gian "Q
doanh nghiL- "Bt "%c c.c ,!c ti(u trong >uEt khû M)c
"' -h! thu'c &o c.c trung gian trong & ngoi nOc "Q
tin hnh >uEt khû
5 thQ c nhiRu hCnh th)c >uEt khû4
*uWt (hu gin ti#p / hCnh th)c >uEt
khû trong " doanh nghiL- k0 h%- "hng &Oi trung gian U
th+ trng n'i "+a. 5.c doanh nghiL- >uEt khû nhu$ hoWc
,Oi tha, gia thAng ,Bi quc t thng thu( ,'t cng tP
quMn /0 >uEt khû xM5y hoWc ,'t cng tP thAng ,Bi c
tr! 6U tBi nOc cVa ,Cnh. ]hNng k(nh trung gian nP "M,
nhi(, &iLc tC, ki, ngi ,ua hng nOc ngoi$ &Hn
chuPQn 6Mn -h^,$ & thu tiQn hng. Xi &Oi hu ht c.c
doanh nghiL- thC /%i th chV Pu , >uEt khû gi.n ti-
,ang /Bi cho hK / c thQ 9Oc &o th+ trng nOc ngoi
, khng gW- nhNng -h)c tB- & rVi ro nh "i &Oi >uEt
khû trJc ti-. roanh nghiL- quc t ,Oi c thQ 9[t "u
>uEt khû , khng -hMi t?ng "u t &o &n c "inh$ &Oi
chi -h# khUi "u thE-$ & rEt #t rVi ro$ , /Bi c thQ giY-
doanh nghiL- t?ng doanh 6.
]g%c /Bi$ auWt (hu t'&c ti#p / hCnh
th)c trong " doanh nghiL- k0 h%- "hng &Oi c.c trung
gian U th+ trng nOc ngoi. 5.c trung gian trong nOc
"ng &ai trq nh ngi giY- &i(c cho c.c nh >uEt khû.
]hi(, &! cVa c.c trung gian trong nOc / thaP ,Wt nh
47*
>uEt khû ", -h.n$ "M, nhHn nhNng tr.ch nhiL, nh
quMn /0 chuZi cung )ng trong nOc$ "Wt gi.$ & -h!c &!
kh.ch hng. io &Oi >uEt khû gi.n ti- thC /%i th ch#nh
cVa >uEt khû trJc ti- / n ,ang /Bi cho nh >uEt khû
khM n?ng kiQ, 6o.t qu. trCnh >uEt khû /On hAn$ khM n?ng
thu /%i nhuHn cao hAn$ & ,i quan hL &Oi kh.ch hng &
th+ trng nOc ngoi gn g\i hAn. TuP nhi(n nh >uEt
khû /Bi -hMi dnh nhiRu hAn thi gian$ nguhn nhGn /Jc$
& c.c nguhn /Jc kh.c cVa doanh nghiL- "Q -h.t triQ, &
quMn /0 c.c hoBt "'ng >uEt khû.
3uEt khû trJc ti- & gi.n ti- khng /oBi trT nhau$ &
nhiRu doanh nghiL- cqn 6_ d!ng cM hai hCnh th)c nP "Q
ti- cHn c.c th+ trng kh.c nhau. ]hNng &En "R ,Eu cht
cn -hMi >:, >wt khi -hsa chKn giNa >uEt khû trJc ti- &
gi.n ti- /4 x1y M)c "' c.c nguhn /Jc8 chV Pu / thi
gian$ &n$ & trCnh "' quMn /08 , nh kinh doanh 6n
6ng dnh cho &iLc ,U r'ng quc t & c.c th+ trng
kh.c nhaum x2y t, quan trKng -hAng th)c cVa th+ trng
nOc ngoim x*y pMn chEt cVa hng ha cVa doanh nghiL-$
9ao gh, cM P(u cu c 6J hZ tr% 6au 9.n hngm x4y iJ 6n
6ng cVa c.c trung gian nOc ngoi c khM n?ng U th+
trng ,!c ti(u.
M't hCnh th)c >uEt khû kh.c / doanh
nghiL- 6t thnh %Tp m[t "nn ph`ng :i Hi5n bn hng
hoWc / ,'t chi nh.nh thu'c 6U hNu cVa doanh nghiL- "Q
"iRu hnh c.c hoBt "'ng 9.n hng$ c.c "Bi /0 -hGn -hi$
c.c hoBt "'ng >Yc tin$ & c.c dich &! ch?, 6c kh.ch
hng U th+ trng nOc ngoi. Th:o c.ch th)c nP$ doanh
nghiL- 6t trJc ti- "M, nhHn c.c nhiL, &! quan ch#nh U
474
th+ trng nOc ngoi nh tha, gia &o c.c h'i ch%
thAng ,Bi$ thJc hiLn nghi(n c)u th+ trng$ tC, ki, c.c
nh -hGn -hi$ tC, ki, & -h!c &! kh.ch hng. ]h kinh
doanh c thQ chKn /' trCnh nP nu " / th+ trng c khM
n?ng tBo ra doanh 6 9.n hng cao hoWc c t, quan trKng
chin /%c. ]h kinh doanh c\ng c thQ chKn c.ch thnh
/H- c.c tr! 6U hoWc c.c trung tG, -hGn -hi ,ang t,
quc gia hoWc khu &Jc. ,)c cao nhEt$ doanh nghiL- c
thQ >GP dJng ,'t chi nh.nh 9.n hng "P "V ch)c n?ng$
thu( nhGn /Jc tBi chZ. # d!$ iLc >uEt khû -hn ,R,
int:rn:t cVa cng tP :96-P "ng tBi u6tra/ia hiLn naP
chi, khoMng D2 doanh thu hng n?, cVa cng tP. pan
"u cng tP nP chs >uEt khû thng qua c.c nh -hGn
-hi "'c /H- U nOc ngoi. ]hng 6au "$ :96-P "f
thnh /H- c.c chi nh.nh 9.n hng U IuGn Xn & i:at/: "Q
-h!c &! hai th+ trng khu &Jc quan trKng nhEt cVa cng
tP / chGu u & p[c coa Kd x. u6trad:.go&.auy.
Q/Hc 39 Nv! NRng nhRng ,% n_ng NJ ,hE n_ng c}n
thit. 5.c giao dich >uEt khû rEt "a dBng & thng -h)c
tB-$ P(u cu c.c k{ n?ng & khM n?ng "Wc 9iLt. roanh
nghiL- c thQ ,un "a c.c 6Mn -h^, ,Oi ho?c "f "%c
cMi tin cVa ,Cnh ra nOc ngoi$ hOng &o c.c th+ trng
c cA 6U hB tng cho &iLc 9.n hng kh.c nhau$ /, t?ng
6)c ,ua cVa kh.ch hng$ hoWc / k0 kt h%- "hng &Oi c.c
doanh nghiL- d+ch &! cn thit U th+ trng trong & ngoi
nOc. Th:o "$ c.c nh kinh doanh cn -hMi c "%c khM
n?ng "+nh hOng quc t ,Oi trong nhNng /{nh &Jc nh
-h.t triQn 6Mn -h^,$ -hGn -hi$ /ogi6tic6$ /uHt h%- "hng$
& c.ch quMn /0 tiRn tL. 5.c nh kinh doanh c\ng cn c k{
471
n?ng 6_ d!ng ting nOc ngoi & khM n?ng tAng t.c &Oi
kh.ch hng tT nhiRu nRn &?n ha. ciLn naP c rEt nhiRu
doanh nghiL- 6n 6ng cung cE- nhNng d+ch &! tr% giY-
c.c doanh nghiL- thiu nhNng k{ n?ng & khM n?ng tr(n.
Q/Hc *9 =h<c hi7n 3h/Yng th6c #uBt ,hMu. Trong 9Oc
cui cgng nP$ nh kinh doanh -hMi chs r c.c Pu t
thu'c -hAng th)c >uEt khû cVa doanh nghiL-. 5n cMi
tin 6Mn -h^, cho -hg h%- &Oi nhu cu & th+ hiu ngi
,ua U th+ trng ,!c ti(u. # d! nh khi Micro6o7t 9.n
-hn ,R, ,.P t#nh U X)c thC -hMi "M, 9Mo rzng -hn
,R, " "%c &it 9zng ting X)c. 5ng tP 6Mn >uEt 6Mn
-h^, ch[, 6c &Ht nui trong gia "Cnh ://u6 c\ng -hMi
thaP "Fi c.c 6Mn -h^, chG, 6c /ng cho ch &C ngi
coa Kd th#ch ch c /ng tr(n "u dP & tt$ trong khi
ngi nh /Bi th#ch nhNng con ch #t /ng hAn. pn chMi
& du g'i , ://u6 9.n U coa Kd thC khng thQ 9.n U
nh. Trong th+ trng >uEt khû c.c doanh nghiL- cn
-hMi thaP "Fi 6Mn -h^, cho th#ch h%- dQ c "%c /%i th
cBnh tranh. C &HP$ doanh nghiL- cn c -hAng th)c
Mark:ting cho -hg h%- &Oi th+ trng.
Tar,)ting thDch 6ng / &iLc thaP "Fi c.ch th)c quMng
c.o$ 9.n hng$ quan hL cng chYng$ & c.c hoBt "'ng >Yc
tin "Q th#ch h%- &Oi tTng th+ trng ri(ng 9iLt. 5.c hoBt
"'ng Mark:ting "%c 6_a "Fi dJa &o 9Mn chEt cVa tTng
th+ trng ,!c ti(u$ 9Mn chEt cVa hng ha$ &+ tr# cVa
doanh nghiL- trong th+ trng 6o &Oi c.c "i thV kh.c$ &
,!c ti(u "Wt ra cVa doanh nghiL-. ai. cBnh tranh / nhNng
nZ /Jc "Q giN gi. 9zng &Oi gi. cVa "i thV. Trong c.c th+
trng c nhiRu "i thV$ nh >uEt khû c thQ -hMi "Wt gi.
47@
cBnh tranh. TuP nhi(n c.c doanh nghiL- &Ta & nhu
thng thiu nguhn /Jc "Q cBnh tranh trJc ti- 9zng gi.
&Oi c.c "i thV /On hAn. ]hNng doanh nghiL- nP khng
thQ cBnh tranh 9zng c.ch "+nh gi. thE- , 9ng c.ch tH-
trung &o c.c /%i #ch -hi gi. cVa c.c 6Mn -h^, cVa hK$ nh
chEt /%ng$ /qng tin$ & thAng hiLu hng "u. jhAng
th)c -hGn -hi thng tH- trung &o c.c ,i quan hL 9Rn
&Nng & cM hai 9(n cgng c /%i &Oi c.c trung gian nOc
ngoi. 5.c cng tP thng >uP(n hZ tr% c.c nh -hGn -hi
& c.c chi nh.nh thng qua c.c hCnh th)c "o tBo /Jc
/%ng 9.n hng$ hZ tr% k{ thuHt$ truPRn "Bt kinh nghiL,$
hZ tr% >Yc tin$ & c.c "'ng cA gi.. Trong c.c th+ trng
c nhiRu "i thV$ c.c doanh nghiL- >uEt khû c\ng cn
-hMi t?ng cng n?ng /Jc cVa c.c nh -hGn -hi cVa hK.
]u 6Mn -h^, c h, /%ng k` thuHt cao thC nh >uEt
khû cn -hMi t?ng cng hZ tr% c.c trung gian "Q ch[c
ch[n rzng hK hiQu c.ch "Q 9.n & ch?, 6c 6Mn -h^,.
NHh. KHU
]hH- khû / hCnh th)c trong " c.c doanh nghiL- chKn
,ua 6Mn -h^, & d+ch &! tT c.c nguhn cung )ng 9(n
ngoi & ,ang n &o th+ trng trong nOc. 5.c doanh
nghiL- nhH- khû$ cho dg / nh 6Mn >uEt$ nh 9.n 9un$
haP nh 9.n /} "Ru "%c gKi chung / nh nhH- khû.
]hH- khû c\ng "%c nh[c "n nh nguhn cung )ng ton
cu & ,ua ton cu. ]guhn cung )ng c thQ / tT c.c nh
-hGn -hi "'c /H- U nOc ngoi$ hoWc tT c.c chi nh.nh
thu'c quPRn 6U hNu cVa cng tP haP c.c chi nh.nh h%-
t.c.
477
]hiRu nh 6Mn >uEt & nh 9.n /} c\ng / c.c nh >uEt
khû /On.5.c cng tP 6Mn >uEt c >u hOng nhH- khû
nguP(n /iLu th & /inh kiLn "Q /[- r.-. 5.c nh 9.n /} c
,'t /%ng hng /On "%c cung cE- tT th+ trng nOc
ngoi. # d! nh U coa Kd$ c.c nh 9.n /} nh a/8Mart$
co,: r:-ot$ & Targ:t / * trong 6 c.c nh nhH- khû
/On nhEt. 5! thQ$ 6Mn -h^, , a/8Mart nhH- &R tT Trung
buc chi, khoMng 12 tFng hng ha nhH- khû cVa
coa Kd tT Trung buc$ khoMng 22 ts ir hng n?,.
]hNng nh nhH- khû /On kh.c 9ao gh, c.c cng tP ha
chEt xr4 Iay$ c.c tH- "on "iLn t_ xr4 jhi//i-6y$ & c.c
nh 9.n 9un thJc -h^, xr4 5hiquita prand6
Int:rnationa/y.
3uEt nhH- khû ,un thnh cng thC cn c 6J quMn /0
chWt cht &R chuZi cung )ng ton cu cVa doanh nghiL-$ c
ngh{a /$ ,Bng /Oi tFng h%- cVa doanh nghiL- &R nguhn
cung )ng$ 6Mn >uEt$ & c.c hoBt "'ng -hGn -hi -hMi "%c
tF ch)c tr(n quP , ton cu. ]gP naP$ nhiRu nh 6Mn
>uEt huP "'ng "u &o tT c.c nh cung )ng 9(n ngoi tr(n
-hB, &i ton th giOi.
2.Tua O5n i l/u
Mua 9.n "i /u c thQ "%c coi / ,'t -hAng th)c
thanh to.n trong thAng ,Bi quc t$ n c\ng / ,'t dBng
th)c thG, nhH- th+ trng "Wc thg. pun 9.n "i /u
thng "%c 6_ d!ng trong c.c giao d+ch ,ua 9.n &Oi
ch#nh -hV cVa c.c nOc "ang -h.t triQn. cng ha & d+ch
&! "%c dgng "Q "Fi /EP hng ha & d+ch &! kh.c trong
trng h%- &iLc thanh to.n 9zng c.c -hAng th)c truPRn
thng kh kh?n$ tn kw,$hoWc khng thJc hiLn "%c. 5
47D
nhiRu hCnh th)c 9un 9.n "i /u4
# d!4 5at:r-i//ar >uEt khû ,.P >Yc 6ang :n:u:/a. XFi
/Bi$ ch#nh -hV :n:u:/a trM cho 5at:r-i//ar *12.222 tEn
quWng 6[t. Thsnh thoMng c.c nOc Trung Xng c\ng trM
tiRn hng nhH- khû 9zng du th$ &# d! nh khi vH-
iaudi ,ua ,.P 9aP -hMn /Jc cVa coa Kd. jhAng th)c
nP cqn "%c gKi / ,ua 9.n hai chiRu hoWc ,ua 9.n "i
)ng$ nguP(n t[c hoBt "'ng cVa n / ; Ti 6t ,ua hng
ha cVa anh nu anh ,ua hng cVa ti<. ]goi ngi ,ua
& ngi 9.n$ trong ,ua 9.n "i /u cqn c 6J tha, gia
cVa nh ,i giOi. 5.c giao d+ch nhiRu 9(n c\ng c thQ
-hMi ,Et nhiRu n?, ,Oi hon thnh. ]h 9Bn c thQ thEP$
c.c giao d+ch ,ua 9.n "i /u ngP cng c >u hOng
-h)c tB- hAn nhiRu 6o &Oi -hAng th)c tiRn "Fi hng
truPRn thng.
6n7 @I' '5# ,%# C*n 2&i @;%
vEt nhiRu cng tP "a quc gia "f tin hnh ,ua 9.n "i
/u tT nhNng n?, 1e@2$ khng chs c.c cng tP U nhNng
nOc "ang -h.t triQn 8 nhNng nOc thng >uP(n thiu
ngoBi tL ,Bnh , cM c.c cng tP U nhNng nOc cng
nghiL- -h.t triQn. vEt kh thng k( ch#nh >.c -hB, &i cVa
,ua 9.n "i /u$ ,'t 6 nh nghi(n c)u Oc "o.n n
chi, khoMng hAn 1=* doanh 6 ,ua 9.n cVa th giOi.
47e
HTn c.-. M9 Tn 7i#" !O' ,%# C*n 2&i @;%
roanh nghiL-
xthng / c.c nh
6Mn >uEt 6Mn -h^,
& cng nghL
-hAng TGPy
p.n 6Mn -h^, nhHn
"%c tT kh.ch hng
cho 9(n th) 9a
p.n 6Mn -h^, hoWc cng nghL
]hHn tiRn thanh to.n tTng -hn
]hHn hng thanh to.n tTng -hn
TiRn hng
Mi giOi ,ua 9.n "i /u
TC, ngi ,ua hng ha
"Q /EP hoa hhng
Kh.ch hng
xthng / ch#nh
-hV c.c nOc
"ang -h.t triQny
Mua 9.n "i /u c\ng rEt -hF 9in trong c.c dJ .n ,ua
9.n /On cVa ch#nh -hV. # d!$ ch#nh -hV /i(n 9ang oo "f
-hMi ,ua hng ho. tr+ gi. hAn 21 triLu " /a oo 9zng
-hAng th)c ,ua 9.n "i /u. cn buc$ ,ua 9.n "i
/u chi, hAn ,'t triLu ir trong chi ti(u cho quc
-hqng & &inn thng cVa ch#nh -hV. chGu o$ Indon:6ia
"i ti(n -hong trong &iLc 6_ d!ng 9un 9.n "i /u cho c.c
chAng trCnh chi ti(u cng c'ng qui , /On. 5.c nOc
Xng u & ]ga "f c thi giao d+ch thng qua nghiL- &!
hng "Fi hng & ,ua 9.n "i /u.
Mua 9.n "i /u ra "i "Q kh[c -h!c hai &En "R cA 9Mn.
Th) nhEt " / tCnh trBng thiu tiRn tL ,Bnh thng >uP(n
4D2
>MP ra U c.c nOc "ang -h.t triQn. Th) hai / c.c doanh
nghiL- U c.c nOc "ang -h.t triQn thiu c.c chuP(n gia
,ark:ting c "V trCnh "' & 6J a, hiQu &R th+ trng c.c
quc gia -hAng TGP. Mua 9.n "i /u giY- c.c doanh
nghiL- nP ti- cHn nhNng th+ trng , hK khng thQ ti-
cHn "%c$ "hng thi tBo th(, nguhn tiRn tL ,Bnh cho "Et
nOc.
C*' @"/i Tn (:"n7 ,%# C*n 2&i @;%
5 9n /oBi ,ua 9.n "i /u chV Pu4 hng "Fi hng$
nhiL- &! 9g trT$ nhiL- &! ,ua "i /u & nghiL- &! ,ua
/Bi.
HJng |i hJng (Qart)r" / /oBi hCnh ,ua 9.n /Gu
"i nhEt. Trong /oBi hCnh nP hng ha "%c trao
"Fi trJc ti- , khng dgng tiRn "Q thanh to.n.
]gP naP ,Wc dg #t thng d!ng nhng hng "Fi
hng &n "%c 6_ d!ng xcM trong thAng ,Bi n'i
"+ay khi ,ua 9.n trJc ti-$ giao d+ch ,'t /n. io
&Oi c.c /oBi hCnh kh.c trong ,ua 9.n "i /u$ hng
"Fi hng chs / ,'t h%- "hng "An nhEt xc.c /oBi
hCnh kh.c c tT hai /oBi h%- "hng trU /(ny$ hoBt
"'ng ,ua 9.n dinn ra trong khoMng thi gian ng[n
xc.c /oBi kh.c c thQ kwo di &i n?,y & #t -h)c
tB- xc.c /oBi kh.c thng cn "n c.c ca, kt quMn
/0 & c.c nguhn /Jc -h!c &! &iLc ,ua 9.n "i /uy.
Nghi73 Nc O trC (Co!3)nation ')al" / ,'t
/oBi hCnh ,ua 9.n c thanh to.n 9zng cM hng ha
& tiRn. # d!$ ,'t cng tP 9.n trang thit 9+ cho
4D1
ch#nh -hV pra>in & "%c thanh to.n ,'t n_a 9zng
tiRn tL ,Bnh$ ,'t n_a 9zng hng ha.
Tua i l/u (Count)r Vurcha)"9 haP cqn "%c
gKi / ,ua 9.n gi.- /ng hoWc giao d+ch 9g trT$ 9ao
gh, hai h%- "hng ri(ng 9iLt. Trong h%- "hng th)
nhEt$ ngi 9.n "hng 0 9.n hng U ,'t ,)c gi.
nhEt "+nh$ 6au " nhHn tiRn thanh to.n tT ngi
,ua. TuP nhi(n$ h%- "hng th) nhEt nP -h! thu'c
&o h%- "hng th) hai$ trong " ngi 9.n -hMi
"hng 0 ,ua hng tT ngi ,ua &Oi tr+ gi. 9zng
ton 9' hoWc ,'t tS /L nhEt "+nh tr+ gi. cVa 6 tiRn
thu "%c tT h%- "hng th) nhEt. ]u 6J trao "Fi
khng ngang 9zng &R ,Wt gi. tr+ thC 6t thanh to.n
tTng -hn 9zng tiRn ,Wt. coWc / ngi ,ua c thQ
P(u cu ngi 9.n 6Mn >uEt & /[- r.- ,'t /%ng
hng ha nhEt "+nh trong tFng hng ha >uEt khû
tBi nOc ngi ,ua. Mua "i /u "%c thJc hiLn
chV Pu trong ngnh cng nghiL- quc -hqng$
ch#nh -hV 6t ,ua c.c /oBi &\ kh# quGn 6! hBng
nWng tT c.c cng tP thu quc -hqng & P(u cu
c.c cng tP nP ,ua ,'t 6 ,Wt hng hoWc tBo
th(, cng ?n &iLc /, cho quc gia ,Cnh.
Nghi73 Nc !ua li (Quy Oac, agr))!)nt"9 th:o "
ngi ,ua "hng 0 cung cE- cng nghL hoWc trang
thit 9+ "Q >GP dJng c.c cA 6U 6Mn >uEt & nhHn
thanh to.n dOi dBng 6Mn -h^, do cA 6U " 6Mn
>uEt. # d!$ ngi 9.n 6t thit k & >GP dJng ,'t
nh ,.P U nOc ngi ,ua "Q 6Mn >uEt ,.P kwo.
]gi 9.n nP "%c nhHn /Bi c.c ,.P kwo hon
4D2
chsnh do nh ,.P " 6Mn >uEt$ 6au " 9.n /Bi tr(n
th+ trng th giOi. R 9Mn chEt$ c.c hng ha &
d+ch &! "%c ,ua 9.n trong giao d+ch gc "f 6inh
ra c.c hng ha & d+ch &! kh.c$ chYng "ng &ai
trq nh ,'t khoMn thanh to.n cho c.c hng ha &
d+ch &! "%c ,ua 9.n trong giao d+ch gc. ]ghiL-
&! ,ua /Bi 6Mn -h^, c thQ -hMi ,Et &i n?, ,Oi
hon thnh do " n ch)a "Jng rVi ro kh. /On.
Nn7 :5i :" (:"n7 ,%# C*n 2&i @;%.
Mua 9.n "i /u tiR, ^n nhiRu rVi ro4
Th) nhEt$ hng ha , ngi ,ua 9.n cho nh
>uEt khû c thQ c chEt /%ng kw,$ #t c khM n?ng
9.n "%c tr(n th+ trng quc t.
Th) hai$ rEt kh "Q "+nh gi. th+ trng cho hng
ha ngi ,ua cung cE- 9Ui &C chYng "a -hn "Ru
/ nhNng 6Mn -h^, kw, chEt /%ng. Th(, &o "
khng -hMi /Yc no ngi ,ua c\ng c cA h'i "Q
kiQ, tra hng ha haP c thi gian "Q tin hnh
-hGn t#ch th+ trng.
Th) 9a$ ,ua 9.n "i /u khng hiLu quM &C cM hai
9(n "Ru "'n gi. hng ha cVa ,Cnh. ]gi ,ua c
thQ gW- kh kh?n /On khi 9.n /Bi 6 hng , hK
"%c trM thaP tiRn thanh to.n. ]h trng h%- cng
tP a:n:ra/ /:ctric xay thua thuHn trM cho cng tP
,i giOi tiRn hoa hhng "Q hK 9.n 6 hng , a
"%c trM trong ,ua 9.n "i /u. Kt c!c / a "f
c'ng th(, chi -h# 9.n hng &o gi. 9.n cho ngi
,ua. Xn /%t ,Cnh$ do -h.n "o.n "%c hnh "'ng
4D*
"'n gi. cVa a$ ngi ,ua /Bi chuPQn khoMn chi
-h# -h! " 6ang kh.ch hng cVa ,Cnh. ro &HP$ cui
cgng giao d+ch giNa a & 9(n ,ua khng ,EP
hiLu quM.
Th) t$ ,ua 9.n "i )ng / nhNng giao d+ch rEt
-h)c tB-$ -hiRn h & tn thi gian. Kt quM / tS /L
c.c giao d+ch ,ua 9.n "i )ng , c.c doanh
nghiL- c thQ hon thnh / tAng "i thE-.
Th) n?,$ ,ua 9.n "i )ng thng rEt quan /i(u do
ch+u Mnh hUng cVa c.c /uHt /L , ch#nh -hV 9an
hnh. 5.c /uHt /L " thJc 6J rEt -hiRn h & thng
/, nMn /qng c.c doanh nghiL- >uEt khû.
T*' !Pn7 '5# ,%# C*n 2&i @;%
MWc dg hu ht c.c doanh nghiL- "Ru khng ,un 9un
9.n "i /u nhng c n?, nguP(n nhGn khin hK -hMi cGn
nh[c -hAng th)c ,ua 9.n nP.
5 nhNng trng h%- khng c 6J /Ja chKn ,ua
9.n no kh.c ngoi ,ua 9.n "i /u.
Mua 9.n "i /u giY- doanh nghiL- thG, nhH- th+
trng ,Oi & tBo dJng "%c c.c ,i quan hL ,Oi
&Oi kh.ch hng. # d!$ trong ngnh cng nghiL-
khai th.c ,u$ ,'t 6 /oBi kho.ng 6Mn chs c U c.c
nOc "ang -h.t triQn. chs c c.c doanh nghiL-
6n 6ng ,ua 9.n "i /u ,Oi c quPRn khai th.c
,u U nhNng khu &Jc nP.
]hiRu cng tP dgng ,ua 9.n "i )ng ,'t c.ch
6.ng tBo nh / ,'t c.ch "Q -h.t triQn nhNng nguhn
4D4
cung ,Oi. ]u ,'t cng tP c thQ 9Mo &L 6Mn -h^,
, n cung cE-$ ,ua 9.n "i )ng 6t trU n(n hE-
dn hAn.roanh nghiL- c thQ tC, thEP nhNng nh
cung cE- ,Oi trong qu. trCnh ".
