You are on page 1of 352

G O O Z - f i Z Z I

- 0
I A I S
r u n s a g )
O I I T T T T O O J i T I A t N V ) N T O
u f v s u m x n u J s
W N i I U f c l
UNDANG.UNDANG REPUBLIK INDONESIA
NOMOR 19 TAHUN 2OO2
TENTANG HAK CIPTA
PASAL 72
KETENTUAN PIDANA
SANKSI PELANGGARAN
1. Barangsiapa dengan sengaja dan tanpa hak mengumumkan atau memperbanyak
suatu Ciptaan atau memberikan izin untuk itu, dipidana dengan pidana penjara
paling singkat 1 (satu) bulan dan/atau denda pating sedikit
Rp1.000.000,00 (satu juta
rupiah), atau pidana penjara pating lama
7 (tujuh) tahun dan/atau denda paling banyak
RpS.000.000.000,00 (lima miliar rupiah).
2. Barangsiapa dengan sengaja menyerahkan, menyiarkan, memamerkan, mengedarkan,
atau menjual kepada umum suatu Ciptaan atau barang
hasil pelanggaran
Hak Cipta atau Hak Terkait sebagaimana dimaksud
pada ayat (1), dipidana dengan pidana penjara paling lama
5 (lima)tahun dan/atau denda paling banyak
Rp500.000.000,00 (lima ratus
juta
rupiah).
( I a y X f e r o S S u y )
r a u ' e 3 3 u e y r a @ r o t r p e : l r E r u - r
p r o o ' e S S u E I r a ' . u . ^ , t . r / 7 : d u q
0 y L l
e r : e 1 e [
' s e r e r r J
0 0 t
' o N
e l e S S u r d e g
' H ' l [
V 9 9 N V 7 A 1 i l g A l N l d
N v n r v l r f s s n c v
@ O O Z - f i Z t t - q 7 / f S
r u n s a s )
$ I A T t r O O J t r I A T I W 2 A T a { O
V { V g U f i J X N U J S
N i N t r c I
Perencanaan Struhtur Baja dengan Metode LRFD
(Sesaai SNI 03-1729-2002)
Agus Setiawan
Hak Cipta O 2008 pada pengarang. Hak terbit pada Penerbit Erlangga
Editor: Lemeda Simarmata
Buku ini diset dan dilayout oleh Bagian Produksi Penerbit Erlnngga
dengan Power Macintosh G4 (Adobe Garamond 10 pt)
Setting oleh: Bagian Produksi PT Penerbit Erlangga
Dicetak oleh: PT Gelora Aksara Pratama
12 1r 10 09 9 8 6 5 4 3 2
Dilarang keras mengutip, menjiplah, ntenqfbtokoS,i. ,t;.;tr
iit,'iii[tc'i'bii]-tak ddhrtt betttuk /ry{l
Pun,
baik sebagian atdu keseluruhan isi buktr irti s,:rta
iii.i):'c,'':,,i.ttltr'.':L:,iit t.',,t t,titlit izirt tertulis dari
Penerbit Erlangga,
@ HAK CIPTA DILINDUNGI OLEH U\_D.L\G.L-\DNG
U E . / ! \ B I ] E S S N S V
B 0 0 Z
r o q u e ^ o N ' S u e r e u a g
' E I s a u o P u I
r p e l u s n s n w l e ( E q r n t l n r t s u p B u B r u e r a d u e l e p
C J U - I
o p o t a u r l s e r u a r u e l d u l
u e 8 u e q u r a l r a d n r e u a u r e d t p r u r n > l n q r e 8 e d u r u q r a q s r l n u a d
' e r r 1
r I W I V
' S u e r u p u e u
r s l p a e p e d I u I n T { n g u e l r c q r a d e u n 8 u e l d e r e r { s r l n u a d r e B u e s
l e q l d
r c 8 e q " l a q r r r p u e J e s
e S S u r g a s
' t u l
n l n q t u e l e p r e d e p r a r S u r l u e 8 u e r n l a > l > l e l u e q q r s e r u r r r p e l u a u s r l n u a d
' e f u q
r n r l n r l s E r u n p
l p S u n d u l l r a > l r a q
l e l u e q
S u e l l s l r l e r d u n d n e u u e t l n s u o l l S u q u e e u ? r u a r a d u e u o p a d
u e > 1 r p e r , p r e d e p u 8 n r , u , n { n q
' r r d r s
{ r ' r e J
E ^ \ s r s u r { , T r ; , i l " i " i l t i i r i : l J J d , f l l ,
" r ,
- u n q r u t s s t u a ( - s l u a f e u a s ] r s o d u o > l J n t l n n s u a u o d r u o l
( u o l o > l - I o l u q
r n r l n J t s u a u o d u o l
' ( s e 1 u e p l n e q ) u e 8 u n q u e s
' u o l a t
u e p > l r r e t S u u r e q
' e ( e q p r r a l e r u u e p u a B u a d ' C C U - I
J B S B p d a s u o l S u t t u a l r . r e f e l a d u a r u B 1 , r s r s e r l E u r e r u u u a d r a t s a u a g
' e ( u g
r n r l n r r s r { E r l n > l
e r e u e p e d r a l s a r u e s B n p L U B I e p u a l r r a q r p r e d e p r u r n > l n q u e r . { E r l n > l r a d u e q e q r e 8 e q a g
' e l u r u n l a g a s
u a l t n q a s r p r { E l a r S u e t
7 g g 7 - 6 Z L I
- 0
I N S
e p e d u e u o p a d ; a q e l u e n u r a s
' r u r
n l n q u r E I E p u u l e u n 8 l p S u e l q g g - I e p o l a u
u f e q : n r > 1 n r t s u ? E u e f , u a . r a d t u E I B p u e q
' e l u u e r e s a y a l u a d
q e 1 3 u e 1 - q e 1 3 u e 1 u e 8 u e p r d e l S u a l r p
L I E I a t u r > l l r a g l p S u e l p o s q o l u o r e d t - r a q a g
' l n q a s r a l
C { U - I
d a s u o l u r l e u n S S u a u u e 8 u a p
e t r q r n t > l n J l s u e e u e r u a : e d r c u a 8 u a r u u e s e l a ( u a d u e > l r r e q r u a r u E g o r u a r u
I u l
n > l n g
' C g - U - I
e p o t e r u e p e d s r s u q
- . r a q S u e l
Z 0 O Z - 6 Z L y - 0 I N S
' 8 u n p a 3 u u u n 8 u e g > l n r u n e ( e g . r n r > 1 n r t s u e e u r r u r r a d E r E J
u r e a u e 8 u e p n u e 8 r p g e l a l ( / g ( I
I g g d d )
E r s a u o p u l e ( e g u e u n S u e g u B e u e r u e r a d u e r n t e r a d
' l e p u u
d n l n c d e S S u e r p
1 u I C I { U - I
a p o l a u
' n t r
e u a . r e l q e l o
' u e q e q
u n d n e u
I e u e t e r u
r J B p
u u l t s e d l e p r r a l e l u 8 a s r s e d r s l t u e 8 u a u r e d e p e S S u r q a s
' s r r r l r q e q o r d
n r u l r e p e d u e l . l p s e p r p r u r
e p o r a r y
' ( u 3 7 v q
n l r a l p u p a r u ? t s t s a y p u o T )
C I { U I
a p o r a r u r u l e l
' l e u o r s e r q r q a l S u e l u r u l
a p o t a u e > l q I I E r a q I E I n u e ( e q r n r l n r t s r u e l e p u r c s e p a p o t e u r r r . p l e r r t u n q e r u d e . r a q a q u n u r e u
' u e l e u n 8 r p
e u e l d n l n r r { E l a t e l e q r n r l n r ] s r u e l e p
@ 3 7 s a g
s s a t l s a l q a m o p V )
C S V
a p o r a r u
V J W { V & I
t t
L V
u E q r l E - I
I E o s - l E o S
g , u e 8 u n q r u r s E p B d e l e 3 T a J S U E I g ' .
? V { l r E I
r n t > l n r l s u e 8 u r s 8 u e l a y
L ' e
U ? Q p r t l s
q r o t g )
I o l g
r e s e )
9 '
9 t J I I > 1 a J E
o l l a N s t s n T
9 '
o n a N s e n l r p r d 8 u r 1 a g - B u e l a s r e g 8 u e q n 1
l a j g , ' .
z t ,
o l r a N s B n - I
e ' .
l . t I B U r r . u o N
u E U e q E I
z '
6 Z
u s n l n q e P u e d
l ' g
9 Z
6 Z X r u V J ) N V J V q T
q e g
8 7 ,
r { e l 3 - I u B r l n t u n r a )
0 l ' z
L Z
J e l D r . u E ' I u B l a q o s
6 ' z
8 Z
s B l e S u B r . { n t u n r a )
B ' z
u e 8 u e 8 a g u e t e n 8 u a 4 u e p u r 8 u r q u e e l r a 8 u a 4
L ' Z
t Z
r 3 3 u r 1 : n l e r a d u a l e p e d e ( e g n l e l r r a d
9 ' Z
Z Z I r r $ l e n l n f {
u e B u e 8 a a g ' 7 .
l z I e r r e t B l {
u B t a l n s )
, ' z
g l . e f e g
4 u e l a l 4 l
r e J r s - ] p 3 r s
Q . ' Z
L t
e f u g p r . r a r r l , q
Z ' Z
g l , e f e g p r : a r e r y u E E U n S S u a 4 q u r e ( a g y Z
9 ! V A A I J V I I S - J V : I I S I { V O V [ V g T V f t I g J V W Z
q E A
l l
e f e g . r n r 4 n l s
C C U ]
u r E S a C
9 ' l
6
U E I E P U E a ) S I a P U I
S ' l
I
u e l e 8 e 8 a y 3 u e n 1 a 4
, ' l
g
C C U T
r E s E C c l a s u o y
e ' I
t
u B q a g
z ' I
I
r n l l n r l s u B e u B f u e r a d
i ' l
N V N T N H V O N q J I
q e g
! ! ^
r s l r B U E C
A E l e > l E r d
r c I U V J { V O
Viii DAFTAR ISI
Bab 4 BATAIVG TEKA]V 50
4.1 Pendahuluan 50
4.2 Tekuk Elastik Euler 50
4.3 Kekuatan Kolom 51
4.4 Pengaruh Tegangan Sisa 52
4.5 Kurva Kekuatan Kolom Akibat Tegangan Sisa 52
4.6 Tahanan Tekan Nominal 56
4.7 Panjang Tekuk 57
4.8 Masalah Gkuk Lokal 61
4.9 Komponen Struktur Tekan Tersusun 61
4.10 Tekuk Torsi dan Tekuk Lentur Torsi 66
Soal-soal Latihan 79
Bab 5 KOMPOIVEIV STRUKTUR LEIVTUR 81
5.1 Pendahuluan 81
5.2 Lentur Sederhana Profil Simetris 81
5.3 Perilaku Balok Terkekang Lateral 82
5.4 Desain Balok Terkekang Lateral 85
5.5 Lendutan Balok 88
5.6 Geser pada Penampang Gilas 91
5.7 Beban Terpusat Pada Balok 94
5.8 Teori Umum Lentur 99
Soal-soal Latihan 107
Bab 6 SAMBUIVGAN BAI]T 109
6.1 Pendahuluan 109
6.2 Thhanan Nominal Baut 110
6.3 Geser Eksentris 115
6.4 Kombinasi Geser dan Thrik 123
6.5 Sambungan yang Mengalami Beban Thrik Aksial 127
6.6 Geser dan Thrik Akibat Beban Eksentris 128
Soal-soal Latihan 132
Bab 7 SAMBU]VGA]V LAS 137
7.1 Pendahuluan 137
7 .2
Jenis-jenis
Sambungan 138
7 .3
Jenis-jenis
Las 138
7 .4 Pembatasan Ukuran Las Sudut 139
7.5 Luas Efektif Las 140
7.6 thanan Nominal Sambungan Las 141
7.7 Geser Eksentris-Metoda Elastik 146
7.8 Geser Eksentris-Metoda Plastis 148
7.9 Beban Eksentris Normal pada Bidang Las 152
Soal*soal Latihan 153
-. -
z 8 z
] r s o d u o )
I o l E g
u r e l B P s n s e l g
O g Z
r s o d u o y
u e 8 u e 8 a a
Z ' Z I
r n l > l n r l s
l ' z I
0 8 2 J I S O { W O X f , n J ) I n A J S N Z N O ( I W O X
Z V
q e e
L L Z
u B r l n E ' I
l B o s - l B o s
g g 7 t u o l o ) - > l o l e g r n t > l n r r 5 u a u o d u o y e p e d q a / N
I D I o - I
> l n > l e J
L . l I
g g z S u e l o S . r a g r n r > l n n s
{ n r u n
u a r u o r y u e r e s a q r e d
9 . I l
g g 1 S u e l o 8 r a g > p J r n t > l n r t s > l n t u n u a t u o l 4 J u e r e s a q r e d
E . I I
? g Z
t u o l o ) - > l o l u g r n r > l n r r g u a u o d u o )
C C U - I
u r e s a q
, . l l
z g z
u a l u o t r A [ u B r B s a q r e d r o ] 1 8 {
e . l
8 ? Z
; N I U A ] U B P
I E I $ I V
E , { E A T S E U I q U T O ) > I N T U N
I E I S U A J E J I C
U E E I . U E S J 3 d
Z ' I I
g ? z u B n l n q B P u a d
I . I I
w o 7 ) x - x o T v s
! [
q P g
? t z
u E r { n E - J
I e o s - P o s
t t z
q n u e d S u r p u r p . r a g l r l a d > l o l e g u r e s e q
6 . 0 t
t Z Z
n d u n l e l e 1 l u e r { e u a d n > 1 e 8 u a 4
B . 0 I
Z Z Z
I B > l I l r a A
n > 1 e 8 u a 4
L ' O I
l z z
r n t u a l u e p r e s e D r $ l E r a r u l g . 0 I
g L Z
{ l r B J
u e p a l n [ r q y q n r e 8 u a 4 u e 8 u a p
F u r r . u o N
] e s e ) t r n ; 1
E . g l
t , L z
I B U r r r r o N
J a s e S l B n )
, . 0 1
O I Z
q n u a d S u r p u r p r a g
l e l a d > l o l e g
I E u n u o N
u a u r o t r
{
t e n ) g . 0
t
g O Z r { n u a d S u r p u r p _ r a g
r e l e d > l o l p g u e r e r e l s ; a 4
Z . 0 l
g 0 z u e n F r { E P u e d
I . 0 I
9 0 2 @ E o a n J V T I ( D H n N g d
g N I 1 N I O A g g
J V T * ( I X O T V T
O I
q e E
v v z
u B r { r l B - I
I B o s - l B o s
0 0 2
q e r v E n c r n t u a - I
9 . 6
g g l
I I o l E g c l c - u - I
u r c s e c
9 . 6
? g l
S D S E I a U I
I s r o l { n > l e J , . 6
0 g t
s n s E I E
I E r a l B - I
r s r o J > l n > l e J
9 . 6
g l l u e 8 r r a g u a u o t r
{
u u q a g r e q l { V
I
> l o p g n { E l u a d
2 . 6
g l l u e n l n r . l E P u a d
1 6
9 9 t
8 L L
Z L I .
9 9 t
6 9 r ,
u a S o u o g
7 W 4 J V 7 I S A O J X n X g J
6
q e g
g l l u e q r l B - I
I E o s - l E o s
r n t u a - I u e 8 u e p r s : o 1 r S o p u y
E . g
I I y o r d
E p E d r n u n 4 u u 8 u e 8 a a
r z . g
Q a t u a 2
w a q g ) r a s a D t e s n d
E . g
S u e d t u e u a 4 e p e d r u r n r y
I s r o J Z . g
g g l . u e n F q E P u r d
I . g
9 9 r
x t
I S I U V 1 J V O
r s a o J
g q e 8
DAFTAR ISI
12.3 Lebar Efektif Balok Komposit 284
12.4 Sistem Pelaksanaan Komponen struktur Komposit 288
12.5 Kuat Lentur Nominal 292
12.6 Penghubung Geser
295
127 Balok Komposit pada Daerah Momen Negatif 304
12.8 Lendutan 306
12.9 Dek Baja Gelombang
309
12.10 Kolon-r KomPosit 315
Soal-soal Latihan 320
BAb 13 SAMBL\IVGAIV
PADA KONSTRUKSI
BANGUAIAA| GEDUA.G
322
13.1 Sarnbungan Balok Induk dengan Balok Anak
13.2 Sambungan
Balok-Kolom
324
13.3 Sambungan
Balok-Kolom
Diperkaku 325
13.4 Sambungan Penahatr Momen 327
13.5 Sambungan Balok-Kolom
dengan Pengaku
Soal-soal Latihan 332
LAMI'IRAN
JAVABAN
SOAL_SOAL
LATIHAN
DAFTAR PUSTAKA
INDEKS
322
329
334
337
339
340
>-__
r u r u [ u r s > l n J l s u o > l n ] > l E 1 N
. f ,
t u n t u r u r u r
l B J a g
. q
u r n r u r u r r u e , 4 v 1 g
. r e
: l n > l I J J q P I J a I I D I - B I J a I r D I I L { n u a u r e { u e l r q e d e r u n r u r t d o u e > l e r n l r p J n t > l n n s n t u n s
' u r n u u d o
S u e l
l r s e q
n t e n s u e r y e d e p u r r u > l n t u n s a s o t d q e n q a s q e l u p e u B B u e r u a r a d
' e l u u e l e l
r n u r n e t u e l e s u e l { r q a l r e q n l E I J a l S u e l u e r e . , r n e r a d e l e r q u e > l n l r e r u e u
l e p l r
e l u l l s e t u e s r a z r r e S u e l J n l > l n r l s n t e n s
' E t u r J e l r p
r e d e p q r s e r u S u u l s e t e q - s e t e q r u E I E p
J I S I I E { U I u I t u I P s n J E L I e 8 n I e d u u u e f u e J J n u r n E t u e l e s u e u e l e l n d r u e r u o > l e l u 8 u e l l q u e p J n ] > l n J r s
u e p 8 e 8 a l d e p e q r a t o > l l s l 1
' u e u n 8 u e q
B u E f u a J r n r u n E r u E I a s r a s a 8 r a l n e l e
, 8 u r - u u . S u l l n 8 r a l
q e P n u > l E P I l e 1 r (
l r q e l s
l n q e s l P r n t > l n J t s n r e n s
' u e e u e $ l e l a d
u e g e p n u e > l u t p n u o u o > l a
l l . l a d a s e l u u r e y u e n f n t - u u n f n r r g n u a r u a r u u u p
' ] e r v \ E ' u e r t e l n d u e u
, t e n 1
d n > 1 n :
, l l q u l s
S u e l . r n r l n r l s n r e n s u e l l r s e q 8 u a u r 1 E I p p E
( z o o z - e r t l - g 0
I N S )
3 u n p a 3 u e u n 8 u e g > l n r u n
e f e g r n r l n J t s u e e u e f u a J e d E J e J e r E I t n J n u e r u J n l > l n _ r t s r r E E U E r u J J a d r . r e p u r n f n 1
' 1 l e q
S u e l u e s n r n d a l u e l r q u e 8 u a d s a s o r d
r E s E P n l e n s r p e f u a u u e > I e l { E r r u 1 r u e 8 u n r r g ; e d
y l s e q - 1 l s e q u e 8 u a p u u l S u n q u 8 l p - r n r l n n s r l q e
S u e r o a s I s l n l u I u e r u e p 8 u a d
' e r n q
r q e q l u e u e J e f a s
I t n > l l p
> l e p p u n u r e U
, u e s n l n d a l
u e l r q u e 8
- u a d r u e p P r E S B P u e l r p e ( l p s n r e q r { E l r u l l d l s u r : d - d r s u r r d u e > p e q l l e u 8 u e , ( u e 8 u n } r r . { r a d
' r i B l r u l l
q r q a y r p u f u a r u
r n l > l n J l s u B E u e r u e r a d e > 1 e r u ' l e u a l r t u u e p J n t > l n J r s n 1 e 1 l - l a d r e u a 8 u a r u u e n q e r a 8 u a d e l u 8 u e q
- t U e > l J J q u e 8 u a q
' J n l > l n J t s
u J I U e l a u e u n s n s u e p u e J n > l n u e > l n t u J u a u > l n t u n l s l n t u r e p u d
u D l r e s B P r a q S u e l I U a s n t e n s u e l e d n r a u J n t l n r l s u e e u e f u o r a d
0 E g I
u n q e t e 8 8 u r g
' e d u u e l u y
e s e u
E U B I a s
' u e r u e u e p s r u o u o l a S u e l J n t > l n J t s n t e n s u e l l l s e g 8 u a u > l n t u n
, r n l > 1 n n s
e s r l E U E
U E P ' . u B q B q D I I U E > l e i u
' E > l t u e u l p ' E > l n e l s L u B I E p u e n q e r a 8 u a d r e s e p - r e s e p u e 8 u a p r n t > l n J t s
n l e l u a d l e u a 8 u a t u r n t > l n r l s r l g e S u e r o e s r s r n t u r u e 8 u a p u a l r s e u r q u o l r p S u e l u e n q e t a 8 u a d
n - l l u e p r u a s E J e l u E u e : n d u e o l e 8 e q a s u e > l r s r u y e p r p r e d e p J r l t > l n r t s u t s e u e f u e J a d
U N I Y N U I S N V V N V C N = I U 3 d
e f e g r n r > 1 n r l s
C { U " I
u r e s r q g . l
U E I E P U E a X s l r P u l g ' l
u e p 8 r 8 a y 3 u e n 1 a 4 y . l
C { U - I
r r s B q d o s u o ; t r g ' I
u e q a g
T ' l
r n l > l n J t s u s e u e f , u s J a d
I ' I
q e g u B s e q e q u r d > 1 o 1 o d - 1 o 1 o 4
r s e u r g u o > { u n s n l u o l 4
.
u t u n 8 u u q r n l t n r t s n t e n s e p u d e ( r o 1 a q 8 u e , { u e q r q s r u a f e n u r a s u n l r s r u g a p u e y {
.
: r e d e p u e > l d e " r e q r p t s ^ \ s r s e r { p t u
. l u l
g E q l . r e f e l a d r u a u r 1 e p n s a s
N V H V T V I S S U I I 3 d N V N T N T
u e n l n q e p u o d
t ' l
BAB 1 PENDAHULUAN
d. Tenaga kerja minimum
e. Biaya manufaktur minimum
f. Manfaat maksimum pada saat masa layan
Kerangka perencanaan struktur adalah pemilihan susunan dan ukuran dari elemen
struktur sehingga beban yang bekerja dapat dipikul secara aman, dan perpindahan yang
terjadi masih dalam batas-batas yang disyaratkan. Prosedur perencanaan struktur secara
iterasi dapat dilakukan sebagai berikut:
a. Perancangan. Penetapan fungsi dari struktur
b. Penetapan konfigurasi struktur awal
(preliminar) sesuai langkah 1 termasuk
pemilihan jenis material yang akan digunakan
c. Penetapan beban kerja struktur
d. Pemilihan awal bentuk dan ukuran elemen struktur berdasarkan langkah 1,2, 3
e. Analisa struktur. Untuk memperoleh gaya-gaya dalam dan perpindahan elemen
f. Evaluasi. Apakah perancangan sudah optimum sesuai yang diharapkan
g. Perencanaan ulang langkah t hingga 6
h. Perencanaan akhir, apakah langkah t hingga 7 sudah memberikan hasil
optimum
Salah satu tahapan penting dalam perencanaan suatu struktur bangunan adalah
pemilihan
jenis material yang akan digunakan.
Jenis-jenis
material yang selama ini dikenal
dalam dunia konstruksi antara lain adalah baja, beton bertulang, serta kayu. Material baja
sebagai bahan konstruksi telah digunakan sejak lama mengingat beberapa keunggulannya
dibandingkan material yang lain. Beberapa keunggulan baja sebagai material konstruksi,
antara lain adalah:
1. Mempunyai kekuatan yang tinggi, sehingga dapat mengurangi ukuran struktur
serta mengurangi pula berat sendiri dari struktur. Hal ini cukup menguntungkan
bagi struktur-struktur
jembatan yang panjang, gedung yang tinggi atau juga
bangunan-bangunan yang berada pada kondisi tanah yang buruk
2. Keseragaman dan keawetan yang tinggi, tidak seperti halnya material beton
bertulang yang terdiri dari berbagai macam bahan penyusun, material baja jauh
lebih seragam/homogen serta mempunyai tingkat keawetan yang jauh lebih
tinggi jika prosedur perawatan dilakukan secara semestinya
3. Sifat elastis, baja mempunyai perilaku yang cukup dekat dengan asumsi-asumsi
yang digunakan untuk melakukan analisa, sebab baja dapat berperilaku elastis
hingga tegangan yang cukup tinggi mengikuti Hukum Hooke. Momen inersia
dari suatu profil baja
juga dapat dihitung dengan pasti sehingga memudahkan
dalam melakukan proses analisa struktur
4. Daktilitas baja cukup tinggi, karena suatu batang 6ajayang menerima tegangan
tarik yang tinggi akan mengalami regangan tarik cukup besar sebelum terjadi
keruntuhan
5. Beberapa keuntungan lain pemakaian baja sebagai material konstruksi adalah
kemudahan penyambungan antarelemen yang satu dengan lainnya menggunakan
alat sambung las atau baut. Pembuatan baja melalui proses gilas panas meng-
akibatkan baja menjadi mudah dibentuk menjadi penampang-penampang yang
*niqKecepatan
pelaksaan konstruksi baja
juga menjadi suatu keunggulan
Selain keuntungan-keuntungan vang disebutkan tersebut, material baja
juga memiliki
beberapa kekurangan, terutama dari sisi pemeliharaan. Konstruksi baja yang berhubungan
t-__ /E-
I r u u n
u e { E u n B I P S u e l S u n u a d u e u n 8 u e q u a u o d r u o l e d e r a q a q
I r E p
l e r e q r { o t u o r
e d e r a q a g
' u o 3 e y d
u e p
' r e l u e l d n r n u a d ' n d u e 1 - n d u e l
. J V ( > l r r r s r l
u e r n p s
. e d r d
- e d r d t n r > l n r r s
r e r a q r { E I E p E r u r u e q e q t u e p p > l n s e u r e l ' l n q e s r a r u e u n 8 u e q T S u n p a 8
I r E P u B > l t { B s t d r a t
1 e r
u e r 8 e q u e l e d n : a u S u e l d e r a t u e r e p r a d E u a s u r s u r r - u r s f , r u
' 3 u 1 q s 1 r y [ ' u E I { E q L U E r J n s u n - r n s u n > l n s e u J a r t n r l n l s u e l e l e s u t u B u r t l a s d e r a r r e J r s
- r a q S u e l u e u n 8 u e q T S u n p a 8 n l e n s u e r 8 e q B n r u e s u e p r e r a q q e l e p e
. I r r I
I
r r u g e g
- e
: u r E I E r e l u e r u d u n f l p S u r r a s S u e l
u e q e q s r u a f e d e : a q e g
' u e r p n u r a > l
s e r { E q r p u e > I E B u e l ,
7 . 7 . 9
p s e d
7 g g 7 - 6 Z L I - g . O I N S
r u B I E p
l n 1 e l p g e l a r e f r a 1 a q S u e l u e q e q - u e q r q I r B p r s e u r q u o > l r I E [ E s E r u u e l S u e p a s ' n l e y r a q S u e l
u e u e q a q u a d u e r n l e r a d q e y o r n t r l p r n t > l n n s n l e n s e p e d e f r a 1 a q S u e l u e q a q J E S a g
' ] n q a s r e l
r n l > l n r l s e p e d e ( r a 1 a q u q 8 u n u S u e l u e u r r u o p S u l p d S u e l u e q a q r s e u r q u o > l - r s B u r q u o > l
u e > l n l u r u a u q e l B P e e l u r n l r r a q I { E I s s E L u E > l e r u
' r s e u r n s a r p r . l e l a r r n t > l n r t s n t e n s e p r d e ( : a 1 a q
S u e l u u q a q - u e q a q e 1 r [
' u e r e l a p u a d
u e p r s u n s e u u > l n l ] a t u a u e l u u n t u n J n l > l n n s n l u n s
I U E I E P
' u a t u a l a e > l u a u a l a I ; E P u u q a q I s n q r J l s r p u n r u e u
' r l s e d
p J e f a s
r n r { E } a > l r p r r d e p r n r
- > l n r t s u e p I S E > l o l n l e n s e p e d e f r a 1 a q S u e l u e q a q u n d l l s a y , q
' e ( e s
r s r u r n s r n t e n s u e l e d n r a u
e l u e q u e q e q e l u r e s a q u e n t u a u e d e l u r u n r u n e p e d u E C I
' t r l n s
d n l n : B u e A u e e f r a 1 a d
n r e s
{ E I E S
u e l e d n : a t u e l u u e l e l r n r u n E t u E I a s r n l > l n r t s n t e n s e p e d e ( . l a 1 a q S u r l u e q a q
e l u r e s a q t l s e d e r e : a s u e n l u a u a d
' r n r > l n n s
n t e n s e p e d e f r a l a q S u e l r e n l e l e 8 r { e l e p e u e q e g
N V g 3 8 Z ' , r
' S u e d t u e u a d
n r e n s u e 8 u r s 8 u e l a > l u e p r s 8 u n 3 u u l e d n - r a u S u e l > 1 n > 1 a r q e l e s E u r g e p p e e ( e q
r n t > l n r l s I r e P U I E I u B r l B t u e l a )
' r e d a r
g l q a l u e 8 u a p r e q a l u a u r e d e p n ; r s n f u e u n 8 u e q n ] E n s
L U e I E P r d e e p l u e S S u r q a s
' 1 r e q
S u e l s e u e d J o t l n p u o l u e l e d n r a u e 8 n [ e f e q n l r S u r d r u e s
l p
' r 3 8 u r r d n l n r S u e l . r n r e . l a d t u a l u E I r E U a > l t p q D I E s n s e J p E J E f a s u e l e n > l a > l u e u n r n u a d
I t u e p 8 u a u r u e > I e e ( e q p l r a r e u q e q e s ' s n r r e s S u e l u u l r e q " r a d r p e f u a u r s n r E L I e 8 n [ u e . l e l e q a l
e l e q e q d e p e q . r a r u e 8 u n p u l l r e d
' r e r r p
s n r e r {
l l p o l : a d
B r u r a s t r e n e t e E r e p n u e 8 u a p S u n s 8 u e l
( l p e q l r d r D I e l o ) : : a q r u n q ) e f e g r 1 8 u e X u e u n 8 u e g r s { n : t s u o )
I . I
J B q u r B J
N V 8 f 8 Z I
BAB 1 PENDAHULUAN
menentukan besarnya beban mati suatu gedung/bangunan diperlihatkan dalam
Thbel 1.1 berikut ini:
TABEL 1.1 BERAT SENDIRI BAHAN BANGUNAN DAN KOMPONEN GEDUNG
Bahan Bangunan
tsaja
Beton
Beton bertulang
Kayu (kelas i)
Pasir (kering
udara)
Komponen Gedung
Spesi dari semen, per cm tebal
Dinding bata merah
t/z
batu
Penutup atap genting
Penutup lantai ubin semen per cm tebal
Berat
7850 kg/mr
2200 kglm:1
2400 kgln:\
1000 kg/ml
1600 kg/nrr
2l kglm2
250 kglm)
50 kg/mr
24 kglm)
(Sutnber:
Peraruran Pembebanan Indonesia Untuk Gedung, 1983)
b. Beban Hidup, adalah beban gravitasi yang bekerja pada struktur dalam masa
layannya, dan timbul akibat penggunaan suatu gedung. Termasuk beban ini
adalah berat manusia, perabotan yang dapat dipindah-pindah, kendaraan, dan
barang-barang lain. Karena besar dan lokasi beban yang senanriasa berubah-
ubah, maka penentuan beban hidup secara pasti adalah merupakan suatu hal
yang cukup sulit. Beberapa contoh beban hidup menurur kegunaan suaru ban-
gunan, ditampilkan dalam Tabel 1.2.
TABEL 1.2 BEBAN HIDUP PADA LANTAI GEDUNG
Kegunaan Bangunan
Lantai dan tangga rumah tinggal sederhana
Lantai sekolah, ruang kuliah, kanror, toko, roserba,
restoran, hotel, asrama, dan rumah sakit
Lantai ruang olah raga
Lantai pabrik, bengkel, gudang, perpustakaan,
ruang arsip, toko buku, ruang mesin, dan
lain-lain
l.antai gedung parkir bertingkat, untuk lantai bawah
Berat
125 kg/mr
250 kglm)
400 kg/mr
400 kg/mr
800 kg/mr
(Sumber : Peraturan Pembebanan Indonesia Untuk Gedung, 1983)
Beban Angin, adalah beban yang bekerja pada struktur akibat tekanan-tekanan
dari gerakan angin. Beban angin sangat tergantung dari lokasi dan ketinggian
dari struktur. Besarnya tekanan tiup harus diambil minimum sebesar 25 kglm2,
kecuali untuk bangunan-bangunan berikut:
1. Tekanan tiup di tepi laut hingga 5 km dari pantai harus diambil minimum
40 kglm2
2. Untuk bangunan di daerah lain yang kemungkinan tekanan riupnya lebih
dari 40 kg/m2, harus diambil sebesar p
=
V/16 (kg/m'?),
dengan V adalah
kecepatan angin dalam m/s
3. Untuk cerobong, tekanan tiup dalam kgim2 harus ditentukan dengan ru-
mus (42,5 + 0,6h), dengan b adalah tinggi cerobong seluruhnya dalam
meter
r------
L
' u E J n l e J e d
t u e P P J n t B I p
I E p I r
S u p - i u n u n
l e p l t
r s e n t r s - r s e n t r s > l n t u n r l e n l a > l J J l
' q n u a d B r e r e s s r t r l l q e q o r d e s r l e u e u e y n l : a d r p
l p p l t C J U - J
e p o t a r u L U E I E C
' s e r r p q e q o r d
n l u l l L U E I B P r e s B P d l s u l - r d - d r s u u d t e u a 8 u J r u s e q e q r p t r > l r p a s u E > l E l n l r r e q D l e u r ' s e u l l q e q o r d
n u r l l u e S u e P
C C U I
o P o t e r u u e 8 u e q r u a 8 u a d S u e l e l a q r E r E I n u e r 1 e r u e r l r { r q a l
I n t u n
. s e l
- r l r q e q o . l d d a s u o l e p e d u e 1 - r e s u p r a q u e 8 u a p
I e u o r s e r
q q a l q n e f S u e l g g g l d a s u o l a 1
L I I I E T a q I B I n L U e f e q - r n i l n r t s u e e u e r u a r a d d r s u r : d r n l > l e r a t u n r { E t
0 Z
t u e l e p u e q ' u n r l e ]
0 0 I
g l q a l S u e l n > l n l l e . A u n r n > l r u ? l u p u e > l u u n 8 r p q e y a t e f e q r n l > l n r t s u e r u e r u a r a d u e p p q 5 y
e p o t a r y
' ( O t A U " S l s a e
. t o l r a l a r u a l s n a y p u a y a o T ) u 7 1 s a p s a l a $
i l u t q l s r r e q r s r p u o l u e e u e r
- u a : a d u v P ( I S V / u 8 1 s a g s s a u s a l q a o t q T V ) u f u s a p s s a t t s S u t q . t o m p h a 4 u e 8 u e 8 a r u e > l r e s e p r a q
u e e u r r u a r a d q e p p u e f e q r n r l n n s u e u u e r u a - l a d t u E I B p u a l e u n 8 r p S u r r a s S u e l g o s o l 5 E n C
O J U ' I U V S V O d S S N O Y T ' I
q B
r e
p e ,
6
u e l B u * j :
" . , , * i r ? , : : l ,
i
g ;
: r , * r x l ' r : j
H ;
" r 1 H , x
5 : : i ; T : i
e d r u a 8 r q n p a r r o t > l p . J r { E I E p E y ' S u n p a 8 u e e u e t n a 1 r o r > p J q e l e p e
7
, e l u q e u e r
s r u a f u e p u u u n 8 u e q I s e > I o l u e > l r e s e p r a q u a l n ] u e u p S u e l e d r u a 8 u o d s a r r o i > l r 3
q E I e p E
3
u e 8 u a p
" ^ ; - = A
u e e L n e s ; a d u e > l r e s e p r a q u e > l n t u ) r r p
( u e 1 u . r . r 1 a
l r r e r s )
r E S E p : a s a 8 e l e 8 e l u ; e s a g
' l e > l n r a ^
e d u a 8 e p e d r : e p u e { n } u a u e t u q l q r l
t l n e f
l e r u o z l r o r {
e d u a 8 q n : e 8 u e d e S S u r q e s
' e l u 1 e > p - l e ^ r l e r e e p r d l r e p r e s r c l q r q e l
J e t u o z l J o t l
q E J E r { B U E I u e t e d a o r a d e l u u l n u n e p e d u n r u e N
' l e t u o z r . r o q
u n d n e u
I e > l n r a ^
r { E r E u e > l e r a S . r a d
l l e q
' r r u n q
e d r u a 8 q r l o q e u e t u e l e - r a 3 : a d e l u e p e t e q D I B
r n t > l n r t s e p u d e ( : a 1 a q S u e l u e l u ^ r > l e > l n e t s u u q e q E n r u a s q t s p p r
. e d u r a g
u e g e g
. p
' t n q a s r e t
1 e t u o 1
S u e p
- r q u p e d e [ - l a 1 a q S u e l u e r p s a . r e l e 8 u e > p e d e p u e u r
I n ] u n
' u l S u e u a r s r + J o > l n t e n s
u e 8 u a p u E { I I E > p p s n r E L I s t s t e I p u e 8 u n t r q r r e p r { a l o r a d r p S u e l d n l t u e u e > 1 r t r E I r N
' ( s s r u f
T T E L U S ) r r e ' u r , e r t g r : r p a r r y
" 1 a . , r j ' i i l l , 1 r f f t : i
, ' J [ f f i : ]
C I U I U V S V O d f S N O Y E ' L
BAB 1 PENDAHULUAN
Ada beberapa tingkatan dalam desain probabilitas. Metode Probabilitas Penuh (Fully
Probabilistic Method) merupakan tingkat III, dan merupakan cara analisa yang paling
kompleks. Metode Probabilitas Penuh memerlukan data-data tentang distribusi probabili-
tas dari tiap-tiap variabel acak (seperti
tahanan, beban, dan lain-lain) serta korelasi anrar
variabel tersebut. Data-data ini biasanya tidak tersedia dalam jumlah
yang cukup sehingga
umumnya metode Probabilitas Penuh ini jarang digunakan dalam praktek.
Tingkat II dalam desain probabilitas dinamakan metode First-Order Second Moment
(FOSM)
yang menggunakan karakteristik statistik yang lebih mudah dari tahanan dan
beban. Metode ini mengasumsikan bahwa beban
Q
dan tahanan R saling bebas secara
statistik. Metode LRFD untuk perencanaan strukturba)a yang diatur dalam SNI 03-1729-
2002, berdasarkan pada metode FOSM ini.
Beberapa istilah dalam ilmu statistik yang sering dijumpai, di antaranya:
1. Nilai rerata
Nilai rerata dari sekumpulan data, dapat dihitung dengan persamaan:
dengan f adalah nilai rerata, x adalah data ke-i dan l/ adalah jumlah
data.
2. Standar Deviasi
Variasi data terhadap nilai rerata ditentukan dengan menjumlahkan kuadrat
selisih antara masing-masing data dengan nilai rerata dan membaginya dengan
jumlah
data minus satu.
vartan
=
l/-1
Standar Deviasi, o diperoleh dengan mencari akar kuadrat dari Varian
3. Fungsi Kerapatan Probabilitas
Fungsi Kerapatan Probabilitas (Probability Density FunctionlPDF) merupakan
fungsi yang terdefinisi pada suatu selang interval kontinu, sehingga luas daerah di
bawah kurva (y"rg
didefinisikan oleh fungsi tersebut) dan di atas sumbu x adalah
sama dengan satu. Untuk suatu variabel acak yang terdistribusi normal (Gauss-
ian), maka kurva PDF akan mempunyai bentuk seperti suatu genta/lonceng,
l.l
X.
x-
N
t.2
r.3
dan mempunyai persamaan:
.
oJ2n
'L
2l o
l
)
-
oo(
X(-o- 1.4
dengan p(x) merupakan peluang terjadinya variabel x sebagai fungsi dari nilai
rerata m
=
T dan Standard Deviasi o, dari suatu data yang terdistribusi normal.
Bentuk kurva PDF tidak selalu terpusat pada sumbu koordinat namun tergan-
tung dari perubahan m dan o. Beberapa bentuk kurva PDF untuk m dan o
yang berbeda ditunjukkan dalam Gambar 1.3.
Selanjutnya didefinisikan pula fungsi distribusi probabilitas, P(x) yang di-
rumuskan sebagai:
x
p(x)=
I
p?)dx
1.5
I(", -")'
A/-1
L
6 ' r 1 = u
x \
' l e u r r u o u
r c p u u e 8 u J p B t B J a J r e l r u E J E t u E o r s e J u e l e d n ; a u y ' s B I q J o r > l e C
s e r g r o r > l e c
' ( x )
e t e r a r r e l r u u e 8 u r p ( O ) r s B r A a C
r B p u E t S E r E l u B u e r 8 e q u a d r r p p q e l o r a d r p S u e l ( r 1 ) r s e r r e l u a r s 5 e o ) u e l e u n 8 r p
e l u e s e r q B I E r . u
' e t e p
u e r e q a l u a d d e p e g r a r u e : e q u e 8 u D I I r e q L U e u r e d e p
I n r u 1
r r r a d a s u a l r s r u 5 e p r p o u e p , r
8 ' I
r s B r J E A u e r s g e o ) ' ,
' E ' I
u e p
I ' I
u e e r u e s - r a d e p e d
E l J a s I S E I J e A u e l s U s o > l L I E I E P E x
I
g
=
, 4
u e 8 u a p
5
= Y
' e l u p u r o u
r s n q r r t s r p r s 8 u n g r r e p > 1 l u r r : e 8 o 1
r s e u r J o J s u e n u e 8 u a p u e > l n t u a t r p t e d e p
)
r s e l , t a q J E p u E t S . r r p
" ' y
e l u e t e . l a r r e y t u
E l e u r ' l e u u o u r s n q r n s r p r a r ( x ) u 1 E u a r e )
' C I C U T
r p o t a t u t u E I E p u e l e u n 8 l p
I e r u r o u
- 3 o 1 r s 8 u n C
' l e r u r o u S o y
u e l e r e l l p x B > I E I U
' 1 e t u . r o u
r s n q l r t s l p r a l ( x ) u 1 =
A
e 1 . l [
' s n e r u e t u t u
e r e f a s u e l e r e l u r q
' u e l e u n 8 l p
S u r r a s ( p u r o u 8 o 1 ) p t u : o u
l r r u r r : e 8 o 1
s e t r l r q e q o r d u e t e d e r a > 1 l s 8 u n 3 E l r n > l e > l e u r
' u r a t u l s
I E p p
E r E p I s n q l : r s r p e 1 r {
y
=
x y ( x ) d
!
=
( o o , x > * - ) q o " t 4
: e 8 8 u r q a s
' 1
e 8 8 u r q
O
, r r r r , > l e t a l r e t ( r ) . /
t " l t N
s t r r l r q e q o r d u e r r d e r a y r s 8 u n 4 u ^ J n )
C ' I
J B q u B C
' s
L ' r
9 ' I
x
O J U I U V S V O d f S N O Y T L
BAB 1 PENDAHULUAN
1.4 PELUANG
KEGAGALAN
Dalam konteks analisa
keandalan
suatu struktur,
yang dimaksud
dengan istilah kegagalan
(failure)
adalah terjadinl'a
salah satu dari sejumhh
londisi batas yalng tel"h ditentukan
scbelumnl'a'
Faktor beba, dan taharan
dipilih seclernikian
rupa sehingga
peluang kegagala,
suatu struktur
adalah kecil sekali atau ,r"rih clalam batas-batar
l,rng.lii^t
dit.rima.
peluang
kegagala.
suatu struktur ciapat ditentuka, jika
tersedia data-data"statistik
(seperti
nilai re-
rata dan standar
deviasi) dari tahanan
darr terseclia
pula fungsi distribusi
dari beba..
^
U1"uk mengilustrasikan
prosedur analisa k."r-,i"I".
suaru strukrur,
perhatikan kurva
frrngsi kerapatan
probabilita,
i
por
dilam Gambar 1.4 rlari variabel
acak beban
e
serta
tahanan R'
[ika
tahanan R lebih besar dari beban yar-rg beke.j,
e,
maka strukrrrr rersebut
dapat dikatakan
masih aman (s,r,uiue).
Karena ,ril"i i dan
e
birvariasi,
rnaka akan ada
kem,ngkinan
kecil bahrva pirda suatu saat beba,
Q
lebih b.sai-<iaripada
taha'an 1?. Siruasi
ini direpresentasikan
dengan daerah berarsir p"d* Gambar 1.a. Hal inilah yang disebut
cleitsan kegagalan
(failura),
dengan peluang ,.r",u kegagalan
didefinisikan
sebagai:
?t
=P(R"Q)
r.to
o
foo
f
"(q)
0
Gambar 1.4 Fungsr Kerapatar.r
R
Probabilitas
Jhhanan dan Beban
Q,R
Fu'gsi kerapatan
probabilitas
dari R clan
Q
dalam Garnbar 1.4 digambarkan
untuk
nrenunjukkan
perbedaan
nilai koefisien
variasi dari tahanan cian beban,
1"it,
V,, dat-r V,r.
Daerah di bawah masing-masing
kurva mempuny:ri
luas sama dengan saru, namun terlihat
bahwa tahanan R memiliki
penyeba.r",,
drt, yang lebih lebar daripada beban
e.
Daerah
yang terarsir menunjukkan
daerah kegagalan (fa;ture)
di mana .ril"i t"h".ran lebih kecil
dari beban' Namun
demikian, lurr drri dr..r"h terarsir tersebut tidak sama dengan be-
sarnya peluang kegagalan,
sebab daerah tersebut merupakan
gabungan dari dr" b.,ri'fungsi
kerapatan
yang memiliki standar deviasi serta nilai ..r"," yang berbeda.
u,tuk mencari
nilai peluang kegagal.an
Pf,biasanya
lebih sering digunakr., ,.bJah kurva fungsi kerapatan
d& Q)
yang dapat digunakan
secara langsung
"",.it
menentukan
peluang kegagalan
serra
indeks keandalan
suatu struktur.
Jika
R J*"
Q
terdistribusi
normal, maka fungsi kerapatan
f(R,q
dapat dituliskan
menjadi:
r(4q = R
-
Q
Jika
R dan
Q
terdisrribusi
secara lognorm
, In t
lnl I
\QI
l.t I
t.t2
g(R,Q
= ln(R)
-
ln(Q
=
al, maka g(R,Q) dapat dituliskan:
L
' U E I B P U E e I
s > l a p u r r e g e q a s t n q a s p S u r r a s ' 6 /
' r s e r . r a p
r E p r r e t s r J E p u e r s g a o > l u e p u E U E r u E e > l r J E p u e J n > l n
r p u f u a r u u e p ' ' o ' 6 l
u e 8 u a p r - " r q r 1 " p e t e s n d > l n r ] d e p r q J a l E r e r a r r e l r u E r e t u e q e r e [
' l n q r s r a t
9 ' l
r e q t u E ) L U E I E p r r s r e r e g r 1 e r e e p u e 8 u a p u e 1 1 n f u n l p
S u e l
' 6
,
O l y )
u l t B E s u p u d s e r r l r q e q o - r d u e 8 u a p r u e s
)
>
& r
l e E S e p e d s e r e q
I s p u o )
' )
t r e p y
I r p p
r s e u r q u o l u e > 1 e d n . l a u S u e l
1 e 3 3 u n t
r s u e n l a r : l r s n q u t s r p e ^ r n > l q E I B p E r u r
E A r n ) ' 9 ' I r E q u B D r u E I E p E ^ r n l n r a d a s
{ n t u a q
r c , ( u n d r u a r u u e l e e l u r s u a n > l e { r s n q r J r s r p
r > l e r u
' p r u : o u 8 o l
r s n q r r t s r p r e l u n d r u a r u
Z I ' l
u e e u r e s : a d t u e l e p
O ' y F
r s 8 u n 3 e > 1 r [
c
r s r u u e ( I
9 ' I
J B q u r B o
' D
-
y q r s r l a s u p e d r - r e p
) 2 r
o r s e : u e l e u n S 8 u a u
u u 8 u a p
l r q e t s
r l r q a l u e > l e
O ' y F
r s 8 u n j > l n t u n
l u a r u n u
e r e l a s u e 8 u n u q r a d
' n r t
u I E I a S
' l e r u r o r r
r s n q r r t s r p r p e d l r e p t e r n > l e q r q a l E r B l a s
)
u e p
& r
B t r a s
l t s n t > l e
I s n q l r t s l p u D I U I U r a r
- u a l u r e d e p u t > I B
I E L U r o u S o l
r s n q r n s r p q E q a s ' I I ' l u e e r u r s . r a d I e n s a s p u . r o u 8 o 1 I s n q l n s l p
u e r y u n S S u a u u r 8 u a p s e q e q r p u E > l R
l u l
r n p a s o r d
d
u E I E p u E e I q a p u l u e l e u n S S u a r u
r r e 8 r r a p q p l e p e u e l e 8 e 8 a l S u e n l a d u e l n t u e u a r u
I n t u n
q p p n u r q r q a l S u e l u I E I
J n E U r a t l V
N V - I V O N V S v S v = t O N t 9 ' t
' E ' t
r E q r u E D r u t s l e p r r s r e r a g S u r l q u . r a e p u e 8 u a p u B > l l e q r l r a d l p
I u l
r s e ; 8 a t u r
I I S t s H
' n
e p e d r m p
I r l a > l
q r q r l , r E U B u r r p S u e n l a d r e l r u u a l l r s e q 8 u a u u E I E L I e p z e 3 8 u l q
" o -
r r p p q E I E p e l s r - r 8 e t u r s e t e q u e 8 u a p
O ) ^ i
u e p r s u - l S a r r r r q e l e p e j l l e l n u l n 1 I S n q I n s I p r s 8 u n g
J n t s J n t u n > l
r s n q r r l s r p r s 8 u r g r 1 e l t s p E ( .
) " 1
e t r a s ' u e g a q u r p u e u e q E r I r e p I S e I T E ^ u e l s 5 e o > l
q E I E p B
t ) t
u r p
t f 1
' r . ^ e r , r a p r e p u p l s r l E I B p E
D o
. , r p
l 1 o
' E r e r ) - t
I E I I u q u l e p e
)
u e p y u e 8 u a p
/ \
I
n t +
' l A I
v r ' r l : I ' t - r
-
t d
[
( ' r , ) " '
)
: e . { u u e p 8 e 8 a l S u e n l a d
l e u r o r r S o l
r s n q r . r r s r p - r e t 8 u t , (
}
r l e p
& r
> l n l u n u e l S u e p a g
I ' I
) ' , - , =
' d
0
1 r
I S I
P I
l n
E l .
E A
- 3 J
3 u
U E ,
u e l
:
: u e e r u e s : e d
u n l r e s E p r e q S u n l r q r p r e d e p
I p r u r o r r l s n q r l s r p r a t
S u e l
| ;
u e p y
I r E p
u e 1 e 8 e 8 a 1 3 u r n 1 a 4
l e u r : o u 8 o 1
r s n q r r . l s r p . r a r e 8 n ( ( b ' A F E I E r u
' p t u r o u S o l
r s n q r r l s r p r a r
)
u e p
U
r > I I { u u l e r e l r r r p e p r d r e d e p u d n : a s
I E H
' l e { l r o u
I s n q l n s l p r a t u p > l e
e 8 n t
@ ' 2 7 ) r Y
e l e u r
I e u . r o u
r s n q r r t s r p r a r
)
u e p y E - l l { u r E I u t E I u e 8 u a p n e r y
' e 1 n d
l e r u r o u
8 u e , ( u e t e d r r a l r s 8 u n j u r l l l s e g 8 u r u u e > l e E I E r u ' u e l S u n q e 8 r p
1 e u - r o u
I s n g l r t s l p r a r S u e l
I E : E l a q e r J p ^
q p n q e n p e 1 [ E ^ \ q E q u e l e r e l u a r u s e ] r l r q p < 1 o r d r : o a 1
' 0
>
O ' y ) f ,
r r e s e p u d
r p e l r e r u e 1 e 8 e 8 a 1 u e p
D
=
y q l { r c d e : r a ] s e r r q I S I p u o I ' s E t E I p s n s e > l E n p r > l L U E I E C
) r ;
o +
-
o
N V I V C N V S Y S Y f O N I 9 ' t
10 BAB
,1
PENDAHULUAN
Daerah kegagalan
Luas daeraln
=
pr
Gambar 1.6 Indeks Kear-rdalan
B
untuk
Jika
tahanan R dan beban
terkorelasi, maka nilai rerata dari
,
(n)
g=lnl
-
I
t'
a,
serta standar deviasinva adalah:
dengan
f)engan
)
,.)
g
=
rn(n a)
R dan
Q
Lognormal.
Q
keduanya terdistribusi lognormal serta tidak saling
g(&Q) adalah:
r. r5
V, adalah koefisien variasi dari R dan
Q.
maka diperoleh hubungan:
t.t4
l.r6
Hubungan anrara pydengan
B
dapat dihitung dengan menggunakan persamaan:
P1-460.exp(-4,313) t.t7
6(
+eo7
)
arau
{j -
-\
/^o'
)
to-'\ < pr< lo-', l.r8
'
4,3
TABEL 1.3 HUBUNGAN ANTARA PELUANG KEGAGALAN DAN INDEKS
KEANDALAN
p
2,50
3,03
3,57
4,10
4,64
5,17
5,71
p
2,50
3,00
3,50
4,00
4,50
,,00
5,50
P1
0,998-02
I,15E-03
1,348-04
t,568-05
1,82E-06
2,12E-07
2,46E-08
Pr
1,00E-02
1,00E-03
1,00E-04
1,00E-05
1,00E-06
1,00E-07
1,00E-09
R)
-l
a)
r
l ' o z ' r
a ' 0 7 ' l
P ' O Z ' r
) ' o z ' l
q ' 0 2 ' I
e ' o z ' l
( g O ' I n r a e
A g ' I )
T
0 6 0 l
7 ' ' r L
*
I O ' I
+
Q Z ' l
' e
( H n e : r - ' 7 ) g ' 0 *
T ' ' , 1
+
A g I
+
O Z ' I
' p
( A B ' 0 n e w
7 ' ' r L )
+
Q q
n e w ' T ) 9 ' I +
e Z ' I
' r
( g n e w ' T ) 9 ' O +
T 9 ' l
+
O Z ' I
' g
o r ' r
' e
: r u r ] n > l r J a q
u e u e q e q u a d r s r u l q u o l s r u a l - s r u a I u e > 1 r r e q - r a d r p q e l s n ] B r { e f e q : n r 1 n J l s n t e n s u e e u e : u a r a d
t u E I E p E , { \ r { E q u e > l e r e l u r p
' u e u e q a q u r a d
r s e u r q t u o l t e u a 8 u e : u u
Z ' Z ' 9
p s e d
7 6 9 Z - 6 Z L I - . 0
1 5 1 9
' e r s a u o p u l
e f e q u e - r n ] e ; a d l n r n u a t r
J
' u e u e q a q r u a d
r s e u l q u o l r c 8 e q a s u e l e u e u r p S u e l
r u r e ( r a 1 u r q a q - u e q a q u e q e l u n f u a 4
' u e q a q
r o ] I E J n t e n s u e 8 u e p u e > I I I E > l I p e ( r a 1 u e q a q
- u e q a q r r e p r { E l r . u n f l q l q a l a u s n r e r l E U e f u a J u e u e r . l e l E , / r \ r { u q
l e d u e t 6 I ' I
u e e l u e s r a d L U E I e C
u P q a 8
l s e u l q u o y
u e p u e q o 8 J o l I e J
b ' r L f
r o r > l e 1 r e r u e q a q g e l u n f u e r y e d e p u a u > l n l u n
' / ,
u e q a g r o t > l e J n t e n s
u n l r l B > l r p
6 I ' I
u e e t u e s r a d u E u D I u e r 8 e q e p e d ( u r e y - u r e l u e p ' e d u a 8 ' d . p l . l u e q e q ' I t e t u
u e q a q ) u e q e q u r e r B r u r e 8 r q - r a q
' u e r l r u a p
u n u e N
' e u e f u a r u E u E q E l g a l o - r a d r p u e > I E e > l e u r
@
u e u e q e r r o t > l e J n l e n s u D I r l D I r p
' y
p u r u r o u u e u e r l e t e l r f
' t n q a s r e r
r n r > l n n s p l r d r p s n r e r l
S u e l u e q a q u e l e r e l u e r u u e e r u e s r a d u E u D I u e r 8 e q u E C
' J n t 1 n J l s
r u a l s l s n e t e u a u o d r u o l
r f n q a s r r e p u z r e n > l a > l n B r E u E u E r . { E l u n l r s e r u a s a r d a r a u
6 I ' I
w e u e s r a d I J B p I J I I u e r 8 e g
: 1 n > l r J a q
r e 8 e q a s u e l e r e l s - l e d l q n u a r u a u e l l q e d e u e r u e u e > l e t e > l r p J n t > l n J t s n t e n s
' t u n r u n
E J p f a S
V T V S U N I Y N U I S O J U - I N I V S S O 9 ' T
' 0 0 0 0 I :
I
q l q a y S u e r n > 1 r u r S u e 8 a r e r d u o r a q
I o F q
r : e p u e p 8 e 8 a l S u e n y e 4
_
8 E e i . . E 4 9
_
: A : , ' 4
:
( 0 " % * , 1 n
( o / ) '
: g
I ' I
u e e r u e s r a d
O L T Y D
( 9 0 . 0 =
g W
=
% _
r u ' N l
o 6 L
=
@ + t o t ) i 0 ' I
:
' u o \
=
g
: o r 1 u e p y S u n u q r p
s n r e q n l n r { B p q r q e l r a r ' 9 I ' I u e e t u e s . r a d u e l e u n S S u a u S u n t r g l p r e d e p ' 6 / ' u e p p u e a > l s > l r p u l
' l n q a s r a r S u u 8 a r e r d u o r a q
{ o l t q
u e l e p u e a l
: g v ) N V [
s > l a p u r q e p u n r r l l
U P U E I { E I
g g ' e
d
u P > I P u n D
o A
9 L o ' 0
=
a A
9 0 ' I
=
t u ' N > l
9 U 7
=
l t
r u ' N {
0 r / 0 L
=
y :
u o
b o
r u ' l \ P l
\ L B I /
= D :
u B q a q > l a J E
: r n l r r a q r e 8 e q a s
I r l s n e t s
E r E p - E r E p D l r l r t u e t u
-
y ' Z 8 u e f u e d a s
{ o p q
r e l u r
l e r e f
u e p v t
L Z
S u u r u a q 8 u e f u e d u e B u a p S u e 8 a t u . r d u o r e q r r e p u e ] E g u a f > 1 o p q q e n q a s
I ' I H O I N O f , I
' I
V I V S U N I Y N U T S O J U I N I V S f O 9 ' t
12 BAB 1 PENDAHULUAN
dengan:
D adalah beban mati yang diakibatkan oleh berat konstruksi pernlanen, termasuk
dinding, lantai atap, plafon, parrisi rerap, rangga dan peralatan layan tetap
L adalah beban hidup yang ditimbulkan oleh penggunaan gedung, rermasuk kejut,
tetapi tidak termasuk beban lingkungan seperti angin, hujan, dan lain-lain
L,, adalah beban hidup di atap yang ditimbulkan selama perawaran oleh pekerja, peralaran,
dan material atau selama penggunaan biasa oleh orang dan benda bergerak
H adalah beban hujan, tidak rermasuk ya,g ciiakibatkan genar-rgan air
W adalah beban angin
E adalah beban gempa yang ditentukan dari peraturan gempa yt.
= 0,5 bila Z <
5 kPa,
clan y,,
=
I bila I- > 5 kPa. Faktor beban untuk Z harus sama dengan 1,0 untuk
garasi parkir, daerah yang digunakan untuk pertemuan umum dan sernua daerah
yang memikul beban hidup lebih besar dari 5 kPa.
TABEL 1.4 HUBUNGAN KOMBINASI BEBAN DENGAN INDEKS KEANDALAN
Kombinasi Beban Indeks Keandalan,
B
D&L
3,0 untuk komponen struktur
4,5 untuk sambungan
D, L, dan W 2,5 untuk komponen struktur
f), L, dan E 1,75 untuk komponen stnrkrur
I CONTOH 1.2:
Suatu struktur pelat lantai dipikul oleh balok dari plofil WF 450.200.9.14 dengan jarak
antar balok adalalr sebesar 2,5 m (as ke as). Beban mati pelat lantai sebesar 2,5 kN/
m2 dan beban hidup 4 kN/rn2. I{itunglah beban terfaktor yang harus dipikul oleh balok
tersebut sesuai kombinasi LRFD (SNI
03- 1729-2002)!
JA$flAB:
Tiap balok harus rnernikul berat sendiri ditambah beban dari pelat selebar 2,5 m.
D
=
0,76 + 2.5(2,5)
= 7,01 kN/rn
L
=
2,5(4)
=
10 kN/rn
Karena hanya ada 2 jenis
beban yakni beban mati clan beban hidup, maka hanya perlu
diperiksa terhadap kombinasi beban 1.1 dan 1.2 :
(1.20.a)
U
=
1,4D
=
1,4(7,01)
= 9,814 kN/m
(1.20.b)
U
=
l,2D + l,6L + 0,5(L,, atau Efl
=
1,2(7,0i) + 1,6(10) + 0,5(0)
=
24,412 kN/m
Jadi,
beban terfaktor yang menentukan adalah sebesar 24,412 kN/m.
I CONTOH I.3:
Suatu sistem struktur atap dari profil \7F 400.200.8.13 yang diletakkan seriap jarak
3 m,
digunakan untuk memikul beban mati sebesar 2 kN/m2, beban hidup atap 1,5 kN/m2
serta beban angin 1 kN/m2. Hitunglah beban terfaktor yang harus dipikul oleh profil
tersebutl
JA\U7AB:
Beban*beban yang harus dipikul profil tersebut adalah:
D
=
0,66 * 3(2)
=
6,66 kN/m
L
=0kNim
L"
= 3(1,5) =
4,5 kN/m
_-
:-
9 L ' 0
=
0
r n t > l e u > l u e r t e n > l d e p e q r a l
G
0 6 ' 0
=
Q
q a l a l > l l r e r r e n l d u p e q r a a ( f
1 r : e r
e i e 8
I n l r r u a t u
8 u e , { . r n r 1 n ; r s u a u o d u o ; q
. r
g B ' 0
=
d I E r $ l E
u n l r t e l e 8
l n l l u a t u
S u e l r n r > l n r t s u a u o d u o y
. q
0 6 ' 0
=
0
r n t u a l
I n > l r u a u
S u e l ; n r l n n s u a u o d u o y
. e
: r n l r r a q r u 8 u q a s
' Z O O Z - 6 Z L I - 9 0
I N S Z - r ' 9
p g e t
L U e I E P u e l n t u e r l P
' C C U ' I a p o r e r u u e > l r e s u p r a q r n t > l n r l s u e e u e r u e r a d u e l u p u E U E q e t r o r > l e C
u e u e q e l J o l I e J
' u o t
g ' 0 6 2 r t s s a g a s r l E I B p E t n q a s r a t u r o l o > l q a l o p l r d r p s n r e q S u e l r o r l e y r a r u e q a q
' r p e [
u o t
{ ' ) 1 7
n E l E u o l
E ' 9 0 I
= ( 0 ) 0 ' I + ( E B ) 6 ' 0 =
r 0 ' 1 1 0 6 ' , 0 = n G ' o z ' t )
u o l
[ g
n E t B u q
Z Z I
=
& , ) g I
T ( E B ) 6 ' 0 =
, ^ \ ' r
*
Q 6 ' , 0
=
n [ + ' o z ' t )
r o t
L Z I
n e t B u o l
L B I
= ( O t t ) E ' O +
0 g
T ( E B ) Z ' I =
7 9 ' 0
+ . 7 0 ' l T
e Z ' I
=
n
( a ' O Z ' t )
) t g I Z
= ( 9 2 ) g ' C I *
j O I I ) E ' 0
+
G e ) e ' I
+ ( E 8 ) Z ' t =
7 9 ' 0
+
7 t ' 0
+
A e ' l
+
( I Z ' I =
n
( p ' O Z ' t )
r r o i g 7 . t
= ( E t ) B ' 1 +
G O 9 ' l
+
( E 3 ) Z ' I =
, * \ B ' 0
*
" 7 9 ' l
+
( I Z ' I =
n
( c ' O Z ' t )
u o t
1 $ t
= ( 0 I I ) E ' 0 +
G Z ) 9 ' I
+
( ! B ) Z ' I =
7 t ' 0
+ " 7 9 ' I
+
e Z ' l
=
n
( r ' O Z ' t )
u o t g ' 0 6 2
= ( 9 2 ) 9 ' 0 +
( O t I ) 9 ' I
+
( 9 8 ) Z ' l =
" 7 9 ' 0
+
7 9 ' I
+
Q Z ' I
=
n
( q ' O Z ' f )
u o r 6 I I = ( E B ) 7 ' 1
= q y ' 1 =
n
( e . O Z . t )
: 9 ' 1 e 8 8 u r q
I ' I
u p u u q a q r u a d r s e u l q t u o l d e p e q . l r t E $ l r r a d
! ' 0
=
' r t l r q t u e r p
u e > l l u s r i u u o l g l i
=
T
u o f 0 +
=
I
u o t { ( =
" 7
u o l E +
=
A
u o r ( $ =
O
: r l E I R p R l n q o s r a t
1 g o : d I n I I d p
s n r e q S u e l u e q a q - u e q a g
: f l v I N V I
i c c x ' I
r s B u r q u o > l r p n s e s r u o l o l u r B s a p
u c q a q q e l S u n u p f i r o r g f + e d r u a 8 u e q r q ' u o r ( f + u r 8 u e u e q a q ' u o t
0 1 i
u e u n 8 r r c q r e l
- u E I u e p d r p l , { u t s q e q
' u o t
t Z
d e r e r r e p d . p l , { u e q r q ' u o r ( g n e r u u e g a q : t n > l r r a c l l e 8 e q a s
I E I s I t
u e q ) c 1 - u e q e q
I n I I u ) u t
' S u n p a 8 u u u n 8 u e q r n t > l n n s n t u n s r r e p r l e q t u o l o l L I e n q e S
: 7 ' I
H O I N O f , I
t u / N > I
2 6 9 ' L [
r E s a c l 3 s ^ t l E I E P e ] n q a s r a t y y o J d
F I I d l p
s l 1 r B i { S u e l : o r 1 e j : a r u e q a q ' r p u [
r u / N > l r / 6 0 ' T n E l e u r / N l
, 6 8 ' 6
= ( g ) ' l + ( 9 9 ' 9 ) 6 ' 0 =
A . ' I * 0 6 ' 0 = n
( r ' o z ' t )
/ N > l z r r ' v l
=
G ' v ) 9 ' , a
+
0
+
( f ) E ' t
*
( g g ' g ) z ' t =
$ 7
n e w ' 7 ) 9 ' O *
l ' ' / "
+
A \ Q . ' I
+
O Z ' I
=
n
( p ' O Z ' f
)
r u / N I
z 6 g ' L I
= ( ) B ' 0 + ( g ' y ) g '
I
+
( g g ' g ) z ' r =
( A g ' 0 r e w
7 ' ' / " )
+ ( 7 . 7 n r r e
" 7 ) 9 ' l
+
O Z ' l
=
n
( : ' O Z ' t )
r u / N r
z r r ' 0 r
= ( t ' y ) g ' 0 + ( O ) g ' i + ( g g ' g ) z ' r =
G 1
n e r e
' T ) g ' 0
+
T 9 ' I
+ q ( , ' l =
n
( q ' O Z ' f
)
t u / N { t / Z . ' 6 = ( 9 9 ' 9 ) y ' 1 =
q y ' \
=
n
( e ' O Z ' i )
: g ' 1 e 8 8 u r q
I ' I
r r e u r q a q u r a c l r s e u l c p u o l d e p r g r a t B $ l r r e d
u I l N ) I t = ( I ) =
A
T , I V T V B U N I Y N U I S C U I I N I V S f O 9 L
14 BAB 1 PENDAHULUAN
d. Komponen struktur yang memikul gaya aksial dan lentur
@
=
0,90
e. Komponen struktur komposit
1) Kuat tekan
Q =
0,85
2) Kuat tumpu beton
Q =
0,60
3) Kuat lentur dengan distribusi regangan plastis
Q
=
O,B5
4) Kuat lentur dengan distribusi tegangan elastis
Q =
0,90
f. Sambungan baut
Q =
0,75
g. Sambungan las
1) Las tumpul penetrasi penuh
Q =
0,90
2) Las sudut, las tumpul penetrasi sebagian, las pengisi
Q
=
0,75
----
( u r o l s 8 u r p l r n q r r a : 3 ' . t r t u : t a q r u n g ) a 8 p u g L I I r V a l e p { o o J q l e o J
I . Z
J B q u r u O
r u r
r u
0 E
r p r D l e s B u e r u a q B u e ( u r d u , B u e p u e l , g r u e f r " ' J l r ' l ] f , # ' l f f y r r T [ r T : T : i 5
u e r e q u a f q E I E P E ( s r - r 3 3 u 1 ) u r a l a s r e 8 u n g s e l e r p S u e r u r y a u S u e l a p p l o o r q l e o 3 3 u n 1 3 u a 1
u e r r q u a f
' u e r e q u r a f
] n t l n r t s u e r u n q u r a d > l n t u n u e l e u n 8 l p
l e l u u q
r e p r u q e p n s e d u a r
r s a q u e p S u e n r
I s a q ' 6 I - a I
p e q e u e e l n u . l a d u e p
B I - a > l
p e q e r l r p l e r e l D I a S . S u e ; e u e l e u n 8
- 8 u a r u u e 8 u a p
I s a q W [ l q - q r ( r q
u e > l s e u e u r e r u u e 8 u a p q a y o r a d r p S u e l
. e d u r ]
r s a q > l n r u a q
L U E I B P l u n q r P I u r
I e l r e t p r y
' e u e q r r p a s
u e r e l e r a d - u e r e p r a d
t e n q r u a t u
I n r u n
u e > l e u n 8 r p
( u f e q
u n s n l u a d B u r e t n u a u o d u o l )
I s a q
' h l s
0 0 0 7
u n q e t f t t D l a s e l u u e e u n S 8 u a d
p . l a , e B s e r u B p e d
V T V S
' I V I U ] I V T
N V V N N g C N f d H V U V r ] S V Z
q e l a - I u e q n l u n r a x
0 I . I
- l
r E I s u r E T u " l e q o s
6 . 1
s e l a S u B r { n l u n r a x g . I
u e B u e 8 a g u e r e n S u a 4 u u p u r 8 u r q u r e f . r a 8 u a 4
L . l
r 3 3 u l 1 r n r e ; a d t u a l e p u d e f e g n 1 r 1 , r r 4 g . l
I u r s { E r l l n y {
u e 8 u u 8 a l
S - l
r B r r a l B l / { u s l a l n a x
7 ' l
u l u g
r y u q e r y
t E J r s - ] e J r S
. I
e ( e g p r . r a r e y r g
Z . l
e [ u g p r r a r e t r A l u u p u n S S u a 4 q e : e ( a 5
t . l
q e g u e s e r l e q u r a d
1 o 1 o d - 1 o 1 o 4
r f e q p r r a r e r u n > 1 e 1 r r a d u u p > p u e > l l r . u t e j r s - l e J r s .
e f e q p l : a r r w u n s n l u a d r n s u n - r n s u n r t u u r { E r u a l A J
.
: r e d e p u a l d e r e q r p e . 4 6 , $ r s u r { B r u
. 1 u I
q e q r r e ( e l a d u a u r l e p n s a s
N V U V T V - t a g W l d N v n r n r
e f u l e l l s - l B l l S
u B p e J e g
l e u a l B h t
16 BAB 2 MATERIAL BAJA DAN SIFAT-SIFATNYA
Gambar 2.2 Eads Bridge, St. Louis, USA
(Sumber; wmv'bridgepos.com)
Pada abad ke-19 muncul material baru yang dinamakan dengan ba,ayangmerupakan
logam paduan antara besi dan karbon. Material baja mengandung kadar karbon yang
lebih sedikit daripada besi tuang, dan mulai digunakan dalam konstruksi-konstruksi berat.
Pembuatan baja dalam volume besar dilakukan pertama kali oleh Sir Henry Bessemer dari
Inggris. Sir Henry menerima hak paten dari pemerintah Inggris pada tahun 1855 atas
remuannya tersebut. Beliau mempelajari bahwa dengan menghembuskan aliran udar:r di
atas besi cair panas akan membakar kotoran-kotoran yang ada dalam besi tersebut, namun
secara bersamaan proses ini juga menghilangkan komponen-kornponen penting seperti
karbon dan mangan. Selanjutnya komponen-komponen penting ini dapat digantikan
dengan suaru logam paduan antara besi, karbon dan mangan, di samping itu juga
mulai ditambahkan batu kapur yang dapat mengikat senyawa fbsfor dan sulfur. Dengan
ditemukannya proses Bessemer, maka di tahun 1870 l>a1a karbon mulai dapat diproduksi
dalam skala besar dan secara perlahan material baja rnulai menggantikan besi tuang sebagai
elemen konstruksi.
Gambar 2.3 Home Insurance Company Building, Chicago.
(
Su ntb er : wrvw-.ar. utexas.edu)
,ffi
*#;i;sfi#ffi
$$$,#..&
,w
Y'{fr$l
-lE-
' E d t r
t r B 8
e 8 8 u r q
e L
t s r e t u e r e s D l r r q s n t n d u e 8 u e 8 a r u e 8 u a p
' o / o 1 . ' 0
r u n r u r $ l e r u
u o q r e > l u e 8 u n p u e l r c d u n d u a u r 8 8 u r r n t n r u r n e g ' e d l { g g 1 e 8 8 u r q E d W
E I ,
u n u r u r r u
s n r n d u e 8 u e 8 a r r c , , t u n d u a u S u e r u a 8 u a d r e p r e 8 e q a s u r l e u n 8 r p e s e r q S u e l r n e g
' o / o 9 ' 0
r c d e r u a r u u e 8 u e 8 a r r e e s e p e d u e 8 u e 8 a r r e 8 e q a s e l n d u e l n r u a l r p r e d e p n e t e ' o 7 o 7 ' g
J E S a q a s u a u e r u r a d u e 8 u e 8 a ;
I n q u r t
r e e s l p e ( . r a r 8 u e , ( u e 8 u e 8 a r r c 3 e q a s u e > l n r u a t l p
e l u e s e r q u e n p e d e { e q r . r e p q a 1 a 1 u e 8 u e 8 a a
' ( :
E ^ r n > l r z ' Z r e q L U e S ) s u l a t u u 8 u a p
l e d r u e r
> l e p p q e l a l u e r { r l e r o d
4 r r 1
' E d W
0 9 L - y g S
E r e t u r g a 1 a 1 u e 8 u e 8 a r g a l o r a d
- r u a r u > { n l u n u n l s e u e d r p u e p e d u r a r r p r e d e p ( o / t o m o 1 ) q e p u a r u e n p e d e f e g
u e n p u d r f e g ' f ,
' s n l e r {
r y q a 1
8 u e , ( r f e q u u g e q t u e l e p r n ] > l n l s o r l r u > l n r u a q u a u u e 8 u a p
e f e q
l r u e l a u
l e J l s r l r e q r e d u a u n d u e r u t u r u e n p u d w r l e q - u p q e q B > I E I U
' u o q r e l
a s e t u a s r a d u e q e q u e u a d u e 8 u a p S u r r r a s e l u u e t e n l a l u e r y e d e p u e i u u o q r e l e f e q
q r f ' e l u l r u e > l a u ] E J r s - r E J r s q r e q r a d u a t u r e d e p u n r u o > l r r z n B r E r u n l p e u e l
( J o J s o J
' l a l l u ' u a p q l l o u ' u e 8 u e t u ' u n r q r u n y o i ' u r n n u o J q r
l r . r a d a s u e n p e d u e l { E q - u t r l e q
r D l r p e s u e q e q u e u a d
' ( q
e , r - r n 1 y ' 7 r c g r r r - a ) s e l a f u e 8 u a p
l u d u e u
r u r e ( e q
r r e p q a l o l u e q r p r e d
T l l J
' E d W
O O L - g I { z
e : r a t u e
1 }
s n r n d u e 8 u e 8 a r u e 8 u a p
E d N
0 E E - O 6 Z
e r e u e r E S D I r e q q a 1 a 1 u u 8 u e 8 a r t e l u n d u a i u ( V T S H / l a a t s r b p u - m o 1
q t & u a . u s - q & t t 1 ) f i B u o n l n r u q e p u e r u e n p e d e ( e q r r o 8 a t e l r r r e l e p > l n s e r u r a t 3 u u 1
r 3 3 u n n t n u r q e p u a r u e n p e d e f e g ' q
B d l
l 0 E Z - O 1 Z
" . r e t u e
! {
, { r l r l u u 8 u e 8 a r
D l r l r r u a r u e l u t u n u n u o q r e l e f u g
' r r y n s
q r q a l r p u ( u a r u s E I u e e ( - r a 1 a d ] e n g u l e t u
r 1 E I E p E e l u l e d u e p n t u s r l e ] E s
' { s e l r l l t l e p
u e l u n r n u a r u u n u r e u q a 1 a 1 u e 8 u e 8 a r u e 1
- r a l S u r u a u u o q r e > l a s e t u a s : a d e l u l l u g
' t s
B A J n > l
( I z ' Z
r e q u t u 3 t u e l e p
l e d u e u
r u a d a s ' s e 1 a [
S u e l q a l e l u E L { I I e - r a d
r y n
u e 1 1 n f u n u a u u o q r o l , b g . ' ( o / o t O ' g ) - r n y y n s
u e p ( o 7 o y g ' g p r u r $ l e r u ) . r o y s o - 1
' Q / o O e ' 0 - 9 2 ' 0 )
u o > l l l l s
' ( % 0 E ' l - t Z ' O )
u e 8 u e r u
q e l e p e u o q r e > l e f e q u e p p r e d e p r a r r 8 n [ S u e l u l e l r n s u n ' u o q r e > l
u I R I e S
' u p l r q
- a r a 1 S u n r u e S . r a r 0 / o 6 Z ' 0 - 9 2 ' 0
I r E p
I s E I r E A r a g r u n l p a t u e f r q u o q " r e l u e 8 u n p u u y
- L e
[ g
e f e g e l u l e s r r u
' r u n r p e r u
u o g r e {
p ( E q
q u p p e r n ] I n n s u r e l E p u e l e u n 8 r p
S u r r e s S u e l e ( e g
' ( o / o O L ' y g ; y
=
3 ;
r 3 3 u n u o q r o l e ( e q u e p
' ( o / o 0 g ' 0 - S ' 0 =
J )
r r r n r p a t r ; u o q r t I e l e q ' 1 o 7 o g E
0 - t 0 ' 0
=
J )
q e p u a r u o q r e > l e f e q : n r r e l
' e , ( u u o q r e l
u e 8 u n p u r l a s e l u a s r a d r : e p S u n r u e 8 r a r r r o 8 a l e l

r p e f u a u r
F e q p
u o q r e l r ( e g
u o q . r e l e f e g ' E
' W 9 V l 9 V
I { I S V
r . u E I E p r n t e r p e l u s n t n d u r 8 u t 8 a r u B p q e l a l u e 8 u e 8 a r
r r : a d a s t n q a s J e t e f e g r . r e p
I r u r > l a u
t e ; r s - t B 1 r s
' u e n p e d
e ( e q u e p
' l 3 3 u r t
n t n u r q e p u a r u r n p e d
e f r q
' u o q r e > 1
e f e q r p e f u a r u u n l r s e l g r s e g r p l e d e p r n ] I n r t s r u e l e p u e l e u n 8 r p u r 4 u 8 u r , ( e f u g
V T V S
' I V I U 3 I V I ^ I
Z Z
' l E r n l > l n r l s
e f e q
l o p q
u r p t e n q r a t e l u s e t e r E l u E I
I p
> l o l r q - I o 1 u q u e l 8 u r p e s ' e d t u a l
r s a q I r E p t p n q r a l
e r u e r ; a d r E t u E I u r t s u e > l n t u n
l o l e q - > l o l e q
' e r e q
u e 8 u a p s n l S u n q r p S u e l S u e n t I S a q I r E p
u r o l o { u e l e u n S S u a r u f t r u a f l u u a f u o r e g r I r u e r l l l l N t i a l o u n 8 u e q r p S u e l o 8 e : r q 3 r p
S u r p p r g l u e d u r o - ) r r u e r n s u J e r u o H r l E I E p p e r u e l . r a d e ( r q e 1 8 u e r
l e r . r o d
r n r > l n r l s
\
o z e
B u e 1 u e d a s q e ' u a r . , , 8 , , , , , , q ' J , 3 3 f " : l J I '
i i l ' : 1 I , " : 1 J T f f i ' ? J T J f f i .
J ;
r E t r > l a s e l e r q u e > l e t u e u r S u e l u e r e q u a f
' r L B L
u n q e ] e p e d u e l r r s a l e s l p 8 u e , l
' s p e E
u e t E q
- u r a [ q r l e p r r ( e q u e p ] e n q r p S u e l e u u r r a d r d e
p l a - r a l
u e r e q u r a [ ] E > l r - r a s E > l r r a r u v I O
L I , V T V E I V I U f I V Y \ Z Z
tegangan leleh akibat regangan 0,5%
tegangan leleh akibat regangan permanen 0,,!.%
k
t
\ oala oengan Ir, tvv wtra;
tipikal untuk baja dengan f,
,
450 MPa
regangan permanen sebesar 0,2% (0,002 inci/inci)
1
baja denga n f,
=
345 MPa; tipikal untuk baja
I /denganf<450MPa
tl
--
@hatas
Baja BJ37
Kemiringan
E
Ls,
daerah penguatan regangan
I
Kemiringan E
18 BAB 2 MATERIAL BAJA DAN SIFAT-SIFATNYA
300
0,005 0,010 0,015 0,020
Regangan e, inci/inci
0,025
Gambar 2.4 Hubungan regangan-regangan tipikal.
(Sumber: Salmon &
Johnson,
Srcel Structures Design and
Behauior, 4'r' ed.)
2.3 SIFAT-SIFAT MEKANIK BAJA
Agar dapat memahami perilaku suatu struktur baja, maka seorang ahli struktur harus
memahami pula sifat-sifat mekanik dari baja. Model pengujian yang paling tepat untuk
mendapatkan sifat-sifat mekanik dari material baja adalah dengan melakukan uji tarik
terhadap suaru benda uji baja. Uji tekan tidak dapat memberikan data yang akurat
terhadap sifat-sifat mekanik material baja, karena disebabkan beberapa hal antara lain
adanya potensi tekuk pada benda uji yang mengakibatkan ketidakstabilan dari benda uji
tersebut, selain itu perhitungan tegangan yang ter)adi di dalam benda uji lebih mudah
dilakukan untuk uji tarik daripada uji tekan. Gambar 2.5 dan 2.6 rnenunjukkan suatu
hasil uji tarik material baja yang dilakukan pada suhu kamar serta dengan memberikan
laju regangan yang normal. Tegangan nominal (fl y^ng terjadi dalam benda uji diplot pada
sumbu vertikal, sedangkan regangan
(e)
yang merupakan perbandingan antara pertam-
bahan panjang dengan panjang mula-mula (LL/L) diplot pada sumbu horizontal. Gambar
2.5 merupakan hasil uji tarik dari suatu benda uji baja yang dilakukan hingga benda uji
mengalami keruntuhan, sedangkan Gambar 2.6 menunjukkan gambaranyang lebih detail
dari perilaku benda uji hingga mencapai regangan sebesar + 2o/o.
100
600
o
(L
C
o
(,)
c
o
(,)
g
'o
f<
c
3oo
E
(o
C,,
P
40
20
200
100
: q P I e P B u r B I
q e . , v \ E q u e p s E t E r . { a l a l u e 8 u e 8 a r :
' ' I , , I
s r l s u l a s u l e q : ' I
e r , r u , u e 8 u e 8 a r - u r 8 u e 8 a r , # ; ' i l [ ; H ; T L '
r y p l p *
. r e s a q : a d r g S u e l u e 8 u e 8 a g
-
u r 8 u e 8 e l e ^ r n ) u e r 8 u g
9 . 2
J B q u B r J
( a ) u e 8 u e 8 a g s . r ( f l u e B u e 8 a l u e 8 u n q n l l B ^ r n X
S . Z
J B q u B C
% o z .
| + % g x : l *
u e u e u l a d
r u e 6 u e b e r r
I I
u r u /
I
% 0 2
i
6 T V T V S I V I U f I V I / \ I V J I S - I V I I S T , ' Z
20 BAB 2 MATERIAL BAJA DAN SIFAT-SIFATNYA
f,
: tegangan putus
,j, : regangan saat mulai terjadi efek strain-hdrdening (penguatan
regangan)
,, : regangan saat tercapainya tegangan purus
Titik-titik penting ini membagi kurva tegangan-regangan menjadi beberapa daerah
sebagai berikut:
l. Daerah linear antara 0 dan
f,
dalam daerah ini berlaku Hukum Hooke,
kemiringan dari bagian kurva yang lurus ini disebut sebagai Modulus Elastisitas
atau Modulus Young, E (=
f/e)
2. Daerah elastis antara 0 dan
f
pada daerah ini jika
beban dihilangkan maka benda
uji akan kembali ke bentuk semula atau dikatakan bahwa benda uji tersebut
masih bersifat elastis
3. Daerah plastis yang dibatasi oleh regangan antara 2o/o hingga 1,2-1,5o/o, pada
bagian ini regangan mengalami kenaikan akibat tegangan konstan sebesar
/.
Daerah ini dapat menunjukkan pula tingkat daktilitas dari material baja t.rc.-
but. Pada baja mutu tinggi terdapat pula daerah plastis, namun pada daerah ini
tegangan masih mengalami kenaikan. Karena itu baja jenis ini tidak mempunyai
daerah plastis yang benar-benar datar sehingga tak dapat dipakai dalam analisa
plastis
4. f)aerah penguatan regangan (strain-hardening)
antatz ,t dan t
,.
Untuk regangan
lebih besar dari 15 hingga 20 kali regangan elastis maksimum, regangan kem-
bali mengalami kenaikan namun dengan kemiringan yang lebih kecil daripada
kemiringan daerah elastis. Daerah ini dinamakan daerah penguatan regangan
(s*ain-hardening),
yang berlanjut hingga mencapai tegangan purus. Kemiringan
daerah ini dinamakan modulus penguaran regangan (E)
Dalam perencanaan struktur baja, SNI 03-1729-2002 mengambil beberapa sifat-sifat
mekanik dari material baia yang sama yaitu:
Modulus Elastisitas, E
=
200.000 MPa
Modulus Geser, G
=
80.000 MPa
Angka poisson
=
0,30
Koefisien muai panjang, ct
=
12.10
(')/oc
Seclangkar-r berdasarkan tegangan leleh dan tegangan plrtlrsnya, SNI 03-1729-2002
mengklasifikasikan mutu dari material baja menjadi 5 kelas muru sebagai berikut:
TABEL 2.1 SIFAT_SIFAT MEKANIS BAJA STRUKTURAL
Jenis
Baja Tegangan Putus minimum, Tegangan Leleh minimum, Regangan minimum
BJ 34
BJ 37
RJ 4t
Bj 50
Bl 55
l"
(MPa)
340
370
410
500
550
l,
(MP")
2t0
240
250
290
410
eh)
22
20
1B
t6
13
Menurut Kuzmanovic dan Willems (1977),
mendefinisikan daktilitas material baja
sebagai rasio antara e
,,
dengan t,:
-
a,
r'---r1 2.1
s
,5-
r n l ? r a d u I a l r r g e q r a g e p e d . { d r c q 3
l l n I I S B H , ' Z
r s q t u u 1 1
! : : E ] B
F A I R A U U t i
l a a l s
5 = l u l E l s , l r u u a l s f i u s t a d d q : : t s
u n r u r u n l r '
' - ,
5 : T r B
F a l r ' r I I 1 F l 0 : : r +
l i a l E
u E q i E
, - t
r , E T r l a a l : :
u t , , l l E : r r . l B l
H +
[ . ] . J
a r n ] E E d r - u a
I
D L ' ] i i t l I t - l 0 l - t l i
r - l
_
l
U
r
!
r l 0 I F :
m
l
l - l - - 1 . ;
i
r r 0 l -
' u E ) I n > l E I r P
u e r f n 3 u a d r e E S E P E d n q n s u E I I B u
- r > l u e 8 u e p S u r r r a s q e q t u ? t r a q u B I E r f n e p u r q n ] E n s d e r a " ^ t p r e d e p S u e l r S . r a u T
' r { e l e d
l ( n
B p u a q e 3 8 u r q
I n p u e q
q n t e ( r 3 3 u n r r e p S u n r r q l p r B d e p r f n e p u a q L l e l o d e r e s r p S u e l r 8 r a u S
' q e l E d
e 8 S u r q u n l e r e q
I n p u e q
n t u n s u r 8 u a p p > 1 n d r p u e l p n t u e > l I U I > l o l e g
' S u u r u a q
q e 8 u a r
u e l S e q e p e d
n
> l n t u a q r a q u E I r > l E l r > l r l r l u e t u u e p E u e t { r a p a s n d r u n u e } S u E l l S a s r a d u o t a q
I o l e q
r l n e p u a q u e l e u n S S u e u r r u r d d : e g 3
l n
- 1 t t r 1
t l r t o u - A [ d " r u r 1 2 ) l d r c q 3 u a u t : a d s 1 a
u B > r n r B r s l u u u s u a p t r B I t s P E
I B I r r e l U
I r e P u E r r l n . , . i , i l H i i , l : $ ; H ] : ;
# J l l t , r , , o
- r u o l q l q a l 8 u e . { u e 8 u e 8 a l r s r p u o l u e > l r t s e p r a q r n > l n r p r e d e p u E I i E q u e l e l n e l $ l r P U I E > l e r u
, e l u ; e u a g a s
S u e l r n t > l n r t s r p e d r e d r u n ( r p S u e r e f
l e r s l e r u n I I ; E ]
I S I p u o > l E u r r e )
' ( . l r p 1 e - r a q
u e 8 u e 8 a : - u e 8 u e 8 a r B ^ r n > l r e e s e p e d ; r ( n e p u a q s n r n d
l n r t
r 8 8 u r q u e 8 u e 8 a r - u e 8 u e 8 a r B l r n > l
r r u p
I e t o t
s e n y r e 8 r q o s S u n r r q r p r e d e p
I e r r e l e t u
u e l a l n a l ' l e r $ l B l u n
l l r e r
l f n t u E I e C
I B r r e t e u J
e p u d s e r a 8 u e r { n t u n r a > l u D I t B q D I e B u a u u e r y
t u q u r e r e r u S u e l
l e r a g
' l t r r a l e r u
u e p e q e p e d u e l q e r e l u e p e l e q D I E
l e t e r
u e t e q u e ; a d e l u r p u f
- r a l u e r . { E u a r u > l n r u n u e n d u r e r u a l r e 8 e g a s u E I I S I u U a p r p r e d t p e 8 n I p r . r a r u r u u e ] e l n e y
' r 8 . r a u a
d e ; a l u a u > l n t u n u e n d u e t u a > l q E I B P e u I E I B I u > I u e 8 u a p n e w ( a " t n l r u " { ) s n t n d e l u r p r ( r a r
u e q e u a r u
I n l u n I e r r a t e u
n t e n s r r e p u e r n > l n q e l e p e ( s s a u q Z n o f i
I t l r a t B t u
u e r e l n a > l ' e ( e q ' l n t
- > l n r l s u e e u t s f u a J a d u e p q
' J n t > l n r l s
e u e r u a r a d S u e . r o a s I r E p r { I q a l S u e l u e l r r g r a d r e d e p u a u t
n l r a d u e D l n u a p S u r l p r r a r e u r u p e u n S 8 u a d e S S u r q a s ' q e r e d
L { E p n t u / s e l a 8 S u e l u e q e q u E P
l r e q
8 u e , ( s t r r p { E p D l r l r u l a r u
{ e p F
u e r { E q u B > p E q D I E B u e r u u t > I e ( t u a u t t a a . t t r u a q )
s e u e d
u e n > l e y r a d e p e e d u r r
L e f g
r . r r p r 3 3 u n q r q a l S u e l n ] n u r u e 8 u a p e f t q p r . r a t e u r u E E u n S S u a 4
- I V I U l l r v l
l N v r f l n f v ? ' z
' ( 6 ' Z
q e q q n s
r u e l e p s e q e q r p ) r e l r t u l u e > l e q o s u e > l l n q u l u a r u r e d e p S u e l u e s e l a 8 u a d r e e s e p r d e r u e l n r a l
. t e r u r a r
q r q a l u e 8 u J p r s E . ^ A E r p s n f t q e 8 n I l 3 3 u n n ] n I U e l e q r s e l r r q e d s a s o : 4
' r n q a s r a t
r f e q
u e r e n q t u a d s a s o r d E r u e l e s r p r f . r a r 8 u r , ( e s r s u e 8 u e 8 a l e l u e p e ] E q D I E
J l ] r s u e s
q l q a l t p e f u a i u
e l e q p r r a r e u ] E n q r u a t u e 8 n I s e t r l r ] I e p e , , { u g e p u a g
' o / o Z ' 0
r e s e q a s t t a u e r u r a d u e 8 u e 8 a ; u e 1
- l n q u r u e u r r e d e p S u e l u e 8 u e 8 a r e l r r . r e s a q r e 8 e q a s u D I I S I U g a p r p r 8 8 u l t n t n r u e f e q r r e p q a 1 a 1
u e 8 u e B a r r e l r u e S S u r q a s ' s e 1 a [
l u r , t ( { 1 q a l a 1 u e 8 u e 8 a r r c 1 r u u e > 1 1 n f u n u a t u > I E P I ] e 8 n ( r u t
r 3 3 u n n t n u r e ( e q
l n r u n
' u e 8 u e 8 a : - u e 8 u e 8 a r E l r n > l e p e d r e r e p u a u S u e l u e r 8 e q E P E > l e P l r
r l d u r e q u r e l E I E I u e 8 u a p n e t e
' n l e s n e > l e p u a u s E l I I n I E p I E I I u D i l l l t u e u r u u > l t l s q r 8 8 u l r
n r n u r e f e q e d r r a q e g ' L Q .
[ g
n r n u e L u p s n u u e l S u r p u e q r p q e p u e ] q l q r l S u e l s e r r l r l l e P l e l r u
D l r l r u r a u r r S 3 r u r n l n r u e f r g
' e p a q - e p e q r a q
e f e q p r : a t e u r r u 8 e q - r a q I r E P s E t I I I ] > l E P r B I I N
I
t
' Z
l V l U S I V t i \ N V I f l n f Y t Z
22 BAB 2 MATERIAL BAJA DAN SIFAT-SIFATNYA
Daerah transisi antara perilaku daktail dan getas dari suatu material dapat diperoleh
dengan melakukan uji Charpy pada berbagai temperatur. Benda uji dapat didinginkan
dengan menggunakan nitrogen cair pada suhu
-196'C.
Cara lain untuk mendapatkan
suhu rendah adalah dengan membuat campuran antara nitrogen cair, alkohol, es (HrO),
dan es kering (COr). Untuk menaikkan temperatur dapat ditempuh dengan cara direndam
pada air mendidih atau dengan dipanaskan pada suatu tungku pembakar. Hasil uji Charpy
untuk berbagai jenis material baja pada berbagai temperatur pengujian ditunjukkan dalam
Gambar 2.7.
2.5 TEGANGAN MULTIAKSIAL
Untuk tiap kondisi tegangan multiaksial, diperlukan definisi leleh yang jelas, definisi ini
dinamakan kondisi leleh
(atau teori keruntuhan) yang merupakan suatu persamaan inter-
aksi antara tegangan-tegangan yang bekerja.
Kriteria Leleh (Huber
-
Von Mises
-
Hencky)
Kriteria leleh untuk kondisi tegangan triaksial menurut Huber
-
von Mises
-
Hencky
adalah:
2.2
Dengan or 02, q adalah merupakan tegangan-tegangan utama, sedangkan o adalah
regangan efektif. Dalam banyak perencanaan struktur o. mendekati nol atau cukup kecil
sehingga dapat diabaikan. Dan persamaan 2.2 dapat direduksi menjadi:
o,'
--
or' + o
r'
-
oroz
=
fr'
Atau dapat dituliskan pula sebagai:
o,' o.'
(
---=+
--''o,'<l
f,' fiz.+f,'
Persamaan 2.3 dapat digambarkan sebagai kurva seperti dalam Gambar 2.8.
o,'=+lG,-o,)' *(o,-o,)' *(o,
-o,)'f= t,'
Modulus Geser
(G), dirumuskan sebagai 5
=
--!- ^v.bar
u
z(r+p)
Dengan E adalah modulus elastis bahan dan pr adalah angka Poisson.
modulus geser, G
=
80000 MPa
2.3
Tegangan Geser Leleh
Titik leleh untuk kondisi geser murni, dapat ditentukan dari kurva tegangan-regangan
dengan beban geser, atau dengan menggunakan persamaan 2.3. Geser murni terjadi pada
bidang 45" dari bidang utama, atau pada saat 02 =
-o1,dan
tegangan geser t
=
or' Sub-
stitusikan o,
=
-o,
ke persamaan 2.3 sehingga diperoleh:
o,'
=
or' +or'
-o,(-or)
= 3or' - 3r,'
=
fr'
Atau: T
=
9,6f,
2.5
2.6
Untuk baja, nilai
-_
u E q E q u e l J a d u e 8 u a p 8 u l : t a s I S e t u r o - I a p t u r r p : S r r a u e f e q ' 3 , , g 7
. - 0 9 2 l e d e c u a u
: n r r : a d t u a l
R I I I e )
' ) , . , 0 r 9
s E l E I P ; n l e ; a d u a r e p e d r e d a : E r E r r s r s > l n p a r e t e f e q s e l l s l r s e l a s n l n p o l i l
' e ( e q
l e u a r p r u
s e t r l n > l e p r 8 u e ; n 8 u r t u u e > l e
, ! u 1 & u
u l a u s , ,
' l e u r r o u
u e 8 u e n r r n t e ; a d u a t r s r p u o l e p e d r u a d e s r l e q t u e > l > l r E U q a l e l u e 8 u e 8 a r
) . O Z . -
0 9 2
r n l B r a d t u a t e p e d u e p t n q a s r r t r n t e : a d t u a r u p e d o T o g
1
r E t D I r s u e > l r e u e > l r u e l e 8 u a u
1 l : e l
u e 8 u e S a l
' e l u 1 t : e t
u e 8 u e 8 a r u e p q e y a l u e 8 u e 8 a r r r e p u D I r E U a > l t r > l r p a s e l u e p e u e 8 u a p
u e 1 > 1 n f u n r l p
I U I I B H ' ) , , 0 / , - 0 g 1
r n r e : a d u r e ] u E r E S r > l e p e d
, f u & a
u / ? ) " t j s , , n l e l u a d u e 1
- 1 n f u n u a r u
' L e
f g
n r a d a s ' d n > 1 n r S u e l u o q : e 1 u e 8 u n p u e l u e 8 u a p e [ e g
. 6 . 2
r e q t u e )
I U E I E P u e 1 1 n f u n r r p e l u l l u e > l e u
] B J I S - r B J r s r q n p a : u e 8 u a p r n r e r a d u e t u e > l r e u a > l e r e l u e u e 8
- u n q n q t u n l u n E J E l a s u n u r e u ' < E p a q - E p a q . r a q S u e l J n t > l n J t s o J > l r r u u e p E l r u p l u e 8 u n p u e > 1
D l r l l t u a l u e f u q
l e l r a r e u
d e r a
' r u n t u l s 1 e r u
r e l S u l r r c d e : u a u e f e q l r e p > l r u e > l a u r ] E J r s - l E J r s
u e u n r n u a d n ( E I
) " 0 y 5 O ,
E r E t u E r n t e r a d u a t E p E d
' l e r r r r e l u
. l n r e ; a d u a r e l u l l e u
u u 8 u a p 8 u l : l a s r s > l n p a r a t u e l e e l u e n u r e s
1 r . r e l
u e 8 u e 8 a r u e p q a 1 a 1 u e 8 u e 8 a r
, s e u s n s e l a
s n l n P o W
' s e 1 a (
u e 8 u a p
l e d u l e r I B P I T I e I r a r E I U
q a l a l > l n r r u e p t u e s r r g E r e r a s u e p
, 1 3 e 1
r e r u r l
1 e r
r p e l u a i u q e q n l a q u E I e u e 8 u e 8 a r - u e 8 u e 8 a r E ^ J n > l
' ) , , e 6 J E t D I e s : n r e . l a d r u a r E p e d
' l d e
u E I e P l p a s o d s l a r e l r n l > l n r t s I E E S e p e d n e r e u e s e l a 8 u a d s a s o ; d u e > l n l p l e t u r e e s e p e d E u r e l n
- r e l u B > l n l r a d r p t e 8 u e s r 3 3 u n : n t e r a d r u a t e p e d e [ e q
1 e r : a r u u
n > l u l r r a d T r e ; l s - r e g r s r e u a 8 u a u
u e n q e r a 8 u a 4
' r 8 8 u r r
t n t e r a d u a r e p e d
I e r r e t e u
n l e y r - r a d u e l S u n r r q r a d u a u r l e l a s 8 u e - r e [
e l u e s e l q
' l E L U J o u ; n t e ; a d t u a r e p e d u e l e l u e q a q n t e n s > l n r u n J n t l n J l s n t e n s u r e s a p s a s o J d
I 9 9 N I I U N I V U S d I A I 3 I V G V d V r V E N Y V ' I I U 3 d 9 ' Z
S u e p r g u r 8 u e 8 a l
I n t u n
r s r o t s r q r 8 r a u g q e l a - l E r J a l u ) g . Z J B q u r B r J
t o -
' o -
=
+
- . , - - n
. / t
' . o -
=
' o -
* -
t o -
' g -
A
A
l
t o
- J ,
I U
0 ' L +
, o
' o * l
L o
z o
t u J n t u : e s a 6
t o -
=
t o
I
t o - - - - D * t o -
I
t o -
=
Z o
L U :
, { d
u I l
' ( (
u e l
U E ]
q a l
n J
-
- o
t z t c c N r l u n l v u f d y \ f t v o v d v r v 8 n y f l t u = d 9 ' z
24 BAB 2 MATERIAL BAJA DAN SIFAT-SIFATNYA
waktu di barvah beban yang dikerjakan. Fenomena
(creep)
yang biasanya dijumpai pada material beton,
rangkak tidak dijumpai pada material baja.
ini disebut denean istilah rangkak
pada temperatur normal fenclmena
c
Soz
C
o
=
L
L
=
G
L
.E o- 8-
(6\uL
oHg
-
-C.
6k$
-vu o* (o
_g
3
E',5
c-o)
-E'6
b
^6g)
(/)
-
(e
6EO)
dzaa
0,4
C
S o,z
c
G
=L
L
=
G
!
Gq
(o(Ef:
oE o)
qE;
=.Y(o
O-._ O
c Po
o).=
=
\v=
Pd c
.le g c.
oQE'
'a
=o
dEO)
o.9)P
f
(E
sg
(EE
o
^
g
1.0
* t-
iYoo
gE
3-
o,B
EE*
ut
a* 0,6
a a'Z
=ca :E 6
i
=
ii:
o'4
5iuoc
; E;3,0,2
.- q-
- .A-UE
;iEo(o
tr9>=
Temperatur,
oC
200 400 600 800 1 000
1,2
1,0
O,B
0,6
0,4
0 400 800 1200 1600
TemPeratur,
oF
(a) Efek Temperatur terhadap Tegangan Leleh
1,0
O,B
0,6
o 400 800 1200 1600
TemPeratur,
oF
(b) Efek Temperatur terhadap Tegangan Putus
0 200 400 600 800 1000
Temperatur,
oF
(c) Efek Temperatur terhadap Modulus Elastisitas
Gambar 2.9 Ef'ek Kenaikan Temperatur terh,rrl,r;', Siftrt-siiat i\4ekanik
Johnson,
Steel Structures Design and Beltat'ior. + ed.i
Material Ba.1a. (Sumber.' Saln.ron
E
' ( r u . t o t
p T o t ) u u r p u u e l r a 8 u a d
q E I I r s I u e 8 u a p
I E U J > | I P
u e 8 u e n : : n t e : a d u a r e p e d u D I n > l E I r p u e p ' < u e q e q s e t r l p > l e p u e r p r q n -
- a d r e q q e : a q S u e l s I t s E I r L { E r a E p r e n l r p u e u e q e q u a d s a s o r 4
' u e 8 u e E a r
* 1 e o 8 . r r a
1 r 3 ,
l n q J S I P I U I E , ^ a l l s l r a d
' q a 1 a 1 > l l t l t u E I I E u a l r p e f r a r e l n d u e > l r s a l r p u r 8 u a u S u e l y g , r r . , " ,
l - r e p 8 u e f u e d
q l q a y
J C
u E S E ] u r y 3 u u f u e d
' c
] l r l l
r r , p r l , q u a > l u , l r r a q r p r ' I n r u u e q a g
r u e p ' u a r u e ' n r u e , s u . , ; " ' # ; : ' # : [ ' , : , U i
; J J f i
' L ; : X ] X l " l , ; f f i :
# , i l r .
u e 8 u e 8 a r ' q a l e l u e 8 u e 8 a r u D I I p u e I r u e y e S u a u u e 4 e 3 u 8 a u r u u s r u e p 8 u a r u S u e l e f e g
. i t , , , i ,
u t a . 4 s l n q a s r p r u r E u a t u o u a g
' r e l S u r u a u
u p > l B e l e q q a 1 a 1 ] n n u n r . u B U
, l l . z
r E q t U E D r u E I E p I
J
' C I u E s B l u I I I n l e l r t u r 3 e 1
l e p r r
u e 8 u e 8 a r - u e 8 u e 8 a r u e 8 u n q n g
' B p e q r a q
S u e l r e 3 l s u e q 1 r . :
- r u e u e r u U B I E n l l
I E I J a I E L U
E > l B t u
' r e e s e d e r a q a q u e > l s e d a l r p u e q e q u e r p n u a l u p p u e 8 u e S - - :
u e r e n 8 u a d q E l e E P t e d e r u a t u e 8 8 u r q u e u e q r q r . u a d r u e l e 8 u a u S u e l e l e q p l r a r B u E I r g
u e 8 u e 8 a y u r t e n 8 r r a 4
I a J E 0 I . Z
J u q u r p r )
I u e u e L u i e d
l - l
I
u e D u e 6 a 5
I
s r l s e l o L l e J a e c
u e O u e D a . r u e l e n D u e d
s r l s e l d L l e r o e c
u e 6 u e O e y
/
u e 6 u e 6 a r
,
u e l e n O u e d
,
l e q ! ) e
/
q e t e t
, ^
u e D u B b a r
/
u e l e l o u r u e d
( s n 1 n d
u e 6 u e 6 e l )
3
)
o '
0 )
f
( o
0 )
=
s r l s e l d - s r 1 s e ; e u e O u e O e r
- u e 6 u e 6 e l u e 6 u n q n g
> l n n e > l r e d u r e s r l e q l u a > l u e > l u e q e q - s e q a q r p
f { l t l t I r e c l
. ( f
p r r ) u e 8 u r 8 r , , r r r n 8 , r r t
q r r a e p r e d e : u a u r r 8 3 u r q g > l p l r r r e p r e l n t u r p r l e q t u a > l u e u e q a q u a d
f g
a > l
C O
u e 8 u e 8 a r
r - r e p S u e r n > l r a q s e r r l t t l e p s p t r s e d r )
' g O
u a u e r u r a d u e 8 u e 8 a r
I n q r u n
, g
a I
V
u e s e t u r l r r e p
r p e f : a r u e u p q a q s e q a c l u r a d s a s o : d
0 I ' Z
r e q r . u e 8 r u e y e q
. E l n r u e s
u u 8 u n q n q u u p E p a q r a q
S u e l u e 8 u e 8 a : - u e 8 u e 8 a r u e 8 u n q n q u B > l r r e q u r e u u E > l E
I I E q - u a I
u e u e q a q u a d
: u e l u e q a q
- s r q e q r p r f n e p u a q u u p ' r n e d u e l r a ] E r u e t r e d q a 1 a 1 e p e d
' J i t
=
' e
q r 1 r 1 u e 8 u e 8 a _ r q e l a t a q
N V 9 N V 9 f U N V I V N C N S d N V O N I C N I O N V V I U S g N f d L . Z
' ) " 0 + / t
r n t e . l a d u a r e p e d I s o r o > l d e p e q r a r
e f e q u e u e q e r a l e l u l r e u u e p ' l E I . I r ] E t u r : e p l 8 - r n l e t a u u t s q e q n - r a d
r e q r l e
I e r r r t p u r
s e t a 8 r e g r s
e l u r e l S u l u a -
' J , , E 6
-
( 9
r l r l e : a d u a r e p e d u e 1 r r y r e p u d
l e d u r
u e u t s r l e t e l u l r e u { i u f . p e
u I E I E r E l u e r n t e : a d u 3 l u E > l I P U a > l T E q D I E e [ e q
1 e r : a r e r u
e p e d r p e f : a t S u e l u l e l
1 a 3 E
E U
I E
1 r r e 1
u e 6 u e 6 e l
9 Z N V C N V C f U N V f V N C N f d N V C N I C N I C N V V I U ] C N = d L ' Z
26 BAB 2 MATERIAL BAJA DAN SIFAT-SIFATNYA
peningkatan
tegangan leleh
akibat
penguatan
regangan
Gambar 2.ll Efek Strain Aging
2.8 KERUNTUHAN GETAS
I
our,iti,r, setetah
I
rpenguatan
regangan
r
dan strain aging
J
I
I
C
o
o,
c
o
o)
o
F
peningkatan
tegangan akibat
strain
Regangan
Meskipun keruntuhan struktur baja pada umumnya merupakan keruntuhan daktail,
namun dalam bermacam variasi kondisi, keruntuhan baja dapat merupakan keruntuhan
getas. Keruntuhan getas adalah merupakan sllatu keruntuhan yang terjadi secara tiba-tiba
tanpa didahului deformasi plastis, terjadi dengan kecepatan yang sangat tinggi. Keruntuhan
ini dipengaruhi oleh temperatur, kecepatan pembebanan, tingkat tegangan, tebal pelat, dan
sistem pengerjaan. Secara garis besar, faktor-faktor yang dapat menimbulkan keruntuhan
getas pada suatu elemen struktur ditampilkan dalam Thbel 2.2 berikut ini:
TABEL 2.2 FAKTOR_FAKTOR YANG POTENSIAL MENIMBULKAN KERUNTUHAN
GETAS
Efek
Makin tinggi temperatur makin besar peluang terjadinya
keruntuhan gctas
Keruntuhan getas hanya dapat terjadi di bawah
tegangan tarik
Makin tebal material baja, makin besar peluang terjadinya
keruntuhan getas
4 Kontinuitas 3 dimensi Menimbulkan efek tegangan multiaksial vang cenderung
mengekang proses leleh baja dan meningkatkan
kecendertrngan ter.iadinya keruntuhan getas
Adanya takikan akan meningkatkan potensi keruntuhan
getas
6 Keceparan pembebanan Makin cepat kelajuan pembebanan, makin besar pula
peluang terjadinya keruntuhan getas
No Faktor Pengaruh
1
'lemperatur
2 Tegangan tarik
3 Ketebalan material
5 tkikan
7 Perubahan
B Las
Iaju tegangan Naiknya kelajuan tegangan akan meningkatkan potensi
keruntuhan getas
Retakan pada las akan dapat beraksi sebagai suatu takikan
-}-
s B l L r t s S u n q u E s t n s n s r e q H v r B l e t u p - I u u l e q o s
? I . z
J B q r . u B g
t n p n s s e ' I
l r E p J
u E S u n q u E S ? P B d r B l r l u e ' I u B l a q o s
E I ' z
J B q u B c
u ? P q e t a ) q e r v U E P ' [ e s r a ^ s u E [ r { E r v ' . s ? l r 3 q e t Y
z l ' 7
J B q u B c
Z
' r e l e t u e l
u e > l e q o s e l u r p e ( r a r r r e p u r q 8 u a r u > l n t u n t u t u
0 Z
r q r q a l e u > l u p l t s E I u r r n l n
e l u l r c q a s t e l a u e l u e > l a q o s e l u r p e f . r a r r q n r e 8 u a d u a u e 8 n [ s e l u e r n > l n n u S u l d u e s
I C
' Q . I ' Z
r E q r u E D e p e d n . r a d e s
I
> l n l u a q r a q s E I u u 8 u n q u t s - u u 8 u n g u e s e p e d r u d u n f r p e l u u n u n r c y
- e u p l u n l e q o S
' s e r a 8
u e q n l u n r a l r u 8 e q a s u e l r r o 8 a r c > l r p r E I a t u E I u e > l a q o s t e q D I E u e l { n l u n r a )
' e l u q a 1 a 1
u e 8 u e 8 a r r p e d r . r e p r p s r q q l q a l
I I E I
e d e . l a q a q S u e l u e 8 u e 8 a ; r l u l n g u n u e > l t e q p l E
- 3 u a t u S u e l s u 1 u e l n s n l u a d q a l o u o l q e q a s r p r E I e r u E ] u a l a q o s ' r 8 3 u r t u e 8 u a l a l u e 8 u a p s e y
u r 8 u n q u r e s E p E d
' r e l a t u e l
u n l a g o s q r q a l u a d r e 8 e q a s u e l r r e q . r a d p > l B t u e l e l u E q e q - u e q a q
E > l e r . u
' q a l r l
u e 8 u e 8 a ; r r e p
I n e > l
q r q a y e l u e s e r q u e l e y u e q e q q a l o u e l l e q l 1 e l p S u e l u e 8
- u e 8 a ; E U a r E )
' y g o . r d
r e l a d u a u r e l e u E I E q e t a I s n r n l
l e 8 a r
e f r a 1 e q S u e l : e s a q
l r e r
e l e 8
t E q D I E s r l r 8 S u e p l q e p e d r p e [ . r a r S u e l s e r a 8 u e q n t u n r a > 1 u e l e d n r e u r r E I a u E I u e > l a q o s
' e l u s e l r 8
q e : e
r u E I E p s e t r l n > l e p e p r d r r e p
I r l a > l
q r q e l q n e ( u e l e q e t e l r { E r e u E I E p s e t r l n > l e p u n u e N
' E u r E S
: r d r u e q
I E S r e A s u E l
u e p s z l r 8 q E r E r u B I B p E ( E q r e J r s - t e 3 r s s n s e l a q e r e e p r u t s l e g
' u e l e q e r e > l
r l e r e u e p
I E S r a A S U e r l
q e r e ' s e 1 r 8
r { B r E r u E I B p B p a q r a q S u e l t e j r s r e l u n d r u a r u y g o r d u e > I t u q
- r l e 8 u a u r u r s e s o r d
' s e u e d
s u y l S s a s o r d u e 8 u a p u D I n > l E I r p e l u u n u r n e ( e q
l g o r d
u e t B n q u r d
U 1
u 1
U I
E C
U I
' l l
u v - r 3 w v ' r N V y 3 8 0 S 6 ' Z
L Z U V I f l / \ V I N V Y f 8 O S 6 Z
28 BAB 2 MATERIAL BAJA DAN SIFAT-SIFATNYA
Gambar 2.15 Pen-eerjaan [.as untuk Merrghindari Sobckan l-an.relar
Bagian pelat baja yang mengalami sobekan lamelar akan
2.14), hal ini mengindikasikan bahwa pelat tersebut memiliki
arah ketebalan.
Salah satu cara mencegah terjadinya sobekan lamelar
detail sambungan las. Beberapa cara perbaikan diperlihatkan
2.10 KERUNTUHAN LELAH
men.iadi berserabut (Gambar
daktilitas yang rendah dalam
adalah dengan rnemperbaiki
dalam Gambar 2.15.
Pembebanan yang bersifat siklik (khususnya beban tarik) dapat menyebabkan keruntuhan,
meskipun tegangan leleh baja tak pernah tercapai. Keruntuhan ini dinamakan keruntuhan
lelah (fatigue
failure).
Keruntuhan lelah dipengaruhi oleh 3 faktor, yakni:
a. jumlah siklus pembebanan
b. daerah tegangan layan (perbedaan antara tegangan maksimum dan minimum)
c. cacat-cacat dalam material tersebut, seperti retak-retak kecil
Pada proses pengelasan cacat dapat diartikan sebagai takikan pada pertemuan antara
dua elemen yang disambung. Lubang baut yang mengakibatkan dikontinuitas pada elemen
juga dapat dikategorikan sebagai cacat pada elemen tersebut. Cacat-cacat kecil dalam suatu
elemen dapat diabaikan dalam suatu proses desain struktur, namun pada struktur yang
mengalami beban-beban siklik, maka retakan akan makin bertambah panjang untuk tiap
siklus pembebanan sehingga akan mengurangi kapasitas elemen untuk memikul beban
layan. Mutu baja tidak terlalu mempengaruhi keruntuhan lelah ini.
L
l u o r d
I
O u e l u r q n l r s
l 1 o r d
( 1 )
1 r r e 1
S u e t e g S u t d u e u a , l e d e : a q a g
I '
r e g t u e )
( l ) e p u e O
1 e u e 1
g r l o r d ( q )
e p u e O n > 1 r s
l r l o r d
( a )
I t
3 n 1 ; ; l o r d
( 6 )
L
d
q
r )
n
U ;
E ]
l e u e l l u o
l
U E
t u l
- l r
n l r s
l g o t d
( p ) r d ( c )
l e t e d 1 e l n q
( q )
o
1 e 1 e d
( e )
' u e > l e u n 8 r p
r u n r u n S u e l
l r r e r
S u e r r q r r e p S u e d u e u a d r d e r a q a q
u r 1 1 n ( u n u a u
I ' E
r ? q r u e )
' u I E I - u I E I
u e p
! 1 6
' p u e 1 ' S u e r u t q
n l t s
' e p u e 8
n l l s
' . r l l t
' r e 1 a d ' { t e l n q y g o . l d q B I e p B
1 r . r e r
S u u t e q S u e d u e u a d g o r u o ) - q o l u o S
' u n s n s r a r
g o r d - g o : d
u n d n e r r p 8 8 u n r
l g o r d
r r e p r r r p r a l r e d e p r u r S u e r e g
' u p q a q
I n > l l t u a t u
t u E I B p J I D I a j a t e 8 u e s t u r
1 r - l e r
S u e r e g
' e l u r c S e q a s
u r B I u e p ' u l 8 u u
u e l e > l r ' r s r r u s u e J t E J E U a u r
' d e r e
e 1 3 u e :
' u e t e q r u a f
r n l > l n J t s - r n t > l n r t s n . l a d a s ' e I E q
r n l > l n r ] s
1 e , , { u e q
t u E I E p r e d u n l r p
l e l u e q I I . I E ]
S u e r e g
r { r
U I E
J E q
N V N ] N H V G N f d L T
u r 8 u n q r u e g e p e d e d r 3 r a j s u r [
8 ' I
I I r E J
r n l > l n r l s u r 8 u t s 8 u e l a y
/ ' I
U a r t l s
t / r o / g ) > l o l f l r a s a 3 g ' l
- r l l I a J E
o r l a N s E n ' I
9 ' l
o n a N s r n l e p e d 8 u r 1 o s - S u u l a s r e g 8 u e q n 1 I a J E
? ' I
o u a N s E n - I
8 ' l
I E U l t u o N
u e u e L I E J
T . ' , l
u e n l n q E P u r d
I ' I
q e f l u e s e t l e q l r r a d
1 o 1 o d - 1 o 1 o 4
> l u e r J n r > l n r l s u a u o d r u o l n t t n s S u u d r u e u o d u r e s a p s a s o r d u E { n I E I a I
J
.
l r r e r
S u e r e q n r e n s L l e q n r u n r a > l n > p p r a d l n q u r o 8 u e 6 J .
: r r d e p u e 1 d e ' r e q r p E ' ^ a s r s E q E
-
# L T : # i # r l , T l f f i :
I I r B I
E u e l e g
30 BAB 3 BATANG TARIK
Gambar 3.2 Struktur Rangka Atap Baja dengan Menggunakan Profil Siku.
(Sumber: Koleksi Pribadi)
Struktur rangka atap biasanya menggunakan profil siku tunggal atau dapat pula digu-
nakan dua buah profil siku yang diletakkan saling membelakangi satu sama lain.
Jarak
di
antara dua buah profil siku tersebut harus cukup agar dapat diselipkan sebuah pelat
(biasa
dinamakan pelat buhul) yang digunakan sebagai tempat penyambungan antar batang.
Siku tunggal dan siku ganda mungkin merupakan profil batang tarik yang paling banyak
digunakan. Profil T biasanya juga dapat digunakan dalam struktur rangka atap sebagai
alternatif dari profil siku.
Gambar 3.3 Struktr.rr Rangka
Jembatan
Kereta Api.
(Sumber: Koleksi I'}ribadi)
Pada struktur rangka
.iembatan
dan rangka atap yang berbentang besar, umum
digunakan profil-profil \fF atau profil kanal.
r
r r
- 1
S u e d u e u a 4 r p r d S u r q n 1 r i u e p y t p q l 1 v u e 8 u e 8 a l r s n q r r t s r q
7 . 9
r e q u r e )
s e l e q u e e p e o y ( q ) s r l s e l e u e 6 u e 6 e 1 ( e )
- [
< - < l
" r " r " t e =
* " - l
H
,
- J
l - -
" ' '
- - + - - - =
\ , l - l
' - l _ _ _ _ J - - + t
' u e 8 u n q u e s e p e d r n r { E U u e > l l n q t u r u a r u t n g e s r a t 8 u e q n 1
J e l r l a s r p r s e J t u a s u o > l J a t S u e l u e 8 u e 8 a l
' g r q a l
n E r E
3
- r e d e : u a u
I E I J e I E u
r u B l e p t e J a s E n u r J s
e S S u r q a s r n ( u e l r a q q r s e u S u e l l s e t u r o J e p u e 8 u a p
' f
, r r r q r r u e l s u o > l r p e f u a u u e 8 u e 8 e r
" g l !
=
' ' a
q r y r l u e 8 u e 8 a . r r c d e r u a u
l e r r a l e u
r u E I E p r B r a s l e e s u n r u e N
' o r l a u S u e d r u e u a d
e p e d e r e . r a . r u u 8 u e 8 a t
I I D I E
r e t D l e s q ? l e p u l n q r s r e t r n e q S u e q n l r B r D I a s r p > l r r e l u e 8 u e 8 a r
E . ^ a r { E q u e 1 1 n f u n u a r u s e ] r s r l s e l r u o e l ' e [ r a 1 u e q a q ] E q D I E u e 8 u t 8 a r r s e J l u a s u o > l u u 1 l n q u r u
- a u r S u e l e q e p e d 8 u e q n 1
' ( V )
o t t a u s u n l u B I E r u E U r p u u p
' r $ l n p o r a l
e l u 8 u u d u u u a d s e n l
e > I e r u
' t n e g
u e t u d u a u a d
I n r u n
e , , t u p s n u
' 8 u r q n 1
r e l u n d r u a u S u e l
1 r - r t r
S u u t u q > l n t u n
u e 6 u n q u e g e p e d
J l t l o t f
E u e d t u e u a d s e n - l r r e p J n l I e r J t s r p u c !
E d W ' l B l r e l E I . U I { e l a l t B n > l =
z l u t u
! o l o 1 S u e d t u e u a d s e n l
=
u e 8 u a q
Z ' Q ,
[ " 3 u
. l ' V
=
J
> 1 r r u r S u e r , q r J E p
" ' 1
' 1 e u , u o u
u , u * r { e l E > l e . , ' u e l n r u a u r * S , r r ; T t r
t : " r " ' J [ i ;
J o l o y E u e d u e u a d s e n - I r r e p L l a l a ' I
l s l p r c r
: ] n > l r r a q r e 8 e q a s u a l n r u a r r p r n t > l e r y
u u p r { a l a l u e r . l n t u n r a l e d n
I n t u n l r r e r
S u e r u g n t e n s
" ' 1
' 1 e u : n u o u u ? u E I { E r e l u r e s a g
' e . ( u u n l a q a s
u n l l n q a s r p r . l e l a r n r a d a s
1 r - r e t
S u e r e q
u e r l n l u n J J > l r s r p u o > l r u u f e r . u e 8 l t u u l r r s e p J a q u o l n t u a r r p S u e l S u e d u e u a d r J e p
l e u r r . u o u
u e u e r . { E t
t 4 v l e p e " 1 ' e , ( u r n [ u e 1 a s
q e q r r r B I E p s e r 1 e q r p u e l e S u e l
I E r $ l E
u D I a ] e l e B
l n r u n
r s e t o u u e 8 u a p u a l u p a q u a i u
l n r u n )
r s e t o u u n l e u n 8 r p r u r n > l n q t u e p p u n r u p u
' r o r 1 e 3
- . r a ] p r q e
l r r e r
e l e B u u l e r e l u a u
l r u u n
' p r s e r o u u u l e u n S S u e u r
Z 0 0 Z - 6 2 I I - 0 I N S
l .
' J ' 0 , ' J
: r q n u a u e u s n r u q u > I u r u
' )
r e s e q a s r o l > l e J r a r
I E r $ l E l r r e r
u l r B
l n l l u r a r u
8 u e . i
r n r l n r r s u a u o d r u o > 1 E n r u a s E . ^ q e q u e l e r e l u r p
I ' 0 I
p s e d
T , O O Z - 6 Z L I - 0 I N I S
l n r n u e t r A l
u e 8 u n q u e s e p u d
1 o 1 q
r a s a 8 ' f ,
u e 8 u n q u r e s r { e r e e p e p e d
3 n 1 a 3 a
S u e d t u u u a d s u n l r r c p r n t l c { ' q
u e 8 u n q u r e s r r e p q n e ( S u e l q e r e e p r p ' r o r o 1
S u e d u e u a d s r n y r r e p q a l a l ' u
e B , d e p e q r a r u s 1 , r a d r p s n r , q , > r r r , ,
' } i l i l : l ; i :
, [ ' " L t # * J J # l
H " I H , ' J
; : , : .
, ?
V
- a t u
I E
> l r
, q
o
B S
I P
- n
t t I V N I ] / \ I O N N V N V H V I Z ' 1 ,
. I V N I N O N
N V N V H V I T :
32 BAB 3 BATANG TARIK
Bila kondisi fraktur pada sambungan yang menentukan. maka tahanan nominal,
dari batang tersebut memenuhi persamaan :
7,,
=
Ar'f,,
Dengan A,
=
luas penampang elektif
=
U^A,
A',,
=
luas netto
PenamPang,
mm2
(.1
=
koefisien redul<si
( akan dijelaskan lebih lanjut
)
f,
=
te8an8an tarik
Putus'
MPa
Dengan
@
adalah faktor tahanan, yang be-sarnya adalah:
A
=
0,90 untuk kondisi leleh, dan
A
=
0,75 untuk kondisi fraktur
Faktor rahanan untuk kondisi fraktur diambil lebih kecil daripada untuk kondisi
leleh, sebab kondisi fraktur lebih getas/berbahaya, dan sebaiknya tipe keruntuhan
jenis
ini dihindari.
3.3 LUAS NETTO
7,,,
3.3
Lubang yang dibuat pada sambungan untuk menempatkan alat pengencang seperti baLlt
atau paku keling, mengurangi luas penampang sehingga mengurangi pula tahanan
Penam-
pang rersebut. Menurut SNI 03-1729-2002 pasal 17.3.5 mengenai peh-rbangan untuk baut,
dinyatakan bahwa suaru lubang bulat untuk baut harus dipotong dengan mesin pemotong
dengan api, atau dibor ukuran penuh, atau dipons 3 mm lebih kecil dan kemuclian cli-
perbesar, atau dipons penuh. Selain itu, dir-ryatakan pula bahwa suatll lubang yang dipons
hr,-,y, diijinkan pada materia.l dengan tesangan leleh ({) tidak lebih dari 360 MPa dan
ketebalannya tidak melebihi 56001f
mm.
Selanjutnya dalam pasal 17.3'.6 diatur pula mengenai ukuran lLrbang suatu b:rut,
dinl,atakan bal-riva diameter nominal dari sttatu lubang yar-rg sudah
jadi, harus 2 mrn lebih
besar dari diameter nominal baut untuk suatu baut yang diameternya tidak lebih dari 24
mm. Untuk baut yang diamerenlya lebih dari 24 mm, maka ukuran lubang harus diambil
3 mm lebih besar.
Luas nerto penampang batang tarik tidak boleh diambil lebih besar daripada 85%
luas brrrttonva. An < 0,85 As.
I CONTOH 3.1:
Hitung luas netto, A,,dari batang tarik berikut ini. Baut vang
digunakan berdiameter 19
mm. Lubang dibuat dengan metode punching.
Lubang baut
@
19 mm
7*F+r
PelatGxl00mm
JAI$7AB:
l,tras koto r, Ao
=
Lebar lubang
"
=
An
=
A,*-
=
600
6 x t00
=
600 mm2
19 + 2
=
21 mm
( lebar lubang x tebal pelat
)
-
6(21) =
474 mrrj < B5oz'o'A,,
(=
ttO
mm2)
aK
.b-.
- - * - - T - - -
,
9 L
:
- L
I
I
0 0 t
I
t ,
I
0 9
- +
I
I
t
0 9
- - i _ .
i - ' 0 9
e s - l
: f l v / N v f
r U I U
0 9
r E I J d
I e q e r
( { u r u
6 l
= r n e q
d
' l r l r n l l r e q
l t r e r
S u e r e q
I r B p
I U n t u I U I u r
o r r ' r u t r
u e > l n l u a J
I Z ' ,
I I O L N O f I
r n t l n l s u a u o d u l o l
n q u n s s n - r n 1
l e 8 a r
u e p r c f e f a s q e : e e p e d 8 u e q n 1 n q u n s r e t u E
1 e : e l
=
u e 8 u o r o d n l B S t u E I E p 3 u e q n 1
1 e , , ( u e q
=
8 u e q n 1 r r t a u I E I P
=
S u e d u e u a c l
1 t : q e r
=
o u J u S u e d r - u t u a c { s c n l
=
r o l o l S u e d u t t u r . ' l s e n l
=
1 7 ' s
u
t ,
1
V
V
o / ,
I I '
h ' '
q l
' l l
: u e 8 u a q
u t 8 u o l o . l
n h
/ .
, - ( + 1 ' P ' t t
-
/ ' l t ' t . t
-
,
V
;
V
-
t . t /
=
u V : q a l o . r a d r p
1 - 1
u e 8 u o r o d r r e q
: z - I
U ' 1
s - I -
- I
3 r
' l l
- L l
] n
, ' - 1
r r l r : i r r r . ' r . r .
I
r , r u p
I - l
u r B u o r o < I L r t r q n t u n l J )
5 ' g
J B q u I E C
+ l
' 7
u r 8 u o r o d u e p
1
u e 8 u o t o c l e r e r u e u J n L U I u I u r s u n l u t s > I J E S E p J J q
S u n u q r p s n r E r l o u a u s e n l E . e \ q e q u e l e r e , ( u r p ' B u r l a s ^ - S u e l a s r r q { . I e > p i r l e l l p S u e l 3 u e q n 1
u e 8 u a p S u e d u r u e d o r t a u s e n l u e 8 u n r r q r a d u : m t e r t e 8 u r t u l n t e l P
i ' Z ' 0 1 l e s e d
T O O Z - ; Z L I
- 0
I N S
r u E I e ( J
' E ' g
r e q u e n u B I E p n : a d a s 8 u r 1 a s - S u e l r s r a q u e > p l e r e l l p r e d e p r n e q 8 u u q n 1
o r r f N s v n l v o v d 9 N l 1 3 s - 9 N v - l 3 s u 3 g 9 N V 8 n ] v 3 l 3 9 t
t t c N l f s - c N v l f s u f 8 c N V B n l v s l f , ' t ,
S I I
I S I
. ' 1
. / . t
, J
34 BAB 3 BATANG TARIK
!
-
!
Luas kotor, Ao=5 x (
60 + 60 + 100 + 75
) =
1770 mm2
Lebarlubang"= 19 +2= 2l mm
Potongan AD:
An
=
l77O
-
2(21)(6)
=
l5l8 mm2
Potongan ABD:
An
=
r77o-3Qt)(6).H.*# =
1513 mm'
Potongan ABC:
An
=
1770-3Qt)(6).H.*#
=
1505, t25 mm)
Periksa terhadap syarat A,, < 0,85.4s
0,85.As
=
0,85(1770)
=
1504,5 mm2
Jadi
A, minimum adalah 1504,5
--2.
Jika
sambungan yang diletakkan berselang-seling tersebut dijumpai pada sebuah profil
siku, kanal atau \7F, maka penentuan nilai u dapat dilakukan sebagai berikut:
a. Profil siku sama kaki atau tak sama kaki
+sl
ftI
l+ez-t
b.
9,
l*l
rup,
"J
l+
#
c. l'rohl W.r
I CONTOH 3.3:
91+ 92 -
t*
, 9t r
l.{.-...>l
ry
ffi
-lJ*
-/k-,
T,
o o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
L
O O I X T
E . g
x
i O E
9 ' l L x t /
z w u
, 9 ' o V 9 z
=
-
( E ' r t ) ( s r ) z
- o z z e =
-
( E ' r r ) ( s r ) z
-
o z z e
=
t u u l
8 l
=
Z
*
9 [
=
" V , Z u e 8 u o r o 4
" V , l u u 8 u o r o 4
3 u e q n 1 u u r n > l i - )
z I ( s ' 8 +
E ' r r ) x
. o !
z u u
e 9 9 z
: f f i N V [
' - *
9 I
r a t a r u u l P r r q u e l u u n 8 l p S u e l r n e q e 1 r [ ' r u l r n l r . r a q
0 Z d N f
g o r d r r e p o ] t a u s e n l q e y 8 u n u g
Z V ' ,
I I O L N O ) I
' z * *
0 B g I
r l E I E p E u r n u r u y t ' V
l p e f
z u u
L g o z
= ( o z t t z ) l g ' 0 =
' v ' 9 8 ' , 0
' V . g g ' O
s ' V w r c , { s d e p e q . r a r E $ l r r r d
g } t x ; ,
} g x y
z w u
e ' 8 l 6 r
=
o t r
r g l * ; u r g ,
+
@ t ) ( t z ) e -
o z r z
=
" v : ) g v u e 8 u o r o 4
z u u
0 B B I = ( 0 I ) ( / Z ) Z
-
O Z 7 Z
= " V
: 3 y u e 8 u o r o 4
u r r r r
L Z
=
Z
+
S Z
=
. S u e q n y
r B q a - I
( , ( r q g o r d
l a q e r )
z u u
O Z 7 Z
=
" 7
t o r o l s e n l
( 9 ' s ) ( s
r ) z
= ( 8 I ) E ' 8
o s @ r
+ + + - t +
]
H
r " 1
f f i ,
t '
l o o
_ L
- l j '
O
c Q
a Q
o o
V
n o r I
, i l
: f f i t N \ / f
' t r t t r t
9 T
=
8 u e 9 n l
@
u e f i u a g
' 0 I ' 0 E I ' 0 0 I
I
n I I s
1 y o - r d
u e p r e n q r a r S u u l ' r n > 1 r r a q
l r r e r
S u e l e q
I r B p
r u n r u r u r u r " V B u n t 1 1 1
o
o o
9 t
"
c N n S s - c N v t f s u f 8 c N V S n t
y f j f
v ' t
36 BAB 3 BATANG TARIK
Periksa terhadap syarat A,, < 0,85'4,
0,85.A,, =
0,85(3220) =
2737 mn't2
Jadi
A,, minimum adalah 2640,54,r-2.
3.5 LUAS NETTO EFEKTIF
Kinerja suaru batang tarik dapat dipengaruhi oleh beberapa hal, namun hal vang perlu
diperhatikan adalah masalah sambungan karena adanya sambttngan pada suatu batang
,"iik ,kr,, memperlemah batang tersebut. Efisiensi suatu sambungan merupakan fungsi
dari daktilitas rnaterial,
iarak
antar alat pengencang, konsentrasi tegangan pada lubang
baut serta suatu fenomena yang sering disebut dengan istilah shenr lag.
Shear lag timbul
jika suatu komponen struktur tarik hanya disambung sebagiau saja,
sebagai conroh adalah sambungan untuk pro6l siku dalam Gambar 3.6. Profil siku tersebut
harry, disambung pada salal-r satu kakinya saja, sehingga bagian vang disambung akan
mengalami beban
,vang
berlebihan sedangkan bagian lainnya tidak menerima tegangan yarlg
sama besarnya. Salah satu cara mengatasi masalah sltear lag adalah dengan memPerPanjang
sanrbungan. Masalah shertr lagdalam perhitungan diantisipasi dengan menggunakan istilah
luas netro efektil yang dapat diterapkan pada sambungan baut maupun las. Pasal 10.2
SNI 03- 1729-2002 mengarur masalah perhitungan luas netto efektif. Dinyatakan bahrva
luas penampang efektif komponen struktur yang mengalami gaya tarik harus ditentukan
sebagai berikut:
A, = L/.4,,
Dengan: A,
=
Luas efektif penamPang
A,,
=
luas netto
PenamPang
U
=
koefisien reduksi =
l-{<O,q
I,
i = eksentrisitas sambungan
L
=
panjang sambr-rngan dalam arah gava tarik
Garis
dan pelat
*)l
Gambar 3.6 Nilai r unttrk Profil Siktr
Apabila gava tarik disalurkan dengan menggunakan alat sambung las, maka akan ada
3 macam kondisi yang dijumpai, yaitu:
l. bila gaya tarik disalurkan hanya oleh las memanjang ke elemen bukan
atau oleh kombinasi las meman.iang dan melintang, maka: A, =
Ao
pelat,
2. bila gaya tarik disalurkan oleh las melintang saja:
A,
=
lu , penamPang yang disambung las (U
=
1)
3. bil" gay" tarik disalurkan ke elemen pelat oleh las memanjang sepanjang kedua
sisi bagian ujung elemen: A,
=
U'4,
3.4
n
++l--
i
x1
V
= [max(x,,
x2
berat
r
penampang siku
( r a r y
O l ,
=
7 ' r a l t 0 ( i
=
A t r , [ g
q e p p e e f e q n r n u r e > 1 r [ r n q a s : a r
r n t > l n r t s I l e p E u e r u a r > l l r e t u E U e r . { E l g e l 8 u n r r p l
' : e q r u e 8
e p e d r r : a d a s s e 1 u e 8 u n q u e s u e l e u n 8
- 8 u a r u u r u t y t Z
x
0 I
u e r n > l n r a q r e l a d u e 8 u a p u e l S u n q n q p t u t u g E I
x
0 1
r e l a d q e n q a s
: 5 . 8
H O I N O f , I
9 L ' 0
=
O
( e l e 8 q e : e
)
s r . r e q : a d
Z
= t n e g
l e l u e q
u e 8 u a p S u e d t u e u a d e n u a 5
, .
9 9 ' , 0
=
n
s r - l e q . r a d q e n q

p u r u n u 8 u e : u a 8 u a d i e p
q e l u n l u r 8 u a p ( u n s n s r a r S u r d u e u a d
l n s e u : a t )
u l e l S u e l S u e d u e u a d
I n ] u n
. Z
o 6 ' o
=
o
( e l e 8 q u - r e ) s r . r e q - r a d q e n q g u e 8 u a p
E t u E S n E l B q r q e l l n e q q e l u n f u e 8 u a p d e l e s r e l a d e p e d u e 8 u n g u l e s u t s p
' 1
S t r e d
- u e u a d r : e p S u o r o c i r p 3 u e l 7 S u e d u e u a d n e l r
e r c
< q 1 q u e ? u a p
1 - S u e d u r e u a 4
. I
: T I E I E P E ' J S i V r _ r E P
I P n u E u r
t n r n u a r u S u e d u e u a d e d e : a q a q > l n t u n
1 ?
r s l n p a - r u J r s 5 e o > l ' s e t t s r p u t s n t u a t a l u r E l e q
s r ' 1 u r ; - u n q r u r r s
8 '
J e q r u u n
- 1 , \ \
l r l o r d ] n l L r n
. \ ' u e 8 u n q u r e q ' s E l l s r i t r r ; r s ) l ; J
L ' e
r e q u r c ! )
1 n 1
O u e d L u e u e d
-
l e r o q
s u e 6
, ' e
u B > l r
E , { \ T J t
Z ' O I
T J E I D S
3 u e [ r
S u e l
U E > I E
r n q a s .
' E I e s I
S u e q n
r s B u n l
S u e l e c
n l r a d :
( r e 1 e d r e q r l ) S r l r f u r u a u r , - e 1
m Z
I
< m s ' l
' t t ( ' /
Z
I
. ' : 7
o t z < l
-
, ] ?
= , 1
- r ' I
- t t
=
n
: u e 8 u a 6
; e r u e
1 c . r r I
s r : i 8 u r ( u e c i
> l n l u n
8 . 1 ' 0
I n ) u n / 8 ' . O
> 1 n r u n g g ' 1
L I , l t l - v S j f o t _ l - f N s v n r
q
r
BAB 3 BATANG TARIK
pelat
10 x 150 mm
Tu
<_
pelat
10 x 250 mm
!--
roo
JA\IIB:
Kondisi leleh:
QT,, =
QAr6 =
0,90(10)(150)(250)
= 33,75 ton
Kondisi fraktur:
l,5w
=
225 mm > I
=
200 mm > u.t
=
150 mm ) t_/
=
0,75
A,
=
U.An
=
0,75(10)(150)
=
lt25 mm2
QT, =
Q.A,.f, =
0,75(t125)(4to)
= 34,6 ton
Jadi,
tahanan tarik rencana dari komponen struktur tersebut adalah sebesar
33,75 ton.