5.c doanh nghiL- c thQ 6_ d!ng ,ua 9.n "i /u
nh ,'t c.ch "Q ki, /Bi /%i nhuHn "f khng cqn
trong nhNng ti khoMn 9+ -hong tua cVa chi nh.nh
nOc ngoi. ]u khng thQ tC, /Bi /%i nhuHn cVa
,Cnh$ doanh nghiL- 6t tC, ki, th+ trng "+a
-hAng cho nhNng 6Mn -h^, , n c thQ >uEt
khû thnh cng tr(n th+ trng th giOi. ?n
-hqng chi nh.nh Motor Trading c\ cVa a:n:ra/
Motor6 "%c thnh /H- "Q thJc hiLn c.c khoMn t#n
d!ng thAng ,Bi$ t)c / 9.n c.c 6Mn -h^, >: c'
cVa n nhz, dng g- &o ki, ngBch >uEt khû
hng ha cVa "Et nOc ,Cnh.
3wt &R t#nh chEt ,Bo hiQ, & -hiRn h cVa hoBt
"'ng ,ua 9.n "i /u$ c.c doanh nghiL- c thQ "Bt
"%c thnh cng trong &iLc "o tBo c.c nh quMn /0
c thQ ch+u "Jng "%c .- /Jc tG, /# trong thAng
,Bi. 5.c cng tP "a quc gia nh aM$ a$
ii:,:n6$ To6hi9a$ 5at:r-i//ar... "f thit /H- c.c 9'
-hHn ri(ng 9iLt "Q /, cho c.c nh quMn /0 ton cu
qu:n &Oi .- /Jc tinh thn trong 9un 9.n$ 9zng
c.ch " hK trU n(n c khM n?ng kinh doanh$ 6.ng
tBo$ c ,i quan hL ch#nh tr+ & hiRu 9it nhiRu &R
c.c /oBi hng ha c\ng nh c.c 6Mn -h^, c thQ
9.n "%c. 5.c doanh nghiL- nP nhHn thEP r gi.
tr+ cVa nhNng "iRu " "i &Oi hoBt "'ng kinh doanh
4D1
quc t & /un c g[ng "Q thYc "^P kinh doanh
9zng c.ch "Q c.c nh quMn /0 tha, gia &o ,ua
9.n "i /u. 5.c k` n?ng , c.c nh quMn /0 c
"%c c 0 ngh{a /On cho hoBt "'ng kinh doanh
quc t$ khng chs cho 9un 9.n "i /u , cqn
cho rEt nhiRu giao d+ch qua 9i(n giOi kh.c.
3. K}u t/ n/Hc ngoJi (uor)ign SnN)t!)nt"
Gc hnh thc Yu t n$c ngoi0
iLc /uGn chuPQn &n & quPRn 6U hNu "ang /an
r'ng kh[- c.c quc gia / ,'t trong nhNng kh#a cBnh ".ng
chY 0 nhEt cVa ton cu ho.. 5 hai hCnh th)c "u t nOc
ngoi chV Pu / K}u t/ tr<c ti3 n/Hc ngoJi (u;S" &
:in 'oanh h23 t5c quc t (CollaOoratiN) Z)ntur)".
K}u t/ tr<c ti3 n/Hc ngoJi / ,'t -hAng th)c quc t
ho. , trong "$ c.c cng tP thit /H- "%c 6J hiLn diLn
cVa ,Cnh U nOc ngoi thng qua quPRn 6U hNu nhNng ti
6Mn 6Mn >uEt nh &n$ cng nghL$ /ao "'ng$ "Et "ai$ & c.c
trang thit 9+. M't lin 'oanh h23 t5c quc t / ,'t /i(n
,inh kinh doanh >uP(n quc gia , trong "$ c.c cng tP
"i t.c cgng "ng g- c.c nguhn /Jc & chia 6} chi -h#
c\ng nh nhNng rVi ro nMP 6inh tT /i(n doanh ,Oi thnh
/H- ". XGP / ,'t trong nhNng hCnh th)c "u t nOc
ngoi khi , ,'t cng tP , h%- t.c &Oi ,'t hoWc nhiRu
cng tP kh.c "Q thit /H- 6J hiLn diLn cVa ,Cnh U nOc
ngoi. rI & /i(n doanh h%- t.c quc t "Ru / nhNng &#
d! &R c.c -hAng th)c thG, nhH- th+ trng quc t cA
9Mn.
4D@
]?, 2221$ chYng ta "f ch)ng kin cu'c "ua "Q
,ua /Bi MaPtag 5or-.$ ,'t trong nhNng cng tP hng "u
th giOi &R "h gia d!ng trong nh$ c tr! 6U U ]:ton$
Ioa. X)ng "u trong 6 c.c 9(n trM gi. / TH- "on
cai:r$ nh 6Mn >uEt "h gia d!ng /On nhEt Trung buc. TH-
"on nP "f trM hAn 1 ts "/a &Oi hi &Kng 6t thit /H- 6J
hiLn diLn ,ang t, Mnh hUng /On hAn U nOc coa Kd$
th+ trng "h gia d!ng /On nhEt th giOi. 5u'c chin gi. cM
nP cui cgng c\ng "%c "^P /(n "n k+ch "iQ, &o "u
n?, 222@$ khi hir/-oo/$ ,'t nh ch tBo "h gia d!ng
kh.c cVa coa Kd$ trU thnh ngi chin th[ng &Oi ,'t
h%- "hng tr+ gi. khoMng 2$@ ts "/a. XGP / ,'t &# d! "iQn
hCnh &R "u t trJc ti- nOc ngoi & /i(n doanh h%- t.c.
Nn7 26n7 't 24 (#, 7i# 2>% (; (:I' (i)U n;Z'
n7"=i BDIE 0= @iVn !"#n WU (*'
5.c cng tP th:o "uFi &iLc "u t trJc ti- ra nOc ngoi
& c.c /i(n doanh h%- t.c quc t &C nhz, ,!c ti(u cui
cgng / "Q nGng cao khM n?ng cBnh tranh cVa cng tP tr(n
th+ trng ton cu. 5 9a /oBi "'ng cA ch#nh4 "'ng cA tC,
ki, th+ trng$ "'ng cA tC, ki, nguhn /Jc haP ti 6Mn$
& "'ng cA tC, ki, 6J hiLu quM. Trong 9Et c) ,'t /i(n
doanh no$ ,'t &i "'ng cA c thQ .- d!ng "hng thi$ &Oi
,'t "'ng cA c Mnh hUng /On hAn 6 cqn /Bi.
NhRng ng cY t! ,i! th. tr/0ng
5.c nh quMn /0 ,un tC, ki, nhNng cA h'i U th+ trng
,Oi do kt quM cVa 6J -h.t triQn khng thuHn /%i U th+
trng trong nOc x9u'c -hMi thG, nhH- &o th+ trng
quc ty haP / do nhNng cA h'i hE- dn U ngoi nOc
4D7
x,ong ,un thG, nhH- &o th+ trng quc ty. 5 9a
"'ng cA tC, ki, th+ trng ch#nh4
Fh nhWt> Fnng (h nnng th!m nhTp ]i "$i cc th\
t';ng ha= c@ h[i m$i. iJ thn tBi cVa ,'t th+ trng trKng
Pu khuPn kh#ch nhiRu cng tP 6Mn >uEt hng ha tBi
hoWc gn c.c "+a "iQ, cVa kh.ch hng. iLc 6Mn >uEt ngaP
tBi "+a -hAng 6t cMi thiLn d+ch &! kh.ch hng & giM, chi
-h# &Hn chuPQn hng ha "n "+a "iQ, cVa ngi ,ua.
po:ing$ 5oca85o/a$ IpM$ & ToPota "Ru c doanh 6 9.n
hng U nOc ngoi cao hAn th+ trng trong nOc. ]h 6Mn
>uEt ch#- khFng /h Int:/ hi &Kng 6t c doanh 6 9.n hng
/On U Trung buc$ khi , thu nhH- cVa ngi dGn U nOc
nP "ang t?ng /(n & chs cha "P 12 c.c h' gia "Cnh 6U
hNu ,'t chic ,.P t#nh.
Fh hai> Fh+o ufi nh3ng (hch hng t'_ng im.
5.c cng tP thng chY trKng &o nhNng kh.ch hng
ch#nh U nOc ngoi "Q dnh "%c quPRn -h!c &! hK trOc
c.c cng tP kh.c. M't &# d! "iQn hCnh / Trad:gar
Indu6tri:6$ cng tP chuP(n cung cE- chEt d}o , kh.ch
hng jroct:raa,9/: dgng "Q 6Mn >uEt tf /t dgng ,'t
/n. Khi ja >GP dJng ,'t nh ,.P U Trung buc$ 9an
quMn /0 cVa Trad:gar c\ng "f quPt "+nh thnh /H- ,'t
nh ,.P 6Mn >uEt U ".
Fh ba> G:nh t'anh "$i cc ]i thE t'_ng =#u t')n
ch4nh cc th\ t';ng cEa h_. M't 6 doanh nghiL- "a quc
gia xM]6y c thQ chKn "i "u &Oi c.c "i thV hiLn tBi
haP trong tAng /ai ,'t c.ch trJc ti-$ ngaP tr(n th+
trng trong nOc cVa c.c "i thV ". M!c "#ch -hAng
th)c / "Q /, 6uP Pu "i thV 9zng c.ch 9u'c n -hMi ti(u
4DD
tn nhiRu nguhn /Jc hAn "Q 9Mo &L th+ trng cVa ,Cnh.
# d!$ trong ngnh cng nghiL- trang thit 9+ "o >Oi "Et$
5at:r-i//ar tha, gia ,'t /i(n doanh chung &Oi Mit6u9i6hi
"Q tBo .- /Jc /(n th+ -hn & khM n?ng 6inh /%i cVa
Ko,at6u$ "i thV ch#nh cVa hK. iLc 6_ d!ng ,'t /%ng
/On nguhn /Jc "Q 9Mo &L th+ trng trong nOc "f cMn trU
khM n?ng cVa Ko,at6u trong &iLc ,U r'ng hoBt "'ng ra
nOc ngoi.
NhRng ng cY t! ,i! ngun l<c hay tJi En
5.c cng tP ,ong ,un c thQ c "%c c.c Pu t
6Mn >uEt c thQ -hong -hY hAn hoWc #t tn kw, hAn U th+
trng nOc ngoi hoWc tC, ki, nhNng nguhn /Jc &
n?ng /Jc 9F 6ung cVa c.c cng tP "i t.c. v rng$ rI
haP c.c /i(n doanh h%- t.c c thQ "%c thYc "^P tT ,ong
,un cVa cng tP ,un "Bt "%c 9a ,!c ti(u 6au4
Fh nhWt> Fi#p cTn nh3ng ngu=)n %i5u th< cn thit
trong ngnh cng nghiL- khai kho.ng & nng nghiL-. #
d!$ c.c cng tP trong c.c ngnh cng nghiL- ,u$ du$ &
trhng cGP th:o &! khng c 6J /Ja chKn no kh.c / -hMi
"n nhNng nAi c nguhn nguP(n /iLu th. Trong ngnh
cng nghiL- r%u &ang$ c.c cng tP thnh /H- c.c nh ,.P
r%u &ang U nhNng khu &Jc th#ch h%- cho trhng nho.
Fh hai> Fnng (h nnng ti#p cTn t'i thc " cc ti
sn (hc. Trong nhNng /{nh &Jc nh vr$ ch tBo$ &
,ark:ting$ cng tP , c thQ hUng /%i tT 9# quPt 6Mn
>uEt cVa "i t.c. # d!$ khi hir/-oo/ thG, nhH- &o
5hGu u$ n h%- t.c &Oi jhi/i-6 "Q hUng /%i tT thAng
hiLu nFi ting & ,Bng /Oi -hGn -hi cVa cng tP nP.
4De
Trong &# d! kh.c$ a:n:ra/ Motor6 & ToPota /n "u ti(n
/i(n kt "Q tBo ra ]: nit:d Motor Manu7acturing Inc.$
haP ]MMI$ U r:,ont$ 5a/i7ornia. Kt quM / a:n:ra/
Motor "f hKc hui cng nghL tT ToPota trong &iLc 6Mn >uEt
>: chEt /%ng cao. Xn /%t ,Cnh$ ToPota c\ng nhHn /Bi
khM n?ng chuP(n ,n &R cng nghL & thit k cho -hw-
hfng -h.t triQn c.c dqng >: h%- &Oi kh.ch hng coa Kd
hAn.
Fh ba> Fi#p cTn cc b4 Au=#t "B c<ng ngh5 "
Aun %80 5ng tP c thQ hUng /%i 9zng c.ch thit /H- hiLn
diLn U ,Zi c!, cng nghiL- trKng "iQ,$ nh cng nghiL-
r 9t U ]hHt$ ha chEt U X)c$ thi trang U haP -hn
,R, U coa Kd. 5.c cng tP c thQ c rEt nhiRu thuHn /%i
tT &iLc "Wt "+a "iQ, tBi trung tG, cVa 6J -h.t triQn tri th)c
& nhNng cMi tin trong ,'t ngnh cng nghiL- nhEt "+nh.
# d!$ ngP naP nhNng quc gia "%c coi / /# tUng cho
vr trong ngnh cng nghL 6inh hKc / Xan MBch$ jhn
Ian$ I6ar:/$ ]: :a/and$ Th!P XiQn & coa Kd &C c.c
nOc nP "Ru c nguhn cng nhGn c tri th)c &R cng
nghL 6inh hKc dhi do. Th(, &o "$ rEt nhiRu cng tP
tha, gia &o ,'t /i(n doanh h%- t.c nh / 9Oc "u ti(n
"Q tin tOi 6U hNu ton 9'. iJ h%- t.c &Oi "i t.c "+a
-hAng giM, nhNng rVi ro cVa &iLc thG, nhH- trong khi
cho -hw- cng tP "u ,i t?ng nhNng hiQu 9it &R th+
trng "+a -hAng trOc khi c nhNng hoBt "'ng cVa ri(ng
,Cnh U ".
NhRng ng cY t! ,i! < hi7u quE
Trong qu. trCnh ,U r'ng kinh doanh ra th giOi$ c.c cng
tP c\ng "hng thi tC, c.ch "Q nGng cao hiLu quM cVa c.c
4e2
hoBt "'ng gi. tr+ gia t?ng cVa ,Cnh. M!c "#ch cVa &iLc nP
/ "Q tBo ra t#nh /%i #ch kinh t cVa quP , c\ng nh t#nh
kinh t cVa -hB, &im tT " "Bt "%c hiLu quM 6_ d!ng c.c
ti 6Mn chung tt hAn 9zng c.ch dgng c.c ti 6Mn " tr(n
,'t 6 /%ng /On c.c 6Mn -h^, & th+ trng. # d!$ ,'t
cng tP c thQ tH- trung 6Mn >uEt U ,'t &i "+a "iQ, tr(n
th giOi nh / ,'t c.ch "Q ti u ha c.c hoBt "'ng 6Mn
>uEt. coWc /$ cng tP " c thQ -hF 9in th_ nghiL, tt
nhEt trong &iLc -h.t triQn 6Mn -h^, ,Oi$ hoWc thu ,ua
,Bng /Oi c.c chi nh.nh ton cu. 5.c thAng hiLu ton
cu c thQ tBo ra nhiRu cF t)c hAn khi cMi tin 6Mn -h^,.
pn "'ng cA tC, ki, hiLu quM 9ao gh,4
Fh nhWt> yim chi ph4 sn auWt " tm (i#m ngun
ngu=)n %i5u 9zng c.ch 6_ d!ng /ao "'ng gi. r} & c.c "u
&o r} tiRn trong qu. trCnh 6Mn >uEt. X'ng cA nP "f giMi
th#ch cho 6J -h.t triQn h Bt cVa c.c nh ,.P & c.c cA 6U
6Mn >uEt d+ch &! U Trung buc$ M:>ico$ Xng u & n
X'.
Fh hai> h9t n@i sn auWt gYn "$i ng;i ti)u Hmng.
Trong nhNng ngnh cng nghiL- "qi hui c.c cng tP -hMi
"Wc 9iLt nhBP cM, &Oi nhu cu cVa ngi ti(u dgng$ haP /
nhNng ngnh c th+ hiu thaP "Fi nhanh chng$ c.c nh
quMn /0 thng "Wt c.c nh ,.P hoWc c.c hoBt "'ng /[-
r.- gn &Oi nhNng kh.ch hng quan trKng. # d!$ trong
ngnh cng nghiL- thi trang$ nhfn hiLu ara cVa TGP pan
]ha & cM cVa Th!P XiQn "Wt -hn /On cA 6U 6Mn >uEt
cVa hK U nhNng th+ trng trKng "iQ, nh 5hGu u. 5hi
-h# 6Mn >uEt tEt nhi(n 6t "[t hAn$ nhng 6Mn -h^, 6t "n
4e1
"%c &Oi c.c c_a hng nhanh hAn & giOi thiLu nhNng >u
hOng thi trang ,Oi nhEt 6O, hAn.
Fh ba> FTn H6ng t]i a nh3ng u i cEa Gh4nh
phE. XQ hBn ch nhH- khû$ c.c 5h#nh -hV c thQ tr% cE-
hoWc c nhNng u "fi &R thu "i &Oi c.c cng tP nOc
ngoi "Q khuPn kh#ch hK "u t c!c 9'. 5h#nh -hV
khuPn kh#ch "u t cVa c.c cng tP nOc ngoi 9Ui &C n
6t tBo ra nguhn &n & &iLc /, cho "+a -hAng$ t?ng thu
tT thu & chuPQn giao k{ n?ng c\ng nh cng nghL.
Gu]i cmng> F'nh hng 'o th@ng m:i. 5.c cng
tP tha, gia &o "u t trJc ti- nOc ngoi c thQ nhz,
,!c "#ch tr.nh thu quan & c.c hng ro thAng ,Bi
kh.c$ do nhNng 9iLn -h.- nP thng chs .- d!ng cho
>uEt khû. pzng c.ch thit /H- 6J hiLn diLn cVa ,Cnh U
trong ,'t khi kinh t nh / $ ,'t cng tP nOc ngoi
c thQ c "%c nhNng /%i th tAng tJ nh / c.c cng tP
6U tBi. I, "i t.c &Oi ,'t cng tP "+a -hAng 6t kh[c
-h!c "%c nhNng /uHt /L & ro cMn thAng ,Bi$ hoWc /
".- )ng c.c /uHt /L "+a -hAng. Mong ,un tr.nh "%c
c.c hng ro thAng ,Bi "f giMi th#ch cho &iLc tBi 6ao ,'t
6 /%ng /On c.c hfng 6Mn >uEt t cVa ]hHt pMn /Bi
thnh /H- c.c nh ,.P U coa Kd trong nhNng n?, 1eD2.
TuP nhi(n$ "'ng cA nP ngP naP "f trU n(n #t quan trKng
hAn trOc "GP do c.c hng ro thAng ,Bi "f giM, ".ng
kQ U nhiRu quc gia.
K}u t/ tr<c ti3 n/Hc ngoJi (u;S":
Xu t trJc ti- nOc ngoi / ,'t -hAng th)c
thG, nhH- th+ trng nOc ngoi &Oi 6J kiQ, 6o.t cao.
4e2
5ng tP "u t &n cF -hn hoWc &n &o c.c quc gia
kh.c nhz, ,!c "#ch >GP dJng hoWc ,ua /Bi c.c nh ,.P
6Mn >uEt$ c.c cng tP con$ &?n -hqng 9.n hng hoWc c.c
cA 6U cn thit kh.c. buPRn 6U hNu U nOc ngoi &R c.c
cA 6U nh >Ung cho -hw- cng tP duP trC 6J hiLn diLn cVa
,Cnh & 9Mo "M, 6J kt ni trJc ti- &Oi kh.ch hng &
"i t.c. R -hAng diLn nP$ rI / ,'t dBng &n cF
-hn haP quPRn 6U hNu cVa &iLc thG, nhH- &o th+ trng
nOc ngoi. iLc hiLn diLn U nOc 6U tBi / rEt cE- 9.ch
khi , c.c hoBt "'ng chuZi gi. tr+ quan trKng -hMi "%c
tin hnh tr(n th+ trng. Xu t trJc ti- nOc ngoi /
-hAng th)c thG, nhH- c /i(n quan chWt cht nhEt &Oi
doanh nghiL- "a quc gia. ]hNng hfng /On nh ionP$
]:6t/:$ ]okia$ Motoro/a & ToPota "Ru ,U r'ng c.c hoBt
"'ng giao d+ch ti ch#nh dJa tr(n hCnh th)c "u t trJc
ti- nOc ngoi tr(n kh[- th giOi. Trong khi ,'t 6 hCnh
th)c "u t nOc ngoi nhEt "+nh "f trU n(n -hF 9in &Oi
cM c.c cng tP 6Mn >uEt /n nhNng nh cung cE- d+ch &!$
c.c nh 6Mn >uEt c >u hOng thnh /H- nhNng cA 6U 6Mn
>uEt U nOc ngoi$ cqn nhNng hfng &R d+ch &! thng tBo
/H- ,i quan hL "Bi /0 & nhNng cA 6U 9.n /}.
ia,6ung$ hfng 6Mn >uEt "h "iLn t_ khFng /h cVa
cn buc$ "f tin hnh thG, nhH- &o th+ trng coa Kd
qua rI &o n?, 1eD4. bua thi gian$ cng tP nP "f 6_
d!ng rI "Q >GP dJng c.c nh ,.P chi -h# thE- U
M:>ico$ Xng ]a, o & Xng u. o nhNng n?, thH-
ks e2$ thng qua ,ua /Bi ia,6ung "f c khM n?ng "Q -h.t
triQn & 6Mn >uEt chEt 9.n dn. cfng "f dgng rI "Q thnh
/H- 12 trung tG, vr 8 U nh$ Trung buc$ n X'$
4e*
I6ar:/$ ]hHt pMn$ ]ga & M`8 qua " dn "ng cho 6J
-h.t triQn cVa nhNng cng nghL hng "u trong "h gia
d!ng & -hAng tiLn 6 ha$ &inn thng & chEt 9.n dn.
jhn /On doanh 6 9.n hng cVa ia,6ung / tT c.c th+
trng nOc ngoi l tT 5hGu ox42y$ 5hGu u x24y &
coa Kd x11y l do c nhNng "iRu kiLn thuHn /%i tT gn
*D chi nh.nh 9.n hng U nOc ngoi cVa hfng. ia,6ung
cqn c 2@ nh ,.P ch tBo & 9a trung tG, /ogi6tic6 U
nOc ngoi l tEt cM "Ru "%c thnh /H- thng qua rI.
Xu t trJc ti- nOc ngoi khng n(n 9+ nh, /n
&Oi "u t ch)ng kho.n quc t haP "u t ch)ng kho.n
nOc ngoi. Xu t ch)ng kho.n quc t xInt:rnationa/
-ort7o/io in&:6t,:nty / quPRn 6U hNu ch)ng kho.n nOc
ngoi th! "'ng nh / cF -hiu & tr.i -hiu nhz, ,!c
"#ch thu "%c /%i nhuHn ti ch#nh. ] / ,'t dBng cVa "u
t quc t$ nhng khng -hMi / "u t trJc ti- &Oi quPRn
kiQ, 6o.t &iLc kinh doanh U nOc ngoi & "a ra nhNng
ca, kt di hBn. Ii(n c%- buc "a ra ti(u chu^n / cng
tP -hMi 6U hNu #t nhEt 12 doanh nghiL- "%c "u t "Q
-hGn 9iLt rI &Oi "u t ch)ng kho.n. TuP nhi(n$ con 6
nP dn gGP nh, /n do nh "u t khng n[, "%c
quPRn kiQ, 6o.t trT khi hK 6U hNu hAn 12 /i(n doanh
nOc ngoi.
Nn7 23' 2i4, 'dn '5# DI
Xu t trJc ti- nOc ngoi "%c , tM 9Ui 6.u nwt
"Wc trng4
rI c 6J cam (#t "B ngun %&c %$n h@n. Oi &ai
trq / -hAng th)c quc t ha cui cgng$ n "qi hui nhiRu
4e4
nguhn /Jc & khM n?ng cVa cng tP hAn 9Et c) -hAng
th)c thG, nhH- no kh.c.
rI 9ao h, s& hi5n Hi5n " nh3ng ho:t [ng 2
n$c s2 t:i. pzng c.ch 6_ d!ng -hAng th)c rI$ 9an
quMn /0 "f chKn c.ch hiLn diLn U nOc nhHn "u t &
thit /H- ,i /i(n hL trJc ti- &Oi kh.ch hng$ c.c 9(n
trung gian$ nhNng nh cung cE- cA 6U &Ht chEt & c.c khu
&Jc cVa 5h#nh -hV. M't &i hfng tH- trung &o hoBt "'ng
U ,'t haP ,'t 6 "+a "iQ,m 6 kh.c /Bi -hGn t.n rI tOi
nhiRu quc gia.
rI cho -hw- cng tP "Bt "%c hi5u Au t')n Au=
m< ton cYu$ giY- nGng cao thnh t#ch cVa cng tP. 5.c
nh kinh doanh chKn ,Zi "+a "iQ, dJ tr(n cA 6U /%i th 6o
6.nh. XiRu " c ngh{a / hfng tC, ki, "Q tin hnh c.c
hoBt "'ng vr U nhNng nOc c trCnh "' hKc &En cao
nhEt &R /{nh &Jc hfng kinh doanh$ tC, nhNng ngi cung
)ng , c thQ cung cE- nhNng hng ha trung gian &
hng ha cui cgng tt nhEt$ >GP dJng c.c cA 6U kinh
doanh 6Mn >uEt U nhNng "+a "iQ, c ts /L n?ng 6uEt tr(n
chi -h# /ao "'ng tt nhEt$ & thnh /H- nhNng chi nh.nh
,ark:ting "Q 9.n hng hoWc d+ch &! U nhNng quc gia c
tiR, n?ng 9.n hng /On nhEt.
io 6.nh &Oi nhNng -hAng th)c >G, nhH- kh.c$
rI gGP ra s& (h<ng chkc chkn " 'Ei 'o 'Wt %$n$ do &iLc
thit /H- 6J hiLn diLn Fn "+nh U ,'t quc gia nOc ngoi
khin cho hfng 6t dn 9+ t.c "'ng trOc nhNng hon cMnh
"Wc 9iLt cVa quc gia ". iJ "u t /On &o nh ,.P$ trang
thit 9+ & nguhn /Jc con ngi U nOc 6U tBi 6t khin cho
4e1
nh "u t trJc ti- -hMi "i ,Wt &Oi nhNng rVi ro ch#nh tr+
& 6J can thiL- cVa ch#nh quPRn "+a -hAng &R gi.$ /Ang
& thV t!c thu(. rI c\ng /, giM, t#nh /inh hoBt cVa
cng tP 9zng c.ch th[t chWt &n cF -hn tr(n th+ trng
nOc ngoi. 5.c nh "u t trJc ti- thng -hMi "Eu
tranh &Oi /B, -h.t & c.c "iRu kiLn kinh t kh.c U "+a
-hAng ". # d!$ jroct:raa,9/: xjay c cng &iLc
kinh doanh -h.t "Bt thng qua ,'t cng tP con cVa hfng
9.n nhNng 6Mn -h^, ti(u dgng U ThF ]h{ Kd. TuP nhi(n$
ThF ]h{ Kd /Bi c /+ch 6_ &R /B, -h.t cao$ thsnh thoMng
/(n "n 122 ,'t n?,. ja "f -hMi ngh{ ra rEt nhiRu
-hAng th)c kh.c nhau "Q ti thiQu ha nhNng thiLt hBi
cVa ,Cnh do nhNng hiLu )ng 9Et /%i cVa /B, -h.t$ 9ao
gh, nhNng ", -h.n &R /Ang &n "ang ti- dinn &Oi /Jc
/%ng /ao "'ng "+a -hAng$ t?ng gi. -hg h%- &Oi nhNng
"iRu kiLn "+a -hAng & thu hhi /%i nhuHn nhanh chng.