I CONTOH
3.6:
Hitunglah tahanan tarik rencana dari profil siku 50.50.5 yang dihubungkan
pada suaru
pelat buhul seperti pada gambar berikut. Mutu baja adalan n1 n
i=14mm
As
=
480 mm2
JASil\B:
Karena pada ujung profil siku juga
terdapat sambungan las, maka nilai t-I harus dihitung
berdasarkan persamaan l-+
<
0,9
Kondisi leleh'
L
QT,, =
QAr-6, =
0,90(490)(240)
=
10,36g ton
Kondisi fraktur:
LI=1-i
=
14
L
=
1-
50
=
0,72<0,9 (OK)
QTn =
Q.A,.f, =
0,75(345,6)(370)
=
g,5g
ton
Jadi,
tahanan tarik rencana dari komponen strukrur rersebut adalah sebesar
9,59 ton.
I CONTOH
3.7:
Tentukan tahanan tarik rencana dari profil \fF 300. 150.6,5.9
pada gambar berikut ini,
jika
baut yang digunakan mempunyai
diameter 19 mm.
/f-
u e 8 u n q t u e 5 a d r l t u e r e y 4 l r e 8 e q r a g > l n t u n
1 l l e l l N 6 ' 9
J e q u r e )
t t z
< t t q
l M
( a )
t I U
( l n p u t
l M l ! , o J d I n l u n ) U Z
<
q n ' L
$ )
u v . 0 6 ' o
=
t v
t t z
> t - t n ' l M ( p )
, V
' v - o 6 ' o
=
t v
l e u e 1 ; g o r d
( c )
' y . g 8 ' o
=
' y
r q - ; @ r
M
n n - - ) i
f -
- @ i l
o o ' l _ # k
3 u r
e p u e O n l r s n e l e n l l s ( q )
' v . g l ' o
=
" v
. - f f i
-
\
. Z Z
9 / ' 9 0 1 =
9 !
- 0 0 t +
*
6 t
e p u e 6 n l r s n e l e n y r s ( e )
J t l v f j f o l r 3 N s v n t 9 e
k - - + l
' o B
I
4A BAB 3 BATANG TARIK
JATWAB:
,\{enghitung l,.ras neti0 pro{il:
Potongan a-d:
A,,
=
4(t7g
-
,i(9)(19+2,)
= 3921 nrn:
Potongan a-b-c-d:
A,,
=4678-
4(y(11)+2)
*2(6,5)(1t)+))
+2.
4A-J6'5+9)12
4x136,75
= 36c)4,31+ mm)
B5olt A"
=
t),85(4678)
=
j976,3
mm)
)adi.
A,,
= 3(,')4..34 nrrrrl
I(arena tiap bagi:rn profil tersambuns, nraka distiibusi tegansan teriadi seca.ra tnerata pad:r
bagian flens dan u'eb, sehingga nilai U daprrt ciianrbil santa dengirn 1,0.
Kondisi leleh:
QT,,
=
Qlrf,
= o,9o(4678)Q4A\ =
101,04 ton
Kondisi fralitur:
A, = Li.A,= 1,0(3694,31)
= 3694,34mrn)
0-{,, -
Q.A,,.f,,
= A,75(3694,34)(370) =
1A2,,52 ton
Jadi,
tahanan tarik rencan:1 dari koniponen struktur tersebr.rt adalal-r sebesar 101,04 ton.
I CONTOH 3.8:
Suatu pelat baja setebal 20 mm disarnbungkan ke sebr.rah pelat buhul dengan alat sam-
bung baut berdianleter 19 mm.
Jika
mutr-r baja BJ 37, hitunglah beban kerja maksimun'r
vang dapat dipikul oieh pelat tersebut
(L'eban
kerja terdiri dari 20?6 beban mati dan 80%
beban hidup)
JAWAB:
Menghitung iuas netto, 1,,:
Pot.1-2-3:
A,, =
2A320
-
3(19 + 2))
= 5140 rnmr
4@60
i-so-p ao -
Pot. 1-4-2-5-3:
A,,
=20(3ZO -5(19+2))
Pot. 1-4-5-3:
* 4.
Bt x2O
4x60
802 x 20
a lai i l
=
o'*JJ,l ITllTl
= 5786,6 mm2
ol
,-,2
o3
A,,
= 20(320
-
4(t9 + 2)) + 2.
4x60
-tLr---
I o [ g
] a s e l u 8 r - l n t u n r r )
0 I . g
r e q u r D S
1 + - *
g . S . E
e ' 5 ' e
L l J l r l r P n I =
' J
> l l r e l l e r l l =
I
> l l r E l I E q D I E o l l a u s E n - I
= " ' V
: a s a 8 r e q n l e o u e u s E n ' I
=
' " ' V
I r . r E t
t e q D l t ? r o l o l s E n - I
= ' ' , ,
: a s a 8 r e q l l e J o r o > l s t s n ' I
=
" " V
: u e 8 u a q
' ' v . ' , ' / ' * " " v ! ' ! . 9 ' o
=
L t J
( " " V 1 ' . { . 9 , 0
,
" ' V i l
)
, l r l r - I > l l r e J
-
r n t l e r { r a s a 3
. Z
" ' V l ' J * ' J y , l . g ' g = " J
( . ' " ' V l ' t . 9 , 0 < " ' V . " t
)
: n u 1 e : g
I I r t s J _ -
q a l a - I r a s a D
. I
> 1 o 1 q , : s a ' u ' q n r u n . r a > r r . u B I E p > r r r ' r
I E u * u o u
u , u . q t s r u E C , , r r " ; i ; : r ' ; l 1 i r l ? : J T " . : , ;
r r r s u r e p e c l ( q a 1 a 1 : a s a 8 n e t e ) r n r l e r j r a s a 8 u r 8 u a p u E s r r r n l e s - E p E d ( : n r r y : 3
1 r : e r
n e r e ) q a 1 e 1
I r r e t
u e r { E p u r i ( u a d u n p d n ; a u
1 o 1 q
r a s a 8 u e q n t u n r r > l e , , \ \ q B q t r e 1 1 n f u n u a u u e r [ n 8 u a 4
' e l r 8
r l u e ( r r r l r q L I E r E e s s r : e 8 e p e d 3 u e : n 1 n e r u
S u c : u e 8 u a d r e l t E n p u n l e u n S S u a u B u e I
l a p u a d
u c 8 u n q u r e s r p e d r p e l r a r e l n d r e d e p r u r
s r u a l u e g r u u n r a )
' l a q o s 7 s e d e l r a t
u p > l e : e q u r e 8 t u E I E p r r s . r e r a t E t r e , t u r r 8 e g
' r - q - E
u e 8 u o r o d
8 u r f u e d a s
1 o 1 c 1
. r a s a 8 u e r 1 n } u n : e 1 r u e l e 8 r r a r u r e d e p ' S u m u a 8 u a d r e p u e 8 u a p u e l S u n q r i g r p
S u e l ' 1 r : e l u e q a q r r e 8 r r a p n l r s
1 g o : d 0 l ' l e q t u e . l
T u E I E C I ' 1 o 1 q : a s a 8 t n q e s r p 8 u r : a s n e t u
' 1 a q o s
s E t E C l r s r p u o l q a l o u e l n r u a l r p S u e p e > 1 t n q e s r a t > l r - r E t u a r r o d u o l r r e p u t r u e q e t ' 8 u e :
- u a 8 r r a c l t e l e u r 8 r r a p u e l S u n q r . u c s r p u e p
' > 1 u e r
u e q a q E r . r i r r a r . r a r u s r d r r r e l a d L r a u a l a q p n q r s
( u y g r { s y c o l a l y o - r s
u f s r g s :
' L r o t
9 r ' r 7 B
r B s ^ a Q e s q E I E P E e [ : a 1 a c 1 q e l o c ] S u e l u i n u r r s l t s u e [ : e 1 u e q a q ' l P B [
u o t
{ l ' t 7 $
=
J
< -
J g z ' I
+
J . r z ' 0
=
; | L L ' B T I
U 8 ' o ) 9 ' l
+
U T ' o ) T ' l
=
t r L e ' B Z l
0 9 ' t + O Z ' 1 , = ) t l J . " . 1 0
U O I
S I L , } : * I
=
@ L O 9 T 9 ' ) S [ O
=
, , ! : , V . Q
=
, , J Q
- u r L L \ 9 Z 9 y
= ( 0 7 1 E ) 6 ' 0 =
" V . [ )
=
, V
: r n t I B S r s r P U o )
u o t
? z ' g t
= ( t t z r , ) ( 0 0 7 9 ) 0 6 ' 0 =
. t { ' v t
=
" . r , t
: q r l e l r s r P u o x
5 , 0
=
n
< _
6 , 0 < T ( , , 0
= ( 0 g L l g Z . z / r
) - i
=
7 l I - I . - [ )
r s ] n p r r L r r r s g r o ;
( u I U
0 r 1 C
=
t l t r u " V ' ! P r [
, t u u t
Q T 7 + 7 $
= ( O Z ) ( O Z ! ) 9 8 ' 0 = ' V
u , o g 1
0 g x ,
; L u r u
t 9 ' I 8 8 9
=
o / o A
t u l t
- t u I
. I I (
E P P (
} g x y
. 1 !
+
-
+ t ( : +
6 l )
-
0 Z e ) 0 7
=
" V
0 r
x
- 0 l l
\ \ L
t p v c r 8 u 3 s 3 c I e
6 ) 7
x
, 0 !
: 9 ' r - l
' t o d
BAB 3 BATANG TARIK
Thhanan nominal suatu struktur tarik ditentukan oleh tiga macam tipe keruntuhan yakni
leleh dari penampang brutto, fraktur dari penampang efektif dan geser blok pada sam-
bungan. Sedapat mungkin dalam mendisain suatu komponen struktur tarik, keruntuhan
yang terjadi adalah leleh dari penampang bruttonya, agar diperoleh tipe keruntuhan yang
daktail.
I CONTOH 3.92
Bila rasio beban hidup dengan beban mati adalah sama dengan 3, LID
= 3, hitunglah
beban kerja yang dapat dipikul oleh profil L 100.100.10, dengan baut berdiameter 16 mm
yang disusun seperti dalam gambar berikut. BJ baja 37
(
$
=
240,
f,
= llO
)
I
I
I
I
I
I
I
__>T
I
l+o
+
l*'*l
JAIIIAB:
Kondisi leleh:
Q.T,
=
QArfi
=
0,9(1920)(240)
=
41,472 ton
Kondisi fraktur:
A,t
=
1920
-
10(16 + 2)
=
l74O mm'
(:90,6
o/o
A)
A,z
=
1920
-
2(10)(16 + 2) +
59'1lo
=
1716,25
-m2
189,4
vo Ar)
4x 40
A, menentukan
=
85o/o Ar
=
0,85 x 1920
=
1632 mm2
u
=
r-i
=
r- ?8'2
=
0.86
L 4x50
A,
=
(J.A,
=
0,86 x 1632
=
1403,52 mmz
Q.7,,= Q-A,-f,
=
0,75(14a3,52)370
= 38,95 ton
Jadi,
tahanan rencan^, Td
= 38,95 ton
Td, T,
=
l,2D + 1,6 L
38,95 --
l,2D + 1,6(3D)
=
6D
Diperoleh D
=
6,49 ton dan L
=
19,47 rr.n.
Beban ker;'a, D +
I
=
6,49 + 19,47
=
25,96 ton.
Bila digunakan baut berukuran besar (jumlahnya menjadi lebih sedikit) atau bila tebal
pelat sayap cukup tipis, maka perlu ditinjau keruntuhan geser blok.
I CONTOH 3.IO:
Hitunglah tahanan rencana komponen struktur tarik berikut, yang terbuat dari profil
L 80.80.8. Mutu baia BJ 37. Diameter baut 19 mm.
ooi
o o oi
rE-
r / z e , o = * _ r = I _ r =
n
z w w
0 Z 6 I
=
" V
: J n t > l E U r s r P u o )
u o t
Z ' ?
=
@ g d @ Z 6 t ) 6 ' 0
=
t ? V . O
= " J . 0
: q e l a l r s r P u o )
t W r n V [
1 > 1 o 1 q
: a s a 8 d e p e g r a r e l n d u r l S u n r r r { r a d
' u /
f g ,
q e p p u u e l e u n 8 r p B u e , t e t e q
n l n I u e 1 l [ ' t n 1 t : a q u e B u n q u e s e p e d
0 I ' 0 0 I ' 0 0 I
n T s g o r d r r e p E u e f , u e r u e u u q e l q e 1 3 u n r r 1 1
: I I '
H O I N O f , I
' e l u p u r r u o u
r a t e r u e r p
I I e > I E
r l e l e p r S u e r u a 8 u a d r u p
r e l u e
I e t u I U I t u
> 1 e r e ( u a p u r e l s u e r u
I N S
e r s e u o p u l r f r g u e r n t e r a d
' l r ) a 1
S u e l ] n e q r e l u r
> 1 e . r e ( e u a r a l l p u f - r a r
1 o 1 q
. r a s a 8 u u q n t u n r e )
' u o r
g 1 6 ' 6
=
P J
' E u e r u e r u t u e r . l e t u 3 3 u r q a 5
u o r
5 1 5 ' 0 1
=
Z 0 ' ? l
x
S y 1
= " J ' 0
u o t
z o ' r r
= ( g ) ( o E ) ( \ v z ) +
9 z ' g
=
' v g
*
o " v ' T ' 9 ' 0
=
" J
e S S u r q a s ' g ' g ' e u e e u e s - r e d u e l e u n 8
, ' " V . 7 . 9 , 0
, ' " V . T E U a r E )
u o t
/ / ' g
= ( s ) ( ( z +
6 I ) E ' 0
-
o o o l e
=
l " v ' T
u o t g z ' B
= ( s ) ( ( z +
6 l ) g ' e
-
} z r ) ( o l ) g ' } =
n " v . T g ' o
: 1 o y q
- r a s a 8 d e p e q r a r e $ l r r a d
u o r
9 / ' l z
= ( o L O G z r ' T / g L ) g L ' 0
=
T ' v . O
= " J . Q
z w u
g z l ' r g l
=
G ' g t t O t ) g [ y
=
" V . [ )
=
' V
e l ' o = * - r = 1 - r =
n
9 ' Z Z
z w u
9 ' , 9 r o l
= ( o g z l ) E 8 ' 0 = 3 v ' 9 g ' o
t u u
Z 9 0 l
= ( Z
*
6 I ) 8
-
1 e Z l
=
" V
: r n ] > l B {
I s P U o )
u o r
8 9 s ' 9 2
= ( o r / z ) @ e 2 0 6 ' o =
o f v . O
= " J . 0
: g a l e l r s r P u o )
: W 1 I N V I
9 ' Z Z
=
x
g o r d
I e q 3 l
I
U I U I
q e 1 3 r
. {
l
0 9 I
v
B u e l
U E I { I
- U I E !
I U > I E
w v o r 8 u f s f c 9 ' e
Et
44 BAB 3 BATANG TARIK
1920 mm2
28,2 mm
,'/
A,
=
(,r'A,,
=
0,624(1920)
=
1198,08 r-nrnz
Q,7,,= E.A,.f,,
= 0,75(1 198,08)(410) = 36,84 ton
Periksa terhadap eeser blok:
Ar,,
=
(200)(10) + (7100)
=
2750 rnml
Ar,
=
100(10)
=
1000 rnm2
A,, ='2750
mm)
A,,,
=
1000 mrn2
0,6'f,,'A,,,,
=
0,6(410)(2750) =
67,65 ton
.f,;A,,,
=
410(iooo)
=
4l ton
0,6.f,.A,,, ,
f,iA,,,
terjadi geser fraktur
-
tarik leleh
7-,,
=
0,(t.f,,.A,,,,*,6Ar, = 0,6(410)(2750) + (250)(1000)
=
69,1+875 tor-t
Q.7-,,=
0,75 x 69,4875
=
10,515 ton
Jacli,
tahanan tarik rencana dari profil tersebut adalal-r sebesar 36,84 ton.
3.7 KELANGSINGAN STRUKTUR TARIK
LJntuk mengurangi problem yang terkait dengan lendutan besar dan vibrasi, maka kom-
ponen struktur taril< harus memenuhi syarat kekakuan. Syarat ini berdasarkan pada rasio
kelangsingan, )"
=
L/r. f)engan )" adalah ar-rgka. kelangsingan struktur, I adalah paniang
komponen srruktur, se,Jangkan r adalah
)ari-jari
eirasi O =
I
/n
). Nilai )" diambil maksi-
murr 240 r-rntuk batang t:rrik utama, dan 300 untuk batang tarik sekuncler.
I CONTOH 3.12:
Suatu srruktur rangka barang dengan pernbebanan seperti pada gambar berikut:
Periksalah apakah batang AB cukup kuat menah:rn gava tarik yang bekerja padanya,
jika
bebarr kerja merupakan kombina.si dari 20o,oD dan 800/oZ. Asumsikan banyak baut adalah
1 baris
(@ baut
=
i9 mm). Mutu baia BJ .17.
' t E n I
d n > l n r t n q r s r r l
I r l o : d
' ( t o t g 7 9 ' t { .
= )
" _ 1 < ( u o t
U Z , L
= 1
' 1 5
, 1 p e [
u o l
I v ' t e
= ( g B ( I ) ( E 8 ' o ) o l g . ) s l ' o
= ' v ] . ' . { . 0 =
" J 0
E B ' O
=
l ? I I q U V
z u u
9 8 E I
= ( ( l z ) L
-
0 + / 6 ) z
=
" v
: r n ] > l B 5 r s r P u o )
u o r
8 0 9 , 0 r /
= ( 0 r 6 ) ( t ) @ y z ) o e , o = ' v . ' ! { . b = " . 1 . Q
: q a l a l r s r P u o )
I I I I I I
z l ' z
' - - t
x o } y r
>
; ' t y t
0 0 t . 7
=
Y
: > l r r r t S r r e r u q u e 8 u r s 8 t r e l a l r e r e . { s E S > l r J a d
u o t
t z 9 ' 9
=
G L L ' ' Z ) ( B ' O ) 9 ' T
+
( 9 L C ' ' Q , Z ) ( d O ) ( I =
, J
: r e s r q a s ' " _ 1 ' t o f , 4 e 1 - r a t
> l r r e t e , { r 8 u [ r a 1 ) q g V S u e r e q e p e 4
u o l g z ' L o
=
q u u o s
t l
t t
* = _ _ _ _ _ I
\
" s
\ . .
u o 1
9 p $ o
u e 8 u o r o c l r n l e l l r r J a l l r g e : e : u e 8 u a g
, - { E I E P E
i : q r l ' e l
- r D I e t U
S u e ( u e
O I S E J B
- t u o > l
,
:
i ; , ; ' , ' , ' '
!
( , ) u , , , , f ,
o = t l t r u Z
: g y S r r e r e q e , ( c 8 n , ( u l e s a g r r e ) r p r r d e p ' 1
a
=
0 / ) 9 1
+
O ) t ' L
+
G
' E > l I l E l s ^
- 8 u a u u r : 8 u a p ' g y S u e t e q e f t 3 r : r r e s g
l l t l t
e p e d r s l e a r
L t c a g Z ' l E
=
t l t 7
+ 9 + ) t t + f t ) s A -
o
= : ) J {
K
l l u I I I J I T S e P s n u l n J - s ^ n l u n : t i e > 1 e u n 8
. r E s r q u P l r P s n . r s r l n l n L I E P q l q e l r e . l .
: f l V / N V I
L u e
L
U O }
9 L
L O L . O L
u o l g L
9 V Y I U V ] U N I Y N U I S N V C N I S C N V I ] Y L ' 1 ,
u o ] g ' L
46 BAB 3 BATANG TARIK
3.8 TRANSFER GAYA PADA SAMBUNGAN
Pada umumnya lubang pada batang tarik digunakan oleh alat pengencang, baut, atau paku
keling, untuk mentransfer gaya dari satu batang tarik ke batang tarik lainnya.
Anggapan dasar: AIat pengencang dengan ukuran yang sama akan menyalurkan gaya
yang sama besarnya bila diletakkan secara simetri terhadap garis netral komponen struktur
tarik.
I CONTOH 3.122
Hitunglah gaya tarik nominal maksimum
tebal pelat 6 mm, diameter baut 19 mm,
komponen struktur tarik berikut ini. Bila
mutu ba)a BJ 37.
dari
dan
Jto
t
r
lroo
-5
I
Ioo
I
+
f0
JA\U(/;\B:
a.
Potongan
A
/l
T
n
U
T
n
b. potongan
A
n
T
/t
potongan
A,
0,9.7,,
l-3-l:
(
Gaya 100o/o T,)
=
6(300
-
3(19 + 2))
=
1422 mm)
=
A.f
=
U.A
.f
?J u )1J u
0.5x6
=
1-- r0,9->U
=0,9
3x60
=
0,9(1422)(370)
=
47,35 ton
l-2-3-2-l:
(
Gaya 100%o 7,,
)
=
6(300
-
5(l 9 + 2)) . 461'
::
4x50
(79o/o.Ag)
=
1602 **2
lTgo/o.As
c.
=
u.A
.f
nJ u
=
o,g(0,85)(1800)(370)
= 50,95 ton
1-2-2-l:
( Gaya 90o/o 7,,)
=
6(300
-
4(19 + 2)).r6y'::
=
l5l 2 mm) (B4o/o.A-)
4x50
{
=
(J.A,,.f,
=
o,g(1483,2)(370)
= 50,35
Tn
= 50,35 I 0,9
= 55,94 ton
Jadi,
T, maksimum adalah 47,35 ton.
P.:
1
o
3
o
1
o
2
o
o
E
l-
oo -F oo-[oo
I
ton
.E-
E U E f u a J > l r J e l u E u E r { E r r { E l 8 u n l r q
( r u r u
n t n u r u e 8 u a p e ( e q r . i e p ) r c q u e 8 e p e d
i t n q a s r a r
S u e r e q r - r e p
Z Z
r a D u t e l p i e q u e l e u n 8 r p S u e l r n e q e T [
. ( t l
f g
n : a d a s p 3 8 u n r n l r s y g o r d r r e p > l r r e l S u e r e q
q e n q a s
? . 8 c
' E d
r ? q ( u P )
+ -
< _ _
u j r . u
9 z I
i r u r
t n > l r r e q > l r r E r
'
r r g z L '
r n t l n n s u a u o d u o l d e n - d u l r
L U L U g Z L x U r . u g L
e p e d
' " V
J n l a g a
s e n l e l u r e s a q g e l S u n r g
t ' E
=
z ' t a
r D q u B n
< E
u r L U
0 6 !
x r x u J
0 L
i l n q a s r a l
S u e l e q u e d n > 1 n c a 1 g e p s l r . r a d ' u V
=
" y u e l r s r u n s e 8 u e u u e 8 u a q
' t J ' t L ] J
g T t n B q r a t a l u B r p u e p
I , I B
e f e q n r n y 4 . N > I
0 0 2
d . p l q u e q a q u e p
N ] 0 I I
r E s a q e s
I l e l u u e q J q
I n > l l u a u
s n r e q ' u r u
0 6 i
X
r u u
0 I
u e r n > l n r a q t e y a d r r B p > l r r e t S u e r e q r . { E n q a s
I ' i l
J ? q t u D )
< -
L U U J g L L x u i l . U
0 L
J V
-
" t r
u n l r s u n s e 8 u a u u e 8 u a p t n q a s r a t S u e r e q
E u e r u a r > l l r e t u E U E g e r g e y 8 u n t \ H ' L
[ g
q e p p e u e l e u n 8 r p S u e l e l e q n t n t r ^ d
' r r ] r x
g Z r a t a r u p
- l P r e q l n e q L I E n q g u e 8 u a p S u n q u e s r p r r r l r
S L I
X
L U r u
0 l
u e r n { n r a q > l r r e t S u n e q q e n q e s
Z E =
t i :
E I I g
J n l > 1 1
e f , e B
v
x L u r . x
I t
o o
o o
I
l o o o
L ? N V H I I V I I V O S - I V O S
N V H I I V ]
- I V O S . I V C S
L 75.75.7
48 BAB 3 BATANG TARIK
P.3.5
P.3.6
P.3.7
Garnbar I1.]'4
profir
siku 100.150.10
dari baja BJ 37 crisambungkan
ke sebuah perat simpul der-rgan baut
bercli:rn-ret
er 25 mm. Batang ini memikul beban ntati 200 kN, beban
hidup 400 kN serta
beban angi, 150 kN. Ireriklalah
apakah profil siku 100.150'10
tersebut mencukupi
untuk
mernikul beban-beban
yang bekerial
T
1
I
I
551
-1-
601
--r--
1 00.1 50.1 0
4>
Gambar P.3.5
Batang tarik yang terbuat dari pelat berukuran
6 mm x 125 mm disambung
dengan
las
memanja,g
di kedua sisi'ya.
Panjang las yang digunakan
adalah 175 mm'
Jika'-rutu
ba.ia
adalah
qZL hitunglah
tahanan
tarik rencananya!
Sebuah pelat berukuran
10 mm x Z5O mm clari baja bermutu
BJ 37 disambungkan
dengan
baut berdiameter
22 mm. Hitunglah
tahanan tarik rencana dari batang
tersebutl
+
50 I
+
75 1
I
75 I
+
50
I
j-
o o o ol
o o o ol
I
I
I
I
I
()
r
I
oto
Gambar I13.7
4>
( t e > r r d t r )
u e 8 u a p S u n q u e s r p S u e r e q E n t u e s
' r u r
t n > l r r a q
r r e p q e . ^ E q S u e r e q > l n t u n u e l e u n 8 r p r e d e p S u e l
' 3 u e f u e t u a r u
s e l u r > 1 e u n 8 8 u a u
( r c
t i l
e f e q e p n > 1 - E p n l r $ l n r l s u o l n t e n s
s r u o u o > l a d n l n : 3 u e , ( n l r s y g o r d q t l r { l l l d
0 l ' t i l
r E g r u E )
r a s a s q n r e r " , r : , { ' J " i l : : , i f f i : [ : : 8 , : ;
t u n t u r s > l e r u r o t > l B J J a t > l r r e t u e q a q r i e 1 3 u n u 1 1
6 ' a
r r q L U E . )
- l -
l 0 e
I
T
i
T
- L
t
_ L
0 9
0 0 t ,
0 9
! l :
=
0 l t
=
6 [ ' :
u e 8 u
E ( E q
S E I I " I
[ g
q e p p e u r > l e u n 8 r p
' < l n l u e q > p r e r S u e t e q
O Z d N C
S u e l e l e q n r n r y
' I o l q
q a l o p l r d r p r e d e p S u e l
< _
Z L O O L O O L I
e l e g n l n r u e 1 r [ ' r n 1 l - r e q
I r r E ]
i L u L U Z Z
r { E I E p B r e l e d r p S u e l r n e q r r l J r u t s r p
J n t l n r t s u a u o d u o l n t e n s r r t s p > l o l q r a s a 8 u e u e q e l
3 u r : r e q I r E p B u e r u r l
I I . I E T
u e u c r i e l q r l e c l e : : i 1 ' : g
f f l
L { r ] J e p r u u l e u n 8 r p 8 u r : i u f e q
' : e q u r c 8
e p e c l r u a d a s ^ r u u r
6 [
r r r e r u r r p . r a q l r ] r q u r 8 u e p S r i n q r u e s r p
2 I . 0 0 1 . 0 0 i
I n t u
E ] J E S
l n E C l
U E P
I 7 [ g
q e 1 3 u n i r 1 1
' t i l
r e q t u e )
i l n q a s r r ]
n r n u e > 1 r f
n > l r s
l U o r d
g ' e
c
I / - - \
,
( )
I
I
t ( \
|
\ - - l
I
I
f i ^
|
\ _ / \ _ /
I
I
6 n N V H I - I V I I V O S - I V O S
Batang Tekan
TUJUAN PEMBELAJARAN
Sesudah mempelajari bab ini, mahasiswa diharapkan dapat:
.
Memahami kondisi-kondisi dalam merencanakan suatu komponen struktur tekan
.
Memahami pengaruh tegangan sisa, panjang tekuk dan tekuk lokal dala-m
.
il:i:l:il:T,|ifffitJilT:i,li.,:11.,g untuk memikur beban tekan aksiar
Pokok-pokok Pembahasan Bab
4.1 Pendahuluan
4.2 Batang Tekan
4.3 Kekuatan Kolom
4.4 Pengaruh Tegangan Sisa
4.5 Kurva Kekuatan Kolom Akibat Tegangan Sisa
4.6 Thhanan Tekan Nominal
4.7 Panjang Tekuk
4.8 Masalah Tekuk Lokal
4.9 Komponen Struktur Tekan Tbrsusun
4.10 Tekul Torri dan Gkuk Lentur Torsi
4.1 PENDAHULUAN
Dalam bab ini akan dibahas mengenai komponen-komponen struktur yang mengalami
gaya aksial tekan. Batang-batang tekan yang banyak dijumpai yaitu kolom dan batang-
batang tekan dalam struktur rangka batang. Komponen struktur tekan dapat terdiri dari
profil tunggal atau profil tersusun yang digabung dengan menggunakan pelat kopel.
Syarat kestabilan dalam mendisain komponen struktur tekan sangat perlu diper-
hatikan, mengingat adanya bahaya tekuk
(buckling) pada komponen-komponen tekan
yang langsing.
4.2 TEKUK ELASTIK EULER
Teori tekuk kolom pertama kali diperkenalkan oleh Leonhard Euler di tahun 1744. Kom-
ponen struktur yang dibebani secara konsentris, di mana seluruh serat bahan masih dalam
kondisi elastik hingga terjadinya tekuk, perlahan-lahan melengkung. Perhatikan Gambar
4.1.
;-F
l-*-a
yr)
Gambar 4.1 Kolom Euler
: U I I I
- r e s B P r e q u B > l n l u J l r P r e d e p t u o l o l u P 1 E n 1 3 1 E I E r u ' r q n u a d r P s E t E r p r s u r n s B - r s u r n s E E I r g
r n t u a l r p e f : a r e t u e l r s ' S u e d u e u a d e p e d ; n u n d e p e > l E ]
. L
p ( . t o a q t u o u t a g f . a y
/ p r u s ) J n r > l
u e t n p u a l r r o r t e l u n > l e y r a q ' g
r t s e d e : e : a s u t l n l u a l l p s n J E L I u e n d u n t I S I p u o I ' S
r n t u e g r r S u e r e q e 3 3 u r q ' S u u d u e u a d r e - r a q
l r t n
e p e d e ( - r a 1 a q u e q a q
. V
s ' e u s u d U E P s n r n r , : ' : i l " f f # ' 1 , " ]
. 2
S u e d u e u a d q n r n y a s r p t s r u E S S u e l u e l a t u e 8 u e 8 a r - u e 8 u e 8 a r u e 8 u n q n g E ^ r n > l ' I
: t n l r r e q r e 8 e q
- a s u e d e S S u e - u e d e 8 8 u e r q n u a u e u s n J e r 1
' r a 1 n g
u e e u e s ; a d r q n u r u a r u S u e l
l e a p r
t u o l o )
l A l O - l O Y N V I V f l Y 3 Y E r
' s n s e l r u r
> l n > l e r t t s q D I R r p e f r a r
l e l u e q
q r q a l t u o l o > l u e q n t u n : a 1
' e l u
- u e e r e l u a l r p e 4
' S u e d u e u a d
r { n l l l a s e p e d q a l a 1 r p e f r a i u e > I E
0 Z
>
I
r e l r u e l r q u E C
' s r ] s e l a u r
> l n > l a r r p e f - r a r u e > I E ' . l r ] r > l q r q e y S u e l
I I B I I u
> l n t u l l
' ( O t
t
. y ) - r c s a q d n l n : S u e l
1
r c l r u E I r q
r p e ( r a r u r l S u n t u e l u e q r a l n g u e t e > l a p u a 4
' e l u u e 8 u a p
r c n s e s
l e t
u a l n l e l r p S u e l u e e q o r r a d
- u e e g o r r r d
r . l e p
I r s e q
E U a r E > l u r e s r p t u e l e p u e > l r e q e r p e l u u n r u n e p e d r a y n g u e r e > l r p u r d
. ( t 1 7 )
_ ' v _ ! , r
1 J
=
2
= J
: r p e f r a r S u e l u e > 1 a r u e 8 u e 8 a r u e q
J
_
, , 7
E ' s t
u
: q a l o r a d r p ' ( r u n r u r u r r u S u e l r 8 r a u a
e 8 8 u r q u e D l r u a p a s u e l d e r a r l p
N ) I
=
1 1
u e 8 u a p
' . 9 ' 7
r r e p n E t V
J B q
t U e i
- t u (
U E I
- . l a d
I J E P
- B u
I r u B
8 ' y
/ ' h
t e 1 8 u n u o l r r e q u e r u
d
9 ' V
I f , J
- = - = \ ,7 -
) L ' , N - - 7 )
S u e l g
=
q ' 9 ' r /
e ' 9 ' r /
, ' ,
e ' r /
u e 8 u a p e n p e p r o J e a u r l
Z ' '
r ' 7
S u e l - r a p u n > l e s J n t u a l u e u o u . r
r u , x ?
( i W - -
=
, {
t
: 8 , ^ q e q r u 8 u r 8 u a u u e 8 u a q
@ ) [ ' a
=
@ ) w
: e l u r e s a q
I n q u n
e > I e r u ' l n q J s r e t S u u r e q u l u . r n t u a l r a ] t E q D [ V
: q a y o - r a d r p e 3 3 u r q a 5
' ( " ' e ' Z ' I
=
A 1 )
2 t ' N =
T X
e i l e s ' u e q a q E p B > l e t n r e r a q
- I )
' . u e t n p u e l
E p E
I E I
n r e r e q S u e l g
=
V
( u e u t l S u n u a l
e 8 n e p e q ' g ' , r r e p r s n l o s
T X u t s Y = 0
< -
O = ( t ) /
0 = f l e - - f l + 0 = 0
e -
O = ( O ) /
: s e 1 3 q r s r P u o l r r B C
x N s o t g + x X u l s ' V
=
@ ) [
: r 1 ? l e p e
e ' + z
u e e L u e s r a d r s n l o s e > I e t u
' I f / c I =
2 [
r { e q n 8 u a r u u e 8 u a q
u r
u l
o = r f * {
"
, I
[ r p
: u E t s u o > l u e r s S e o > l
I E r s u e r e J r p
u e e u e s : a d n r e n s q a l o r a d l p
Z ' ,
L t e p
V l V e p
e S 8 u r q a g
t 9 l t o t o y N v l v n y f y t ' v
52 BAB 4 BATANG TEKAN
p
=
'tE, A
=
f .A
(Llr)'
'r
Y'
i
dengan:
E,
=
tangen Modulus Elatisitas ada tegangan P,,/Ar
A..
=
luas kotor penampang batang
kf,/,
=
rasio kelanirirgr., efe-ktif
b
=
faktor panjang efektif
L
=
panjang batang
r
=
jari-jart girasi
Komponen tekan yarlg panjang akan mengalami keruntuhan elastik, sedangkan
ko*por.n tekan yang cukup pendek dapat dibebani hingga leleh atau bahkan hingga
memasuki daerah penguaran regangan. Namun, dalam kebanyakan kasus keruntuhan tekuk
terjadi setelah sebagiar-r dari penampang melintang batang mengalami leleh. Kejadian ini
dinamakan tekuk inelastik
4.4 PENGARUH TEGANGAN SISA
4.9
Tegangan sisa
(residual stress) adalah tegangan yang masih tinggal dalam suatlr komponen
struktur yang dapat diakibatkan oleh beberapa hal seperti
l. proses pendinginan yang tak merara akibat proses gilas panas
2. pengerjaan dingin
3. pembuatan lubang atau pemotongan saat fabrikasi
4. proses pengelasan
Pada umumnya regangan sisa banyak dihasilkan akibat proses 1 dan 3. Besarnya
regangan sisa tak tergantung pada kuat leleh bahau, namun bergantung pada dimensi
dal konfigurasi penampang, karena faktor-faktor tersebut mempengaruhi kecepatan pen-
dinginan. Profil
\S7F
atau profil H setelah dibentuk melalui proses gilas panas, maka
b"gi",, sayap menjadi lebih tebal clari bagian badannya, mendingin lebih lambat daripada
b"gi", badan. Bagian ujung sayap mempunyai daerah sentuh der:rgan udara yang lebih
l.ra, ,1ib",-,dingkan daerah pertemuannya dengar-r badan. Konsekuensinya, tegangan tekan
sisa terjadi pada ujung sayap dan pada daerah tengah dari badan. Sedangkan tegangan sisa
tarik terjadi pada daerah
Pertemuan
antara sayaP dan badan.
4.5 KURVA KEKUATAN KOLOM AKIBAT TEGANGAN SISA
Akibat pengaruh regangan sisa, kurva tegangan regangan seperti diperlihatkan pada Gambar
4.2.
P/A
I
Py/Al
I
i
akibat tegangan
sisa
leleh
inelastlk
elastik
P/A
Pr/,
(b)
Et
z l ' ,
l l ' t Z
0 t ' ,
I
_ , ,
I - o
: u e 8 u n > 1 3 u e l r > l r r e [ - r r e ( E . u q e q
. > l o l e q
u e r n r u a l r ] o r t i - : \ . -
W r * ' ' E ' e i e - W r * ' ' g ; l = I \ -
: S u e d r u e u a d
q n : n 1 a s e p r d r : : ,
-
@ @ g G J E . g )
= ( u a r u o r u u a 7 u a l ( s a n 7 ) @ a 7 u u 7 a 4
=
h . p
: r l p l E p e T E J J S n l E S e p e d u e 8 u e S a t r r e p J n t u J I u a u r o u r r s n q r J l u o l r ) . , . ,
m t u a ' l r E q l l v
1 o 5
u e S u e S a u n q u r n s u r p x
1 i : : r l a s
l r r a s u p r d u u 3 u u 8 a l
L - . t
J p q t u p r
)
I
e ' 1 4
=
u e 6 u e e a .
J E (
E S I
U E
L I I (
t s P '
e r r
. U :
I S U
v l t
1 o u
u e O u e O a l u e 6 u e p n q u n s
S u e l
1 o u
u e 8 u e 8 a ; u e 8 u a p n q u n s r r e p x
' e s r s u e 8 u e 8 a r q a l o u e > I t E q D I E r p S u e l
l e r n e
' r n l u a l
r { r l o u e > l t B q l ] E I P
l e r e ( a s
S u e d u e u a d e p e d t e r a s n l e s u e l n e r l r r d
q a l a l r r r p
1 a 3 a
u e l 8 u n r r g r a d r u e u
{ n t u l l
e s r q u r 8 u r 8 a l . q n , r u 8 u a 4
2 . ,
J B q r u E r )
0 2 0
U E I
1 :
r 1
O L L
l r l s e l e u r
t - -
I
l u l
> l n l
e B f
U E )
) r l s e l o
/
L { e J A e p
t 9
i _ _ ,
J
t / \ o t o y N v l v n y f y v n u n y 9 v
1 !
=
" ; i
q a l a l
6 ' ,
54 BAB 4 BATANG TEKAN
1
a--
R
M
=-
E,.I
Sehingga:
E,.I
Dr_
L
M
e
1
:-
lr
fJt
Lihat kembali kurva tegangan regangan
fi,
maka E,
=
E, dan untuk
f
=
f,
,,
=
E,=L l.*.dA=tL
I
)vt,,r;tt
I
r
ttE'_z-tE l,
J,,-
,t'
-
x7
Atau
r'.E.U lI)
D/lt
'/t I
'' (k'Llr)'
R
Jir
Bila tak ada tegangan sisa dalam
d,
berlaku:
-)c
f^1,
J it.
)'
- IE,'*'dA
.*'dA
ideal (garis
putus) pada
0, maka 4.15 menjadi:
4.r3
4.t4
4.r5
Gambar 4.2, untuk.f <
4.16
4.r7
4.r8
Ir=I,danfr=
.A
komponen
fr
T t_
"
1//,
struktur tekan, pada saat
4.r9
f",
f,
1-
v
Gambar 4.4 Komponen
Tegangan sisa pada komponen struktur tekan mempengaruhi bentuk kurva pada
daerah 11 < I < 12,di mana 0 < Ie < I. Pada daerah 0 < I < 11. scr
=
fv.
I CONTOH 4.I:
Gambarkan kurva (f,, ,t /") untuk tekuk arah strmbu lemah, dari profil I berikut ini, yang
memPuny^i
f,
=
240 MPa Profil hasil
eilas panas ini n-rempunyai kurva tegangan sisa
yang sudah disederhanakan seperti pada san-rbar.
.\baik;rn kontribusi dari bagian badan
(web).
Hasil pengujian menunjukkar-r kun'a teqanqiur regilnqan material elastoplastik, E
=
200.000 MPa.
Ex2
;r l-
vf,
Struktur
'lekan
Thnpa Tbgangan Sisa
.&r..---
( g > t p p )
( z
{ t r l r )
t E q I I E r a q S u e l ' q a y a 1
( r , t p p )
9 0 ' z e =
. t - r
: D I E r u ' J
=
L Z ' 6 E =
, ( " r
I t . 1 ) e
r r L
9 =
, Q
r
J z t q )
r u e p 8 u a u r B l n u u e > I E s u e g 3 u n ( n
Z L O ' I I I =
, t - t l 7 ' l ) f , , r
( t
I I ) l - v ' J z
J
, ( q ) ( l t ) ( z r
t D z
r
, t
7 . 4
- J
e > [ r ] e l U E C
, 4
7 ' 2 1
: e 8 8 u r q a s
' I
>
" l
, t
e l e ? u f : a 1 a q e l r g
E
U E
E S I
3 u
E P t
M = 7
J
- Y =
-
n E t E
'
7 . 2 1
g
_
, 1
_
, ( i l | r t ) G r
t i z
_
r
r
t G
t i l
, Q
t i l ( r t ) G r t D z
-
' , r
i
e u a : e 1 )
E
=
l T
u e > l l l s e g 8 u r *
9 I ' 7
u e e r u u s . r a d r e 8 u r 8 u a t u n E t B
q r s e u S u e d r u e u a d q n . r n l a s
, E l t f
>
V / d
=
' ' l
u e q a q e ( r a 1 a q r e e g
: e 8 8 u r q a s
' ( 7 =
, I
= ' g e S S u l q a s
. l l t s e y a
6 r ' t
= J
8 r ' t -
; ; E - - f f i r y H
r - ; - - _ - _ ]
l l
l l
/ , i
u e t r e q e r p
i i
w ' l
I
* ' l ( " v
- v )
= , 1
: l p e f u a u e [ : a 1 u e q a q E > l e t u ' r l r l e l r u e p 8 u a u S u u d t u e u a d r : e p r r e r 8 e q a s r 1 e l e r a s
v . o = w . o i = r I
: u e 8 u a p u e l r s a r d s l a r p e f r a l a q S u e l u e q a q ' l l E I e u e r r a d l u e , { , { a q a l a y u e 8 u e B a r e l u l e d r c
- r a r e 3 3 u r g
' e L L I B S
t { E I e p B L I R q e q l e r a s d e n t u e l p p
I n q u n
S u e l u e 8 u e 8 a r t e n l u e q a q t e q p l y
: f l v / N v f
L l ' t Z
9 r ' v
, t l
9 l ' t /
I / l ' r Z
O r z ) G )
: - - - - - - - - - - : -
( 0 0 0 0 0 2
) - J
9 9
y \ t o t o y
N v l v n y l y v n u n y 9 ' ,
, t ' 1 7
56 BAB 4 BATANG TEKAN
Dan tak ada
=)
I
32,06 39,27
4.6 TAHANAN TEKAN NOMINAL
pengaruh tegangan sisa, akan diperoleh
=^@
-90,69 -!
z4o
bila
k.L
r
(titik
4)
f",
r4
tr
l'.
90,69 111,072
kurva Euler
I
7^=
7
^
Suatu komponen struktur yang mengalami gaya tekan konsentris, akibat beban terfaktor
Nu, menurut SNI 03-1729'2002, pasal 9.1 harus memenuhi:
N,, .
Q,..N,,
4.20
Dengan:
Q,
=
0,85
N,,
=
beban terfaktor
N,,
=
kuat tekan nominal komponen struktur
=
A,;f,,
Tegangan kritis untuk daerah elastik, dituliskan sebagai:
f,,
_
trtE
_
I
f,
^'f,
l'
^E
sehinsea )
=
l
ae
"!
r
Daya dukung nominal l/, struktur tekan dihitung sebagai berikut:
N
,,
--
Ar.f,,
=
nr.L
4.21
4.22
4.23
.L------
G 0 0 Z - 6 Z L t - 0 I N S [ - 9 . _
r E q L L n , ) u r ) r ] t ) l r . r ( l r s r p l r o \ r d r . r a q ; g
I n l r r n I n 1 e . l _
E u u l u u . l
S . ,
J B q r u B { )
s e q o q 6 u n l n
r s e l o J e d u e l
l o J
r p u a s
i l d a l
u e O u e l a l o y
. Z ' ,
: ( . ' y
L ( . ' '
t ) T , ' . '
j o 1 > l E J r a l
A
*
I
#
, r ) ,
t
I n l o u a l
l P e s
e p e d
r u o l o l t s t s o d
u e l l n f u n u o u l
s n l n d s t J e c
' > l n > [ a r
q e l e s e u r d u p e q r a t e l u o > 1 r s r r
e l n d
1 r o a 1
u D l u r u a s E > l u r u
' u n l a t r n t > l n r l s u a u o d t u o l n t e n s
J I r > l e J e
8 u e f u e d
I n a > l
u D I E u r a S
' e l u 3 n l a j a
8 u e f u e d r : e p S u n r u e 8 r a r e 8 n [ u e > l e ] r n t > l n n s u a u o d u r o l n t e n s
q a l o E r u r r e t r p
r e d e p S u u l u e q a q r e s e q
' 8 u n ( n u e n d u n t r s r p u o > l u r E I a S
' ( l p u a s
u e n d r u n t r { B I E p E e l u q o r
- u o : ) e l u 8 u n f n u u n d r u n t u e r 8 e q e p e d r s e l s u e n e l r a s r s e ] o r r u e p 8 u a u S u e l u o 1 o 1 u e 8 u a p
u e l S u r p u e q l P t e s a q q l q a l S u e l u B q e q u e r . { E u e r u n d u e u u e l e ( r r d a f u e n d r u n r e l u q o r u o c )
e l u 8 u n f n - B u n f n e p e d r s e l s u e r ] u e p r s e t o r d e p e q - r a r r e s a q S u e l u e 8 u u l a l u e 8 u a p t u o l o )
I
(
I
I
l l :
I
I
r
4
i l
t l
t t
I
1
J
i
T
, / l
, i I
1 r
r ' T
-
i
t r
l "
l ' ,
T
i
I
T ,
I
t
I
l
i
I
I
l ,
l
I
l
i
I
I
l
t /
/ 1 > l
=
! v z ' ,
q ' r z ' t l
e ' v z ' y
-
n r . > I e r . u
Z ' l
> ' T ,
S Z ' O
I =
l n E > l e u r
9 Z ' O
> ' y
: n u e l
" y
q r l o u a l n t u a t r p
r D u l u . r e s a q
Y n Y f I 9 N V f N V d
-
7
> l n l u n
> l n r u n
( f
{ p p )
> l n r u n
u e 8 u a 6 l
z ' Y 9 z ' l
=
o t * , I E t u
z ' r
. ' y
Y L 9 ' , 0
-
g ' , l
s n
L 9
y n y l J _
c N V l ' N V d L ' V
58 BAB 4 BATANG TEKAN
Panjang efektif suatu kolom secara sederhana dapat didefinisikan sebagai
jarak di
anrara dua titik pada kolom tersebut yang mempunyai momen sama dengan nol, atau
didefinisikan pula sebagai
jarak di antara dua titik belok dari kelengkungan kolom. Dalam
perhirungan kelangsingan komponen struktur tekan (X
=
L/r), panjang komponen struktur
yang digunakan harus dikalikan suatu faktor panjang tekuk k untuk rnemperoleh panjang
efektif dari kolom tersebut. Besarnya faktor panjang efektif sangat tergantung dari kondisi
perletakan pada ujung-ujung komponen struktur tersebut. Prosedur penentuan nilai k
dilakukan dengan analisa tekuk terhadap suatu kolom, dan cara analisa tersebut tidak
dibahas dalam buku ini.
SNI 03-1729-2002 pasal 7.6.3.1 memberikan daftar nilai faktor panjang tekuk
untuk berbagai kondisi tumpuan ujung dari suatu kolom. Nilai k ini diperoleh dengan
mengasumsikan bahwa kolom tidak mengalami goyangan atau translasi pada ujung-ujung
tumPuannya.
Nilai I untuk komponen struktur tekan dengan dengan kondisi-kondisi tumpuan
ujung yang ideal seperti dalam Gambar 4.5 dapat ditentukan secara mudah dengan meng-
gunakan ketentuan-ketentuan di atas, namun untuk suatll komponen struktur tekan yang
merupakan bagian dari suatu struktur portal kaku seperti dalam Gambar 4.6, maka nilai
I harus dihitung berdasarkan suatu nomogram. Tirmpuan-tumpuan pada ujung kolom
tersebut ditentukan oleh hubungan antara balok dengan kolom-kolom lainnya. Portal
dalam Gambar 4.6.a dinamakan sebagai portal bergoyang sedangkan portal dalam Gambar
4.6.b disebut sebagai portal tak bergoyang
(goyangan dicegah dengan mekanisme kerja
dari bresing-bresing yang dipasang).
(a)
Gambar 4.6 Portal Kaku Bergovang dan Thnpa Goyangan
Nilai k untuk masing-masing sistem portal tersebut dapat dicari dari nomogram
dalam Gambar 4.7. Terlihat dalam Gambar 4.7 bahwa nllai h merupakan fungsi dari Gu
dan Guyang merupakan perbandingan antara kekakuan komponen struktur yang dominan
terhadap tekan
(kolom) dengan kekakuan komponen struktur yang relatif bebas terhadap
gaya tekan (balok). Nilai G ditetapkan berdasarkan
Persamaan:
{:)
. ,(
Lr
-
------;-------:-
rr
{
l
"\ L
),,
4.25
^its
r . u
9 z ' 0
J : f l v r N v f
: t n > l u a q r n t > l n n s r u E I E p r u o l o > l S u l s e r u - B u r s e r u > l n t u n
Z
r u l r u q e l S u n r r g
I Z ' '
H O L N O f ,
I
( Z - g . t q l
Z O 0 T . - 6 T . L I - 0 I N S ) i
, I n I e J .
8 u e [ u r 4 : o ] I E C r u u ; 3 o u o p
1 . ,
r u q r u u f )
S Z ' r Z
d e p e q - r :
U E U I U I C
Y g
y e l
r u e . t 3 o t
e ( r a 1 :
J e q u r u
I E l r o d
I - U o l o ]
I B I I U E
S u e l r
- 3 u a t r
u e n d c
8 u n ( n
u e B u a
I n > l a r
I s P I I
I I E I I
I S I P U C
8 u e [ u
r n l l n
r U E I E (
n E l e
I P
> I E
0
0 t
0 9
0 9
O L
0 8
0 6
0 0 t
O Z
0 t
0 0 9
0 0 0 i
x
0 0
0 v
0 9
O Z
O E
0 ,
0 9
0 9
O L
0 8
0 6
0 0 t
O Z
0 0
0 0 9
0 0 0 t
x
0
0
0 1 1
0 2 . 1
v
o
" 9
, g
6 u e , { o 6 . i a q ) i e l r n l l n r l s u o u o d u o y ( E )
Z O
v 0
9 0
9 0
g 0
v 0
9 0
9 0
L C
8 0
0 t
O Z
0 0
0 9
0 0 t
0 0 9
1 0 -
8 0
0 t
O Z
0 e
0 9
0 0 t
0 0 9
, e o g
' n e f u n r p
S u r p a s 3 u e , { : n t r y . r ] s u a u o d u r o > 1 8 u n ( n
e p e d n 1 u 1 e r e r e s u e > 1 8 t r n q n g " r a r S u e l - e u e s S u e , 4 r n t u a l S u e p r q u u 8 u a p - ( I o p q ) r n t u e l
r n . l > l n r s u a u o c i r u o l E n t u r s u c n l e > l a > l u e l q e l u n f u a u r u e 8 u a p S u n r r g
W ' (
L \ z u e r e s e g
[ 7 J
r
( a
' n e f u n l p
S u e p a s S u e l r n r l n : l s u a u o d u o l 8 u n [ n
e p e d n 1 e 1 E r e r a s u e > l S u n q n q r a r S u e l - e r u e s S u e l r n t u a l S u e p r q u e 8 u a p - ( r u o y o l ) u R > l a l
r n r > l n l s u a u o d u o > 1 E n r u a s u e n > l e > l e l u e l g e l u r n f u a u u e 8 u a p S u n r r q , p
f + ] K
u E r E S a B
\ 1 i
l n q a s r a t
,
p l i u u e r y u d e p u a r u
I n t u n
s n s n q > l E r e r a s E S T I E U E
u D I n > l E I r p r l r n r e l ' I
I r E p
3 u e : n 1
I I q u E I p
q e l o q
l e p l t , I p l l u ' ( r r d a [
u e n d t u n r ) r s e p u o c l
e p e d n 1 u 1 B J E r a s u e l S u n q n g : a r u l u . r e s u p 8 u r , i u e > l a t r n t > l n r t s u a u o d r u o l
I n l u n
' q
t n q a s r e l
, I E I I u
u e r y e d e p u a r u > l n t u n s n s n q l E . r e r o s E S r l E u e u E I n > l E I r p E I r q r l e n r e > l
' 0 1
I r e p
8 u e r n 1
l l q t u u l p
r { a l o q
{ E p p ,
r e l r u ' ( r p u a s u e n d u n r u l u q o t u o : ) r s e p u o d e p r : c l
n > l e l E r e r a s u e l S u n q n q . r a t
l e p l l
r l u - r e s r p 8 u r , ( u e l a t r n t > l n - n s u a u o d u o l > l n t u n ' e
: t n > l r r a q r s r p u o { - - r s l p u o l
I n } u n
u e > l r l e n l a > l r p r e d e p
S Z '
r z u e e L L r B s r e d
6 9 v n v l t c N V r " N V d L ' v
60 BAB 4 BATANG TEKAN
Faktor kekakuan masing-masing elemen:
I
Elemen Profil I
(cma) I (cm) T/L
AB
BC
DE
E,F
GH
HI
BE
CF
EH
FI
4720
4720
4050
4050
4720
4720
33500
23700
56100
38700
350
300
350
300
350
300
600
600
900
900
13,486
15,73
l\,57
13,5
r3,486
15,73
55,83
39,5
62,33
43
\rF 200.200.8.12
\7F 200.200.8.12
\rF 250. r25.6.9
\rF 250. 125-6.9
\rF 200.200.8.12
\rF 200.200.8.12
\rF 450.200.9.t4
\rF 400.200.8.13
\rF 450.300.1 1.18
\rF 400.300.10.16
Faktor G tiap-tiap
joint:
Joint
S(I/L)c/S(I/L)b
C
A
B
C
D
E
F
C
H
I
Faktor panjang efektif, [, masing-masing kolom:
10
(13,486+15,73) | 55,83
0,523
t5,73 I 39,5
0,398
10
(11,57+13,5) I
(55,83+62,33) 0,212
13,5 | (39,5+43) 0,164
10
(13,486+15,73) I 62,33 0,469
15,73 I 43 0,366
Kolom
GB GA
AB
BC
DE
EF
CH
HI
10
0,523
10
0,212
10
0.469
0,523
0,398
0,212
0,164
0,469
0.366
1,80
1,15
1,72
1,07
l,7g
1,18
.E---
: u E B r . u B S J r d r q n u o u a r u e S S u r q a s n 1 e 1 d n l n r s n r e l { u e l e u n 8 r p
u e > l e t r n t { n r t s u a u o d u o l q e r r e p r d
l a d o > 1
r e y a d . r e r u e
1 e ; e [
=
u e . r n r u . r a d r . u u l p p u r > l n r u a r r p e l u : e s a q S u e l e r u e l s u o > l
=
J n l l n J t s u a u o d u o l t s e r l S u e { - t r c (
=
> l n > l a l 8 u e f u e d r o r > { E J
=
, t q e r c u r p x I { e J e u e > l a t r n t > l n J l s u a u o d r u o l 8 u e f u e d
=
S u e l y a d o l r e l r d
, 7
r u
u t r u [ x
'
" t
' " t ' " t
4
, ( x
7 ' 7
: u e 8 u a q
8 Z ' 7
L Z ' '
u e P
' \
* *
" u t
=
, u
, ' ' y
1 r r p ,
u e 8 u r s 8 u e l a l S u n r r g r p s n r t q u e r l e q s e q e q n q u n s q e r e e p e d u u g
* " 1
x
' 7 ' 4
-
\
: u e B u a p B u n l q r p ( x n q u n s ) u e q e q n q u n s g e - r e e p e d u t 8 u r s 8 u e y a ; , 1
: r n > l r r a q r e 8 u q a s u D I n { E I I p s I s I I E u V
' l n q a s r a t r n t > l n r l s u a u o d u o l u a u r l a r , r u p u e r 8 e q e s S u o r o r u a r u e , ( u e q n E l E
' l e p p
I I D I a s
e u e s B u e l n q u n s r 1 B I E p E u e q e q s u q a q n q w n s u e l S u e p a s ' l n g a s r a t
r n t { n r t s u a u o d u o l
u a r u e l o e n t u a s S u o t o u a u S u e l n q u n s q E I E p E u e q e q n q u n s
' u e r { E q
s e q e q n q u r n s u e P
u e q e q n q u n s d e p e q r a r S u n r q r p s n r e r . { e l u u e r e n l a > l s r s r p u v
' 1 a d o 1
r u y a d u e l e u n S S u a u
u u 8 u a p u a l n t e s r p S u e l
' 1 g o r d
, { l q r l n B t E E n p r r e p u n s n s r a r r e d e p u n l a l r n t > l n r t s u a u o d r u o y
N O S f l S U S I N V y S I U n I v n U I S N S N O d h l O v E
t
' 8 ' 7
r B q u e D r I r e l E P
u e 4 1 n f u n r r p S u e d u r u e d o d n r c S e q r a q
] n r u n
' ' y
u e s e r e q - u t s e t e g
' l e > l o l
I n > l e r
r u r e p 8 u a u
p r s u a t o d l e 8 u u s u e p S u r s 8 u e l S u e d u r e u a d r c 8 e q a s u e l t r o 8 a t e l l p S u e d u e u a d e l e r u
" y
' u r : 1
- n l u a t r p S u e l s e r e q n t e n s r r u p r t s r q q l q a l
I
r c 1 r u e l r f
' q a . / ! r
I r B p
l B g a t
u e p r 3 3 u u
q E I E P j
^ u
u e p q u e l S u e p a s s u a g I r E p
I e q a r
u e p r e q a l q e l B p e
J t
u e p y q u u 8 u a p
' " t 1 q
u e p J t z / J q
o r s e r u ? > l r B s e p r e q S u n l g r p r e d e p q o ^ \ u e p s u a g u e 8 u r s 8 u e l a > 1 r > I e r u g X X
1 g o . r d
> l n l u n
' Y
I o q u r s
u e 8 u a p u e l r s e l o u r p e l u e s e r q u a u a l e n l e n s p q a r u e 8 u e p r e q a l E r E l u E o t s e g
' 8 u l s
- 3 u e 1 S u v l S u e d u e u a d
l n s e u r a t
t n q e s r a t S u e d u e u a d q l ( I $ l n p a r l p s n r e q e - ( u u e r e n l e l
. r u r n r u
u e > l a r
I E r s > l B
u e q a q e r u r r o u a r u 8 u e . , ( S u e d u e u e d n t e n s
' S u r s 8 u e y
u e p
l e d u o > l
> l E l
, 1 e d u o 1
S u e d t u e u a d l p e f u a u u a l r s e > l g r s r l l r p r e d e p r n t ] n r r s u a u o d u o l n l e n s S u e d u e u a d
u e p ' u a r u a l a
n t u n s u p l e q r l a l u e 8 u e p r e q e l E r E t u E o I S E r I s e t e g r u e t u
Z O O Z ' 6 Z L y - 0 I N S
' r r e p u r q r p
e l u l r e q a s u e D I I L U r p
p o r d l g o . l d u e e u n S S u a d e S S u r q e s ' { p > l o l
> l n > l r r e l e q e q d e p u q - r a r u ? ^ \ e r d n l n c s r d l r S u e l
s u e g
l B q a t
u r 8 u a p g 4 , y g o r d - l g o r d
' u e q n l u n r a l r u r e p 8 u a r u u e > I E t n q a s r a l r n r l n . l r s e l n d
u e u q 8 u n u r o > l e p B u e p
( q n u e d
e r e : a s u e > l a t u u q a q
F > l l r u a r u
n d u e u r 8 e l u r l e
I e P p
t n q e s
- r a l r n r > l n n s u a u o d t u o > l E l e t u r p e ( - r a t p > l o l > l n > l a l e > I I I
' P > l o l
I n ] a t F q r u l l
u e u q 8 u n u r a l
B p E u E > l E e > I e r u
' s r d r t
d n > 1 n l u e > l a t r n l l n n s u a u o d r u o l n t B n s S u a u r l a u S u e d r u e u a d , l t [
] V Y O I Y n } { f l H V ' I V S V I l I r
l l l u l
,
t '
I
, = Y
u e P - ; - =
Y
7
' 7 . 4
9 Z ' r /
I
t 9 N n s n s u l l N v v f l u n r ) n u r s N S N o d N o v 6 t
62 BAB 4 BATANG TEKAN
bl2
t..
I
Dengan: T
p
I
l0-
I
4.29
=
ITIOITICfl
bf 12
b tt <250f
,tE
b tt <625f
,,tE
h lt* <6651",tq
Gambar 4.8 Nilai Batas L.
inersia pelat kopel, untuk
Pelat
b
,rL___]]
_T
kopel di muka dan di
=T
I
,F_
1',
=_l
uol
,E
ul,E
btt<25Of",tq
il
l-*-
d tt <?f,sl
fi
bf l2tt <2
hlt*<66
T],
L]
r'
r--n--r
t
I-]-f=
lV
lL
ntt<zoofr\ o tt <zsof
,f
htt*<aaslfi
r-l
o tt <azsf
n\
D tt <zzooof r,
- l
- - r
l ' l
' N l
+
v
o
I
I
I
+
t
| h z
= ' f
j
. : , .
- a p a d I S r p i , r , ' , 1
t . ' ,
: e l u : e s a c 1 3 u e , ( , 5 r . i i r . t r r r 1 u , t u S r : l r e 1 : r q l n Q a s ^ J e l u i t s - r l r ^ J ) t J n t > l n J t s u a u o c i
- r u o > l 3 u e f u e d r { n r n l r s u p e d r , l r q e c 1 c i r , : i ) i u r 3 1 1 . l r . . L r u E B { . r a p S u n r r q r p s n r E q
1 a d o 1
r e 1 a 4
0 t > T
' Y
z ' t
<
' ' T
I - . \ -
, t ' !
r " ,
e 8 . r e q E > l ' r u ' u 1 r r - i r s . r r r r . r r l r : ' : r . , u a ' - o f a u " a
e 8 u f u e t u
I n ] u n
' s t s ] p r p t n g a s J e t u E n t u e t a l u r E I a S
0 e ' y
: r q n u J u l J r r s n J E L I
' y
u r p
- u e u a d u e u a l a - u J u a l e u e l r q e t s a > l
J n t > l n J t s u a u o d t u o l u J r u J I e t e J e q
I u n
r u s t r d e n p : e r u e
1 e : e [
g o r d q e n q n t t s s L l n r r u r l r r L U R r s J a u r u a r u o r u
{ E r u
' q
r 3 3 u n u e 8 r r a p r e , i r r l c q a t S u e l 3 u e 1 e 1 a q
N n s n s u l r N v v f l u n l v n u l s N f N o d t ^ o ) 6 v
P
, I
0 9
l - _ _ _ _ . _ _ _ - l
q
t t I U J
6
=
n ' 1
u j r u
I 0 Z
= q
L I J L U
8 6 2
=
P
, I ' 6 ' 0 0 7 . ' 0 0 t C / N 1 y o : d
E q o )
u n s n s - r a - l _ u e > 1 a 1 S u r : r r : g r p r d y a c l o v
l u l a d
6 ' ,
J B q [ r B { )
' n r t r i
{ ; i i ( i z
=
- 1
S u e l e q 8 u e ( u e . 1
' ( e a l t
1 L L
=
" t ' * r I W
L r i r f B ( t n t ! t t \ . r
' r i { ) }
( ) f
i
. . ' , \ " ' . t o l I r l " r J l
{ t E I J l
I E I S I E
S E C I J B ' t p u a s - l t d a I u e l e r
1 1 r , 1
l q o l d
r r l l c ' , r - i l i n l r l i i r : r I ,
. I t : l r . r J C l
L r l . r l i J t J I - l t I n J t s u a u o d u t o l u e > I p u e f u e 1
Z C ' '
H O L N O ]
T
" N
z o ' o
=
' ( [
6 z ' ,
l * l
L _
r
64 BAB 4 BATANG TEKAN
tf
=14^
ro= 18 mm
h
=
d-2(rf+ r)
=
234 mm
t*
=
126 im
r
=
47,7 mm
.v
A
=
8336 mm2
o
6
JA\$7;\B:
Periksa kelangsingan penampang:
bl2 20r
Flens
=-----:=7,78
t
t
2x14
250 250
---=---=16,1+
''lf
'
'lz+o
bt2
<^
oK
tf
Veb
=26
665
_
42,92
OK
234
9
=
,\
h
t*
665
I^
tlJ
'
h
t
Jr4o
Kondisi tumpuan
jepit-sendi, k
=
0,8.
Arah sumbu kuat (sumbu x):
^
=h'L* -o,8x45oo =2g.57
'r126
f 240
^lL
--
0.3149
Y
200000
1,43
0,25 <
^,,
<t,2
29,57
=-
,If
1,43
*
1,6-
(0,67
x0,3149)
--
1,0295
-
A,
*
-
s%.9
=re4,3
ton
.A/ l2o
r
u
=---------------- =0.73<l
6,.N,,
0,85x194.3
Arah sumbu lemah (sumbu y):
OK
-Lr------
x o
x o
' g 9 , 0
=
Z
> l n l a t 8 u e f u e d r o r > l e J ' u d a [ - r d a [ u e n d u n l
' Y > 2
P
o r z r
_ I ]
Z 9 ' L Z = * : -
-
q e e
9 e
6
' ' 1
8 g ' E I - - = -
9 Z I P
,
t l ' Z
Y > t
, q
r s r P u o )
q a r r A .
:
x o
:
x o
w _
g
? l ' 9 1 =
e 6 ' g - -
0 9 2 0 9 2
t i l x z
J
r . z
=
- - - - - 1 -
0 9 2
' q
: S u e d u e u a d u e 8 u r s 8 u e y a
s u a l c
> l e $ l r r a d
: f l v / l N v f
+
Y
I
I
I
(
t
: U i i u r
6 ' 2 9
=
' ,
T
t U t U
8 ' 6 2
=
^ , t
I
z u w 6 o g l =
Y I
* - r l =
" 7
I
r u r u 6 -
I
I
t u t u O E Z = q
I
t . r t u t
9 z I
=
F
O g Z ' g z t L
g o r d B q o J
_ _ t
-
- 1 ;
, 1
l x
i
- * i
F r
L I , 9 L =
N v v f r u n l - v n u l - s N f N o d v \ o v 6 v
' L e
f g
e ( e q n r n y . g
' r r d a [ - r d a (
u e n d r u n l r s r p u o > l u u 8 u a p
' t u r u
0 0 0 7
S u e r e q 8 u e [ u e 4
' 1
y g o r d u e > I E u n D
' u o r
0 9
=
" 1 1 J
' t o t q e l
- J a l u e > l a t
I E I $ I E
u e g a q E r u r r a u a r u S u e l
' r n l r r a q u e > l a t r n l > l n n s u a u o d u r o l u a l e u e f u a g
Z V ' v
H O L N O f ,
I
' u o r
0 Z I
r o t > l e J r a l u e > l e t u e q e q
I n > l r u r e u I n l u n
d n > 1 n r y I ' 6 ' 0 0 2 ' 0 0
C / A . 1 g o : d ' r p u [ F O
:
x o
r > L 6 ' O -
z 8 ' 9 z Y - 9 8 ' , 0
- ' r y '
a
j z t
A 1
u o r
z 8
' 9 t z r = ' ! ! = ' . r r r s
- - : . ' v = " ! . ' v - - " r r [
0 I z Z
' J
z l e \
_ _
( z e g ' o x _ L 2 ' o )
- 9 ' t
_
^ .
L t 7 ' I
( -
z ' l >
o Y
,
g z ' o
Y
- 7 4
Y
. u
r v \ /
L + / ' | L
' { l
[ y
\
" l
L , L V
O '
T
- - - \
O o E r x 8 ' 0 ^ 7 . q
9 9 N N S N S U 3 l
66 BAB 4 BATANG TEKAN
Arah sumbu lernah (sumbu
r):
,
k.L, 0.6>.v/+000
/\
=
oirtl
'
,. 29,8
87.25 r 240
7t
Y
200000
1,43
-7
ul-
.i
-I,6
-
0, 67
^,,
0,25 < A.
1,43
1,6
-
(0,67
xA,9617)
.^/
60
o,..N., 0,85x73,93
Arah sumbr-r kuat (sumbu
1):
k'L
o,65x4ooo
\-l-
.f,
E
<1
=
)
L.l
=
1,4963
N,,
=
A
..1"
=
rl.
L
:
46g9.-4Y
*' 1, 49(r.1
= 7'1' 9'l t0l1
0,955 < r
=
41.335
OK
g
.j'
r
.)'
,
,\1,
,.,
7T
62,9
41,335
iT
tr
i/ u
I 240
,l-: =
0,4556
\l
200000
0,25 < ),.,, < I,2 -+
1,43
r-)
_
r,43
1,6
-
0, 67
^,,,
=
1,1043
=
0,745 <l
untuk mernikul beban
lV
=A
il.q
,A/
r).
-
ltl
,,
Jadi,
profil T
1,6
-
(0,57
x0,4556)
r20
0,85.r100, I 6
125.250 cukup
f. 240
.f,,
=
A
.:-
=
4G0e.
,,,o.=
=
t00, t6
terfaktor /v"
=
60 ton.
il
4,10 TEKUK TORSI DAN TEKUK LENTUR TORSI
Jika
sebuah komponen struktur tekan dibebani beban aksial tekan sehingga terjacii tekuk
terhaclap keseluruhan elemen tersebut (bukan
tekuk lokal), maka ac{a riga nracam potensi
tekuk yang mungkin terjadi di antaranya:
a. tkuk lentur, pada umumflva kekuatan komponen struktur dengan beban aksial
tekan murni ditentukan oleh tekLrk lentur. Hingga kini komponen struktur tekan yang
dibahas adalah komponen struktur tekan yang mengalami tekuk lenrtrr. ltkuk lentur
mengakibatkan defleksi tehadap sumbu lemah (sumbu
clengan rasio kelangsingan terbesar).