]hNng nh "u t trJc ti- -hMi ]i m9t nhiBu h@n
"$i nh3ng "Wn B "B "nn ha " a h[i 9c t'ng 2 n$c
s2 t:i. 5.c doanh nghiL- "a quc gia &Oi nhNng hoBt "'ng
gGP chY 0 /Bi "Wc 9iLt dn -hMi ch+u nhNng 6J gi., 6.t chWt
cht tT -h#a cng chYng "i &Oi nhNng hoBt "'ng ". XQ c
thQ ti thiQu ha nhNng &En "R tiR, n?ng$ c.c doanh
nghiL- "a quc gia thng th#ch "u t &o nhNng quc
gia c &?n ha & ngn ngN tAng tJ &Oi nOc "u t. #
d!$ khi ,U c_a hng U 5hGu u$ c.c cng tP coa Kd c
thQ /Ja chKn ps hoWc c Ian 9Ui &C Ting nh "%c 6_
d!ng r'ng rfi U nhNng nOc nP.
Trong rI$ c.c cng tP "a quc gia ngP cng -hEn
"Eu "Q hnh "'ng th:o nhNng c.ch c t'ch nhi5m "$i a
4e@
h[i U nhNng nOc 6U tBi. ]hiRu cng tP "ang c g[ng "o
tBo nhGn &i(n cVa ,Cnh th:o "Yng n'i quP U nOc 6U tBi$
"u t &o nhNng c'ng "hng "+a -hAng & tC, ki, "Q
thnh /H- c.c ti(u chu^n quc t &R "i >_ 9Cnh "~ng "i
&Oi cng nhGn. # d!$ ni/:&:r$ hfng 6Mn >uEt hng ti(u
dgng khFng /h cVa c Ian8nh$ "iRu hnh ,'t c'ng "hng
giWt / ,inn -h# U khu F chu't iao jau/o$ cung cE- ti
ch#nh "Q hZ tr% cho nhNng ngi trhng c chua chuPQn
6ang hL thng tOi nOc thGn thiLn &Oi ,i trng$ & t.i
ch 17 triLu -ound chEt thMi hng n?, U ,'t nh ,.P k:,
".nh r?ng. TBi pang/ad:6h$ "Et nOc chs c 22 9.c 6{ tr(n
12222 dGn$ ni/:&:r "f ti tr% cho ,'t 9Lnh &iLn "Q cung
cE- d+ch &! ch?, 6c P t ,inn -h# cho nhNng ngi
ngho. TBi ahana$ cng tP "f hOng dn nhNng nh 6Mn
>uEt du cK t.i 6_ d!ng chEt thMi nh ,.P trong khi cung
cE- nOc ung "%c cho c.c c'ng "hng ngho kh. n
X'$ ni/:&:r cung cE- nhNng khoMn cho &aP nhu "Q giY-
-h! nN U nhNng /, >a >i c thQ tBo /H- "%c nhNng cA
6U /, ?n quP , nhu. TBi tEt cM c.c nAi , cng tP hoBt
"'ng$ ni/:&:r "Ru thng 9.o r hfng "f thMi ra 9ao nhi(u
c.c9on "io>in & nhNng chEt thMi nguP hiQ,.
ni/:&:r khng -hMi / trng h%- duP nhEt c
nhNng tr.ch nhiL, >f h'i tBi nhNng nOc , hfng kinh
doanh. vEt nhiRu doanh nghiL- "a quc gia kh.c "ang
hUng )ng /Bi &Oi nhNng chAng trCnh ngh+ 6J ton cu
nh t#nh 9Rn &Nng l chAng trCnh &R &iLc ".- )ng nhNng
nhu cu cVa con ngi , khng gGP hBi "n c.c th hL
tAng /ai. # d!$ c.c hfng 6Mn >uEt t nh ToPota$
v:nau/t & o/k6ag:n "ang "u t &o cng nghL 6Bch
4e7
& 6_ d!ng nhi(n /iLu hiLu quM. ]okia "i "u trong &iLc
dn dn >a 9u c.c nguP(n &Ht /iLu "'c hBi. r:// / ,'t
trong nhNng hfng "i ti(n -hong trong &iLc chE- nhHn
nhNng F j5 c\ tT kh.ch hng & t.i ch chYng ,inn -h#.
a/a>oi,ithK/in: & M:rck cung cE- thuc "iRu tr+ Iri
&Oi gi. &n. iuncor n:rgP hZ tr% nhNng ngi coa Kd
9Mn >) giMi quPt nhNng &En "R >f h'i & 6inh th.i U cJc
9[c cVa 5anada.
i.u "Wc "iQ, cVa "u t trJc ti- nOc ngoi ,
chYng ta &Ta >:, >wt "f ":, /Bi nhNng th.ch th)c to /On
cho c.c doanh nghiL-. ThH, ch# cM nhNng cng tP /On c
uP t#n nh ri6n:P c\ng "f n, trMi ,'t &i thEt 9Bi trong
nhNng -hi &! "u t ra nOc ngoi cVa ,Cnh. ]h tB- ch#
io'tun+ "f "R cH-$ hh 6A cVa cng tP trong &iLc "iRu hnh
c.c hoBt "'ng cVa c.c cng &i(n giMi tr# U nOc ngoi /
kw, "hng "Ru hAn 6o &Oi 121 ra/,atian6. Khi ri6n:P ,U
TokPo ri6n:P/and$ 9an quMn /0 cVa hfng giM thit ,'t
c.ch thiu ch#nh >.c rzng nhNng kinh nghiL, cVa
ri6n:P/and khng thQ "%c chuPQn giao 6ang ]hHt thnh
cng. ThaP &C "u t$ ri6n:P "f /Ja chKn giEP -hw- 9Mn
quPRn U ]hHt cho /%i nhuHn danh ngh{a. ]hng 6au "
TokPo ri6n:P/and "f thnh cng rJc r. Khng ,un /W-
/Bi 6ai /,$ 9an quMn /0 /Bi duP trC ,'t nguhn &n rI U
cng &i(n giMi tr# ti- th:o cVa hfng l ri6n:P/and jari6.
]hng "GP /Bi / ,'t thEt 9Bi cVa ri6n:P. TT nhNng 9i
hKc rYt ra qua nhNng kinh nghiL, tr(n$ cng &i(n giMi tr#
,Oi nhEt$ cong Kong ri6n:P/and "f "Bt "%c nhNng
thnh cng nhEt "+nh. TuP nhi(n$ ,'t -hn &C nh%ng 9'
&Oi 5h#nh -hV Trung buc$ ri6n:P chs 6U hNu 4* /i(n
4eD
doanh. 9an quMn /0 "ang /o /[ng &R nhNng &i -hB, ti
6Mn tr# tuL U Trung buc c thQ 6t dn "n /, giM, /%i
nhuHn tT &iLc cE- giEP -hw- cho nhNng 9' -hi, cVa
ri6n:P$ c.c nhGn &Ht hoBt hCnh & c.c ti 6Mn gi. tr+ kh.c.
Nn7 nSn (& 2;W' R, R( (:"n7 0i+' 'an 2O#
2i4, 2>% (; (:I' (i)U
5.c cng tP th:o "uFi &iLc "u t trJc ti- ra nOc
ngoi & c.c /i(n doanh h%- t.c quc t &C nhiRu /0 do
nhng tJu trung "Ru "Q nGng cao khM n?ng cBnh tranh cVa
cng tP tr(n th+ trng ton cu. 5 9a /oBi "'ng cA "Q c.c
cng tP /Ja chKn hai hCnh th)c thG, nhH- nP4 "'ng cA
tC, ki, th+ trng$ "'ng cA tC, ki, nguhn /Jc haP ti
6Mn$ & "'ng cA tC, ki, 6J hiLu quM. 5.c "'ng cA nP .-
d!ng nh nhau cho cM Xu t trJc ti- nOc ngoi & /i(n
doanh h%- t.c.
cCnh 1.* /iLt k( c.c Pu t , c.c cng tP 6_ d!ng
"Q ".nh gi. nhNng nOc no 6t / ,!c ti(u tiR, n?ng cho
nhNng dJ .n rI. aiM 6_ nh hfng c:r cVa Xi Ioan
,un >GP dJng ,'t nh ,.P 6Mn >uEt ,.P &i t#nh ,Oi U
nOc ngoi. 5.c nh kinh doanh cVa hfng nP 6t nghi(n
c)u quc gia th#ch h%- nhEt "Q >GP dJng nh ,.P$ dJa
tr(n nhNng ti(u ch# "%c "a ra trong 9Mng. 5.c nh /fnh
"Bo cVa c:r 6t nghi(n c)u rEt nhiRu c.c )ng &i(n kh.c
nhau dJa tr(n c.c "iRu kiLn &R &gng & quc gia$ c.c nhGn
t &R cA 6U hB tng$ ch#nh tr+$ ,)c "' duP trC /%i nhuHn &
nguhn nhGn /Jc "Q c thQ /Ja chKn ra "+a "iQ, th#ch h%-
nhEt "Q >GP dJng nh ,.P.
4ee
HTn c.[9 Nn7 K)% (& 24 R, R( @I# 'an 2O# 2i4,
2>% (; (:I' (i)U n;Z' n7"=i
122
5.c Pu t
5.c nhGn t nguhn
nhGn /Jc4
5hi -h#$ ,)c "' ".-
)ng & n?ng 6uEt cVa
/ao "'ng /nh nghR
iJ /i(n quan cVa /i(n
"on /ao "'ng
KhM n?ng ".- )ng &
chEt /%ng cVa /Jc
/%ng quMn /0
5.c quP t[c tuPQn
d!ng
5.c nhGn t th+
trng4
buP , & 6J t?ng
trUng cVa th+
trng quc gia
buP , & 6J t?ng
trUng cVa th+
trng khu &Jc
an &Oi c.c th+
trng >uEt khû
ch#nh
]hNng nhGn t cA
6U hB tng
KhM n?ng ".- Nng
& chEt /%ng cVa
nh ,.P 6Mn >uEt
"+a -hAng
ciLu quM cA 6U
-hGn -hi
5hi -h#$ khM n?ng
".- )ng & chEt
/%ng cVa nhNng
ngnh thit thJc
5hEt /%ng
,ark:ting & -hGn
-hi
]hNng nhGn t ch#nh tr+
& 5h#nh -hV
iJ Fn "+nh ch#nh tr+
iJ ,U c_a &Oi "u t
nOc ngoi
jhB, &i 9' ,.P quan
/i(u
M)c "' trong 6Bch &
tha, nh\ng
]hNng nhGn t duP
trC /%i nhuHn
5.c /oBi hCnh &
,)c thu
Ts /L thu cho 6J
hhi /%i nhuHn
X' -h)c tB- cVa hL
thng thu
Ts /L /B, -h.t
]hNng nhGn t /uHt -h.- & quP t[c
"iRu chsnh
]hNng quP "+nh &R rI & chuPQn
giao cng nghL
pMn chEt cVa hL thng /uHt -h.- & c.c
"iRu /uHt
pMo &L ti 6Mn tr# tuL
jhB, &i thu quan$ c.c hng ro
thAng ,Bi kh.c
]hNng nhGn t kinh t
5hi -h# "Et "ai & cA 6U kinh
doanh
TCnh trBng nRn kinh t "+a
-hAng
T#nh Fn "+nh cVa "hng tiRn
jhB, &i h'i nhH- khu &Jc &
tJ do thAng ,Bi
/gun0 ohn i%+= 1ons> Inc t t/h3ng ph@ng thc
th!m nhTp cho cc th\ t';ng Au]c t#w cEa
i'an(%in-N-Noot
M't &i ti(u ch# trong cCnh 1.* tBi c.c quc gia
Xng u. "f thu hYt 6J chY 0 cVa c.c cng tP nOc ngoi
tOi nhNng nOc nP. TBi i/o&akia$ cng tP j:ug:ot
5itro:n "f >GP dJng ,'t nh ,.P tBi th+ trEn nhu cVa
Trna&a &Oi 6 nhGn &i(n /(n tOi *122 ngi & 6Mn >uEt ra
"n *22$222 >: t gia "Cnh nhu ,'t n?,. IAng thE- &
chEt /%ng cng nhGn cao / nhNng "iRu kiLn quan trKng
"i &Oi c.c hfng 6Mn >uEt t nOc ngoi nh ToPota$
iuuki$ & cPundai$ nhNng cng tP "ang gE- rYt ,un
>GP dJng ,Oi hoWc ,ua /Bi c.c nh ,.P "+a -hAng U
i/o&akia$ pa Ian$ cungarP & vo,ania. TBi 5'ng hqa
iwc$ ]h 6Mn >uEt "h "iLn t_ iichuan 5hanghong cVa
Trung buc "ang >GP dJng ,'t nh ,.P tr+ gi. *2 triLu
"/a &Oi ,!c ti(u 6Mn >uEt 1 triLu ti&i ,n hCnh -h~ng ,'t
n?,. ]hNng cng tP nh &HP "ang dn dn kwo c.c nh
cung )ng cVa ,Cnh &o khu &Jc nP$ nAi , hK "ang
thnh /H- c.c cA 6U &Ht chEt 6Mn >uEt cho ch#nh hfng. 5.c
k{ 6 U i/o&akia ki, "%c ,'t n_a 6 tiRn , c.c k{ 6 U
TGP u /, ra$ & "i &Oi nhNng cng nhGn dGP chuPRn
/[- r.- thC con 6 " chs / ,'t -hn 9a cho "n ,'t -hn
n?,. 5h#nh -hV c.c nOc Xng u .- d!ng ,)c thu
khuPn kh#ch tT thu ti ch#nh "n thu -h~ng8&8"An
giMn thE- "i &Oi /Ang cng nhGn & /%i nhuHn doanh
nghiL-$ &# d! nh U i/o&akia$ tEt cM c.c /oBi thu chs U
,)c 1e. Trong khi "$ U X)c$ ts /L thu thu nhH- c.
nhGn dao "'ng trong khoMn tT 11 "n 42. Oi &iLc >GP
121
dJng nh ,.P 6Mn >uEt U iwc$ iichuan 5hanghong "f
tr.nh "%c ,)c thu quan /On , Ii(n ,inh 5hGu u .-
d!ng "i &Oi hng nhH- khû tT Trung buc. Xng u c
,i quan hL chWt cht &Oi th+ trng khFng /h cM &R
kh#a cBnh &Ht chEt /n tinh thn x,'t &i quc gia Xng
u / thnh &i(n cVa y & nFi /(n nh / ,'t th+ trng
tiR, n?ng cho c.c 6Mn -h^, kh.c nhau. Trong khi "$
ngnh 6Mn >uEt t & c.c 6Mn -h^, kh.c U nh$ jh.- &
c.c nOc TGP u kh.c "ang 6!t giM, do chi -h# 6Mn >uEt$
,)c thu cao & /uHt /ao "'ng nghi(, ngWt. ]h &HP c
thQ thEP$ thng thng ,'t 6J kt h%- c.c ti(u chu^n 6t
Mnh hUng "n c.c quPt "+nh &R "+a "iQ, "u t trJc
ti-.
C*' @"/i Tn 2>% (; (:I' (i)U n;Z' n7"=i
5.c hoBt "'ng "u t trJc ti- nOc ngoi c thQ
"%c -hGn /oBi dJa th:o c.c dBng rI x"u t ,Oi &Oi 6.-
nhH- & ,ua /Biy$ 9Mn chEt cVa quPRn 6U hNu x6U hNu ton
9' &Oi /i(n doanhy & ,)c "' h%- nhEt xth:o chiRu ngang
&Oi th:o chiRu dKcy.
CJn 'F 0=" Tn (F' 2>% (;:
5 * hCnh th)c ch#nh / "u t ,Oi xar::n
in&:6t,:nty$ i.- nhH- xM:rg:y & Mua /Bi xcqui6ition6y
>% (; ,Zi / &iLc ,'t cng tP "u t "Q
>GP dJng ,'t cA 6U 6Mn >uEt$ cA 6U ,ark:ting haP cA 6U
hnh ch#nh ,Oi$ tr.i ng%c &Oi &iLc ,ua /Bi nhNng cA 6U
6Mn >uEt kinh doanh "ang hoBt "'ng. ]h t(n gKi "f thQ
hiLn$ hfng "u t thng ,ua ,'t ,Mnh "Et trng & >GP
dJng nh ,.P 6Mn >uEt$ chi nh.nh ,ark:ting$ hoWc c.c cA
122
6U kh.c "Q -h!c &! cho ,!c "#ch 6_ d!ng cVa ,Cnh. XGP
ch#nh / nhNng gC , hfng ord "f /,$ &# d! nh thnh
/H- ,'t nh ,.P rEt /On U 9(n ngoi a/:ncia$ TGP pan
]ha.
M%# @/i B#'$%iHi(i"nHE / &iLc "u t haP
,ua trJc ti- ,'t cng tP "ang hoBt "'ng haP cA 6U 6Mn
>uEt kinh doanh. # d!$ khi hfng co,: r:-ort thG, nhH-
&o th+ trng M:>ico$ n ,ua /Bi c.c c_a hng & ti 6Mn
cVa ,'t nh 9.n /} c.c 6Mn -h^, cng trCnh kin trYc$
co,: Mart. ]h 6Mn >uEt ,.P t#nh c. nhGn I:no&o cVa
Trung buc "f quc t ha nhanh chng nh ,'t -hAng
th)c ,ua /Bi "P tha, &Kng. ]?, 2224$ I:no&o ,ua /Bi
&iLc kinh doanh j5 cVa IpM$ &Oi gi. tr+ &o khoMng hai
-hn 9a doanh thu cVa hfng n?, 2221. 5u'c ,ua 9.n nP
"f ,ang "n cho I:no&o nhNng ti 6Mn -hAng th)c gi.
tr+$ nh / thAng hiLu & ,Bng /Oi -hGn -hi. iLc ,ua
/Bi "f giY- I:no&o nhanh chng ,U r'ng &iLc &An tOi
c.c th+ trng & trU thnh cng tP ton cu.
`*U n}U B,:7E / ,'t dBng "Wc 9iLt cVa
,ua /Bi , trong " hai cng tP 6t cgng g- &n chung "Q
thnh /H- ,'t cng tP ,Oi & /On hAn. i.- nhH- / hCnh
th)c -hF 9in hAn giNa c.c cng tP c cgng quP , 9Ui &C
hK c khM n?ng h%- nhEt c.c hoBt "'ng cVa ,Cnh tr(n cA
6U cGn 9zng tAng "i. M't &# d! gn "GP / &R &iLc 6.-
nhH- giNa Iuc:nt T:chno/ogi:6 cVa coa Kd &Oi /cat:/
cVa jh.-. iJ 6.- nhH- nP "f tBo ra cng tP chuP(n &R
kinh doanh c.c thit 9+ &inn thng ton cu /On nhEt th
giOi x/cat:/8Iuc:nty. aing nh /i(n doanh$ 6.- nhH- c
thQ tBo ra rEt nhiRu kt quM t#ch cJc$ 9ao gh, 6J hKc hui
12*
& chia 6} nguhn /Jc giNa c.c "i t.c &Oi nhau$ t?ng t#nh
/%i #ch kinh t cVa quP ,$ giM, chi -h# 9zng c.ch /oBi 9u
nhNng hoBt "'ng thTa$ c.c chVng /oBi 6Mn -h^,$ d+ch &!
9.n hng r'ng hAn & 6)c ,Bnh th+ trng /On hAn. iJ 6.-
nhH- qua 9i(n giOi c\ng "i ,Wt &Oi nhiRu th.ch th)c do
nhNng 6J kh.c 9iLt &R &?n ha$ ch#nh 6.ch cBnh tranh$ gi.
tr+ doanh nghiL- & -hAng th)c hoBt "'ng giNa c.c quc
gia. iJ thnh cng "qi hui -hMi c 6J nghi(n c)u$ /H- k
hoBch & nhNng ca, kt trOc ch[c ch[n.
5.c doanh nghiL- "a quc gia thng u ti(n ,ua
/Bi hAn / "u t ,Oi &C 9zng c.ch ,ua /Bi ,'t doanh
nghiL- nOc ngoi "ang hoBt "'ng$ doanh nghiL- "a quc
gia 6t tHn d!ng "%c "'i ng\ nhGn &i(n c kinh nghiL, &
quPRn 6U hNu nhNng ti 6Mn "f c nh nh ,.P$ trang thit
9+$ & nguhn nhGn /Jc c\ng nh / k thTa "%c nguhn
cung )ng & kh.ch hng. Th(, &o "$ ,ua /Bi 6t ,ang
/Bi ,'t dqng doanh thu ngaP /H- t)c & /, t?ng hL 6 thu
nhH- tr(n "u t cVa doanh nghiL- "a quc gia nu 6o
6.nh &Oi "u t ,Oi. ]g%c /Bi$ 5h#nh -hV cVa c.c nOc
6U tBi thng th#ch c.c doanh nghiL- "a quc gia "u t
,Oi hAn 9Ui &C nu 6o &Oi ,ua /Bi$ "u t ,Oi 6t tBo ra
&iLc /, ,Oi & t?ng n?ng /Jc 6Mn >uEt$ chuPQn giao cng
nghL ti(n tin & nhNng 9# quPt 6Mn >uEt cho c.c doanh
nghiL- "+a -hAng c\ng nh cMi thiLn ,i /i(n kt &Oi th+
trng ton cu. vEt nhiRu 5h#nh -hV "f "a ra nhNng u
"fi "Q khuPn kh#ch "u t ,Oi$ & nhNng u "fi nP "V
"Q 9g "[- /Bi nhNng /%i #ch thaP th do hCnh th)c ,ua /Bi
tBo ra.
124
CJn 'F 0=" CQn 'G( '5# $%KNn HY % (:"n7
2>% (; (:I' (i)U n;Z' n7"=i
5.c nh "u t trJc ti- nOc ngoi c thQ chKn
,)c "' kiQ, 6o.t hK ,ong ,un duP trC trong /i(n doanh
,Oi thnh /H-. XiRu nP c thQ "Bt "%c thng qua &iLc 6U
hNu ton -hn haP ,'t -hn. buPRn 6U hNu cho 9it ,)c
"' kiQ, 6o.t ton -hn haP ,'t -hn "i &Oi c.c &En "R
cVa doanh nghiL- l &# d! nh nhNng quPt "+nh &R c.c 6Mn
-h^, ,Oi$ &iLc ,U r'ng kinh doanh & -hGn chia /%i
nhuHn. 5.c cng tP c thQ chKn giNa ,'t /i(n doanh 6U
hNu ton -hn hoWc ,'t /i(n doanh h%- t.c "Q c "%c
quPRn kiQ, 6o.t. iJ /Ja chKn nP 6t quPt "+nh ,)c "'
ca, kt ti ch#nh cVa cng tP "i &Oi /i(n doanh nOc
ngoi.
K}u t/ tr<c ti3 toJn 3h}n (holly otn)'
'ir)ct inN)t!)nt" / hCnh th)c "u t trJc ti-$ trong "
nh "u t giN quPRn 6U hNu hon ton ti 6Mn U nOc
ngoi. 5ng tP , n[, 122 quPRn 6U hNu &iLc kinh
doanh & c quPRn kiQ, 6o.t quMn /0 hon ton "i &Oi
c.c hoBt "'ng cVa doanh nghiL-. # d!$ rEt nhiRu hfng 6Mn
>uEt t nOc ngoi "f >GP dJng c.c nh ,.P 6Mn >uEt
122 &n U coa Kd "Q c thQ -h!c &! th+ trng r'ng /On
nP ngaP tBi ". pMng 1.* ,inh hKa "+a "iQ, c.c nh ,.P
cVa ToPota U coa Kd & n?, thnh /H-.
121
iQn7 c.[. >% (; (:I' (i)U '5# T"K"(# 0=" '*' n=
,*K HQn R%G( Y Mr
Nn7 n= ,*K
9 (9 2#n7 "/(
26n7
NJ, Cn(
2>% HQn
R%G(
C*' ,% R HQn
R%G(
`& @;Wn7
nSn 0iVn
HQn R%G(
1. a:orgrton$
K:ntuckP
1eDD &a/on$ 5a,rP$
io/ara$ "'ng cA
@e24
2. r:,ont$
5a/i7ornia
1eD@ 5oro//a$ Taco,a$
jontiac i9:
117*
*. jrinc:ton$
Indiana
1eee i:quoia$ ii:nna$
Tundra
4@41
4. ian ntonio$
T:>a6
222@ Tundra 1e11
1. Iong p:ach$
5a/i7ornia
1e72 3: tMi cino$ ,.P
"Fi "iLn >Yc t.c$
c.c -hn
@D@
@.p/u: i-ring6$
Mi66i66i--i
2212 cigh/and:r 2222
Si)n Hoanh gi3a y+n+'a% Loto's " Fo=ota H& n
/gun0 j%+a Fa=%o' III XPQQ. tjm+'icas J+st Ga'
Gompan=w> iotun+> ,qpQop,qqq
:in 'oanh Nn c| 3h}n (quity oint
Z)ntur)" / ,'t dBng cVa h%- t.c trong " ,'t cng tP
"%c thnh /H- qua &iLc "u t hoWc g- ti 6Mn chung cVa
hai haP nhiRu hfng "i t.c "Q tBo n(n ,'t -h.- nhGn ,Oi.
M't "i t.c trong /i(n doanh c thQ n[, giN -hn /On$ 128
12 hoWc n[, rEt #t quPRn 6U hNu. buPRn 6U hNu thng
,un ni "n ,)c "' kiQ, 6o.tm tuP nhi(n$ c.ch , h'i
"hng quMn tr+ "%c thnh /H- & quPRn 9u -hiu "%c
-hGn -hi giNa c.c "i t.c nh th no 6t thQ hiLn ch#nh
>.c hAn 6)c ,Bnh tAng "i cVa c.c "i t.c.
12@
vEt nhiRu cng tP thEP /i(n doanh / ,'t /Ja chKn hE- dn
9Ui &C 6J -h)c tB- cVa c.c th+ trng nOc ngoi. 5.c /i(n
doanh h%- t.c c thQ /, /%i cho c.c doanh nghiL- &Ta &
nhu 9zng c.ch cE- nguhn &n cho hK. # d!$ 5ng tP Tri
itar Int:rnationa/ U Th%ng cMi "f ,ua /Bi "a 6 cF -hn
"u t cVa da,6 jr:66:d M:ta/6$ ,'t nh 6Mn >uEt c.c
-h! kiLn cho ,.P kwo & c.c thit 9+ >Oi "Et kh.c U
I//inoi6. KhoMn tiRn " "f c)u 42 cng nhGn cVa da,6
khui thEt nghiL- & giY- Tri itar thG, nhH- "%c &o th+
trng coa Kd & c "%c c.c 9# quPt 6Mn >uEt.
Trong ,'t &i trng h%-$ /i(n doanh &Oi "i t.c
"+a -hAng c /t / -hAng th)c thG, nhH- duP nhEt th#ch
h%- cho cng tP ,. cCnh th)c nP ngP cng gia t?ng khi
, 5h#nh -hV cVa quc gia "%c "u t ,un 9Mo &L c.c
ngnh cng nghiL- "+a -hAng quan trKng 9zng c.ch cE,
c.c cng tP nOc ngoi 6U hNu 122 c.c doanh nghiL- U
nOc ". TuP nhi(n$ c.c 5h#nh -hV c\ng "f dn nOi /ung
c.c quP "+nh nP & ti- thu c.c hCnh th)c cVa rI dn
dng hAn.
CJn 'F 0=" ,F' 26 WU nG(:
iJ -hGn /oBi th) 9a &R "u t trJc ti- nOc ngoi
" / 6J h%- nhEt th:o chiRu dKc & h%- nhEt th:o chiRu
ngang.
HWU nG( (" 'iN% !a' x:rtica/ rIy /
,'t /i(n kt tT " cng tP 6U hNu$ haP tC, c.ch 6U hNu
nhiRu cng "oBn cVa chuZi gi. tr+ "Q 6Mn >uEt$ 9.n hng &
&Hn chuPQn hng ha hoWc d+ch &!. rI th:o chiRu dKc c
hai dBng. Oi dBng hp nhWt ti#n Xio'Ma'H "+'tica%
127
int+'g'ation.$ cng tP -h.t triQn khM n?ng 9.n c.c "u ra
cVa ,Cnh 9zng c.ch "u t &o cA 6U kinh doanh chuZi gi.
tr+ auuEt trong nOc hoWc
ngoi nOc cVa ,Cnh 9zng c.ch "u t &o cA 6U kinh
doanh ngc H`ng$ "iQn hCnh nh c.c nh ,.P$ nh ,.P
/[- r.- haP c.c hoBt "'ng tinh ch. 5.c cng tP c thQ 6U
hNu cM hai hoBt "'ng rI -h#a trOc & rI ng%c. # d!$
U nhiRu nOc kh.c nhau conda 6U hNu cM c.c nh cung
)ng -h! tgng t " c.c "Bi /0 9.n & -hGn -hi t.
HWU nG( (" 'iN% n7#n7 xcorionta/
rIy / ,'t /i(n kt tT " cng tP 6U hNu hoWc tC, c.ch 6U
hNu c.c hoBt "'ng /i(n quan "n ,'t 9Oc @n % cVa
chuZi gi. tr+ cVa cng tP. # d!$ &iLc kinh doanh chV /Jc
cVa Micro6o7t / -h.t triQn -hn ,R, ,.P t#nh. p(n cBnh
&iLc 6Mn >uEt c.c hL "iRu hnh$ chAng trCnh 6oBn thMo
&?n 9Mn & -hn ,R, k to.n$ cng tP c\ng -h.t triQn c.c
cng tP con U nOc ngoi ch tBo c.c /oBi -hn ,R, kh.c.
# d!$ Micro6o7t ,ua /Bi ,'t cng tP U Montr:a/ 6Mn >uEt
-hn ,R, dgng "Q tBo -hi, hoBt hCnh. TT &# d! nP c
thQ thEP c.c cng tP "u t ra nOc ngoi trong ch#nh /{nh
&Jc cVa hK "Q ,U r'ng khM n?ng & c.c hoBt "'ng. M't
cng tP c thQ ,ua /Bi cng tP kh.c nz, trong ,'t chuZi
gi. tr+ "hng nhEt "Q "Bt "%c t#nh /%i #ch kinh t cVa quP
,$ ,U r'ng hL thng 6Mn -h^,$ t?ng t#nh 6inh /%i hoWc$
trong ,'t 6 trng h%-$ "Q /oBi 9u "i thV.
12D
:in 'oanh h23 t5c quc t (Snt)rnational CollaOoratiN)
Z)ntur)"
M't /i(n doanh h%- t.c quc t / ,'t 6J h%- t.c
giNa hai hoWc nhiRu cng tP$ 9ao gh, cM nhNng /i(n doanh
g- &n cF -hn chung & /i(n doanh dJa tr(n dJ .n
khng g- &n cF -hn. 5.c /i(n doanh h%- t.c quc t
thsnh thoMng "%c hiQu nh / c.c C9n7 (K WU !#n
$%&' () BIn(:n#(i"n#@ U#:(n:HiUE & nn7 LiVn
,in U;tn7 (F' $%&' () BIn(:n#(i"n#@ `(:#(7i'
A@@i#n'E. M't /i(n doanh tr(n thJc t / ,'t dBng "Wc
9iLt cVa h%- t.c 9zng c.ch cng tP , "u t &n "Q ,ua
cF -hn.
iJ h%- t.c giY- c.c cng tP kh[c -h!c "%c rVi ro
& chi -h# cVa kinh doanh quc t. c%- t.c giY- c.c dJ .n
thnh cng & tT " ,U r'ng n?ng /Jc cVa cng tP. 5.c
tH- "on haP cng tP thng h%- t.c "Q "Bt "%c nhNng
,!c ti(u quP , /On nh -h.t triQn cng nghL ,Oi haP
hon thnh nhNng dJ .n quan trKng nh c.c nh ,.P n?ng
/%ng. pzng c.ch h%- t.c$ cng tP , c thQ thu hYt ,'t
/oBt cng nghL 9F 6ung$ tT " 6t giY- cMi tin & -h.t triQn
c.c 6Mn -h^, ,Oi. I%i th cVa &iLc h%- t.c "f giY- giMi
th#ch tBi 6ao &iLc thnh /H- c.c cng tP h%- danh ngP
cng c >u hOng t?ng /(n trong &i thH- ks &Ta qua.
iLc h%- t.c c thQ dinn ra U cgng ,'t ,)c "'
hoWc U c.c ,)c "' kh.c nhau cVa chuZi gi. tr+$ "Wc 9iLt U
khGu nghi(n c)u -h.t triQn vr$ 6Mn >uEt hoWc
,ark:ting. 5.c /i(n doanh h%- t.c quc t "ang ngP cng
0 th)c r hAn t, quan trKng cVa &iLc nghi(n c)u & -h.t
triQn chung trong c.c /{nh &Jc cng nghL cao & c h,
12e
/%ng tri th)c /On nh c.c ngnh ch tBo r 9t$ chEt 9.n
dn$ ,.P 9aP$ c.c trang thit 9+ P t & d%c -h^,.
5 hai /oBi hCnh doanh nghiL- /i(n doanh h%- t.c
cA 9Mn /4 c.c /i(n doanh g- &n cF -hn xZAuit= oint
V+ntu'+y & c.c /i(n doanh dJa tr(n dJ .n khng g- &n
cF -hn xO'o+ct K bas+H non ZAuit= V+ntu'+y . 5.c /i(n
doanh g- &n cF -hn / /oBi hCnh h%- t.c qu:n thu'c "f
c tT rEt /Gu. TuP nhi(n$ trong nhNng thH- ks gn "GP >uEt
hiLn hCnh th)c h%- t.c ,Oi$ h%- t.c dJa tr(n dJ .n.
C*' @iVn !"#n 7?U 0&n '| U>n
5.c /i(n doanh nP "%c thnh /H- khi khng ,'t
9(n no 6U hNu tEt cM ti 6Mn cn thit "Q n[, quPRn quPt
"+nh. Trong "u t quc t$ "i t.c nOc ngoi thng
"ng g- &n$ cng nghL$ chuP(n ,n quMn /0$ "o tBo$
hoWc 6Mn -h^,. Xi t.c "+a -hAng "ng g- nh ,.P
hoWc cA 6U &Ht chEt kinh doanh kh.c$ kin th)c &R ngn
ngN & &?n ha "+a -hAng$ c.c 9# quPt 6Mn >uEt "+nh
hOng th+ trng$ 6J kt ni hNu #ch &Oi ch#nh -hV cVa
nOc 6U tBi hoWc nhNng Pu t 6Mn >uEt &Oi chi -h# thE-
hAn nh /ao "'ng haP nguP(n /iLu th. 5.c cng tP
-hAng TGP thng tC, kin c.c /i(n doanh "Q c thQ
thG, nhH- nhanh hAn &o th+ trng 5hGu o. iLc /i(n
doanh cho -hw- cng tP nOc ngoi c "%c kin th)c &R
th+ trng trKng tG,$ t?ng khM n?ng thG, nhH- ngaP /H-
t)c tOi hL thng -hGn -hi & c.c kh.ch hng$ & "at "%c
6J kiQ, 6o.t /On hAn "i &Oi c.c hoBt "'ng U "+a -hAng.
# d! jroct:raa,9/: xjay /i(n doanh g- &n
chung &Oi ro/c: aa99ana$ ,'t thAng hiLu thi trang
112
cVa . Trong giao d+ch nP$ ja 6Mn >uEt nOc hoa$ cqn
cng tP cVa 6t quMng 9. chYng tr(n th+ trng 5hGu u$
tHn d!ng 6)c ,Bnh thAng hiLu nFi ting cVa hK.
ia,6ung$ ,'t cng tP "h "iLn t_ cVa cn buc$ "f 9[t
"u quc t ha tT nhNng n?, 72 thng qua c.c /i(n
doanh &Oi nhNng nh cung )ng cng nghL cVa nOc ngoi
nh ]5$ ianPo & 5orning a/a66 ork6. Mi quan hL
"i t.c cho -hw- ia,6ung c "%c ,u thit k 6Mn -h^,
& c.c c_a hng -h!c &! ,ark:ting & giY- cho 9an quMn
/0 tJ tin hAn trong c.c hoBt "'ng giao d+ch &Oi nOc
ngoi. Khi n?ng /Jc "f "%c cMi thiLn$ ia,6ung "f "u t
ra 6Mn >uEt tr(n th giOi. ]Z /Jc 6Mn >uEt U nOc ngoi "u
ti(n cVa cng tP / ,'t /i(n doanh "%c ,U n?, 1eD2 U
ph Xo ]ha.
C*' @iVn !"#n !I# (:Vn !I *n1 89n7 7?U 0&n
'| U>n
Oi ,)c "' ngP cng -hF 9in trong &iLc kinh
doanh qua 9i(n giOi$ /i(n doanh dJa tr(n dJ .n$ khng g-
&n cF -hn / ,'t 6J h%- t.c trong " c.c "i t.c tBo ra
,'t dJ .n &Oi ,'t -hB, &i tAng "i h- & ,'t thi gian
9iQu r rng , khng tBo ra ,'t -h.- nhGn ,Oi. pzng
c.ch kt h%- "'i ng\ cng nhGn &i(n$ c.c nguhn /Jc &
c.c khM n?ng$ c.c "i t.c h%- t.c cho "n khi /i(n doanh
/, ?n c kt quM$ haP cho "n khi cM hai 9(n khng cqn
thEP /%i #ch trong &iLc h%- t.c nNa. 5.c 9(n "i t.c 6t h%-
t.c -h.t triQn chung &R c.c cng nghL ,Oi$ c.c 6Mn -h^,
haP chia 6} 0 kin chuP(n ,n &Oi nhau. iJ h%- t.c nh
&HP c thQ giY- hK th:o k+- "i thV trong 6J -h.t triQn
cng nghL. # d!$ ionP "f -h.t triQn 9' &i >_ /0 "%c
111
dgng trong trq chAi j/aP6tation* nh h%- t.c &Oi IpM &
To6hi9a. Ii(n doanh nP "f dn tOi &iLc tBo ra con ch#-
5:// nhanh gE- 12 /n con ch#- j:ntiu, ,Bnh nhEt cVa
Int:/$ cho -hw- chAi ga,: &Oi cEu hCnh "h hKa ,Bnh hAn.
5.c /i(n doanh dJa tr(n dJ .n$ khng g- &n cF -hn "Wc
9iLt -hF 9in trong nhNng ngnh cng nghiL- c h,
/%ng cng nghL cao. M't &# d! / IpM & ]TT$ nhNng
cng tP "f thit /H- ,i quan hL "i t.c -hAng th)c trong
,'t khoMng thi gian nhEt "+nh. Trong ,i /i(n kt nP$
IpM cung cE- c.c d+ch &! gia cng -hn ,R,
xout6ourcingy cho ]TT$ "n /%t ,Cnh hfng &Hn tMi &inn
thng c uP t#n cVa ]hHt pMn c\ng cung cE- c.c d+ch &!
gia cng -hn ,R, & c.c "u ,i /i(n /Bc "Q 9.n c.c
d+ch &! ,.P t#nh cho c.c kh.ch hng U ]hHt pMn. Trong
,'t &# d! kh.c$ cng tP cVa X)c ii:,:n6 h%- t.c &Oi
Motoro/a "Q -h.t triQn th hL ti- th:o cVa a7:r *22,,
12+nch$ ,'t cMi tin quan trKng trong ngnh cng nghiL-
chEt 9.n dn ton cu. 5.c chEt 9.n dn / nhNng &i ,Bch
"%c 6_ d!ng trong 6Mn >uEt c.c ,.P t#nh & hng "iLn t_
dGn d!ng. Trong khi Motoro/a cung cE- kin th)c chuP(n
,n &R c.c 6Mn -h^, /ogic ti(n tin & 6Mn >uEt u &iLt$
thC ii:,:n6 "ng g- nhNng kin th)c cao cE- &R 9' nhO
truP cH- ngu nhi(n.
Nn7 8*' Ci+( 7i# LiVn !"#n 7?U 0&n '| U>n 0=
@iVn !"#n !I# (:Vn !I *n1 89n7 7?U 0&n '| U>n
c%- t.c dJa tr(n dJ .n kh.c &Oi /i(n doanh g-
&n cF -hn truPRn thng U 9n "iQ, quan trKng. Th)
nhEt$ khng -h.- nhGn ,Oi no "%c thnh /H-. 5.c "i
t.c tin hnh hoBt "'ng cVa hK th:o 6J hOng dn cVa h%-
112
"hng. Th) hai$ c.c cng tP , khng nhEt thit -hMi c
quPRn 6U hNu ,'t doanh nghiL- "ang thn tBi. ThaP &o
"$ nhNng cng tP nP chs "An giMn "ng g- kin th)c$
chuP(n ,n$ c.n 9' cng nhGn &i(n$ & nguhn /Jc ti
ch#nh "Q thu /%i tT kin th)c hoWc c.c #ch /%i tT &iLc thG,
nhH- &o th+ trng. Th) 9a$ &iLc h%- t.c thng c >u
hOng c thi gian 9iQu r rng & ngP kt thYc$ & c.c
"i t.c 6t ;"ng ai nEP "i< ngaP 6au khi c.c ,!c ti(u "f
"Bt "%c hoWc c.c "i t.c khng cqn /0 do gC "Q ti- t!c.
Th) t$ 9Mn chEt cVa 6J h%- t.c / -hB, &i h- hAn$
thng >oaP quanh c.c dJ .n$ c.c 6Mn -h^, ,Oi$
,ark:ting$ -hGn -hi$ tC, ki, nguhn haP 6Mn >uEt.
iQn7 c.b: `" H*n #i @"/i Tn @iVn !"#n WU (*'
$%&' ().
T%}n @Wi K? 8Jn
5.c /i(n
doanh
g- &n
cF -hn
Mang /Bi ,)c kiQ, 6o.t
/On hAn "i &Oi c.c -hAng
hOng tAng /ai
iJ chuPQn giao kin th)c
thuHn tiLn giNa c.c 9(n "i
t.c
]hNng ,!c ti(u chung chi
-hi /i(n doanh
5A cEu 9an quMn /0 -h)c tB-
iJ -hi h%- giNa c.c "i t.c
c thQ / ,'t &iLc ".ng quan
tG,
Kh "+nh giOi hBn
Xi ,Wt nhiRu hAn &Oi c.c
rVi ro ch#nh tr+
5.c /i(n
doanh
dJa tr(n
dJ .n$
khng
g- &n
cF -hn
rn thnh /H-
5A cEu 9an quMn /0 "An
giMnm c thQ "iRu chsnh dn
dng
THn d!ng nhNng th ,Bnh
ri(ng cVa ,Zi "i t.c
5 thQ -hMn )ng /Bi nhanh
chng &Oi nhNng thaP "Fi cVa
cng nghL & "iRu kiLn th+
trng
rn "+nh giOi hBn
5huPQn giao kin th)c c
thQ khng "%c th~ng th[n
giNa c.c "i t.c
Khng ca, kt &n cF
-hnm do "$ dJa -hn /On &o
/qng tin$ 6J /i(n kt tt &
-h.t triQn c.c ,i quan hL
3ung "'t kh giMi quPt
hAn
iJ -hGn chia chi -h# & /%i
#ch c thQ /, cho ,i quan
11*
hL c?ng th~ng
Q%Qn @z '*' @iVn !"#n WU (*'
5.c /i(n doanh h%- t.c "qi hui nhNng k` n?ng quMn /0
ri(ng 9iLt. Trong rI & >uEt khû$ cng tP , cn chY
trKng cBnh tranh khwo /wo &Oi c.c cng tP "i thV. ]g%c
/Bi$ &Oi c.c /i(n doanh h%- t.c$ cng tP , -hMi /i(n kt
&Oi ,'t hoWc nhiRu cng tP xU trong nhNng hon cMnh
kh.c nhau haP U c.c quc gia kh.cy c thQ ch#nh / "i th_
cVa ,Cnh. XiRu nP "qi hui c.c nh quMn /0 -hMi trau dhi
c.c k{ n?ng h%- t.c & hnh "'ng trOc trong &iLc tC,
ki, & hon chsnh c.c ,i quan hL "i t.c &Oi c.c cng
tP kh.c tr(n th giOi. XQ h%- t.c thnh cng &Oi c.c "i
t.c trong /i(n doanh h%- t.c$ nh kinh doanh cn4
Hi]u r nhRng ri ro ti+! Mn trong h23 t5c
5.c nh quMn /0 -hMi cGn nh[c nhNng rVi ro tiR, ^n
&Oi c.c /%i #ch tiR, n?ng. 5n -hGn t#ch r nhNng &En "R
6au4
5hYng ta c 6n 6ng -h.t triQn -h! thu'c &o "i
t.c cVa ,Cnh haP khng
]u h%- t.c$ /iLu chYng ta c thQ t?ng trUng & cMi
tin trong ch#nh tF ch)c cVa ,Cnh khng
IiLu chYng ta c thQ 9Mo thn n?ng /Jc cA 9Mn xcor:
co,-:t:nc:y cVa ,Cnh khng
IiLu chYng ta c -hMi "i ,Wt &Oi nhNng rVi ro
thAng ,Bi$ ch#nh tr+$ &?n ha hoWc tiRn tL nghi(, trKng
114
5hYng ta c -hMi hP 6inh cA h'i t?ng trUng do gia
nhH- /i(n doanh nP khng
IiLu &iLc quMn /0 /i(n doanh c tBo ra g.nh nWng
qu. ,)c /(n c.c nguhn /Jc &R quMn /0$ ti ch#nh haP cng
nghL cVa doanh nghiL- khng
pan quMn /0 trong cng tP , -hMi "M, 9Mo rzng
n khng -hMi "i ,Wt &Oi rVi ro qu. ,)c. iJ hi hqa
khng nhEt thit / ,!c ti(u quan trKng nhEt. M't cng tP
khng ,un trU n(n qu. -h! thu'c &o "i t.c cVa ,Cnh.
# d!$ Int:/ "f c^n thHn khng chia 6} qu. nhiRu cng
nghL "f "?ng k# "'c quPRn cVa ,Cnh &Oi c.c "i t.c Trung
buc. 5ng tP c\ng "f tr.nh >GP dJng ,'t nh ,.P ch#-
U Trung buc 9Ui &C c.c thit 9+ 9' &i >_ /0 cVa Int:/ /
tr.i ti, trong 6 c.c ti 6Mn tr# tuL cVa hfng. ,'t "Et
nOc "%c 9it "n &Oi 6J 9Mo &L Pu kw, "i &Oi c.c
quPRn ti 6Mn tr# tuL$ 9an quMn /0 "f quan tG, "n 6J ,Et
c[- cVa khng chs nhNng thit k con chi- , cqn cM thit
k & c.c -hAng -h.- cVa c.c quP trCnh 6Mn >uEt cVa
hfng.
QD quyt thJnh c>ng trong c5c lin 'oanh h23
t5c
5.c chuP(n gia "f "a ra ,'t 6 hOng dn cho c.c nha
kinh doanh "Q nGng cao khM n?ng thnh cng trong /i(n
doanh h%- t.c nh 6au4
/hTn thc ' "B nh3ng (hc bi5t "nn ha. iJ h%-
t.c quc t "qi hui c.c 9(n -hMi hKc & ".nh gi.
cao nRn &?n ha quc gia & trong doanh nghiL-
cVa cM hai 9(n "i t.c. iJ khng tAng th#ch &R &?n
111
ha c thQ tBo ra 6J giHn dN$ 6J thEt &Kng & nhNng
,i quan hL khng hiLu quM. 5.c "i t.c c thQ
khng 9ao gi "Bt tOi nhNng gi. tr+ chu^n ,Jc &
quP trCnh hoBt "'ng cVa tF ch)c. iLc thJc hiLn /
"Wc 9iLt -h)c tB- khi , c.c 9(n "Ru tT nhNng nRn
&?n ha rEt kh.c 9iLt l &# d! nh ]a P & ]ig:ria.
Thit /H- 6J tAng th#ch &R &?n ha / "iRu 9[t
9u'c.
Fh+o ufi nh3ng gi t'\ " "nn ha chung. 5.c "i
t.c n(n 6n 6ng tBo ra nhNng gi. tr+ & &?n ha
chu^n ,Jc chung. En "R nMP 6inh khi , c.c "i
t.c c nhNng ,!c ti(u kh.c nhau cho /i(n doanh$
hoWc nhNng ,!c ti(u thaP "Fi th:o thi gian. Khi
"iRu nP >MP ra$ c.c nh quMn /0 thEP ,Cnh "ang
hoBt "'ng th:o nhNng ,!c "#ch tr.i ng%c &Oi ,!c
ti(u cVa "i t.c kh.c. # d!$ c.c cng tP ]hHt pMn
c >u hOng cho rzng th+ -hn quan trKng hAn t#nh
6inh /i$ trong khi c.c cng tP coa Kd /Bi cho rzng
t#nh 6inh /i quan trKng hAn th+ -hn. pUi &C nhNng
-hAng th)c kh.c nhau "%c dgng "Q ti "a ha
tTng ,!c ti(u kinh doanh$ n(n ,'t /i(n doanh giNa
c.c cng tP ]hHt pMn & coa Kd c thQ 6t khng
hoBt "'ng. XQ &%t qua nhNng th_ th.ch$ c.c "i
t.c cn tAng t.c & kt ni thng >uP(n U 9a cE-
"' tF ch)c4 9an quMn /0 cE- cao$ 9an quMn /0 hoBt
"'ng & /Jc /%ng /ao "'ng.
Gh8 8 th4ch ng #n "i5c %Tp (# ho:ch " Aun %8
%i)n Hoanh. K hoBch ngho nn & nhNng >ung "'t
tF ch)c th:o 6au " c thQ cMn trU thnh cng cVa
11@
/i(n doanh. 5.c cng tP n(n thng nhEt &R c.ch
quMn /0$ c.ch ra quPt "+nh$ & quPRn kiQ, 6o.t.
]u khng c 6J nhEt tr# nP$ ,Zi "i t.c c thQ
,un kiQ, 6o.t 6J hoBt "'ng cVa /i(n doanh$ gGP
n(n 6J c?ng th~ng trong c.c nguhn /Jc &R quMn /0$
ti ch#nh & cng nghL cVa c.c "i t.c. Trong ,'t
6 trng h%-$ 6J quMn /0 cGn 9zng & 0 th)c &R
doanh nghiL- 6U hNu chung / tt nhEt &C n giY-
c.c "i t.c 9Cnh "~ng & "Bt "%c 6J nhEt tr#. Trong
nhNng trng h%- kh.c$ c ,'t "i t.c ch#nh trong
,i quan hL 6t giY- "M, 9Mo thnh cng. Khi ,'t
trong c.c "i t.c r rng / ngi dn d[t haP /
ngi /fnh "Bo trong ,i quan hL$ 6t #t c khM
n?ng cVa ,'t 6J 9 t[c & qu. trCnh ra quPt "+nh
/Gu di do &iLc ", -h.n ,U r'ng giNa c.c "i t.c.
Jo "5 nh3ng b4 Au=#t t'_ng =#u. iJ h%- t.c dinn
ra giNa c.c cng tP "ang / hoWc 6t / "i thV cVa
nhau. Th:o "$ c.c "i t.c -hMi rEt c^n thHn chKn
/Ja giNa h%- t.c & cBnh tranh. # d!$ trong ,'t &i
n?,$ o/k6ag:n & a:n:ra/ Motor "f thnh cng
U Trung buc nh h%- t.c &Oi ihanghai
uto,oti&: Indu6trP 5or-oration xiI5y$ ,'t
cng tP "+a -hAng. 5.c cng tP -hAng TGP
chuPQn giao rEt nhiRu cng nghL & 9# quPt 6Mn
>uEt cho "i t.c Trung buc. cKc hui "%c nhiRu
"iRu tT & aM$ iI5 gi "GP "f 6n 6ng trU
thnh ,'t "i thV ".ng g, trong ngnh cng
nghiL- ch tBo t ton cu & cBnh tranh &Oi
nhNng "i t.c 9an "u cVa ,Cnh.
117
hiBu ch7nh (hi m<i t';ng tha= fi. Khi nhNng
"iRu kiLn ,i trng thaP "Fi$ /# do c?n 9Mn cho
,'t /i(n doanh h%- t.c c thQ 6uP Pu hoWc 9in
,Et. ]hNng 6J -h.t triQn khng ,ong "%i c thQ
Mnh hUng ,'t c.ch 9Et /%i tOi /i(n doanh. # d!$
,'t 6J 6uP tho.i cVa ,'t ngnh cng nghiL- haP
,'t nRn kinh t c thQ thaP "Fi c.c u ti(n trong
,'t haP cM hai cng tP. iJ &%t qu. chi -h# c thQ
khin /i(n doanh khng giN "%c. ]hNng ch#nh
6.ch haP /uHt /L ,Oi cVa ch#nh -hV c thQ t?ng chi
-h# hoWc /oBi 9u c.c #ch /%i thEP trOc. 5.c nh
quMn /0 n(n duP trC 6J /inh hoBt "Q "iRu chsnh th:o
nhNng "iRu kiLn 9in "Fi.
b. TS, n}U (O (:;<n7 $%# WU 29n7
Nn7 U;tn7 (F' (S, n}U (O (:;<n7 Cn7 WU
2Mn7 / nhNng trao "Fi >uP(n 9i(n giOi$ trong " ,i
quan hL giNa doanh nghiL- chV & "i t.c nOc ngoi cVa
n "%c "iRu chsnh 9Ui ,'t h%- "hng r rng. iU hNu tr#
tuL / c.c 0 tUng haP c.c t.c -h^, cVa c.c c. nhGn haP
cng tP$ nh 9zng 6.ng ch$ thAng hiLu & 9Mn quPRn.