Setiap komponen struktur tekan dapat mengalami kegagalan akibat tekuk lentur.
b. Tekuk torsi, model tekuk ini terjadi akibat aclanya puntir dalam sumbu meman-
jang komponen struktur tekan. Tekuk torsi hanya terjadi pada elernen-elemen yang langs-
ing dengan sumbu simetri ganda. Bentuk profil standar hasii gilas panas umlrmnya tidak
menlpunvai resiko terhadap tekuk torsi, namun profil yang rersusun dari pelat-pelat tipis
harus diperhitungkan terhadap tekuk torsi. Sebag,ri contoh, penampang yang riskan terha-
dap tekuk torsi adalah penampang berbentr,rk silanq dalar-n Gambar 4.10.b. Penampang
ini dapat disusun dari empat buah profil siku vans c-liletakkan saling membelakangi.
9 , ' v
r z e ' r Z
e e ' ,
z e ' ,
: z - a > l u e > l l e r s u e J e J r P u e r P n u e > l u ? P
b
m m
, ? W
I - w
* -
-
" l P ' t )
> l r t t u n u a l r u s a l a s
' y e ' V u e e u e s r a d r r e q
0
=
n y ' V ? . t + z p . r y . l +
r y . W p
r u E I E p u r u r o u r - u e u r o r u e l n d u e l g e l u n f
O = " t p . b ? . t ! = n 1 y
: q ' 6 ' I z J E q r u E D r . u e l e p z n q u n s d e p e g r e t u e r u o u r - u a r u o r u u o l q e l u n f
' V ?
a l r e s a 8 r e s n d r r e p
1 e ; e (
r l E I B p B t u e p . u l u n d t n p n s q e p p e
t
u u 8 u a p
0 ' ,
=
n
: P ' l [ ' y r B q t u E S
v e e ' n ? +
z r B s a g e s r { E I E p B e t u p . , v r e r s r s o d , r r o , . , o X l } i 1 , , , r } ' # " " 1 ' . i r r " i l r : o ' : 1 i l ?
r e q r r r e D u p e d n r a d e s
{ n > l e t r e t
u e > l e u a u r e l r 8 u n ( n u e p z
1 e . r e ( a s
> l e r a l r a l S u e l
r y r r
n t p n s
e l u r q l e e f r a l a q S u e l u e q a q ] E q l { V
' s r r l u e s u o > l r { B l e p e e ( - r a > 1 a q S u e l u e l a r u e q e q q e q a s
- I
c
{
I
I I
i l
u ? { a l r n t > l n r t s
r s r o J r n t u a ' I
1 n 1 e 1
( c )
- - A
- l [ ' \ 1 .
) , / )
u a u o d t u o ; q
I n { e I I r p o r y
r u e r e r y t s 3 l J
0 I ' ?
J B q r u B C
r s r o J
I n I e J
( q ) r n t u o ' I
4 n 1 e 1
( u )
#
:
x
f = 7 : =
i l
, . J ! -
I
I
I
I
,
I
u e u a l a 8 u e ( u e d r { n r n l e s e p e d r u e 8 e r a s L I E I E p e r p e f . r a r S u e i u e 8 u e S ; r r e , t u p w u e p e d
' V p
i
u e l a t e l v ? e h a 4 e q
V y
u e u a l J u e 8 u o r o d n t e n s e p e d
' t n q e s - r a t
- r n t > l n J r s u a u o d u r o > { I . I E p : l r
8 u e f u e d a s u r 8 u o r o d r . { E n q e s q e l e p e g ' I I ' y r B q r u E D u u l 8 u e p a s ' 8 u e 1 r s
I n ] u a q r e q
S u e t u r l a u r
S u e d u e u a d u e 8 u a p u e > l a l r n t > l n r t s u a u o d r u o l r l E n q e s u r 1 > 1 - r ( u n u a r u B ' I
I ' 7
. r e q t u e n
' 7
l g o t d
u e p r > l E I E r u E S > l B ] p 8 8 u n r n l l s
1 g o . r d
r t r a d a s r n r t u l s n q u r n s e d u e t S u e d r u e u a c l
- S u e d u r e u a d e p e d r p e ( . r a t r e d e p e 8 n [ n r r u r e J a \ '
' D I e > I
E L U E S p 8 S u n l n l r s r r e p
' e p u e 8
n I I s ' I
' 1 e u u 1
l g o i d
r t r a d a s e ( e s u r a u r s n q u r n s n l e s u r S u a p S u r c { r u e u a d - B u e d u r c u a d e p e d r p e ( : a r
r u d e p r s r o t J n t u J I > l n l a J ,
' u u e r u e s J a q
E - r e f a s : n u n d : a t r r l r p J n t u e l J a t r J e > l u S u a e g
' r s J o l
> l n > l a t u e p r n l u a l > l n l a t r r e p r s p u r q u o > l t p q D l e r p r [ : a r S u e A ' r s r o l r r 1 ] u f , [ > l n > l a l ' r
:
x (
L 9 u n l N l l v n v f r N V C r s u o l - v n v = r 0 L v
I
I
I
I
{
I
I
I
BAB 4 BATANG TEKAN
(c)
:y"<142
-
,,,
1-('
1,,
-l-"'
(
dz
T,
+
dT,
f-dA
(M +
dM)dr
I
(M.dMdMA.do)dL
u+du
t.
I
I
v
(a)
Gambar 4.ll Tekuk Lentur Torsi pada Penampang Berbentuk Silang
dQ
,
4#.d,_
f
.d,4.+
436
dr'o'
=
--
*- dz
Bagilah persamaan 4.33 dengan dz, dan substitusikan hasilnya ke dalam persamaan
4.36:
dT,,
, I
dQ
;+
)r.fi.dr -
o
#.d#.-r^#J
=o
*rt:#d,-rl#dA=
Karena M adalah momen per satuan r,
M.dr, sehingga:
(d)
4.38
o
439
maka momen pada elemen dA (=
t.dr) adalah
( r r \
) + X . V = 0 0 = 0 = r l * )
O
+
7 )
+
7 X
s o f ' r +
7 X
U I S ' /
=
6 0
=
- I
= a i
Q + 8 = 0 O = 0 = 4
: r n > l r J e q r c 8 e q a s s e r u q r s r p u o > l
q e n q r e d u a u e r y u n 8 p t r d e p e > I e t u
' u d a ( q E I E p E r u o l o { 3 u n [ n - 3 u n l n e p e d u u n d u n r r 1 r [
' e p e
S u e l s e l e q r s r p u o > l u n l e u n S S u a u u e 8 u a p u a l n r u a r l p r e d e p
e
u e p ' ) ' g ' t r E t u ? l s u o )
O
+ z . ) + z X s o ) ' g + z X u t $ V
=
01 9 ' r /
' t e d u r a a l
a p r o u a S o u o q r u a u r l
I E I s u r J a J t p
u e e u r e s r a d
0 s ' r /
6 r ' y
8 + / ' ,
/ + ? ' b
9 t z ' V
S + / ' y
v v ' v
e r ' ,
7 , r ' ,
: r s n l o s r c d u n d u r a u r S u e l
n t e n s u e l e d n r a u
6 r ' y
u e e u t B s J a d
m
) ' 1
=
r X
u t 8 u e P
[ ' c
-
o
t ' !
0 = , , Q ' z X
*
o , Q
n e t e
*
) ' g
0 = u V ' 1 - - f t * " , Q
t ' t - r ' J
r { E I E P I
6 e ' y
8 e , ' v
U E E I U I
9 e ' y
: r p e f u a u r u D I E U B T . { r e p a s p r e d e p
L r z ' ,
u e e u ] B s r a d
' l s ; o t S u e l u a l
I I I A
q e q t u B I B p t n l u e l q r q a l s e r { e q r p u B > l E r u r S u r d ; e n I s r o l E l u e l s u o > l q e p s e r y
' 8 u e 1 r s
> l n t u e q r a q S u e d r u e u a d
l n r u n
* 3 ' ? w d t e ^ .
r s r o l e t u e l s u o > l r c 3 e q a s r n q a s l p
6 / / ' f l
r o t > l e C
o
- , , Q ' ( [ ' e - ' r ' t ) *
" , Q ' o \ ;
n *
o - - , , 0 . ( [ . e - '
r . ! ) .
h , , u . *
o
- o
1 . , , Q !
* L * u
, , Q . + + , , Q . [ . t -
U I
/
t
r
: r p u ( u a u u n l B u u q r e p a s p r u d e p
Z r z ' t z
u e e u t u s : a d B > I E I
l
( r u 1 o d ? I s r e u l q e y p e
d J 1
' t = W '
, r T
u e p
^ l ^ v
L
-
: l
" r . L x t
=
, F . , r !
, 1 ' ? ' l '
l '
: 8 , ^ . q ? q t e 8 u r 8 u a r u u e 3 u a q
' . \ z t
o = w . r r ! , , Q . t
+ t p . z t [ .
, , A . ; i + , , Q . [ . 9 _
: l l t ' l 1 u B B l u e s
- r a d
- E I E p
a l z ? / n J F u , > l r s n r , s q n s
# [ . g = #
r o " t y * ' # . t . g = n J e u e r , )
r r / ' , o = * . r * / [ !
* r ? ,
# ' ! 1
, . # -
: u e 8 u n q n g
q a l o r a d r p e S S u r q a s ' 6 e ' ,
u e e t u e s ; a d L U B I E p e l
f l / W f l
u e > l l s n l l t s q n s U E P z - a > l
I I E I
e n P
O T t Z
u e e r u r s : a d u E > l I S e I S U a r { l C
' V p
u e u c o l e I r B p E I S r a u I u a t u o r u I { E I E P B
Z l p ? ' /
=
7
u t B u a 6
o r ' ?
# * E = # H - q w
6 9
" '
u n r N = ] v n v 3 l N V O I S U O r ) n v f r ) L ' , V
E-
70 BAB 4 BATANG TEKAN
=0
=0
+
/ t \
ld'12=L=o
\a" )
Eliminasikan C dan
persamaan linear:
,4(sin KL
-
KL)
l(cos KL
-
l)
0
=
A.K.cos KL
-
B.K.sin KL + C
D dari keempat persamaan tersebut sehingga diperoleh dua buah
B(cos KI-
-
l)
Bsin KL
4.52.a
4.52.b
maka kondisi batas yang ada adalah Eu/d/
kedua ujung kolom, maka diperoleh besar
Solusi dari sistem persamaan linear tersebut eksis jika determinan dari persamaan
tersebut sama dengan nol, jika evaluasi terhadap determinan dilakukan dan disamakan
dengan nol, maka akan diperoleh persamaan:
4.53
Persamaan 4.53 rerpenuhi, jika KLl2
=
7r atau KLl2
=
4,49. Substitusikan nilai akar terkecil
ke dalam persamaan 4.50, sehingga didapatkan tegangan kritis minimum:
G. I r. E.C
I
-
t
t-
tu / F /
J ,, - ,
-
,--- ,2
+.)+
'o (!1" tl' 'r,
\/ L / ',
. t(L(^. ra
Kl.crx&)=o or;.1 l.sn
-
-
\ -
2)
Jika
ujung-ujung kolom adalah rumpuan sendi,
=
0 pada z
=
0 dan z
=
L, serra
Q
=
0 pada
tegangan kritis:
G. I r. E.C
l-lt'
l-_r
J.,
I
. L'.1
P -
-p
Secara umum
f,
dapat dituliskan menjadi:
^
G.l rtE.C
l-ll
rt
I^
'(rr\'.t
P\tp
4.55
Dengan k adalah faktor panjang efektif yang tergantung pada tumpuan ujung kolom, *
=
1/2 untuk jepit
dan k
=
1, untuk sendi. Persamaan 4.56 berlaku untuk profil-profil dengan
dua sumbu simetri (sebagai
contoh adalah profil silang dan profil \fF). Selanjutnya dapat
ditentukan jari-)ari
girasi profil yang dapat menimbulkan tekuk lentur torsi, yaitu dengan
cara menyamakan
f,,
dari persamaan 4.8 dan
f,
dari persamaan 4.56:
Ito
Jika
r, dari persamaan
ditentukan oleh tekuk
terhadap pusat geser.
4.57 lebih kecil dari r'.
lentur torsi. 1 dalam
PJ
4.56
4.56
4.57
atau rt, profil, maka keruntuhan profil akan
persamaan 4.57 adalah momen inersia polar
C,, +0,04.JG.L)'
2
t
ts
. r f
n q u n s
d u p e q r a l
r n l u r J
' r s J o t r n t u r l
> J n { e r
r u r e J e 8 u a u
u e > l e
I e p r r
( r u r u
v v
t v y y > L
, D l . D p r t z
- I _ ,
v o r . o h r g z
f
F r r D 9 9 ' , y e =
. ( T ' r ) g y l . v
=
'
[
'
= 1 ' t 1 ' r ' V =
t
, u ) 0 0 V g = , 1 + , / = t , , 1
, u r o o L z
=
- e
- - =
Z ' I
X .
E I X Z
r . r Q . q r . z = , 1 - , ' l
L r a r u o r r
r p e f r a l
I E p p
u r o l o l
B u n f n _ B u n l n
e . , \ \ q u q
r n q t t r > l r p
q l (
, l u l
l n l u a q u e > l e l
e p e d u e p
J n l l n J t s
; I '
9 e 0 0 0 ' , 0
+
I 6 ' 0 g g z
l ' =
m . f f i t = u ; ,
' t ' [ 7 0 ' O
-
\
,
v o t S t g ; r g l
=
i J v o : o * " , .
, r w u
r z } t ' } r r | Z
= I . l } l ' ( O r z t t +
0 O L , 2 ) =
1 1
* * 1
=
, r u w , a l g l s 1 v r s g =
, t (
r o r o t / L r ) ? ( e
r - 0 0 7 )
=
v l r l ' r q =
* )
, t n u r
9 / - | o v l z
=
l , e t o r c t + r ( s
r x o o
o z 7 . l
= t
: w l N V I
g r ' g ' 0 0 2 ' 0 0 7
C , 4 4 ,
l g o r d
e p e d r p e ( r a r
r u d e p r s r o r r n r u e l > l ' J e r
u t s q n r u n r e r r
. l r { r d ; r ; i l : l i j : :
, 9 . '
H O L N O S
r
' I S J o t
r n t u a l > l n > l e r
t e q D I E u e q n l u n J a > l
r u e P ' u a r u
* T l : ; ' ) "
H o ' d ' ' w ' [
z u )
B o ' g i
-
0 0 y s
, f t l o ; t ) ( 9 9 t z e ) y o \
+
, r
d
I
1 , r
t
u
l i
U
9
I
J C
- r '
a t
r l S
u e l
U E I
q ' 7
e ' z
r l E l r
, n , Z t g =
"
I
0 0 9
, , u 8 ? 9 = , , 6
-
6
\ )
" r
z
, f t , t x g t ) -
, t .
o
Z
- t J
t n
= )
B ' 9
, ( .
[ ]
, s
t l j 3
t -
9 L = Q
t -
9 L = Q
L
' p r d e l
L U q ' , 1 7 r l E i E P t s
l n q a s J J l
u a u o d u o l
u e r l n l u n - r J > J
3 < ' - 1 ?
: w l [ V [
u e 8 u e l a l )
l s . r o r
r u o l o > l
8 u e f u e d
a d l r u e l n r u a l
H o f t { o f ,
I
I n > P
q e J o u e > l n t u r t r p
u u l e e l u u e q n r u n r a > l
u e p
r u r
1 g o : d
E > l , r u
. ( . u t u
V , g V
= )
, ,
. u r * , ,
, L r r " \
0
=
I
e l r f r e d u c r p ) r u r u
0 9 . 0 E
-
u n x 2
T -
0 0 1 = 4
I t
I
0 !
=
r , l l
f * * '
n L
1 - u r c
L L
u n l N f t
y n y 3 l
N V C t s u o l
) n y = I
C L . ?
72 BAB 4 BATANG TEKAN
SNI 03-1729-2002 pasal 9.2 mensyaratkan pemeriksaan terhadap tekuk lentur torsi
untuk profil-profil siku ganda dan profil T. Dinyatakan bahwa kuat tekan rencana akibat
tekuk lentur torsi,
@,
IVn,, dari komponen struktur tekan yang terdiri dari siku ganda atau
berbentuk T, harus memenuhi:
Dengan:
Q'
=
0'85
Nrl,
=
AT'fru
t,=(4"*\'-
l/ <b N,
u
In
nlt
ganda dan profil T.
b. f
=f/a
lcrJ
"J
ry
c. G adalah modulus geser,
d.
J
adalah konstanta puntir,
4.58
4.59
4.60
4.6r
4.62
=
0 untuk siku
Dan:
^
G.J
t-
J tr:. 2
A'ro
z
I-+1",
). Z
i, =
--------------:-
* xn *
7, ,,A
/ ) :\
Lr-11*u*ln I
tt=L-l
, I
\rr)
Keterangan:
a. xry
lo
merupakan koordinat pusat geser terhadap titik berat, xo
E
zlr+v)
r
=\lbi J
'ct3
I coNroH 4.7t
Periksalah apakah profil I L Oo.go.10 berikut cukup
N,
= 30 ton, jika panjang batang 3 m dan kondisi
37.
kuat menahan beban aksial terfaktor
perletakan
jepit-sendi. Mutu baja BJ
r
90
1_
Data profil
A
=
l4l0 mm2
o
6
T
e*
= 3o'5 mm
l,
e,y= 15,6 mm
lt f
=ll2.l0amma
I
i=39,6.loamma
l-
i
=28,2mm
1 =
16,8
-r.t
I
r, --
12,8 mm
,p=8.'''',
+
t
..-{
l*b
Iz
x o
:
) o
x o
0 0 0 0 0 2 [
1 t
f l l \
1 t
f .
6 g V y l l ' _ _ _
_
- . . l L . - - - . -
=
, " n /
v v /
j .
0 r y 1 6 8 6 t ' t / o t
l l
^ ' T
v
u u q u q s e q r q n q u n s e p e d r p e f i a r > l n > l a r
, " y
.
^ r y
E u e r e )
( 9 6 9 ' g y =
)
l y
z \
< (
6 g 6 r y o t =
) ' ' T
6 8 6 1 1 0 r =
1 9 1 8 ' 9 v l * 2 o ' e e t
=
" ,
' u 1 *
' r N = ' , ,
- L . , , 1 - ( l
t
L L l , t L I
: l r a p r u e 8 u r s 8 u e l a y
t r
= - = l Tn v
' 7 ' 4
S L B L ' 9 2
9 0 ' e 6 =
0 0 0 n g ' 0
f s
J O
u t u t
B L B L ' 9 T = = [ ,
z u u
O Z \ Z
=
\ l t t I
x
7
= i l o ' d n
, , w w
Z ' r c e ' t l | ' l
= ( Z O + 9 ' 9 )
O r y I
+ y 0 l ' 9 ' 6 e )
Z
=
^ T
e ( z f ,
*
* r ) ' v
* ' ^ y )
z
= ^ y
: ( / n q u n s ) u e q u q s e q a q n q u r n s r . l e r v
G z ' 9 9
= )
r T
z ' l
< ( o t ' g 8 = )
' Y
o r ' s 8 - - : Y
= = : '
- ' y
0 0 0 r 8 ' 0
' 7 . r 1
: ( x n q u n s ) u e g e q n g u r n s r { e r v
o g > g l ' ,
8 ' Z l
u l u r
9 ' = ; 0 9 =
\
- ' T
r _ 9
o o 9 =
' 1 ^ = t 7
-
0 0 0 t
q e n q
9
u e l e u n S S u a r u E q o l r g
' r p u a s - t r d a ( u e n d r u n r r s r p u o )
t u : e l s e p e > l B I q e 1 i l .
l e d r u o l 1 u r
S u e d u e u a d
* -
1 6 , Z I
_ _
0 0 2 0 0 2
0 I I
a _
b = * = -
s u a l C
0 6 q
S u e d u e u a d u u B u r s B u E I a I e $ l r r a d
: g v l N v f
n > l
I 9
Z 9
0 9
8 E '
n E l l
l E q l
I S J O
: y a d o 1 l e l a d
B ' o = 4
6 S '
, I t
I
0 0 2
q
v ]w
T L
"
u n I N S t
y n y S l
N V O T S U O I
y n y f l j t ' V
74 BAB 4 BATANG TEKAN
0,25 < ).
j,
< 1,2
,
(Dr,
-
1'43
1,6*0,67 ).q,
0)
3
-
=r.722
' 1,6
-
(0,67
xl,l4S9)
N,,
=
A".
[,, =
7".!L
:
2g2g]i9-
= J9.3 ron
)t
t
J Lt
't
rt)-r. 1,722
Periksa ter:hadap tekuk lentur torsi:
N ,
=
A. f ,
tllt (
J,lt
(
f",.*f,,"\l
. :
4r,,J,.H
1
f
-
I
.'crl J (12
ll r
11 .t
(t.
t 1.
-
|
-
il t- Jt-- I
^,,
\
2H
)t
1
(J,,,,+f,,"):
)
r
-
(
f,,,* J-,,":1,-'*l"Al1
t,!,-l
,H
lL
-l'u:,,./;,"),)
\
-^
"
G.J
-l rrz
-
L
A.ro
G=
E
-
2ooooo
=76923MPa
2(l+v) 2(1+0,3)
I =
2\lb.tj
=z[l.co.tor+1.(go-10).10t-l = 93333,3.n^o
J
L'/3
L3
3'
-l
lo
=
,
-
t/2
= 30,5 - (1012)
=
25,5 mm
xo=o
_)
l,+1,
) )
(112+3g,6))04,n,-
io"
-
7+x,,'+y,,'
=
ff+O+25,52
=
1187,84
--'
f .- =
76923 x93333'2
=
2143,3t4 MPa
2820 x1187,84
))
H
-
1-xn
t-1,
=
r-o+25,5'
=
0,4526
\,'
llB7,B4
f-^ =
f'
-
240
=139,373MPa
J t'Y
a,.. 11722
t.y
f,,,
=
134,41 MPa
N,t,
=
Au
f,u
=
2820 x 134'41
= 37
'9
ton
Jadi,
tekuk lentur torsi menentukan.
QrN,u
=
o'85 x 37
'9
= 32'2 ton
hI,
=
30
=0,93<l
Qr'N rt,
32,2
Profil I L eo.qo.lo cukup kuat.
OK
L
:
x o
x o
x o
> t o
( z e o ' g z
= ) T z ' l
<
{ 6 6 ' L e = )
' T
, L L '
6 6 ' L L =
b o s i r l s g . o
=
^ - t . t
= ' Y
: J r n g u l n s [ l B r v
b ' L Z
t r r t r r l
0 ! > 9 f ' t f
= +
=
- - . _ -
=
L t 7
0 0 t
, 7 ,
o o ! =
I - o l
-
t 7
0 0 _ < ,
: 1 a d o 1
r e l a d g 1 S u e s u d r q o r r ( J
, r r
1
- t y S -
t r l
O + / Z
^
' . {
, \
t t , l t , z =
t 9 L ) t ( ) ( )
r t z =
# = ;
q a / a .
. / ; l
_ - _ J
. > _
0 g z
t l
1 t / Z
\
, {
N
, r ' t ' o t
-
'
. '
-
i - - .
L L I / L
' -
0 t 7 a ; z
! . I I
1
z - c ' t ) =
t i ^ = 4
s u e l c
: S u e d u u u a d
u e 8 u r s E u E I r I
E $ l r . r r d
9 9 ' 0
=
7
' t p t t a s - 1 r d a l u e n d t u n l r i - I P u ( ) ) l
l
0 0 2
_ 1
' L
{ g
u l r c l r u n 6 ; 1
" r : , { u 1 a c l o 1
r e l a c i r s u a u r p r : J , c i u E ) i , u E l u ) r
, u n s n s r r l
I t r u E > [ 1 5 o : d
q u l l q E n P
i r E P
l n q r s ] a l r n t l n r r s u a u o d u r o l u e r y E u e l r r 6 ' r u
t . r ,
B u p e q B i r e ( u e c i
I > i r l l t u a u r u E P u o l
0 8
=
' 4 1 J o l > l E J J J l
I E I S I T
u p q J q 1 r r : ; - u a p L r r I J t . r n l l i n J t s u a r r o d r u o l
. 1 r , . q r q
: 8 ' F
H O I N O ]
I
L U t u
0 L
= ' / t
L u L U g ' g
-
" ' /
l u t u
C ' l I =
J l
L U r u
t , l z =
( t
t t t t t t
a
=
t . 1
, , , . , * o 0 l . B r l
= ' ; I
, r r r r u , 0 t ' 0 t ( r I = ^ l
t u t u
l ' 0 2
- . , : )
< ,
r u u
O r r t - =
v
0 Z r T f r , l
)
e l e g
: O Z
d N : ) [ E U B > l i r ] o r d
E q o r r 1 1
: f l V I N V f
I
i
v
I
I
*
t
I
, l
l
9 L u n l N ] t
y n y f t
N V C t S U O j
y n y f l
0 i t
76 BAB 4 BATANG TEKAN
Arah
L,,
v:
2
(Ir1 + Ar(e, + t/2)2
)
2
(148.104 + 3220
(20,1 + 5)2)
2 x 3220 =
6440 mm2
L4
ot,64)
> t,2)'(- 28'032)
= 7.017.264,4 mma
sumbu
T-
t-
I
I-
t-
I
A ,.!=
proPt
I
t,
nonz64A
^
"=lT;=l
6440-=33'ol
L,_YL,
=
o.ul-'l?oo
=
88.61 mm
' ,r 33.01
Kelangsingan ideal:
^
i^, *-
n,,
=
trnt
*rn,
=
laa,c
i +?23,362
= 9r,64
OK
Karena h,r, L", tekuk
,
-
1,,
lft
,rr.
=;\T =
0,25<), <1,2
ry
terjadi
91,54
7t
A=
I
1,43
--1,549
1,6-
(0,67
x1,0105)
f )t
N
n
=
As.f,,
=
u,
+,-
6440#= 99,78 ton
Q,
N,
=
0,85 x9978= 84,8 ton
N,
=
t9
=0,94<l
Qr'N,,
84'B
Perhitungan dimensi pelat kopel:
Syarat kekakuan pelat kopel, adalah harus dipenuhinya:
I
o_rtslt
aLI
t
-I -148.104mm4
'l
-
'min
-
Lt
= 500 mm
a
=
2e + t,
=
(2 x 20,1) + 10
= 50,2 mm
I >toL.a
P11
I
^>10.148'1oo
.50,2
o
5oo
I
,>1485920
mm4
OK
u t r u
9 ' 1 7
=
[ . a
t u t u
6 l I
=
* , t
l u u l 0
I ' L g , =
' " 1
o u u , 0 1 ' 0 0 8 6
=
" 1
7
t u t u
0 1 6 9
=
V
w w l r z = q
u t r r u
Z ' 9 I =
l l
t u l u
9 ( 6 1
=
a 7
l d I I J I
9 Z I
= q
u r w
0 0 e =
r )
: 0 9
d N l
e r E c l
: 0
d N I l g o r d
E q o S
: g V i l [ V [
' r n q a s r a l
t u o l o { u B r { n t n q a l r d n l n r u a u S u e l , u N g o r d q B l q l l l d
. u o l
g L
=
J y . r o u 1 e 3 ; a r
I e l s { E
u e q a g
' S u t r u a q
q e 8 u a r r P p r a t r l u e 8 u o l o s
F e q l p
q e u a l n q u n s
q e r e E p B d
. r p u e s - r p u e s
3 u n [ n u e n d r u n l r c l u n d u e u
' u
g S u e t e q S u e f u e d u e 8 u a p
( r c
t 1 ) e t e q
g o ; d r r e p r u o l o > l q r n q a s
t 6 . v
I J o L N o )
I
r > 6 0 0 . 0 = f f i = +
u q
8 ( Z Z
= ( t Z t Z g ' g T , ) 6 ' 0
= " A
6 , 0 =
" A Q
u o t
, r z e ' 9 2
= ( g ) ( o t
) ( o r z z ) 0 ' 0 ) z
=
^ v ? ' 9 ' o ' z
=
" A
:
) r o
:
x o
e s s u r q a s
$ [ r r r . ,
"
, l
o r z
i t
' !
[
l l l = : -
- : - : - : _ . _ - - -
/ u l ' l = - - : r - - l t ' t
0 0 0 0 0 2 x 6 2 1
1 ' " 1 1
, ( " / r o r )
=
E
* 9 =
, Q l a )
t
+ 9 = " 7
x o
6 Z
8 1 -
O I I
q
: y a d o 1
r e l a d r a s a 8 r e n y
. u o l
g I , 0
I n > l l t u e t u 1 a d o 1
S u l s e w - B u t s e u e 8 8 u r t 1 a s
' y a d o 1 l e l a d
9 1
> l n r u n
F u q p
u o l
9 . I
r e s e q a s e , { e a
u o t
9 ' I
=
u o t
0 8
x
Z 0 ' 0
=
" N
Z O , 0
= ' O
: 1 a d o 1
r e l a d u e r e n l a l
I a f ,
' t u t u
0 I l =
r /
u u > l B u n D
' t u r u
9 ' 0 |
< q g a l o r a d r p
. ( - , u
B
= / ) r e l a d p q a r u u 3 u a p
,
, U . t ! . 2 =
, 1
e l l g
'
u n r N f l
y n y f l
N V o t s u o l
y n y S r
0 L v
78 BAB 4 BATANG TEKAN
Periksa kelangsingan penamParlg:
l,l2 125
Flens
'::-
=J,858
t
t'
2x16.2
170 I70
'-;-=:=10,97
'1
'f'
r lqO
Y2.!!=
>
perralnpang
kornpak
tr
{Jt
\web
h
-)41
-
tr..lr
t,r, I 0'B
r689
=
g
=tol,44
lT
-
-'6+o
-
rvu
h
.1680
tu,
4
f,
>
PenamPang
komPak
Arah sumbu bahan
(sumbu x):
A
=k'l-' -5ooo =4z3p
''
r,.
119
Arah sutnbu bebas bahan
(sumbu.y):
k.l-
15oo
1
=
'
=
l'"1-"
=97.656
'
,, ].5.6
> ,?.,.
(batans menekuk ke :rrah sumbu lemah)
_
tr,
^E
=
e? ,65!.,t,
_Zg_
=
t,o76..
ft
\l
li n \ 200000
1,43
.\
L
c)l
a.'_-.-
t
1.6-0.67 A,l
1,43
(r)
=
=
l.62ll
-- r
1.6
-
(0,67r1.0768 I
f:
=69rc
?40
=
lol,gg ton
Nrl
=
A*',f,,
=
Ar'
(t), 1.6211
{,,
=
l-5
=0.866<l
Q,'N,,
86'6
. .
, I
:
X I
t ' r ' d
I
Y
I
I
I
#
t
I
t r
, ^ e ) l
, A L
I
r n t l n , s
u a u o d u o l
q a y o
l n l r d r p
r e d e p B u e , ( e f u a 1 u p q a q
q e l 8 u n r r g
, S , 0
= , ; f : L : : l : ;' L e
[ g
e f e q n r n u u E P I P U a s u e n d u n l
e c { n r a g
r n q a s r r ] u e > l J r
- r n r > l n l s u a u o d * r o 1
B u n r n
- 8 u n ( 6 1 ' L I E t u r l
n q u r n s L { E r E L U E I E P
I E r a r B I
S u o l a 8 u a d
S u e s e d l p
u I g
l e ^ r e r u r
c l e , E p B d
. r u
6
S u e l u e d u u 8 u a p u e > l r t J U I n u s
u a u o d u o > 1
, r " . , , r e 8 e q a s , r l e u n 8 l p
I I . L . g L I . O g g C . 4 A .
I 5 o r d
i
e l u e u e : u a l
u . I e r u B U E r . { E r e r u ; e s a q
q e l 8 u n r r q
, g e u l a l
n q u n s r 1 , r e u r E I B p
I e r a r p lS u e l a 8 u a d
I r a q l P e ' r d - I ' f [
p o s r u , I e p u , > l e ] r n l r n r l s
u a u o d t u o l
B u r s e u - B u l s e u
e 1 r [
I
T
I
1
#
t
B u e , t u e l a l r n l l n J t s
u a u o d u o > 1
B u l s e r u - B u r r r . , l t
1 1 " - d p
F o s
t u e l B p u e > l a t r n l > l n J t s
u a u o d r u o l
B u r s e u _ B u r s e u r
r r e p
t . ' 7 ' ( J
r e q t u t 3
( s s
r e )
, L 6 O 9 Z ' O 9 Z
I M
z ' r a
r D g t u e S
0 v
9 L 0 t 0 0 t 0 0 0
6 ' ? d - _
r
r
i e ' r / d - I . r , A
I D I o I
> l n > l a r e l e q e q
q u l e $ l r r r d
9 ' ? d - r r
c
J e q I U E r )
( z e
r e )
L Z ' t , L ' 0 0 v ' 0 0 t
J M
- I ' t Z ' d
r e c l u r c l
r u p l p p u e 1 1 n f u n r r p
B u e r r . r r r
u n l a t u E U E r J p l
g e y 8 u n r r l l
t ' ? d - i r :
N V H I - L V I
I V O S - I V O S
N V H I I V ' I
I V O S - ] V C . S
6 t
80
P.4.1',|
P.4.12
BAB 4 BATANG TEKAN
Sebuah komponen struktur tekan didesain agar mampu menahan beban tekan aksial yang
terdiri dari beban mati 500 kN dan beban hidup 1000 kN. Batang ini memiliki panjang
8,5 m dan pada
jarak
3,5 m dari tepi atas dipasang pengekang lateral dalam arah sumbu
Iemah. Dengan menggunakan mutu baja BJ 41 pilihlah profrl WF yang ekonomis I (tum-
puan ujung adalah sendi).
Suatu portal bergoyang terdiri dari kolom \fF 200.200.8.12 dan balok\fF 250.125.6.9,
mutu baja BJ 37. Tiap batang disusun sedemikian rupa sehingga lentur terjadi dalam
arah sumbu kuat. Asumsikan ku
=
1,0. Hitunglah besarnya h* untuk kolom-kolom portal
tersebut dengan menggunakan nomogram yang ada. Hitunglah pula tahanan tekan rencana
dari kolom tersebut!
l.
Gambar P.4.12
, { u e p x q e J e J n t u e l u o u r o r u
=
J n t u e l u e 8 u u 8 a t
=
e . s
- - L
* - L
-
y
^ J . '
w
' t . ^ '
I N
I
' g u e 8 u a p
r . 9
. l * J
=
r
, , W
W
: u e e r u e s r a d r . l e p S u n t r q r p r e d e p ' e l u r a s a 8 r e s n d e p e d
I U E q T q I P U E P
' u l e L U I S n q u n s n l B S
I e t u r u r u
r c l u n d u r a r u S u e l g o r d S u e d u r e u a d e p e d J n l u a l
u e 8 u e S a l
' r u n u r n
S u e l l s r p u o > l r . u E I E p u e > l e u n 8 r p r e d e p
U p W
= o ) u e q e g E > l r u e > l a r y q E I I n > l
e t e t u t u E I E p l - r e f e l a d r p n r a d a s ' s n l u a f u a r u o u r ] E q D I e u e 8 u e 8 a r u e 8 u n u g r a d u n u n s n u r n g
S I U I = I I N I S
- I I J O U d
V N V H U 3 O f S U N I N 3 ' I
' q l q a l
u e u a l a u a d r e d r p u a u n l r a d
{ E p l t
s e } r l r q e t s
q E I E S E T u u S 8 u r q a s
' l B r e l E I
p r e r a s
3 u e 1 a 1 : a r d n l n c > l o l e q s n s e > l
l e l u u q
t u e l e p q p q e s ' u u e l e l u a l n e > l e p u a t u r u r
I S u r n s V
' e l u q e u a l
n q u n s u n d n r t e l E n I n q u n s r { E r E t u e l e p
l r e q
3 u e 1 e 1 ; a r e d u q n u a d a s
' u e > l a t r u t p 8 u a u S u e l u e r u a l a u e r 8 e q B u a J E > l
' > l n > l a u a t u E > l E > l r t > l o p q B . & \ r { E g u e > l r s u n s e r p
I U I
q B q r u e l E P u e s B r { E q u a d
' l u l
q B q r u E I E p u e > l r s E u r q u o > l r p u E > I e
( n F r . { E p r a l
q e q l u u l B p
l . r e f e l a d r p q e l e t S u e l u e l e l u p p > l I r E ] r n t > l n n s u a u o d u o l r r e p d a s u o l e S S u r g a s
, > l r r e t
u a u a l e
U E P u e > l a t u e u a l a I r E p I s e u l q u r o > l u e > l e d n r a u
{ o p q
r n t > l n r t s u a u o d u o y ' d . p g
u e q a q u r p
I t u r u u e q e q l r . r a d a s ' l s e t r , t e . l 8 u e q e q - u e q a q
I n > l r u a u
S u B l r n t > l n J l s u a u o d r u o l q E I B p E
l o l t g
I
W
- \
, w
T
: u r 8 u a q
e S S u r q a s
L '
' 3
' )
i
=
n S
u r p
r ; =
I I
N V N ' I N H V O N S d , !
r n l u { w n u r n
l r o a I
g . I
> I o I E q e o e d r e s n d J J r u e o a c r / ' r
- l - I - ( r - r - - - - - - - - - - &
- ' - 1 " ( 1 ' L L
r r r i g S u e d u e u a 4 , p r d , * r 3
t . i1 .
{ o P g
u E r n P u 3 - I
E . I
I B r a t e T
3 u e > 1 o > p a 1 T o l " g u r e s a q + z . l
r l t
I E r a r e T
8 u e 1 a r y a 1 { o l e g n l e l r r a d
- I
s r r r s r u r s
l 5 o r d
E u E r { r e p r s r n t u a T
z - l
u E n l n r . I ? p u s . l
I . l
q , s u , s , r r d ; . r
i ; i i l + * j
r { e r r B n p r n l u o l l p q p l e
{ o l " q
n > l e p r a d r u r e q e t u a t r t
.
u e . I a r d e . & s u e r 8 u q e p r d s n r a u a u r e r e f , a s
I B J a T E I
u e 8 u n l a > 1 r { { r u r * u S u e l : n r u a y , n r l n r r u a u o d u o 4 . r r r r r p u e p s r s r f e u r u B I n I " p l A [
.
: r u d r p u e l d r : r q r p B ^ s r s e q B r u
, l u l
q e q r - r e [ u l a d r u a u r q e p n s a s
r l
N V U V T V I 3 S I , U I I d N V N r N I
J n l u o ' I J n l { n J r s u o u o d u t o y
l n r o d
L U e P r
' 6
9 ' 9
- u n r )
n q u l n
S u e ( u r
S u e l
1
82 BAB 5 KOMPONEN STRUKTUR L-ENTUR
]v{odulus penampang arah x dan
7
Momen Inersia arah x dan
7
jarak dari titik berat ke tepi serat arah x dan y
Gambar 5.1 menunjukkan beberapa penampang vang nrempunyai rninirnai satu bu
sumbu simetri.
I
,-F,
c
-T
I
s -_{_
U
V
I
S
=a
,
C,
I
I
I
I
Q_l
,c
v
Gambar 5.1 Modulus Penampang Berbagai Tipe Profil Sirnetri
5.3 PERILAKU BALOK TERKEKANG LATERAL
f)istribusi tegangan pada sebuah penampang
\ffF
akibat momen lentur, diperlihatkar:
dalanr Gambar 5,2. Pada daerah beban layan, penampang masih elastik
(Gambar.
5.2.a'.
kondisi elastik berlangsung hingga tegangan pada serat terluar mencapai kuat lelehny^
V:)
Setelah mencapai regangan leleh (er), regangan akan terus naik tanpa diikuti kenaikar
tegangan (Gambar
5.3).
Ketika kuat leleh tercapai pada serat terluar
(Gambar
5.2.b), tahanan momen nomina.
sama dengan momen leleh Mr,, drn besarnya adalah:
l[,, = Mo, = s^f 5.+
Dan pada saat kondisi pada Garnbar 5.2.d tercapai, semua serat dalam penampang melarn-
paui regangan lelehnya, dan dinamakan kondisi plastis. Thhanan momen nominal dalanr
kondisi ini dinamakan momen plastis M
r,
yang besarnya:
Dengan Z dikenal sebagai modulus plastis.
e<t), 6<fy E=Ert O=f, t>t.,, o=t t > >rr
M,,=
f,
J,t"cta
=
f
.Z
5.5
.M,
(c)
M=Mo
(d)
M<M M=M
yx
(a) (b)
Gambar 5.2 Distribusi
-legangan
pada i-evel Beban llerL-,edr
Mr' M
^ J
p
1 l
n q u n s d e p e q r a t ' t n { r r r q
9
7
, t l . r l . l
, s
c _ - ^
E ' t = ; =
. . . h - - , i = : : = J S,
t U . Q .
I
9
t l
z l z l t l , ^
! 1 . ( l .
l = , . r t l . Q . 1 =
, i - s '
Z I
J L 4 ' 1 =
I
v l v a l .
, u ' , t
t
=
L t 7
, ' a
) z
= z
i ( x
n q r u n s ) l e n l n q r u n s q e r e L u E I E P ' { r n > l l r a q
l S a s : a d S u e d u e u a d
. ' (
_ - : I
- , 1
r o r > l e 3 r e l r u ( l
E J E I u E J E S D I J a q
9 ' s
n q u n s ) q e u a l
n q u n s I { B r E t u e l E q
' ( Z I ' I
I n r u e q
r o t > l e J ' ( x
n q u n s ) l e n l
n q u n s q e r e
> l n l u e q r o l > l e J u e > l n l u a l
: I ' 5
H O I N O f ,
I
' ( ' 1
r c d e : u J t u B s I q > l n r u a q
e l u u n u n )
B I ' 1
r e d u e s
6 9 ' 1
r n t u e l L U E I B p g 1 1 6
l g o r d
> l n l u n
I ? r r e r E W
u e 8 u e 8 a g - u e 8 u e 8 a l . u u : 3 u t q g ' S J B q u u C
i )
: n u e , i ' S u e d t u e l s n l n p o r u
u e > 1 e d n : a u S u e l ' 1 g 5 ' , t o u a t
a d u q s )
l n l u a q
e l B g
J
g 2 1 , g o r d I r E p
I n t u a q
r o t > l e J u E > l n l u {
: Z ' 5
H O I N O f ,
I
r -
I
t l
I
i
l - - r =
r - - l
l i
l l
l l
L _ _ l
: f l V I N Y
S
, W
z = - r w = z - = J S
u e 8 u a p s n s e l d s n l n P o u e r e l u e u e 8 u r p u e q r a d
r o r { B J L I E I I I s I u e I l e u e > l r a d l p e , ( u r n ( r r r r t
n , = o
t 8 t v u f l v l c N v v : v u f l v o l v 8 n v i l l u = d 0 I
s r l s e l a
q B l o e c
84 BAB 5 KOMPONEN
JAr$7llB:
STRUKTUR LENTUR
Z
Z
1,.
I,
s,.
-
z( z.b-., .
4
) * z( r a
-2,,
).!
./"
)
\ 2'4)
\
'24)
=
!-, ,.bt
+
1,.{cl-2r
,\.r^2
2', 4
--zl
L.,,.4''l+
|
.tct-2t
\.t'
Ll2 ', lt2'
t'v
=|.,,.t '+Lu-zr,\.t.l
6', t2
t
=
I''
=l-.r,.t'
+!.rrt-2t,\.t'
bl2 3' 6 ', h
Dan faktor bentuk
sF-6=
0,, yang mengakibatkan lendutan balok tak lagi kontinu.
Agar penampang mampu mencapai 0,, tanpa rnenimbulkan keruntuhan
ketidakstabilan ini, maka harus dipenuhi ketiga macam syarat yakni kekangan
perbandingan lebar dan tebal flens (b/t,),
perbandingan tinggi dan tebal web (h/t
Daktilitas Kelengkungan p
=
0,/00
il
il-
e
9:
l^',
,.ut
+
l.{d-2r ,).r,'
z', 4
, z)
s,.
=J=1.5
2
L.r..b'*!.,a-2,
,
3', 6
t
Pada saat tahanan momen plastis Mn rcrcapai, penampang balok akan terus ber-
deformasi dengan tahanan lentur konstan Mr. kondisi ini dinamakan senfi plastis. Pada
suatu balok tertumpu sederhana (sendi rol)', munculnya sendi plastis di daerah tengah
bentang akan menimbulkan situasi ketidakstabilan, yang dinamakan mekanisme kerun-
tuhan. Secara umum, kombinasi antara 3 sendi (sendi
sebenarnya dan sendi plastis) akan
mengakibatkan mekanisme keruntuhan.
Dalam Gambar 5.4 sudut rotasi 0 elastik dalam daerah beban layan M, hingga serar
terluar mencapai kuat leleh
f,
p^d^ saat Mr*. Sudut rotasi kemudian menjadi inelastik
parsial hingga momen plastis Mntercapai. Ketika sendi plastis tercapai, kurva M-0 menjadi
horizontal dan lendutan balok tetap bertambah. Dan pada tengah bentang timbul rotasi
ll.
'b
akibat
lateral.
u).
Mp
M
v
MW
*
0,
(b) karakteristik momen-rotasi
4,,
(a)
Gambar 5.4 Sendi Plaris dan Kurva
q
= beban layan
g,
=
beban layan terfaktor
lvl-0
_ _ - - - r
: r l a l o r a d l P u S S u r q a s ' r e r u r l , t s e l o d : a t u r u e > l n > l e l a u u e 8 u a p r r E r r p
l e u r r u o u
u a u r o r u
u E U E q e t e l u r e s a q B > [ E r u ' ' y ,
y >
' 1
r e , ( u n d u a u S u e l
l e d u o > l I E t
S u e d u e u a d l S e g
' s e 1 r p
S u e l S u e d r u e u a d
> l n t u n E d W
E I I
u e p ' s e u e d s e y l S S u e d u e u a d > l n t u n E d l
t r 0 /
=
/
e s r s u e 8 u e 8 a r e l u r u s a g
S u e d u e u a d s n l n p o u
=
S
e s r s u e 8 u e 8 a l
=
' I
q r l e l u E U E q B t
=
f
: u e 8 u a q
s
( ' !
- I
t =
' w
=
" w
: r { E I E p E
, y
= y r e e s e p e d
I u u r u o u
u e r u o r u u E u p r . { B J
y v d l
l o y
y v l
c N v d h l v \ i :
r . { r l r l r E n I
= ' !
s r r s u l d s n l n p o t u
=
. Z
s r r s e y d u e u r o r u u e u e r . l e l
=
o W
: u e 8 u a q
8 ' E
o ! ' Z
=
o W
= ' W
: > 1 e d r u o 1 S u e d r u e u a d u e 8 u a p
I E r a t E I
8 u e 1 a 1 r a r
l o l e q I n l u n I E U n u o u
u a r u o r u u e u E q E I
y v d w o y
c N V d t r v \ i :
l e d r u o ; 1 I E J
u e p > l e d L u o y S u e d u e r r a , l
l e r r r r u o N
r r r r u o r \ u e u u q u J
S . S
J B q u r B C
' y
o \
u w
' y . y : S u r s 8 u e l
. e
' \ ,
\ ,
o \
,
l e d u r o l 1 e r
S u e d u e u a 4
. 2 ,
' \ ,
\ :
> 1 e d u r o 1 S u u d u e u e d
. I
: r . { E I E p e S u l s 8 u e l u e p
' l e d r u o > l
> l e r
' 1 e d u o 1
S u e d u e u a d u e s e r e g
' u e > I J r
S u e r e q s e r { E q r " u e u r r e e s e l u l e q u ; e d a s S u r s 8 u u l u e p
' 1 e d u o > l > l e l
' 1 e d u o > 1
S u e d u e u a d e r e t u e u u l u p e q r p
I e u r r u o u
u e r u o r u u E U B r . { E t u e 8 u n u g . l a d u e l e q
r o l > l E J r a l u B q e q I E q D I ? r n l u e l u a l u o l u
=
' W
I E U I I U o U
u a I U O l U u B U e I { E l
=
u W
0 6 . 0
=
t 6
: u e 8 u a q
" w . " w o o
: u e t u r u l s ; a d r q n u a u e u s n r e r . l
C J U - I
u r u s a p r . u e l e p
{ o l u q
u e u t s r 1 r J
] v u 3 r v l 9 N V y 3 y u ] I x o - t v 8 N t v s 3 o ? ;
l v u f l v l c N v y = y u f l
y o t v 8
N t v s S c v ' 9
, r e
+
6 ' S
' l E r a
r P q r l
I S E I (
] P E [ I
I I l s t
t e l a s
u B > l I
- u n .
q e 8 r
E P E t
- r a q
L ' S
9 8
86 BAB 5 KOMPONEN STRUKTUR LENTUR
M,,=++M,,**,
5.ro
"
L,- lt,-
-
''
l,'-A,,
Dengan: I
=
kelangsingan penampang balok
(=
b/2tr.)
L,, Lo
=
tabel 7.5'1 Peraturan Baja
Untuk balok-balok hibrida di mana
.frr, f,*
maka perhitungan M
rrilai terkecil antara
W
- f,)
d.rng .i'7,,,.'^
I coNrroH 5.3:
Rencanakan balok untuk memikul beban mati, D
= 350 kg/m
1500 kg/m. Bentang balok, L
=
12 m. Sisi tekan flens terkekang
baja WF dengan
I
=
240 MPa dan
f
=
450 MPa.
JA\$(/AB:
harus didasarkan pada
dan beban hidup, Z
=
lateral. Gunakan profil
l,2D + 1,6L
=
1,2(350) + 1,6(1500)
2820 kglm
=
2,82 ton/m
M
Lt
M
71
Z
x
Z
I
h
I
=
-f,|
gltt
M
Qt
Lt
=).2,821} = 50,76 ron.m
8
50.76
-.
/
=
'L
= )(O,4 ton.m
0,90
=
b.t
7@-t r)
*
i.r,,.1d-2t
12
=
).r'
+, +
).t*2
.(d
-2t
,)
--
d-2(r,,+ t
1)
Untuk
f
=
24O
Coba profil
\MF
^b
L,-:
=
,
2.ri
.
l.)
Ar,---=
til
170
MPa
350.350.12.r9
350:9.21
2xl9
350-2(20+19)
=
22,67
t2
r^
lI,
1680
I^
1J,
170
--_
I 240
)"
P
=
1097
1680
=
=-
=
108.44
I 240
370 370
:-:
tr
f,-f
^l
z4o-to
2i50 2550
:
=-:=164,6
^
f 1240
\J
o g + /
[ \
l f
T ' 0 Z l -
: = i -
0 9 9 2 0 g 9 z
-
! : ! l
0 9 y N
I o , B =
d =
o \
O 8 9 I
!
0 L t
r . T =
o '
= " t = . , , . // c L
( ( t + g t ) z - o o g -
q
L
g r x r
J q
t
A I - _ : _ - = t v
v r
0 0
q
E I ' 0 I ' 0 0 9 ' 0 0 9 c A
e q o f
S u e l u r e l g o : d e q o r
' l e n 1
n l e l r a r g o l d )
z t 0 9 .
9 ' L g
=
r o r f r o w ' ( f , t
-
o s r )
= = ' w
T I P (
# r ' l - ' l ) = i ' ( t - T l = ' w
I
6 r ' z r r
= ( o g r . ) z | r e 6 r z - -
' !
' ' z
=
o w
; 1 e d t u o 1 1 e r
S u e d u r u e 4
\ t y
l "
- <
/ I I
L O L
_
0 8 9 r
' t t
_ _ : _ _ . 1
0 L r
O L
( 1 t : a 1 q t q a l
u r u o l
L
t r L
- -
i 0 ' B
w
0 8 9 r
8 6 ' 8 I =
t u ' u o l
o g t /
l \
, l
t
Z u i i = - = :
0 9 9 2 0 9 t z
o l - o s t /
l u
_ ! _ ! l
o u o r
-
-
O L ' O L C
, \
t
O B 9 I
w
=
d
Y
0 L t
x o
L 9 ' z z = , ^ 4 - = 2 = ' ' y
r c t + o r ) z - o ; e
q
6 l x z
J
r Z
t
I Z ' 6 =
o g e
=
q - = ' T
G t ' Z t ' O S ' 0 9
l g o l d
E q o J
e d ] y | *
O S r z =
f { o r r n
J : ; l | J
o * l i [ r : : ; :
' , ; : : ; - :
' #
r u r u
z 8 r g 6 1 2
=
z ( ( 6 r ) z
- 0 9 0 L r r +
. ( 6 r
- o g o 6 r ) 0 E t =
* z
, r . , ) r , . [ r x
_ ( , t z - P ) . ' , .
r * ( , r - P ) . , t . q
=
^ z
i l e d r u o l
S u e d u e u a 4
I V U f I V I 9 N V Y f Y U f I Y O I V E N I V S S C V 9
I 5 (
= '
r P
O I
L 8
88 BAB 5 KOMPONEN STRUKTUR LENTUR
Penampang
7
L
')c
l/f
l Yt
n
M=
71
5.5 LENDUTAN BALOK
tak kompak!
b.t
,.(d-t rl*L,-.1d-2t r)')
M
b
M
r
z*
= 300(15)(300
-
15) .
]tl0)(aoo
-
2(\5))2
=
1464750 mm3
4
=
Z*.
f
=
1464750(450)
=
65,91 ton.m
=
(fi-f,)s-= (fi-f,)
h
( 450
-
70
).2o4oo)04 = 51,68 ton.m
30012
)
-2
L-A
/vr-/L
M +'"
'"P
M
).,-10--t tr,-L0
r
18'98-10
.65,91*
l9
-t'91
,.5r,68
=
G3,32 ton.m
18,98-8,01 i 8,98-8,01
M
P
(= 63,32 ton.m) , M,lQ
G
56,4 ton.m)
OK
SNI 03-1729-2002 pasal 6.4.3 membatasi besarnya lendutan yang timbul pada balok.
Dalam pasal ini disyaratkan lendutan maksimum untuk balok pemikul dinding atau
finishing yang geras adalah sebesar Ll36O, sedangkan untuk balok biasa lendutan tidak
boleh lebih dari Ll24O. Pembatasan ini dimaksudkan agar balok memberikan kemampu-
layanan yang baik
(seruiceabili4t). Besar lendutan pada beberapa
jenis
pembebanan balok
yang umum terjadi ditunjukkan sebagai berikut:
M..L2
A_r
Lt'/'
16.E.l
^
5'qn'Lo
5(1
,r\L'
ALt)=
i;EJ
=
A[s4o''
)i,=
5
.M,,.t
48 E.I
F
I
I
.-
I
<-- n
'
uLl)
__
P.bot_-qo2)
48.EI
4*
-\
\
_5W_W_M,.I'
\-ry
/
^u:=7r Er t6Er 16Er
t-.
.l
Lr,rz=
fi\t*r-3Mr-zMr)
' L ,
f g
e f e q n r n p t r
' r u
B
=
7 { o l e q
t r r / $ l
0 0 2
=
6 r
' n e t u u e q a q
I n > l r u a u
h h , B O I :
L 6 , O I =
O L I O L I
7 9 ' L
+
O Z ' L = n b
: S V , N V I
' O O e
f i
n l r q a l a u > l u ] u e t n p u a l s e l e q u e 4 e r e l s r q
S u e t u a q 8 u e [ u e 4
' u / 3 ]
0 0 Z I
=
7
d n p g u u q a q u e p
S u u l r n l r r a q > l o l e q r n l > l n n s u a u o d u o l u e > I ? u u ) u a 5
I ' ' 5
I d O L N O )
I
O + / Z
l \
' 7 ' \
0 9 9 2 0 9 9 7
o l - o y z
l \
! _ ! ]
j l t j l e
T
0 8 9 r
g
v 1 t
0 8 9 r
w
Y
B
' "
I
, t t ^ .
s c b c = 7 u * n 1 - r o r =
q =
(
T
Z l x Z
' 1 ' Z
I
C C , e _
_ _ _ . ,
1 /
E z o -
o o z
q
r
: S u u d u e u a d u e 8 u r s 8 u e l a > l > l a J
( e u r
6 r ' a Z B
= ' Z )
Z I ' 8 ' 0 0 2 ' 0 0 9 C , / X \ 1 g o ; d
e q o 3
r u r
0 0 8
=
u u
0 0 0 0 0 8
=
0 y T x O 6 ' 0
- ' ! ' ' Q
= ' P d ' z
L o l ' B Z ' L r
' w
t , Z r O
= d * e y = , , W e y
: q E I E p E ' W ' b E u u f u o r u E U E L I E I e > l e r u
' 1 e d u o 1
t l E I B p E S u e d u e u a d u e l r s u n s y
r u ' u o t g z ' L l
=
B , , , B n
z ( s ) ( q t ' O ' i =
- r '
o ' l =
W
r u / r g l ' z = ( o 0 z l ) 9 ' I
* ( o o z ) z ' r =
" b
I O P q
- n d r u e
I E P I l
n e l e f
. > I O I E q
' e l u u a u o r u
u B U E L I E I e p e d l r u p > l o p q g o - r d u u q l y r t u a d L u E I E P u e > l
- n t u a u a u r q r q a l u r r n p u a l u E s E r E q r { E l e s e r . u S u r p u l r a r
' n l u a } r e t
s n s e > l e d e r a q a q t u B I e C
t o
6 8
(
w . t ' o - ' w . r ' o - ' r u f l ? l s -
z t l v
7 )
u > I e r u ' ( W *
I W ) g ' 7
* ' W
=
o W
e u a r e )
v o t v 8 N v r n c N ] l 9 ' 9
90 BAB 5 KOMPONEN STRUKTUR LENTUR
Penampang kompak!
Selanjutnya dihitung
M ,
=1.r
zoo.s'
'8
1- perlu untuk memenuhi syarat lendutan.
=
18,75 ton.m
=
18,75.107 Nmm
(untuk memeriksa syarat lendutan, hanya beban hidup saja yang dipertimbangkan)
^
5'q'Lo
5'M'L)
384.E1 4B.EI
r
5.M.L2 5x9,6107
x 8ooo2
'*perlu-
4g1.
=n#
\300,
=
12000'104 mma
=
12000 cma
Profil \fF 300.200.8.12 tak mencukupi karena memiliki
profil diganti dengan \fF 350.175.7.11 yang memiliki 1,
=
cm3.
Cek lendutan:
I,
=
11300 cm4. Selanjutnya
13600 cm4 dan Z*
=
840,85
-14
n
)'4'L
A=-=
384.EI
5x9,6.107
x 80002 5.M.1:
48.E1
48x200000x 13600.104
=23,53mm<
'(=26,67mm)
300
Dalam contoh soal ini tampak bahwa kondisi batas layan (lendutan) lebih menentukan
daripada kondisi batas tahanan, dalam proses desain profil yang aman.
I coNroH 5.5:
Rencanakanlah komponen struktur balok baja berikut ini dengan menggunakan profil
\7F seekonomis mungkin. Asumsikan terdapat kekangan lateral yang cukup pada bagian
fens tekan profil. Disyaratkan pula bahwa lendutan tidak boleh melebihi Ll300. Gunakan
mutu baja BJ 371
L__a m
J.
JA\IAB:
D
t-
u
M=
u
Asumsikan
M=
l)
M=
P
1,2(4) + 1,6(10)
=
P,xL
_
20,BxB
44
profil kompak!
20,8 ton
=
41
,6
ton.In
=
41,6.107 Nmm
M=
n
z.f
M, 41,6.10
d
P (D
=
4 ton;L
=
10 ton)
0,9
=
46.22.10 Nmm
e r ' 9
z t ' 9
I I ' E
-
, ) P
+ , )
, r l i
-
, ,
7 , (
: q E I E p E r n t u e l u a u r o r u t E q D I e
I E t u o z u o r {
e l e 8 u e q
1 , {
r r U y + h
I
T
/ I '
Z P ' I ' i
=
, ) ?
: u e 8 u n q n g
q e l o - r a d r p r ' 9 ' E
J ? q L U e D u E P D I E u r
' p n a u n g u r n s u e p
I
I
l e r e f a s
e ( r a 1 e q
' A
u e n ] E s : a s a 8 u e 8 u e 8 a i e y r g
' e ' g ' ;
r E q r u E D u r B l e p e , f u - [ p o q a a { u e a u a p
' g ' g
r c q t u e c e p e d
l o p q I r p p
z p u e a u o t o d
r B r { l l ' I t t e t u l s S u u d r u e u a d
I n t u n
" l a s a 8
u e 8 u e 8 e r u e u u e s ; e d u a l u n J n u a u > l n r u n
' 1 g o r d
u e g r y n u a d t u e p p u a l n l u a u a u q l q a l r a s a 8 u e u r q u r
' l a p u a d
S u e r u a q
u e 8 u a p > l o p q - I o l E q e p e d
' u e n l r t u a p
u n u r e N
' I o F q
e p e d r n r u e l t E q D I e u E { n r u a t r p
q r q a l
1 5 o r d
u e r n > l n
' g e 8 u a u a u S u e r u e q - S u e r u e q u e 8 u a p > l o l u g
' u e u e q e t
l e ; u l s e p r d r - r e p u e t n p u a l
t e . l e l s q a l o u e > l n t u a l l p q l q a y e l u e s e r q 3 u e f u e d S u e r u a q D l r l r t u a t u S u e l
1 o 1 e q
u e e u e ) u o r e d
s v ' I t 9 c N v d l t v N S d V o v d u f s 3 9 I ;
( t a u t
9 9 ' 9 7
= 1
> l u u J
9 I ' l I
=
0 0 0 0 I
x 0 0 8 l v x
0 0 0 0 0 2
x
8 7 I g B ,
x E r u v
E 0 0 0 8
x
, 0 I ' 0 I J ' ( f
: u e l n p u a l
r r m l s d e p e q ; a r E $ l r r a d
t u ' u o r
l l g y ' z r 7
< u r u o t
I B Z ' ; 7
= ( t , o E ) 0 6 . 0
=
" w . 0
u r u o t
I g ' g E =
@ r Z ) e O I ' 9 e ' 9 6 0 2
=
o l o z
=
' W
q e d u o l S u e d u e u a 4
0 I
' ' 1
o ' 7 l -
=
( 0 2 + 9 t ) z
- 0 0 E
q
g T x Z
J
r Z
: 1 g o : d u u 8 u r s 8 u e l a l t u " r e l s B S I r r e d
r u . u o r
l I g v , z ,
= g , I v +
Q G ) ( L 6 9 0 , 0 '
7 t
W
x
Z
0 0
7
u E I P u n S
u e r 8 e q
e 1
i q o . r c l
r r e
L r t I n l u J
! B ' 0 7 8
r : , i u t n I t
:
) o
' l t
V r z ' 8 0 { =
r
O B 9 I
' l t
L 6 ' 0 1
=
f f i
= d \
= d \
B
I
) z ' r
=
: r p e f u e r u r i e q u e l r r q r n ] u e l u e u r o t u
, 1 y o r d
r r r p u a s t e r a q r E q l I V
( z . u c
O O t r ,
= ' I
:
, r u r
9 g ' 9 6 0 2
=
" Z )
9 I ' 0 i ' 0 0 2 . 0 0 E
g 2 X
1 g o : d
u E { E u n D
t 6
O ' Z
- I
r . u r
f g ' ! Z 6 l
=
o l . z T w = r ^
=
n l : a d
S V I I 9 C N V d I / \ V N f d V C V d U f S f C 9 9
92 BAB 5 KOMPONEN STRUKTUR LENTUR
f
n
f
+df
n
C'+ dC'
5.r4
5.r5
5.16
5.r7
5.18
(b)
(a)
C'
Gamtlar 5.6 Penurunan Persamaan Tegangan Ceser
Mengurangkan persamaan 5.13 dengan
Persamaan
y2
dc,
=
Jay.aa
yl
tr
dM'Y
ar=
'I
dc,
='i'y
r
.nn
-
4'i ,.aa
i'
I I
i;
Dari persamaan 5.15
dan 5.12 diperoleh hubungan:
dM 1"
v=
. _ly.dA
dz t.I
l*-}*0,
(c)
5.12 diperoleh:
dengan mengingat bahwa V
=
dM/dz, serta
Q
='i
l.AA,
maka diperoleh persamaan bagi
tegangan geser yang sangat familiar bagi kita:
'vl
,
=u'Q
I.t
Dengan V adalah gaya geser, dan
Q
adalah sratis momen terhadap garis netral. Terkadang
,rr,,r]k menghitung regangan geser, digunakan rumus pendekatan yang merupakan harga
+
c'_-+TI
an
l{------r-\
-lt_
{
,-lL= I
1-
: 6 1 ' ( u E E r u E s r a d r r B p u E r D l e p u a d s n r u n r u e > l e u n S r p e l r g
' q a , r \
q a l o
F I I d p
: a s a 8 e , ( e 8 0 / 0 r , 6 e w y e q > l e d u e a
u o r
/ 0 ' 0 6
=
L Z 6 ' ?
-
9 6
= 1 ' * A
u o t
L Z 6 ' y = ( 0 E ) ( 6
t ) ( U z ' L ) ( z A ) Z
= ' u ' { A
: r { e l e p u S u r s a u - B u r s e t u
' g a , l a . u r p s u a g g a l o p l r d r p S u e l - r a s a 8 e l e S
r e s e 6 u e 6 u e 6 e l ( q )
E d V \
L ? ' L
E d V \
B B , V V Z
E d V \
2 , 9 ' Z
e d w
8 8 ' h v z
=
7 1 x r } t ' 0 0 e 0 r 7
t 6 9 9 r / Z t x
r } t ' 9 6
e w w
l 6 9 9 V Z t = ( z t ) z $ t - S l t ) z / t +
9 L 9 0 0 I I
=
D
: l e r l e u n q u n s e p e d u e 8 u r 8 a a
E d r t r r h , L =
f f i # f f i = , , , i l A
v d w
z ' e r 1 -
=
- " - i : ? ! - ? o ' l Z - .
-
1 ' - A
"
g L g 0 0 I
I
x , 0
t . E 6
e u w
9 L 9 0 0 I I
= (
9 ' , 6
-
S L t ) G I ) 0 E
=
D
N
7 0 I ' 5 6
=
u o r
9 6
=
A
: q a ^ . u u p s u a g E r E t u E u e n u r e u a d e p e d u e 8 u e 8 a l
' q a r ' r
r e l a d q a l o p y d r p S u e d e d e ; a q u e p s u a g
q a l o p r y d r p S u u l - r a s a 8 e l t B r u s a q e d e " r a q e p d S u n r r H
' u o t
E 6
r e s e q a s u e l r l r a s a 8 u u q a q
I n > l l t r r e r r r
? u e , {
6 l ' Z l ' 0 g e ' y E g C , 4 4 .
y g o r d u p e d
l r r s e y a
: a s a 8 u u 8 u e 8 a r r s n g r l s r p S u n r g
: 5 . 5
H O I N O f ,
I
6 r ' 9
' 8 u e : u a 8 u a d r e p 8 u u q n 1 l r e p
*
l ' ?
( e )
r 8 . l e r
S u u p
8 I ' E
F ? q
L t ' S
9 L t
+
_ ' i ' _ r _
T
9 r ' s
S I , S
r / l ' 9
. c P
+
o l
V
A r
I
A J
r
z i
v
. C P
+ . {
> l e J e u , > l r e q e 8 u a r u u e 8 u a p
' q a z r r S u e d u e u a d , r r , , ; : : 1 1
8 6 S V I I C C N V d Y \ V N = d V O V d U f S S C 9 9
94 BAB 5 KOMPONEN STRUKTUR LENTUR
T/
^V
d.t
u)
g5to4
350x12
=
226,19 MPa (7,34o/o di bawah harga maksimum)
1 100 1 i00
_ 1'l
4f,
1240
TAHANAN GESER NOMINAL PENAMPANG GILAS
Dalam contoh 5.5 tampak bahwa gaya geser sebagian besar dipikul oleh web jika web
dalam kondisi stabil
(artinya ketidakstabilan akibat kombinasi geser dan lentur tak terjadi).
Kuat geser nominal pelat web ditentukan oleh SNI 03-1729-2002 pasal 8.8.3, yaitu:
V,,
=
xr'Au,
=
0,60.ft,nA*
5.20
Dengan:
fr,,
=
kuat leleh web
A. =
luas penampang web
Persamaan
j.rO
O^O^t digunakan bila dipenuhi syarat kelangsingan untuk tebal pelat web
sebagai berikut:
h 1100
r-^
t''
trIu,,'
Dan kuat geser rencana harus memenuhi persamaan:
(b.v
> v
I
t, lt
-
lt
5.22
I coNroH 5.6:
Tentukan tahanan geser rencana profil \fF 300.300.10.15, data profil:
d
= 300 mm Mutu baja BJ 37
\f,
=
240 MPa,
f,
= 370 MPa)
b
=300mm
t.
=
15 mm
t
t,,
=
10 mm
h
=
d-2 (rn+tr)
= 300
-2
(lB+15)
=
234 mm
5.2r
Cek persamaan 5.21:
h
-234
=
,24
tu, 10
Karena persamaan 5.21 terpenuhi, maka:
V,, =
0,6.fr.d.t* =
0,6(240)(234)(10) = 33,69 ton
vd
=
0,90.vn
=
0,90(43,2) = 30,321 ton
5.7 BEBAN TERPUSAT PADA BALOK
Bila balok dikenai beban terpusat, leleh lokal akibat tegangan
dengan tekuk inelastik pada daerah web akan terjadi di sekitar
Gaya tumpu perlu
(R,)
pada pelat web harus memenuhi:
Ru <
Q.R,
tekan yang tinggi diikuti
lokasi beban terpusat itu.
Dengan:
A
R
faktor reduksi
kuat tumpu nominal pelat ri'eb akibat beban terPusat
5.23
T
9 L ' 0
=
0
z ' o < p 1 1 1 r : a 1 1 q
( . ' o -
# ) - -
u \ r , r r ,
o r , o l
Z ' O > p 1 1 1 : u 1 t q
u / * r = ,
I
f = "
P / x f = h : z t P < [
e t ' r )
e z '
' n t l
I l n )
9 7 ' 9
( l t 1 l
r n -
a
t e d r l ' E
r e s n d : a 1 u r q a g u e 8 u a p
I o I E B t . S
J B q u B C
r e 6 e l a 6 o I u e l r n l e s r p 6 u e r {
l e s n d t e l
u e q a q
- U
( 6 u e d u e u e d )
r s u o t u r p u e 6 u e p e u e s J o q
l e n u e n C S I V
( u e l e p u e l r r o q r p 0 u e I ) u e p e q u e 0 u n > 1 0 u a 1
l I e I
o I r e n l r a ] d e d e s e l n u u e p > 1 e t e [
y
? 6 u n 1 n p O u e l u e d
i / \ [
i , l . l
E l l
P E d
( l : \ u . , 1 ,
, ' [ ' )
- ] '
q r . ^ A E
- \
_ N
1
m
- \
I
I
p
_ t
1
_ t
v
T '
u r l u ' 7 . r u s - 3 Q a s
I E l . t r r L r r L u
' u r r y r r 1 - r , r , - { r E 1 ' r c 1
l u r i r p n : r 3 U C ) 1
r s u e t u r p
t u t u
' u e q t l e : a d i - r u 1 - r . r e l r 1 r : q i r r r : i r p c l l , ( , : s r e l a d
l e q a r
l r > [
P < [
, n m , (
"
] .