] c\ng 9ao gh, nhNng ti 6Mn tr# tuL cVa ,'t doanh
nghiL- haP c. nhGn nh kiQu d.ng cng nghiL-$ 9# quPt
kinh doanh$ -h.t ,inh$ t.c -h^, nghL thuHt$ &?n hKc &
nhNng ;6.ng tBo tr# tuL< kh.c.
cai -hAng th)c thG, nhH- 9zng h%- "hng chV
Pu / cWp phvp & nh@ng Au=Bn th@ng m:i. CGU UU
/ ,'t thoM thuHn trong " ngi 6U hNu c.c ti 6Mn tr# tuL
trao cho ,'t doanh nghiL- kh.c quPRn 6_ d!ng ti 6Mn "
11D
trong ,'t khoMng thi gian nhEt "+nh nhz, "Fi /EP tiRn
9Mn quPRn haP c.c khoMn -h# 9g kh.c. N;Wn7 $%KNn
(;tn7 ,/i / ,'t thoM thuHn trong " ,'t doanh nghiL-
cho -hw- ,'t doanh nghiL- kh.c quPRn 6_ d!ng ton 9'
hL thng kinh doanh nhz, "Fi /EP nhNng khoMn -h#$ tiRn
9Mn quPRn & nhNng dBng -h# 9g kh.c.
5.c ,i quan hL 9zng h%- "hng kh. -hF 9in trong
thAng ,Bi quc t. 5.c nh 6Mn >uEt c\ng nh nhNng
hfng cung )ng d+ch &! thng >uP(n chuPQn giao c.c ti
6Mn tr# tuL cho c.c "i t.c nOc ngoi. # d!$ c.c hfng 6Mn
>uEt tGn d%c haP tha, gia c.c hoBt "'ng cE- -hw- chwo$
trong " hK trao "Fi c.c kin th)c khoa hKc &R &iLc 6Mn
>uEt c.c 6Mn -h^, "Wc 9iLt c\ng nh quPRn -hGn -hi
nhNng 6Mn -h^, nP tBi c.c khu &Jc "+a /0 nhEt "+nh.
]hNng hfng cung )ng d+ch &! chuP(n ngnh nh c.c
cng tP trong ngnh kin trYc$ cng trCnh$ quMng c.o & t
&En thng ,U r'ng quP , quc t cVa ,Cnh &Oi c.c "i
t.c nOc ngoi. TAng tJ$ c.c cng tP cung )ng d+ch &!
trong c.c ngnh 9.n /}$ "h ?n nhanh$ cho thu( >: hAi$ 9i(n
tH- n'i dung chAng trCnh truPRn hCnh & 6Mn >uEt -hi,
hoBt hKa c\ng "Ru hoBt "'ng dJa tr(n nhNng thoM thuHn
cE- -hw- & nh%ng quPRn thAng ,Bi. Minh ch)ng cho
&iLc nP / 78/:&:n$ ,'t cng tP 6U hNu chuZi c_a hng
tJ -h!c &! /On nhEt tr(n th giOi "f c khoMng 2@.222 c_a
hng tBi 1D quc gia. Trong khi cng tP , tBi ]hHt pMn
6U hNu -hn /On c.c c_a hng thC hng nghCn c_a hng
kh.c tBi 5anada$ M:>ico$ & coa Kd cVa hfng /Bi "ang
"%c "iRu hnh nh nhNng thoM thuHn nh%ng quPRn
thAng ,Bi.
11e
3' (:;n7 '5# nn7 ,&i $%#n + Cn7 WU
2Mn7
]hNng ,i quan hL 9zng h%- "hng >uP(n 9i(n giOi
c @ "Wc "iQ, chung. X /4
hc iBu ch7nh b2i m[t hp ng t'ong
cho phvp Hoanh nghi5p chE (im sot ]i tc n$c ngoi
cEa mnh 2 m[t mc [ t'ung bnh- M't thoM thuHn ch#nh
th)c 6t quP "+nh r quPRn & ngh{a &! cVa hai 9(n /i(n
quan. iJ kiQ, 6o.t U "GP ch#nh / khM n?ng t.c "'ng cVa
doanh nghiL- chV tOi c.c quPt "+nh$ c.c hoBt "'ng & c.c
nguhn /Jc -hAng th)c cVa ,'t dJ .n kinh doanh nOc
ngoi & "M, 9Mo rzng c.c "i t.c nOc ngoi tuGn thV c.c
nguP(n t[c & hoBt "'ng "f "%c quP "+nh. 5.c doanh
nghiL- chV &n -hMi duP trC quPRn 6U hNu & c.c quPRn
-h.- /0 "i &Oi c.c 6U hNu tr# tuL cVa n. TuP nhi(n$ th:o
6 /iLu cVa pMng 14.1 trang 422 thC c.c thoM thuHn h%-
"hng khng ":, /Bi cho c.c cng tP nP quPRn kiQ, 6o.t
nhiRu nh hCnh th)c "u t trJc ti- nOc ngoi$ &C c.c
doanh nghiL- chV &n 9+ -h! thu'c &o c.c doanh nghiL-
"'c /H- nOc ngoi.
Fh;ng (vo th+o "i5c t'ao fi cc %o:i ti
sn "< hnh Xs2 h3u t'4 tu5. " H\ch "6- ]hNng &# d! ti
6Mn & hCnh , c.c doanh nghiL- thng trao "Fi 9ao gh,
nhNng tr% giY- k{ thuHt & c.c 9# quPt cng nghL. x3:,
danh 6.ch chi tit tBi pMng *.1 trang 72y. TuP nhi(n$ 9(n
cBnh ti 6Mn & hCnh$ c.c doanh nghiL- c\ng c thQ trao
"Fi c.c 6Mn -h^, hoWc trang thit 9+ nhz, hZ tr% "i t.c
nOc ngoi.
122
G th c p H6ng m[t cch [c %Tp ho9c
s^ H6ng (#t hp "$i nh3ng ph@ng thc thTm nhTp th\
t';ng n$c ngoi (hc- 5.c doanh nghiL- c thQ tha,
gia &o c.c thoM thuHn h%- "hng & /EP " /, 9iLn -h.-
thaP th nhz, )ng 9in &Oi nhNng cA h'i quc t. Trong
,'t 6 trng h%- kh.c$ nhNng ,i quan hL h%- "hng c
thQ "i k, & hZ tr% cho "u t trJc ti- nOc ngoi &
>uEt khû.
2
M!c "#ch 6_ d!ng cVa chYng -h! thu'c &o
hon cMnh c! thQ$ " /$ ,'t doanh nghiL- chV c thQ .-
d!ng ,'t ,i quan hL h%- "hng 9Et kC &Oi ,'t "i t%ng
kh.ch hng$ quc gia haP 6Mn -h^, nhEt "+nh no " ,
khng -hMi &Oi nhNng "i t%ng kh.c.
Gung cWp nh3ng %&a ch_n a H:ng> %inh
ho:t- iau ,'t thi gian$ doanh nghiL- chV c thQ chuPQn
6ang ,'t -hAng .n kh.c cung )ng d+ch &! cho th+ trng
nOc ngoi. # d!$ c.c hfng nh%ng quPRn nh
Mcro/na/d6 haP 5oca85o/a thng ,un tJ tC, ki,
c.c "i t.c nhHn quPRn haP c.c cng tP "ng chai &C nh
&HP$ hK 6t c thQ chuPQn -hAng th)c dBng h%- "hng 6ang
-hAng th)c thG, nhH- th+ trng dJa tr(n ,i quan hL
6U hNu.
H:n ch# c nh3ng Auan ni5m (h<ng ha=
t'ong n$c "B c<ng t= n$c ngoi cEa Hoanh nghi5p chE-
C doanh nghiL- chV h%- t.c &Oi ,'t doanh nghiL- trong
nOc n(n "iRu nP 6t giM, 9Ot nhNng chs tr#ch thng
thEP nhz, &o c.c cng tP "a quc gia cVa nOc ngoi.
F:o 'a m[t mc %i nhuTn c th H& on
c t cc ho:t [ng n$c ngoi. 5.c ,i quan hL 9zng
121
h%- "hng thng thn tBi #t 9Et Fn & rVi ro hAn 6o &Oi "u
t trJc ti- nOc ngoi.
*
C*' Tn (F' HY % (:d (%+
J?ng sng ch# cung cE- cho nh -h.t ,inh quPRn
ng?n khng cho ngi kh.c 6_ d!ng$ 9.n haP nhH- khû
-h.t ,inh " trong ,'t khoMng thi gian c "+nh l thng
thng /(n tOi 22 n?,.
4
pzng 6.ng ch "%c trao cho 9Et
kd doanh nghiL- haP c. nhGn no c nhNng -h.t ,inh
hoWc -h.t hiLn ,Oi & hNu #ch &R c.c quP trCnh$ thit 9+$
6Mn -h^, ch tBo$ haP 9Et kd cMi tin ,Oi & hNu #ch no
cho c.c 6Mn -h^, nP. Fh@ng hi5u / nhNng thit k$
9iQu t%ng$ /g$ tT haP ,'t cu, tT tr(n nhfn ,.c 6Mn
-h^, nhz, -hGn 9iLt 6Mn -h^, " &Oi c.c 6Mn -h^, kh.c.
] giY- ta >.c "+nh c.c 6Mn -h^, hoWc d+ch &! "n tT
cgng ,'t nguhn & c cgng ,'t ,)c "' chEt /%ng.
]hNng thAng hiLu "%c nhiRu ngi 9it "n / hai chN
&it t[t ;pj< cVa hfng priti6h j:tro/:u,$ chN c.i c hCnh
,.i khung &q, ,u &ng cVa hfng Mcro/na/d6$ & 9iQu
t%ng dEu ngo[c -h^P cVa hfng ]ik:6. Jn Au=Bn 9Mo &L
quPRn t.c giM cVa nhNng t.c -h^, gc$ cho -hw- ngi
6.ng tBo ra chYng c "'c quPRn "Q t.i 6Mn >uEt t.c -h^,$
trng 9P & thQ hiLn chYng trOc cng chYng & uS
quPRn cho ngi kh.c thJc hiLn c.c hoBt "'ng nP. pMn
quPRn "%c .- d!ng cho c.c t.c -h^, trong /{nh &Jc G,
nhBc$ nghL thuHt$ -hi, truPLn & -hn ,R, ,.P t#nh.
Fhi#t (# c<ng nghi5p / kiQu d.ng haP "Wc trng
cVa ,'t 6Mn -h^,. M!c "#ch cVa thit k / "Q cMi tin t#nh
th^, coa Kd haP "' khM d!ng cVa ,'t 6Mn -h^, nhz,
nGng cao n?ng 6uEt$ 6J thQ hiLn & khM n?ng ti(u th!.
122
5hic ,.P I-od --/: in hCnh /g cng tP ch#nh / ,'t
thit k cng nghiL- "%c nhiRu ngi 9it "n. J4 mTt
th@ng m:i / nhNng 9# quPt cng nghL haP thng tin 9#
,Ht c gi. tr+ thAng ,Bi.
1
p# ,Ht thAng ,Bi 9ao gh,
c.c thng tin nh -hAng -h.- 6Mn >uEt$ k hoBch kinh
doanh & danh 6.ch kh.ch hng. # d!$ cng th)c 6Mn >uEt
5oca8co/a / ,'t 9# ,Ht thAng ,Bi. /hn hi5u tTp th /
/g cVa ,'t hiL- h'i hoWc ,'t nh,$ trong " c.c thnh
&i(n "Ru c quPRn 6_ d!ng nhfn hiLu nhz, "hng nhEt
nguhn gc cVa c.c 6Mn -h^, haP d+ch &! cVa ,Cnh. Thng
thng$ c.c thnh &i(n 6_ d!ng nhfn hiLu tH- thQ "Q "hng
nhEt ho. ch#nh cng tP & c.c 6Mn -h^, cVa ,Cnh th:o
cgng ,'t ,)c chEt /%ng$ ti(u chu^n$ nguhn gc "+a /0
haP c.c "Wc "iQ, kh.c do tF ch)c " "Wt ra. # d!$ rI] /
,'t nhfn hiLu tH- thQ cVa iLn ti(u chu^n 5'ng ho /i(n
9ang X)c$ thng "%c tC, thEP tr(n c.c thit 9+ gia d!ng
tBi 5hGu u.
Q%KNn HY % (:d (%+ BI.{HE / ,'t quPRn -h.- /0
th:o " ti 6Mn thu'c quPRn 6U hNu cVa ,'t doanh nghiL-
haP c. nhGn "%c 9Mo &L chng /Bi nhNng 6_ d!ng tr.i
-hw- cVa c.c 9(n kh.c. T#nh hiLu /Jc & cng ch cVa
c.c quPRn nP U c.c quc gia / kh.c nhau. ]guP(n t[c cA
9Mn cVa quPRn 6U hNu tr# tuL / tBo cho ngi -h.t ,inh
,'t /%i th "'c quPRn trong ,'t khoMng thi gian nhEt
"+nh "Q hK c c thQ khai th.c -h.t ,inh cVa ,Cnh & tBo
ra /%i th thAng ,Bi. ]hNng quPRn -h.- /0 nP cho -hw-
ngi -h.t ,inh khng chs thu hhi /Bi "%c chi -h# "u t
9an "u , cqn ginh "%c 6)c ,Bnh & 6J thng tr+ tr(n
c.c th+ trng trong ,'t 6 n?, nhEt "+nh$ khi ngi -h.t
12*
,inh khng -hMi "i ,Wt &Oi nhNng cBnh tranh trJc ti- tT
nhNng "i thV 6Mn >uEt 6Mn -h^, cgng /oBi. ]u khng c
6J 9Mo &L -h.- /0 & nhNng -hn thUng kh#ch /L ,ang
t#nh thAng ,Bi thC hu ht c.c doanh nghiL- & c. nhGn
6t khng ,EP ,Wn , trong &iLc 6.ng tBo ra c.c -h.t
,Cnh ,Oi.
124
CGU UU
M't thoM thuHn cE- -hw- 6t >.c "+nh 9Mn chEt ,i
quan hL giNa b)n cWp phvp xchV 6U hNu tr# tuLy & b)n
nhTn phvp xngi 6_ d!ngy. 5.c doanh nghiL- trong
ngnh cng nghL cao thng cE- -hw- 6_ d!ng 9zng 6.ng
ch & 9# quPt thAng ,Bi cVa hK cho c.c cng tP nOc
ngoi. # d!$ hfng Int:/ cE- -hw- 6_ d!ng ,'t quP trCnh
6Mn >uEt ch#- ,.P t#nh ,Oi cho ,'t cng tP chuP(n 6Mn
>uEt chi- "iLn t_ U X)c. ]h "f "R cH- trong 9i ,inh
hoB ,U "u$ hfng arn:r cE- -hw- 6_ d!ng c.c hCnh Mnh
trong 9' truPLn & -hi, carrP jott:r cho nhiRu cng tP
tr(n ton th giOi. cfng ri6n:P cE- -hw- cho c.c cng tP
,aP ,Wc tBi chng Kng 6_ d!ng nhNng nhGn &Ht hoBt
hCnh cVa hK "Q 6Mn >uEt .o & ,\. cfng ri6n:P c\ng cE-
-hw- 6_ d!ng thAng hiLu & /g cVa ,Cnh cho ,'t 6
nh 6Mn >uEt -h!c trang$ "h chAi & "hng hh ":o taP ton
cu. iLc cE- -hw- nP cho -hw- hfng ri6n:P /i(n kt &Oi
nhiRu "i t.c nOc ngoi$ nhNng ngi c khM n?ng th#ch
nghi ha &Ht /iLu$ ,u 6[c & nhNng Pu t thit k kh.c
"Q -hg h%- &Oi th+ hiu ti(u dgng U nOc hK. iLc cE-
-hw- c\ng tBo "iRu kiLn cho 9(n nhHn -hw- 6Mn >uEt &
ti(u th! nhNng 6Mn -h^, tAng tJ nhNng 6Mn -h^, "f
"%c 6Mn >uEt tBi nOc cVa 9(n cE- -hw-. pzng &iLc g[n
t(n ,Cnh &Oi nhNng thAng hiLu nFi ting nh ri6n:P$ 9(n
nhHn -hw- c thQ thu &R ,'t /%ng doanh thu khFng /h.
cCnh 6au thQ hiLn 9Mn chEt cVa ,'t thua thuHn cE-
-hw- giNa ngi cE- -hw- & ngi nhHn -hw-. pzng &iLc
k0 t(n &o ,'t h%- "hng cE- -hw-$ ngi nhHn -hw- 6t
-hMi trM cho ngi cE- -hw- ,'t khoMn tiRn c "+nh 9an
121
"u & ti- " / ,'t khoMn (iNn CQn $%KNn hng kd &Oi
gi. tr+ thng thng / 2 "n 1 -hn tr?, cVa tFng doanh
thu thu "%c tT &iLc 6_ d!ng ti 6Mn cE- -hw-. KhoMn tiRn
c "+nh 6t trang trMi nhNng -h# tFn 9an "u cVa ngi cE-
-hw- cho &iLc chuPQn giao ti 6Mn cE- -hw- cho ngi
nhHn -hw-$ 9ao gh, chi -h# t &En$ chi -h# tH- huEn c.ch
6_ d!ng ti 6Mn$ chi -h# /[- "Wt haP th#ch )ng &Oi ,i
trng. TuP nhi(n$ ,'t 6 ti 6Mn cE- -hw- nh 9Mn quPRn
haP thAng hiLu c chi -h# chuPQn giao thE- hAn nhiRu.
HTn c.b CGU UU ,6( U;tn7 (F' (S, n}U (O
(:;<n7 n;Z' n7"=i
/gun0 +%ch anH +%ch X,qq.
c%- "hng cE- -hw- thng c gi. tr+ tT 1 "n 7
n?, & c thQ /, ,Oi /Bi tud th:o c.c 9(n. MWc dg 9(n
cE- -hw- thng -hMi cung cE- c.c thng tin k` thuHt &
giY- " cho 9(n nhHn -hw- nhng ,'t khi ,i quan hL "f
12@
GHn cIp phJp cung cIp cho KHn nhn phJp"
K; CN hOu tr tu D)Png 1ng ch'# thng hiu#
thi't !'# )n qu$%n v ) qu$'t cQng nghM
<; Cc 1n phRm hS tr3 Dph: tTng# linh !in#
ngu$n vt liu# v7n v7nM
GHn nhn phJp ?n KL cho KHn cIp phJp
th.ng qua"
K; Ht !h*n ti%n tr gUn mt lVn
<; Bi%n 6t cUc v ti%n )n qu$%n
W; Cn phRm
L; 0 qu$'t cQng ngh
X; C/p ph4p ch4*
GHn cIp phJp
GHn nhn phJp
0n hng
tr*ng nYc
0n hng
tr*ng nYc
Zu/t !hRu
Zu/t !hRu
"%c thit /H- & 9(n nhHn -hw- "f hon ton thng hiQu
&ai trq cVa ,Cnh thC &ai trq cqn /Bi cVa 9(n cE- -hw- / rEt
#t haP gn nh khng c. p(n cE- -hw- chs "ng &ai trq t
&En nhng khng tha, gia trJc ti- &o th+ trng &
khng cung cE- 9Et c) hOng dn ,ang t#nh quMn /0 no.
cu ht c.c doanh nghiL- "Ru k0 kt c.c thua thuHn "'c
quPRn$ th:o " ngi nhHn -hw- khng "%c -hw- chia 6}
ti 6Mn cE- -hw- &Oi 9Et kd cng tP no kh.c trong ,'t
-hB, &i quP "+nh. p(n cBnh hoBt "'ng U th+ trng trong
nOc$ 9(n nhHn -hw- c thQ "%c -hw- >uEt khû tOi c.c
nOc th) 9a.
]u 9(n cE- -hw- / ,'t cng tP "a quc gia$ n c
thQ k0 kt ,'t thoM thuHn cE- -hw- &Oi ,'t chi nh.nh
nOc ngoi , n 6U hNu ,'t -hn haP ton 9'. Trong
trng h%- nP$ cE- -hw- / ,'t 9iLn -h.- hiLu quM "Q trM
-h# cho chi nh.nh U nOc ngoi & chuPQn giao 6U hNu tr#
tuL cho 9(n nP trong ,'t khung -h.- /0 ch#nh th)c.
Thng thng doanh nghiL- 6_ d!ng hCnh th)c cE- -hw-
nP khi chi nh.nh U nOc ngoi / ,'t -h.- nhGn "'c /H-$
"GP / ,'t k+ch 9Mn kh. -hF 9in U nhiRu quc gia. 5.c
cng tP "a quc gia thng 6_ d!ng cE- -hw- /, -hAng
-h.- "i "u nhz, 9g "[- haP chuPQn giao 6U hNu tr# tuL
cho c.c chi nh.nh cVa ,Cnh U nOc ngoi. M't 6 doanh
nghiL- coi cE- -hw- / ,'t 9iLn -h.- hZ tr% cho c.c
-hAng th)c gia nhH- th+ trng kh.c nh >uEt khû haP
"u t trJc ti- nOc ngoi.
Trong ngnh thi trang$ c.c hfng c thAng hiLu
nFi ting nh pi// p/a66$ cugo po66 & ji:rr: 5ardin
thng thu "%c ,'t /%ng doanh thu khFng /h nh
127
nhNng thAng &! cE- -hw- qun :an6$ nOc hoa & "hng
hh ":o taP. iak6 Inc$ c_a hng 9.ch ha cao cE- nOc
ngoi "u ti(n tBi Trung buc "f "Wt chGn &o nOc nP
9zng c.ch cho -hw- ,'t c_a hng 9.ch ha chV cht U
Th%ng cMi "%c "Wt t(n th:o c.i t(n iak6 i7th &:nu:
cVa n. iak6 thu "%c doanh thu tT thua thuHn cE- -hw-
& kiQ, 6o.t nhNng ,Wt hng no "%c 9P 9.n tBi "$
nhng ngoi ra thC khng tha, gia &o 9Et c) ,'t hoBt
"'ng no kh.c. jhAng th)c cE- -hw- "f giY- cho iak6
i7th &:nu: "%c nhiRu ngi dGn 5hGu o 9it "n hAn
, khng cn iak6 -hMi tJ ,U ,'t c_a hng$ tT " giM,
thiQu rVi ro.
]guhn gc quc gia cVa ,'t 6 nhfn hiQu nFi ting
c thQ 6t /, chYng ta -hMi ngBc nhi(n. Trong ngnh cng
nghiL- thJc -h^,$ hai c.i t(n j:t:r jau/ Mound6 &
/,ond oP &n thu'c 6U hNu cVa hfng thJc -h^, nh
5ad9urP ich:--:6 & "%c 6Mn >uEt tBi coa Kd thng
qua ,'t thoM thuHn cE- -hw- &Oi cng tP c:r6h:P ood6.
5.c nhfn hiLu j/ant:r6$ iunki6t & pud:i6:r "Ru thu'c
quPRn 6U hNu cVa c.c cng tP coa Kd & "%c 9P 9.n tBi
nh$ ]hHt & iing-a-or: thng qua thoM thuHn cE- -hw-
&Oi c.c cng tP "+a -hAng. cfng 5oca8co/a k0 ,'t thoM
thuHn cE- -hw- -hGn -hi nOc "ng chai &ian tBi coa
Kd nhz, "Bi diLn cho chV 6U hNu cVa nhfn hiLu nP /
cng tP ranon: cVa jh.-. Tr(n thJc t$ ,'t 9Mn t, t[t
c.c 9.o c.o hng n?, cVa 122 cng tP trong 6 nhNng
cng tP thJc -h^, "a quc gia /On nhEt "f cho thEP #t nhEt
,'t n_a trong 6 c.c cng tP nP "ang tha, gia &o nhiRu
/oBi hCnh cE- -hw- 6Mn -h^, quc t.
12D
5 hai dBng thoM thuHn cE- -hw-4 x1y cE- -hw-
thAng hiLu & 9Mn quPRn & x2y cE- -hw- 9# quPt kinh
doanh. 5hYng ta 6t cgng tC, hiQu chi tit tTng -hAng
-h.- nP.
CGU UU (;tn7 i+% 0= CQn $%KNn
GWp phvp th@ng hi5u / &iLc ,'t doanh nghiL-
cho -hw- ,'t doanh nghiL- kh.c 6_ d!ng t(n gKi$ chN &it
haP /g &n "f "%c "'c quPRn "?ng k0 trong ,'t
khoMng thi gian nhEt "+nh nhz, "Fi /EP tiRn 9Mn quPRn.
ThAng hiLu thng >uEt hiLn tr(n nhNng 6Mn -h^, nh
qun .o$ trq chAi$ thJc -h^,$ "h ung$ qu tWng$ "h trang
tr#$ "h chAi & n'i thEt gia "Cnh. 5.c tF ch)c haP c. nhGn
thu /%i nhiRu tT &iLc cE- -hw- thAng hiLu / 5oca 5o/a$
car/:P8ra&id6on$ Iaura 6h/:P$ ri6n:P$ Mich:a/ ordan
& thH, ch# / cM trng "Bi hKc P(u th#ch cVa 9Bn nNa
cfng j/aP9oP nt:r-ri6:6 "f cE- -hw- thnh cng cho c.c
nh 6Mn >uEt "h ,aP ,Wc tBi nhiQu quc gia "Q 6_ d!ng
/g & c.c ti 6Mn ,ark:ting kh.c cVa ,Cnh. ]h "f "R
cH- trong &# d! 9an "u$ ,'t thAng hiLu nFi ting nh
carrP jott:r "f ":, /Bi hng triLu " /a cho chV 6U hNu
cVa n , khng cn ,EP nZ /Jc. 5.c cng tP coa Kd thu
/%i nhiRu tT &iLc cE- -hw- thAng hiLu c doanh thu hng
n?, "Bt tr(n 122 tS "/a.
TBi coa Kd & ,'t 6 quc gia kh.c$ c.c doanh
nghiL- ginh "%c quPRn 6U hNu ,'t thAng hiLu thng
qua &iLc 6_ d!ng thAng hiLu " "u ti(n & trong ,'t
khoMng thi gian /i(n t!c. TuP nhi(n U c.c quc gia kh.c
thC quPRn c thAng hiLu /Bi chs ginh "%c thng qua
&iLc "?ng k0 &Oi c.c cA quan c th^, quPRn & nhiRu
12e
nOc P(u cu doanh nghiL- ,un duP trC &iLc "?ng k0 thC
-hMi 6_ d!ng trong nOc nhfn hiLu "%c 9Mo h' ". Khi
,'t doanh nghiL- "?ng k0 thAng hiLu c ngh{a / n "f
ch#nh th)c thng 9.o cho c.c cA quan ch)c n?ng 9it n
6U hNu thAng hiLu " & c quPRn hUng 6J 9Mo &L 6U
hNu tr# tuL. TH- qu.n ginh "%c quPRn 6U hNu thAng
hiLu chs "An giMn 9zng c.ch "?ng k0 nh &HP "f /, cho
khng #t doanh nghiL- -hMi /o /[ng. # d!$ khi /(n k
hoBch gia nhH- th+ trng ]a, jhi n?, 1ee*$
Mcrona/d6 "f & c\ng thEt &Kng khi 9it rzng ,'t doanh
nhGn "+a -hAng "f "?ng k# thAng hiLu Mcrona/d6
nhz, -h!c &! /%i #ch cVa ch#nh ng nP & c quPRn cng
tP "Q thu hhi thAng hiLu.

Khi Mcrona/d kh.ng ngh+ /(n
to .n nhz, "qi quPRn 6U hNu$ to .n ti cao na, jhi "f
>_ -hn th[ng nghi(ng &R doanh nghiL- trong nOc.
inni: th: jooh / ,'t trong nhNng cGu chuPLn
thnh cng nhEt &R cE- -hw- thAng hiLu. X%c >GP dJng
tT ,'t nhGn &Ht &?n hKc dnh cho tr} con n?, 1e2@$ chY
gEu jooh "f trU thnh ,n ti 6Mn cE- -hw- ,ang /Bi hng
tS "/a. X%c ri6n:P ginh "%c &o n?, 1e@1$ chY gEu
jooh trU thnh nhGn &Ht h cEu c thu nhH- cao th) hai
cVa ,Ki thi "Bi$ chs 6au chY chu't Mick:P. cCnh Mnh chY
gEu jooh "%c cE- -hw- cho rEt nhiRu hfng 6Mn >uEt &Oi
,'t /oBt c.c 6Mn -h^,$ tT 6Mn -h^, tr} :,$ hng dLt ,aP
cho "n c.c d!ng c! /, &n. 5hs tinh ri(ng tBi 5hGu u
"f c khoMng 1222 cng tP nhHn -hw- gEu jooh.
TBi nhiRu quc gia$ bn Au=Bn ":, /Bi "'c quPRn
cho chV 6U hNu "Q t.i 6Mn >uEt t.c -h^,$ chu^n 9+ cho c.c
6Mn -h^, -h.i 6inh$ -hGn -hi c.c 9Mn 6ao & trCnh 9P t.c
1*2
-h^, trOc cng chYng. 5.c t.c -h^, nguP(n gc 9ao
gh, coa Kd thuHt$ G, nhBc$ &?n hKc & -hn ,R, ,.P
t#nh. Thi gian 9Mo &L 9Mn quPRn thaP "Fi th:o tTng nOc
nhng khoMng thi gian thng thng thng "%c t#nh /
tuFi "i cVa t.c giM c'ng th(, 12 n?, nNa. TuP nhi(n$ &C
nhiRu nOc khng c hoWc c #t /uHt &R 9Mo &L 9Mn quPRn
n(n trOc khi >uEt 9Mn ,'t t.c -h^, ra nOc ngoi$ ta n(n
"iRu tra k` /uHt 9Mn quPRn cVa nOc ".
CGU UU Cd $%K)( 8in !"#n
Ti- cHn cng nghL / ,'t nguP(n t[c quan trKng
trong cE- -hw-. M't ("Q (%}n 'GU UU Cd $%K)( 8in
!"#n / ,'t h%- "hng$ trong " doanh nghiL- chV cung
cE- c.c kin th)c k` thuHt haP kin th)c quMn /0 &R &iLc
thit k$ ch tBo haP &Hn chuPQn ,'t 6Mn -h^, hoWc d+ch
&!. ]gi cE- -hw- 6n 6ng cung cE- c.c /oBi 9zng 6.ng
ch$ 9# ,Ht thAng ,Bi & c.c 9# quPt kinh doanh kh.c
cho ngi nhHn -hw- "Q "Fi /EP tiRn 9Mn quPRn. TiRn 9Mn
quPRn c thQ / ,'t khoMn tiRn ,Wt trM gKn$ ,'t (hon
tiBn bn Au=Bn hng (r dJa tr(n 6 /%ng 6Mn -h^, 6Mn
>uEt nh 9# quPt kinh doanh$ haP cM hai.
Trong ,'t 6 ngnh cng nghiL- nh d%c -h^,$
ho. -h^, & chEt 9.n dn$ cng nghL / ,'t nhGn t cn
thit trong c.c thoM thuHn cE- -hw- ,ang t#nh "i 9(n
cgng c /%i giNa c.c doanh nghiL- trong cgng ,'t ngnh
hoWc c.c ngnh tAng tJ nhau. cCnh th)c nP "%c gKi /
cWp phvp chvo. c.c ngnh cng nghiL- c tc "' -h.t
triQn khoa hKc k` thuHt nhanh nh &\ 9fo & / nAi c.c
tin 9' khoa hKc ch+u 6J -h! thu'c /n nhau thC cE- -hw-
cng nghL tT c.c "i thV /Bi trU thnh /%i th th:n cht. ]
1*1
giY- giM, 9Ot chi -h# cMi tin &C tr.nh "%c &iLc trgng /W-
c.c nghi(n c)u$ "hng thi giM, "' rVi ro cho &iLc ,'t
doanh nghiL- no " c thQ khng ti- cHn "%c &Oi
nhNng cng nghL ,Oi.
# d!$ hfng TT "f tTng ,'t thi n[, giN c.c
/oBi 9zng 6.ng ch chV cht trong ngnh cng nghiL- 9.n
dn. Khi ngP cng nhiRu cng tP tha, gia ngnh nP &
tc "' nghi(n c)u & -h.t triQn 6Mn -h^, ngP cng t?ng$
TT ")ng trOc nguP cA 9+ &%t ,Wt 9Ui rEt nhiRu "i
thV. TBi 5hGu u$ ]hHt pMn & coa Kd$ hng ngn 9zng
6.ng ch &R chEt 9.n dn "f "%c trao tWng. Thn tBi trong
,'t ,Bng /Oi & 6 c.c /oBi 9zng 6.ng ch nh &HP$ 9Et
kd cng tP no c\ng khng thQ hoBt "'ng trong ngnh ,
khng cE- & nhHn -hw- tT c.c "i thV. ro "$ TT$
Int:/$ ii:,:n6 & rEt nhiRu c.c "i thV kh.c 9[t "u cE-
-hw- 9zng 6.ng ch cVa ,Cnh cho c.c cng tP cqn /Bi. 5.c
hoBt "'ng cE- -hw- chung cVa nhNng cng tP nP "f g-
-hn rEt /On trong &iLc thYc "^P 6J -h.t triQn cVa cM ngnh
9.n dn.
M't k+ch 9Mn tAng tJ c\ng dinn ra trong ngnh
d%c -h^,. 5hi -h# "Q nghi(n c)u & -h.t triQn ,'t /oBi
thuc ,Oi c thQ /(n tOi hng tr?, triLu "/a & &iLc -h.t
triQn nhNng /oBi thuc ,Oi "qi hui & 6 c.c quP trCnh &
thV t!c chE- nhHn tn rEt nhiRu thi gian tT -h#a ch#nh
-hV$ trong khi c.c hfng d%c -h^, /Bi ,un tung ra c.c
-h.t ,inh cVa ,Cnh cng 6O, cng tt. XQ giM, thiQu chi
-h# & "^P nhanh tc "' -h.t triQn c.c /oBi thuc ,Oi$ c.c
hfng d%c -hMi cE- -hw- c.c -h.t ,inh cVa ,Cnh cho
nhNng hfng kh.c. Trong c.c ngnh kh.c$ c.c cng tP c
1*2
thQ cE- -hw- cng nghL & 9# quPt kinh doanh cVa ,Cnh
cho c.c "i thV nhz, ,!c "#ch 9F 6ung &o &n kin th)c
cha "P "V cVa ,Cnh$ /E- chZ trng c.c dqng 6Mn -h^,
haP tha, gia &o nhNng /{nh &Jc kinh doanh ,Oi ,}.
iLc ginh "%c thnh tJu khoa hKc k` thuHt tT c.c cng
tP kh.c thng qua hCnh th)c cE- -hw- hiLu quM hAn rEt
nhiRu 6o &Oi &iLc "u t ,'t /%ng tiRn khFng /h cho
nghi(n c)u & -h.t triQn. Thng thng ngi ta "Ru hiQu
rzng "Q "Fi /Bi &iLc ,'t cng tP thu "%c ,'t cng nghL
nh hCnh th)c nP$ cng tP " 6t -hMi cE- -hw- ,'t 6
cng nghL kh.c cVa ,Cnh cho cng tP kia.
% 2i4, '5# 'GU UU
XGP / c.ch hiLu quM giY- cng tP thG, nhH- th+
trng$ -hAng th)c cE- -hw- khng "qi hui "u t nhiRu
&n haP P(u cu 6J tha, gia tT -h#a ngi cE- -hw- tBi th+
trng nOc ngoi. 5E- -hw- cho -hw- doanh nghiL- tha,
gia &o th+ trng , khng cn "u t trJc ti- nOc
ngoi. C &HP$ "GP / ,'t -hAng th)c "%c a chu'ng
hAn cM cVa c.c doanh nghiL- &Ta & nhu thiu nguhn /Jc
"Q quc t ho. trong trng h%- thJc hiLn c.c -hAng
th)c kh.c tn kw, hAn. 5E- -hw- c\ng cho -hw- c.c cng
tP khai th.c c.c kt quM nghi(n c)u & -h.t triQn 6n c.
M't khi ,i quan hL cE- -hw- "%c thit /H-$ ngi cE-
-hw- chs -hMi "u t #t cng 6)c , &n c thu nhH- /
tiRn 9Mn quPRn. ro "$ kh.c &Oi nhNng -hAng th)c gia
nhH- th+ trng nOc ngoi kh.c$ ngi cE- -hw- khng
-hMi ch+u c.c chi -h# thit /H- cA 6U &Ht chEt c\ng nh -h#
duP trC hng thn tr(n c.c th+ trng nP. Xhng thi$ ngi
nhHn -hw- c\ng hUng /%i nh "%c ti- cHn &Oi nhNng
1**
cng nghL quan trKng &Oi ,'t ,)c chi -h# thE- hAn nhiRu
6o &Oi &iLc tJ ,Cnh nghi(n c)u -h.t triQn cng nghL.
5E- -hw- cho -hw- c.c doanh nghiL- thG, nhH- th+
trng c.c quc gia hBn ch 6U hNu nOc ngoi trong ,'t
6 ngnh "Wc 9iLt nh quc -hqng & n?ng /%ng$ nhNng
ngnh "%c >:, / c /i(n quan "n &En "R an ninh quc
gia. 5E- -hw- cqn giY- c.c cng tP thG, nhH- nhNng th+
trng nhu hAn hoWc nhNng th+ trng kh ti- cHn do c
c.c ro cMn thAng ,Bi nh thu quan haP c.c P(u cu
hnh ch#nh r, r -h)c tB-. # d!$ hfng d%c voch: "f
k0 kt ,'t thoM thuHn cE- -hw- &Oi cng tP 5hugai
jhar,ac:utica/6 tBi ]hHt nhz, ,U r'ng hiLn diLn cVa
,Cnh tr(n th+ trng thuc "'c quPRn cVa ]hHt. Thnh
cng tBi ]hHt 9u'c cng tP -hMi c nhNng 9# quPt kinh
doanh -hAng th)c & -hMi a, hiQu &R c.c thV t!c chE-
nhHn thuc ,Oi trong nOc. Mi quan hL nP "f thYc "^P
nhanh chng tc "' gia nhH- th+ trng r'ng /On ]hHt pMn
cVa voch:.
5E- -hw- c\ng c thQ "%c 6_ d!ng /, -hAng
th)c gi. r} nhz, ".nh gi. khM n?ng -h.t triQn cVa c.c th+
trng nOc ngoi. pzng &iLc thit /H- quan hL &Oi c.c
doanh nghiL- nhHn -hw- "+a -hAng$ doanh nghiL- nOc
ngoi c thQ tC, hiQu &R th+ trng ,!c ti(u & tT " tC,
ra -hAng th)c -hg h%- nhEt trong tAng /ai "Q thit /H-
c.c cA 6U /Gu di hAn tBi ". M't doanh nghiL- c\ng c
thQ .- d!ng -hAng th)c nP nhz, "i trOc ,'t 9Oc &
ng?n chWn 6J tha, gia &o th+ trng ,!c ti(u cVa c.c "i
thV cBnh tranh. X /$ 9zng &iLc thit /H- 6J hiLn diLn cVa
,Cnh tr(n th+ trng thng qua hCnh th)c cE- -hw-$ doanh
1*4
nghiL- 6t -h.t triQn thAng hiLu c\ng nh -hF 9in c.c
,Wt hng cVa ,Cnh$ tT " hBn ch "%c c.c "i thV "n
6au gia nhH- th+ trng.
N;W' 2i4, '5# 'GU UU
C tiRn 9Mn quPRn "%c >.c "+nh dJa tr(n doanh 6
9.n ra cVa 9(n nhHn -hw- n(n /%i nhuHn cVa doanh nghiL-
cE- -hw- -h! thu'c &o doanh thu & n?ng /Jc cVa cng tP
nhHn -hw-. M't "i t.c Pu kw, 6t khng thQ ":, /Bi
doanh thu ".ng kQ. roanh nghiL- cE- -hw- c\ng 9+ hBn
ch trong &iLc kiQ, 6o.t c.c hCnh th)c 6_ d!ng ti 6Mn cVa
,Cnh &C "GP chs / ,'t -hAng th)c thG, nhH- c ,)c
kiQ, 6o.t trung 9Cnh. ]u 9(n nhHn -hw- khng thHn
trKng trong &iLc 6_ d!ng ti 6Mn nh 6Mn >uEt c.c 6Mn
-h^, khng "Bt ti(u chu^n thC danh ting cVa 9(n cE-
-hw- 6t 9+ tFn hBi. C &HP c.c cng tP dP dBn kinh ngiL,
thng "qi hui c.c "i t.c nhHn -hw- nOc ngoi -hMi "Bt
"%c ,'t 6 ti(u chu^n chEt /%ng ti thiQu. 5h~ng hBn$
cng tP nh:i6:r8pu6ch pr:ing c tr! 6U tBi coa Kd ti-
th+ 9ia pud:i6:r cVa ,Cnh tBi ]hHt thng qua ,'t thua
thuHn cE- -hw- &Oi hfng Kirin$ ,'t cng tP V 9ia c ting
trong nOc. 5ng tP &n / ,'t trong nhNng hfng V 9ia
danh ting tBi ]hHt nP l Kirin "f -hMi 6Mn >uEt 9ia pud
th:o nhNng ti(u chu^n rEt kh[t kh: cVa nh:i6:r8pu6ch6.
Trong trng h%- cng tP nhHn -hw- "Bt "%c
nhiRu thnh cng$ nh cE- -hw- ch[c h~n 6t ,ong Oc gi.
nh ,Cnh tha, gia th+ trng 9zng ,'t -hAng th)c kh.c
c khM n?ng 6inh /i nhiRu hAn. XGP ch#nh / tCnh hung
, hfng ri6n:P gW- -hMi khi n -h.t triQn ri6n:P/and
TokPo thng qua ,'t thua thuHn cE- -hw- &Oi ,'t "i t.c
1*1
]hHt pMn. Khi cng &i(n giMi tr# thu "%c nhiRu th[ng /%i
hAn hfng nP ,ong "%i$ 9an /fnh "Bo cVa ri6n:P "f Oc
rzng gi. nh hK tJ ,Cnh -h.t triQn ri6n:P/and TokPo.
cfng T:/:&i6a cVa M:>ico c\ng gW- -hMi tCnh hung
tAng tJ. ]h 6Mn >uEt chAng trCnh truPRn hCnh 9zng
ting TGP pan ]ha /On nhEt nP l T:/:&i6a "f chKn k# h%-
"hng cE- -hw- &Oi cng tP ni&i6ion c tr! 6U tBi
5a/i7ornia "Q c thQ tha, gia th+ trng coa Kd$ nAi c
tOi hAn *1 triLu ngi 6_ d!ng ting TGP 9an ]ha /,
ting , "}. R -hn ,Cnh$ cng tP M:>ico chs nhHn "%c
e -hn tr?, tT doanh thu quMng c.o cVa ni&i6ion. I%i
nhuHn thu "%c tT cE- -hw- thng thE- hAn nhiRu 6o &Oi
/%i nhuHn thu "%c tT c.c -hAng th)c gia nhH- >uEt khû
haP "u t trJc ti- nOc ngoi. ]goi ra$ cE- -hw- khng
"M, 9Mo tiRn "R cho 6J ,U r'ng trong tAng /ai. 5.c chKn
/Ja trong &iLc quc t ho. cVa doanh nghiL- cE- -hw- nu
thJc hiLn 9zng c.c -hAng th)c kh.c c\ng thng 9+ hBn
ch trong c.c h%- "hng cE- -hw-.
roanh nghiL- chV cn -hMi "M, 9Mo nhNng 6U hNu
tr# tuL c gi. tr+ cVa ,Cnh 6t khng 9+ rAi &o taP c.c c.
nhGn haP c.c cng tP c khM n?ng trU thnh "i thV cVa
,Cnh. cCnh th)c cE- -hw- thng "%c 6_ d!ng nhiRu
trong c.c ngnh cng nghiL- , U " nhNng thaP "Fi &R
cng nghL dinn ra hng ngP & t.c "'ng tOi nhiRu 6Mn
-h^,. ThaP "Fi cng nghL &Oi tc "' nhanh chng "hng
ngh{a &Oi &iLc c.c cng nghL "%c cE- -hw- 6t trU n(n /Zi
thi trOc khi h%- "hng cE- -hw- ht hBn. ]u khng$
trong trng h%- &iLc ".nh ,Et kin th)c cng nghL haP
c.c 9# quPt kinh doanh kh.c &o taP "i thV tiR, n?ng /
1*@
,'t tFn thEt ".ng kQ$ doanh nghiL- " khng n(n /Ja chKn
cE- -hw- /, -hAng th)c "Q tha, gia th+ trng.
C cE- -hw- P(u cu doanh nghiL- -hMi chia 6} ti
6Mn 6U hNu tr# tuL &Oi c.c cng tP kh.c n(n nguP cA tBo ra
c.c "i thV trong tAng /ai / rEt /On. Xi thV c thQ 6t ti-
t!c khai th.c nhNng ti 6Mn 6U hNu tr# tuL cVa 9(n cE- -hw-
"Q gia nhH- th+ trng U c.c nOc th) 9a haP tBo ra nhNng
6Mn -h^, kh.c 9iLt chYt #t 6o &Oi nhNng 6Mn -h^, quP
"+nh trong h%- "hng cE- -hw-. 5.c cng tP nhHn -hw- c
thQ 6t tHn d!ng c.c 9# quPt kinh doanh "%c cE- -hw-
/, "qn 9^P "Q trU thnh c.c "i thV ,Bnh & cui cgng
trU thnh nhNng ngi dn "u ngnh. K+ch 9Mn nP "f
tTng dinn ra trong c.c ngnh cng nghiL- >: hAi$ chi-
"iLn t_ & "iLn dGn d!ng tBi 5hGu o khi c.c cng tP 5hGu
u chuPQn giao cng nghL cho c.c doanh nghiL- U Trung
buc$ ]hHt pMn & cn buc.
# d!$ hfng ionP cVa ]hHt pMn 9an "u "%c cE-
-hw- cng nghL /i(n quan "n 9ng 9.n dn tT nh -h.t
,inh p:// Ia9oratori:6 U coa Kd. p:// "f t &En cho
ionP c.ch 6_ d!ng 9ng 9.n dn "Q ch tBo ,.P tr% th#nh.
]hng thaP &o "$ ionP /Bi 6_ d!ng cng nghL "Q tBo ra
c.c "i thu 9.n dn nhu chBP 9zng -in. rJa &o /%i th
nP$ ionP & c.c cng tP ]hHt pMn kh.c "f nhanh chng
trU thnh nhNng ngi "i "u trong ngnh ch tBo "i thu
9.n dn. cfng p:// "f 9u / ,'t cA h'i & cgng hi, c.
ionP 6au " "f trU thnh cng tP ]hHt pMn "u ti(n c cF
-hiu ni(, Pt tBi th+ trng ch)ng kho.n ]: kork &
trU thnh ,'t trong nhNng hfng "iLn t_ dGn d!ng /On nhEt
tr(n th giOi.
1*7
M't &# d! kh.c / &iLc cng tP ch tBo "h chAi cVa
coa Kd Matt:/ cho -hw- nh 6Mn >uEt "h chAi 6tr:/a cVa
pra>in -hGn -hi 9Y- 9( par9i:. Khi thoM thuHn ht hiLu
/Jc$ 6tr:/a "f -h.t triQn ,'t /oBi 9Y- 9( ging hLt 9Y- 9(
par9i:$ c t(n / iu6i & /%ng 9.n ra cVa 9Y- 9( nP &%t
h~n /%ng 9.n cVa 9Y- 9( par9i: tBi pra>in. 6tr:/a 6au
" "f cho ra ,[t thnh cng 9Y- 9( iu6i tBi rg:ntina$
5hi/:$ jaraguaP & ruguaP. TBi ]hHt$ Matt:/ tha, gia
,'t thoM thuHn cE- -hw- &Oi hfng 6Mn >uEt "h chAi trong
nOc Takara. 5ng tP nP 6au " "f thaP "Fi ,u 9Y- 9(
"Q -hg h%- &Oi 6U th#ch cVa c.c 9w g.i ]hHt pMn. Khi h%-
"hng kt thYc$ Takara ti- t!c 9P 9.n 9Y- 9( &Oi ,'t c.i
t(n kh.c / :nnP & trU thnh "i thV cVa Matt:/ tBi th+
trng "h chAi /On th) hai tr(n th giOi nP.
iQn7 c.c. % 0= n;W' 2i4, '5# U;tn7 (F' 'GU
UU 2&i 0Zi !"#n n7i+U 'GU UU
% 2i4, N;W' 2i4,
Khng P(u cu "u t &n haP 6J hiLn diLn
cVa doanh nghiL- cE- -hw- tBi th+ trng
nOc ngoi
5 cA h'i tBo ra thu nhH- tiRn 9Mn quPRn tT
6U hNu tr# tuL c 6n
jhg h%- cho &iLc thG, nhH- c.c th+ trng
thn tBi nhiRu rVi ro quc gia
jh.t huP t.c d!ng khi c.c hng ro thAng
,Bi /, giM, khM n?ng >uEt khû haP khi
ch#nh -hV hBn ch quPRn 6U hNu c.c hoBt
"'ng trong nOc cVa c.c doanh nghiL-
nOc ngoi.
jh.t huP t.c d!ng khi ,un ".nh gi. ,'t
th+ trng nOc ngoi trOc khi .- d!ng
-hAng th)c "u t trJc ti- nOc ngoi
jh.t huP t.c d!ng khi ,un thG, nhH- ,'t
th+ trng trOc c.c "i thV cBnh tranh
roanh thu thu "%c thng #t hAn 6o
&Oi c.c -hAng th)c thG, nhH- kh.c
Kh kiQ, 6o.t ,)c "' 6_ d!ng ti 6Mn
cE- -hw-
vVi ro trong &iLc ".nh ,Et kiQ, 6o.t
"i &Oi nhNng 6U hNu tr# tuL quan trKng
haP ti 6Mn 9+ ti(u t.n trong taP c.c "i
thV.
p(n nhHn -hw- c thQ >G, -hB, 6U hNu
tr# tuL "%c cE- -hw- & trU thnh "i
thV cBnh tranh
Khng "M, 9Mo cA 6U cho 6J ,U r'ng
th+ trng trong tAng /ai
Khng -hg h%- &Oi nhNng 6Mn -h^,$
d+ch &! haP kin th)c c "' -h)c tB-
cao
iLc giMi quPt tranh chE- -h)c tB- &
thng khng ":, /Bi kt quM c /%i
1*D
N;Wn7 $%KNn (;tn7 ,/i
]h%ng quPRn thAng ,Bi / ,'t hCnh th)c cMi
tin cVa cE- -hw-$ th:o " doanh nghiL- chV xng;i
nhng Au=Bny cho -hw- ,'t doanh nghiL- kh.c xng;i
nhTn Au=Bny 6_ d!ng ton 9' ,'t hL thng kinh doanh "Q
"Fi /Bi c.c khoMn -h# 9g kh.c. 5\ng ging nh cE- -hw-$
,'t h%- "hng r rng 6t >.c "+nh c.c "iRu kiLn cVa ,i
quan hL nP. Mcrona/d6$ iu9aP$ c:rt & :d> /
nhNng cng tP nh%ng quPRn quc t uP t#n. M't 6 cng
tP kh.c 6_ d!ng -hAng th)c nh%ng quPRn thAng ,Bi
"Q ,U r'ng hoBt "'ng ra nOc ngoi / p:n:tton$ podP
iho-$ k&:6 voch:r & Mark6i-:nc:r. ]hNng &# d! tr(n
"f cho thEP nh%ng quPRn thAng ,Bi rEt -hF 9in trong
ngnh 9.n /} quc t. TuP nhi(n$ ,'t 6 hfng 9.n /} nh
IK & itar9uck6 /Bi "Wc 9iLt a chu'ng &iLc ,U r'ng
hoBt "'ng ra nOc ngoi thng qua c.c c_a hng 9.n /}
thu'c 6U hNu cVa cng tP. Trong trng h%- nh &HP$ c.c
cng tP nP "ang chKn cho ,Cnh -hAng .n "Q c thQ
ginh "%c t, kiQ, 6o.t nhiRu hAn "i &Oi c.c hoBt "'ng
nOc ngoi$ tT " gia t?ng khM n?ng ,U r'ng ra nOc
ngoi ,'t c.ch nhanh chng.
MWc dg c nhiRu /oBi hCnh nh%ng quPRn thAng
,Bi$ nhng /oBi thoM thuHn -hF 9in nhEt / nhng Au=Bn
m< hnh (inh Hoanh x"i khi cqn "%c gKi / nhng
Au=Bn h5 th]ngy. ]h%ng quPRn thQ hiLn 9Mn chEt cVa ,'t
thoM thuHn nh%ng quPRn thAng ,Bi. Trong thoM thuHn
nP ngi nh%ng quPRn chuPQn giao ton 9' -hAng
-h.- kinh doanh cho ngi nhHn quPRn 9ao gh, c.c
-hAng -h.- 6Mn >uEt & ,ark:ting$ c.c hL thng 9.n
1*e
hng$ c.c quP trCnh$ 9# quPt quMn /0$ c.ch 6_ d!ng t(n &
quPRn 6_ d!ng "i &Oi 6Mn -h^,$ 9zng 6.ng ch & thAng
hiLu.