J . N
q a z u r e p e d
r _ _ _ _ _ _ . ]
0 6 ' 0
=
O
[ , ( r . l
' ' l ' l ' ' s z ' 9
=
" a
s u a g e p e d
l e > l o l
r n t u a - I ' I
i N S
r n J n u a u J u e > l n r u a r l p " y u l u r e s a g
e l e t u ' r q n u a d r p
e z ' t
u e e u r e s - r a d e y l g
r l t s l E P E
A 1
T . I E I E P E
' /
0 ' I = O
( ' z l
l = D
e )
+
4 . n 1
=
" y
I D I o I
q e l e - I ' z
t 7 ' s
q 3 ^
0 z ' s
. ( I P E
q a ^ A
s 7 ' s
v z ' 9
: 6 1 ' g
l e s e d Z 0 0 Z - 6 Z L I - e y
' q a r ' t
r e l a d e p e d
Q a u a t t t s )
n > l e 8 u a d u e > 1 n 1 r a d r p > 1 e r
V V > t g ' z
+
N
x J - ' n .
r ' t
- l
9 6 v o t v 8 v o v d . L v s n d u f l - N V S f E L ' 9
BAB 5 KOMPONEN STRUKTUR LENTUR
web bergoyang
I coxroH 5.7t
96
posisi kerja Ru:
Gambar 5.8 Tekuk
\W'eb
Bergoyang
Ada dua kasus pada tekuk web bergoyang:
a. bila sisi tekan flens dikekang terhadap rotasi pada
unruk
h
.b-l-.,
^
tu, L,
-
''"
c
.E.t
,.,
^
[
n.+(
Lr,
]rl
p,
=
---
!--Ll
t +
h2
L
.trr,))
J/<^
h
.br
,r,,
--) R, )*
t,r, Lh
b.
Jika
sisi tekan flens tak dikekang terhadap rotasi
untuk
h
.bf .r,
t* L,--"
C,.E.t,,,3.t
,l
(
n
b,
\tf
R,,
=
-!-
,i
--Llo,4
-
h,
l"*l;
T,
)
I
Jika
L.b-Lrtl
-+ R-
-+oo
t* Lb-
^'' n
fl.z; untuk: M<M .
C,
= l-'_-
[1,62
unruk: MrM,
A =
0'85
5. Lentur pada pelat web
24.08.t
3
,--"
-
o
=-r--,lE.Jr*
5.28
O
=
0'90
<)7
5.28
3000
4. Tekuk
6000 3000
0 0 0 9
t l
o o < -
u
A t f l
, r ' 7
I
0 0 E r i l : h ' ' . 1 -
[ " -
o o . ) z
t
( r s e t o r d u p e q r a r 3 u e > 1 a 1 - r a r s u e g u e > l a l I S I S u e > l r s u n s e ) 8 u e . ( o 8 r a q q e . / ! \ > l n > l a l ' ,
Q a u a t u s
n l r a d ' u o r
0 Z I
=
z t t 4 + t n r J
> ) u o r
V Z ' I L
=
o o o g
l l r
' 7
' 1
- r -
=
, 0 1 ) G . ' 0 ) ; [ O
=
0 0
(
Z \
J o
t ' l
[ " - o o 8 J z
t
( Z / p , {
u e n d r u n t r l e r a e q
( t a u f f i t s
n l r a d > 1 e t
' u o t
0 9
=
I ' d
< ) u o l
l l ' Z 7 l
=
V t ?
. [ \ u e ? u e d e l r l E r a E C
q a r ' a . e p e d r e d r l ' e ,
( t a u a [ u s
n l r a d > 1 e r
' u o l
0 9
=
z " r l
< ) u o r
9 Z ' 1 6
=
@ Y O G g z ) ( 9 2 ' 9 ) 0 6 ' o
=
t ' !
! , ' s e ' g ' o
=
' u o
s u a g e p e d
I D I o I
r n r u a - I ' Z
Q a u a [ u s
n l r a d
' u o l
0 Z I
=
7 ' r I
* t " r l , ) u o t
9 9 ' Z I l
=
( t t t ) $ t z O ( o o z
+ ( Y g ) ; ' z ) o ' t =
' " r ' * t ' ( t v * 4 ' n ) O = " a 0
( f ,
[ )
u e n d t u n t I { e r r B C
( t a u a { u s
n 1 - r a d
1 e r
' u o t
0 9
=
I " . I
< ) u o r
Z 6 ' L 9 l
=
( y r ) @ Y d ( o o z
+
F / g ) g ) o ' r
=
* r ' * n ! ' ( N * 4 ' n ) O = " [ 0
( y
.
[ )
u e 8 u e d e l q E r a E C
q a m e p e d p > l o l q e l r - I ' I
: s V r t l r v f
' u r u
0 0 2
=
1 1
. e . I W
g + t Z
= o ! ' - - r / g =
4
' 9 2 ' V I ' 0 0 8 ' 0 0
g o : d u E 1 E u n D p l e p l t n v t e u u a [ t t s n 1 - r a d t n q e s r a t r n ] I n r t s u a u o d r u o l g u l e d e e $ l l r r d
Y O I V S V O V d I V S N d U f I N V g f E L ' 9
C , Z
<
L ? ' Z
=
8 7 ' 9
c / ( \
L Z ' S
J
9 Z x j y z
x
0 0 0 0 0 2
I
, . l o !
. e
L 6
V
98 BAB 5 KOMPONEN STRUKTUR LENTUR
I coNroH 5.8:
Tentukan dimensi bearing plat untuk tumpuan balok, bila diketahui reaksi tumPuan akibat
beban mati, D
=
l0 ton, dan reaksi akibat beban hidup, L
=
20 ton. Balok yang digu-
nakan \fF 350.350.12.19
(k
= 39 mm). Balok ini terletak di atas beton yang mempunyai
f
',
=
22'5 MPa'
JA\(AB:
Ru
=
l,2D + l,6L
=
1,2(10) + 1,5(20) =
44 ron
R,
=
Ru/Q
=
4411,0 =
44 rcn
Panjang bearing plat harus memenuhi persamaan 5.25 dan 5.26.
Dari persamaan 5.25:
R,,
=(2,5k+N)'$*'t*
Lr
=]--2,5k=44Y-W-(2,5x39)
= 55,27 mm
=
60 mm
f
,*'t *
240x12
Thhanan tumpu nominal dari beton:
P,,
=
0,85'f
'
,'
A,
A ,=
l-=l4o!90
=23ooomm2
tl,cru,
0,95.f'
,
0,95x22,5
Lebar pelat, B
=
23000160 = 383 mm
= 390 mm
Periksa lipat pada web:
N/d=601350=0'17
<0,2
,t co
(
t2 )''-l Eooooo,,24o-n
R,=o,39xtz'lt+3_l
_I
lii ,
=br,)ron
[
:ioitlT
]
Q.R,
=
0,75 x 61,5
=
46,1 ton
(' 44 ton, OK!)
Sehingga dimensi pelat, I/
=
50 mm x B
= 390 mm. Selanjutnya adalah menentukan
tebal pelat.
Tegangan tumpu merata, p
=
9*=
18,8 MPa
' t
60x390
Daerah kritis bagi lentur diambil sepanjang ujung luar {lens hingga sejarak k dari tengah
web.
M
il
-,(?;-r)'
y
2
I 8,8.
(12112)'4
=
2287 58.4. N
2
TE-
db
l..l
'B
>M
u
Mr,=
QM,
6 7 , ' 9
r u e l E P u e S u B q r . u n s s e > l l B r B l s
V
o = w . o [
-
o = k
: P I r q r q n u a d r y t ( y o q a a {
' 0 I ' E
r e q t u r S e p e d z q e r c { a s u e 8 u o r o d e l n d u e l r r u r . l r a d
r u r n r y r n l u a l u e 8 u a p s n e r u s u d
l o l e g 6 ' 9
J e q r u B O
i
e - e u e O u o l o d
/ * - 1
/ " u t s y y
=
r y y
s o c y y
- -
n
1 t y
' C I f g V
d e p e q - r a r p u r o u r o t > l e ^ u e 8 u a p u e > l l s r t u a s a . r d a r r p
r u r u a l u o t r A l
' z x
? u e p 1 q d u p e q r a r l " t n p n s
{ n ] u a g u a u C l g V
S u e p r g
' C l g V
S u e p r q e p e d
u a u r o u r r c u a > l r p S u e A
6 ' g
r e q u r c D r p u d u e 8 e . r a s S u e d u e u a d u e 8 u r p > l o l e q u e > l l t e r { r a d
r u r > l o p q . . , , I e p r l n d u e l r s u n s , r q
' ( e l u u e 8 u o t o d
d e t r a s I p E r u , s
g r r r J r l r ' r : ; t t f f f l J ' ;
> l n t u r q r c l u n d r u a t u S u e d S u e r e q ) s n e u s r r d S u e r e q e p e d u e : n l u a l t u n u n . r a d u a u q l q e l u e > l e
t n > l r r e q u e s e q e q u a d
' > l n s e l a
r n r u 3 l u e 8 u r 8 a r S u n l q 8 u a u > l n l u n u o p u n 8 r p r e d u p
I p . W
=
t
s n u r n r e 8 8 u l q a s
' s u t e r u r s y g o r d > l n t u a q - > l n r u a q e p e d s e t e q r a ] u l u e g u e s ? q e q u a d l u t q n t ( a g
q e 8 u
u B > r
I
\
,
, -
\
u n I N S ' t W n w n t u o S r 8 ' s
: u e e r u e s r a d I n p l a t u S u n u q r p r e d e p r r l a d p q a r r u n t u n E r E f e S
' ( r r I U
g E
= /
I l q u v
' u r u r
; ' , e e
<
I
u e t e t e d s r a d
u a l n r . u e l r p u D I E r l e q l u a l S u n r r g l p E I I q u E C
' r u t u
0 9 e
=
g u a p I U r u
0 0 2
=
A r
I D I B I U e U
' e q o r r g
' : u s a q . l a d l p n l r a d u l u r s u a u l p e > l e t u
' l e q a t
n l e l r a t r e l d S u l r e a q u e r n > l n e u e r e )
' t u t u
E 9
< 7 r { a l o r a d r p ' l n q u r a > l l p
l { B p n s
B u e l r 8 r e g - e 8 ; u q u , > p l n s . , ' * \ n { l n ' o
a , ,
Y . W
L
n w
7
o ! ' r r ' w ' , l r ' O
I t s
. I
1 t
n ! ' o
f i T r Y "
6 6 u n r N s r v N n v l n r u o s r B ' 9
100 BAB 5 KOMPONEN STRUKTUR LENTUR
ZM*
=
g
--s M,
--
Jl.o.aa
>M=0--) LtYt!-w- M,=i-"rn
Momen M,dan Mrpositif bila menghasilkan lentur positif,
akibatkan tekan pada bagian atas balok dan tarik pada bagian
5.30
5.31
artinya lentur yang meng-
bawah.
5.33
5.34
5.35
5.36
5.37
= 0, y
= tT,l2) maka beban
LENTUR DALAM BIDANG YZ
Jika
lentur terjadi dalam bidang
!2,
tegangan 6 proporsional terhadap
7,
sehingga:
o
=
kt.!
5.32
Gunakan persamaan 5.29 hingga 5.31 memberi hasil:
k,Jny.dA
=
O
M*
=
frln'.dA= bt.I,
M,
=
k,txY'dA- k,'1,,
Gambar 5.10 Free Body Balok pada Potongan Sejarak a
Persamaan 5.33
menunjukkan bahwa r haruslah sumbu berat. Dari persamaan 5.34
dan 5.35 memberikan:
,
M*
M,
,TI
Dan sudu,
,
O"or, 1i,..,,rlkr., sebagai:
M, I,
tany
--
------]-
=
i
'
M, lru
Bila penampang memiliki minimal satu sumbu simetri
dan lentur terjadi dalam bidang yz.
LENTUR DALAM BIDANG XZ
Bila lentur terjadi dalam bidang xz, tegangan o proporsional terhadap x, sehingga:
(I
\xJ
: E 3 t
8 t / ' S
O I ? ' (
< h ' c
, , , 5
e v ' 9
Z ' ' S
r v ' 9
0 v ' 9
6 e ' 9
8 . ' 9
t l x
x .
, . J
+ , ( - + = g
, ' W
W
: r p u ( u e u
9 ? ' g
u e e v t e s r a d ' O =
t * I
u r > l r s n r n s
[ x , { x l C Y I x
, I _ I . I . 7 I _ I . T
x ' - : - + 1 .
'
. ,
- . o
L x x r l l - Y l A " \
I . W _ I . W I . I N _ I . W
x
I
.
' w _
r B u a p
l i x
I ' I
t t
- I '
u E 3u
f x
I _
, C
W -
' l o u: > l n l u r q r { s l o r r d r P u E ) I E
f , C , x x t
I I , W _ I . W
t _
I t * f , x
l
r t - t ' t
' [ 1 x - q n t u n u D I r
I t
1 : L -
. 1 "
) r s n t r l s q n s r PE s e l e s
u e q a q E > l
L e ' 9
9 e ' 9
v e ' 9
u e l
9 e ' 9
, e ' 9
e ' s
z e ' 9
- 3 u a r
t e ' s
0 e ' s
r e d e p
9 y ' S
u e e u : r s r a d u r p l u p
g
' l o u
u e 8 u a p B r u t s
l e n a u
n q u n s t u e l r p u e 8 u e 8 a r e l r g
W
# =
r ( u e t
u t l t s t
I u 5 a p p Z y g
u e p
L e ' g
u e e r l r e s r a d t r
I J E C I
W
/ I ? ' C
- q n s u a u u u 8 u a p e > l e r . u
' u t a { u r s
n q u r n s n t e s t l u r y p t t a s r c d u n d u a u S u e d u e u a d , l l g
' r n u n d
q n - r e 8 u a d e p e
{ e r
' l e a u r l
I n s e l a
p r r e l e r u ' s n . r n 1
l e 8 a r
S u l p s t e r a q n q u r n s B n p r 1 B I B p e I u e p x n q u n s
' s r t r t u s t t d ' s n r n l
> l o l e q : u u > l r s u n s e 8 u a u u e 8 u a p ' r n l u a l r u n r u n u e e u r e s r a d u a p d n r a r u
9 r ' g
u e e u J e s J a d
: q a 1 o : a d r p
u e 1 i e
e y ' g
u e u u r e s r a d e > l r s n t r r s q n s E l r a s g r ' g u e p
V y ' g
u e e l r e s r a d u e l r e s a l a l u a y ' ' q
' z r {
u e p
z x B u e p r q t u e l e p r n t u e l I E q D I E u e 8 u e 8 a t r r e p u e r { e l u n ( u a d u e l e d n r a r u
c l
l e t o t
u e 8 u r 8 a l
z N V O Z X C N V O I S U V n ' I l O U n r N 3 l
r x
' z x
B u e p r q u r E I E p r p e ( - r a r r n t u e l u e p u e q a q e > l e u r
' 0 = l ,
u a t u e p
0
=
' " o f
u t e r u r s n q u n s n r B S r r { r p a s S u r p d D l r l r t u a r u S u e l S u e d u t u a d s n s o l L U e I E C
r
-
r ^ . /
' ' l ' ' 4
*
' ' ^ l ' ' 4
=
' ' w
, k z - Y r n
I t T + I " 2 l
=
W
* . z q * [ . ' 4 =
o
I
, W
5 =
'
= l " u e t
: r . { E I s u E q
l , r n p n s u e q
o r . r 4 = w
r ; [ r 4 - o w
V
* I ' q
= V p . f x { ' 4
- ' W
o = w . : 1 , 4
: l r s e r { r r a q r u e u
I g ' E
e 3 3 u r q
6 T ' 9
u e e u r e s - r e d u e 1 e u n D
l o t u n l - N f l n n v \ n r u o f l - 8 ' 9
[ ' ' q
= o
102 BAB 5 KOMPONEN STRUKTUR LENTUR
Dari Gambar 5.9 tampak bahw'a tun a.
sebagai:
=
-x/y,
sehingga
Persamaan
5.48 dapat ditulis
I
r.tanY-1,
I
-I
tarry
xxy.
paling tidak satu buah sumbu simetri
(1-,
=
0):
M
--L.I
_
I
IV
v
x-v
tafiA'
= --'L-
'
M
I
_ __L'I
' Mu
'v
Jika
penampang memiliki
I
tanc.,
-- ltany
I,
I coxroH 5.9:
Sebuah pro6l \71' 400.400.13.21
sumbu vertikal. Hitung kemiringan
Data profil \fF 400.400.13.21 : I,
tanY =
tan 85o
I
tana,
= lany
I,
22400 ,^-o,
tana
=
.tan(d)
)
66600
dikenai beban yang mernbentuk sudut 5o terhadap
sumbu netral!
=
66600.10a mma dan I,
=
22400.104 mm4.
5.49
5.50
u = 75,42
I coNroH 5.10:
Balok dengan bentang 3 m memikul beban merata 0,75 rcnlm
(termasuk berat sendiri).
Digunakan profil siku tak sama kaki L75.170.10. Hitung tegangan pada titikA, B, dan
C, bila profil dapat melentur dalam arah sembarang dan hitung pula bila profil diasumsi-
kan hanya melentur pada bidang vertikal saja'
1,,
= [170(85 -
62,1)(-1 5,2
+ 5)
+ 65(-62,7 + 5)(32,5
+ 10
-15,2)110
I
=
-1410325,5
mma
x!
I,
= 709'104
mm4
It
=
88'2'104 mm4
e'
=
62'1 nrm
,.,
=
15,2 mm
r
.Ar--
- - - - - - - . T
r s ' s
0 6 ' 0
=
t 6
I e u r r u o u
J n r u J I u e u e r . l e r r { B l e p e ' W
r o r > l e J r r r u e u r o u r q E I E p E
n W
: u e 8 u a q
* w ' 0 * w ' ' o
I )
, c , -
- T
m
*
W
t / y
* d e p , n > r r r a q , , , # : , T J
f f i " i , l l ?
1 , ' , i
i ,
# : X t H
; : : 1 # ' : i J , ? T
: ; " 1 , * l
> l l t s e l a S u e l p l - r a r u t u > l n r u n e l u e q n > l e l J a q s E r B r p J n l u e l r u n u r n u e r r u e s : a d - u e e r u e s r e d
d w 6 ' L - = f f i - * - ' t
h o t ' 6 0 1
e d w
v ' 9 z l =
6 ' L \ l '
L 0 l ' 9 L e r / 8 * 0
: e ( e s p 1 r r . r a , r S u e p l q u r e l e p r n l u e T
E d N
B B I , ' O 9 I
_
=
z G '
g z e o r y l
- ) - (
s o t ' z '
B B x 6 0 L )
, C x t x
z I - I ' I
= r t
( ( z '
g
I
-
x g '
s z e 0 u z |
- ) - f i ' z 9 - .
7 0
I . z ' B 8 ) )
.
L o
t .
g
L l z
g '
0
, l x
" , (
. x
( x .
I - / 1 . I ) W
e d w
6 [ e l l
+
=
, ( 9 '
; z e o l , r - )
-
(
r o
I ' z ' 8 8
x
6 0 L )
( ( z ' g
-
* g ' g z e
0 v z r
- ) -
6 ' L o t .
i 0
I . z ' B
g )
.
L 0
t .
g
L e + /
g '
0
? d I i 8 8 ' E V l + -
z c ' g z , } I i l - ) -
(
r 0 I ' z ' 8 8
x
6 0 1 )
, *
I - o I
- ' I
_ r
( G
s t
-
x
S : S z 0 u v v )
-
6 ' L o |
" o t z ' s e f
r o
r s t e v 8 t r
=
@ . . . r i , ) .
-
=
t
J
: S u e r e q r u a s r . l E J E u p e d l p e f r e ] r r u u a l
0
r u r u N
L } I . 9 L e r / 8 ' , 0
8
u r l
9 L e v 8 ' 0
=
;
t
I
- s r - v r
- T i w -
r
-
r
- I S I U T
U E P
' ( t r t P
d r p
0 E '
L X , ( x
z I - I ' l
s t
I
= W
L
= W
. Y
= W
6 1 7 '
S I I N
t u / u o l
9 | o
=
b
e 0 ! u n r N f t
y \ n y \ n
t u o i t _ B 9
104 BAB 5 KOMPONEN STRUKTUR LENTUR
I coNroH 5.11:
Rencanakanlah
struktur gording pada suatu rangka atap dengan ketentuan-ketentuan
sebagai berikut:
Jarak
antar gording
Jarak
antar kuda-kuda
Sudut kemiringan ataP
Penutup atap genteng, berat
Tekanan tiup angin
1,25 m
4m
25"
50
kglm2
40 kglm2
JA\$7AB:
-Cob,
menggunakan profil light lip channel 150.55.20.3,2,
dengan data-data:
I*
=
332'104
mm4
I,
= 54'104
mma
Z*
=
44,331.103
mm3
Z =
12,268.10J mmj
I
-I-
lzo
]L
{
Beban mati:
Berat gording
Berat atap =
1,25(50)
q
= 7,51
kg/m
=
62.5 ke/m
<
= 70,01
kg/m
=
40 kglm2
=
O,O2a"
-
0,4
=
O,O2(25)
-
0,4 =
0,1
=
-0r4
=
0,1(40)(1,25) = 5 kg/m
=
-0,4(40)(1,25)
=
-2O
kg/m
Beban hidup:
Di tengah-tengah gording
P
=
100 kg
Beban angin:
Tekanan angin
Koefisien angin tekan
Koefisien angin hisaP
(l),
tekdn
(l),.
ntsap
Mencari momen-momen
Pada
gording:
Pada arah sumbu lemah dip"trt[ tr.krirrrg pada tengah bentang sehingga Lr= h x jarak
kuda-kuda =
2 m.
Akibat beban mati:
q = 70,01
kg/m
i,
=
q.ror 25 = 70,01(cos
25)
=
63,45 kg/m
i,
-- q.tir 25 = 70,01(sin
25)
=
29'59 kg/m
I
'65r
:
x o
O Z e r r z 6 Z ' 6 ' U % 0 + / r / 6 e g 0 l
x
6 ' 0
0 ' I
>
l L ' \
=
6 e ' 0
+
z e ' o
=
, o t g g g 9 ' r 9 , 0 r ' g 6 g z ' s \ g
z l * w
q O * ' l N ' q O
0 ' l
t
, 0 ,
+
n - -
: e 8 8 u r q a s
z I B E q r p
r e d e p
r u 7 4 J
, 4 " - r o , r . J
i r r " r r *
l ' # d , r r r . r r 8 . r #
n . r . r n
r u r u ' N
0 z e r r 6 z
= ( o r t z ) e 0 r . B 9 z , z t =
' ! r z
=
* w
r u r u ' N
o y y 6 e g u
=
@ y z ) e } l . r c { y y
=
T r z
=
* ' w
q e d u o l S u e d u e u a d u e l r s u n s y
t u t u ' N
, r 0 l ' 9 e 9 9 ' 1 9
=
- ' 3 r l 9 e 9 t ' 1 9
=
t ' W
t u t u ' N
, , 0 1 ' 9 6 8 2 ' 9 0 e
=
- ' B : 1 9 6 g Z ' 9 0 e
=
* " W
\ p r [
y v r c { x
9
t t r e ' g r
S S I C ' C T
t 6 r e ' g z
g e g t ' t t
9 e 9 s ' r s
9 6 T C ' B Z
? . I L , O Z
T Z , I 7 L
I Z , L Z I
' ' 6 S , O T Z
9 6 8 2 ' . 5 0 e
9 6 8 2 ' L 6 Z
t t 6 s ' L 6 t
9 9 , L L I
A 8 , I
" 7 t ' o *
A g l
A B ' o
* ' 7 9 ' l
' 7
9 ' l
' 7 s ' o
+ 0 6 ' 0 = n ' t
+ Q Z ' l = n ' ,
+ Q Z ' I = n
+ Q Z ' I = n ' e
+ Q Z ' I = n ' 7 ,
( l
r ' l
=
n ' l
( - ' f t ) [ , q e t y ( - ' 3 1 ) , r q E r V u E q a g r s E u r g r u o )
x
W
E P E
. u ' 3 r l
O r / -
=
, t f l t O Z - l l
u ' 3 1
9 1
=
, O l f s l l
e l u e q e S S u r q a s x n q u n s s n r n l
l u 8 a r
e l r a l a q
* ' 3 I
t 1 I ' I Z
=
G ) G Z . , t s ) ( 0 0 I ) f
=
- ' 3 I t 9 9 ' 0 6
=
@ ) ( g Z s o c ) ( g g D l
=
: u B g e g r s B u r g t u o x
= ' W
: d e s r q u r 8 u e
= * W
: u e > l a t u l S u e
u l S u r u e q e q E u a r e )
: u r t u B
r e q D r 1 7
o T ' ( n . r l ,
a )
?
=
* 7 ' ( n
, o r ' a 1 l
=
I
w
x
w
3 r
o o l
=
c I
: d n p r q u e q e g
r u q p 1 v
* ' 3 r
9 6 l ' v t
=
u r 8 4
6 ' 9 7 1
=
B
z ( d G 9 ' 6 O
1
8
z ( i l G t t ' e i l
1
t
= I N
x
= w
U E N 1 U :
9 0 1 . u n l - N f r
y \ n y \ r n
r u o f l - B ' 9
106
(ru
)'(ru." )'
1"il).1*;,,,
J=''o
(
r,,',
^l'.I
c-=
\rl'.,,0
I
Qo.M,,,
) \
Qo.M,,,
)
Dengan ketentuan:
Untuk br/d < 0,5 :
Untuk 0,5 . b,/d < 1.0 :
Untuk b//d <b,l ,
Untuk 0,3 < br/d < 1,0 :
I coNroH 5.12:
h
t
,,,
Penampang kompak!
Hitung rasio br/d:
b,
=250
=l
-
d 250
Mu* =
Mo,
=
Z*.f,
=
M
=M =Z'f =
nl
Pl !"J
I
BAB 5 KOMPONEN STRUKTUR LENTUR
Untuk struktur berpenampang I dengan rasio br/d < 1,0 dan merupakan bagian dari
struktur dengan kekangan lateral penuh maka harus dipenuhi
Persyaratan
seperti pada SNI
03-1729'2002 pasal 11.3.1 sebagai berikut:
5.52
5.53
1,0
1,6
1,0
0.4+b,-/d>1,0
'I
periksalah
kekuatan profil WF 250.250.9.14 untuk memikul momen akibat beban mati
Mrr= 2 ton.m, M,r,= 0,6 ton.m serta momen akibat beban hidup Mr*= 6 ton'm dan
*i;;
=
2,8 ton.m. Al'u*rikan terdapat sokongan lateral yang cukup untuk menjaga kesta-
bilin struktur. Gunakan mutu baia BJ 371
JA\(AB:
Hitung molnen terfaktor dalam arah x dan
7:
Mu,
=
1,2(2) + 1'6(6) =
12 ton'm
M,,
=
l'2(0'6) + l'6(2'8)
= 5'2 ton'm
Periksa kelangsingan penamPang:
bt
-
250
=
g,93
.
l7o
G
10,97)
zt
r
2xr4
4f,
r
:-
r_
5-
Tl=
]',I
=
250-2(14+16)=2t,1
<
1680
Grc8,44)
e{r
periksa dengan persamaan 5.52 dan 5.53
936,89.rc3Q40) =
22,48536 ton.m
442.103Q40) =
10,608 ton.m
Karena Mn,
=
Mot Mr,
=
Mr, serta dengan mengambil nilai C-*
=
C*,
=
1,0 dan
(0,4
. b/d =
i'^,4, r.,r:t , p.lrr-rr'ri 5.53
lebih menentukanl
(r,*
*
^)'
-
*[,
c-
'r]'''
=,,0
\ Qr'M,, I t, Qt'M,,,
)
(
r'xtz
)''*[,
,,0*5,?
,] =
0,9086 < r,o
oK
( 0,9 x 22.48536
/
\,0,9 x 10,608
)
Jadi,
profil \XT 250.250.9.14 cukup kuar untuk memikul beban momen lentur tersebut.
i r n q a s r e t I o F q
u p e d ( t u / N > l r u E I E p ) e f r a l a q u n l r . { a l o q r a d r p S u e l p r o t e f u e 1 u e q a q
q e y 8 u n l q ' = e l ' I o r s e - r e 1 r [ ' L
[ g , q e l e p t ?
u e l e u n 8 l p S u e l e f e q n ] n u r u e p s n r e u a u r E r e ) r s
I e r a t p l
3 u r 1 a 1 ; a r u e > l a t d e l e s u e l S e g
' r l l r r a l
r n t > l n r t s u a u o d u o > 1 n t e n s r e 8 e q a s u e l u u n 8 r p
u r p ' e l u 8 u n ( n e n p a l e p e d
p u p q r a p e s
n d u n r r p r u
0 I
S r r e f u e d a s
i ' 8 ' 0 0 2 ' 0 0 7 C / f i . I 5 o r d
7 ' t i l
r e q t l l B )
u r / N I
0 Z
=
( 1 y o ; d r r r p u e s
t e r r q
I n s e u r r e t
q e p n s u e q a q )
i t n q e s r r t
u e q a q - u e q e q
I n > l r u e l u I l 1 1 u n
r d n l n c u a u
U / [ g
e { e q r . r e p
6 ' 9 ' g Z I ' 0 g Z
g 1 g
l g o r d
q e l e d e q e l e $ l u e d
' s n r a u a u r
e r e r a s
I E r a t B I
8 u e 1 a 1 r a r
I o l e q
u e > l r t s u r l C : e q u e 8 e p r d r r r a d e s u D I 8 u n [ n r r c p r u g ' l
l e r e f
e p e d
1 o . r
u e 8 u a p n d u n u a t
u e p ' u E u E 1 S t r n f n e p e d l p u a s u r 8 u a p n d u r n ] . r a r u r g ' L 8 u e f u e d u e 8 u a p
l o l e q
q r n q e s
? ' g s
t - -
u
e '
L U
9 . '
i N r 0 z
=
a b
" ( a
J ? q r u ? D
-
i l e f g
e l e q
n t n u r u e > l e u n D
' t r e l n l S u u s r a q
8 u u . { s l r s e l d u o u r o r u e l u r r s a q e l n d S u n u L I u e p t e n > l n q u n s
r l B r e l u e l e p S u e d u e u a d s r r s e l d s n l n p o t u e l u r e s a q q e p u n r r p l
' r u r u
0 0 7
x
u n u
6
u e r n > l n
u e p e q r e l a d e u a s ( q e , n r e q d r l e s ) l u u : u i t g L [
X
r u u
Z l
L r e p ( s e r e d e l e s ) u r u
0 0 E
x
r u r u
Z I
n t r c l ' e p a q : a q S u e l d e l e s r e l a d q e n q e n p r r e p t e n q r e t r n l u a l r n t > l n n s u a u o d u o l n r e n s
Z ' g c
l r e q u e 8
e p e d r r r a d e s u e q r q
I n > l r t u e t u
> 1 1 1 1 u 1 1 l d n l n : u a r u ] n q a s r e l
g o r d g e l e d e L I B I e s I u a d
' u B > l a t
s u e g r s r s e p e d s n : a u e u
I E r e t E I
u e 8 u e l a l u e 8 u a p
' ( t
f g
e f e q r - r e p )
9 I ' 0 I ' 0 0 2 ' 0 0 E
g 2 6 y g o r d r ] E p t e n q r a r . r e q u e 8 e p e d r r : a d a s e f e q > l o l e q n ] B n S
l e n > l n q u n s
r { E r e t u e l e p ( ' Z t f ) q r t r t u a u r o r u u e p ( 5 ' ) s n s e l e S u e d u e u a d s n l n p o u e l u r e s a q q e y 8 u n u g ( q
l B n I
n q u n s r 1 r r e r u E I B p
1 d 7 4 r ;
s u s e l d u a u o u r u e p
Z )
S u e d r u e u a d s r i s e l d s n p p o u l g e l S u n u g ( e
. T '
f g
q e p p e u n l e u n B r p S u e d r ( u q n l n i N
' u r r u
i z r z
x
r u r u
6
u e r n > l n u e p e q r e l a d u e p u t u
0 6 I
x
u r r u
Z I
u B r n > l l r d e l e s r e l a d q e n q B n p r r e p t e n q r a t r n l u a l r r t > l n r t s u a u o d u i o > 1 n t e n s
l * _ _
u r g
I
,
t t - - 1
c ' c
-
0 ' 9 c
! ' 9 c
' r n q
x o
7 ' o )
'
- e l s :
U B P
I l E I I
s '
Z 9 '
I N r
I J E ]
N V H I I V ' I ] V O S - I V O S
L O I N V H I . L V I I V O S - I V O S
108
P.5.6
BAB 5 KOMPONEN STRUKTUR LENTUR
Rencanakanlah balok baja dengan profil
mungkin. Disyaratkan pula batas lendutan
Perhitungkan pula berat sendiri profil!
WF pada struktur berikut dengan seekonomis
tidak boleh melebihi L1300
(mutu bapBJ 37).
4m
_--]
!-
ambar P.5.6
4m
P.S.7 Hitunglah besarnya tahanan geser rencana dari profil-profil berikut:
a) \fF 700.300.13.24,
fv
=
250 t:vtP^
b) \fF 400.400.13.21,f, =
290 MPa
c) WF 250.250.9'14,
f,
=
410 MPa
p.5.8
Desainlah ukuran bearing plat yang diperlukan untuk mendistribusikan reaksi dari balok
\fF 500.200.10.16yangmemiliki
panjang bentang 4,8 m diukur dari as ke as tumPuan.
Balok memikul beban mati sebesar 50
kN/m dan beban hidup 50 kN/m. Balok menumPu
pada dinding beton bertulang dengan
f'.--25
MPa. Mutu baja dan bearing plat adalah
BJ 37.
p.s.g profil
\fF 400.200.8.13 memikul beban yang membentuk sudut 10o terhadap sumbu
vertikal. Hitunglah sudut kemiringan sumbu netral profil tersebut, diukur dari sumbu
vertikal
PenamPang.
p.S.1O
Desainlah profil
\WF
yang dapat memikul momen lentur dua arah sebagai berikut:
Mr*= Bo Nmm Mr*= 175 Nmm
Mo,
=
5 Nmm
Mt,
:
15 Nmm
Asumsikan terdapat p.rrg.krrl[
lateral menerus pada balok tersebut, gunakan mutu baja
BJ 371
P.S.11 Rencanakan struktur gording dari suatu rangka atap dengan data berikut:
Jarak
antar gording =
1,5 m
Jarak
antar kuda-kuda =
3,75 m
Sudut kemiringan ataP --
20"
Berat penutuP ataP
-
25 kglmz
Tekanan tiuP angin
-
20 kglm}
Gunakan mutu ba)a BJ 371
l
&
l n e q
r , u l ; J ' , * T - f f f f i " " | ; , u f , r u , o
t ' e I
= : -
1 v
l e v r c o -
' '
) i
=
' n
' O 6 r V
I n t u n T
o / o O g u e p
, g Z g V
I n r u n
T
o t o O L e l u r e s a q S u e l
1 1 1
q e q r e q l l ) u e 8 u u 8 a ; o / o g , 0 n u r e u a 8 u e t o / o Z ( O E p o t a r u u e 8 u a p
q a l o r a d r p S u e l q a l a l l t n > l u e 8 u a p ( 7 )
r y r e r
u e 8 u e 8 a r q r r a e p s e n l u a l r l e 8 u a u u e 8 u a p
g a l o r a d r p p a o l
l o o t r J
' p a o l
t o o d
u B > l e r u e u r p r u r u l e S
' e ( : a 1 a q
S u e l u e q a q
I n > l r u a u I n l u n
r e n l d n l n c e S S u r g a s I $ l u J u e > l r r a q r u a r u u t > I E r u r e , { e ' j ' p n e u e 8 u u c u a 8 u a d r r e p g a l o r a d l p
S u e l d n l n t ? u e t r
I B ^ \ B
> l I J E r e l e 8 u e l n l r e u a u r 3 3 u n n t n u r r n e q u e 8 u e s e r u a d t u E I E C
' u r
1
e 8 8 u l q
8 l L
E . r e r u e u e r e q u a ( u r u s a p r . u E I E p
' u r .
B
l L
u e p , /
J a l a t r ; e l p r a q u e u n 8 u e q r n t > l n n s r u e l u p u e l e u n 8 r p 8 u l ; a s S u e l
' u l
z A I - z / i e J e t u e J E s D I r e q
r 3 3 u n n t n u r t n e q r a t a t u e r g
' u l u r a l e r u e r p
e p e d S u n r u e S . r o r
' e . I y {
0 0 6 - 0 6 /
r l a l e l l e n > l
u e 8 u a p l o l p e ( e q r r e p r e n q r a t
0 6 y V
l n e q ' { E d W
0 e 9 - 0 9 E
q e l a l t e n > l D l r l n u a r u S u e l u o q
- r e 1 e ( e q r r e p t t n q r e t g Z e V l n e g
' t u e u a
r 8 a s > l n r u a q r a q e p d a l r e l u n d u e u r r u r l n e g
' O 6 t / V
u v p
t Z e V
a d n g e p p B y \ t r I S V q a l o u e > l r B p u B t s r p S u e l r 3 3 u n n t n u r r n e q r u s B p a d n e n q
' q e P u e r
u o q r D l r E P ? ) I
e ( e q r r e p t e n q r 3 t
L O 7 V
f r u r o u
n l n r u r n e q e l n d r p e r 8 8 u r r n t n r u u r E I e S
' r $ l n n s u o > l
e l e l q
r e u r a q 8 u a u r e d e p u e l { n r n l a s e > l B r B r a s u u p
' r e s a q q r q a l S u e l e , ( e 8 e u r r e u a r u u e n d u e u r e l
' t t l r p a s q r q a l S u e l e ( r e > 1 e 8 e u a r g u l u n ( r t r a d a s
' 3 u r 1 a 1
n l e d u e l S u r p u e q r p r l u r l r y r u r p S u e l
u e l { r q a l a > l e d r . r a q a q E u e r e > l S u e c u a 8 u a d r e p r c 8 e q a s 3 u r 1 a 1 n l e d u e e u n S S u a d . r a s a S S u e u
r 8 8 u r r n t n u r r n e g
' r 3 3 u n
n t n r u t n e q
p r u e l n r a t
t n B q r . l e l e p e . r a l n d o d d n l n : S u e l ( 1 1 n q e q
t u e p p s E I { E q I p u e l e ) s e y S u r d u e s r p S u e r u a 8 u e d t e p n l e s r l E I e S
' S u e r u a 8 u a d
r e p u e 8 u a p
u e > I n t B S I p S u e l S u e r e q u a u o d u o l e d e r a q a q
I r E p
u e 8 u n q e 8 u e l e d n : a r u e f e q r n r > 1 n n s d e r r a g
E [ E q n
n q t u n !
n q u r n l
q e l E P t
n d u n
' u e n d ,
> I O I B q
N V N I N H V O N = I d I i
s r J r u a s ) l g u E q e g ] E q D I V
{ l r e J
u E p r a s e S g ' I
J B r $ I V { l r e 1
u r q a g r u e p B u a l 4 i S u e l u r 8 u n q u r e s
E . I
l l r e J
u E P r a s 3 3 r s B u r c r u o x
t ' II
s r r l u a s T f i ] a s a S g ' I
" : " _ _ - " - l _
l n E g
l e u r t u o N
u B u e q s l
z ' I
u E n l n l { E P u a d
I ' I
u E n l r
q u g u u s B q e q u r e d
4 o 1 o d - 1 o > 1 o 4
e l u B u n q r u e s r e l e r c 8 e q a s
r n e q u e 1 e u n S S u a r u S u e l e { e q u e 3 u n q t u r s u r c s o p u e p s r s r l e u e s e s o : d u r { n > l e l } r u .
e f r q r q n n s u o { n t r n s t u q e p E u n q u e s r e p r r 8 t q a s l n " q s r t s e d e l S u n r r g 8 u a y r ; .
: r e d e p u e l d u r e g l p B . / y \ s r s e r { E u l ' ! u l q ? q l r u ( e l a d u a t u q r p n s a s
N V H V r V t S g t U S d N V n r n I
l n B g
u B 6 u n q u t B s
, ( L
[
S I I U O U
110 BAB 6 SAMBUNGAN BAUT
Baut mutu normal dipasang kencang tangan. Baut mutu tinggi mula-mula dipasang
kencang tangan, dan kemudian diikuti Yz putaran lagi (turn-of-the-nut rnethod). Dalam
Thbel 6.1 ditampilkan tipe-tipe baut dengan diameter, proof load dan kuat tarik minimum-
nya.
TABEL 6.1 TIPE
-
TIPE BAUT
Tipe Baut Diameter
(mm) Proof Stress (MPa) Kuat Tarik Min.(MPa)
4307
4325
28.6
-
38.r
A490
6.35 - 104
t2.7
-
25.4
510
r2.7
-
38.1
sis
7)\
825
60
825
1 035
Sarnbungan baut mutu tinggi dapat didesain sebagai sambungan tipe friksi (jika dikehen-
daki tak ada slip) atau
juga sebagai sambungan tipe tumpu.
6.2 TAHANAN NOMINAL BAUT
Suatu baut yang memikul beban terfaktor, sesuai persyaratan LRFD harus me-
menuhi:
R < b.R
6.2
lt
-
I
tl
Dengan R, adalah tahanan nominal baut sedangkan
Q
adaiah faktor reduksi yang diambil
sebesar 0,75. Besarnya R,, berl-reda-beda untuk masing-masing tipe sambungan.
Tahanan Geser Baut
Thhanan nominal satu buah l-raut yang memikul gaya geser memenuhi persamaan:
R,,
=m.
r,.f,b,At,
Dengan: lt
=
0,50 untuk baut tanpa ulir pada bidang geser
rt. = 0,40 untuk baut dengan ulir pada bidang geser
f,"
adaiah kuat tarik baut
(MPa)
Ab adalah luas bruto penampang baut pada daerah tak berulir
m adalah
jumlah bidang geser
R,,
6.3
Tahanan Tarik Baut
Baut yang memikul gaya tarik tahanan nominalnya dihitung menurut:
R,,
=
0,75.f,,b.At
Dengan:
f,,b
adalah kuat tarik baut
(MPa)
A,, adalah luas bruto penampang baut pada daerah tak berulir
R,, =
2,4 drtrf,,
Dengan: db adalah diameter baut pada daerah tak berulir
tt) adalah tebal pelat
t
kuat tarik putus terendirh dari baut atau pelat
Tahanan Tumpu Baut
Tahanan tumplr nominal rergantung kondisi yang terlemah dari baut atau komponen pelar
yang disambung. Besarnya ditentukan sebagai berikut:
6.+
6.5
/ +
- - - > /
, + _
- + _ t
' n e t u
u e q e q
I I e > l
g e l u r e s a q
e ( . r a 1 a q S u e d d n p r r { u e q e g : a s a 8 S u e p r q t u e l e p r r l n e d u u r u e p e d l
l
g Z g
=
, ' ?
, * -
Z Z
r a r a r u e r p r a q u e l e u n 8 r p S u u l t n B g
' r u l u
0 0 2
x
9 I
u B r n { n o q ( L e
f g )
l e y a d r { B n q E n p u e > l
- n t e l u a t u S u e l
' r n l r r a q
n d u n r a d n u e 8 u n q u e s > l n r u n t u n t u r s l p r u
l l r e t
e [ . r a 1 u e q a q S u n l g
: I ' 9
H O I N O )
I
t n E g
l e t a ' I
e t E J
I . g
J u q t u B o
L u r u
0 0 2
n e i e ( u u 0 0 y
* o l v
) r
t s , o p g ' L
r x r x
o o z
n e l e
o , 1 g L
>
s
,
o p t
' r r l r r r
0 0 2
n e r e ( u u
0 O I
+
d r y )
r q r q a l a u
I E p p
s n r e q r u n r u r s > l e r r . r r d a r
1 e - r e [
u e > 1 8 u e p a s
' t u r u
0 0 2
n e r e
( u e 8 u n q l u e s t u p l e p
s r d r t : a t s r d e l t e y a d
I r q r l
q E I E p e
o t
u e ? u a p )
o t g l
r q r q e l r r u q e l o q
I E t
t n e q 8 u e q n 1 r e s n d r e l u e
{ u n t u r s { e r u
l e r e f
u e g
' t n e q
p u r r u o u r e ] a r u e r p g ' 1 e l u 8 u e r n l - 8 u e r n > l e s s n r e r { r e l a d 8 u n ( n
u e 8 u a p r d a r r n e q e r e t u e
1 e . r e [
u u p
' r n e q y e u l u r o u . r a ] r r u e p
I I E I . V e p
8 u e - l n 1
l e p l i I I q u B
- r p s n r e r l t n u q S u e q n y r e s n d r u l u e
r y r e f ' l ' I
p s e d
I N S
u r e p p r n t e r p t n e q > l e t a l E I E I
" / r t ? ' o ' z
=
" a
: n > l e l r e q e l e 8 q e - r e s n r n l
l e 8 a r
8 u e q n 1 > l n r u n u e l S u e p a s ' t n e q e n u e s > l n l u n n { E l r e q
7 ' 9
u r e r u e s r e d
I
0 0 2
t
. , 9
9
1 a d
u a u o d u o l
' u t 5
q u r e r p
S u e l
. , 9
:
i I - I S I 1 J E 9
J N T U I T I I L
- . r : 1 e 6
' (
- : e s e d r p
- ' 9
9 ' 9
S u e l u e d t o l a s t n B q
o
o
: U B E I U E I
- + o
t -
L L ' T N V E I V N I Y \ I O N N V N V H V 1 Z 9
T
1'12 BAB 6 SAMBUNGAN
BAUT
JA\il\B:
periksa
kekuatan pelat terlebih dahulu, lakukan analisa seperti batang tarik!
A =
16(200) = 3200
mm"
t = 32oo
-
2.( 22 + 3,2 )'16 =
2393,6 mm2
An, =
An
=
2393,6 mm2
L.l.h'
Q.f
"
=
Q.fuA,
=
0,90(240)(3200) =
69,12 r'on
Fraktur:
Q.T,
=
QkA,
=
0,75(370)(2393,6) =
66,42 ton
Tinjau tahanan baut:
Geser:
Q.R,
=
Q.0,5.f,'.m.Ab
=
0,7r(0,5)(825)0)V+TE'222)=
fi,76 ton/baut
Tumpu:
Q
fi, =
Q
2,4 )rt-'fi =
0,75(2,4)(22)(16)(370) =
23,44 ton/baut
Thhanan geser menenrukan, sehingga tahanan untuk 4 baut:
Q.T,
=
4 x \1,76 =
47,O4 ton
Dari 3 kemungkinan
tersebut'
@'
T, =
47
'04
rcn yang menentukan'
6.7 >T
t n- u
47,04 > 1,2D + 1,6L
47,04 > l,zD + 1,6(3D) =
6D
D < 7,84
ton dan L < 23,52 ton
Jadi,
beban hidup yang boleh terjadi sebesar D + L
= 7,84
+ 23,53
=
31,36 ton'
I coNroH 6.2t
Rencanakan sambungan
baut
berikut ini. Pelat dari baja BJ
19 mm
(tanpa ulir di bidang
baris.
sekuat pelat yang disambung bagi komponen struktur tarik
Gunakan baut diameter
baut diatur dalam dua
55
\f,
=
410 MPa,
f,
= 550
MPa).
g.r.{
f,t
=
825 MPa). Rencanakan
-+>T
JA\[\B:
j,rmlah
luas dua pelat luar lebih besar dari luas pelat tengah, sehingga perhitungan
dasarkan pada pelat
Yang
tengah.
A =
10(150) =
1500 mm2
;, = [
t5o
-
2'( 19 + 3,2 ) ](10) =
1056 mm2
Max.A, =
0,85 Ae
=
0,85
(1500)
=
1275 mm2
A
-A =1056mm2 ,r,
-
"n
Leleh:
Q.Tn
=
Q.frAr
=
0,90(410)(1500) = 55,35
rcn
Fraktur:
Q.T,
=
Q.fiA,
=
0,75(550)(10,6) =
{J,J6 ton
Jadi,
jumlah baut dihitung berdasarkan gaya 43,56 ton'
Tinjau tahanan baut:
Geser:
Q.Rn
= Q.0,5.f,b.m.At
=
0,75(0,5)(825)
(2)(Vq'n'79\= 17,54 ton/baut
Tirmpu:
Q.R,,
= Q.2,4,dr'to.f:
=
0,75Q,4)(19)(10)(550) =
18'81 ton/baut
I
r u
0 g = L 9
=
q P e
u r t u
0 = ; ' , g z
= ' P ; ' , I
t n e q
t
= g ' e
= n t ' '
u u 1 n 1 : a d r p r n e q
K
9 ' L Z
r n r q / u o r
6 9 ' L
=
@ L ; ) @ ) G D ( V ' Z ) S L ' O
=
l ! ! r 3 y . r ' Z ' O
=
" U . 0 : n d u n 1
l n s q i u o t
h 9 ' L I
=
( r 6 t . t r
. u A ) G ) G z e ) G ' 0 g L ' o
=
a v ' r u ' q T 9 ' 0 ' O
=
" a ' Q : r a s a )
: l N B q U E E U E f U A J A d
:
) I o
( u o t
9 ' / (
= )
2
. ( u o t
l ' Z e
=
)
" t
0
u o t
e z \ 7 g ,
= ( 9 ' e e z D $ L e ) 9 [ 0 = ' v . 7 0 =
" J ' 0
u o t
v ' 7 e
= ( 0 0 E
i l @ y r ) o e ' o
= ' v ' o ! ' o =
" J ' 0
z u u
9 ' g e z l
=
u V
=
z u u
g L Z l
=
0 0 9 I
X
E 8 ' 0
= ' V ' 9 8 ' O =
z u w
9 ' e e z l
=
9 ' [ ( z ' e * 6 t ) ' z -
0 9 2 I
=
z u u 0 0 E l = 0 9 2 X 9 =
: u e r e n { a > l u u 8 u n t r q r a d u e p p u u > l n } u a u a r u
u o t
9 ' / (
= ( 9 I ) 9 ' l
+
G ) Z ' I
= ' I 9 ' I
+
C I Z ' I
=
n J
: j
' t o t y e l r a r
l r r e r
u u q e q 3 u n r r 1 1
: S V / N V I
o s z x e \
I l * z / t
o g z x
g
* z n
' s r r e q
z
u r e v P
r n B q q E I r n t V
' L g
f g
, ( r q r - r e p S u n q u e s r p S u e l r e 1 a 4
' E d W
g Z 8
=
, T
' * *
6 l
=
q p
' r a s a 8
S u u p r q
I p
r l l n e d u e t t n e q u e > l e u n 3
' ( u o r g I
=
' I ) d . p g u e q e q u e p ( u o r
g
=
q ) r t e t u
u e q a q
F l r t u e t u
S u e l r n l r r e q r n t > l n l s u a u o d u r o l q e l o u e 4 n l . r a d r p S u e l r n e q q e l u n ( S u n r r g
: . 9
H O I N O )
I
: J n t { E J C
: q a l e - I
2
V
u
V
X E W
u
V
3
V
q e 8 u a r r e 1 a 4
- l P u r
0 e
e n P u
l a l S u l
I I J E l
a r r l
t 7 9 ' L l
r
$ e q r = \ y ' z =
, r w
=
u e > l n l r r d l P l n B q
3
i u u > l n t u a u a r u
; a s a 8 u B U E L I B I
I
I
I
I
I
I
I
o
o
t -
T , I ' I N V E I V N I Y \ O N N V N V H V I Z ' 9
114 BAB 6 SAMBUNGAN BAUT
t30t
60
#
Cek keruntuhan geser blok!
A,,
=
2'l 90
-
1,5'( 19 + 3,2
) l(6)
A
=
2.1 30
-
0,5.( 19 + 3,2
) l(6) ' ^
ttl
0,6.f,.A,,,= 0,6(370)(680,4)
=
t5,1 ton
f,.
A,,
= 370(226,8) =
8,39 ton
680,4 mm2
226,8 mm}
Karena 0,6.fu.A,,,
f,;
A,,, maka kondisi geser fraktur tarik leleh menentukan:
Q.Rt,
=
Q'
(0,6f,,'A,,,n
f,
Ao)
=
0,75 ( 0,6(370)(680,4) + 240(60)(5)
) =
17,80 ton
Ternyata keruntuhan geser blok lebih menentukan daripada keruntuhan leleh ataupun
fraktur, bahkan
0.Ra,
.
{.
Untuk mengatasinya, maka jarak
baut perlu diubah!
50
150
,50 B0
ffi
Karena 0,6.fu.A,,,
Q.Rr,
=
:
A,,
=
2.1 130
-
1,5.( 19 + 3,2
) l(6) =
1160,4 mm2
A,,t
=
2.1 50
-
0,5.( 19 + 3,2
) l(6) =
466,8 mm2
0,6.fu.An,= 0,6(370)(1160,4)
=
25,76 ton
f,.
A,,
= 370(466,8) =
17,27 ton
,
f,;
A,,, maka kondisi geser fraktur tarik leleh menentukan:
(0.6.f .A
+ f.A \
Ju
ilu JJ gl,
0,75 ( 0,6(370)(1 160,4) + 240(100)(6)
) = 30,12 ton > 7.. OK
&
l a s a l u E p u a l u o w r s B u r q u o )
e ' 9
J B q u I u c
(
o d
-
Y O
+
d
s r I U a s I I r a s r l u P S u n q L u E S q o l u o : )
z ' 9
J B q u r B c
^ ( t
. r s e l o J
r e s n d r r e p e d u l e r e ( u u S u a p S u r p u e q a s 3 u n q u r e . , ( u a d r e p
d e n a s r p r s e u r o J a p u e p l e e s e s r s e l o r r r s n d d e p e q " r a r r e r n d . l a q
d r
s l r t u e $ l e u e q a q
u e 8 u a p 8 u e : u a 8 u a d r e p > 1 o d u o y a 1 E ^ \ r r y q u e > l l s r u n s e 8 u a u r S u e l
' s l l s u l d
e s r p u e ' Z
> l I r s E I a S u e l S u m u a 8 u a d t e l B u E P
n 1 e 1 8 u e , ( t e l a d u r e r u e u e l a s a 8 E p E > l e t u e l r s u n s u 8 u a u S u e l
' l l t s e l a
e s l P u e ' I
: n r r c l u u r a l a p u a d u r e r r r u E n p u o l n l e p p r e d e p ' r u r n - l a d a s u e 8 u n q u e s u I B S I P u a L U I u E I E C
' s r J l u a s { e
r a s e E r e B e q a s
t n q e s r p S u r . l a s r u r r s r p u o l ' r n e q
l o d u o l a > l
e p e d - r a s a 8
I a J e
l r e q l u a u r l n q a s r a l
s l J l u a s u o l
u e q e q u n d n u u u a r u o u r > l r u q B u a r e y
' u e 8 u n q u e s e p e d e f r a 1 e q ? u e / ,
4
s t : t u a s u o l e l e 8
q e n q e s u e 8 u a p r { E q t u e t r p ,
I I E I I P d r
I r a { u o t u u e 8 u a p s l l e l s u a l e ^ I n I e L I E I E P E ' ,
r B s a g a s s E l
- r s r 4 u e $ l r r c , { u n d u a u B u e . , {
1 1
u e q e g
' t n q e s r a t
s I J t u e D I e e , ( e 8 r e q n l e
I e J e I n q t u l l
u e > I E e > l e u r
, r n e q
l o d u o l a > l
t u r a q
I n r t
n e . ^ A a l r u
> l ? p n S u e l e ( r a 1 s r r e 8 e p e d e ( r a 1 a q
4
e , { e B r l l q e d y
s l u r N f s v S u 3 s 3 c t :
u l u 8 q e r e : e [ r [ a s 8 u e f u e d r o l a s S u e q n l > l n ] u n
0 9 ' 0
=
O
" " , T ; ' # l i ' H ' r : H : i
l : I : : : : i l : l
i : l : : : i , 3
=
I
r e p u e l s B u e q n l > { n t u n
0 ' I
=
O
. r a s a 8 S u e p r q q e l u n f i 1 B I E P P r u
9 ' 0
=
l a s a 8
u a r s g a o > l n
: u e 8 u a g
p u o 1
l o o ' t d
' r u ' d ' $ ' 9 f ' t =
" r 1 ' Q
=
P r 1
: t n J n u e r u S u n l q r p e d u ; e s a q
r s l r r j a d r r u e 8 u n q u e s t u e l e p t n e q n t E S ; a s a 8 r e n l r { E I E P u
u ' A . r l
=
[ ' 7 1
' e u e ) u a r l e n )
( " A ' 0 = ' )
r A
'
' ' A
: n d n t t t
8 ' 9
S u e l
L ' 9
r q n u a u r r u s n r e q r $ l I U u e u > l n r u : a d S u e p r q w e l e p
" ' 1 1
. r o l > p J r e l
r a s a 8 e , t e 8
I n > l r r u r u r
e . , ( u e r i B u e l t n e c l n t e s E > l E r u ' ( l t I I r J
a d n ) d l l s e d u e l u e 8 u n g
- r u E S r > l e p u a q a > l r p e l r q e d e
' n d r u n t
a d n u e 8 u n q u r e s r e 8 e q a s u I u s I P I P s 3 1 E I P r { o l u o r E n u r a s
l s } l u J
e d l l u e 6 u n q u l E s
9 l , l s t u l N f s v l u f s l c e I
T
o o
o r a
. l o
- w
a
o
i o
I
116 BAB 6 SAMBUNGAN BAUT
Analisa Elastik
Prosedur analisa ini didasarkan pada konsep mekanika bahan sederhana, dan digunakan
sebagai prosedur konservatif, Untuk menurunkan persamaanyangdigunakan dalam analisa
ini, perhatikan sambungan yang menerima beban momen M dalam Gambar 5.4.a. Abaikan
gesekan antara pelat, momen sama dengan
jumlah
gaya dalam Gambar 6.4.b dikalikan
jaraknya ke titik berat kelompok baut.
M=Rrdt+Rrd, +... + Rrrdu=ZR.d 6.9
R4
*,y',,
E
*';,'l:')
T;*':"'
\,'b/'
Gambar 6.4 Sambungan dengan Beban Momen
Jika
tiap baut dianggap elastik dan
baut juga proporsional terhadap
jarak
R,=Rr=...=&
d, d2 dn
mempunyai luas yang sama, maka gaya R dari tiap
ke titik berat kelompok baut tersebut.
Atau R, R? Ru dapat dituliskan
n,=
|.a,,
R,-
2
d,; .........
dalam bentuk:
: R.
=
o'.d
()
d,
()
6.10
6.1l
6.1l
6.1j
6.1+
Substitusikan 6.10 ke persamaan 6.8:
M
=
+.t,'*1.d,'+......+ *.a,,'
d, ' d, ' d,,
tt[
=
2lr,'
+ d,' + .....t d,,')=
*\a'
Sehingga gaya pada baut 1:
M.d
D_r
^'
-
\A'
Dengan cara yang sama, maka gaya pada baut-baut yang lain adalah:
M.d. M-d. L'l.d
,,:
-
\d:
,
,.t
-
\d:
,
,.r,
\d,
Atau secara umum dituliskan:
o
-
Md
"-Ld'
titi
of o:
6.1:
: e , { e 8 - e l e B e f r a l a q
7
J o r u o u t n e q E p E d
' 9
u e p ' I Z ' '
l
r o t u o u t n E q r . { E I B p e J E S a g J a l e t r e B v w r t e u a u r S u e l r n e g
: w l 4 N V [
' - r e q u e 8
e p e d n r a d a s s r n u a $ l a e l e B
I n > l r u a u
S u e l t n > 1 r r a q
r n t > l n n s u a u o d u o > 1 n l u n s
I n t u n
' l n e g
n l e s t u E I B p u [ . r a > 1 a q S u e d p u n $ p r u u l e 8 q e l S u n r r g
: 7 ' 9
H O I N O f ,
I
r ' 9
t ' 9
t ' 9
T Z ' 9
: r { E I P p E s r . n u a s l a e l e 8
n u e p 8 u a r u 8 u e , , ( r n e q d e n e p e d e l e 8 u e r y n s a r
I e l o r
u E C
' t n ? q
q e l u n ( r l e l t s p B
1 7
u e 8 u a g
, (
u * ' v ) * . ' v l = u
0 z ' 9
e > l B r . u
6 r ' 9
8 r ' 9
L r ' 9
l l K
=
, u
J
: r e s e g r s r n e q d e n e p e d a l e l e 8 l s n q u r u o > l u e > l r r a q u a -
n A
e l e 8 q n - r e 8 u a d
' e ' Z ' 9
r e q u e D e p e d n r a d e s s r l u r s > l r u e q a q ] E q D I E p r o r e , ( e 8 S u n r r g 8 u a u > l n t u i l
: r r e p u e > l t e d r p t p y e l e ? ? I B r u t o r > 1 a , r u e g e l u n l u e d t u n > 1 n q u e 8 u a q
, t K * , * 7
-
r . , ,
, [ Z * J K
- ,
* w : = o
- f f
: r 8 e 1 u e > l s r y n l p i e d u p r u n r u n E r e f e s
L l ' 9
u e e u c e s r a d e > l e t u
' {
*
/
=
p e u e r e > l
I u e p x q e r v t u e l e p u E I r E r n r C g e , { u g
S . 9
r B q r u B C
, P 7
_ ^ . .
* . w
-
o
, ! K
= . a
I L , W
. r ' 9
r ' g
r I ' 9
: i : r l t f e l
f ' , ' ' 9
. P I I I
: r r l I t
i ] I E I
- : t r I B
: q a l o r a d r p r z l ' 9 a l
E I ' 9
u n l r s n r n s q n s
e r ' e r ' 1 =
^ ' r
o ' # = . o
: [ u e p r r r { B r E t u e l u p e l e B u a u o d u o l u e > l s r p } r p
r e d e p e > l e r u
' { E ' 9 r B q t u E D t u p l u p l l r a d a s , ( u v p x r . { E r E r . u e l e p u e > l r e r n r p
' y
e l v B e l l q u d y
, {
L l l s r u l N S s y = u 3 s 3 c 0 ' 9
1',18 BAB 6 SAMBUNGAN BAUT
l*-
1oo
=
--A4'l
, - -l5oox75 = .r ton
-)
-
Z*'
*Iy'
-
37500
J
(vrr
75
R
100
P,
=
20 ton
#
I
I
i
t-
I
;
^t
T*
T-
I
75
I
+-
I
75
I
t_
e=75+50
M
=
12(t25)
L*'*Lf
125 mm
i500 ton mm
66q2
"
4(75)2
37 500 mm2
I 500x50
37500
J
= 2ton J
= 1,85 ton
-)
Gaya to
R_
n
=L=9=
2 ton
6
total pada baut nomor
-
)ton
I coNroH 6.5:
Hitung gaya R yang bekerja pada baut nomor 4 berikut ini, bila kelompok baut tersebut
memikul beban P,,
= 5 ron yang membentuk sudut Cr terhadap sumbu horizontal, di
mana besarnya tan Cx =
3/t.
JA\fi\B:
e
=160mm
M
= 5
(i60)
=
800 ton mm
Zr'*L/
=
4(50)2 * 4Qr2
= 32500 mm2
Gava-gaya yang bekerja pada baut nomor 2:
M.v 800x75
i_J
"'-
I
*'*Zy 32500
M.x 800x50
o,=7ffi=ffi=1'23ton J
P.osa 5x0.8
frn-
,
,,44
P.sina 5x0.6 ,
R
--=-=0,7)
ton J
'4t
t
+ (2+2)2
. - + - .
+ +
+ +
- + -
, O Z Z , O Z Z I
H
I
I n I I d l p
r e d e p S u e l e f r a > 1 u e q a q S u n r r q
' t n g a s : a t
> l l e q q l q e l S u e l e y o d u e B u a p ' q
> l l e q q l q r l S u e l r u e u e y o d u e l n r u a r
. B
, ( O e
=
7 )
r { E I E p E n r r u u p q a q u e 8 u a p d . p l q
u e q a q u r 8 u l p u e q . r a d r n q e r a l l p D I I I ' q B r E
u e u e . / $ E l r a q u e p r e s e q r u u s S u e l
n 7
: o r 1 e 3 - r a r
u e q a q e f r a 1 a q ] n q a s r r t s r p u o l e p e d
' I I
e l o d u r p
1
e l o d n r r e l
' r e g u e 8
u r e p p n r a d a s r n e q
e l o d e n p E r p a s r a f
' ( . r a s a 8
S u e p r q t u E I E p s r l n e d u e r )
- - Z Z
=
' t p g T e V t n e q u e > l e u n 8 r p
S u n q r u e s r e y e r e 8 e q a s ' r u L U
0 I I e q a t a s
r e y a d u e 8 u a p u e l S u n q n q p
7 Z d N l
y g o - r d r l e n q E n C
: 9 ' 9
H O I N O f ,
I
u o t
L v ' e
=
, ( g t ' o + g z ' r ) +
_ ( i + i s ' I [ = u
: Z t n e q u p u d y e l e 8 p r o a
u o g = n 6
f
r 0 0 1 r
_ r - _ r
r P ' l E l u o
r n q a s J e l
+ +
+ +
+ +
( " a
i \
6 L l " S I U I N f S Y f U ] S f C E ' 9
120 BAB 6 SAMBUNGAN BAUT
JAW\B:
Pola baut I: baut yang menerima gaya terbesar adalah baut-baut atas dan bawah
M
=
Pu.(184 +72 + 184)
=
440 P,
;-
r,
= t!36'+ 60r
=
70 mm
440.1.70
t,3g7g.P,
(4x702)+(2x362)
Pola baut II : semua baut menerima gaya yang sama besar
y
=;';::
+ 220
) =
440 P'
R= Y*
-440'P''70
Y-
6x7u'z
=l'0476'P"
Ternyata pola baut II lebih baik, gaya yang dipikul tiap baut sama besar dan lebih kecil
daripada gaya maksimum baut 1 pada pola I.
Selanjutnya menghitung tahanan satu buah baut:
Geser:
Q,R,
=
Q.0,5.f,b.m.Ao
=
0,75(0,5)(825)
(2)(Y+n'22')= 23,52 ,on
Tirmpu:
Q.Rn
=
Q.2,4.du.tr.f:
=
0,75(2,4)(22)(10)(370)
=
14,652 ton
Thhanan tumpu menentukan!
1,0476.P, < 14,652 rcn
Po
s
13,986 ton
13,986>1,2D+7,6L
13,986 > l,2D + 1,6(3D)
=
6D
D < 2,331 ton L < 5,993 ton
Beban kerja yang boleh bekerja D + L < 91324 ton (= 2,331 + 6,993)
Analisa Plastis
Cara analisa ini dianggap lebih rasional dibandingkan dengan cara elastik. Beban P yanz
bekerja dapat menimbulkan translasi dan rotasi pada kelompok baut. Tianslasi dan rotasi
ini dapat diredulai menjadi rotasi murni terhadap pusat rotasi sesaat. Lihat gambar 6.6.
Titik berat kelompok
alat penyambung (C.G.)
Pusat rotasi
sesaat (1.C.)
Gambar 6.6 Pusat Rotasi Sesaat
M.r
R_
r_
,
Z,'
>
r
L
T
E d u e r
( r a f V g Z g
=
, T
, * *
' s r r s e l d
B S r l E u e u n l n > 1 e 1
. r u l
s s , o l ( ' r r ' o - ) d x a -
l l ! " a =
t a
8 9 ' 9 1
= ( t ) ( r z T . . u . u / t ) G z i l g ' o
=
* ' q V ' r T g ' 0
=
t ' a
v t v t 9 Z l = 0 9 + 9 L = a
3 w l [ V [
' r a s a 8
S u r p r q t u ? l e p
T Z
=
q ? )
g z e y
r n e q r . l e l e p e u e l e u n 8 r p S u e l S u n q u r s
r n > l u a q u e 8 u n q r u u s e p e d e f r a l a q
q a l o q B u e , { " 4 B u n r r g
1 ' 9 H O T N O f ,
I
u o l
' 9 ' 9
: e q u e 8 .
r s ? l o J U E P I S E I
i u e , {
4
u e q a g
I I ] a {
q l q e l u r
9 ; ' 9
: t n > l r r r q r u 8 u q a s
- : r J o . l d
S u r c u a 8 u a d
r e p
: : : q r E r J q > l r t r l
s i ' 9
f
; ' 9
r I ' g
i r ' 9
u -
9 ' 8
u e 8 u a p E r . u e s r { B I E p E
I e t u e u r r r a d s l a
y . s e r q y e p " * y
' t u t u r u e p p r r n e q r s e t u r o J o p r 1 E I E p E
t V
t n u q n r u s
I e u r u o u
u p u e r { E t r { E I E p ?
t [
: u e 8 u a q
, , , 0 [ ( '
r z ' o - ) d x a
- r ] ' ' [
- ' a
u ? > l n > l B l r p E S r l E u v
' l E s s a s
r s B l o r r r s n d a 1 r l u l e - r e ( d e p e q r a r
l E u o r s
d e l r l s u r u : o J o p u e p u , I r c q , r p d r y s
' n d u r n r o d n u e 8 u n q u e s > l n r u n
n d u n l o d l l u e E u n q u e s
' ( c c )
u r S u a p
( 3 1 ) l e u s a s r s , t o r r u s n d e r e t u e
r , l e p r r r
4 e m (
q E I p p B
, ,
, u r i , 1 1
o
- ( ' ,
+ r ) l
- ' ,
, o S
o
-
w K
: r p r f u a u
r z z ' 9 u e e u J e s r a d
' g u t s . o [ + g s o t 3 x
=
a , r
: r s ' r l l l s q n s u e 8 u a g
6 =
( g r r .
' [
+ g s o . ' x
+
r ) l
- , ?
, A K
o
-
W K
e !
0 = g s o r d r -
g s o r . U K
o = l { K
0 = g u l s / - , e r p . , y K
O - r t K
: u e 8 u n q n g
q a y o - r a d r p r r S , r r q * n a s a l u e ? r u e s r a d r r e g
+ - - - ! +
t l
t l
i ;
t t
, ?
r ?
i i
' 6 ' , 6
l l
9 /
* - * t * -
0 0 t ,
l z t s t u l N f s > t f u 3 s 3 e e ' 9
r l E l { \ E (
122 BAB 6 SAMBUNGAN BAUT
Beban bekerja pada sumbu
7,
6
untuk cos 0, maka persamaan 6.22,
--
P,,(e + r")
=
0, dengan mengganti y/d,
6.23,6.25 menjadi:
!R.l=o
.Ll ,d
fR.a=r
Lt
' d.
,t
untuk sin 0. serta x/d
lll
6.26
6.27
6.28
Zn,
d,
Ingat
juga asumsi:
dd
-
--t
.
-
'
.8,5
d^^,
In&\
d*o
Persamaan 6.25 hingga 6.27 diselesaikan dengan trial and error.
1. Misalkan r^ diambil sama dengan 75 mm, proses hitungan ditabelkan sebagai
berikut:
No. baut xi yi di ai Ri
(\.x, / d,)
&.d,
t2575
2250
3 25 -75
4 125 75
5t250
6 r25 -75
79,057 4,654
25,000 1,475
79,057
4,664
145,774 8,600
125,000 7,374
t45,774 8,600
t4,295 4,520 1 130,090
10,053 10,053 25\,323
14,295 4.520 1 110,090
t5,401 13,207 2245,127
75,223 15,223 1902,883
t5,40t t3,207 2245)27
r 60,730 8904,640
2.
Dari persamaan 6.27 didapar P,
=
60,730 ton
Dari persamaan 6.28 didapat
P,,
=
YY!*
=
44.5232
ton
_" _ __r_-
//
(125+75)
Karena hasil tidak cocok, proses diulangi lagi.