]gi chuPQn nh%ng c\ng -hMi cung cE- cho ngi
nhHn c.c kha tH- huEn$ nhNng tr% giY- thng >uP(n$ c.c
chAng trCnh "'ng &i(n kh:n thUng & quPRn tha, gia
&o c.c chin d+ch ,ark:ting ,ang t#nh h%- t.c. XFi /Bi$
ngi nhHn quPRn 6t -hMi trM ,'t khoMn -h# 9hi thng
cho ngi nh%ng quPRn$ thng / ,'t khoMn tiRn 9Mn
quPRn t#nh th:o -hn tr?, doanh thu cVa ngi nhHn
quPRn. p(n nhHn quPRn c thQ 6t 9+ P(u cu -hMi ,ua 6[,
,'t 6 thit 9+ & d!ng c! tT 9(n nh%ng quPRn "Q "M,
9Mo "' ti(u chu^n & chEt /%ng thng nhEt cho c.c 6Mn
-h^,. # d!$ purg:r King & iu9aP P(u cu 9(n nhHn
quPRn -hMi ,ua c.c thit 9+ chu^n 9+ th)c ?n tT c.c nh
cung cE- "%c chs "+nh. M't 6 doanh nghiL- nh%ng
quPRn nh Mcrona/d6 c\ng cho c.c nh nhHn quPRn thu(
ti 6Mn x"Wc 9iLt / "Ety.
Trong khi c.c ,i quan hL cE- -hw- chs dinn ra
trong ,'t thi gian ng[n thC c.c 9(n trong nh%ng quPRn
thAng ,Bi thng thit /H- nhNng ,i quan hL thng
>uP(n & c thQ kwo di nhiRu n?,. ro "$ 6o &Oi cE-
-hw-$ nh%ng quPRn thAng ,Bi thng c t#nh Fn "+nh
hAn nhiRu & / ,'t -hAng th)c gia nhH- th+ trng di
hBn. ]goi ra$ c.c doanh nghiL- nh%ng quPRn thng kt
h%- nh%ng quPRn &Oi c.c -hAng th)c thG, nhH- kh.c.
5h~ng hBn$ khoMng 72 -hn tr?, trong 6 hAn 2222 c_a
hng podP iho- tr(n ton th giOi "%c "iRu hnh 9Ui c.c
cng tP nhHn quPRn trong khi 6 cqn /Bi do c.c tr! 6U cng
tP podP iho- quMn /0. ]hNng hfng 9.n /} /On nh IK
142
& 5arr:6our thng .- d!ng cM nh%ng quPRn thAng
,Bi & "u t trJc ti- nOc ngoi khi ,U r'ng hoBt "'ng
ra th+ trng nOc ngoi.
]h%ng quPRn thAng ,Bi c t#nh 9ao qu.t hAn
cE- -hw- &C ngi nh%ng quPRn quP "+nh hu ht tEt cM
c.c hoBt "'ng kinh doanh cVa ngi nhHn quPRn. p(n
nh%ng quPRn kiQ, 6o.t chWt cht hL thng kinh doanh
nhz, "M, 9Mo c.c ti(u chu^n thng nhEt. 5.c hfng
nh%ng quPRn quc t tHn d!ng c.c thAng hiLu "f "%c
cng nhHn r'ng rfi tr(n ton th giOi & c g[ng ":, "n
cho kh.ch hng nhNng trMi nhiL, cgng nhNng chEt /%ng
6Mn -h^, thng nhEt & "hng 9'. TuP nhi(n$ quM / rEt kh
"Q >GP dJng c.c hoBt "'ng kinh doanh ,'t c.ch "hng 9'
hon ton tBi c.c th+ trng kh.c nhau. ]hNng kh.c 9iLt
khu &Jc nh nguP(n /iLu ch#nh$ 9zng cE- ngi /ao "'ng
& khoMng c.ch "+a /0 c thQ khin cng th)c nh%ng
quPRn cn "%c thaP "Fi. # d!$ hBn ch khng gian tBi
]hHt "f 9u'c hfng K5 -hMi "iRu chsnh /Bi c.c d!ng c!
nEu ?n cVa ,Cnh tT thit k thi(n &R 9R ngang &n "f rEt
-hF 9in tBi coa Kd 6ang c.c thit k c t#nh th^, coa
Kd cao hAn & thi(n &R chiRu dKc "Q tit kiL, diLn t#ch.
]goi ra$ c.c c_a hng K5 tBi ]hHt thng c kin trYc
cao tng "Q tit kiL, diLn t#ch &C gi. "Et cao. En "R ch#nh
U "GP / /, th no "Q thaP "Fi nhNng cGn 9zng chu^n
,Jc trOc " & , hCnh kinh doanh nhz, ,!c "#ch th#ch
nghi &Oi c.c th+ trng "+a -hAng , khng /, Mnh
hUng "n hCnh Mnh chung & c.c d+ch &! cVa &iLc nh%ng
quPRn.
141
cfng Mcrona/d6 c /t / &# d! ti(u 9iQu cho hCnh
th)c nh%ng quPRn , hinh kinh doanh. MBng /Oi nhHn
quPRn ton cu cVa hfng nP "f gWt h.i "%c & 6 thnh
cng. iLc khai trAng c_a hng Mcrona/d6 "u ti(n tBi
Mo6co$ ]ga &o th.ng M't n?, 1ee2$ ngaP 6au 6J 6!-
"F cVa khi >f h'i chV ngh{a trong Ii(n ,inh 3 it c\
,ang "'ng cA ch#nh tr+. 5_a hng c 722 chZ nghi$ 27
quP thu tiRn & nhanh chng trU n(n & cgng nFi ting.
5 tOi khoMng D2 -hn tr?, trong 6 hAn *2.222 c_a hng
Mcrona/d6 tr(n th giOi hiLn naP thu'c quPRn 6U hNu &
chiu 6J "iRu hnh 9Ui c.c hfng nhHn quPRn. ]hNng c_a
hng nP "ang -h!c &! cho hAn 12 triLu kh.ch hng ,Zi
ngP & 6_ d!ng 1$1 triLu nhGn cng.
M't 6 doanh nghiL- chV c thQ chKn h%- t.c &Oi
,'t cng tP nhHn quPRn "An /} "Q giY- "iRu -hi c.c hoBt
"'ng trong ,'t quc gia haP ,'t &gng /fnh thF. Oi thoM
thuHn n;Wn7 ("=n $%KNn nP$ ,'t cng tP "'c /H- 6t
"%c cE- -hw- thit /H-$ -h.t triQn & quMn /0 ton 9' hL
thng nh%ng quPRn tBi th+ trng nOc ". p(n nhHn
ton quPRn c quPRn nh%ng quPRn /Bi cho c.c doanh
nghiL- "'c /H- kh.c & tT " "ng &ai trq / ,'t nh
nh%ng quPRn "+a -hAng. cfng Mcrona/d6 hoBt "'ng
th:o hCnh th)c nP tBi ]hHt. 3wt tT quan "iQ, cVa doanh
nghiL- chV thC -hAng -h.- nP "qi hui #t &n & thi gian
nhEt. TuP nhi(n c.i gi. -hMi trM " /$ &Oi &iLc giao -h
cho 9(n kia tr.ch nhiL, >.c "+nh & /, &iLc trJc ti- &Oi
c.c hfng nhHn quPRn$ doanh nghiL- chV 6t ".nh ,Et rEt
nhiRu kiQ, 6o.t "i &Oi c.c hoBt "'ng th+ trng nOc
ngoi cVa ,Cnh.
142
5.c hfng nhHn quPRn /Bi a th#ch c.c thoM thuHn
kiQu nP &C n cung cE- cho hK ,'t &gng /fnh thF r'ng
/On$ ri(ng 9iLt$ "f "%c >.c "+nh trOc xthng / cM ,'t
"Et nOcy & & 6 hiLu quM kinh t nh quP , nh &Hn
hnh cgng ,'t /Yc nhiRu c_a hng. cK c\ng "%c ti- cHn
&Oi nhNng k hoBch 9.n /} & ,ark:ting "f "%c kiQ,
ch)ng & c cA h'i h%- t.c &Oi tr! 6U cVa doanh nghiL-
chV & c.c hfng nhHn ton quPRn U c.c khu &Jc kh.c 8
nhNng ngi 6t hZ tr%$ cung cE- 9# quPt kinh doanh &
thH, ch# 6au " / c.c -h.t ,inh ,Oi nhEt trong ngnh.
cCnh th)c nh%ng ton quPRn chi, khoMng D2 -hn tr?,
c.c giao d+ch nhJAng quPRn quc t. cfng i9arro$ Inc.$
chuZi c_a hng -ia cVa "f hoBt "'ng thng qua hCnh
th)c nh%ng ton quPRn tBi oo$ nh$ 5anada$ auat:,a/a$
Kuait & jhi//i-in:6.
M` / quc gia c 6 /%ng cng tP nh%ng quPRn
nhiRu nhEt & thng tr+ /{nh &Jc nh%ng quPRn quc t.
5.c doanh nghiL- nh%ng quPRn cVa coa Kd cgng c.c
hfng nhHn quPRn cVa hK chi, khoMng 1222 tS "/a trong
doanh 6 9.n /} cVa coa Kd hng n?, l ,'t con 6 rEt
".ng nQ$ "n 42 -hn tr?, tFng doanh thu 9.n /} cVa coa
Kd. Trung 9Cnh c) trong 6 12 cA 6U 9.n /} tBi coa Kd /Bi
c 1 / doanh nghiL- "%c nh%ng quPRn.
2*
TBi c.c quc
gia kh.c$ hoBt "'ng nh%ng quPRn c\ng rEt -h.t triQn. #
d!$ doanh thu nh%ng quPRn hng n?, cVa c.c hfng "h ?n
nhanh tBi nh chi, tOi *2 -hn tr?, tFng doanh thu c.c
"h ?n 9(n ngoi. buc t ho. c.c hL thng nh%ng quPRn
"f trU thnh ,'t >u hOng -hF 9in tT "u nhNng n?, 72.
14*
5ng nghL thng tin & truPRn thng "f thYc "^P
tc "' -h.t triQn cVa nh%ng quPRn quc t. KhM n?ng trao
"Fi nhiRu thng tin cgng ,'t /Yc qua ,Bng Int:rn:t /,
t?ng khM n?ng kiQ, 6o.t c.c hoBt "'ng quc t cVa c.c
cng tP nh%ng quPRn. M't 6 hfng nhHn quPRn 6_ d!ng
c.c thit 9+ 9.n hng "iLn t_ "Q kt ni c.c dN /iLu &R
/%ng 9.n ra & /%ng hng thn &Oi hL thng kho 9fi &
-hGn -hi trung tG, cVa cng tP nh%ng quPRn. 5ng
nghL thng tin c\ng cho -hw- c.c doanh nghiL- nh%ng
quPRn -h!c &! kh.ch hng haP 9(n nhHn quPRn 9zng c.c
ch)c n?ng k to.n & c.c quP trCnh kinh doanh thu'c hL
thng trung tG,.
% 0= n;W' 2i4, '5# n;Wn7 $%KNn (;tn7
,/i
Mi quan hL giNa 9(n nh%ng quPRn & nhHn
quPRn / ,i quan hL ,ang t#nh 9F 6ung /n nhau. Trong
khi 9(n nh%ng quPRn cung cE- c.c ti 6Mn chV cht thC
9(n nhHn quPRn /Bi / ngi thJc hiLn c.c ch)c n?ng tBi
th+ trng nOc ngoi$ nh ,ark:ting & -hGn -hi$ &n /
nhNng hoBt "'ng , 9(n nh%ng quPRn khng thQ thJc
hiLn. p(n nh%ng quPRn / 9(n n[, giN hiLu quM kinh t
nh quP ,$ 6U hNu dhi do c.c ti 6Mn tr# tuL & c.c 9#
quPt cng nghL trong ngnh cng nghiL- n "ang hoBt
"'ng$ trong khi 9(n nhHn quPRn /Bi / 9(n c t duP khUi
nghiL- & hiQu 9it 6Gu &R th+ trng "+a -hAng c\ng nh
c.c -hAng -h.- quMn /0 ,'t doanh nghiL- tBi ". cCnh
th)c nh%ng quPRn thAng ,Bi / 6J kt h%- giNa &iLc
quMn /0 tH- trung c.c hoBt "'ng nOc ngoi cgng c.c
-hAng -h.- kinh doanh ti(u chu^n ho. &Oi c.c k` n?ng
144
cVa doanh nghiL- trong nOc$ nhNng ngi c khM n?ng
/inh hoBt "Q "Ang "u &Oi c.c "iRu kiLn th+ trng trong
nOc. ]i ,'t c.ch kh.c$ nh%ng quPRn / 6J kt h%- ti
u giNa tH- trung k{ n?ng & -hGn t.n hoBt "'ng.
Khi c.c "iRu kiLn kinh t & &?n ha U th+ trng
,!c ti(u kh.c nhiRu 6o &Oi th+ trng cVa ngi nh%ng
quPRn$ hK -hMi -h! thu'c -hn /On &o n?ng /Jc cVa ngi
nhHn quPRn tBi th+ trng ". M't "'i ng\ "ng "Mo c.c
doanh nghiL- nhHn quPRn "%c /Ja chKn k{ cng 6t thYc
"^P nhanh chng tc "' & chEt /%ng c.c hoBt "'ng cVa
nh nh%ng quPRn U nOc ngoi.
24
# d!$ K5 c thQ
tha, gia th+ trng quc t ,'t c.ch dn dng & kinh
doanh hiLu quM tr(n ton th giOi nh &HP / nh -h.t triQn
c.c hfng nhHn quPRn tBi e2 quc gia.
T $%#n 2i4, '5# !"#n n7i+U n;Wn7 $%KNn
pMng 1.@ thQ hiLn c.c u & nh%c "iQ, cVa hCnh
th)c nh%ng quPRn "i &Oi doanh nghiL- nh%ng quPRn.
5.c cng tP thng /Ja chKn hCnh th)c nh%ng quPRn khi
hK thiu &n haP c.c kinh nghiL, quc t "Q /H- cA 6U U
nOc ngoi thng qua hCnh th)c "u t trJc ti- nOc
ngoi$ haP khi &iLc "a 6Mn -h^, ra nOc ngoi 9zng c.c
k(nh -hGn -hi "'c /H- haP cE- -hw- truPRn thng khng
c hiLu quM. KhM n?ng 6inh /i U c.c th+ trng nOc
ngoi thng /On hAn nhiRu 6o &Oi th+ trng trong nOc.
5h~ng hBn$ c_a hng K5 p[c Kinh thu "%c doanh 6
/On hAn 9Et c) c_a hng K5 no tr(n th giOi ,'t -hn
/ 9Ui c.ch th)c 9.n hng "'c ".o$ khng c "i thV cBnh
tranh trJc ti- & tBi "GP c ,'t /%ng /On ngi "i 9' khi
tha, gia giao thng. 5h#nh -hV c.c nOc 6U tBi thng
141
khuPn kh#ch hCnh th)c nP tT -h#a c.c cng tP nOc
ngoi &C -hn /On /%i nhuHn & "u t 6t giY- duP trC nRn
kinh t trong nOc.
Xi &Oi c.c hfng nh%ng quPRn$ nh%ng quPRn
thAng ,Bi / ,'t -hAng th)c gia nhH- th+ trng c "'
rVi ro & chi -h# thE-. ] cung cE- khM n?ng -h.t triQn c.c
th+ trng quc t ,Oi$ c khoMng c.ch "+a /0 >a nhanh
hAn & tr(n ,'t quP ,' r'ng hAn c.c doanh nghiL- khng
tha, gia nh%ng quPRn. roanh nghiL- nh%ng quPRn c
thQ thu "%c /%i nhuHn 9F 6ung chs &Oi nhNng khoMn "u
t nhu &R &n$ nhGn &i(n$ 6Mn >uEt & -hGn -hi.
TuP nhi(n$ ,'t 9Et /%i /On "i &Oi ngi nh%ng
quPRn / 6J cn thit -hMi duP trC kiQ, 6o.t "i &Oi hng
nghCn c_a hng tr(n ton th giOi. ro hoBt "'ng tBi nhiRu
th+ trng "a dBng & -h)c tB-$ nguP cA tBo ra c.c "i thV
/ rEt /On. ]gi nh%ng quPRn -hMi chia 6} c.c 9# ,Ht
kinh doanh & kin th)c chuP(n ,n. Khi h%- "hng
chuPQn nh%ng chE, d)t$ ,'t 6 cng tP nhHn quPRn 6t
/%i d!ng kin th)c ,Oi thu "%c "Q ti- t!c kinh doanh$
thng / 9zng c.ch thaP "Fi chYt #t t(n nhfn hng haP
thAng hiLu cVa hfng chuPQn nh%ng. M't nguP cA kh.c
/ c.c hfng nhHn quPRn hiLn tBi c thQ hVP hoBi hCnh Mnh
cVa nh nh%ng quPRn nu hK khng tuGn thV c.c quP
"+nh. # d!$ hfng rukin ronut6 "f gW- r[c ri tBi ]ga khi
hfng nP -h.t hiLn ,'t 6 cng tP nhHn quPRn "f 9.n
9.nh r.n cVa hfng "i k, &Oi r%u &odka.
M't kh kh?n nNa "i &Oi 9(n nh%ng quPRn / cn
-hMi n[, r /uHt -h.- & quP "+nh cVa nOc ngoi. # d!$
Ii(n ,inh 5hGu u "Wt ra rEt nhiRu "iRu /uHt nghi(, ngWt
14@
c /%i cho 9(n nhHn quPRn$ "iRu nP "i khi hBn ch khM
n?ng duP trC kiQ, 6o.t cVa hfng nh%ng quPRn "i &Oi c.c
hoBt "'ng nh%ng quPRn. IuHt -h.- & c.c "iRu kiLn tS
gi. hi "o.i c\ng t.c "'ng "n &iLc thanh to.n tiRn 9Mn
quPRn.
]h%ng quPRn thAng ,Bi coi trKng khGu ti(u
chu^n ha 6Mn -h^, & ,ark:ting. TuP nhi(n$ "iRu nP
khng c ngh{a / -hMi "hng nhEt ha ton 9' 122 -hn
tr?,. 5.c cng tP nhHn quPRn "+a -hAng c quPRn thaP
"Fi "h 9.n ra "Q -hg h%- &Oi nhu cu & th+ hiu trong
nOc. # d!$ hfng Mcrona/d6 cung cE- 9.nh 6andich
Mcjork U TGP pan ]ha$ 9.nh ha,89A8gA g caP U Trung
buc$ 9.nh ha,89A8gA 6t T:riPaki tBi ]hHt & r%u U
jh.-. Trong c.c c_a hng tBi p[c Kinh$ hfng K5 9.n c
rt$ nE, & ,?ng th.i nhu thaP &C > /.ch tr'n nh &n
9.n tBi c.c nOc -hAng TGP. 5\ng tBi Trung buc$
itar9uck6 9.n ra--uccino k:, tr >anh$ T5pk 9.n 6Na
chua "ng c)ng &+ &Tng & Mr6. i:/d6 9.n 9.nh >- &+
>oi.
147
iQn7 c.p. .% 0= n;W' 2i4, '5# n;Wn7 $%KNn 2&i
0Zi !"#n n7i+U n;Wn7 $%KNn
% 2i4, N;W' 2i4,
iLc thG, nhH- nhiRu th+ trng
nOc ngoi "%c thJc hiLn nhanh
chng & tit kiL, chi -h#
Khng cn "u t nhiRu &n
5.c thAng hiLu uP t#n 6t thYc "^P
/i(n t!c & ,au / /%ng 9.n hng
tiR, n?ng U nOc ngoi
roanh nghiL- c thQ tHn d!ng kin
th)c cVa c.c cng tP nhHn quPRn
"Q tC, hiQu & -h.t triQn c.c th+
trng nOc ngoi
iLc duP trC kiQ, 6o.t "i &Oi 9(n
nhHn quPRn c thQ gW- kh kh?n
pEt "hng &Oi 9(n nhHn quPRn c thQ
>MP ra$ 9ao gh, cM nhNng tranh chE-
-h.- /0
iLc 9Mo &L hCnh Mnh cVa cng tP
chuPQn nh%ng tBi th+ trng nOc
ngoi c thQ gW- nhiQu kh kh?n
Xqi hui -hMi kiQ, tra & ".nh gi. tCnh
hCnh hoBt "'ng cVa cng tP nhHn
quPRn$ cung cE- hZ tr% thng >uP(n
5ng tP nhHn quPRn c thQ /%i d!ng
kin th)c thu "%c & trU thnh "i
thV tAng /ai
T $%#n 2i4, '5# !"#n n7i+U n}n $%KNn
3wt tT gc "' c.c doanh nghiL- nhHn quPRn$ nh%ng
quPRn "Wc 9iLt c /%i cho c.c doanh nghiL- &Ta & nhu.
jhn /On c.c cng tP nhu thng khng c nhiRu nguhn
/Jc trong khi n?ng /Jc quMn /0 cqn Pu kw,. u "iQ, /On
nhEt cVa , hCnh nP "i &Oi 9(n nhHn quPRn / cho -hw-
hK 9[t "u tin hnh kinh doanh 9zng ,'t , hCnh "f
"%c kiQ, nghiL,. ThJc t$ nh%ng quPRn khng kh.c gC
&iLc 6ao chw- nhNng hoBt "'ng kinh doanh "%c coi /
hiLu quM nhEt. ] khin cA h'i thnh cng cVa c.c doanh
14D
nghiL- nhu t?ng /(n nhanh chng nh t.i tBo nhNng ,
hCnh kinh doanh c thJc & "f "%c kiQ, ch)ng.
2@
iQn7 c.q. % 0= n;W' 2i4, '5# n;Wn7 $%KNn 2&i 0Zi
!"#n n7i+U n}n $%KNn
% 2i4, N;W' 2i4,
iU hNu ,'t thAng hiLu nFi ting
& "%c ,Ki ngi cng nhHn
X%c tH- huEn & ti- thu c.c 9#
quPt kinh doanh$ nhHn "%c 6J
hZ tr% thng >uP(n tT ngi
nh%ng quPRn
XiRu hnh ,'t doanh nghiL- "'c
/H-
T?ng khM n?ng thnh cng cVa
&iLc kinh doanh
TrU thnh ,'t 9' -hHn cVa ,'t
,Bng /Oi quc t c uP t#n
KhoMn "u t 9an "u haP khoMn tiRn
9Mn quPRn c thQ c gi. tr+ /On
p(n nhHn quPRn 9u'c -hMi ,ua nguhn
cung$ thit 9+ & c.c 6Mn -h^, tT 9(n
nh%ng quPRn
p(n nh%ng quPRn n[, giN nhiRu
quPRn hnh$ trong " c quPRn thua
thuHn gi. cM
i /%ng c_a hng cVa ngi nh%ng
quPRn c thQ t?ng /(n nhanh chng
trong khu &Jc$ tT " tBo ra c.c "i thV
cBnh tranh cho ngi nhHn quPRn
]gi nh%ng quPRn c thQ .- "Wt c.c
hL thng k` thuHt haP quMn /0 khng
-hg h%- &Oi ngi nhHn quPRn
C*' U;tn7 (F' 7i# n}U (O (:;<n7 Cn7 WU
2Mn7 8*'
p(n cBnh hai hCnh th)c cE- -hw- & nh%ng quPRn$
cqn c rEt nhiRu /oBi hCnh thua thuHn 9zng h%- "hng kh.c
trong kinh doanh quc t. ]hNng thua thuHn quc t nP
thng "%c 6_ d!ng trong c.c dJ .n >GP dJng trKng
"iQ,$ c.c 6Mn -h^, ch tBo th:o h%- "hng$ "Q cung cE-
c.c d+ch &! quMn /0 & ,ark:ting$ hoWc "Q cho thu( c.c ti
6Mn c gi. tr+. 5hYng ta 6t ginh cM 5hAng 1@ "Q "R cH-
14e
"n &En "R tC, nguhn cung )ng ton cu$ ,'t dBng h%-
"hng quc t "Wc 9iLt. Trong chAng nP$ chYng ta 6t
cgng tC, hiQu &R c.c -hAng th)c h%- "hng 6au4 h%- "hng
chCa kha trao taP$ thua thuHn >GP dJng l kinh doanh l
chuPQn giao$ h%- "hng quMn /0 & h%- "hng cho thu(.
HWU 2Mn7 'T# 8?# (:#" (#K
HWU 2Mn7 'T# 8?# (:#" (#K / ,'t thua thuHn
th:o " ,'t doanh nghiL- chV haP ,'t /i(n doanh /(n k
hoBch$ cE- &n$ tF ch)c$ quMn /0 & thJc hiLn tEt cM c.c
giai "oBn cVa ,'t dJ .n U nOc ngoi & 6au " giao n
cho ,'t kh.ch hng nOc ngoi 6au khi "f tH- huEn cho
"'i ng\ nhGn &i(n trong nOc. 5.c 9(n thJc hiLn h%-
"hng nP thng / c.c doanh nghiL- trong c.c /{nh &Jc
&R >GP dJng$ cng trCnh$ thit k & kin trYc. Trong ,'t
dJ .n chCa kha trao taP "iQn hCnh$ cA 6U &Ht chEt ch#nh
xnh nh ,.P n?ng /%ng hBt nhGn haP hL thng tu "iLn
ng,y 6t "%c >GP dJng$ "a &o hoBt "'ng$ & 6au " 6t
"%c 9n giao /Bi cho nh ti tr% cVa dJ .n$ thng /
ch#nh -hV cVa ,'t quc gia. Thua thuHn nP 9ao gh, &iLc
>GP dJng$ /[- "Wt$ huEn /uPLn & c thQ 9ao gh, cM nhNng
d+ch &! 6au h%- "hng nh th_ nghiL, & hZ tr% hoBt "'ng.
jhn /On n'i dung c.c dJ .n chCa kha trao taP /
,U r'ng & nGng cE- c.c hL thng giao thng nh cu
cMng$ "ng 9' & "ng 6[t. 5.c dJ .n chCa kha trao taP
cqn "%c 6_ d!ng trong >GP dJng c.c 6Gn 9aP$ 9n cMng$
nh ,.P /Kc & 9Lnh &iLn. M't trong nhNng dJ .n -h!c &!
c'ng "hng "%c cE- &n nhiRu nhEt / U r:/hi n "'. rJ
.n Oc t#nh c gi. tr+ 2$* tS "/a nP "%c cng tP r:/hi
M:tro vai/ Itd. "M, nhiL, nhz, >GP dJng "ng 9' &
112
"ng h, chBP qua ,'t quHn trung tG, 9un 9.n cVa
thnh -h. Ii(n doanh cVa dJ .n nP 9ao gh, c.c doanh
nghiL- "+a -hAng & ikan6ka p$ ,'t trong nhNng cng
tP >GP dJng /On nhEt th giOi c tr! 6U tBi Th!P XiQn.
Trong nhNng n?, trU /Bi "GP$ c.c cng tP trong c.c
ngnh >GP dJng$ cng trCnh$ kin trYc & thit k "f trU
thnh nhNng nhGn &Ht ch#nh trong c.c d+ch &! h%- "hng
ton cu. 5.c doanh nghiL- nP gh, c cochti:7 a cVa
X)c & ikan6ka p cVa Th!P XiQn. x3:, danh 6.ch c.c
cng tP dn "u tBi pMng *.7 trang 74y. 5.c cng tP nP "f
tTng "M, nhiL, ,'t &i trong 6 c.c dJ .n >GP dJng
trKng Pu nhEt tr(n th giOi nh XH- Ta, ciL- cVa Trung
buc & "ng h, 5hunn:/ ni /iRn giNa nh & jh.-.
5ng tP p:cht:/ c tr! 6U tBi 5a/i7ornia tha, gia &o c.c
dJ .n nh cMi tBo hL thng tu "iLn ng, 142 n?, tuFi
cVa Iondon$ dKn 6Bch nh ,.P nguP(n t_ 5h:rno9P/ tBi
]ga & >GP dJng c.c nh ,.P "iLn nguP(n t_ tBi cn
buc. TBi cong Kong$ ,'t /i(n doanh 9ao gh, gf khFng
/h cVa jh.- pouPgu:6$ "f k0 ,'t h%- "hng tr+ gi. 112
triLu "/a "Q >GP ,'t "ng cao tc ch#nh chBP tT chng
Kng "n "Bi /!c Trung buc. 5ng tP po&i6 I:nd I:a6:
cVa nh ch+u tr.ch nhiL, >GP tqa th.- "i j:trona6 tBi
Iua/a Iu,-ur$ Ma/aP6ia.
T_# (%}n RSK !In7 8in !"#n '%K4n
7i#" BiOTE
Trong ,'t thua thuHn RSK !In7 8in !"#n
'%K4n 7i#"$ doanh nghiL- 6t k0 h%- "hng ca, kt >GP
dJng ,'t cA 6U &Ht chEt cA 9Mn U nOc ngoi$ nh "H-
nOc haP nh ,.P >_ /0 nOc$ &Hn hnh cA 6U nP trong
111
,'t khoMng thi gian nhEt "+nh & 6au " chuPQn giao
quPRn 6U hNu cho nh ti tr% cVa dJ .n$ thng / ch#nh
-hV c.c nOc 6U tBi haP c.c cA quan nh nOc. XGP / ,'t
dBng 9in thQ cVa h%- "hng chCa kha trao taP. ThaP &C
giao cA 6U &Ht chEt ngaP 6au khi hon thiLn cho nh ti tr%
dJ .n thC trong thua thuHn pT$ cng tP >GP dJng -hMi
&Hn hnh n trong ,'t 6 n?, nhEt "+nh$ "i khi / ,'t
thH- ks$ trOc khi chuPQn giao quPRn 6U hNu cho nh ti
tr%.
Trong ,'t giao d+ch "iQn hCnh$ ,'t /i(n doanh 9ao
gh, c.c cng tP cE- &n$ c.c nh thu >GP dJng & c.c
nh t &En t nhGn "n tT nhiRu quc gia 6t cgng nhau
tha, gia "Q cE- &n$ thit k$ >GP dJng & &Hn hnh cA 6U.
Trong qu. trCnh &Hn hnh cA 6U$ /i(n doanh nP c thQ thu
c.c /oBi -h#$ -h# cu "ng & -h# cho thu( tT ngi 6_
d!ng "Q 9g /Bi cho khoMn "u t 9an "u & tBo /%i nhuHn.
coWc$ ch#nh -hV nOc 6U tBi c thQ trM cho "i t.c pT
cVa ,Cnh -h# c.c d+ch &! cVa cA 6U$ nh nOc tT nh ,.P
>_ /0$ &Oi ,)c gi. "%c >.c "+nh dJa tr(n tuFi thK cVa
h%- "hng$ nhz, trang trMi cho c.c chi -h# >GP dJng$ &Hn
hnh & ":, /Bi cho nhNng ngi thJc hiLn ,'t 6J 9g "[-
>)ng ".ng.
5.c ch#nh -hV thng 6_ d!ng c.c h%- "hng pT
"Q c "%c c.c cA 6U hB tng cn thit &Oi chi -h# hiLu quM
nhEt. 5.c dJ .n "iQn hCnh 9ao gh, >GP dJng nh ,.P >_
/0 chEt thMi$ "ng cao tc$ 6Gn 9aP$ cu cMng$ "ng h,$
hL thng tu "iLn ng, & ,Bng /Oi &inn thng. # d!$
tBi iLt ]a,$ qu. trCnh -h.t triQn nhanh chng trong c.c
ngnh cng nghiL- & du /+ch "f /, gia t?ng nhu cu &R
112
"iLn /(n nhiRu /n. 5h#nh -hV iLt ]a, "f k0 kt h%-
"hng cho &iLc >GP dJng nh ,.P "iLn jhY coa Kd * c
cng 6uEt 722 ,:gaatt$ 9in "GP trU thnh nh ,.P n?ng
/%ng th:n cht thu'c 6U hNu t nhGn "u ti(n. rJ .n
pT nP "%c thJc hiLn 9Ui cng tP ii:,:n6 jo:r
a:n:ration xX)cy & thu'c 6U hNu cVa /i(n doanh gh, pj
xnhy & KPu6hu /:ctric jo:r x]hHty.
HWU 2Mn7 $%Qn @z
Trong ,'t WU 2Mn7 $%Qn @z$ 9(n thJc hiLn h%-
"hng 6t cung cE- c.c 9# quPt quMn /0 "Q "iRu hnh ,'t
kh.ch 6Bn$ khu nghs dng$ 9Lnh &iLn$ 6Gn 9aP haP c.c cA
6U kh.c nhz, "Fi /EP ,'t khoMn tiRn 9g /Bi. Tr.i &Oi cE-
-hw- haP nh%ng quPRn$ c.c h%- "hng quMn /0 "qi hui
doanh nghiL- chV -hMi c c.c 9# quPt kinh doanh "Wc 9iLt
c\ng nh -hMi &Hn hnh ,'t cA 6U thHt 6J. ]gi thJc
hiLn h%- "hng -hMi cung cE- c.c kinh nghiL, chuP(n
,n "'c nhEt & nh+ cVa ,Cnh "Q quMn /0 cA 6U , n
khng hR 6U hNu tr(n thJc t.
Thng qua h%- "hng quMn /0$ tF ch)c / kh.ch
hng nhHn "%c nhNng hZ tr% trong &iLc "iRu hnh c.c
hoBt "'ng trong nOc$ trong khi cng tP quMn /0 /Bi thu
"%c /%i nhuHn , khng -hMi 9u ra kinh -h# &n. 5h~ng
hBn$ -hn /On thu nhH- cVa ri6n:P tT c.c cng &i(n giMi
tr# tBi jh.- & ]hHt c nguhn gc tT &iLc hfng nP cung
cE- c.c d+ch &! quMn /0 cVa ,Cnh cho nhNng cng &i(n
thu'c 6U hNu cVa c.c tF ch)c kh.c. Trong ,'t &# d! kh.c$
cng tP p Ii,it:d quMn /0 c.c hoBt "'ng 9.n /} & giMi
tr# tBi rEt nhiRu 6Gn 9aP U 5hGu u & coa Kd. iLc 6_
d!ng hCnh th)c h%- "hng quMn /0 nh ,'t -hAng th)c
11*
gia nhH- th+ trng >uEt hiLn tT nhNng n?, 12. 5M hai tH-
"on Mariott & our i:a6on6 "Ru quMn /0 rEt nhiRu kh.ch
6Bn "[t tiRn tr(n th giOi thng qua c.c h%- "hng quMn /0
& khng hR 6U hNu chYng.
c%- "hng quMn /0 giY- ch#nh -hV nOc ngoi trong
c.c dJ .n /i(n quan "n cA 6U hB tng khi nOc nP thiu
ngi "V khM n?ng "Q quMn /0 dJ .n. Xi khi$ tha, gia
,'t h%- "hng quMn /0 /Bi / Pu t ti(n quPt "Q ginh
"%c nhNng -hAng th)c gia nhH- kh.c nh c.c giao d+ch
pT haP c.c hoBt "'ng chCa kha trao taP. ]h%c "iQ,
/On nhEt cVa -hAng th)c h%- "hng quMn /0 / ch#nh &iLc
huEn /uPLn c.c doanh nghiL- nOc ngoi c thQ 6t tBo ra
c.c "i thV cBnh tranh trong tAng /ai.
C" (%V
5ho thu( quc t / ,'t -hAng th)c kh.c 9zng
h%- "hng$ trong " doanh nghiL- chV x9(n cho thu(y cho
thu( ,.P ,c haP trang thit 9+ cho c.c kh.ch hng doanh
nghiL- haP ch#nh -hV x9(n "i thu(y$ thng kwo di trong
&qng nhiRu n?, cho ,Zi /n. 5ho thu( quc t "ng ,'t
&ai trq quan trKng trong &iLc -h.t triQn c.c nRn kinh t
thiu nguhn /Jc ti ch#nh "Q ,ua c.c trang thit 9+ cn
thit. p(n cho thu( &n giN "%c quPRn 6U hNu "i &Oi ti
6Mn trong 6ut thi gian cho thu( & nhHn "%c tiRn thanh
to.n "Ru "Wn tT 9(n "i thu(. 3wt tT gc "' ngi "i thu($
hCnh th)c cho thu( giY- giM, chi -h# 6_ d!ng ,.P ,c &
thit 9+ cn thit. M't /%i #ch cVa ngi cho thu( / cA h'i
ti- cHn nhanh chng c.c th+ trng ,!c ti(u trong khi
&n "a ti 6Mn &o 6_ d!ng nhz, thu /%i. IoBi hCnh nP
c thQ giY- doanh nghiL- cho thu( thu "%c nhiRu /%i
114
nhuHn tT c.c cA 6U nOc ngoi hAn / th+ trng trong
nOc do c.c quP "+nh &R thu.
# d!$ cng tP I]a I:a6: Int:rnationa/ qui-,:nt
Manag:,:nt c tr! 6U tBi ,6t:rda, 6U hNu & cho thu(
c.c ,.P 9aP thAng ,Bi po:ing cho kh.ch hng cng tP
nh hfng hng khng arig cVa prai/. 5ng tP a6i6
I:a6ing U ru9ai cho c.c hfng hng khng ir ]:
:a/and$ irtour6$ au/7 ir$ ao$ irgin >-r:66 &
Mac:donian ir/in:6 thu( ,.P 9aP cVa ,Cnh. M't trong
c.c hfng dn "u &R /oBi hCnh cho thu( / vI3. XWt tr!
6U tBi ]hHt$ vI3 cho thu( rEt nhiRu 6Mn -h^, tT ,.P
t#nh$ thit 9+ "o /ng cho "n ,.P 9aP & tu 9iQn. cfng
nP "iRu hnh tOi hAn 1.*22 &?n -hqng tr(n ton th giOi
& "Bt doanh thu gn 7 tS "/a n?, 222@.
M't khu &Jc ngnh c /oBi hCnh cho thu( quc t
rEt -h.t triQn / khi c.c doanh nghiL- 6Mn >uEt hng ho.
-hi ti(u dgng nh thang ,.P & thang cun. XKc ,!c
/h3ng sinh "i)n m$i t]t nghi5p t'ong ngnh th@ng m:i
Au]c t# trang 4@D "Q hiQu hAn &R cA h'i nghR nghiL- cVa
ngnh thAng ,Bi quc t trong c.c cng tP 6Mn >uEt hng
-hi ti(u dgng. pi 9.o c\ng ch)ng ,inh 9Bn c thQ thu
"%c rEt nhiRu kinh nghiL, qu0 9.u trong thAng ,Bi
quc t nh /, &iLc cho c.c cng tP c &n nOc ngoi
tBi nOc ,Cnh.
SSS. :<a ch{n 3h/Yng th6c th(! nh83 th. tr/0ng quc
t
M't trong nhNng quPt "+nh ,Eu cht , 9an quMn
/0 "a ra trong kinh doanh quc t ch#nh / 6J /Ja chKn
111
-hAng th)c thG, nhH- &o th+ trng nOc ngoi & 6J
chu^n 9+ k{ cng &R c.c nguP(n t[c "+nh ch "%c dgng "Q
tin &o c.c th+ trng ". Khi tin hnh ,U r'ng kinh
doanh$ cng tP , -hMi >:, >wt ,'t 6 &En "R 6au4
M)c "' kiQ, 6o.t , hfng ,un duP trC
thng qua c.c quPt "+nh$ c.c giao d+ch ti ch#nh & c.c
ti 6Mn -hAng th)c /i(n quan "n &iLc "u t.
M)c "' rVi ro , hfng c thQ chE- nhHn
"%c & khoMng thi gian Oc t#nh c thQ thu "%c /%i
nhuHn.
5.c nguhn /Jc &R tF ch)c & ti ch#nh x&# d!
nh &n$ c.c nh quMn /0$ cng nghLy , hfng g- cho
/i(n doanh.
i /%ng & nhNng khM n?ng cVa c.c "i t.c
tr(n th+ trng.
]hNng hoBt "'ng gi. tr+ gia t?ng , hfng
6n 6ng thJc hiLn tr(n th+ trng & nhNng hoBt "'ng no
6t "%c -h#a "i t.c thJc hiLn.
T, quan trKng -hAng th)c di hBn cVa th+
trng.
Trong 6 tEt cM c.c nhGn t tr(n$ Pu t "u ti(n /
quan trKng nhEt l ,)c "' kiQ, 6o.t , cng tP , ,un
duP trC U /i(n doanh. bim sot ,ang ngh{a / khM n?ng
Mnh hUng "n c.c quPt "+nh$ c.c giao d+ch ti ch#nh &
c.c nguhn /Jc -hAng th)c trong ,i quan hL &Oi /i(n
doanh nOc ngoi. ]u khng c 6J kiQ, 6o.t$ cng tP ,
6t gW- kh kh?n trong &iLc -hi h%- c.c hnh "'ng$ tin
11@
hnh c.c -hAng th)c & giMi quPt c.c tranh chE- -h.t
6inh khi hai 9(n "Ru th:o "uFi quPRn /%i cVa ,Cnh.
pMng ... dOi "GP ,inh hKa ,'t c.ch th)c hNu hiLu "Q tF
ch)c c.c -hAng th)c >G, nhH- th+ trng ngoi nOc
dJa tr(n ,)c "' ki, 6o.t , ,Zi -hAng th)c c thQ tBo
ra cho cng tP , trong nhNng hoBt "'ng giao d+ch U
nOc ngoi.
5?n c) &o ,)c "' kiQ, 6o.t cVa cng tP ,$
nhNng -hAng th)c >G, nhH- &o th+ trng nOc ngoi
c thQ "%c -hGn thnh 9a /oBi x3:, cCnh 1.1y4
/h3ng ph@ng thc "$i mc (im sot thWp / >uEt
khû$ thAng ,Bi "i /u & tC, nguhn cung )ng ton
cu. 5.c -hAng th)c nP c ,)c "' kiQ, 6o.t #t nhEt "i
&Oi c.c hoBt "'ng giao d+ch U nOc ngoi do cng tP ,
giao -hn /On tr.ch nhiL, cho c.c "i t.c nOc ngoi xc.c
nh -hGn -hi haP cung )ngy.
/h3ng ph@ng thc "$i mc (im sot t'ung bnh
/ nhNng ,i quan hL dJa tr(n h%- "hng nh cE- -hw- &
nh%ng quPRn & c.c /i(n doanh h%- t.c dJa tr(n dJ .n.
/h3ng ph@ng thc "$i mc (im sot cao /
nhNng /i(n doanh g- &n cF -hn & Xu t trJc ti-
nOc ngoi x"f "R cH- U 5hAng nPy. 5ng tP , "Bt
"%c ,)c "' kiQ, 6o.t /On nhEt qua &iLc thit /H- 6J hiLn
diLn cVa ,Cnh U th+ trng nOc ngoi.
117
H-n c.c. .Sn @"/i U;tn7 (F' (S, n}U (O
(:;<n7 n;Z' n7"=i !I# (:Vn ,F' 26 8i4, H"*( '5#
'9n7 (K ,
jhAng th)c kiQ, 6o.t
thE-
jhAng th)c kiQ, 6o.t
trung 9Cnh
jhAng th)c kiQ, 6o.t cao
3K &
,ua
9.n "i
/u
TC, nguhn
cung )ng
ton cu
5E- -hw-$
nh%ng
quPRn &
c.c
-hAng
th)c h%-
"hng kh.c
5.c /i(n
doanh h%-
t.c dJa
tr(n dJ .n
xkhng
g- &n
cF -hny
Ii(n
doanh g-
&n cF
-hn 6U
hNu thiQu
6
Ii(n
doanh g-
&n cF
-hn 6U
hNu "a 6
5ng tP
con 6U
hNu ton
-hn
xrIy
Ti
thiQu Ti "a
5 hBn IOn
Ti "a Ti thiQu
ThE- 5ao
iJ 6[- >- r rng cVa c.c -hAng th)c thG, nhH-
trong pMng ... c\ng n(u 9Ht /(n nhNng 6J ".nh "Fi hAn /
,)c "' kiQ, 6o.t , cng tP , "a ra khi tin &o c.c
11D
M)c "' kiQ, 6o.t cng tP chV c thQ c "i &Oi c.c
hoBt "'ng U nOc ngoi
5a, kt nguhn /Jc
vVi ro
T#nh /inh hoBt
th+ trng nOc ngoi. Th) nhEt$ c.c -hAng th)c &Oi
,)c kiQ, 6o.t cao "qi hui nh3ng cam (#t "B ngun %&c rEt
/On tT cng tP chV. Th) hai$ do cng tP , "f g[n 9 &Oi
th+ trng nOc ngoi trong di hBn$ n(n n 6t kw, %inh
ho:t hAn trong &iLc t.i "+nh hCnh c.c hoBt "'ng cVa ,Cnh
khi , c.c "iRu kiLn U nOc kinh doanh /un 9in "'ng.
Th) 9a$ &iLc tha, gia &o th+ trng trong ,'t thi gian
di hAn c\ng ,ang "n 'Ei 'o ".ng kQ do ,i trng
ch#nh tr+ & ngi ti(u dgng khng Fn "+nh. XWc 9iLt cn
/u 0 "n c.c rVi ro &R ch#nh tr+$ &?n ha & kinh t ,
chYng ta "f 9n trong c.c chAng trOc.
iau "GP / c.c -hAng th)c thG, nhH- th+ trng
nOc ngoi , c.c cng tP 6_ d!ng "Q ,U r'ng th+
trng..
1. C5c giao '.ch quc t lin quan n trao
|i hJng hPa gKi / c.c hoBt "'ng thAng ,Bi quc t
tr(n cA 6U quc gia$ nh4 3uEt khû$ & ,ua 9n "i /u.
]guhn cung )ng quc t x"%c 9it "n dOi hCnh th)c
nhH- khû$ "Wt ,ua tT nOc ngoiy "R cH- "n -hAng
th)c ,ua 6Mn -h^, haP d+ch &! tT th+ trng nOc ngoi.
Trong khi nhH- khû thQ hiLn dqng chMP &o$ thC >uEt
khû /Bi thQ hiLn dqng chMP ra trong kinh doanh quc t.
C th 3uEt khû / -hAng th)c , hng ha haP d+ch &!
"%c 6Mn >uEt U 1 nOc xthng tBi nOc cVa ngi 6Mn
>uEty$ 6au " "%c 9.n & -hGn -hi "n kh.ch hng tBi
nOc kh.c. Trong >uEt khû$ doanh nghiL- quMn /0 c.c
hoBt "'ng cVa n tT trong nOc. Mua 9.n "i /u / hCnh
th)c trong " ,'t giao d+ch thAng ,Bi quc t "%c
thanh to.n cVa ton 9' hoWc ,'t -hn khng -hMi 9zng
11e
tiRn ,Wt. ]gh{a / c.c cng tP 6t nhHn &R hng ha kh.c
haP hiLn &Ht ch) khng -hMi / tiRn ,Wt khi hK >uEt khû
hng ra nOc ngoi.
2. C5c !i quan h7 th)o h23 ng4 5hV Pu
"%c 9iQu hiLn dOi hCnh th)c cho thu( giEP -hw- kinh
doanh haP nh%ng quPRn thAng hiLu. pzng hai hCnh th)c
nP$ c.c doanh nhiL- cho -hw- "i t.c nOc ngoi 6_
d!ng ti 6Mn tr# tuL cVa n & nhHn /Bi tiRn thu( haP tiRn 6_
d!ng c.c ti 6Mn ". 5.c cng tP nh Mc rona/d6$
runkin donut$ & 5:nturP 21 v:a/ 6tat: 6_ d!ng hCnh
th)c nh%ng quPRn thAng hiLu "Q -h!c &! c.c kh.ch
hng nOc ngoi.
*. C5c hot ng th/Yng !i quc t '<a
trn quy+n G hRu NJ Nn ch G hRu9 XiQn hCnh / n
"u t nOc ngoi xrIy & c%- t.c kinh doanh tr(n cA 6U
&n g-. Tr.i ng%c &Oi c.c hoBt "'ng kinh doanh quc t
tr(n cA 6U quc gia$ trong hCnh th)c nP doanh nghiL- tBo
/H- 6J hiLn diLn cVa ,Cnh U th+ trng nOc ngoi 9zng
c.ch "u t &n & ginh quPRn 6U hNu ,'t cng tP$ chi
nh.nh hoWc ,'t cA 6U no " U nOc ngoi. c%- t.c kinh
doanh 9ao gh, Ii(n doanh8 / hCnh th)c trong " doanh
nghiL- c\ng "u t &n ra nOc ngoi "hng thi h%- t.c
&Oi ,'t cng tP kh.c. MZi -hAng th)c thG, nhH- "Ru c
u nh%c "iQ, cVa n$ & ri(ng chYng c\ng "Wt ra cho
doanh nghiL- c.c P(u cu ri(ng trong nguhn /Jc ti ch#nh
& nguhn /Jc quMn /0. ]i chung$ >uEt khû$ cho thu( giEP
-hw- kinh doanh$ & nh%ng quPRn thAng hiLu "Ru c
P(u cu khng cao &R ,)c "' tha, gia quMn /0 & c.c
nguhn /Jc chuP(n ,n. ]g%c /Bi$ rI & h%- t.c kinh
1@2
doanh tr(n cA 6U &n g- /Bi c P(u cu cao &R ,)c "'
tha, gia & c.c nguhn /Jc.
5.c nh kinh doanh thng >:, >wt @ &En "R 6au
khi /Ja chon ,'t -hAng th)c thG, nhH-4
1. M!c ti(u cVa doanh nghiL-$ nh4 /%i nhuHn
kd &Kng$ th+ -hn$ hCnh Mnh cVa doanh nghiL-.
2. 5.c nguhn /Jc & khM n?ng cVa doanh
nghiL- &R ti ch#nh$ tF ch)c$ & k{ thuHt.
*. 5.c "iRu kiLn "Wc 9iLt U th+ trng ,!c ti(u$
ti(u 9iQu / /uHt -h.-$ &?n ha & hon cMnh kinh t$ c\ng
nh tCnh trBng hiLn tBi cVa cA 6U hB tng kinh doanh$ nh4
hL thng -hGn -hi & giao thng.
4. 5.c rVi ro c hNu "i &Oi ,!c ti(u cVa
doanh nghiL- trong qu. trCnh thG, nhH- th+ trng quc t
>uEt hiLn trong ,Zi k hoBch kinh doanh.
1. T#nh chEt & ,)c "' cBnh tranh tT c.c "i
thV hiLn c & tiR, tng.
@. XWc trng cVa hng ha haP dich &! "%c
cung cE- tr(n th+ trng ".
XWc trng ri(ng 9iLt cVa hng ha haP d+ch &!$ nh
kt cEu$ t#nh dn &$ t#nh dn h hung$ & tS /L giNa gi. tr+ &
trKng /%ng$ c thQ t.c "'ng ,Bnh "n &iLc /Ja chKn
-hAng th)c thG, nhH- cVa c.c nh kinh doanh. # d!
nh c.c 6Mn -h^, c tS /L gi. tr+ & trKng /%ng thE- x>i
,?ng$ /- >:$ "h ungy 6t rEt tn kw, "Q &Hn chuPQn
"ng di$ do " doanh nghiL- kinh doanh 6Mn -h^, "
khng n(n chKn hCnh th)c >uEt khû "Q thG, nhH- th+
1@1
trng nOc ngoi. TAng tJ$ c.c /oBi hng dn & haP dn
h hung xcc thVP tinh$ tr.i cGP tAiy 6t tn chi -h# hoWc
khng thQ &Hn chuPQn "ng di &C chYng cn "%c >-
d "M, 9Mo c.c P(u cu "Wc 9iLt haP 9Mo quMn trong thgng
/Bnh. 5.c 6Mn -h^, -h)c h%- x,.P quwt P t$ ,.P &i t#nhy
P(u cu 6J hZ tr% /On &R k{ thuHt & c.c d+ch &! 6au 9.n
hng. Trng h%- nP doanh nghiL- cn c "Bi diLn U th+
trng nOc ngoi.
CeU HfI gN Th. CHNG c:
1. K0 h%- "hng giEP -hw- 9.n cng nghL hng "u
cVa doanh nghiL- cho "i thV cBnh tranh U nOc ngoi /
c.ch haP nhEt "Q tT 9u /%i th cBnh tranh cVa ,Cnh. cfP
9Cnh /uHn cGu ni tr(n.
2. cfP thMo /uHn nhu cu -hMi kiQ, 6o.t c.c hoBt
"'ng U nOc ngoi kh.c nhau nh th no &Oi c.c chin
/%c & n?ng /Jc ct /i kh.c nhau cVa doanh nghiL- &
Mnh hUng nh th no "n -hAng th)c thG, nhH- cVa
doanh nghiL-
*. Trong trng h%- no &iLc thnh /H- c.c /i(n
doanh "%c coi u ti(n & -hg h%- hAn 6o &Oi cng tP
122 &n 6U hNu khi doanh nghiL- thG, nhH- &o th+
trng nOc ngoi
1@2
=Ji li7u tha! ,hEo9
1. Gi*" (:Tn:
5har/:6 .I.ci// x222ey$ Int:rnationa/ pu6in:664
5o,-:ting in th: g/o9a/ ,ark:t-/ac:$ 7th :dition$
Mcara8ci// Int:rnationa/ ditionm
rani:/6$ vad:9augh$ iu//i&an x222ey$ Int:rnationa/
pu6in:664 n&iron,:nt and -:ration6$ 12th dition$
j:ar6on Int:rnationa/ ditionm
vickP . ari77in$ Micha:/ . ju6taP x2227y$ Int:rnationa/
9u6in:66 l a ,anag:riam -:r6-:cti&:$ 2nd. :ditionl
ddi6on l :6/:P Iong,an$ Inc.
-. `*' (#, 8Q":
5har/:6 .I.ci// x2227y$ Int:rnationa/ pu6in:664
5o,-:ting in th: g/o9a/ ,ark:t-/ac:$ @th :dition$
Mcara8ci// Int:rnationa/ ditionm
rani:/6$ r.ohn vad:9augh c.I:: x1eeDy Int:rnationa/
pu6in:66 l n&iron,:nt and -:ration6$ ddition :6/:P
Iong,an$ Inc. 5o,-anP.
C5 CiVn
Ti jhB, Th+ chng kn
1@*

Giao Trinh Kinh Doanh Quoc Te - Hong Yen

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giao Trinh Kinh Doanh Quoc Te - Hong Yen

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

I. Kinh doanh quc t ............................................................

You might also like