Coba rn
= 51,46
mm
No. baut x. v.
I
Jl
L A.
I
d.
I
Ri
(R..x. / d,) R,.d,
1
Z
)
4
5
6
\,46
r,46
1,46
r01,46
101,46
101,46
75 75,014 5,113
0 1,460 0,100
-75 75,014 5,113
75 126,17 | 8,600
0 101,460 6,916
-7 5 126.171 8,600
14,530 0,283 1089,942
2,634 2,634 3,845
t4,530 0,283 1089,942
15,401 t2,385 1943,217
15,130 15,130 1535,055
15.401 i2,385 1943,217
r 43,099 7605,21,9
u
Dari
Dari
persamaan 6.27 didapat
persamaan 6.28 didapat
=
43,099 ton
=
7605'21?
-
--
43,0988
ton
(r25
+ 5t,46)
P
P OK
e e ' 9
: r u r l n { r J e q
- E t u a s a r d e r l p t e d e p ' l u l u a t u l r a d s l a
l p n r s r c S u q r a q r r e p
|
" " a ' ' Q 1
I
" u ' ' 0 1
, r , L _ E _ ] . , l _ r u _ l
u e : n 1 3 u r 1 u e e r u e s r a d r e 8 e q e s u D I I S
> l r J e r u e p r a s a 8 t s l u r a t u l u e u u r r s J e d
n d u n l e d l l u e 6 u n q u e 5
:
Y O
' r n q a s r e t
d e & s e p e d r n u g - r n e q I { e l o e r u l r e r l P u E P d e l e s I n I E I a L U
u u > l J n l t s r p u a r u o u r ( q ) ' u e 8 u n q u t s
u e l e u n 8 r p e l u e s e r q f t s a q 8 u e / u a t u o u
I n l u n
u ? P
, r r s r g
n l u l r a r
I e p l t
u a r u o u r e l r q u e > I e u n 8 r p r u r u e 8 u n q t u e 5
' e f r a 1 a q
S u e l u a t u o r u u e 8 u a p
S u r p u u q a s S u e l
1 l . r e r
l u u p 8 u a t u u E { E s E t B r d a r r n e g e > I B L u u e u r o u r t e q D I E ( e ) u t 8 u n q r u e s
v p e d
. L . g
r s q t u e 3 e p r d r r q r l r e t
l r r e r
u e p r e s a 8 I s e u l q t u o l u e l e d n r a u S u e l u e 8 u n q r u e s
r { o t u o J
. > l r r t t
u e p r a s a 8 r s t u r q u o l u r l e d n r a u r e p e B u e , { , u e 8 u n q r u e s u l u t u n t u n B P B d
( , l Z ' 9 0 1
- l , z ' r (
i E 0 ' E g 1
- I Z , C ' (
7 y 6 ' 6 8 1
9 I / B ' t
7 . y 6 ' 6 8
' ' r ' ' "
' u o l
9 5 I ( 6 I
=
r n t q u t > l e u n 8 r p ) u o t
9 6 9 ' 9
= |
v r u v r N V o u 3 S 3 9 l S V N l S h l O v f i
e 9 6 9 ' 9
x
6 5 e 0 6 ' Z
=
" 4 e ? B u r q a s
' ( u u r
Z Z
=
q P
' ; Z e V
x
E 8 E
x
S L ' , O
X
7 Z Z ' 1 1 ' u h
X
9 ' O
X
E I ' l
= l A
E u a r e )
6 g e o 6 ' z ' ! a
-
( 6 9 9 ' 6 5 +
g z t )
- d
( z t z t 6 ' ; e g ) ' a
$ e o 6 ' z ' t [ =
" r I
: z e ' 9 u e ( ]
: I E ' 9 r r E C I
; t t t 9 ' l C
t t ? , 0 6 ' z z L z t 6 ' t e s
0 z t z 8 ' 0
0 0 0 0 0 ' I
0 z t z 8 ' 0
9 9 9 2 T ' 0
0 0 0 0 0 ' 0
9 S 9 Z T , O
6 . 6 L L ' , Z e l
0 0 6 9 E ' 6 0 I
6 e 6 L L ' , Z e I
L 6 L O 9 , ' L
0 0 6 9 5 ' , 6
L 6 L O 9 , 9 L
t L -
0
9 L
t L '
0
9 L
6 g s ' , 6 0 r
6 9 9 ' , 6 0 1
6 9 9 ' , 6 0 1
6 g s ' 6
6 g S ' 6
6 g t ' 6
9
I
,
C
Z
I
_ i r ' t t
a 8 8 ' Z (
- i l ' t '
1 6 0 ' 0
t Z E ' l
1 6 0 ' 0
I I
P ' -
, S r q a
I P / I x
v ( r n B g ' o N
' r u r u
6 9 E ' 6 9
=
o t
' l l s B t l q a l o r a d l p ' r o t t a
? u a r u r u
e : t r , u e B u a g
r w r a . v f
( i +
a ) d
- ' ? K ' a7 , e ' 9
T . ' 9
0 e ' 9
E > l e r u ' u e l s u o l ' y
e u a : e y
' r s 1 r . r 3
a d l r
?
- ,r / = ,
1 ( Y
, ?
_ ,
0 = , ,
1 ( U
: 1 p e f u a u t
1 7 ' 9
u u 8 u n q r u e s r u 8 u q a s
1 ' 9
u e P ' 9 2 ' 9 ' 9 2 ' 9
u e t t u e s r a d
q o r u o r l l e g l u a > l u e r y f ; a y
: 8 ' 9
H O I N O )
I
i r ' 9
_ i ' 9
- i i ' 9
, . . , . Y
6 z ' 9
u
x
? a o 7 t o * d
x r l x E 1 ' 1 =
t U
: n l r e , ( u B l s u o > l
' U
, f . r t e l u e q n d u n r a d r t u r 8 u a P E I u E s r l d u t q B S I I B u V
t s l u l
e d l l u e o u n q u e E
t z l v l u v r N V o u f s f c l s v N l 8 l / l l o v , 9
124 BAB 6 SAMBUNGAN BAUT
Dengan: R,t adalah beban tarik terfaktor pada baut
Ro, adalah beban geser terfaktor pada baut
Qr.R,,
adalah tahanan rencana pada baut dalam tarik saja
Qr.Rn,
adalah tahanan rencana pada baut dalam geser saja
Q
,,Q,
=
0'75
Rn, dan R,, masing-masing adalah tahanan nominal tarik dan geser yang besarnya:
Ro,
=
0,75.f,b.Ab
6'34
Rn,
=
*.o,S.f,b.At
6'35'a
arav Rnu
=
m'0,4'f
b'At
6'35'b
profil siku
(c)
(d)
Gambar 6.7 Sambungan Kombinasi Geser dan Thrik
persamaan
6.35.a untuk baut tanpa ulir dalam bidang geser, sedangkan 6.35.b untuk
baut dengan ulir pada bidang geser.
Peraturan menyederh"r"km persamaan interaksi geser-tarik pada 6.32, menjadi sebuah
persamaan garis lurus:
I n l' |
!,"_1'
,,
lr.-^ )
*
La,
R.,
)
Dengan C adalah suatu konstanta.
Persamaan 6.36 dapat dituliskan sebagai:
R*<C.Q,.Rn,-9*
**
Q,.R,,
w
6.36
6.37
r
6 L L ' A ,
( T q t
-
o r o r ) ' 0
e t t b ,
( T e ' t
-
o r o r ) ' 0
r z g ' b ,
( T s ' r
- z o s ) ' O
t z g ' b ,
( T e ' t
-
z o g ) ' 0
r a s a 8 S u e p r q
I p
r l l n e d u e r g 6 7 y
r a s a 8 S u e p r q
l p
r l l n u r 8 u a p
O 6 V y
: a s a 8 S u e p r q
I p
r l l n e d u e t g T E y
r a s e 8 S u e p r q
I p
r l l n u e ? u a p g T E y
_ e ' 9
) e ' g
- l B n q s s
I P E
l n l u n
g ' E ,
q ' t e ' 9
e ' 5 e ' 9
y e ' 9
: e r t
T o
r n e g a d r a
r n v s s d r l t v c v s u f s
y n r N n
t ' d v T x z ' 9
- t : r 8 v r
.
q v . T . o
= ' " a . 0
. z
. r a s a 8 S u e p l q
I p
r l l n u e 8 u a q
r a s a 8 S u e p l q
I p
r l l n e d u e l
: l g n u a d l p s n r e r . l S u e l u e r e r e l s r a d
E n p E p B
' > l u e t
u e p
" r a s a 8
r $ u r q u o > l
F 1 n u a t u
S u e l u e 8 u n q r . u e s u e p u e f , u e r a d u e p g
' Z ' 9
p g e ; r u e l e p r u r t n > l r r a q u o l l a q p l r p t n e q n t n u l S u r s e r u - S u r s e u
{ n r u n 7 ' 0
p t t " e l u r e s a g ' 6 ' I u u p
! ' 1
r p e f u a t u r s > l n p a r r p u e r n t e r a d u e p p ( ] u a r s g a o l )
g ' Z u e p
Z I B I I N
' e ' l
r { E I E p E e l u r e s a q u e l d e r a l p u e r n r . r a d t u r l e p
J
E l u e l s u o l p l l N
0 + / ' 9 t ( T s ' z
-
c ' r T ' s z ' o ) ' $
=
T A l
t ' T
: q a l o r a d r p r a s a 8 S u e p r q e p e d : r p u e 8 u a p l n e q > l n r u n
z v ' 9
r 7 ' 9
6 e ' 9
8 e ' 9
t l u l U
Y U E P U
u
J
* .
, ' t . 0 . h ' o ) _ ' v . u
* ' , i s
o ' r ' o l t i
-
- s
' r
t ( T z -
c ' r T ' s z ' o ) ' $
=
T 0 l
r ' T
' v ' v ' ( r " t ' g ' o ) ' g l ' o ' v
^
_ ' v
T - T W s r o ) o
t ' T
: q a l o r a d r p ' g e ' 9
u e p r z ' 9 u e e u e s r a d r r e p
u e { r s n r n s q n s u t p
' ( r n e q
S u e d t u e u a d s e n l )
q V
u e ? u a p
L e ' 9
u e e u l e s r a d r 8 e g
( n d r u n l a d r l u e 8 u n q u " r c g )
l r r e a - r a s a 9
u E u E T I E I r s 1 e r a t u l B ^ J n ) g . 9 J E q u r B C
^
* a . n Q
l o s e D
M
U
A U A ,
a . E
t -
V - A n
U
0 ' !
, ' , =
, ( f f ) . . [ 9 , , J )
g z t y r u v r
N V o u s s f c t s v N t 8 y \ l o ) v ' 9
126 BAB 6 SAMBUNGAN BAUT
Sambungan TiPe Friksi
Untuk sambungan
Y'rQu,,(r-
n\
tipe friksi berlaku hubungan:
7,, ln
)
1,13x pr*ftoad
)
=
1,L3'p'?roof load.m
6.43
OK
OK
5.5 S
Dengan: V,,
Proof load= 0,75 x Arx
Proof
stess
adalah luas bruto baut
adalah beban tarik terfaktor
adalah
jumlah baut
I coNroH 6.9:
Hitung kecukupan
jumlah baut bagi sambungan berikut ini
(tipe tumPu dan tipe friksi),
diketahui beban terd.iri dari 10o/o beban mati dan 90% beban hidup. Baul 4325 tanPa
ulir di bidang geser.
A,
o
T
u
n
JAIUIAB:
P,= 1,2(0,1)(35) * 1,6(0,9)(35)
D
1-
1l
T=
,t
v=
il
54,6 ton
Pu*
=
0,8 x 54,6 =
43,68 ton
Pu,
=
0,6
'
54'6 =
32'76 ton
35 ton
Sambungan tipe tumPu:
^
v 32,76
Geser:
f ,,
=
--; = 143,634 MPa
-----'
J tn
n.A,,
6./nt.2Z,
O,5.Q.f,b.m =
0,5 x 0,75 x 825 X 1
=
309,375
MPa
f ,.
0,5.Q.f,t.*
Tarik
f,
=
807
-
1,5'f,,
=
807
-
(1,5 x 143,634) = 59t,549
MPa
Q.R,
= Qf,.At
=
0,75 x 591 ,549
x Vs.t222 =
16,865 ton
T;ln
=
43,6816 = /,28 ton
T /n <
Q'R,
b. Sambungan tipe friksi
Vn =
1,13 xpx proof loadxm
=
1,13 x0,35 x 1x proof load=0,3955
proof load =
Vs 'n'222 x 0,75 x 585 =
16'68 ton
Q.V,
=
1x 0,3955 x 16,68 =6,597
ton
v,/n = 32,7616 =
i,46 ton
I
&
e [ - r a 1 a q u e q e q r . l e l a ] e s r e y a d u r e r u e r r r p l e u a l e r e , { e 8 q e p p ,
l )
e ( r a 1 a q u e q e q r f l e r a s r n e q r p e d u ( r a 1 a q S u u l r q l e e l u 8 q e p p ,
l J
r e l a d u e p r n e q s E r r s r r s e l a s n p p o r u r { E I E p E
o l
o f
: u e 8 u a q
L v ' g
'
o - l j ! - = o n
" ) -
)
: J e s a q a s > l a p u a u a u r e l a d u e r y u q l r y S u a u l r l a d e ; e r u e r p u e u e > I a t E r u e s S u e l r u e s e p e 4
9 V ' 9
5 v ' 9
l e d u e t
, v ' 9
' f l ' ' v , l
; ' ,
,
- 9
, J _ " J
: r e s a q e s 8 u u ( u u u a u r n r q u e { r e q q e 8 u a u
4
u l e A
:
x o
:
) t o
: d u r t
I $ I I J :
:
f ' 9
r t r a d a s S u e r e l a s e t r v ? u e ? u e q u r a s a > l e S S u r q a s
l J = l ) * d
: ' ) ' 6 ' g r e q r . u B S l u e l e P
' e [ r a > 1 e q
e l u . u q l e r e n l u e q e g
' J
= ' )
: e l e 8 u e 8 u e q t u r a s e > l y e p
' ! 2
r u s a q a s u e > l a l r a l r e l a d u e l t e q r l e 8 u a u r u r
V q
4 J
I E ^ r e
> l r r e r e t d e , [ e ?
l r a q l p
q e p n s r 3 3 u n n l n u r t n u g
( l E ^ r E
u e 8 u e s e r u a d r e e s e p e 4
I E r $ I V I r r E I
u e q a g ] e q D [ V
I B , ^ V { r r e ] E r d
q r u u 8 u a 4
6 . 9
J B q u r B C
l e l v \ e l r J e l e t d
= q 1
, 1
, l
( r e n l u e q a q )
6
' d y
, 1 r 1 r p * r u l a d e . r e r u e > l e r u o > l s e n l u E p
/ u e l r q e t e l r u l u n d t u a u S u n q u u s r p S u e l r e 1 e 4
' S u n q u r e s r p
S u r l r u l a d e p e d e l u g n . r e 8 u a d
r { e r a e p u e p } n u q q e n q a s u e l l r e g - r a d
' l E 1 v \ E
> l u e r e l e 8 r r a q r p S u e l r 8 8 u l r n l n r u r n e q e p e d
I e u r a t $ l a
u e q a q r e q D l e > l e J a r u e q e r u r u r > l n l u n ' e . ( u 8 u n q u e s r p
S u e l S u e r e q u e 8 u a p s n r n l
1 e 3 a r
e l u u e q a q u ( - r a 1 s r r e 8 S u u l u r u l r n l > l n r t s u a u r r l e n e t r - ( . t a & u a r . ) S u n t u e S S u a d r u a d a s
l r r e r
S u u r u q - S u e r e q e p e d r c d r u n f r p t a s a 8 u e 8 u a p u e e r u u s r e g
1 u r
r p e f r a r S u e l p r s l e > l l r e J
, l
I
, V
. I V I S Y V
Y I U V I N V 8 3 8 I I A I V ' I V C N 3 I ^ I C N V A N V O N N S W V S 9 :
( i i l $ l l 5 a d r r u e 8 u n q r . u e s > l n t u n r d n l n r u a u
r y r
l n e q ) " A ' 0 . u I A
(
, r ' r r x E I ' I
I
( p u q , t m t d ' E 1 ' 1
) ,
u o t g f Q ' f
= l
g /
- t | 1 6 9 ' 9 - l : - - t l A . Q
l ' / , . s a ' e v J
\
u t r
)
L Z I
'
N V B ] 8 t l t V - t V C N = t / t l C N V A N V C N 0 S / , I V S I I
c
_ l
I
128 BAB 6 SAMBUNGAN
BAUT
Menyamakan
6, dan 6o diperoleh
hubungan:
T,
-Tu
_C,-C,
Au.Eu
Ao.E,
Substitusikan
c, dari 6.44 dan crdari 6.45 ke persamaan
6'48 didapatkan:
Tr-Tu
_Tu-Tr+P
Au.Eu
Au.E,
Karena Eu dan E, sama untuk material baja, maka 6-49 dapat ditulis dalam bentuk:
P
6.48
6.49
6.50
T,r
=Tun---f7
'*
/n,
I coNroH
6.10:
Baut A325 berdiamet
er 22 mm menerima gaya tarik aksial seperti
=
eooo mm2. Hitung gaya tarik akhir pada baut
(Q bila beban
beban mati dan 80o/o beban hiduP'
JAIM\B:
Q.R,
=
0,75.f,b.0,75'Ab =
0,75(825)(0,75)v4',Tc'222)=
17',64 t'on
Ru =
t,2(0,2R)
+ 1'6(0'8R) =
1'52 R
=
17'64 ton
R =
11,61 ton
Tb =
proof stress
x 0,75 At
=
585(O'75)(y4'1t'22\=
16'678 ton
dalam gambar.
Jika
A,
kerja terdiri dari 20o/o
=15,784
Tl
=ro+-+r=
16,678.;]fh
t*
/o,
=
17,37 lon
6.6 GESER
DAN TARIK
perhatikan
momen
M yang bekerja pada sambungan
konsol dalam Gambar 6.10 yang
mengakibatkan
tarik prd" Lr*rt
","r-
lik,
digunakan
baut mutu tinggi yang mempunyai
gaya pratrrik
awal,
-rk,
gaya ini
"krr,
-.n".kan
pelat atau
Penampang
yang disambung'
Sumbu netrar akibat beban momen M akan terjadi di titik berat daerah
kontak.
Tekanan tumpu awal
fu
akibat gaya
Ptatarik,
dianggaP seragam sepanjang
daerah kon-
ak b.d yang sama dengan:
"
Zr,
t
=-
r bi
b.d
6.5r
r
- - T
u u p n t r u u t q a q o / o O Z
V e p
r r r p r a l e f r a 1 a q S u e l
6 l
=
q ?
' g Z e V r n e q u D I E u n B r p e > I I (
. l u l
r n l r r a q
' d r p l . l
u e q a q o / o 0 g
u e q e g
' ( r a s a 8
8 * p t q
I p
r l l n e d u e r ) r u u
u e B u n q r u e s r . u E I B p
, J
e [ : e q u t q a q S u n r r g
: I I ' 9
H O I N O f ,
I
r s ' 9
- u o I q s r e
' l
' S u n q u e s
r e d u n d r u :
8 u e , (
9 1 ' ,
s 9 ' 9
r / 9 ' 9
( r
\ . , r
- r
l d - r ) d ' w g - *
: r p e f u a r u
J
E > l t r u
' 1 e r u o 1
S u r p l q s e r e u e l S e q d e p e q - r a r
7 p
q e r c h a q J e n l r a t r n e q e 1 l [
e 9 ' 9
\ e l
q r e q a l ) e . ( u q n r e S u a d
z s ' 9
z P
7 f f i - t
: u r 8 u n q n q q a l o r a d r p
e g ' 9
e l
Z g ' 9
u e e u t u s : a d u a l r s n t r l s q n s
d ' q l t =
t
: n e *
' q l
u e 8 u a p ( d ' l n e q
E r E t u B
4 e r c (
r 1 e r a e p E r E l u E u u r p l r a d u e 8 u a p e r u t s s e l e r a t t n t q e p e d
l
u e q e g
, ? ' 1
=
I
- q , _ [
W , 9 Z I ? . W
J
: r { E I E p E
' 7 t r 7
u a w o u r t B q r I E
I e t u o > l
E
U
S u e p r q s e r e u e r 8 e q e p e d
q t
T . . r e r
u e 8 u e 8 e J
' t n e q
g e l t u n ( y e q y u o l
t o o t d
q e p p e
q 1 7
u e ? u a q
s r J ] u a q g u E q a g I E q D I V > l r r E l u e P J a s e D
0 I ' 9
J B q r u B c
r 0 Z I :
- ; ' D I I J
' . t S ' 9
: i , ' 9
i f ' 9
f - r t .
* , - l
6 Z t
" '
N V E f s I V E r v V
y t U V J -
N V O U r S f 9 9 ' 9
130 BAB 6 SAMBUNGAN
BAUT
JA\IAB:
Pu =1,2(0,2P)
+ 1'6(0'8P)
-l'52'P
-
6.M,,.p1 d
-
p1 6xr,52'P
x75x80 [
320
-
80.l=
0,40.p
,.=71;)=-l
n,
l-v'rvr
,
-L-l'52'P
-o,t9.P
,r-
N
g
=
0,75(0,5
f,')
*. At
=
0,75(0,5)(825)
(l)(y"'n'191= 8'77 rcn
--
Q.Ar.(
Bo7
-
1,5.f,,
)
<
0.621'Ab
=
0,75(807)Ao -
O,7r(1,|'f,,'A)<
0'75(621)Ab
=
0,75
(80
7) v) @)
(t921- 0,7 5
(t,5'f,,'A
b)
O,7162l)(V4'18'D2)
max T, =
17,15
-
I
,125'vu
< 13'2 ton
Samakan
T, dengan max To:
0,4'P
"'
=
17,16
-
1,125( 0'19 P)
P =
27,95 ron
Periksa max Vu dan batas aras T
(13'2 ton):
V, =
0,19'P =
0,19(27,96) =
53124
ton < 8'77 ron
T,=0,4'P=0'4(27'96)=11'184ton<13'2ton
Sehingga
beban kerja P adalah 27
'96
ton'
cara lain untuk menganalisa
sambungan
kombinasi geser
dan.tarik
yang menerlma
beban eksentris
dilakukan
dengan menghitung
tegangan
t"iik d'l"tt baut dengan
memakai
teori lentur
f
=
M')t/I' ataw
^
M.v
M'!
l,=-r
ZvJ
Jika
semua baut memiliki
ukuran sama, maka gaya tarik r dalam sebuah
T
=
Ar.f,=
#
6.R
I 71U
Q'f";Ao
OK
6.56
baut adalah:
6.57
L
T
x o
B r u r J a u a r u S u e l
' l u r
- r a r S u u l E s I I E u B e . r e r e p t d u e p L I E P n u
6 9 ' 9
( u o l
9 L ' I I
= )
n ' U . $
,
u o t g l g Z ' g
-
_ { 3
-
. 1 .
0 0 0 8 2 r
0 9 I X 0 E I x Z ' y ,
[ . ' 4 t t r
z u u
0 0 0 g z r
=
l z o g
+
r 0 g r )
v
=
/ K
: ( s r . r u q r a d g e n q
! )
r n e q
9 1
r t l e d B q o J
g
L ' f i
= ( r z z . l . u 7 r ) (
r )
( g z e ) (
s ' o )
g
L ' o
=
q
v ' * (
r T '
9 ' . 0
g / , '
0
=
o "
a ' 0
u o t
Z ' I z ,
= ( 9 2 ) 9 ' l
+ ( 9 ' e ) Z ' I =
" r I
: w r N v f
' u o t
g z
=
7
d n P H u B q a q u e P u o l
9 ' e
=
0 l t e u r
u E q a q
r n l r r e q u t 8 u n q t u e s > l n l u n ( r l *
Z Z
=
q p
' S Z V ) r n e q r { e l t u n l S u n r r g
Z Z I ' 9
H O I N O f ,
I
0 I u n
u o t
z y ' y =
t w - -
? =
, r t
' n l n q B P
q l q a l * l u l r l l f > l e r a l S u t l u e t r l a p u a d r n P a s o r d
-
d z t
. ( d ' u y - ' - -
r
r \ '
' v
[
- l
I
z
1 d . , , I
d . u
1 d . , u
l a : ; g 1 f f i = l t : a ; ) t * n =
t
o {
o r r r l
I
o r l
_ 9 ' 9
: q e F
) s ' 9
' ? I E u I i
: U I I J A I
Y O
: r { E I E P E
r u r S u e d u r e u a d e l s r a u r u a u o r y
' d ' u
l ? B u q
u e p d p . r e q a l
u e 8 u a p r S o s - r a d S u e d u u r l e 8 e g e s
u a l r s r r r n s e r p r e d e p d q e r c t u e 8 u a p t n e q s r r e q n l e s
' / E ' 9
r u B I E p , f u e 8 u a p
l l l u e P r
B u e - t ' ' e a r c
I e r u o > l
r 3 3 u n q t 8 u a t a s d e p e q r a t r e n l r a l r n e q
l u r e (
q E I E P t
Z / ( I
-
u ) d e w q e q u a l r l ? q r e d
8 E ' 9
: r p e f u a u g g ' 9 e l 1 1 e u u ' s l : u g n ] E s u I e l B P t n e q L I E I r u n f q e p p u u e u e : u r r P
, d . u
u e ? u a p B t u e s g g ' 9 u u i e p p
?
e : 1 1 [ ' S g ' 9 u e 8 u a p
I I t u a P I
e l u ; r u a q a s
L 9 ' 9
u E E I U E s r a d
I t l
' '
N V E 3 8 I V 8 l v V ) l U V l - N V O U f S S O I I
132 BAB 6 SAMBUNGAN
BAUT
Periksa interaksi geser dan tarik:
f,
=(Bo7-1,5.f,,)<621
=
(807
-
1,5.
R--)
,. ezt
= 807
-r,s.!'!''ton ^ -
632,58 MPa
/o'n'22'
Gunakan
f,
=
621 MPa
Q.R,,
= Q'f;At
=
0,75(621)(Vq'n'2227=
17'705 ton
T,(= 8,2875
ton)'Q'R,,(=
17'705 rcn)
P.
OK
SOAL-SOAL
LATIHAN
p.6.1
Hitunglah
beban kerja layan yanq-dapat
dipikul
oleh kom-ponen
struktur
tarik berikut
ini,
jika baut yang digunak"n
adaiah br,r,
-,r,.,
tinggi A325 berdiameter
3/a"
dengan ulir
di luar bidang geser,
..d;;;kr"
mutu pelat baja aJalah-Bl 37'
Diketahui
pula bahwa
p.rbrtdirrg*.,"btb""
hidup f,an beban mati adalah 3 GID
-
3)'
t=10mm
P.6.2
50I
A
60l
V
5ol-
+
60
I
_i_
Gambar P.6.1
Dua buah pelat seteb al 20 mm disambung
dengan suatu pelat
*f.r,i tr.,rprk
dalam gambar'
Baut yang dipakai
sebagai alat
A325 berdiamet
er 518"
dengan
ulir di luar bidang geser'
Mutu
Hitunglahtahanantarikrencanayangdiperbolehkanbekerja
tersebut!
r40r50r50r40t
ffi
4o-r
v
A
40_L
po**
+>
sambung
setebal 10 mm
pengencang
adalah baut
pelat baja adalah
BJ 37 '
pada komPonen
struktur
++
++
I
I
I
I
+
+
+
+
r-
Gambar P.6.2
t=10mm
l&
E ' 9 a
I E q r r r E )
' d r p l , {
u e q a q o / o g l u e P I l s r u u e q e g o / o S Z r r E P I r I P r e l u e q a g : a s a B S u e p r q r e n l I P r I I n
u u 8 u a p ' ,
b / r
r r r r * r l p r a q g T e y q e l " P e u e l e u n 8 r p S u e d l n e g ' l n > l l r a q
r e q r u e 8 e p e d r r r a d a s
L e t g
" 1 r q l " p
g Z d N l Z g o r d g a l o p r y d r p r e d e p S u t l u e d u l u e q e q r l u : r s a q q e l 8 u n r r 1 1
9 ' 9 ' c
i
u o l q n r n q r y 8 u e . ( ] n e q
r l t l t u n ( q e p u n l t q ' r a s a 8
S u r p r q
f t n l r p r r p u e 8 u a P
, , 2 / t
r e l s u E l P r a q g Z e Y r n e q u e > I t u n 8 l p e 1 [ ' r u u
Z I
I I E I E P E S u n q u r e s
r r l r d
l r q r i
* 1 r r * r t y
' d . P I , {
u B q a q
N p l 0 z I
u ? P I I E L U u t q a q
I \ P I 0 7
u E P I r I P r e r 8 u z l 1 r ' r e r
" , { r B
u r y " u a u
{ n t u n
u r r y u n 8 r p ( r c
t i l Z y O Z y g 7 1
p 3 3 u n }
n I I S u B P > l I r E } S u e r e q I { E n q r S
? ' 9 ' d
- r
0 e I
t
- T - -
0 B l
f
0 n l
Y
E ' 9 A
. r P q t u E )
r n l > l r
L e l
l n E q
U I U I
E / Y \
J I I l
l n l
:
)
Z l = l
i +
i +
+ +
+ +
L u t u
$ f
=
J
1
I
d r l s e d u e t u e 8 u n q r u e 5
S Z e V
'
, .
\ t ,
, r r r 8 S , r r p l q t u e l e p
I P
r l l n
S Z e Y
'
, ,
' 1 ,
d r l s e d u e r u e 8 u n q u e g
; Z e V
'
, ,
, / e
r a s a 8 S u e p r q f f n l
I p
r l l n
| Z e Y
-
, ,
v / ,
L e , f s
L . f g
L e f s
L . f g
P
l
q
e
u e 8 u n g u r u s a d r a l n e q
O
u ( e q n r n 1 A 1 s n s e )
r c 8 u q a s u e B u n q u e s a d n u d t r a q a q
I n l u n
' - r u q u r e 8
I T T E I E P
I I
H o r a
] e n > l ] s
l l r e r
e l e B u " r { E u a t u > l n r u n u e l n l r a d l p
T T I , N V H I I \ f l I V O S - I V O S
: ] n > l I J a q
> l e d u e r t u a d a s
0 I ' 0 0 I ' 0 0 I
S u e l r n e q q E I u I n ( u a l n r u e J
t ' 9 d
P.6.7
3@7
Pelat,t=12mm
,}4
BAB 6 SAMBUNGAN
BAUT
3
6.6 Hitunglah
besarnya beban layan maksimum, B
yang menimbulkan
geser eksentris pada
sambunga,
dd"* Gambar
p.6.6.
Beban terdiri-d,^i
z5o/o beban mati dan 75o/o
beban
hidup. Baut yang digunakan
adalah A325 berdiameter Tls"
dengan ulir di luar bidang
geser.
Ar,rr.rrikrrr"pellt
crkr.rp kuat menahan beban tersebut
(Bl
37)
a) Gunakan
metode elastis
b) Gunakan
metode
Plastis
,
b.i
r
150
I
f=10mm
Gambar P.6.6
Hitunglah
besarnya beban layan, B
yang terd'iri dari 20o/o beban mati dan 80o/o beban
hidup, pada samb.rngr.,
yang terlihat d"L* Gambar
P.6.7, gunakan
baur A325 berdiam-
,rr,
)
lr;' dengan ulir di dalam bidang geser'
Mutu bala BJ 37
a) Gunakan
metode elastis
b) Gunakan
metode
Plastis
150
0l
1120
tt
lr
ii
I
+
P
-++i
++l
++\ /
t+q\/
F
5
H
Gambar P.6.7
*l
r e r a r u e r p r a q
I z e v r n , q
u , , I E u n ) ' I U o I d r e n l a s r r # o ' i t 3 H ; , r u : j f f l , , l # T ! r #
- u e s r 1 r [ ' 0 I ' 9 4 r E q I x E D r . u t l e p u e 8 u n g r u e s r p u d u u > l q n ] n q r p S u e l t n e q r . { E l r u n f q r 1 8 u n u p 1
0 ]
g
:
6 ' 9 A
r e q t u e 5
y u e b u n q u r e g
g u e 6 u n q u e g
' r u t u
0 Z = ' u ' U /
' ( g
u e 8 u n q t u u s )
u o l o > l s u e g a > l
0 I ' 0 0 I ' 0 0 I
I I
H o r a
u r 8 u n q u e s e p d u a l u u e r u a - r e l u r n l r r a g ' s n s e l a e r E J
u e 8 u a p u e l r l n r n q r p S u e l r n u q r . { E l r u n ( q e l S u n r l H
' d n p 1 l
u e q a q
5 1 > I 0 E i
u e p n e u r u u q e q
1 1 p I 0 E
r r u p r r r p r a ] u e q a g ' r a s a 8 S u e p r q r e n l r p . n 1 n u e 8 u a p
, r l l r a t r u u r p . r e g
g Z V r n e q
u e l e u n S S u e u r r u r r n > l r r a q
6 ' 9 A
r e q r . u e D t u B l e p ( y u e 8 u n q u e s ) s r r t u a s l a . r a s a 8 u e 8 u n q u e g
6 ' g c
- r u t
u E q
u u r 0 L - J
8 ' 9 a
J ? q U I ? D
I
s e l e J o l
l n e q
r s r s o d
' L g .
{ 9 ,
r f e q n r n y r g
' s n s r l e
a p o t a u r
u E > l E u n D
' d r p g
u B q a q o / o 1 9 u e p n u r u u t q a g o / o 0 l r r e p r r r p r a t u e q e g
' r r t u t
g L r { B I E p B
r n e q r B t u e
I u > { n r a ^ 1 e - r e f
u r 8 u a p r n ( u 1 ? n p t u e l e p u n s n s r p r n e q E . / r u l e q u e r y e r e l s l 1 . ' , , 8 1 t
r a r a u e r p r e q
S Z ; V
t n e q u u 8 u a p
B ' 9 a
r E q r u E D t u E I E p s r n u a $ l r . r a s a 8 u e 8 u n q r . u e s u e l e u u l u e g
8 ' 9 c
9 T } N V H I I V I
- I V O S - I V O S
3 r
u '
E l
0 r 0 0 1 ' 0 0 r
l I
_
+ - -
w'
136 BAB 6 SAMBUNGAN BAUT
Sambungan B
-
Gambar P.6.10
fr=20mm
f*=20mm
Sambungan A
r-
3 u r 1 a 1 7 r n e q u p e d r r e p q u p u e r r { r q a l s E I u r u ( r a 1 a d t u t p p u r 8 u r s r q a l t e l 8 u n
r n t l n r t s u r " p p u r e s a p u r q e q n r a d
l " n q t u e t u > l n r u n q e p n t u
n u n u o > l E r e 3 a s S u n q u r s ; a r
r e d e p J n D I n J t s u a u o d u r o l
S u r l a l p n e q r p u d r r r p r u l u > I r { r q e l u E { E s r 1 u e 8 u a p S u n q r u e s l p B u e l r n r l n n s
s E I r a l e r u r r . u
{ n r u n
u u l u r l S u n r u a u r r . l r q a l n l u a }
. r e p u n q
t u o l o > l
u e 8 u n q u r r l u a d s a s o . t d q e p p e q o t u o r r u a d a s
' e l u 8 u n q u e l u a u
I n r u n
3 u r 1 a 1 n e r e
] n e q r E > l e t u a u u q 8 u n u > l E p r l
' n l u e u e t r n ] > l n t r s u e t u a l e s l u a f e d e r a q a q u p e d
. z
s e 1 w 8 u n q u e s r c > r e d r p e > I I ( o 7 o g 1 e B $ u l r { E [ e q r e r a q r 8 u e r n 8 u a r u
r e d u p u e { q e q
u e r e q r u a f u 1 8 u e r r $ l n n s u o { e p r 4
' r 8 u r r n l l p
r d e p
F q n q
t e l a d u n d n e u r u e 8 u n q u e s
r e l a d - r e 1 a d u r r u > p r u a d u D I E u a r D I r p
1 u I
p r { ' 3 q 1 a 1 n E l E t n e q u e r c 4 e u r a d u e 8 u a p u r 1
- S u r p u e q l p q e r n l u
T q r l
s E I u r y e u n S S u a r u u e 8 u a p r s l n n s u o l e 8 : e g ' l u r o u o l a r 8 a s l r e p
. I
: r u 1 u l
' u e 8 u n t u n a l e d e r a q e q u E I
- I r e q u r r u s t 1 u e 8 u a p u u 8 u n q r u t l u a d s a s o . t d e u a r a l u r E I E r e t u e
I u l I E H
' r $ l n n s u o > l
S u e p r q
L U E I E P u a p u n 8 r p
l e l u r q
I E I n I U s r 1 u u 8 u e > 1 e l e q
' { s B I S u e l u a r u e r l l e u a d
l e d u e q
r n l E I e I
l
' 1 r e q
S u u l s E I s e t r l e n > l u n l r l s e t u e r u
I n t u n
u r l S u n u
{ E P I r
E ^ \ r { e q r e d e p u a d r a q e 8 n [ u > l a r a t u u e p 3 u r 1 a 1 n l e d u r l S u r p u e q r p
( q f i u a t t s
a n & \ t u ) u e L I B q q e l e l u e u t g e t r 8 u e ; n 8 u a u r e d e p s E I E , / r \ r { E q n r r e l s u 1 u e r 8 n r a l u d e r a q a q
r c u a 8 u a u r r l q t e r e d u e ; t l l u a d u t > l q e q e s p u r E I E r u l u e
1 u l F q
' n r e q q r s e r u S u e l l q r a r r e d u p
I $ l n r l s u o > l S u e p r q u E I E P s E I u u l e > l e t u a d u n r u e u
' u u 1 l s
u n r . l e ] n q l . r e d e ; a q a q
r y ( a s
E p E r 1 e p n s
s u l S u a u a t u ? n q e t a 8 u a d u n d g s a h t r ' r s l S u a d
u E r I E q u e r c r y u a d r d u u r n e t u u e 8 u a p u u p
u ? u e > l a l u e r r a q u a d e d u e l n r t e u e 8 u a p r e d a r S u e l n g n s e 8 8 u r g e l u l s r u a u a u r u r 8 u a p u ? r l e q
u e r n q a l a d u e l l l s e q 8 u a u r S u u l r u e 8 o 1 u u q e q u e 8 u n q r u u l u a d s a s o r d n r e n s q E I E p E u e s u l a 8 u a 4
' 9
' (
. ,
' g
N V N ' I N H V O N 3 d }
-
' ' " t ' '
' " '
" -
' " ' " ' ' - " ' r
i -
:
-
" ' " - ' o
* * p i
r p u r r o N
: r r l u a c { g '
' * ' ' o
' : ,
: '
, . t , , , , ' i l ,
r e l u u 8 u n q u r e s
[ E u l r r r o N
* . r r . 1 r 1 g , l
.
" r ' , . ,
' l l , : , ' : , , , . : , . , t , t . . , . : , , . : l l l ' l
l : l : l : " 1 '
: r '
' : '
r ' . : 1 : ; ; : :
, , ,
,
u p r B u u l s e 1 s r u a f p E r a q r a q
1 r . { * u n S 8 u r *
u u 8 u a p E { g
I s l r u r s u o 1
w 8 u n q u e s u p s r p u r p s l s l p r r e s a s o r d u e > l . r u l t l a N
.
s E I s p a f 8 u 1 s u t u - B u l s e r u
I r E p
s l s e r l s r d q B u n l l q B u a p , g
.
s e l u u 8 t m q u r e s s p a { - i y a f u u l p p a q w a t u n d * r 6 1
.
: r e d e p u r 4 d e r u q l p r * r s r s e q e u
, l q
q e q p e { r l a d u r r * q e p n s e s
s e l u e 6 u n q u t B s
138 BAB 7 SAMBUNGAN LAS
7.2 JENIS-JENIS
SAMBUNGAN
Beberapa
jenis sambungan yang sering ditemui dalam sambungan
las adalah:
1: Sambung"rr
rl"bii.rrg(b"ffio;"r),
sambungan
ini umumnya dipakai untuk
P"-'i:-
pelat dalr dengan Lt.b*lrn sama atau hampir sama,, keuntungan sambun:;'r
ini adalah trk Jrrrya eksentrisitas.
Ujung-ujung
yang hendak disambung h':'
dipersiapkan
terlebih dulu
(diratakan atau dimiringkan)
dan elemen yans
-
sambung harus dipertemukan
secara hati-hati'
2. sambungan
lewatan
(lap joint), jenis sambungan ini paling banyak di.iun::;L
karena rirrbr.rgrn
ini mudah disesuaikan
keadaan di lapangan dan
juga
Pen'a:
bungannya
rela"tif lebih mudah.
Juga
cocok untuk tebal pelat yang berlainar'
3. s"-b,,rrrg"n
tegak
(tee joint), sambungan
ini banyak dipakai terutama uni-*t
membuat penampang
rersusun seperti bentuk I, pelat girder, stiffener'
4. S"mbung"n
,,rd,rt
(iorn* joint), dipakai untuk penamPang
tersusun berben:*n
kotak yr"ng digunakan untuk kolom atau balok yang menerima gaya torsi Ya:':
besar
5.
Sambungan sisi
(edge joint), sambungan
ini bukan
jenis struktural dan digunaL:
untuk *".rrj*g,
"grl
i,r, atau lebih pelat tidak bergeser satu dengan lainnl'a
rc
(a) butt
ioint
(b) lap
ioint
(c) tee
ioint
Gambar 7.1 Tipe-tipe Sambungan
Las
(d) corner
ioint
7.3 JENIS-JENIS
LAS
(e) edge
ioint
Jenis-jenis
las yang sering dijumpai
antara lain:
l. Las torip,rt
"1groor,
-uelds),
las ini dipakai untuk menyambung
batang-
batang ,.tid".r!,
karena las ini harus menyalurkan
secara penuh beban yanq
bekerfa, maka Ls ini harus memiliki kekuatan yang sama dengan batang- yane
disambungnya.
Las tumpul di mana terdapat
Penyatuan
antara las dan bahan
induk r.pi'.rir1g t.brl p..ruh sambungan
dinamakan las tumpul penetrasi penuh'
Sedangk"n
tila" t.bal penetrasi
lebih kecil daripada tebal penuh sambungan'
dinamakan
las tumpul penetrasi
sebagian'
2. Las sudut (ftlet *ridr), iip. l* ini paling banyak dijumpai dibandingkan
tipe las
yang lain, 80o/o ,"*bungan 1",
-..rggunakan
tipe las sudut. Tidak memerlukan
presisi tinggi dalam pengerjaannya'
j.
Las baji dII p"rrk
litot
i"A phg wells),jenis
las ini biasanya digunakan bersama-
sama dengr., 1", sudut. tvt"rrfr"t utamanya adalah menyalurkan gaya geser pada
,"..rb,rrg""r
lewatan bila ukuran paniang
las terbatas oleh panjang yang tersedia
untuk las sudut.
3 u e : n 1 r u r u
9 ' I I I q u E I p
' < q r q a l n B t E
- r u o l
I p g a t a s I I q u E I p
' r t t t t t t 7 ' 9 u e p
: r n P n s
u a u o d u o l p g e r r r e p
u e 8 u a p u a u o d r u o l
H : l
. g
u e 8 u a p u a u o d t u o l > l n r u f l
. e
u e r n > l n u e $ ] e q u a d u e l S u u p a g
u r . u
7 ' < 9 I e q a r
3 u e : n 1 p q a r
s P I U r n u r $ l e u
9
t
v
e
1 > s r
E I
' /
>
O I
0 l
, 1 > L
L ; 1
E I P E
E P e (
. E I U
U E > I
S E I :
' u e E
' q n r
u E r l
3 u u ,
3 u e ,
- 3 u t
( u u
' e ) r n p n s s " ' I u n r u r u r l
l
u u r r u l g p q a l 3 r f . I ( r u r u
' r ) r e l a d p q a l
I N C N S S V I Y \ I N Y \ I I N I Y \ N V U N Y N ! , ' Z ' I 3 S V I
t n P n s s e l u u r n { n
c ' l
r B q u B c
l e l u o l l n p n s
s e 1 ( e )
l z e l
t H t
t t
' I ' l
I a q E I
t u B I E P u e > l d e l a l p
' t n p n s
s B I u r n u r u l u
u u r n > l n
'
\ r q E I E p B e . ( u u e r n l n
' 8 u r [ u e d
a u u s e l u r { E l B I I S
' ( e ' L
r c g L u E D )
' e
u u p
' e
8 u e f u e d
r e 8 e q e s u n l r u u e t r p s n r e r . l
r y e 1
3 u u ( u e d
' p l u > I
8 u e ( u e d q a l o u u > l n l u a r r p l n p n s s E I u e r n > l n
s l o ^ u o l
l n p n s
s P l ( q )
l . , l
l ' e l
f f i
I
s p t o / v t 6 n t d ( p )
\ r - ^ l /
J - U
:
U I
t + - J
I N O N S S V ' I N V U N Y N N V S V I V S W 3 d ? ' -
s e 1 u e 8 u n q u r e 5 s r u a l - s r u a t
Z . L
J B q u r B C
( c )
V - V
U
s p r e , , n a n o o f i ( e )
:
1
U E ]
3 u r
r n r
r n l
. L
- t u l
I E d
. I P
s n J
u e f
- l B
s p / o 4
i o l s
F
e s u l
r w
y - y u e s r J l
- 1
V
s p l o t t
t a i l A G )
E
6 T } I N O N S S V I N V U N Y N N V S V I V E Y ! 3 d ? ' L
u
140 BAB 7 SAMBUNGAN LAS
Panjang efektif las sudut adalah seluruh panjang las sudut berukuran penuh dan paline
tidak harus 4 kali ukuran las, jika kurang maka ukuran las untuk
Perencanaan
dianggap
sebesar % kali panjang efektif,
=
f- 1,6
Gambar 7.4 Ukuran Maksimum Las
7.5 LUAS EFEKTIF LAS
Kekuatan dari berbagai
jenis las yang telah dibahas di depan, berdasarkan pada luas efektif
las. Luas efektif las sudut dan las tumpul adalah hasil perkalian antara tebal efektif
(r.)
dengan panjang las. Tebal efektif las tergantung dari ukuran dan bentuk dari las tersebut'
dan dapat dianggap sebagai lebar minimum bidang keruntuhan.
Las Tumpu!
Tebal efektif las tumpul penetrasi penuh adalah tebal pelat yang tertipis dari komponen
yang disambung. Untuk las tumpul penetrasi sebagian perhatikan Gambar 7.5.
Las Sudut
Tebal efektif las sudut adalah
jarak nominal terkecil dari kemiringan las dengan titik sudut
di depannya. Asumsikan bahwa las sudut mempunyai ukuran kaki yang sama, a, maka
tebal efektif r, adalah 0,707a.
Jika
ukuran las tak sama panjang, maka tebal efektif harus
dihitung dengan memakai hukum-hukum trigonometri.
(a) I,
<
Tr; t"
=
7,,
(b) f=7,*Trit"=T
Tidak ada celah
(c)t"=D-3'2mm
Gambar 7.5 Tebal Efektif Las Tumpul
f.6,4mm
I
a'"*'= f
I
E
'
(r)
o>60o
r<Cz
M
(d)f,=D
f>6,4mm
45o<g<60o
S . L
s e l r . u B S o l s n t n d
{ r r E t
l E n { q e Y p e * " t
s e l
J r ] l a j a
r e s 3 3 s e n l q e l e p e
m v
u E S u e c
^ v ' ( 7 9 ' o ' g / , ' o
=
' " [ ' 0
> l n t u a r r p
l e s r d
u e p
1 ( e q
s e 1 r 8 e q E u e f , u e r t E n X
I e s e d
u e p
; [ e g
s r
( r e s e p u e q e q ) ( t . 9 ' 0 i t . g ; 0
=
* ' A ' 0
( r r l ) ( T g ' O : , g / ; 0
=
* ' y ' 0
: t n { I J e q r e 8 e q a s u e > p r u e l r p
' t n p n s
s e 1 8 u e f u e d u e n t e s . r a d e u e c u a l t e n )
l n p n s
s r
r n d
l r r e r
r B n I u e p q a l e l ] B n I q E I E p E
T
u r p
t
u l f l u a q
( r r l ) ( T g ' 0 : t . O B , '
= * ' [ . 0
( r c s r p u r q e q ) ( ! y 0 : 1 0 6 0
= " U . 0
: e > l e r . u
J p l a y a
s e n l d e p e g r a r r a s a 8 r l e 8 u e 8 u a p r u e q e q r p u e 8 u n q t u e s E I r g
. q
( r r l )
* ' ! t r ' 0 6 ' 0
= * " [ . 0
( r e s e p u u q r q )
' ! n r O 6 ' 0 = * u [ . 0
q ' 7 ' L
e ' b ' /
q ' e ' L
e ' Q , ' L
q . Z . L
E ' Z ' L
: u > l e r u
] F { a J a
s e n l d u p r q r e t
I E r $ l E
u e > l o t e , { e 8 n e t e
l r r e r
e l e S u e 8 u a p r u e q a q r p u e 8 u n q r u e s E I I S
. E
: r n { r r e q r r 8 e q a s u r l d e r a r r p q n u a d l s e r l a u a d p d u r n r s E I t e n )
; n d u n 1
s r
s r 1 8 u r ( u e d u e n t e s r a d r o r l e y r a t u e q a q r [ E I E p E
" [
s " l 8 u e ( u r d u e n r e s r a d
l e u r u o u
u e u e q e t r l E I E p B
* u A
s u t q e r r o t { g q e l e p e
0
: u e 8 u a q
| L
' a
<
^ ' a ' 0
: u u e r u e s r a d e l u r q n u a d J e l r { ? p p e
' s E I
> l n l u n B u r e r n J e l
I u l I E r l
u r E I E p t n t > l n r l s n l e n s u e u u r u e a > l u u l e r u d s r a d d e p e q . r o t
C { U - I
r r t p r u n t u n g o s o l r C
S V ' I N V O N N S U I V S
- I V N I T A I O N
N V N V H V I 9
-
l n p n s w ' I
J p > l 3 J E I e q e l
g ' l r B q r r r B c
s n r E q
? > l E t x
l n P n l
_ l
\
' l : t l
q ' e
= ' l
J e 3 1
i u I I
' V I
S \ f l N V O N N E Y \ V S I V N I I ^ . I O N N V N V H V I 9 ' L
V'
142 BAB 7 SAMBUNGAN LAS
I coNroH 7.1:
Tentukan ukuran dan
menahan beban tarik
MPa.
Gunakan
t
sambungan lewatan berikut ini. Sambungan
30 ton. Diketahui
f,u,
=
490 MPa;
f
=
40('
tebal las sudut pada
D=l0tondanL=
40 ton
#
las ukuran 10 mm
=
0,707.a =
0,707 X 10
= 7,07 mm
4
a.b
I
--
(^
-
r----------
"
..la'
+ b'
JAW\B:
Persyaratan ukuran las:
Maksimum =
tebal
Pelat -
1,6
=
16
-
1,6
=
l4'4 mm
Minimum =
5 mm
(Thbel
7.1)
Kuat rencana las sudut ukuran 10 mm per mm panjang:
Q'R,,*=Q't,'(0,60'f,)=0,75(7,07)(0,60x490)=1558'935N/mm
Dan kapasitas las ini tak boleh melebihi kuat runtuh geser pelat:
Mai
E.R,,-,
= Q.t.(0,60.f)
=
0,75(16)(0,60
x 400) =
2880 N/mm
Beban tarik terfaktor, 7:
7,,
=
l,2D + 1.,6L
=
1,2(10) + 1,6(30) =
60 ton
Panjang total las dibutuhkan,
L,,l
-
60.104
L
=
384,8
mm
=
390 mm
LU
1558,935
Jika
las sudut yang digunakan hanya berupa las memanjang saja pada batang tarik
drtrr, panjang tirp ir, *au, tidak boleh kurang dari
jarak tegak lurus di antara keduanya.
dan panjang iotal tidak melebihi 1,5 kali panjang yang dibutuhkan. Oleh karena itu, untuk
p.rrorl", d] ,t"r, maka diambil panjang las tiap sisi adalah 250 mm
(Gambar (a))' Dapat
pula digabung anrara las memanjang dan las melintang, yang dapat mengurangi panjang
sambungan
lewatan
(Gambar (b)).
l-
- f
t _
t u t x
z ' B z -
e
r
o S L z
0 L
F
i u e ( u e d
r !
: e d e q ' ( ( t
' i n l U n
' n l t
e , ( u e n P a >
1 . r e r
8 u r :
0 0 ,
u e B t
' l n l l s g o r d r e n > l a s > l r m
- - + 1
' e d r y
0 6 t z
=
* i {
t
l
n r n } ^ {
' L e
f g I r B p 0 I ' 0 0 I ' 0 0 I
e l e ? u e r . l e u a t u
l n r u n
r n p n s s E I u e 8 u n q u r s u e > I E U B T u a U
2
7 ' L H O L N O f ,
I
A
0 9 !
\
t | L
0 t ' L
" a . 0
_ t ^ _
* u u . O
t m _
- ? - -
'
* : . r
- ' 7
: t n > l u a q r c 3 e q a s S u n u q r p
E
u t p
1
s e 1 8 u r ( u e d e l u r n f u e 1 a g
6 ' L
8 ' L
s e 1 u e 8 u n q u e 5 u e 8 u e q u r e , ( u a 4
t . ,
J u q r r r u g
i - (
L - r ) z
=
y
' t
\ ' ) -
: u e r y e d e p r p
6 ' L
u e p
9 ' L
u e e t u e s ; a d u e > l r e s e l a s
o =
t i - ' l - ' l - J
- -
' t K
: q a l o r o d r p p r u o z r r o r l e , { e 8 u e ? u e q r u r a s a > l u E C
' ' 7 ! ' ' a ' 0
= ' l
; ' " 7
" r l B u e ( u e d
l l e : 1 ' " " [ ' 0
s E I u e u e g e ] u e > l r e s e p - r a q S u n l g l p ' l e , { e A
z
Y
- r .
q - 4 - '
: n E l u
q
=
a .
J * Z I
p . z t
- ? . t l - = ' t V K
L . L
9 ' L
: V > l l r l t d e p e q - r a r u a ( u o r u u r 8 u r q u l a s e {
I r q u v
' n 1 r s
l g o r d
r s r s r r e p
7 r y
q e r c h a q B u e , {
7
s e l r e r a g
l r r r r
e p u d r [ . r a 1 a q u e 4 e
z g
u k ) ' n 1 r s
1 g o . r d
r s r s e p e d r e d a r e f r a l a q u a l r s u n s z r p
n l
, r p ' g e l e a
' s e 1
u r 8 u n q u e s y e p | l u e p
z l ' t g
e , ( e B q a l o u e r l t t r p u E I E r u r l u e q a g
' n 1 r s
1 g o : d
t e r e q
l r r l r
e p e d u [ : a 1 a q
1
e l e , j ' ] n p n s
s B I r e > p r u a u u e 8 u a p S u n q t u e s r p u e p
L ' L
r B q t u E D t u B I E p
I e l q e I I f t t
u e q e g e r u r r a u a u S u e l n l l s
1 g o - r d
u a l n e r . l r a d ' s e 1
u e 8 u n q r u e s
d e p t q r e t s e l l s l n u e $ l e D l r l r r u a t u S u e l p l s l u > l r r e t e r u r r a u a r u S u e r e q
' s n s r 1
e d e . r a q a q r u ? l u g
( u o 4 c a u u o C p o c u e l e , g l
E u e q u g e s u e 6 u n q u e s
T ? I S V I N V C N N E Y \ V S I V N I Y I O N N V N V H V I 9 /
b
r / -
144 BAB 7 SAMBUNGAN LAS
JAWIB:
Hitung tahanan rencana dari profil siku, diambil harga terkecil dari:
Q.T,
=
0,90.f
.As
=
0,90(240)(1920)
=
41,472 ton
Q.T,
=
0,75.f.A,
=
0,75(370)(0,85 x 1920)
=
45,288 ton
Sambungan akan didesain terhadap
Q.T,
- 41,472 ton
Pilih ukuran las dan hitung
Q.R,,
Ukuran minimum
=
4 mm (Thbel
7.1)
Ukuran maksimum
=
10
-
1,6
=
8,4 mm
Pakai ukuran las 4 mm
Q.R,,
=
Q.t,.0,60.f
*=
0,75(0,707 x 4
)(0,60)(490) =
623,6 Nimm
max
Q.R,*
= Q.t.0,60f,
=
0,75(10)(0,50)(370)
=
1665 N/mm
Menentukan ukuran las
F2
= Q.R,*.L,2 --
623,6 x 100
-
6,236 ton
F.
-T:!-F,
-41'472x28'2
-6'236
-
8,58 ton
'd21oo2
-
41,472
-
g,5g
-
6,236
-
26,656 ron
-
F,
-
8,58x104
-
$7,5g= r4o mm
F3
L*t
I coNrou 7.32
Rencanakan kembali contoh 7.2, namun tanpa las ujung
T.e
_F,
_41,472x28,2 _
11,7 ton
d2 100
=
41,472
-
11,7
=
29,772 ton
_7.,
_F,
_41,472x28,2 _
137,5g
=
140 mm
d2100
Q.R,*
623,5
4- -
26'656xloa
-
427,45
=
430 mm
Q.Rn*
623,6
8,58 x 104
-:':---:-:
=
427,45
=
430 mm
623,6
f_
t .-
w3
(las 2).
JAI$[;\B:
D_
t7-
F
J
Fl
F,
f_l_
ut
6,R
tnu
I
_ T
0 0 2
x
0 L t e t o d
L u L u
O O 1 ,
=
' 7 ' r u r u
' B d W
O 6 y
=
* T
t
l
n t n r u u E p
L e , f g
r f e g r r e p S u n q u e s r p S u u l t e y a 4
' ( g l t
=
T / A ) E
:
I
r { E I E p e d n p r q u t p n u r u w q a q
u e 8 u r p u e q : a d r n g e r a l l p E I I S
' r u r
t n > l r r a q
1 ( e q
u e p r n p n s s r 1 u r 8 u n q u e s e [ . r e 1 u e q a q 3 u n r r 1 1
t 9 . L
H o L N O f ,
I
r o t
9 E ' 8 8
t
J
J Z ; , I
<
( 1 8 ' o ) 9 ' r + ( l z ' o ) z ' l <
- I
9 ' l
+
Q Z ' l
<
Z g ' g 9
= ' J ' 0
i i u E ) I n l u e u a r u
s ? l s u E f u e J l B n )
u o l
I ' ? o t
=
@ s z ) G ; ) ( 6 , L ) s L ' o
=
' v . T g / ; g
=
" J . 0
u o r
I g = ( o E z ) ( s 1 i o v z ) 6 ' , 0 = ' v . ' ! . 0 6 ' 0 = ' J . 0
: r e 1 a d u e r e n > l a > l E $ l r r a d
u o t
Z 9 ' 8 g
=
l Z ' l Z
+
l l / ' L e = ' J
*
' J
= ' J . O
u o t
I Z , I Z = O 6 r / x 0 9 , 0 x
z g e . y . L x g t o
= ' A . 0 =
' J
: w r u
E
r a t a u e r p r a q
l e s e d
s E I r { a l o u n l r r a q r p S u r l e u e r u a r t e n )
u o t
1 t 7 ' / Q
= ( 9 9 6 8 9 9 D i o 7 , 1 ) Z = ' u A . o . ' * T =
' J
r u r u / N q L 6 y Z
=
@ r c ) @ y O G I ) ; ; g
=
7 . 0 9 , 0 . 1 0
=
* " A . 0
o -
L u r u / N
9 , 6 ' 9 9 9 I
= ( 0 6 7 ) ( 0 g ' 0 ) ( 0 I x
L o / o ) g t o =
* 7 . 0 g ' , 0 j t . 0
=
^ " u . 0
r u t u
0 Z I
8 u e ( u e d u e 8 u a p t u t u
0 I
u e r n > l n r e q t n p n s s E I r r p p E u e r u a r r e n l 3 u n u 1 1
: w l N v f
u r L U
E 0
> l e s e d
= ' 7
' [ u t u
0 ! t n p n s
s e l
0 9 2
x
9 [ t e t o d
. E d W
O 6 V
=
* T
, r l n l n r u u e p
L e [ g
, [ r q
r r e p r ? n q r a r S u n q r u e s r p S u e l r r l e d
' o l o 0 g
d n p r y u t q e q u e p o / o 0 z r l E I E p E n e r u u e q a q e s t r
- u a s r a d I n r l e l a > l p u > I I I
' l q t n > l l r a q u e 8 u n q u e s t p r d e ! a > 1 a q q e l o q S u e l u ( r a 1 u r q e q 3 u n r r 1 1
: 7 ' l
H O I N O )
I
9 ? ' S V I N V C N N E A V S
' ] V N I T { O N
N V N V H V I
g ' L
146 BAB 7 SAMBUNGAN LAS
JA\Utrl\B:
Kuat rencana las sudut:
Q.R,,u,
= Q.t,.(0,60.f,,,)
=0,75(0,707
x 5
)(0,50)(490)
=779,4675
N/mm
T,
=
L*'$R,,* =
2(100)(779'4575) =
15'58 ton
Kuat rencana las baji:
A,, =
(50
-
10)'20 + ll8'n'20' = 957 mm2
T,
= Q'R,,
=
Q'A*'0,60'f,*
=
0,75(957)(0,60)(490) =
2l'1 ton
Q'7,,
=
T, + T,
=
15,58 + 21,1
=
36'68 ton
Periksa kekuatan
Pelat:
Q'7,,
=
0,90'f 'As =
0,90(240)(10)(200) =
\J,2 ton
Q'7,
=
0,75'f,'A, - 0,75(370)(10)(200) = 55'5 ton
Sehingga
Q'7,
=
36,68 ton > 1,2D + 1,6 L
> l,2D + 1,6(5D)
>9,2D
Didapat D < 3,98 ton dan L < 19,9 ton. Beban kerja T < 3,98
+ 19,9
(= 23,88 ton).
7.7 GESER EKSENTRIS
.
METODA ELASTIK
Analisa didasarkan pada prinsip mekanika bahan homogen, menggabungkan antara gese:
langsung dengan puntir' Tegangan pada penampang homogen:
P
f'
=
:
(tegangan akibat geser langsung)
7
'l:
A
7."
f"
=
ia
(,.grngan akibat momen
Puntir)
,p
Dengan r adalah
jarak dari titik berat ke titik tegangan
I, adalah momen inersia
Polar
Untuk kasus dalam Gambar 7.8, komponen tegangan yang diakibatkan oleh
sung adalah:
7.r)
geser lane-
7.r;
{'=P* f'-L
Jv
A
r!
A
(a) Sambungan
Gamtrar 7.8 Sambungan
I
y
l--e_-
-,
|
-,
-flII-.
l,i
l"o l,
l,
1
lco
?,
_,i
f r-i-
t
11-L
(b) Penampang lintang efektif
r
Konsol dengan Geser Eksentris
o o z
+ ( o E
r x z )
= X
9 L x 0 9 r x z
: > 1 e 8 a l s e 1 d e p r q r J t u l u o r u s n e t s
I r q r u e
r e r a q > p n
l e r o y
S u n i r g
: t r v r N v f
u o t
9 ' 9 - d
( r a f V
0 6 y
=
" )
l d n l n r u o u r S u e l s e y u e r n > l n u E > l E U B r u a t
' o / o 0 g
d n p l , l
u e q a q u e p o / o 0 z n e t u u e q a q r r e p r r r p r a r u e q e q e y n d r n g e r a l l p e I I [ ' r q n : e 8 u a d u r e u r
1 e r
r e y a d
u e l e q a t a > l u e > l r s t u n s v
' r u r
t n > l r r a q s E I r s e r n 8 y u o l e p e d ( u u 7 5 1 ) u n u r $ p r u u B q a q S u n r r p l
I g ' L
H O L N O f ,
I
r t t u t
9 7 -
' s e 1
> 1 o d u o 1 a 1
' t
- r
c
< - - - -
r l ' L
- S u e 1 r a s :
; r ' L
: I ' L
. r s a 8 e r
' ( u o l
l J ' ' ,
*
r r ' ' ' t ' z t ]
2 , ,
= ' l
r l e q u r a l u e > l s r l n t r p t e d e p
L l ' L
u e e v t e s r a d e S S u r g a s
r u B I E p r u e r - l a d n > l n s s n > l e . r d u e n l - r a d a > l > l n t u n
f , n . , , , , r , a 9
L e
7
+
z n '
7 ' Z l *
z
1 '
7
) ' ,
=
I
, ,
' l -
r , , . , , - 1 - , l
z t
l -
-
d ,
L , l z + l , , t ' t ' 7 l z + l , , l z
= I
I t 7 ' t 1
L (
'
L t l ' 7 )
J E q r u E r J r u E I E p s E I > l n l u n
' d J ' t v 1 o d
E r s J e u I u a t u o r y
. r . : r t - /
. t . \ ' o
z l " F ' S +
1 S + / ! ' V S + 1 1 ( = 7 + [ = l
: u r B u a g
' I ' r
. r .
I
\ . ,
' ,
* r
r . b )
x ' J
1 ' r
' ,
- - ' r
r
r
+ ; i J ; a - r j
=
" r
' : u e : n u n d
r e q r l e u e 8 u r 8 a r u e q
8 t ' L
' l p a > l d n > 1 n o i e u a r e l
L I ' L
: l e 8 e q a s
u e { Y q e I . P
L l ' L
: q P I B P u q ' g ' , L
9 I ' L
q ' 9 t ' L
e ' 9 t ' L
L T ' Y I I . S V I f V O O I f Y \
_
S I U I N f S Y f U f S f C L L
w
148 BAB 7 SAMBUNGAN LAS
Panjang las, L*
-
(
2 x 150
)
+ 200
=
500 mm
1,,
=
!.2003
+ (150.10 o2
.z)
+ 2.1.t503 + (2.150302) + 200.452
Pt212
=
4904166,67 mm3
Komponen Gaya pada las di titik A dan B akibat geser langsung:
p
:L-6,5104
-
13oN/mm J
I\t/
_-_
'L500
Komponen gaya akibat torsi terhadap titik berat las:
, _T.l _6,5.104x305x
100
.ln..:-
-#=
404,25 N/mm
*
I, 4701666,667
^
T.x 6,5104 x305x 105
!)
-_
"!
-
|
470166(),667 ,?
Resultan gaya, R:
424,46 N/mm J
= 686,18 N/mm
Gaya terfaktor, P:
P,= 1,2D + 1,6L
-
1,2(0,2 x 6,5) + 1,6(0,8 x 6,5)
=
!,88 ton
Gaya terfaktor yang bekeria pada las, R :
R,= R'(P/P)
=
711,21,6
(9,8816,5)
=
1042,99 N/mm
Tahanan oleh las,
Q.R,*,
Q.R,*=
0,75.t,.0,60.f*
-
0,75
(0,707.a) 0,60 x 490
=
155,8935 a
Untuk mencari ukuran las, samakan
Q'R,*
dengan R:
155,8935.a
-
1042,99 -+ a
=
6,69 mm
=
7 mm
7.8 GESER EKSENTRIS
-
METODA PLASTIS
42L662 +(442,74+130)'
Metoda ini jauh lebih rumit daripada metoda elastik, seperti halnya pada saat pembahasan
geser eksentris pada sambungan baut. Beban dianggap berputar terhadap
Pusat
rotasi sesaat.
Dalam analisa plastis ini kelompok las dibagi-bagi menjadi segmen-segmen yang lebih
kecil. Dan tahana.,
4
dari masing-masing segmen las ini proporsional terhadap
jaraknl'a
ke pusat rotasi sesaat. Arah kerja R diasumsikan tegak lurus terhadap garis
iarak
titik berat
segmen las ke pusat rotasi sesaat.
Thhanan rencana dari segmen las per satuan panjang adalah:
Q.R,*
= Q.t,-0,60.f,*.(l
+ 0,50.sin150)
Dengan
Q
=
0,75
e adalah sudut beban diukur dari sumbu memanjang arah las
Jika
segmen las merupakan bagian dari suatu konfigurasi las yang terkena beban geser
eksentris, maka persamaan 7.19 dimodifikasi menjadi:
7.19
Ri
=
0,60.f,*.t,.(1 + 0,50.sints0)
[+[,.r-r,,
+)]
7.20
t n p n s s e " I u e u r S a s
I r E p u
u e u s q 8 l
6 . 4
J B q r r r B C
' O
. r l t .
' O K
* t
e
s o r
t O K
=
" U
x t l k * [ ( a ) K
=
" , t
o
= ' ,
K
0 ,
+ ,
W K i b ' a K = ' , t
' r t A K *
' t j [ K =
( , * a )
" d
0
=
W
K
: u e 8 u e g u l t e s a l u e e r u e s : a d r r e q
. g
O Z ' L
v e e u t e s r a d
I r E p U
S u n r r g
. L
z y S u n u g
. g
r u n r u r u r u r t f y e ? r c t l u e r u e r p n u a > l u e p
" V
' * V 3 u n r r 1 1
. S
r u f e : a p u r u l e p
' g
3 u n r r 1 1
. ?
S E I
u a u 8 a s r e r o q
l r t r r
u u 8 u o p l e ? s a s r s e l o r r u s n d u e l S u n q n q 8 u a r u S u e l s r r e 8 d r p e q
- r a l s n r n l
l e 8 a r
r { e r e t u e l e p e [ : a 1 a q s e 1 u a t u 8 a s d e r r r r e p
U
, r p
l y
e , { e B u u > l r s t u n s v
. ,
( r q o c - e q o r ) r r u s e s r s e l o r r e s n d
{ e l a l
u e > l n t u a l
. Z
I n a > l
r { r g e l S u e l u a r u 8 a s - u a u 8 a s r p e f u a u s e 1 r s e r n 8 g u o l g e p 8 e g
. I
: r n { u e q r e 8 e q a s q E I E p E ( s u s e l d
t p o r a t u ) s e 1 u e 8 u n q r u e s s l r t u e s l a r a s a 8
I E o s
u e { r t s a l a l u a u r u E I E p g e l S u e y - q u 1 8 u e 1
u r u
' t n p n s
s e l D I D I 8 u e ( u e d q e l e p e
p
r u r u ' u ' g 1 e ' r S ? ' r n . o _ ( g +
0 ) ' 1 9 ' / , 2
=
n V
r u r u ' ? ' r e , o - ( Z +
O ) ' t ' g
=
* V
" ' * [ ,
1 . ,
L " V l
' t
=
| -
r > l u a u a l a I s e t u r o J a P
r e ( e r a p ' s e 1
8 u e f u r u r a u r n q r u n s r r e p r n > l n r p w q e q r n p n s
I r u / N I ' s e 1 u a u r 8 a s
l e u n u o u
u B U B q e l
6 ? l s r l - s v l d v o o r s r / { - s t u l - N f s y f u 3 s = c I L
O Z ' L
r a s e B
6 t ' L
l E r a q
e d u l
q I q E I
' l e E s e
U E S ? T ]
V Z ' L
C Z ' L
Z Z ' L
I Z ' L
r { E I B P E
V
I { E I E P E
e
r { E I E p E
' A
: u e B u a 6
G + . - l - G l -
I
I
?
_ t _
I
?
, i r + ; l -
I
150 BAB 7 SAMBUNGAN
LAS
I coNrou 7.72
Kerjakan kembali contoh 7.6, dengan metoda plastis' Dengan ukuran las a
=
6'935 mm'
hitunglah P,,yan| boleh bekerja p"rd, ,r*bungan
tersebut, bandingkan
hasilnya dengan
metoda elastik.
JA\%\B:
Las mendatar akan dibagi tiga
segmen @50 mm. Perhitungan
gurasi
las yang simetris.
+
perhitungan
ditampilkan
dalam tabel berikut, diperoleh
Dari hasil analisa elastik, dengan ukuran las yang sama
ton
(+
35o/o
analisa
Plastis).
segmen @ 50
mm, dan las tegak akan dibagi menjadi -
h"rry, dilakukan setengah bagian saja, mengingat
konfi-
P,, =
18'57 ton'
(= 6,935 mm) diperoleh P,,
=
6''
>rr--
I
- T
: ' 9
- J
: I
c . h
o
0 q
o
_ b
. \
. t - r
N J \ . ,
\ - \ l t - I J J
-
r v
N l [ - - r 1 1 1 ,
! \ N r J . . \
A A . . . . l V
+ 4 ,
\ ^ . ^ ,
\ A A . q D N J F
I J \
^ ^ ^, . . r . / , 5 5 5
u \ l - - -
' , , n \ , A C ) N ) \ i
i t ) b t r ! . r ) - r
# \ Q J O ! A
+ - + u \ w
@ \ . n l ' . J
-
N )
! ^ \ - r r U ) @ 6
@ c o u J \ J r
N \ P ' ' i O
t / r A \ P A r J t
w v t v + \ v
N J @ \ i \ r \
A t J C \ N ) C \
\ N ) O . \ A
6 - J . r
w .
r
\ l v l l
v
^ + \ \ V t W
| \ J . v w w U \
, @ @ @ o o
t -
l r r N - t r J r A .
- - t ! - -
v 9 w 9 \ w
u ) o \ c \ D o o
@ t J @ \ , I r \ 9
! \ j O \ ! U J
- - \ ! N . )
A \ ( . ) D \ J l \ - n
v v 9 9 9
+ . - ' N L b
+ U J C O ( ) ) @
s
U J
( . ) . )
\ @
\ 9 V r b . J \ B
9 \ + \ U \ V V
N ) - H \ C L ) t )
N J O \ \ C - -
' N a b P ! p
t . J N ) N ) @ O o
U J O A \ . T ' \ '
O \ ! \ t ( . ) r U r
@ \ - - l F t J
N ) ! @ - \ } \ - r l
L \ \ n i c G
A . \ . ^ - - ]
' . b .
A
\ r ! u ) + o
! A \ , ^ + 6 6
v + \ u \ + \ 9
N ) - \ @ \ 9
- N J H - *
O \ - A \ ]
^ ^
r . - n o - l r r 3
: : C P : G
@ \ ] \ ] A . .
O o L L l ( } r - I
\ D \ D U J N J \
l l t J - -
I . J \ 9 \ D O A
H N ) g ) p \ J r
\
- ' .
a \ D
. v * \ r .
A \ C - { N J \ t
O t O O r - r r q . i ,
O \ \ 9 \ O O A
' . N H - f . J [ . )
- ! n s . - \ 9
o o o o A o \ !
o u ) u ) t - J o \
t s @ o \ \ o
\ : 9 ' 9 :
! A . v t u ) \ 9
@
@
\ c
U J
r D
r D
0 q
t J
A .
\
:
\ 9
o o
@
A
t J
! \ . ,
@
d
p )
| $ .
\ c
b o
!
@
A '
o \
+
, \ . I J
\ J I A O \ i l J L
^ A
. r ,
i o d - : -
! \ i \
t \ )
U J
J J J , . > . J J 3
J - J ) -
) ) ^ Y J r 3
-
- > i
' \
\ ' / \ J
O - - p - p )
l t
- i l 1
3 ' + - \ E - ' C
= \ C o \ r D$ \ J t = -
{ -
. w J N )
A ) = - A )
2 N \ , \ A )
L \
J '
f
z
\
=
\
\
=
N J
\ - r r
N J
O = A . N J
f D . l f
t A
D + \ ;
- E r E
q
\ q
o N o
o w . )
L v l
l l
A .
\ A
\ _ n
t \
u )
z
\
I
)
3
l 9 l , s t l v t d v o o l f y \ - s t u l N f s y f u S s f c B L
152 BAB 7 SAMBUNGAN LAS
7.9 BEBAN EKSENTRIS NORMAL PADA BIDANG LAS
yang dikenai beban eksentris normal
I coNroH 7.8:
Hitung ukuran las yang diperlukan bagi sambungan pada Gambar 7.10 tersebut, bila
diketahui beban kerja P
=
4,5 ton terdiri dari 20o/o beban mati dan 80% beban hidup.
Eksentrisitas, e
=
150 mm dan panjang las L*= 250
^
.(f;*= 490 MPa)
JAW\B:
Beban kerja terfaktor, P:
P,
=
1,2.(0,20 x 4,5
)
+ 1,6.( 0,8 x 4,5
) =
6,84 ton
Akibat geser langsung:
P P 6,84)04
(R),=
A
=
2*r* L,
=
2xrx25o
= 136'8 N/mm
Akibat momen ?r:
McM
-=-
IW
tl
-1
g y-
V)
A
A
/-1
VP
A= 2\t-
r'1
tt
EI
=
tl
tl
tJ
Akibat Geser dan Lentur
3( P
)
,1r,",-
)
r-t
H
F
pada Las Vertikal
""1
r-
l
Gambar 7.10 Tegangan
z.Lxrx25o3
t2
Gaya Resultan:
O.R ,
-
,Ei,8\4n,48'= 511,127 N/mm
I
n
Perlu
I
Thhanan las:
Q'R,,
-
Q't,'0,60'f,*=
0,75 x 0,707'a x 0,6 x 490
=
155,8935.a
a .
--
5lr'127
=3.278
mm
=
4 mm
P?rtu
155,9935
(R)
=
Mc
- ' rlt
I
6fi4104 t5o.t25
I
o - -
r i
e f e q n r n r u u u p u d l 4 J
0 6 y =
^ ]
n r n u u e 8 u a p s e 1
l y o r d
t e n > l a s u r > l e u e r u a r r p S u E l u e 8 u n q t u r s E p E d
. L e
f s
r u n r u r u [ u u B r n > l n u E > I B u n D
. E . 0 E . 0 E
I
z l
u e p
I l
l n p n s s u 1 3 u e l u e d
q E I S u n l r H
? . L c
u u r 0 ! - l
v ' L d
J T q I J J ? )
e ' L d
r e q u J e J ^
=
" y
s B I n l n r u u E > l E U n 8
. u e l n l r a d r p
B u e l , s u 1 B u r [ u e d
u B q a q u e p
N { E /
r B s a q e s n p r u u B q e q p > l r l . U a t u s n J B r {
n r #
( t t
-
o n )
' L e
[ 9 ,
r r E I e p E e f e q n r n r u u e p
( e 4 6 1
0 6 ,
-
^ )
* *
0 I
u e r n > r n r a q u , I , u " s r p s " r r r r 1
' r u r u
6 I
X
u u r g l l u e m l l n r a q
r u l a d r r B p r B n q r a l l n q e s r a r S u e r e q E n p a )
. e . L d
r e q t u ? 3
e p e d u e 8 u n q u r e s
g a l o p l r d l p r e d e p B u e l ,
, 1 . r u n r u r $ l e { u
u e r { q w q a q ' " i , r r r r r q , r l r r r r f
w w
Z L
x r u r . u
0 0 I t e t a d
f f i -
' r u r u
9
u u r n > l n u u 8 u e p
, E d I A I
0 6 r /
_
^ 7
r r l
n l n u r u n l S u r p a s ' L e
[ g ,
r { E I E p E u e l e u n S r p $ u e , ( e f u q n r n l ^ J
. l . L . d r e q t u e 3
r . u e l s p n i r d x
u e 8 u n g r u e s u p e d e ( r a 1 a q r e d e p B u v L ' " 1 t o r > l g r a t u r n u r $ l e r u u e q e q r l u r e s a q u e > l n l u a l
! . r =
' e d W
0 6 I Z
u e > l n r u a t
' N {
E / I
r u s r q a s d r p F l
I ' l a
I E o s
u r E I E p u e 8 u n q t u e s D I I I
Z . t
=
I ' l A
r e q t u E D
d n p t q
t
: 1 r q ' t n <
- ? u r J O U
1 9 l , N V H I ] V I I V O S - ] V O S
N V H l l V ] I V O S - ] V C S
-
154 BAB 7 SAMBUNGAN LAS
P.7.5 Hitunglah beban terfaktor maksimum yang diperbolehkan bekerja pada sambungan dengar.
menggunakan las pasak dan las sudut dalam Gambar P.7.5. Gunakan muru baja BJ 3-
dan mutu las
/*
=
490 MPa. Diketahui pula bahwa ukuran las sudut 6 mm.
Pelat 200 x 10
+---
A20mm
P.7.6
Cambar P7.5
Hitunglah beban layan, T, yang dapat dipikul oleh batang tarik yang disambung denga:,
menggunakan las sudut ukuran 5 mm
ffi*=
490 MPa) seperti dalam Gambar P.7.6. Mur.,
baja yang digunakan adalah BJ 41. (LlD
=
4)
@75x8
P.7.7
Garnbar P7.6
Gunakan analisa elastis
untuk sambungan yang
untuk menentukan beban maksimum
terdapat dalam Gambar P.7.7.
Pelat
pada las (dalam
N/mm
T
250
I
1 20kn
I
I
I
I
!
I
Gambar P.7.7
Lrso*l*150-+l
i s u s B l d
a p o t e t u u B > l E u n S S u a t u
_ T
u e 8 u a p g ' l a u e p
L ' ; d
p o s r l u q u r e 1 u e > I z f u e )
0 t ' L ' d - 6 ' / d
8 ' l A
r E q u e D
8 ' Z d
L U U I /
r l n t r A
u e B u :
F - s / L + l + . s z L + l
6
x
0 9 2 l e t o d
U I O Z
L
' g ' L ' d
r E q t u E D r u e l e p r e d e p _ r a r S u e l u e 8 u n q u e s
1 r u u n
( t u t u / N t u u y t p ) s u 1 u p u d t u n t u l s > l u r u u e q e q u e > l n r u e u a u
I n t u n
s n s e l e E s r l e u e u o f u n D
9 9 } N V H I I V I ] V O S - ] V O S
T
0 9 2
T
: , [ 1
u e B u :
t
Torsi
TUJUAN PEMBELAJARAN
Sesudah mempelajari bab ini, mahasiswa diharapkan dapat:
"
Mempelajari perilaku balok yang memikul beban mo,men-torsi
'.
' ',
Menenrukan besnrnye tegangan-tegangan'yan$ terjadi pada penamPang.p
.
,
Mela$4! desaiapenamp#g befd*s"rkan momen torsi yangbekeria
Pokok-pokok Pembahasan Bab
1.1 P.rrd*h,rl,.rrn
1.3 Pusat Geser
(Shear
Center)
1.4 Tegangan Puntir pada Profil I
1.5 AnalogiTorsi dengan Lentur
8.1 PENDAHULUAN
Pengaruh torsi/puntir terkadang sangat berperan penting dalam disain struktur. Kasus to:,
sering dijumpai pada balok induk yang memiliki balok-balok anak dengan bentang
)'a:a
tak sama panjang. Profil yang paling efisien dalam memikul torsi adalah profil bunC-
berongga
(seperti cincin). Penampang ini lebih kuat memikul torsi daripada
PenamPar-.
bentuk I, kanal, T, siku atau Z dengan luas yang sama.
Suatu batang pejal bulat bila dipuntir, maka tegangan geser pada
PenamPang
di tr..:
titik akan bervariasi sesuai
jaraknya dari pusat batang, dan penamPang yang semula dat':
akan tetap datar serta hanya berputar terhadap sumbu batang.
Pada tahun 1853 muncul teori klasik torsi dari Saint-Venant, ia mengatakan bah...
jika batang dengan penampang bukan lingkaran, bila dipuntir maka
PenamPang
yar-:
semula datar tidak akan menjadi datar lagi setelah dipuntir,
PenamPang
ini menjadi terpili-
(warping) keluar bidang.
8,2 TORSI MURNI PADA PENAMPANG HOMOGEN
Perhatikan momen torsi,
I
yang beke rja pada batang pejal homogen. Asumsikan tak ai.
pemilinan keluar bidang.
Kelengkungan torsi, 0, diekspresikan sebagai:
e=4
dz
Dan regangan geser, y, dari suatu elemen sejarak r dari
Pusat
adalah:
d6
T=r7-r'0
dz
Dari hukum Hooke, tegangan geser akibat rorsi:
t
=T.G
8.1
8.:
8.1
( ,
( r \
*
, ' , \ 1 r u
* ' 4 ' *
=
1
- - ( , u
+ , , , \ r ' ,
- , r ) .
r . 1
=
( r t ' -
, " ) ' o l ;
' i l r '
, !
=
?
n t ' a ' 7 !
- W ' r r [ =
[
i t
' ' t
> ' . t B u e r u
l p
" ,
u e p ' . t
\ r c L v e (
u e 8 u a p u e r r 1 3 u r 1 > l n t u e q r e q S u e d u u u a d u e l r r u g " r a 4
t t
+
, z t \ k
+ l \ U
- u ) .
S u r p u e q a s r s r o t t e q r { e ; a s a 8 u e 8 u e 8 a r e , / ! \ q e q
9 ' 8
u e l e 1 6 u g l 6 u e d u e u e c
' r s r o r
r e s n d
{ n n
r r e p
l e r r (
u e 8 u a p
u o l n d u r s r p r e d e p
9 ' 8
u e e r . u e s ; a d r r e q
t z p
O ' - ' l
- -
L
t ' J "
Q p
: r . l E I e p E
E ' g
u u p
Z ' g
u e r w e s r a d r r e p
. t
t a s a 8 u u 8 u e 8 a l
( u e r e 1 8 u r 1 S u e d u e u a d > p r u n ) ; r 1 o d e l s . r a u r u a ( u o t u n B t E
' l s J o t
E t u e r s u o > l
W V p e I
( r + i l r
-
r e s e 3 s n l n p o r u q u l e p e
9
: u e 8 u a g
E ' 8
r / ' 8
z p Y r y z p v
O r
t , - w '
r , l r
6 r
- w ' c ' f t ' r , [
- r
: q a l o . r a d r p u e 1 a y ' g u e u r u u s . r a d u e l p r 8 a t u r 8 u a p t r
V f . g . e p / O O . l =
t ' V ? . 9 . j u
= " t . V ? . L = J ?
: e 8 8 u r g a s u r D l r r u a p a s q E I E p E
J I S r o J
p ( a 4 S u e r e g e p e d r s r o l
I . g
r u q t u B g
L 9 ' . N ] C O Y \ O H C N V d Y \ V N f d V O V d I N U N Y \ I S U O ] - Z B
158 BAB B TORSI
Jika
rr= r, * I maka
'r'=
( rt + t)'='r' + 2 rrt +
Maka
I =
T(zn+t\2.r,2+2.rr.,+,')
Untuk /,= 0, maka:
I=
T,'=+-S(2,)o=*oro
_
T
.(d
t2)
_
t6.T
u
qh' -
L.tr.dn
rc'da
32
Untuk t -) 0,lrn"'.
1
-
s 1
.,.1
z*
!).*'(
r+z! +4]
=
ro',"'7^"
z
''
(-
nJ'[-
-r
,,')
8
J =
L'tt't'd3
,
(
4*,\
\2 )=
2.7
x*oh,
=
!.lt.r.d,
n.t.d2
4
Penampang Persegi
Perhatikan penampang persegi yang mengalami geser akibat torsi, pada Gambar 8.2.
Regangan geser
=
|
t)
_l
z)
t-
I
do(
drI
Gambar 8.2 Torsi pada Penampang Persegi
Regangan geser, y adalah:
u
-2.4.(
L\-,.49
'
d"\2) dz
Berdasarkan hukum Hooke, tegangan geser, t, diekspresikan sebagai:
r
=
T.G
=
r.C.4
-!:
dzI
6-
6i
regangan geser
=
u
=299(!
l= ,99
'
dz\z
)
dz
./$r.,
r u u a l r B q H V q n q r a l s r d r l S u e d r u e u a 4 e p r d u e B u E S e J g . g J B q r u B C
( q ) ( e )
r - ' 8
_ ' 8
l e r o q I r l r l
s g
s D . - + ,
' x e
s p
V '
' r u r
l n > l r r e q
' 8
r p q u t C e p u d u a u a l a u a l n ? q r a d
I I ' 8
e d u u a u o d r u o > 1 S u r s a u - B u r s e u
u u 8 u n u g r a d e l e u r
' n 1 l s
u u p
- u o 1 S u n . r e p u e r u e > 1 e ' q u e p
W z t r u z c u v s H s ) u a s 3 g r v s n d E E
,
q ? K = r
: r u r
I E r {
r u E I E p e S S u r g a s
' r 8 e s r a d
l n r u a q r a q
S u e l
r s J o t E t u e t s u o { u r r . l e l u r n f u a d r J E p
I r q r u ? r p
e l u r s ; o r t u e r s u o > l
1
' p u e 1 ' 1
l n r u a q r a q
S u e d u e u a d - S u e d u u u a d > l n t u f l
' u t t s
I q
e ? ; r l . 1 e > l e r . u r B s a q S u e t
t 1 q
{ n r u n l u d u u r I ' 8 I a q B J
r r E C
n M u P p
I
' ; e u e y ' l
l u o . r c
g , e E ' \
1 6 z ' 0 I 8 z ' 0 e 9 z ' 0 6 r z ' 0
0 ' e
I t r ' e
| S ' e S L ' e 8 8 ' E
9 6 I ' 0 9 9 I ' 0 I 7 I ' 0
e e ' V L | ' t z l ? ' t l
t r l
t r l
6 Z Z , O
g g ' t
0 r ' 8
6 ' 8
6
o ' 5 o ' ? o ' g 5 ' z 5 ' l z ' l 0 ' I
0 I ' 8 N V O 6 ' 8 N W l ^ t V S U S d
y n l N n ' v
r u V O ' y V C U V H t ' 8
- I 3 g V r
' I ' 8
I a q " J
r u E I E p u e > l l r d u u r l p u u p
' t y q
o t s u r r c p S u n r u e ? t e t
z E
u e p
' 4
u l u r t s a g
/ ' q 3 1
=
[
: q B I B p E r 8 a s : a d S u e d u r e u a d r s r o t E t u u t s u o { u e q
1 . t )
Z ' t
_ s q r u t n
J . t 4
'
: r c 8 u q a s u a l s n r u n J r p
' l n q a s r a l
8 u e ( u e d r s r s r e f e f a s e ( r a 1 a q u u p
l p l p e f r a r
' t ' * L
' s e l t s n s e l a r J o a l I J E C
u a p t / q o r s e r r r u p r s 8 u n 3 u a p d n r a u u l u r e s a g
r 8 a s - r a d S u r d u u u a d S u e f u e d r s r s u e p g e B u e r
6 9 1
( u z t N z c
u v f H s ) u r s s c
- L V S n d
e ' B
160 BAB 8 TORSI
Kesetimbangan gaya dalam arah z adalah:
d9il
ar.a, * r.d!
" *.ds
=
o
ds dz
atau
dkt\
0o
-
-z
--1.-
Ds 0z
Dari persamaan 5.46:
M.I_M.I
xtlry
M.I_M.I
)txxxl
8.12
8.13
8.14
8.15
8.16
8.t-
8.18
8.19.a
6=
.y+
I.I_I
2
xlxy
I.I_I
2
xlxl
Maka:
Y=vr
Ifv* Ia.r*Y. I-:-Yib-.*
dz
I.I-I
2'
t.I-I
2
xltcl xlxl
V.I_V.I { V.I_V.I
S.
Dan
rt=-
.[yrb-
* *
'!.|*tA
I,.Ir-1ry'
;-
I,.Ir-1ry'
,0
Dari Gambar 8.3.b, maka momen terhadap titik O
(CG)
adalah:
\x"-
V*.!o=
it
rlr.^=[,"(rt*)*
Karena: i
-
xi +
il
maka dr
=
dxi * dil
rxdr
-
@.dy -
yd.x) k
Sehingga Vr.x"
-
V,.!o
=
Jr4..d,
-
yd")
Mengingat persamaan 8.ln5,
-rk*
,.
I v.I-v.I
q
v.r-v.I
q
I
Jr4..4-t.dx)-|-
t t
x xl
.lyr.a' .Jxt.dsl(..dt,-yd*)-
o *l
t.'Ir-Ir'
to'"
*
I"'Ir-t,
o
_l
lr,
,,-,.
0
'y,^)1.4-
y*)
,;*[l''?' 1*
a'
-
r
l!
r'
d'). u.("
Dari persamaan 8.17 dan 8.18, maka diperoleh:
-r
',f
s. s
I
*o=
r h[1"
['' ^
-1,
lxt
ds].
0-ye)
_Infssl
n-7;!,
,[1,,[,
^-r.l*
a']*
4-v
e)
Titik (*ry,) merupakan pusat geser penampang.
8.19.b
z q
* l l - = l n | ) h -
=
| . z z 1
y
l r a '
r @ -
t )
+
7 Q ' r ( n -
r )
i
-
n '
r Q @ -
t )
+
r l r " 1
1 g V
- =
l ' * ; u ' r
q ( o - r . r 1 7 h -
=
w ( l t o -
t )
+
* 1 " "
1 " - ' ] ,
-
-
q p r '
Z t
Z
7 q @ - r ) -
o o
w
i - ' ( q < o - r t + . ) ' ! ' i
{ ,
- ( x y ' , t - E . W
, o [ [
0
-
L
- t
/ . \
"
L . f
- a l
, ! ; = s y . i l ! Q D = r r > r n r u n
( q f o - l * \ . " n - f , - r . r [
s I
' . 9 ' s
q ( D - 1 ) + x - I s
t
q D = I x e g = t t
\ f ' ( n - r ) - = ' * < - 0 = ' s
' ,
! r - ' * n r ! , = * , o i
q ' (
? ' 6
0 u . ?
+ - r t . q . 2
= t - u l ,
t u ' P -
n u . y
+ - r t . q . 2
- w -
q n + b
: r u r t n > l r J a q
7 > s > 0
{ x
' 0 =
I
l S e q r a s a 8 l e s n d t r u r p r o o > J u a l n t u a I
3 I ' 8
H O I N O f ,
I
- I '
( r y . r
_ , , ,
. w r i i {
= , .
: E > r , r u
l -
o - , o - . 1 0 . _ * I _ C I . * I
( r y . t
-
r r - . \ v .
o !
* ,
- ,
*
[ '
r
[ , = -
q I
_ O r f
: ' r r r e r u a 1 4 1
i r I
z / p
i I
i I
- n
- o x
S u r d u e u a d
L 9 !
( u E u u t c
u y g H s ) u = s = c r v s n d 0 ' B
; I
162 BAB 8 TORSI
b<s<b+d
i,
*=1n
'.1-'
.n)*
^,
sr=0 )!-dlz
\
rr=d +!--dl2
I V--s2+dl2
52=-y+dl2
i,
*=tn ,.T(-,, .I)*
^,
=4.rf.b**.l-t
'
d I
2'
L
2't:-*r'l.]
=
Xn
,-i*(-'.*)' .io *(-,.*)
Untuk
r--dt2
ir^=*.n.t
=l(+
n'
tl,)
i-(:
r -i, r.
+
M
i|).;,
*(-
;,. i
t! nl'
=
-ool
Ln
.d3
*
!.rf
.o.a'1-
-a.b.t
."
Itz
2"
I
"
b+d<s<2b+d
i, ^=1n
,.'[-In *,
dd
=;'f 't-ltf
't
dd
-
;f
.r-;f
(-.+ab)
ii
r, 4. E - v
*)
=''[,"11.r.b -
I
n l-..
"olf!
a"
=
lt
n'
tu;r")
1+
r
{-
i.'. "
o r,;lb)f
ii,
^t.
dy-y tu)
=
f,lin'-i*(-,.n)'
.io *(-,.+)lab dy
='.t1
r
b
-
)
*(,'
-d v.
+)i,
*(-,.
X)f"'
r
=l1n
'
ed)-+-(-+).i,
*(-+)y'
=
[-
!.,r.0.a'
-L.*.a'Ll
|
2" 12
J
,
v .
* , . * ! , * g - o z ) . f i = , ? , . i
v - r v x T q
l r , f f i ) ; h =
I @ , ' r
* ! r q z ) g
l .
z
l @ ) ; t v v - -
l z e 1 z I z e 1 z
L ; *
t -
) ; V V V -
=
L
, 1 ' o '
r + , Q ' 7 -
) W -
=
I z z
q l z
l , r u i
+ , f
i
- , t ' 1
, V V
- =
l ( : . ; ' - l r , ( t r o - , v
a ' )
r n - ' ,
f
)
- ( ' * ; ' - l , t , o - , , .
" )
? ) ]
h
-
=
* i - 1 ,
k w - 1 v + x )
( n - r ) -
, ( q @ - r ) +
4 1 ) n " " i , ' -
- 1 * v ' , c - o u
. l * , . i i
1 r - o r l ' f i = * ' , . !
Q ' D
= , c
> t n r u n
T
l t
Q w - r i a , ) ' t n -
r ) - , ( t @ - r - . 4 1 ) O =
! r ' l ' , '
q
< o - r )
-
- ' r ' 1 - l
=
L
' o t l
o
' v ' ! r ( t t o - , ) - ' ' ) , {
- ' r '
u l ,
7 - - s 5 T
( * r ' o - , c y ' * ) , p ' t * i i + = ' ,
: ? > t , t u
' o
= " 1
I
o -
t
o
l o
* r - r r " l
( . r ' r
-
r , . ) l ' r ' . [ ' r
- * ' , 0
[ " ,
) [ , f
= ' ,
: " r f , r r e r u a 1 4 1
' I ' r z
r ^
. I ' ?
, w i ) ' T = b
< - q ' D + 1 # A = " *
[ ,
r z
1 ' t
I o
-
.
- . g
l ' r
l ' r w *
, o o ] T
=
I t
n ' , r
1 - ' t ' q n - , t ' ! , r ' i - l ,
-
-
0 x
: r 3 3 u r q a g
e g l E e u t z c u v E l - l s ) u f s 3 c l v s n d e ' 8
, Q ' ! ' , u l -
= Q ' ! t '
, r ' 1 * t ' ! t ' , r ' l - -
164 BAB B TORSI
-
o' .f
.(ro
-t)+
a,.b.tw.s,
2
_b'.rf.
r
l\
z
Qo-t)+a.b.twl-r.;)
untuk y
- -
d/2'lo.r, =
4(ro-r)+u.b.ru.d
o"
ii-
^t.
dy-ytu)
=
f,lry(za-r)*o
o,*(-,.*))ab dy
o o
=PY
Q*-t)
|
i :)*l*'
u'
"*(-)1,,'
*
+
4
!
A
_
a*b=' rf
.(ro
-t).r-al
+ ar .br r-(
-
+)
2
\ /
12)
_
_u.b'.f
.d
.(za_t)_a'
.b'
lw.d'
".0'!l
o *(
-a.t*
\*
o.rf .a.,,
I
-
-
2
'y" u
1126*r:tu, )-
za6*o*
1
_
_u.b'
.d
.l
-b.rf
.d.na + b.rf .d.twl
=
o
2
l_
2.b.rf + d.na
l
b+d<s<2b+d
jo
o,
=
4
(ro
-r)+
a.b.tut.d *'l *.ry.a,,
0'0
=
?(ro-r)+u.b.tw.d
-).rf
.,,'+a.b.rf .s,
=
?
Qo
-r)+
a.b.tw.d
-)n U.
+ ab)z + a.b.rf .(-x + ab)
zS
=
JIn
a,(*.dt- y.dx)
-
" i''l
ry.(,
o
-
t) + a b.tw.d
-
)
f
t-
x + ab)z + a.b.rf .(-. * ootf.! a.
ab L
2"
')2
=
il(ry
Qo
-t
.l-";r''
).
(a
o'* a .l-u;r"
)]
.
a.l
(
!.,r
.
t-
x + ab)il-
o
-
at o
\
-(
!.".,
.rr .(
-
x + ab),1-t
r
-
"
I
a'l.l
Z'[[6''
''
*'*"'
I
ab
) \Z'v'w''r'\
* t uu)
I
ob
))
=
*1ry(,o-r)t-u+a
b tw d(-b)+in.,-).".t
n.u)
r s r o J u r q a g u e g u e p S u u d u r e u a 4
? ' 8
J B q u r u C
( q ) ( e )( c )
( b + x ) 4
=
1
a d = l
l F
( c s )
- J l
-
r e s e o
- "
U l
r e s n d
- - J l L -
- H ;
u
, ,
" d = t
" d
r - - :
( c s )
I l l . r e s e b
I l l , " l e s n d
t t
- Y -
l l l
- L - _ J L - ,, d
' r s : o t
r p e f u a ] E r u B I a s
I E J a I E I
E J E r a s q e p u r d r a q s u a g
E I r q p q u r r u r l l d r a r
I S r o J
' r u r n r u
r s r o t u e e p e a l e . ( u n t e s - n t t s q B I E p E r e l n g S u e d u e u a d
' E ( E s
r s e l o r r p e f r a r e l u u g u e p r s r o l l r u e p 8 u a r u q r l a t e s r e ] e p d e r a r u a p r e l r p S u u l S u e r u l l e u
S u r d u e u a d e r ' r q r q u a l r s r u n s e 8 u a r u r u J n ( u
I s J o J
' ( u o r s t o l
& u t f u u m ) u r l r d . r a r I s r o l u e p ( u o t s t o l
1 t u p u a A - t u x ? S l u o r s , t z l
a t n d ) r u t n u t l s r o r r u l e l ' s r u a (
e n p r p r ( u a t u u n l e p e q r p r t d e p
I s r o J
' r s r o t
r { a l o u a l q e q e s r p u a l n q 8 u e , ( r a s a 8
u e p r n l u e l u e 8 u e 8 a r u e 8 u a p u e l 8 u n q e 8 r p s n r e q r u r u u 8 u e 8 a a : a s a 8 u r p r n t u e l u r 8 u e 8 a r
r r r p r r r p r a t r s r o l I E q D I E r u u n d u e 8 u e 8 a a
' - r e n 1
S u a l a 8 u a d q a l o u e r . l u l r p
I E r
e 1 r [ - r n u n d
- . r a r S u r r e q u e r y e q r t e 8 u a u u e > l e r a s a 8 l e s n d l n p l a u
1 e r
S u e l S u e p r q e p e d u u u e q a q r u a d
I
- I I J O U d
V O V d U I I N N d N V 9 N V 9 3 I ? E
( (
. r ,
) )
[ o ' [ r "
+
d ; - D
) ) - -
, o t
o *
) ) s
: r l E I E p E . r a s a 8 r e s n d l t u r p r o o > l u E C
o = o [
l ( * , ' r + ! ' q ' z . 1 .
z t
( * r F + ! ' q ' z \ .
z r
1 r ,
_ o o
l l a , z z w
) v
s v - o + l m r v z + 7 i J - l
, r v
l ,
|
* r p
+ ! . q . 2 1
z r
r * r .
r . z + ! t . q
)
! .
r q .
r -
- ' * ' ' t l t { ' s
. ( * r
p + t t ' q o g
( ! ' q *
m r
P ' z )
t ' q
, Q ' P
( * r ? + t r q O g
, U , q )
l @ r p + - f r ' q ' z ) z
m t ' ? + ! ' q ' z
9
m t ' ? + t t ' q z
@ t ' ? + t r q z ) 2 1 z
_ L -
r ' - _
=
|
, t l r l l
'
( m r p + l r q O l r q
t
r u ' ? ' - f i ' q m r ? ' t r q -
)
r r r
[ " z e z 1 z
l !
t
n
- + ! ' r i -
p ' m r D + ( I -
" z l V q
1
, q " -
-
9 9 } I I I I O U d V G V d U I I N N d N V C N V C = I V ' B
( r u ' ? + " f i ' r d g 1
z
- -
=
m { ? ' ! ' q ' Z
l
r l ' f
166 BAB 8 TORSI
Torsi Murni (Saint-Venant's Torsionl
Seperti halnya kelengkungan lentur (perubahan kemiringan per satuan panjang) dapat
diekspresikan sebagai M/EI
=
*y/dd, yakni momen dibagi kekakuan lentur sama dengan
kelengkungan, maka dalam torsi murni momen M dibagi kekakuan torsi G/ sama dengan
kelengkungan torsi
(perubahan
sudut puntir
Q
pu saruan panjang).
M,
=
Gt+ 8.20
dz
Dengan: M, adalah momen torsi murni (Saint-Wnant's
Torsion)
G adalah modulus geser
I
adalah konstanta torsi
Menurut persamaan 8.6 tegangan akibat M sebanding dengan
jarak ke pusat torsi.
Torsi Terpilin (warpingl
Sebuah balok yang memikul torsi M,, maka bagian flens tekan akan melengkung ke sa.-
satu sisi lateral, sedang flens tarik melengkung ke sisi lateral lainnya. Penampang pac:
Gambar 8.5 memperlihatkan balok yang puntirannya ditahan di ujung-ujung, namun fle:,
bagian atas berdeformasi ke samping
(arah
lateral) sebesar u, Lenturan ini menimbulka.
tegangan normal lentur
(tarik
dan tekan) serta tegangan geser sepanjang flens.
Secara umum torsi pada balok dianggap sebagai gabungan antara torsi murni da.
torsi terpilin.
v,+
V,#F#
-----[
h
_]
Gambar 8.5 Torsi pada Profil I
Persamaan Diferensial untuk Torsi pada Profil I
Dari Gambar 8.5, untuk sudut
Q
y^ng kecil akan diperoleh:
h
'r
= Q'i
Blla u, didiferensialkan 3 kali ke-e, maka:
*=:#
momen dan kelengkungan:
Mf
8.1.
Dari hubungan
t)
d uf
r2
AZ
8.1:
8.1:
E'I
r
z r t = ' ^ = % 5
' B u E r { r 3 P a s
n d t u n t . r a t
l o l e g
' S u e r u a q
g e 8 u a r e p e d
1
r s r o l u a r u o t u u e 8 u a p > l o p q
{ r u u n
' u l u e 8 n a l
u e p E n p a I
' u t u e t r a d
u e u n r n l e l n d S u n r l q
' O
: r r u n d t n p n s l S e q u e e u e s ; a d u e > l u n r n l
: Z ' 8
H O I N O f ,
I
' '
) ' 1 1 \ , 6
E ]
- Y
u e t s u a c
e z ' 8
t z ' 8
r z ' 8
g ' 0 ' 8
" ' 0 8 ' 8
6 z ' 8
8 Z ' 8
L Z ' 8
: y u > 1 e 1 .
" ' 1 r t 7
9 Z ' 8
I B r a r B I
t z ' 8
, z ' 8
G ) t
*
)
+
\
q s o r g + z \ q u x r y
=
$ n e t y
@ ) ' t )
*
(
o V
+
\ _ 0 . ' V
* , " ? r V
)
= d O + ' / O
=
O
: [ { E I E P E
I u l C d
r s n l o s
* o ' E
z ?
, ' ?
- ; - - - - - - ; - - / - -
, W
Q P , , Q , P
: u a S o u o g
> l E I r B s u r - I
C I d
n l E n s u u T e d u p l p u e > 1 e
' ' n 3 ' g / t ' g =
r y
u e l l s n t n s q n s u a u r u r S u a q
' '
) ' r
z p
. "
) ' I , r ?
- T - =
o ? - f r - d V
, ' ) ' E
-
u e 8 u a p
F e q 1 p L Z ' g
u e e v t e s r a d e 1 r [
, ' P .
z P .
W ' J g - A r t ' '
=
* w + ' w =
' w
u e p ' W r r e p q e l r . u n ( . { r p p ,
{ o p q
e p r d e f r a 1 a q S u e l
I e t o t
r s r o ] u l u o t r A J
' ( & u 1 d . t u m
r s ; o r ) u r p d . r e r r s r o l E t u e l s u o l r e 8 e q a s t n q e s r p ' Z / f l * =
i
u e 8 u a g
J E P
J E > I I
i u J B
: P ? c
{ B I E
Z A Z 0 ' 7
f f i , r ' r -
=
f f i ; ' t
r s -
-
c l ' t A
= ' n w
: e 8 8 u r q a s
( q
u e 1 . r . l e l r p s u e g r a s a 8 e l e B u e 8 u a p B r u e s
' s u a g r r e p
u e J n l u e l u e l q u q a l u a u S u e l
' * 7 r t 6
t s J o t u a t u o r u u a u o d u o l
( E ' g
r E q r . u B D u J E I E C
, , r ?
. ! . t
t . E _
_
J A
0 r ? ' /
: > l n r u e q q a l o r o d l p v e 1 1 e
, Z ' g
u e 8 u a p
Z Z ' g
u e e u r e s r a d u e l e r u e l u a u u E C
t
I ' E
, , ?
l - r
' A ' n r ?
0 7 ' 1
u r 3 '
' n B
: e d t
: B > l E r . u
' z p / k t ? =
A
e u e r e )
l o l E q
u e p l - n q u r n s d e p e g : a r
s u a g n r r s B I s r e u I u a r u o r u r l E I E p E 1 7 ' s u a g n r e s e p e d r n r u a l u a r u o r u q E I E p E J l r y u e $ u a q
L g l I l t J O U d V O V d U u N n d N V C N V o S I
'
8
168 BAB B TORSI
*,T*{-
JAI$!4\B:
Momen M. adalah konstan yaitu T/2, misalkan
Q,
=
C, + Crz
8.28:
T
M
=GJ&
"dz lTI",- I
Tr
Substitusik^n
Q,
ke dalam persamaan
-ff.c,
= -:-+
-)
c2
E.C* 2 2.G.J
Sehingga solusi umum PD adalah:
Q
=
A sinh ?"2 + B cosh )vz +
T
L+-.2
2.G.1
Konstanta A, B, dan C diperoleh dari Boundary Condition berlkw ini:
Qi,=ol=o
dan
Qg=tt=o
Q"s=01
=o
dan
Q'L=rl=o
Dalam kasus ini, PD tak kontinu di Ll2, sehingga pada Ll2 kemiringan sama dens-:
nol, atau
Q'r,=r,r1
=
0.
Dari
Qr,=
oy
=
0:
0=B+C
Dan dari
Q"r,
= o,
=
0
Q"
=
A')u'.sinh Xz + B.)t?.cosh ?uz
0
=B
Sehingga didapatkan pula C
=
0
Dari
@'(,.=r,,r)=
0,
0
=
A.)".cosh)"L12+
T
2.G.1
,--
r
[
,
I
'11'
-
-
,GJ)tr"thLur)
Sehingga solusi khusus PD adalah:
T I-
^
sinhzta I
6--l)"2--l
'
2.G.fi,[ cosh ),L12
)
Diperoleh pula:
, T I cosh,Lzl
at
-
-l
I-- |
'
2.G.Jl coshlLl2
)
""$fllfr
9 e ' 8
: n r r c l
' e z ' g
a 4
=
x E P E d
I P t u I S I e t u
t r d u r u a u u r p
E E . 8
: q B I e P E s u s U
v E 8
e e ' 8
z e ' 8
I E ' 8
! ! - - 1 - = { ( Y ) r r ,
- ! w
0 r ?
^ ) ' z
-
L r r \ q
)
I Z ' 8
u e r r . u e s r a d r s n r n s q n s r r e p q e l o r o d W t W
V I I N ' Z / q
' d e l r s
8 u r f u r d a s J e a u r l E J E r a s r s e r J e l J e q r u r u e 8 u e 8 a a
J I
_
n Q n
; : r w
_
L ,
r r e p
l e r a t e l
r n r u a l r e q D I E u a l a r u B p
{ u e t
u u 8 u e 8 a a
' [
u a u o y t r s r r e r g u e 8 u n t l { r a d
9 . g
r u q r u e 3
e z ?
. 9 1 . q
=
^ l
Q f l
q ' z q
"
: u l u r y p n u r 8 . r e q
l r q u r e B u a u
u r 8 u e p e S S u r q a g
Z 0 z
C I L I I
. J
r . -
-
J t
W r l
I 1 - - / l
t g z ' g v e e u t e s ; a d t r r p l l u r q
, 8
( r t \
z
r { _ q . _ =
z ' I
I
l ;
j - ' 4
= { ' v =
t b
: r n > l r r a q r c 8 e q a s
[ q u r u l p f o
e l u r e s a g
I
t l
: 3 u a
r r r l
t b r i
E u \ d t a m
I s r o r
l u q p p ; a s a 8
? ' r ' n
=
[ .
J ' ' W
: T I E I E P E
l u u a a A r u ? S
r s r o l l r q r { r r a s a S
= t L
u e B u e B e a
=
t ! ,
u e B u t B a a
l s J o l
u e 6 u e 6 a _
f
7 1 7 y y s o t 1 t ' C ' z
L r r . r ' " , _ )
*
=
, , , 0
f
7 1 7 y y s o t l t ' C ' z
l - l - - t i
L
, f . { u t r _
)
y J
, ,
6 9 ! I
" i l J O U d
V O V d U r r N n d N V C N V C f T _ n ' , q
170 BAB 8 TORSI
Danpadax=b/2:
ob*=Er,(+)#(+)
E.b.h d'zo
ub*
-
, '
- 4 dz-
8.3-
8.38
Secara ringkas, 3 macam tegangan yang dmbul pada profil I akibat torsi adalah:
a.. tegangan geser Tr pada web dan fens
(Torsi
Saint Yenant, M,)
b. regangan geser Tz pada flens akibat lentur lateral
(torsi warping, M*)
c. regangan normal
(tarik dan tekan) or* akibat lentur lateral flens
(Mr)
I coNroH 8.3:
Sebuah balok \fF ,00.200.10.16
tertumpu sederhana menerima beban terPusat di tengah
bentang
(P
=
10 ton) dengan eksentrisitas 5 cm. Hitunglah kombinasi tegangan yanE
timbul akibat lentur dan torsi.
l-4OOO-----l
8000
profil :
47800 cma
1910 cm3
Data
I_
x
5;
=
T=10x0,05=
E 2.E.(t+v)
0,5 ton m
=
5.106 Nmm
=
2,6 untuk V
=
0,3
,l
I
=
\
1.b.t3
J
an3
I
,.h'
t/- J
*2
^
rcT
t-
\
E.c*
-
L.lz.1zoo).
163 + (5oo
-
16). 103
]
=
702133,33
3L
_
L.zoor
16.(500-16)'z
-
t,24936.1012 mm6
122
A
mm-
=
4,649.10-a/mm
Torsi Murni
(Saint
Venant's Torsion)
,,=G,#-G,.h['-#H]
P=10ton
l--zoo----.1
702133,33
2,6x1,24936)0t2
' 0
=
z I P
I o u
U B P
| 7 1 7 y , q s o t l
[
, y u " , -
] ' ' ' '
8 8 2 ' e t ? t 1
= ?
E d I
I
g I , 6
u
_
f f i . g l r / 0 1
= (
z n =
z ' s u e 9
\ i l q
s
| 7 1 7 y y s o t l 9 [ ' S i l o
t - t - -
-
v
L
r f q " t r _
) A
c l - q . y . J
I
z n T q ' o r l t ' c ' 2 .
I z
_
o , 8
n
t - t -
L
, f q , r , r _
)
y . J q . q . I
Z / 7
=
z I P t u n u I l $ I E L U r u d u r u a u r r u r u u 8 u u 8 a l
e g ' e e t z \ L x 8
- -
* 9 g
( g
t
-
o o g ) ' 0 0 2
x
v _ o t '
6 r / 9 ' ,
x
e o
t ' E
, z ? Y
0 r ?
c l ' q ' r
P r u J o u
* Q g
u u E u e t a ;
8 8 2 ' l ^
E d W
9 g L , O
-
- + ' l Z y ' Z
=
( o = z ' s u a u ) r z x
L
e d l
t l Z l / ' Z -
( z t - t =
z ' s u a u
) ' u '
' 0
=
z e p u d t u n r u r u l u u e l S u E p a s
' Z / T =
z e p e d
r p e f r a r t u n t u r $ l e r u r u l r u u e p s u a g
I e q o r
q e 8 u a r e p e d e f - r a > 1 e q
I q
r a s a 8 u e 8 u e 8 a l
f e s z ' I n
[ r r r ' . - ) ' r z f z
-
t
I
s e z ' e
l _
e e ' e e t z o L x z e
L i * : ) , 1 , - s r r e v e ' i l * ,
-
- '
f 7 1 7 y y s o t 1 t ' p ' z 9 r m
l _ t . _ . _ ' a
-
, l
L
, f . p o r _
)
t . l
t / .
, Q
"
, z P 9 I m
- ' a T
-
1
0 r ? 1 ' , Q '
-
. r a s a t u u t u e t e l
t u r d . r e r 6
I s r o . 1
f e g t e I
s d l
t \ L ' v z =
L * % : - r - l ' o r
x t g s ' e
=
( o
=
z e p u d q a m ) s '
I
g s z '
I
B d I
t s g ' 6 e =
L f i # - r - ] ' l r
x r g s ' e
-
( 0 = z e p r d s u a s ; r ,
Z / 7
=
z e p e d
I o u
u E P ' 0 =
z e p e d u r n u l s { u t u r e s a 8 u t 8 u e 8 a a
I
g s z ' g
I I - I B Z ' Q , 1 , ' . g , t z o l x z
f r y r r -
- r ]
' ' 1 9 9 ' e
=
f r r r r o ,
- I ] '
, . r r g
=
'
I L L I
" i l J O U d
V O V d U l l N n d N V C N V 9 3 1 n ' 8
f 7 1 7 y , 4 s o t 1 f
. z
r
[
, r , , ' -
- ' ) ' u =
7
172 BAB 8 TORSI
Jenis
Tegangan Tumpuan Lapangan
(z
=
0)
(z
=
Ll2)
c. Lentur Biasa
Tegangan normal
P.L t0'.8000
ob=G=
*ffi-
=ro4,712
MPa
Tegangan geser akibat lentur, konstan dari z
=
0 samPai z
=
L/2
v.Q 5.ro4.q
-
I.t 47800.104.t
Tegangan geser maksimum di fens:
e
-("0 ^
tul
x re *(soo
-
rc)
-
rurrno mm3
\[
2, ( 4
)
.r _
5 )04 367840
=
2.4 MPa
-(
flens., =
0 dan z =
L/2 )
47g0y.l0aX 16
Tegangan geser maksimum di web:
a =
[,oo,.,u[r}*)].[(r=),,,[r!1z)]
=,048,80
mm:
r
_
5.104.1048180
_
10,96 MPa
-(web,
z
=
0 dan z
=
L/2 )
47gOO.l04X10
Rangkuman:
Tegangan normal
- Lentur vertikal, o,
- Lentur torsi, on*
Tegangan Geser, Web
- Saint Venant, T.
- Lentur vertikal, t
Tegangan Geser, Flens
- Saint Venant, T,
- Torsi \7arping, t*
- Lentur vertikal, T
0
0
104,712
99,1 8
24,79
10,96
203,892
0
10,96
0
2,421
2,4
35,74
39,65
0,736
2,4
42,796
8.5 ANALOGI TORSI DENGAN LENTUR
Penyelesaian masalah torsi dengan menggunakan persamaan diferensial, memakan wak:
-
,.',
yang cukup banyak, dan cukup digunakan dalam analisa saja. Untuk keperluan prali:
,
disain, digunakan analogi antara torsi dan lentur biasa. Misalkan beban torsi 7 dala--
.,r,
Gambar8.7dikonversikanmenjadimomenkopelP,kalih,makagayaP,dapatdiangE:.:
sebagai beban lateral yang bekeria pada flens balok.
g . e ' . e t z o l
t
e d 1 l 1 t
L 6 , 9 t =
, f f i
- - ; - -
' l
r u r u N
s T l ' g ' Z
=
Z / J
=
' I N
u e 8 u e p
( I s r o l
t e g D l e ; a s a B u e 8 u e 8 a l
e d I
[ T , 9 6 r -
e o l ' ' r z
=
- - , - L
-
* e o
o g t t g g o z x z
t W ' z -
Y
( s u a g n r , s
I n r u n )
r u u N
o 9 t r 9 9 o z = o o o v ' f f i
-
Z / 7 t A
- ! W
: w / t [ v [
, x
0 0 0 ,
- - l
N 8 9 ' 0 e e 0 t
r S o p u u r e 1 r r u a t u u t 8 u a p ( E ' S p o s )
9 r ' 0 r ' 0 0 2 ' 0 0 E
' r n l u e l
g T p t
l g o r d
e p r d u e 8 u t 8 a r S u n r r g
: 7 ' 8
H O I N O f ,
I
r n l u e ' I u e p r s r o f r S o p u y
l ' 8
J E q U I B C
( s u a g ) {
, |
!
I
r l _ l
t z l t ' z l t l
H a f . +
U , / ,
= ' d I
, * , l
t z l t ' z l t l
r ^ v u
' u l u r e u a q a s
u E E p E a { I r E p r e s a q q r q a l e 8 n f
I t r . u r o u
u r 8 u e 8 a r u a l l n q t u r u a u S u e l
t 7 r , g
, n u r l u a u r o r u t , ( u r e q r { e u t p r E s a q q r q a l 8 u u . (
I E r a r E I
e , ( e 8 u r l p q u r u a u u e > 1 e r u r l r u r S S u a d r n t > l n n s e 3 3 u l q a 5
' e ( e s u e u l p u a d T S u r d . l e r ' r
T E q D I E g e p , ( u r q
I E r a r B I
u e r n t u e l u e > l l n q t u r u a u 8 u e , , ( r a s a 8 e , ( e 8 I s n q l r t s l p p g e p e d ' I o p q
S u e r u a q q r 8 u a r a s 8 u e f u e d a s u r r s u o { r a s a 8 e l e B r e l u n d u a u n u r S S u a d r u > l n n s r u a l s l s
t l l u n l N f r N V 9 N f o l s u o J - l c o " l v N v I I
174 BAB 8 TORSI
_
M,.t
_
2,5.106x10
"
I
702133,33
Tegangan geser pada fens akibat lentur lateral:
r
-
Vr'Qr
-
(10330,58/2)x80000
=
2,42 Mpa
*
If'',
L.zoo'.16x16
t2
'!9.re.U
=
8oooo mm3
24
Dengan
Qr
=
Rangkuman:
Jenis
Tegangan
Analogi Lentur Pers. Diferensial
Teg. Normal: ou * ob*
Teg. Geser \7eb: T + T,
Teg. Geser Flens: x + x, + x*
104,712 + 793,1
=
297,872 MPa
10,96 + 35,6 =
46,56 MPa
2,4 + 56,97
+ 2,42 =
61,79 MPa
203,892 MPa
35,74 MPa
42,786 MPa
Thmpak hasil hitungan dengan memakai metoda analogi lentur memberikan h-
yang lebih besar, untuk itu dilakukan suatu modifikasi sebagai berikut:
Dari persamaan 8.25, untuk kasus pada contoh 8.2, maka V, dapat dituliskan dd--
bentuk:
v"_
r.[ coshr.a
]
8..,:
'f -
2.h'lcosil'Ll2)
Dengan T/h merupakan beban lateral, dan T/2h adalah gaya geser akibat lentur latera-
Momen lentur lateral dapat diekspresikan sebagai :
r
(r)
Mr
=
pnl;)
^
cosh,l,.e
Dengan
F =
----,
cosn)"L12
Persamaan 8.40 dapat dimodifikasi lagi menjadi bentuk:
8.+
8.+
Mrh-Bx(+)
8+-
[4 )
Di mana TL/4 mirip dengan momen lentur biasa untuk beban terPusat pada balok te:
rumpu sederhana. Harga
B
untuk berbagai tipe pembebanan dapat dibaca dalam lampir--
1 yang terdapat pada akhir buku ini.
f coNroH 8.5:
Hitung kembali tegangan akibat torsi dari contoh 8.4 dengan menggunakan metoc.
analogi lentur yang dimodifikasi.
M,
=
20661160 Nmm
XL
=
4,649.10-4 x 8000
=
3,72
Dari tabel dengan a
=
0,5 dan )'L
= 3,72 diperoleh
P
=
0,5136
M,
=
0,5136 x 20661160
=
1061 1577,78 Nmm
o,
_2.M,
_2xt01tt57t,7g
_g9,t7Mpa
- bw
s, 214.rc3
r u N r
r , 6 z
- 3 * # x 9
=
J
+ i
-
!
w
: q E I e p E s u e g n l E S e p e d r [ - r a 1 a q S u r l
t y 1
l e t a w l
r n t u e l u a t u o t u 5 n r u a 1 l S o p u e l . r e q
I U / N > I
' -
9 L ' I = 8 0 ' 0
X
Z Z =
" r u
: r { E I E p E
' r u
' e l e J
l S t q . l a r I s J o l u a t u o t r A J
r u ' N p l
Z I I g ' t / g t
=
z 8 ' ( Q 6 B ' 0 ) Z ' t
.
Z d ' I =
J ' b ' I
=
* W
t u / l \ P l
Z Z
-
( 0 I ) 9 ' I
+ ( S ) Z ' l
-
' b
( * / X I
L 6 g ' o
=
r r r p u a s l r r e q )
9 I ' 0 I ' 0 0 2 ' 0 0 E
g 2 5 y g o - r d u e 4 e u n 8 r p u D I I ? s I I
l
: w r n v f
l o
u u / N > l
0 L
=
I
. L e f f l . u l u 8 u n f n
e n p e > l I p E u E I { r e P a s n d u n t r a l
l o l t q
u e P t u
8
=
7
> l o l e q 8 u e [ u e 4
' g o : d
n q u n s r r e p r . u r
B
s e r r s r r l u a s l a u e 8 u a p e f r a 1 a q u e q a g
' u / N ]
0 l
=
7
d r P l . l u t q 3 q
u B p r u / N > l g
=
o
n B r u u B q e q
F l r l . u a t u
S u e d r u r ] n { r r a q
I o F g
l S e q g o r d u e > l B u E f u a u
: 9 ' 8
H O I N O f ,
I
I t r r a r e t u
q a l a l t e n l q e l E P E
I
0 6 ' 0
=
r $ l n P a r r o r I E J q e p p e
.
a Q
, ( u e p n n q u r n s d e p e g . r a r u a u l o u r u E u E L I e r L I E I E P E
^ S J
( r s ; o r t e q q e )
I E J a r e l
r n l u e l u a r u o t u t l s l E P E
J V
I E I r u a ^
r n l u a l u a u r o u l I I E I E P E
" " W
: u u 8 u a g
' s
" s
n l ' ' o
> ; - + -
I N
* We y ' 8
: t n > l l J a q u e r u u s r a d r q n u a d l p s n J E I { ' s u a g S u l s e u - S u l s u t u
e p u d e f r a l a q S u e l
I E J a I E I
J n l u a l u a u J o r u S u e s u d a s l p e f u a u I S ] o l u e t u o t u u e { r s J a , r u o l S u a u
u t p
I E r s { B r q
J n t u a l u e e r u e s . r a d u u 4 e u n S S u a r u u e 8 u a p E > l r t u ' u r e s t p
u e n l r a d a l
I n r u n
e d l
t r
g I . 6 6 -
' " 1 g
u n l r r e q r . u a u S u e d
l e r s u a r a j r g
u p e r u e s r e d I r E p
I I s B q
u e 8 u a p u e l 8 u r p u e g
g l l
u n 1 N 3 1 N V C N f O I S U O r | 9 0 1 V N V I I
[ - - o o z . * l
176 BAB 8 TORSI
Dengan memakai modifikasi analogi lentur, untuk a
=
0,5 dan LL
tabel diperoleh
B
=
0,4092, sehingga momen lentur lateral menjadi:
M,
=
0,4092 x 29,1
=
11,91 kNm
Dari persamaan 8.43:
M
M.^.
f
+;=tur'
, r+,er rr,rou
--
2x 11,9 1.1 06
:+#<0,90x240
l
gl0.101
2t4t0r
207,965 MPa < 216 MPa
SOAL-SOAL LATIHAN
= 3,72; maka d=
OI\
P.8.1
-
P.8.3
Hitunglah
G ,) dan
'weD
ini!
nilai-nilai maksimum dari tegangan normal (o"),
tegangan geser web/bada-
tegangan geser fenslsayap (t0..,)
dari balok dalam Gambar P.8.1
-
P8.3 beriku:
r-
u2
4-
u2
-1
Gambar P8.l
-
P8.3
Soal Profil P (kN)
I (.")
e
(mm)
P.8.1
P.8.2
P8.3
\rF 600.200. I 1. l7
\rF 350.350.12.t9
wF 250.250.9.14
50
40
20
100
150
10
10
8
6
P.8.4
-
P.8.6
Kerjakan kembali soal P8.1
-
P8.3 dengan menggunakan metode analogi lentur modifi-
kasi!
Periksalah apakah profil \fF 400.200.8.13 cukup untuk digunakan dalam komponer:
struktur dalam Gambar P.8.7. Gunakan cara analogi lentur modifikasi, dengan meng-
anggap mutu baja adalah BJ 371
P.8.7
-
- : ( u
:
i o d r
- : ] o t l r
' : ) q E
r : q / q a
: I 3 r . u
F l f i r
L _
z n
< +
z n
_ i
( r l o p q r r r p u a s
r e r a q u r > l r e q e ) r s u l g l p o r u r n t u a l r 8 o p u e a p o t e t u u r l u u n S S u o u u e 8 u a p ( t g
I A C . 4 A . I I r E p )
u r l S u n u s r u o u o > l a a s > l o p q r s u a u r p r { E l u r e s r p
' 1 g o . l d
u e p e q n q u n s r r e p t u r
0 I
r t s e q a s s r l
- r s r J r u e q a
{ n l u r q u a r u
u u g e q e : 1 , r . [ ' O o / o 0 8 u e p
O
o / o O Z )
5 > I 0 7
f f s a q a s S u e r u a q g u B u e r r p
r e s n d . r a l u e q r q q u n q a s
F > l r t u e t u
' e u e r { r e p e s
n d u n u a r u t
Z l
S u e r u a q u e 8 u a p
{ o l e q
q t n q e s
L _
z n
< _
z n
_ l
n
N > l 0 Z [
=
d
( r y " o e : o
" t " o d
N r o ,
L L L N V H I I V ' I ] V O S - ] V O S
. ' l l l t ' ' ' -
Tekuk Torsi Lateral
'
'su.,iid#*emleUlm'iab
ini, mahasiswa a*hi;pu"'dapar
,1".
I
,ll
' "'1"':
.
Melakukan analisis dan desain komponen struktur lentur
'
Memahami pengaruh tekuk torsi lateral akibat tidak adanya kekangan larca
.+;*in,o.,r.-PembahB*6:.....'.''ii'......,
,
'1,2'
?erilakuBaloklAkibatBebatrMom ser.agarr,r,,':','.,,-- ,','
,'
,.,.
,',,,"'.,
1.5 Desain LRFD Balok I
.l..e.i!rDua-...|.]
r:l'::
9.1 PENDAHULUAN
Perhatikan struktur balok tanpa kekangan lateral dalam Gambar 9.1. Pembebanar :
bidang web balok akan menghasilkan tegangan yang sama besar antara titik A ;--
(menurut
teori umum balok). Namun adanya ketidaksempurnaan balok dan eksen::
beban, maka akan mengakibatkan perbedaan tegangan antara A dan B. Tegangzn r:
juga mengakibatkan distribusi tegangan yang tidak sama sepanjang lebar sayap.
Flens tekan dari balok dapat dianggap sebagai kolom. Sayap yang diasumsikan s"-:
-
kolom ini akan tertekuk dalam arah lemahnya akibat lentur terhadap suatu sumbu seper.-
Namun karena web balok memberikan sokongan untuk mencegah tekuk dalam arah ini. - -
flens akan cenderung tertekuk oleh lentur pada sumbu 2-2. Karena bagian tarik dari : *
berada dalam kondisi stabil, maka proses tekuk lentur dalam arah lateral tersebut akan dib-:,
dengan proses torsi sehingga terjadilah tekuk lentur rorsi (Lateral Torsional Buckling).
Ada dua macam kategori sokongan lateral, yakni:
l. sokongan lateral menerus yang diperoleh dengan menanamkan fens tekan :.
ke dalam pelat lantai beton
2. sokongan lateral pada
jarak-jarak tertentu yang diberikan oleh balok atau r:-
-
melintang dengan kekakuan yang cukup
9.2 PERILAKU BALOK I AKIBAT BEBAN MOMEN SERAGAM
Untuk menurunkan persamaan desain bagi balok yang mengalami tekuk torsi later
gunakan ilustrasi sebuah balok yang menerima beban momen seragam yang tidak terke,*
secara lateral. Beban momen seragam tersebut menyebabkan tekanan konstan pad;
fens sepanjang bentang tak terkekang.
Jika
ada variasi momen, maka gaya tekan ci .
flens bervariasi sepanjang bentang tak terkekang. Hal ini mengakibatkan gaya tekan :.
rata yang lebih rendah sepanjang bentang tersebut. Gaya tekan rata-rata yang lebih r.,
-
ini mengurangi peluang terjadinya tekuk torsi lateral.
h>'
I E r a t B I
r s r o t > l n { a r u B p q 3 . ^
I B > l o l
> l n > l a r ' s u e u
I D I o I
> l n l a t E t r a s
. s l t s e l a
> l n I e r q e l o u e 1 n l u a t r p " 1 , y u e u t o r u u E U E r . { E r u e 8 u a p
, ( 7
, ' 7 ) s r r s e y a n > l e l r r a d
. ,
" t r y
e , t u r c d e : r a t
q e 8 a r u a u r
I B r a t E I
r s r o t
I n { a t
E t r e s q a . u e p s u e g
I D I o I
> l n > l e T
' s e t B q r a t
t e 8 u e s S u e l r s e r o r s e r r s e d e l u e 8 u a p
" ' y y
y e d v t u a u r n d u r e u
, X " r q
' r y ' i a r -
' ( ' T
,
7
, ' / T )
r 8 e l . r e s a q . r a d r p 8 u e 1 a > l r a r
{ E r
8 r r l . , r q S u e t u e d e l r g
. .
Z ' 6
r E q u l E S e p e d
Z
e ^ r n l q a l o u e > p l n f u n r p
I U I s I t s E I r u I n > l e l l r e d
' l e r a l e l
r s r o ] > l n l e t u e r { E u a r u > l n t u n
l e r a } e l
u e 8 u o l o s e l u
- 3 u u : n 1 n e r e
' p 1 o 1 > l n > l e r u e r 1 e u e r u > l n t u n q e , ^ a n B t E / u E p s u a g u e n > l e > l a > l e . { u d n 1 n :
3 u u r n 1 u e > l u u r r e > l l p
1 u l I E H
' ( g
> y )
I l l a > 1
q r q a l S u e l r s e t o r s e r r s e d e l u u 8 u a p
u n r . u e u
o t r 4 J
l e d e t u a u
r e d e p
l o l e g
E > l e r u ' o T ,
7
,
P ' T
e S S u r q a s - r e s a q r a d r p
7
e 1 j
. Z
Z ' 6
r e g t r t e S e p e d
I
e ^ r n > l q a l o u e > p { n ( u n r p
I U I n l e l l J e d
' l r q u l s
u e 8 u a p r r s a q S u e l s u e g u e 8 u e 8 a . l E u r r r a u r r u u e n d u e r u a l
q E I E p p ( r s e l o r s a r s r d e l ) r s e r u r o J a p r a q u e n d r u e u a )
' s e t r p > l e p
r o t 1 e J r { E I E p e
. < A
u e 8 u a p
' ' V ' U
r s e l o r s e u s e d e l q r l o u e > p l n f u n l p r e s r q S u e l r s e u r o J e q
' : e s a q
S u e l
r s e t u r o J a p u e 8 u a p r e d e : ; a r ' d 1 7 y ' s t 1 s e 1 d u a r u o r u e > l e t u
' ( 0 7
r
7 ) I l l r > l
d n l n :
T
e r y f ' I
: r l B I E p E l n q a s r a l > l o p q n l e y r - r a d r r e p r r o 8 a l e l r e d u r g
' 7
3 u e 1 a 1 r r r
I E t
S u e r u a q u e 8 u a p
W
u e t s u o > l u a t u o r u r u e q r q r p S u e l
l o p q
q e n q a s r r e p n > l e l r r a d u e 1 1 n f u n u a r u
Z ' 6
r E q u E D
' s n f f i l a u r
u n d n e r u s n s e l e r s r p u o l t p e d r p e f r a r r e d e p ] n q a s r a t u e q n l u n r a > l t u e r e u J e 8 n a y
I e r e t E I
r s r o r
I n I a I
' .
r n t u s l u D I e ] r . u B I E P q a a r r e P
I D I o I
> l n > l e l ' z
u E > l a l s u e u r r E P
I D I o I
> l D I a J ' I
: t n > l r J J q e r r r r l s r - l a d r J B P n l B S
r { E I B S i l E I E p E > l o l e q r n t > l n r r s q e n q a s r r e p u e r . { n t u n r a l
' s n s e l d
u a r u o r u e l u l e p n n e l e r e d e r r a l
' ( f u
s n s e l d u a u r o r u r c d e r u a u u 8 8 u r q r u n t u r $ l e r u u o r u o r u
I n > l r u a r u
n d r u e u
I o l u q
r . l r n q e s
' I o p q
q e n q a s u e l e n > l a > l u e > l n t u e u a t u S u e l s e t e q r s r p u o > l r { E I E p e
l e r a t p l
r s - r o t > l n I a 1
u l u 8 u n h r - 3 u n [ n e p e d
I ? I a ] ? l
8 u q a r y a 1
{ o p g I ' 6
r B q u r B C
6 u r d u u e s
1 e d u e 1
w
: l l .
r i i l l
i i i l i
i i i i
. r i l i i
i i l i
i t i t
l i i i
, l i l r
, i ' .
D u r d u e s
l e d i u e l
u e l a l s u e l l
u e l o l s u o l l r J e p
l e J o i e l
u e l n p u o l
u e l o l s u o l j
u e p
_ -
l e r a l e l
u e l n p u a l
6 L l
"
N V B f B . L v 8 r y v r
y O r V B
n y v - i l U 3 d Z 6
u e p e q O u e p r q e p e d u e u e q o q u r o d
s e l e > 1 e d u e 1
a
V I t l ! 1
180 BAB 9 TEKUK TORSI LATERAL
o
amax
Gambar 9.2 Balok dengan Beban Momen Konstan Thnpa Kekangan Lateral
0000o
Rotasi
Gambar 9.3 Hubungan Deformasi dengan Momen Plasis, Mo
Mo
c
q)
E
o
y t tst
Regangan flens rata-rata
Batasan untuk Lr* Ll dan L, akan dibahas dalam subbab 9.4.
9.3 TEKUK TORSI LATERAL ELASTIS
t tst
Untuk menurunkan persamaan pada balok I yang mengalami tekuk torsi lateral e.-
akibat beban momen seragam Mo, perhatikan gambar 9.4 yang menunjukkan posisi se :
-.
balok I yang tertekuk.
Beban momen Mo yan1 diberikan pada bidang yz dapat diuraikan terhadap su:-
"
i,y', dan / menjadi komponen-komponennya yaitu M;, Mr', dan Mi. Dengan n:.-
asumsikan deformasi kecil, maka kelengkungan pada bidang' y' zi dapat dituliskan ;:,
jadi:
,1
E.l
d
!
=M
,=M
:
x ,) x o
dz-
Demikian juga
pada bidang / /:
r2
E'I,q+
=
M
r,-
Mo'Q
-
t
dr,
I
I
I
L ' 6
9 ' 6
n
I ' g
z z P
o l w
=
\ p
: u e 8 u n q n q u a l s r p r r p l e d u p
Z ' 6
u e e u r e s . l e d r . r u q
, r y
- z P
7 z P
o v ' ' t
t - f u t ' - ' w ' # r -
: u e l r e d e p r p z - e l 1 . g '
6
u e e r \ e s r a d u e l p r s u a r a J r p u e n
o 1 y , g
' u s e B e : e g
u e r u o t r
l
u e q a g u e 8 u a p
I { o p g , . 6
J B q u r E C
( c )
y - y u e s r J l
I '
,
_ j , r
:
- : l _ I
t - : I
: - J J I
- : . q ;
- ' - ? l ;
| s o c o w
4 J $ o w
e ' 6
u D l u n r n l r P q e l e r r s r o r
9 ' 6
, ' 6
t T *
z P
"
, T
W
t n - d p t e - w ' r y
: g a l o . r a d r p u e > I B u r > l e r u e s r p y ' 6 u e p
' 6
u e e u e s - r a d e 1 r [
o r ^ r . T
-
z -
-
w ' r y - - ' [ r /
: u e 8 u n q n q q a l o r a d r p ( " ) y ' e r t q r . u e 3 r r E C
z 0 z a
6 V * c
t - f r r r = ' w
: ( L Z ' g u e e r u e s r a d )
I t I z t
q e q r . u e l r p
u B q a g E u r r r a u a r u S u e l
1 1 o l e q
> l n t u n
F r s u a r a J r p
u t r r . u e s r a d
E
L ]
z p
_
O u t d u e s
1 e d u e 1
( q )
A P r
t B l s r l - s v r f l v u f l v t t s u o r ) n ) 3 1 r ' 6
182 BAB 9 TEKUK TORSI LATERAL
atavm
-+
Selanjutnya substitusikan persamaan 9.7 ke dalam persamaan 9.6:
E.c
4g-GrLg-
*o'
^=o
u'
dro
'
&2
E'lr'
Dengan memisalkan:
2a=+ danB
=
y"
E.C*
EL.C*.I,
maka persamaan 9.8 dapat ditulis kembali
d4a _ d'a
".
y
_Za\_
F0
=
g
dra dz:
Untuk memperoleh solusi dari persamaan
Q=A'e*"
d'Q
t )
-
= -17'm 'e
*'
dz'
doQ
n 1 )ttz
-------:-
=
n'm 'e
I4
dz
*4-2a,.m2-F=o
Akar-akar dari persamaan 9.13 adalah:
*2
=
o
r^[p*d
Substitusikan persamaan 9.11 ke dalam persamaan 9.10 untuk mendapatkan:
A.m4.e*"-2a.A.m2'rtttz-B.A.e*'=O 9.1-
A.eo'"(*a-2a,.m2-0=o 9.1-
Karena e*' dan A * 0, maka persamaan 9.12.b hanya terpenuhi bila
menjadi:
9.10, maka dapat dimisalkan:
9.'.
9.1 :
9.1 ,
9.1 .
9
9. 1-
9.1-
Dari persamaan 9.14.b tampak
kompleks sebab
^l
B
* a,2 > d,.
Misalkan: n)
=d+
17l-"'
f
--cr.
W"'
maka solusi dari persamaan 9.10 adalah:
Q =
Ar'e"" + Aa'{ "" + Ar'e
i'l'
+ A.'e
-iq'
Dengan mengingat persamaan Euler yang menyatakan:
"
itlz
-
cos qz + i sin qz
,
-it1z-
cos qz
-
i sin qz
maka persamaan 9.16 dapat dituliskan kembali menjadi:
0
=
Ar'e"'+ A,'.-"'+ Ao'cos qz + Ao'i*in qz
+ A,,'cos qz
-
Ani.sin qz
Q=
Ar.e"'+ Ar-r-,n (Aa + An)cos qz + (A,
-
A4).i. sin qz
Q =
At'e"' + Ar'e-n' + Ar'cos qz + An'sin qz
bahwa m dapat berupa dua akar real dan dua
(2 akar real)
(2 akar kompleks)
0 e ' 6
6 z ' 6
8 Z ' 6
E L u E S s n J e . l
' V
L Z ' 6
9 2 ' , 6
u e e l r e s ; e d
9 Z ' 6
9 7 , ' 6
) ' r z ' 6
q ' y z ' 6
e ' r / Z ' 6
e z ' 6
( L b
t z ' 6
0 z ' 6
1 /
u r s . e y
=
g
: 0 = @ r > p u 0 - z e p e d
z b u t s . e y
= $
: r p u ( u a u u a l u u e q r a p e s l p r e d e p l ' B I ' 6 u e e r u e s . r a d e l u . l r q l y
o = z v - = t v
: r p e ( u a u
e 1 6
u e e u r e s r a d u e p
, 1 o u
u e 8 u a p
e S S u r q a s ' O
=
u e 1 r [ r l u e q
0 = a u
q u r s u e p ,
+ ( ! + , u ) E u e r e )
0 = a u
y u t s . ( ! *
, u ) . ' V . Z
: u e r y e d e p u a u
I n l u n
u r 8 u a p e l u l r s u q u e > l r 1 e l t u n f e r r a s
!
u e B u a p g Z ' 6 u e e u t e s r a d u e > l r l e )
- I
- I
1 b
u r . s . r b . e y
-
- V
q u l s . z u . ' V . Z
= 0
: e 1 n d q a y o . r a d r p
- I = z e p e d
g
=
#
> l n r u n u e p
U E P
n E l e
U B P
(
: I
. T
/ J
: 1
: I
. I
. I
6
- a u r S u r l s e r e q
6 r ' 6
1 b
u 1 s . e y +
- I L t
q u r s . ' V 7
= 0
: q a 1 o : a d r p
1 . =
z e p e d g
- @
s e r e q r s r p u o > l u E C
z n
z b u p . ! . e y
-
z u q u l s . z u . ' V . Z
=
f u
z b w s ' e y + z u q u l s . ' V . Z
= 0
z b u 1 s . 9 y +
( r r _ a
- , u r ) . I V = d
: r p u f u a r u u ? > l s r l n ] r p w d e p r ' g I ' 6 u e e u r e s r a d
t v - = ' v
: r p e f u a u
O Z ' 6
u e e u r e s - l a d e S S u r q a s
0 = e V =
( ! + r u \ . s V = 0
: t u e s ; a d t l a l o . r a d r p
l Z ' 6
u e p
0 Z ' 6
u e e r r r e s . r a d r r e q
l s v - r u ' ' v * r ' ' ' v - o
: g a 1 o ; a d l p
' g
-
z e p v d
" P
0 =
W
> l n l u n
t V * t V * ' V = 0
q a l o r a d r p ' 0
=
z e p e d g
= @ l n r u g
L = z u e p o
= z e p e d
o = # o = 0
: u e l e r e l u
r s r p u o > l r r e p r { a l o r r d l p
9 V
u u p
' t V ' t V
" V
E r u e l s u o l r l u r n f u u 1 a g
z 0
z b u r s . ! . e y
-
z b t o r . ! . t y
- , . u - r . r u . ' V
+
, u e . z u . t y -
J - '
0 , ?
: n l r c l z d r p r g r a r
@
e n p a l u e u n r n t q a l o r a d r p u r r o s
' I
t 8 l , s r l - s v r f r v u l r v - r r s u o r _
y n y f r
r 6
.w
184 BAB 9 TEKUK TORSI LATERAL
Karena Au * 0, maka
sin4L=0
=qL=N:n
N.n
ataud=-
,L
Substitusikan persamaan 9.31.b dan 9.9 ke dalam persamaan 9.15.b untu'
peroleh:
N2.x2 Gl
=-
--
12
.r..E.c
I
Lr*
untuknilaiN=1
ft2 Gl
7*
2&q,=
(
o'\' ftzGJ
Mo'
atau
r-r
I-
\
L'
)
t.E.c* E2.c*.r,
Untuk Mo
=
Mrr, maka:
g\'
.E2.c,,,.r,*n'E''t,'GJ -
M,,,
\r )
r.E
n'lo'E'^
-
I
*^"
;It;-_.l,+z.G.t.r,l
-
M,,'
Akhirnya persamaan 9.36 dapat disusun menjadi:
I,C
1w
Persamaan 9.37 merupakan persamaan yang menyatakan besarnya momen vara
ditahan oleh profil I akibat tekuk torsi lateral. Untuk memperhitungkan pengaru:
momen tak seragam, SNI 03-1729-2002
(pasal
8.3.1) menyatakan bahwa mom.
untuk kondisi tekuk torsi lateral untuk profil I dan kanal ganda, adalah:
9.4 TEKUK TORSI INELASTIS
E r,G
l.(+)'
M
=fr
crL
t _
',2
E.t
.G.r
*[I!) t
.c
t "
\L)
t
u,
M
=
C,.L
croL
Sekarang perhatikan Gambar 9.3, ketika serat tekan mencapai regangan sebesar
j
lebih besar dari e
(e
>
fr/E).
Pada keadaan ini cukup potensial untuk terjadin',.
torsi lateral inelaJtis. U.fi.ip,rn kekakuan torsi tidak terlalu terpengaruh oleh i::
residu, namun tegangan residu ini memberi pengaruh cukup besar terhadap tahac-'
tekan.
Akibat adanya tegangan residu tahanan momen elastis maksimum, M-adalr
M,
=
s.(fr-
f,)
' r
(
t g \
l ; I T ) '
z \
/
= ' X
" j ' 6
- - ' u
-
" " u t
.
I J I
- - : . i
Z r \ ' S r
l u _
_
t 1 ) .
y f r l
l t
1 \
T - y =
' , !
: u r 8 u a g
' t
' t
t - l
' x 7
: e 8 8 u r q a s
" 7
= T . r e 8 e
e d n r u u n l
- r u e p a s r n t e r p 8 u e 1 a > 1 - r a r
1 e r
S u r t u a q 8 u e f u e d e > I r r u
" W
= F I
r \ e p u a q e l l p e d u r q q l f
p 8 8 u n r u e 8 u n 1 8 u a 1 a 1
{ n t u n
j l r e 8 a u u e p e p u e 8 u e 8 u n l S u a l e > l s n s D l
{ n r u n S r r r s o d
? p u e t r a q ' ^ / r y
t u t u
' q e t u e l
n q u n s d e p e q - r a r l s e r t B u e [ - I r c { q e p p r
' " t
I U t u - N : E s a q r a t S u e l S u n l n u a l u o t u t { E I E p E
' W
r u r u - N
' l r f e { J e l
S u e l S u n l n u a r u o r u q e l e p e
' W
E d l n J ' { l E I r e r E L U q e l a l u e 8 u e 8 a t T I E I E P B
^ I
: u e 8 u a q
, t , ,
, 7 ' 6
9 y ' 6
, ; 5
: u r l t e r e l s u a u
t u e l e p u e l e u n 8 r p > l n t u n ( g
< U )
r t s a q
e r ' 6
( z - e ' e
I a q E J ) z o o z - 6 z l t - o I N S
' E
>
Z r / ' 6
r v ' 6
0 r / ' 6
T w l \ - - - = q
l ' / ' ^ ) o o o E
I
+
o o o E z
G ' g ' t
p s e d )
Z O O Z - 6 Z L y - 0 I N S
' s r t s e l d
s r s r p u u
g r q a l S u e l r s u t o r s e r t s e d e l u e l u r 8 u r r p e l r g
! [ r r ' ,
=
I
! )
" ' -
o 7
: n r r c l
' q e p u r r q r q a l S u e d e 8 r e q
l l q u r c S u a r u
& r
r s e t o r s e t r s e d r l r c d e c u a u r r e d r p
I n r u n
o r N
" l z [ z
-
' ! z I
I
9 ' , t ' E
r v l
t
J
> 1
: E > I E r u
' 9 ' l
= * Z / V r l
: r p e f u a r u
I p q q a l
u e > J s l l n r p y d e p
1 y ' 6
u e e r u e s r e d B > l p l u ' 8 u e 1 a 1 r a r - 1 e r S u e r u a q S u e l u e d q e 9 p : 7 B t r e s ' l r V =
n I
' r / r q n l
- ^ 3
e ? i n l
u a l r s n r n s q r s ' " W > l n r u n
T
. Z
=
o W
u u l l s n r l r s q n s ' o W
r c d e c u o r u s n r e r l
' " W
e u e r c > l
J f i
f , - y
= w
: r p r f u a u
L e ' 6
u e e u r e s r a d e 1 ? r u ' f g ' r . s t o t
u e n > l e > l a l u e l l u q e B u a u
u e 8 u e g
l a p u a d J n B I e J I e r a t e l
u e 8 u o l o s r u l u e
l e r e f
u e p
' o W ' s n s u l d
u e t u o r u r c d e c u a u
n d u r e u r u D I E U E r u e - r r p S u e l r s t
I o l
e p e d S u t s u d r p p . r a r e l u u 8 u o l o s e l u u r n u n E p e d
9 8 1 s t r s v r f N r r s u o l v n v f l v ' 6
' t ' ' x
+ l
186 BAB 9 TEKUK TORSI LATERAL
9.5 DESAIN LRFD BALOK I
Setiap komponen struktur yang memikul momen lentur, harus memenuhi pers'.::. :
QnM,2
M,
Dengan:
Qt
adalah faktor reduksi untuk lentur
=
0,90
Mn adalah kuat nominal momen lentur dari penampang
M, adalah beban momen lentur terfaktor
Besarnya kuat nominal momen lentur dari penampang ditentukan sebagai
':.
-
Kasus lz M,
=
Mo
(R > 3)
Agar pena..rpir"rg dapat mencapai kuat nominal M,
=
Mp, maka penamp:l:.
ko*pat ,r.rt,rk mencegah terjadinya tekuk lokal. Syarat
PenamPang
kompak di:.-
,.r,r"i dengan Thbel 7.5-l SNI 03-1729-2002, yattu ). untuk flens
(b/2rr)
dan ul::-'
(h/r*)
rid"i bol.h melebihi tr. Barasan nilai untuk /., ditampilkan padaTabel
q.
hr.i, kompak, pengaku l"teril harus diberikan sehin[ga panjang bentang tak te :, .
Z, tidak melebihi LolyanT diperoleh dari persamaan 9.47'
25ooo *tsooo(M/r"
) .,
"tdf,
TABEL 9.1 BATASAN
BALOK I
(Modulus Elastisitas, E
=
RASIO KELANGSINGAN
AP UNTUK PENAMPANG K:'
:
200000 MPa)
Tegangan Leleh
{
(MPa)
170
t^
tr1,
Tekuk
b
2.,
r
Lokal Flens Tekuk
h
t
,,,
Lokal
\Web
Tekuk Torsi L.
L 79(
I 580
l^
^l
l,
f tl
.,
1'-/
2t0
240
250
290
410
11,73
10,97
10,75
9,98
8,4
115,93
109,44
106,25
98,55
92,97
54,52
50,99
49,96
46,39
39,02
Kasus 2z M,,
=
Mn
(R < 3)
Agar pena-prrrg d"p", mencapai momen plastis M, dengan kapasitas rotasi R < a
pJnr*p"ng-h"rus
kompak dan tidak teriadi tekuk'lokal
(b/2t,
dan.lt./r,, ..
lrl
:.
irt.rrl hr.r, diberikan sehingga panjang bentang tak terkekang L tidak melebihi ,
ditentukan oleh persamaan 9.43
(untuk Cb =
l).
^
=
7?0
(unruk E
=
200000 MPa)
,
,]f,
Kasus 3z Mr, Mo2 M,
Dalam kasur'3 t.jadi tekuk torsi lateral untuk
PenamPang
kompak
(1" < trp). Kuat :
nominal didekati dengan hubungan linear antara titik I
(Le, Me) dengan titik 2 tr
pada Gambar 9.5. Kuat momen lentur nominal dalam kasus'3 ditentukan dala:
03-1729-2002
(pasal 8.3.4).
( 4 e d u o 1
r y l
q a l v r ) ' T , ( r / t l
= y ) ,
d y
' e
( r y d u o 1
1 e r
s u a g ) ' y , ( l r . Z / q = y ) ,
d y
. 7 ,
' T r r r ' 7 ' I
: e 1 r [
r y r f . r a l
r u r s n s r )
' 1 4 [
< o W . n W
r V s n s u y
I E r e t e ' I
r s r o J
{ n l e l
I E q H V p u r u o N r n l u a - I u a u r o t r
l
l u n )
s . 6
J B q r u B c
' 1
o 1
o o 1
( s 4 s e 1 3 n > 1 e p e j I
. - - - - - - - - - - - - -
g
s n s e y
i
I
s / s l / e u y e d u e l )
l - o w
= ' W ' z
s n s e y
z 9 ' 6
' s r a d
0 9 ' 6
' s r o d
J ' 2 5 ' 6
q ' 2 5 ' 6
e ' z s ' 6
r t ' 6
6 r / ' 6
L B l r v o r v 8 c r u t N r v s 3 o 9 ' 6
6 t ' 6
' s r e d
8 r ' 6
' s r a d
( s i l s e l d s 1 s 1 1 e u y )
d y y
=
i z g ' 6 v e e v t r s r a d r r e p q a l o r a d r p
) ,
s
v
t I
v ' [
s n s e y
= r x
I
t .
A
J
: u u 8 u a q
' t _ , _
, ( r - l
t . ' x
' 7 B u e { u e 4
S u e d u e u e d s n p p o r u q E I E p B
3
( s e l p S u e d r u e u a d
I n r u n
E d N
E I I
? g
l o r r p
S u e d r u e u a d
{ n l u n
E d W
0 / )
n p l s a r u e 8 u t 8 a r r l e l e p e ' I
g o . r d g a l a y u u 8 u e 8 a r g e p p "
t !
: u e 8 u a q
0 s ' 6
U - ' ! l ' s - - ' w
: r c 8 e q a s u e l l s a r d s l e r p r e d e p u e p ( n p l s a r u e 8 u e 8 a l
I n s E U r e q t
u e } u e B a t r c d e o u a u S u e d
- r u e u a d J E n l J a l r e J e s E > l n e 1 u e l e l u e q a q > l n r u n e l p e s r e l S u u l p u r u o u r r n > l q e y p e ' y 6
, i l t n
:
. :
, ' t ' ' x + l
o I
o T - ' 7
, ,
I
o w
>
l = r ( ' w - o
w ) * ' ^
) s )
= ' w
188 BAB 9 TEKUK TORSI LATERAL
Kuat momen lentur nominal dalam kasus 4 harus dihitung berdasarkan kead;.
yang paling kritis dari tekuk lokal fens, tekuk lokal web serta tekuk torsi lateral. Ur::-
membatasi terhadap tekuk lokal flens serta tekuk lokal web, SNI 03-1729-2002 ip'
8.2.4) merumuskan:
L-)'
Mn
=
Mr-
(Mp- M)Tq
-:
lateral ditentukan berdasarkan
Dengan faktor pengali momen, Cr, ditentukan oleh persamaan:
12,5.M^o
.2,3
u
2,5.M^o+3.M
A+
4.M
B+3.Mc
Dengan:
M
max
adalah momen maksimum pada bentang yang ditinjau
MA adalah momen pada V,, bentang tak terkekang
MB adalah momen pada tengah bentang tak terkekang
M, adalah momen pada
3/a
bentang tak terkekang
Kuat momen lentur nominal dalam kasus 4 ini diambil dari nilai yang terkecil ;
-
persamaan 9.54 dan 9.55. Batasan rasio kelangsingan penamPanE, L, untuk
Penan::
tak kompak ditampilkan dalam Tabel 9.2.
TABEL 9.2 BATASAN RASIO KELANGSINGAN AR UNTUK PENAMPANG
KOMPAK BALOK I
(Modulus Elastisitas, E
=
200000 MPa)
Tegangan Leleh
{
(MPa)
Tekuk Lokal Flens
b 370
2.rf
,lfr_f,
Lokal
\Web
2550
r;
^'lJ
'
Tekuk
h
t_
2t0
240
250
290
4r0
2,64
2,18
2,06
1,68
1,09
t75,97
t64,60
161,28
t49,74
125,94
Kasus 5z M*. M,
Kasus 5 terjadi bila L > L,
kompak). Kuat nominal
dan kelangsingan dari fens serta web tak melebihi .1,
(penar:
momen lentur dalam kondisi ini ditentukan sebagai berik--
M=
n
Persamaan 9.56 dapat pula dituliskan dengan menggunakan variabel X, dan -X'- ;::
dalam persamaan 9.r2.b dan c, sehingga menjadi:
M
_
C,.fr
croL
t
-t2
E.t,.G.J+l+) I,-c*
:
'
M
=M
-C.'S*'X.'J'
ffu
-
77 cr
Llr,
\ 4r,rr)'
- : 6
( - x r l g g y ; y y l - ) " w < r u ' N r
B Z 9 ' L L L = z l e 0 ' ? 9 8
x
6 ' 0 = " w t f
r u ' N 1
z r c t r / g 8 = $ v z ) r o r ' , l 0 0 g e
- ' ! ' z -
n w
=
u l r [
t u ' N I
S | \ I O \ L = 8 6 8 ' 0 2
+
9 L 8 8 ' 6 l L
- " W
t u ' N I
8 6 8 ' 0 Z =
, ( 6 ) ( Z l ' r l f
' z ' r
-
( r . r r p u a s w n q ) ' t r y
q o l B q u r P u e s
t e r e q u e > l r r r a . ( u a r u u e 8 u a p ' S u e d r u e u a d
r r e p
I e u r u o u
r n r u a l u a u r o r u t E n I E s { I J a d
' ( s t u r
e ' o , 9 e
=
* Z )
g e y o o y y y y r l E I E p E
e w w
g ' Z I B ' Z g g e <
* Z
D l r l r t u a t u S u e l p a l r a t S u e d u e u a 4
n
W
( I
n f
0
: w / N v I
: b
: I
' t l ' r l l l l
n m l i l l l
l f i l m l l l l l l "
m m u
o r z ' ! , x
t w u
9 ' Z l 8 ' Z e e ' =
, O 1 ' 5 L 1 , 6 6 L =
, t - d d *
-
n l r e o
Z
r N p {
E l , 8 ' 6 6 7 -
n p a d
u W
-
n 1 t a d " 7 1 J
t
o r z z f
! |
/ b b u l
=
r
= , (
-
=
t ' 0 6 L t ' 0 6 L
r l e p p t 8 u n 1 e > 1 . r a r
1 e r
S u u r u a q p r u l q r r u 8 u e ( u e 4
' ( o W
- " W )
Z
s n s n l r u E I E p E p u r a q
{ o l B q . u r p
' . l u > l o l
> l n l u q u B a r u a u
> l n t u n
l e d r u o l
S u e d r u e u a d u e l l s u n s y ' ( s n s e l d E s I I ? u E e d u u r )
d p t 1 ' s t 1 s e 1 d
u a r u o r u t r d e c u a r u
r e d e p r u 8 e
l o p q
u r u s a p u a r u
{ n t u n
t a l a p d n l n c
f r a t e l
u e 8 u o l o s q u l e d e u E > l I s E I U I l s E
u I ' N > l
s L g ' 6 6 L = 6 ' 0 I
g l g g ' 6 l l
= q L l " W - u s a d
u ^
r u . N I g L s B , 6 t L
= 9 B V
+ g L B s ' e e Z
= G ) O t d +
. . { e x r ' e z ) f
=
I \ P I 9 I Z = ? ? t
+
Z L =
( O g t ) ( p ' o ) 9 ' l
+ ( o s t ) @ ' i 2 ' t
r u / N {
t ' 8 , 2
-
r ' o z
+
L ' z =
( 9 t ) ( E e ' o ) 9 ' l
+ ( g t ) ( 9 I ' 0 ) z ' I
' L e
[ g
q E I E p E e f u q n r n y g
' r i l
g Z ' L
1 e ; e [
d e r r a s e l r a s e , ( u 8 u n ( n - 3 u n f n e p e d p r e r e l u e 8 u o > 1 o s I r e q r p t n g e s r a t > l o l t g
' T o / o 1 9 r a r e s
O
o / o 1 7 r r e p r r r p r a t t e s n d r a t u e q a q ' T
o / o S B u e P
e
o / o 9 l y e P I r I P r r l B l e r a r u u e q o g
' r u r
q e . , ' r r q
r y
r e q u e 8 I U E I e p t t r a d a s u t q a q u e 8 u a p E u e q r e p a s n d t u n l . r a t
1 o p q
q t n q - 1 .
: I ' 6
H O I N O f ,
I
w
9 z ' z
w
9 z ' z
t u
9 z ' z
w
9 z ' z
6 8 ! I v o l v 8 o J U l N l v s 3 o 9 ' 6
190 BAB 9 TEKUK TORSI LATERAL
Cek kelangsingan
b
_400
_
2x2l
4oo-2(zr
Penampang:
t70
9,52<
r Glo,g7)
^lf
,
1680
= 27,53 < --- (= 108,44)
^lf
,
50,99.rr= 50,99(101)
= 5149,99 mm
=
5,14999 m
L
(-
2,25 m) -) sesuai asumsi awal, termasuk kasus 2.
I coNroH 9.22
Periksa apakah profil \fF 700.300.12.24 cukup kuat untuk memikul beban lava:--
pada gambar berikut ini, jika
pada balok diberi sokongan lateral pada tengah :
-
serta pada tumpuan-tumpuan.
(mutu
ba)a BJ 37)
Qo =
5 kN/m
Qt =
15 kN/m
L-8,5m-f
8,5m--]
I'l
JAWAB:
Berat sendiri profil \fF 700.300.12.24
=
l,B5 kN/m
4u
=
1,2(5 +1,85) + 1,6(15)
= 32,22 kN/m
M.,
-
!.q.,.L'
-
!(32,22)On2
-
1t63,9475 kN.m
u fu
88
L^
=
7n
.r.,=
790
x67,8
= 3457,4122 mm
=
3,457 m
'
lf,
'
4z4o
2.t
"
I
h
-= t
U
L=
P
P
=
2,2535.10-a
=
,.[
',
']
r
tlf,-f,)
'.,-4/N2
=67,8(wy)
10398,342 mm
=
10,398 m
r+x,(f
l
0F3,457
m) < Z (=
8,5 m) < L, (= 10,398 m)
+
u r
s ' e
+ -
u r
s ' B
- + -
u
s ' r
- - l
( r ) u r
o e
: ( o ) N r g t
=
z d
I
( - l ) u > t
o o
: ( O ) t r t > l g Z
=
t d
( r c
f a
u ( e g n r n u )
' r u s n d . r a r
u u q e q r s e > l o l E n p r > l e p u d e r . r a s u e n d r u u ? n P a > l e p u d S u e s e d l p p r a r t l
u e 8 u o l o g
' r u r
r { 8 1 ! \ E q r p . r n } > l n r t s e p e d
{ o l e q
t B e q s t u o u o l a 8 u u / g 2 X B u e d r u u u a d g r 1 g r 1 r 4
: 9 . 6
H O I N O )
I
r u ' N I
9 L I / 6 ' e 9 l I
< t u ' N I
e y z z ' z l q , l = L z 0 ' 8 9 7 I
x
6 ' 0
( u ' x {
9 6 0 L ' 6 6 y t = )
d w
> t u ' N r
L z T ' | g l l l
e ' l
l # r ' w - ' w ) * ' * ) ' ,
=
u r N
e ' l =
E
s n s B )
> l e d u o y S u r d u e u a 4
u r N {
9 6 o l ' 6 6 y 1 = 0 ? Z ' e 0 l ' 6 l ' 8 r / 2 9
-
t : 7
-
o I N
r u ' N {
z ' 6 L 6
-
( 0 1
-
O y Z ) ' e O t ' 0 9 L 9 = u - ' ! ) . 5
- ' 1 4 1
( z \ e o r * e )
* ( g c z n * r r ) * ( t z z ' e o s , e ) * ( s f i , c e g u * s ' z )
_
9 L y 6 ' C 9 l l x 9 ' Z l
:
x l ; ; : : , :
t u ' N {
L z z ' 6 0 9
r u ' l \ H
9 l 7 6 ' , 9 t t =
' w . e
+ s
w . y
+ v
F I ' e
+ o * w ' g ' z
a
= , )o * w ' g z l
t \ P I 9 9 =
( 0 ) 9 ' I
+ ( 9 t ) Z ' l
l \ P I 7 / I =
( 0 6 ) 9 . T
+ ( S Z ) Z ' I
7 n
= d
r n
d
: f l V , N V I
U O ,
= W " @
=
=
v o
) o
_ , W
= r w
| /
=
' W
* * w
, )
i i l l l l i l l u : I
J " i l l i i u r ;
( r z r z ' g o t
- )
o \ >
E I ' O E =
, , I - 2
l v z ) z - o o l
c t
( L 6 ' o t = )
o V
t t z x z
l r z
9 Z ' 9 =
0 0
: u r 8 u t s 8 u u l a {
I r f
t 6 t r v o l v E o J U l N l v s 3 o 9 ' 6
192 BAB 9 TEKUK TORSI LATERAL
-
4,31282.10-a mma/N2
Dicoba menggunakan profil \fF 600.200.11.17.
Cek kelangsingan penampang:
b
-
2oo
- 5,88
< 10,97
)
2.tf 2xl7
I
I
P.rrr-pang Kompak
h
-
600-
54,54<to.,44 J
o
tu 11
Segmen A dan C:
M, perht
-
M
u
-
492'1875
=
546,875
kN.m
0
0,9
L
=7,5
m
L
-
7n
.,
=
790
x41,2
=
2loo,96 mm
o
4f,
'
4z4o
\,
n
trG\rA
7c
At
=t{
2
=25![,{or\
2
-
11977,92346 MPa
x-
-
n(
!,-J'c.
-
o(
zsgolo' )'
'2
\G./ )
i=n[",0-.rogrrr,J
tg26037,67106
2280ir04
-
41,2.("?',t^''ry:u)
( 240-70
)\
-
6272,73 rnrrr
=
6,273 m
Karena L (=
7,5 m) , L,
(=
6,273 m) dan
PenamPang
kompak, malia i
masuk kasus 5.
M,
-
2..f,
-
2863,18.103
Q4O) =
687,76 kN.m
Mr
=
Mrr
-
Co'|,
-492
kNm
Bidang Momen Ultimit
492,1875 kNm
L
' u e n d t u n l
? n p e l E p B d u t p S u e r u a q
9 7 1
d e r r a s e p e d u e l r r a q l p
I E r a r E I
u e 8 u o l o g
+ L u s , ? + u s , r + u s , ? +
0 0 L
x
0 0 ,
x
9 L
s u e [
( r a n t
O I r z
=
' A S S f g
q r p p r u r l e u n 8 r p S u e l u f u q n r n l
{
' ( r r r p u a s
r e r e q
I n s e u r e r
I { E P n s ) t u / N 1
0 Z
=
l t e u u e q a q I n q E l a I I P a 1 l ( ' r n q o s r e l > l o l 3 q l S u q u o l u l ( r r p
B u e , t u e , l e l d n p g u e q a q g e l S u n u g
' u g ' e l B u e f u u d a s E u ? I { r a p a s n d t u n t r a t
1 o l t q
r c 8 e q a s
u r r y u n 8 r p t r q r u r 8 t u E I E p r l r a d a s s r l r p 8 u r , (
I I n r u a q r a q
u n s n s r a r S u t d u u u a d q e n q a g
: 7 ' 6
H O T N O f ,
I
( u . N r l g l g l ' Z 6 r l
- )
" W . r u ' N {
; r c ( e g ;
-
( z o l ' S z 9 ) 6 ' 0
- " w 3 0
n W
, . , ' N {
z o 1 g z 9 =
" w
x 6
e } t '
L 9 ' L e 0 9 z 6 l
x
L 0 l ' 8 2 '
z '
- ) w
= r w
= n w
w l a
w
= r )
( . u ' X {
S L g t ' Z 1 r z
- )
" W <
:
) o
s o t '
L 9 ' L C , 0 9 z 6 l
x
L o
l ' 8 z ' z '
t 6 t I v o - ] v E o l u " t N t v s 3 o 9 ' 6
n b
0 0 E 8
y , Z ' Z -
" W
* ) ' r
( ; r ) +
r e ' , , l +
, )
-
" r N
=
' r , , r
V Z , Z =
( s u e o I e e t
*
e )
* ( E r c e s . r e
* y ) * ( s z g o e e ' r g z
*
e )
* ( s n r z e y
r
s ' z )
_
q . )
9 L 8 I , Z 6 ' X 9 ' Z I
t u N l
9 z l , 0 l ' 8 6 r
I U N I
9 L C 6 9 ' I C
r r I N {
9 2 9 0 6 8 ' 1 9 Z
r u N I
9 L 8 t ' 2 6 7 =
' w e . + o
W y
+ '
W E + o - W g z
W 9 , Z I
E
s n s a l
< - ( u t
L Z ' 9
- ) ' 7
. ( *
E ' 8 = ) 7
: g u a u r 8 a 5
r u N r
z T y ' e o g
-
( r y z y ' 6 9 9 6 ' , 0
- " w 3 0
o W
, r u ' N {
? l Z ? ' 6 g g =
" w
o o s l
u
t t
L 9 ' t -
' [
- - - - - -
L 9 ' l
=
q 2
e 4 e w ' 0 =
z r y / r W
E u a r e )
194 BAB 9 TEKUK TORSI LATERAL
JArtr[rtB:
Hitung properti dari penampang:
A
-
(2 x 16 x 400) + (8 x
700)
-
18400 mm2
r.
=
1
(8X200)3 * z.
L(400)(16)3
+ 2400)(16)(350+8)2
*
l2',. 12
-
1869438933 *.r,4
s
-
-!=-
-
1869438933
=
5fi7756.648 mm3
.
d/-
=
-G-
= 5t07756'648 n
/2
I.
=
z.
L.rc.G00)3
*
I
.(8)3.zoo
=
t7069G533,3 mma
t12t2
21873322,67.t06
170696533,3
=
1,423.10-3 mma/N2
Periksa terhadap tekuk lokal fens
Flens: r
-
b
-4oo -
2.,
f
2x16
E=W=e6,3r7rmm
2(16)(400)(350+8) + 2(8)(350)
fi:q) = 5562400 mm3
\.2)
l
tz(<ooxl6)3
+ 700.(8)31
=
1211733,33 mma
3
t t^2
I
x t 6x4oo3 xhoo+ t6)'
C,,
-
tf'u
_12
t ,
_21g73322,67.106mm6
w22
\,
7t
@je-
n
nt
t\l
,
-
510??56,648! 2
r-
I
Z=
x
=
8217,73 MPa
x.
-
4(
:-\'
'* -
a(
srcttse,eqa
\'
'
( G.l
)
r,
Ia.roo
xt2rr7fifi
)
dan tekuk lokal web
12,5
),
?
170 170
^lf,
4qrc
-
7oo
_ g7,5
8
k=
e
4
It/
\ /,*
420
^tB?S
-
0,4276 -+ 0,35 < ke < 0,763 OK!!
420
)"=
r
l" <1"
P
. L, -i tak kompak
=
15,9903
x o
( r | g ' o g z z
)
n h t
> r u ' N p l
t t ? ' ? z 6 r =
z r g L 9 L ' , e
- 9 6 ' , 9 L 2 6
( s s z ' l o s r - r z 8 s ' o s z z ) * e e 4 9 o r , l r 0 ' r =
' w
, . ]
0 0 9 y
- 9 6 ' , 9 L 2 6
: e 8 8 u r q a s
' I 0 ' I
. 1 u 1 r p r g e 8 u a r u a r u 8 a s > l r u u n
q 3
\ e 1 . u
u l u ; e s a g
o I ' T - ' -
I
o w ,
l # ( '
w - ' n r ) * ' w ) ' )
-
u w
: u e r r u e s . r a d u E > l J E s E p J a q u e > l n t u a t r p
I u u n u o u
J n t u a l u a r u o r u l e n )
1 e d u o 1 1 e r
B u u d r u e u a d u e p ( * g e s n ' 6
= ) ' 7 ,
, , . f # : ] ; : ' i l , H 7 r ) i r t " = ' r t ? : " 1 #
u t
9 6 9 L 2 ' 6 -
I U I U g 6 ' , S l z 6
=
u t
z t l g l g l ' -
r u r u
z t z g ' L g l e =
r l r c 9 6 x #
= ' ,
L
-
o 7
: l E r a l E I r s r o t > l n > l e r d e p e g r a r E $ l r r e d
r u N > l
6 6 6 ' 8 6 1 2 =
@ g l ' 9 o g t - , g g ' o 8 z o - v v g ' o 8 z z =
o T - ' T
, t f u - o w ) - o w
u
y _ T
f u - o w ) - n w
-
' r N
L 6 ' z g - 9 ' L g
L t 6 g ' g - q z l
' )
L 6 ' 2 8 - 9 , 6 ' 9 2
L )
L S 6 ' , 8 - e 0 6 6 ' , 9
: q e , , ! r ,
I e > l o l
> l n { e t
{ n r u n
u e s " t p q u e > l r t s e p r a q " W S u n u g
t u N I
9 0 h ' 2 9 8 t =
( g g l ' 9 o g r
-
t / g g ' o g z o
- v 8 g ' o 8 z z =
d t
Y - T
^ t
d - d u
\ w - w ) - l / [ - w
v - T
, u
N r 8 8 , . e o E ; l
i l r , , , r J f f i
; ; r ; T , ' : i ; " :
: i - ' "
1 e d u o 1
> l e r + ' \ r \ r o \
s . , 6 , 9 z r =
# = # .
=
, \
L 6 T , B - Y \
- g -
-
o \
0 8 9 1 0 8 9 r
e ' L s - # = ; =
y : s a r i l
, ( ' t - ' l ) ' x * r
9 6 1 I
y o ] v 8
o r u r N t v s 3 o 9 ' 6
196 BAB 9 TEKUK TORSI LATERAL
: Mn
=
1862,406 kN.m
, Mn
=
2198,999 kN.m
, M,
=
1924,411 kN.m
Kuat momen nominal M, profil diambil yang terkecil, M,= 1862,406 kN.m
QrM,
=
0,9(1862,406)
=
1676,1554 kN'm
max Mu
= Qo.M,
-
1676,1654 kN.m
Mu
-1,2'Mo+1,6'M,
t676,t654
=
1,2.1
(ZO)(t3,5)' * 1,6.ML
8
^t
705,885
kNm
tYt
L
Qr
=
,y
=r#, =
30,e85 kN/m
I coNroH 9.5:
Profil \fF 200.200.8.12 digunakan sebagai balok tertumpu sederhana dengan benta..-
8 m dan sokongan lateral pada kedua ujungnya. Balok ini diperlukan untuk memii.-
beban mari merata sebesar 2 kN/m. Hitunglah beban hidup layan yang diijinkan beke:.
pada balok tersebut
jika mutu bapyang digunakan adalah BJ 371Hitunglah
pula ber;:.
p.rr.r,,"r. kenaikan beban hidup yang diijinkan
jika mutu baja adalah BJ 55!
JAIVAB:
Untuk mutu bqa BJ 37
L
-
7%
.,
=
7n
.50,2
=
2559,913 mm
o
Jf,t
Jz4o
tl 7E
.(\,
,s
x
472.fi3
=
24213,79 MPa
-
1,8144.10-5 mma/N2
Kesimpulan:
Tekuk lokal fens
Tekuk lokal web
Tekuk torsi lateral
x.
-
4(
:-\"*
-
4(
qz'rc'
\'
t+,.ite*oo
"2
-
[c.,r )
r,
'[s.ro'
x26,04.10a
)
1600.104
=50,2(m)
=
10688,64 mm
=
10,68854 m
L,
(= 2,559 m) < Z (= 8 m) < L,
(= 10,68864 m)
b 200
2.rf 2x12
9,33 < 10,97
h
_zoo-z1z) _
22 < tol,44
E,G.I.A
2
2.105 x8.104 x 25,04104 x63,53.102
L
t
u
,l&{
' o / o Z 9 ' Z Z
r r t p r { B q n l p E { E q n l n u u 1 r (
L 0 ' g
= o / o 0 0 l
x
L d ; f u
l e s a q a s q E I E P E
l r 7 f g l p e { u a : u u 7 E
u [ r a 1 a q r e d e p S u e d d n p r l { u e q a g u t l r y q u E r a s u ] u 3 s r e d
f s
r u ' N {
9 2 8 6 7 ' 6 9 =
7 b
, W
' w 9 ' r
+
a w t l
-
u j r t { I
z l 6 e ' y l l =
( g 0 I ' L Z l ) 6 ' 0
= " W ' 0
I U ' N I
8 O I , L Z T
' w 9 ' 1
+
r @ ) @ , ' i ' a ' 1 - 7 / g s ' t 7 r t
0 0 0 8
Y
V l ' I -
a l J
' ' ) =
W -
n
W
, 1
= W
:
u
w
W
T
n
E , " , , r ;
f f r t z ? : ? n
i i , , l
r i n [ ? r s = _ )
7
. ( 0 ,
-
o r r ) , - o r ' r r 4 .
r f
( W X ) ' t
o ,
-

s n s , , ,
t
l e d u o ;
S u e d u r e u a 4
t
u r u r
L g ' g g 6 r
=
z ' o g
#
- ' r . Y -
o 7
S S f A
r ( u q n r n t u
I n t u n
z 8 J
I r r / N I
L 0 ' 9 =
g 9 g g , g y " g =
, W r g =
I U ' N I
s 9 s 9 ' , 8 V =
' W
' w 9 ' 1
+
r ( a ) ( Z ) ' f
' z ' r
=
y o i l s ' 9 6
' w 9 ' l + a w z ' r =
" w
t u ' N > l t / 0 6 8 ' 9 6
-
( 9 9 9 ' L O I ) 6 ' 0
- " W ' 0 -
" W
I e r c e g g z - y 9 ' g g 9 o t /
I
t u N > I 9 9 9 , L o | = [ f f i ( v z , o a _ , l s t e z l ) a , 7 z , o 8 ) ? | | =
l # * ' r , r ' w ) . ' ^ ) ' )
- ' w
u r N p t
9 9 r e 7 r = $ r z ) e o r ' 9 - e t g
-
t t z
-
n w
r u ' N {
v z ' 0 8
-
( o L
-
o l T z ) o r ' z l ? =
( {
- ' A ' S -
' W
L 6 l I v o l v E O J U ] N I V S = O 9 ' 6
7 b
, ( ' l - ' t ) ' x * r
(
' t - ' l \
, ,
I
- - - - - i -
t , J
= 7
[ ' x )
198 BAB 9 TEKUK TORSI LATERAL
I coNroH 9.6t
Pilihlah profil \[F yang ekonomis untuk digunakan sebagai balok lantai perpustak.
yang tertumpu sederhana. Sokongan lateral dipasang pada kedua ujungnya dan pada lo,--
beban-beban terpusat. Lendutan akibat beban hidup tak boleh melebihi L|300. Gun-.--
mutu b{a BJ 371
JAWTIB:
Pu
-
1,2(30) + 1,6(30)
=
84 kN
Q, -
1,2(5) + 1,6(15)
=
30 kN/m
Dicoba menggunakan profil \fF 600.300.12.20
L-
= ry.r,
-
7,n
x68,5
= 3493,11 mm
o
4f,
' 4z4o
P
=
30 kN(D)
dan 30 kN(t)
472,5 kN.m
g
=
5 kN/m(D)
dan 15 kN/m(t)
378 kN.m
472,5 kN.m
D
[.-r.,*{*.,s-.|*+,',"--l
378 kN.m
Akibat beban terpusat
Akibat beban merata
495,9375 kN.m
=
2,2151.rc-4
L,
='r(#)
*-alN2
10432,405 mm
t+ x,(f
,-f,)'
u r u r / N g I
=
t u / N { g I
=
b
N 0 0 0 0 9 = N l 0 =
, . r , r r . r r '
I ' l r g e
/ \ I . E + 7 Z
/ . b 9
.
\ r a v - ; I e f * , r
= I
: u r l n p u e l l u u l s d e p e g r a r
1 a 3
( - ' N r g l e c L g
= )
* * n w
, ' I N
O
r u ' N {
9 z l ' , o , 6
-
( y S e t ' , y e o t ) ' ' , }
-
" w
0
r u ' N I r z 7 , I ' y 7 , g l
=
u W
= ' I N
Z
s n s B
e - ( *
e 6 r z ' e )
d T
> ( r u
S ' Z ) T
( * g , Z
=
7 ) ) g
u a u r t a g
( , " ' X {
E ' 0 E g = )
* *
" W . u ' N > l
; Z [ 0 , 6
-
( r g e l ' r z 0 l ) 6 ' O
-
" W . 0
( -
N r
^
s , I E T I : " ' ; t ' I '
" { r ; ' "
# r i 7 * " r
U ' e 6 I / 8 , - 9 0 1 / ' Z g , y } l
( v ' e e t
-
I z s ,
r '
y
e o t )
* y '
e a e ) ' 9 e t 9 ' r =
0 0 9 1 2 - 9 0 y ' Z g r 0 l
f
d - - ' -
I
l # ( w - ' w ) + ' w l t t
=
u w
L '
'
)
I N r
7 ' 8 8 9
-
( O L
-
O r z ) 0 r ' 0 2 0 t 7
-
( / :
- ' A ' S
=
' W
r u ' N { y S e r r / e u
-
@ r z z ) r o t ' t 6 ' 8 0 e v
- t ' z - ' w
| e t s ' t =
( s u s z s '
r ,
e g
*
e )
* ( s n f i o s
. *
y ) * ( s z r s 6 ' e g z
*
e )
* ( E ' o s a
*
s ' z )
_ ,
J
E ' o E g
x 9 ' z l
t u ' I \ P I
5 ' 0 9 8 =
* * W
t u ' I \ P I g z l 8 z 8 ' y 6 9
-
) W
t u ' N { g l g l ' I 0 g
=
n W
r u ' N l
9 z 1 8 1 9 ' 6 9 2 =
' w
: q 2 r c y . u S u n r q 8 u a y q
l e d t u o y
S u e d r u e u a 4
E
s n s ? x
{
$ t t z t t ' o t
- ) ' 7 ,
, *
1 x , 1 , ;
:
r ; \ r n l ' n # . l r r * r *
' t t
( y r ' B o r - )
f f i > 1 9 ' 9 t /
( 1 6 ' 0 1
= )
g
,
0 L r
Z T
^ 1
= -
$ o z - 8 8 E
t l
. ( ,
o z x z
I
l ' z
, , " " - -
s . = -
0 0 t
q
: ^ - , - . 1
: S u e d u r u a d , p f ,
l t d u o y
S u r d u u u a 4
6 6 1 . r v o " r v 8 0 r u ' 1 N r v s f C I 9 ' 6
-aF-
BAB 9 TEKUK TORSI LATERAL
a
E
I
L
-
4,5 m
=
4500 mm
=
200000 MPa
=
1,18.109 mma
=
11,5 m
=
11500 mm
_
30000_x4500
_ (iln500),
24x2.10)x1,18.10''\'
/
-
7,526 + 14,475
=
22,001 mm
9.6 LENTUR DUA ARAH
-
+(+;ol')+
L
300
5xt5x I 1 5004
384x2.105 x1,18.10'-
11500
=
38,333 mm)
300
Jika
penampang bentuk I dibebani oleh momen M* yan1 mengakibatkan lenru:
--
,,,,,
sumbu kuar, serta momen Muyan1mengakibatkan lentur pada sumbu lemah, ma-.
'
disi batas kekuatan kompon"en struktur tersebut ditentukan oleh leleh akibat I-i- .:,
kombinasi yang bekerjaatau oleh tekuk torsi lateral. Contoh komponen yang me:.r- ,r
lentur dalam dua arah adalah struktur gording atau struktur balok keran (crant
"
girder).
Perencanaan struktur baja metode LRFD untuk balok yang mengalami lentu:
-
,
dua arah, mensyaratkan pemeriksaan terhadap:
l. kondisi batas leleh:
f
-
M*
+M, < b,.f
Jun
s, sy
- 'oJl
2. kondisi batas tekuk torsi lateral:
6,.M > M
tD
nx- ux
Dengan:
f,,
adalah tegangan normal
(tarik
atau tekan) akibat beban terfaktor
Mo, adalah momen terfaktor terhadap sumbu-x
(sumbu kuat)
M".^, adalah momen terfaktor terhadap sumbu-y
(sumbu lemah)
u!
Qt
adalah faktor reduksi untuk lentur
=
0,90
Mn* adalah kuat momen nominal penampang
(dihitung seperti pada pemeriksaan tekuk torsi lateral)
I coNroH 9.7t
Rencanakanlah sebuah komponen struktur balok keran
(BJ
37) dalam gambar ber.'
jika diketahui data-data sebagai berikut:
Bentang bangunan
=
18 m
Kapasitas keran
=
20 ton
Berat sendiri keran
=
16 ton
Berat takel
=7
ton
Berat sendiri rel
= 30 kg/m
Jarak
roda-roda
= J,8 m
Jarak
antar kolom
=
6 m
Jarak
minimum lokasi takel terhadap rel
=
I m
E-
u o l
z z v v ' 6 2
u o l
z z w ' 6 2
t u
9
S u e t u a q u e r a l
I o F g
n t f u r
T
u o t
Z e r z S g ' 8 g =
o U
+ u o r
z l e g e
' 9
=
o / o
0 l ' 1 u d u l 1
u o t
z t g s ' e s =
[ ;
. # * ) e ' r
=
o u
u o t
L z = 0 z
+
L -
r r B r a T s r i l s r d e l +
I r > l e r
r B r a g
- r
[ , r
-
t ' : .
u o l
9 l
=
u E J o |
| B r o Q
: r r p r a { B p o r - e p o r r a p e d r s r p e J r r u { n l u a u e l ^ l
! g v t N v f
L u
9 6 ' 0 1
L u
9 6 ' 0
, o l
z e r u 8 ' 8 g '
u o l L Z = L + A Z = d l r u t .
u l g ' L l
=
( 9 ' 0 ) Z
- 8 l
L U
|
=
U l t U
l 0 z H V U V V n O U n I N f I 9 6
w
BAB 9 TEKUK TORSI LATERAL
Rl
-
58,88432"2+ -
2o,ll88 ton
6
R2
= 58,88432"ry- =
38,7615 ton
6
Akibat beban hidup:
Momen maksimum akibat beban hidup tercapai
jika titik tengah dari salah satu r:,-
dengan gaya resultan berada tepat pada tengah-tengah bentang balok. Dari gamba: -
atas, momen maksimum akan terjadi di titik a atau di titik b.
Momen maksimum di a
=
20,ll88(:
-
0,95)
-
41,24354 ton.m
Momen maksimum di b
=
38,7655(2,05
-
1,9)
=
5,814825 ton.m
Dari hasil perhitungan di atas, diperoleh momen maksimum sebesar 41,24354;.'
m, dengan mempertimbangkan koefisien kejut sebesar 1,15, maka momen maksin:--
pada balok keran akibat beban hidup adalah sebesar l,15(41,24354)
=
47,43 ton.m.
Akibat beban mati:
Berat sendiri rel
Berat sendiri balok keran
Total
=
30 kg/m
=
150 kg/m +
=
180 kg/m
l
Mor= 1,2.:.(180)(6)2
-
972 kg.-
=
0,972 ton.m
U
Sehingga momen total:
Mu*
=
47,73 ton.m + 0,972 ton.m
=
48,402 ton.m
-
484,02 kN.m
Momen akibat gaya rem melintang:
Gaya rem melintang biasanya diambil sebesar lll5 dari beban kapasitas keran + b'.-
takel
(untuk 2 roda). Sehingga:
beban lateral per roda
= 1,
J-20*l)(1,6)
=
7,44 ton
'
21)
Telah dihitung sebelumnya bahwa akibat beban rcda 29,4422 ton menimbu-.*
momen maksimum sebesar 41,24354 ton.m. Sehingga dapat dihitung momen akibat ..
lateral sebesar 1,44 ton adalah:
M
- ''!1
x41,24354
=
2,0172 ton.m
=
20,172 kN.m
ut
29,4422
Sebagai balok keran dicoba profil \fF 400.400.13.21. Selanjutnya profil ini h-:
-
diperiksa terhadap kondisi batas leleh dan kondisi tekuk torsi lateral.
i) Pemeriksaan terhadap kondisi batas leleh
{
fu,
=
?-?
_
484,02t96
+20,172106
3330.103 I 120.103
=
763,36 Mpa <
Qrfr F
0,9(240)
-_
216 Mpa)
' r n q a s r e r
u ? r e > l
T o p q
r B g B q a s r B > l B d r p r e d e p
r z ' g . r ' o o r / ' o o , c / N
' l p E [
( * ' N I
Z o ' r g r / = )
* " W
> r u N I
L S I ' y 9 L =
( e
L ' 9 V B ) 6 ' 0 =
" W 3 O
( * ' X {
, 0 ' I / 9 g )
d W
> t u N > l
e ; g h 8 =
f v ' o g l
(
-
8 ' 8 6 8 r , , I
I
o o o l
-
s ' e s c s
'
( I ' 9 9 E -
e 0 ' v 9 ' ) + I ' 9 9 t - ]
' I
=
l # * ' w - o w ) . ' ^ f ' )
-
u w
r u ' l \ p l
e o ' r / g 8
-
( o + t z ) e o l ' I ' 0 0 g
- o ! ' z -
' I N
r u ' N {
r ' 9 9 g
-
( o L
-
o r z ) e l t ' l e e e =
( / :
- ' A ' s
=
' w
( r z y ' g o t
= )
L > r z g ' L z =
- - j 1 -
- 2
'
o 8 9 I
/ ) e v
f i z ) z - o o v
c l
( L 6 ' o t
= )
L > y z 9 ' 6
- r z x z
-
t ' ' '
j l r
0 0 t
q
: B u e d r u u u a d
{ r f ,
( r u g g 6 ' 8 1
= ) ' 7 ,
( *
9 ) 7 ,
(
-
r , 4 g l ' g
)
o T
u r r u
8 ' 9 8 6 r , =
, ( o r - * r ) r n ' r u o e n * t t * r t ( w . ) . r 0 ,
=
l ! _ r ) ' * . ! . , t ( + ) " =
' /
z N / r * * , _ } t . r L e l e ' g
=
, o t ' l o t / Z z
(
, O t ' g ( e L z x , o t ' g ) ' I
(
t . g \
v - - . . - .
l ,
,
l v _ i _ l # l y _
r X
e o t . 9 6 8 p o 8
z [
o l ' o g
I
" ' )
, \
' s
)
'
e d Y \ I
9 9 ' e 9 A Z =
z
1 1 r o l ' o -
z
/ \ s _ t , ,
, o r ' t 8 r z " r o r * t e f i
l
l t
-
@ J
1 t -
. x
o y z r
, ' ! l ' d
= I 0 I X f f i =
t ' - -
= T
r s r o t
I n 1 a r
d e p e q r a r u w $ l r r a u e d ( g
r u r u
7 ' 0 E I E
I E r s r E I
8 O Z H V U V V N O U N I N f I 9 ' 6
BAB 9 TEKUK TORSI LATERAL
SOAL-SOAL LATIHAN
P.9.1
-
P.9.3
Tentukan besar beban layan terpusat maksimum, yang dapat bekerja di tengah
bentang balok tertumpu sederhana, dalam masing-masing kasus berikut:
Penampang Bentang
(m)
{
(MPa)
Soal
P.9.1
P.9.2
P.9.3
\rF 400.200.8.13
wF 450.200.9.14
\rF 500.200.10.16
6
7,25
9
240
250
4r0
Kekangan lateral dipasang pada kedua ujung tumpuan, sedangkan beban layan teri-:
650/o beban hidup dan 35o/o beban mati.
P.9.4
-
P.9.6
Tentukan/pilihlah profil
\WF
yang ekonomis untuk digunakan sebagai balok
/ang
n::-
beban merata sebagai berikut :
Soal
4o
(kN/m)
4,-
(kN/m) Bentang (m)
{
(MPa) Kekangan lateral
P.9.4
P.9.5
P.9.5
8.75
8.75
3
20
20
8.5
6
6
9
240 Menerus
240 Ujung & tengah ben:=
410 Tiap 3 m dan pada ujun.
P.9.7
P.9.8
Asumsikan bahwa semua beban sudah termasuk berat sendiri profil!
Pilihlah profil
'W'F
yang ekonomis untuk digunakan sebagai balok dalam struktur :,"
ini:
(gunakan baja Bl 37)
l'*o,u
,+4,5 m-]*+,s m--l
llll
Kekangan lateral diberikan pada ujung-ujung balok dan pada lokasi beban terP- .
Periksalah apakah profil\7F 350.175.7.11 terhadap lentur dan geser
jika mutu i:,.
dipakai BJ 4L Kekangan lateral hanya dipasang pada kedua tumPuan dan pac;.
dari kantilever.
I 3m I 3m t2,5m I
Gambar P.9.8
Po= 1o kN
Pr= 45 kN
9o=
4 kN/m
(termasuk berat se-.:r
Qi=
15 kN/m
I U I =
t U 9 =
w 9 ' , e =
t u / $ l
0 g =
u o t g _
u o t
E I
_
u o t g z
_
w 0 Z =
( r c
t i l 9 2 6 1 5 o r d
u e l e u n S S u a u r u e 8 u a p
1 a r
d e p e q r e t
l a > l u r
r s u > l o l r u n u r r u r r u
l e r u f
r u o l o > l r e l u t > 1 e r e [
E P o r - e P o r
1 e : r [
I a J
r J r P u e s l E J s g
I r { 8 1
r B r e g
u E J e > l r J r P u e s I B J J g
u e J a > l s e t r s e d e y
u e u n 8 u r q S u u r u a g
: t n > l r r a q r e 8 e q a s B t ? p - E t E p u e 8 u a p
u B r a > l
{ o l E q
r n r > l n r t s r { E n q a s r { E l u E > l E u e s u a u
t - - ,
r - * l * - * r - + * r - * l
u r u
e x . u r ! o o s
w w
z l
x r . u r u
0 0 e
' - l
'
l r l e r e f
d t n S u r s e d r P
I B r a l B I
u e 8 u o l o 5 ' (
=
g g ) e ? n q E I E p E n e r u u e q e g u e 8 u a p d . p H u e q a q u e 8 u r p u e q : a d
u e p
' L e
f g
, { r p p , u e l e u n 8 r p S u e l e f u q n r n u r u > 1 r [
' r n q a s r a r
{ o l t q
q a l o p l r d r p r e d e p 8 u e . , i
' s r y u r b ' t u n u r l q e t u u e l e l u E q a q g t p u n u g
' r u
E I
8 u e ( u e d a s E u e r l r a p a s n d u n r r a t
I o I E q
r c 8 r q a s u e l e u n 8 r p
' 6 ' 6 d
r E q r u E D e p t d l r r a d e s
I { n t u e q r e q
u n s n s r a r S u r d u r u a d
q u n q a 5
9 O Z N V H I I V ] ] V O S - I V O S
0 l t f r
6 ' 6 a
r B q r u B )
t D r r !
10
Balok Pelat Berdinding
Penuh
(Pelat
Girder)
rujuiNpe,Mgiinjinnu,..,.,,],..,]..,..,r:,
Ssesudah mempelaiari b*b iti,,mahasiswa diharap'lgn depat: .r'
,
.
Memllanri pejlaku
luatu
balok pelat berdinding penuh, termasuk perilaku len'o
.
Melakukan analisis dan,desain suatu komponen struktur lenmr bentan[ panieng
denganrnenggunakanbalolcpe1atberdindingpenuh,.,..
Pokok|okokPembJ,'*Bab,.,,...,,..,,
L,l Fendahuluan
- -.'
I
'
"'.
1.3 Kuat Mom"n ttlominal tsalok Pelat Berdinding Penuh'
'
j
|.4K"*tGeser,Nominal,,,.,],
1.5 Kuat Geser Nominal dengaa Pengaruh Aksi Meda" t tik
1.7 n*g"ku Venikal
1.8PengakqPenfianG*yi,Tumpu],
.'
ry'
Desain Balok Pelat Berdinding Pehuhntu-ir.utitt"iffiiiril;i'
':i
r".'1,
10.1 PENDAHULUAN
Balok pelat berdinding penuh atau yang lebih sering disebut pelat girder adalah meru:
-.-
komponen struktur lentur yang tersusun dari beberapa elemen pelat. Balok pelat bt:-
ding penuh pada dasarnya adalah sebuah balok dengan ukuran penampang melintans
-
besar serta bentang yang panjang. Penampang melintangya.ng besar tersebut merui-.
konsekuensi dari panjangnya bentang balok.
Jika
profil baja gilas panas yang terr: ,
masih kurang cukup untuk memikul beban yang bekerja akibat panjangnya ber.:.'
maka alternatif pertama yang ditempuh adalah dengan menambahkan elemen pelar
-
.
salah satu atau kedua flens profil.
Jika
alternatif ini masih belum mampu memb.:,-
tahanan momen yang mencukupi, maka biasanya dibuat sebuah balok yang tersusur.
-
elemen-elemen pelat yang disambung satu dengan yang lainnya
(balok
pelat berdi::
penuh).
Jika
bentang yang diperlukan sangat panjang, maka tinggi dan berat balok :,
berdinding penuh akan cukup besar pula, sehingga alternatif lain adalah dengan r:.'
gunakan struktur rangka batang.
Beberapa penampang melintang dari balok pelat berdinding penuh dituniu,-,.
dalam Gambar 10.1. Bentuk penampang yang sering digunakan terdiri dari sebuah :,
badan
(web)
dengan dua buah pelat sayap
(fens) yang dihubungkan satu sama lain de .
-
las (Gambar 10.1.a).
Jenis
penampang kotak
(Gambar
10.1.b) yang mempunyai dua :
-
pelat badan dan dua buah pelat sayap, adalah bentuk penampangyang mempunyai tah.'
torsi cukup baik dan dapat digunakan untuk panjang bentang tak terkekang yang
':'.
- . q | F - -
^ l f u = y
q n u e d b u r p u r p r e q
1 e l e d 1 o ; e g
q o M
t e l o " l l n l a l
u e s e l e g ( c )
' l z f Q = Y
6 u r s b u e l
t n l o J -
u e s e l e g ( q )
r n l u e l r a l > l o l E g > l n t u n s e t E g r s r p u o )
z ' 0 I
r B q r u B c
d
- v
l e d u o > 1 1 e 1
!
0 8 9 r
i l _ , ^ .
o g g z -
'
. r i J
* i E
, - . q
l - : : U
,
- J
* ' l 1
I
I
I
I
J -
I
I
I
!
0 L t
d
_ T
, w
- ;
. : u
- l
L
o w
, w
o w
, , . . .
j
-
- ' t
" : i - I
* - l
- r : l
s u o l l
l e l o l
^ t f l = T
1 e d u o 1 1 e 1
t 1 1 =
T
^ t N d
= l
9 L ' l = T
r l
l e r e l e l
r s r o l
I n l a l
u e s e g e g ( e )
L
= q c
' l e d t u o > 1
S u e l S u e d u e u a d
I n r u n
n I E I r a q
e l u e r 4
P ' Z ' O 1 : e q u r 3 ) I E r e r E I
r s r o t > l n > l e t > l n t u n u e s e l t g
' y
u e 8 u r s 8 u e l e > l o l s e r s A " W
l e u
- r u r o u u a r u o u J l e n > l E J E t u r u e 8 u n q n q B ^ J n > l u o g n f u n u a t u
Z ' 0 I
J E q L U E D
' u e l e u n 8 l p
u e l e
r { r s e r u ' X I q r g t u t l e p s r r { E q l p r l r e d a s > l o l e q r { E n q e s r B r q u e l u u n 8 r p S u r l u u s e t e g
' r 3 3 u n
8 u e , {
l o p q
q e n q a s u n p d n . r a u q e p p e q n u a d S u r p u r p : a q l t l a d
l o p q
e l u r e s e p e p e 4
' B p a g r e q
8 u e , ( e t e q n t n r u u e 8 u a p d e l e s t e l a d u e p u e p e g r e l a d r r e p r r p : a r S t r e l
E p l r q l q
{ o p q
q e p p e q n u a d S u r p u r p r a q r r l a d
l o p q I r E p
u l E I s r u a f
' c ' 1 ' 0 I
r E g r u E D r p r d n r a d a s
3 u 1 a 1 n l e d n e r e r n e q u e 8 u n g l u e s u a p u n 8 r p e > I e t u u e s u l a 8 u a d a p o t a t u p u a T p t u n l a q a s
q n u a 4 S u r p u r p r a g r e l a d > 1 o p g S u u d u e u e 6
t u *
[ ' 0 I
r B q u r B c
( e )
= r
i l
J -
( c )
f f i
I t
l t
f t *
L - #
L O Z N V N I N H V O N = d l , ' O I
V
BAB 1O BALOK PELAT BERDINDING PENUH (PELAT GIRDER)
Kuat momen nominal, Mn, untuk penampang yang tak kompak
Q",
< ), .
harus ditentukan berdasarkan ketiga macam kondisi batas, yaitu tekuk torsi lateral, rek
-
lokal flens serta tekuk lokal web. Nilai M, yang terkecil dari ketiganya adalah nilai r'-.
-
menentukan besarnya kuat momen nominal dari suatu komponen struktur terlentur.
Profil baja dengan web yang langsing, )"
(=
h/t*) < L,
(=2550f
{f ,),
dikategori..;'
sebagai balok pelat berdinding penuh. Penampang dengan nilai )" tidak melebihi L,ar.,'
mampu mencapai
fianpa
mengalami tekuk elastis. Kuat lentur dan geser dari su.'-
balok pelat berdinding penuh sangat tergantung dari web profil, web yang langsing a-.-..'
menimbulkan beberapa hal sebagai berikut:
1. tekuk akibat lentur pada bidang web, akan mengurangi efisiensi dari web unr-r
memikul momen lentur
2. tekuk pada flens tekan dalam arah vertikal akibat kurang kakunya web
3. tekuk akibat geser
Hal khusus yang dijumpai pada komponen struktur balok pelat berdinding pen--
ialah adanya pemasangan pengaku melintang
(stffiner). Perencanaan pengaku yang re:"
dapat meningkatkan kuat geser pasca tekuk
Qtost
buckling strength) dari balok pe..
berdinding penuh. Pengaku yang dipasang pada balok pelat berdinding penuh a-.-i-
mengakibatkan balok tersebut memiliki perilaku seperti rangka batang, bagian web ai
,-
memikul gaya tarik diagonal sedangkan pengaku akan memikul gaya tekan. Perilaku .-
disebut sebagai aksi medan tarik
(tension-feld
action).
10.2 PERSYARATAN BALOK PELAT BERDINDING PENUH
Komponen struktur dapat dikategorikan sebagai balok biasa atau sebagai balok p. .
berdinding penuh, tergantung dari rasio kelangsingan web, hlt*, dengan D adalah tin::
bersih bagian web dan t*adalah tebal dari web.
Jika
h/t*<2550f
{f;,
maka kompor..-
struktur tersebut dikategorikan sebagai balok biasa, dan
jika nrlii h/t* , 2550f
,:
maka dalam perencanaannya harus dikategorikan sebagai balok pelat berdinding pen--
Untuk balok hibrida maka nilai
f
diambil dari nilai
{
fens, hal ini disebabkan kar.
-
stabilitas dari web untuk menahan tekuk lentur tergantung pada regangan yang ter':
-
dalam flens.
Batas atas dari kelangsingan web, harus ditetapkan untuk mencegah terjadinya tek-
vertikal dari flens. Batas atas dari b/t* merupakan fungsi dari perbandingan a/h, dens.-'
potongan 1-l
a adalah jarak antar pengaku vertikal, dan h adalah tinggi bersih dari web.
> l o p g u E 8 u n 1 8 u a l a ;
; *
s u a l g e p e d u , { u D
7 ' 9 1
r B q r r B S
I
x P ' ^ J
o
_ - I
o p ' ' v ' t o
-
'
t o t v
' 0 r
q a l o r o d r p u e > 1 e ' x y f r l q e , v ' u e s e n l
E ' g I
r e q r u e g e p r d p l l u e ^ r { E r E
z ' 0 1
I ' O I
- t -
q ' * l
r y ' * l
r r
- - - . :
a
J
3 . J V . J o . Z
0 ? . J V . J
o
r
: / u e l a l u e 8 u e 8 a r
u u 8 u a p
I S e q p
r n q o s r a l e , { e 8 e 4 r . [ e S S u r q a s ' e p J v ] o
I { E I E p E
t m p p u e u e > l a r u e > l q r q a l u a r u S u e l r . , ( e 8 u a u o d u o ; q
t l
Y ' r - 0 ? n e w
J - -
a L
z t
, l ' 0 ?
-
x P o s
: u e 8 u n q n q q a l o : a d r p ' . 7 ' 0 I
r E q L u E D I r e C
q n u a 4 S u r p u r p r r g t e l a d
I o p g {
u e p z I B I I N
e ' g l
J B q u r B C
l ?
i l
. ' .
6 0 Z
. .
I V I s d Y O ] V E N V I V U V A S U f d Z O I
\nr"
BAB 1O BALOK PELAT BERDINDING PENUH (PELAT GIRDER)
Gambar 10.5 Komponen Gaya Vertikal dari Flens
Tegangan tekuk elastis untuk elemen pelat didefinisikan sebagai:
^
k.ftz.E
L__
r
"
t\r-v2\fl.tt)'
Untuk b
=
h, t
=
t.., serta nilai k
=1,
maka:
{=
Jcr
ft2.E
n\t-v'\t,t'*)'
Dengan menyamakan persamaan 10.3 dan 10.5 maka diperoleh:
210
)^
fi-.L
2.o,.Ar.e
, _
t*.h
,4r-vr\frt tr*)'
mengingat bahwa tilh
=
A*, maka persamaan 10.6 dapat diselesaikan un:rtk h/r
diperr:
-
"
E',
-
1,',
,
.,
amPang : .
10.
10..
1,5 nilai l, :
10. r:
Besarnya Orharus mencapai tegangan leleh flens
$,
dan
jika tegangan residu
kan maka:
"
,f
=
(f, *5trtr
Substitusikan of
=
frf
, trdari
Persamaan
10.8 serta mengambil nilai
MPa dan V
=
0,3, maka dipeioleh:
h
r345oonzJ ,t,
tn
lfuff,t*f')
Nilai A*/Arumumnya di bawah 0,5, dan besarnya tegangan residu untuk pen
adalah t15 MPa, sehingga persamaan 10.9 menjadi:
h 95110
tw
I
ru(r,+r
r5)
Untuk perencanaan besarnya h/t* maksimum diambil sebesar:
h 95000
rw
lr'(r'+115)
Persamaan 10.11 berlaku untuk nilai a/h > 1,5, sedangkan untuk a/h <
maksimum dapat diambil sebesar:
h 5250
t'
4f,
KUAT MOMEN NOMINAL BALOK PELAT BERDINDING PENUH
10.3
+)(*)
)-
7t-
..8
44
h
t
U
Kuat momen nominal dari
dalam SNI 03-1729-2002
M
=
K.S.f
n g rcr
komponen struktur balok pelat berdinding penuh, ditentukar:
pasal 8.4.1:
10.13
e ' L t ' 0 1
u E B u e p
P ' 9 I ' O I
3 ' 9 I ' 0 I
q ' 9 I ' 0 I
j r z
1 =
" Y
' u B > l a r
s u e H
I B q a l
r r q a l u r 8 u r p u u q . r a d u n l r e s e p r e q i { E I E p B u e l S u n t r g r e d r p S u e l u e 8 u r s 8 u e l a l r o t > l e C
u e { a l s u o f J
l p l o ' I
) t n l a l u e q n l u n J a y
E ' 9 I ' O I
r e l a d t l e r a e p
] . E
I ' O I
q . E
I . O I
E ' E I ' O I
? r ' 0 r
Z
t ;
, 1 t r ,
= I
: u e B u a q
(
, T
\ , ,
J J T
, \ ' y
) ' '
-
r
: s n s e l a
I E r a t E I
r s r o t
I n > l a l
q e l e p e r p e f u a t S u u d u e g n t u n r a { E > l e u
' ' y
.
, y
, : 1 r . {
f r , t , \
I
I , l [ , T -
T
l 1 - r l ^ 1 , ,
=
" {
L l
' T
- , v
) r
I
-
: s r l s p l e u r
I E r a t E I
r s r o t > l n > l e r i { E l e p e l p u f r a r S u e l u e g n ] u n r r l ' T t
V
,
o y
, ; 1 t [
y = , !
: e 8 8 u r q a s
' r { r [ a l ] E q r > l e r p e f . r a r u D I e u B r . { n r u n r r l
n T
,
, y
, ; 1 l [
' u e > l a t
r u e y e 8 u a u r S u e l q a r r r u u l S e q e 8 r r . r a d a s r { E q u e r r p d e l e s
r s e . r r 8
V e { - t r c (
q e l r p e
' t t
u e p ' 8 u e > 1 a 1 . r a r > 1 e r S u e r u e q S u e f u e d r i E I E p e
7
u e 8 u a q
' l L
. ,
; l 9 L ' l =
" T
t 1
J " r
- =
9 y
7 U
' u e > l a t
r t u e p 8 u a u S u u l q n u a d
S u r p u r p r a q r u l a d
l o p q
u e r S u q r r u p u e 8 u r s 8 u e l a l q e l e p r u e l S u n u q . r a d r p S u e l u e 8 u r s 8 u e l a y
l e J a l e - I l s r o l I n { o l
u e q n } u n J o y
' ( u e > 1 a r
s u a g
I e q a l
u p e d S u n r u r 8 . r a r
S u e l ) s u a g p > l o l > l n > l a ] u u p ( S u e r u a q 8 u e f u e d S u n t u e s r a r S u e d ;
I E r a ] B I
r s r o l > l n > l a t u e r l n l
- u n J r l I r e p
l l r r > l r a t
I e l r u r r ? p
l r q r u e r p
q n u a d S u r p u r p r a q r r l a d
l o p q
r r e p
I e u r u o u
u e r u o u r
w n y
' ( V | V
=
' v )
d e l e s l e l a d d e p e q r a r u e p e q r e l a d s e n l u e 8 u r p u e q ; a d q e p p e ' u u e } u a q
,
=
I
" I l
- ^ ' 1 ] ' o ' o o e
* o o z t l
-
i
|
'
l f f i - T ) l - - - - . ,
] - r
=
" N
: r e s a g o s
[ q t u e 1 p
J 2 ,
' q n u a d S u r p u r p r e q r u l a d
l o p q
u a r s g e o )
q n u a d S u r p u r p : a q r e l e d
l o p q
u a r s 5 a o > l r 1 E I e p E
' X
S u e d t u e u a d s n p p o u r r { B I e p B
S
u ? r p n u o > l u u > p l u e t r p u e l e e l u . r e s e q S u e l s n r . r 1 u e 8 u e 8 a t q u p p "
, " { r r r .
I t z
'
r v t f d
y o ] v 8
t v N t y \ o N N f n o y \ t . L v n y 0 o L
212 BAB 1O BALOK PELAT BERDINDING PENUH (PELAT GIRDER)
4
-tr
t-
\,*
Tika l"- <
JIJ-
f,,
Jika
1., <
f,,
Jika
)"" >
f,
Dengan:
f
t0 --,u
10"_-.
10.,r.
10.1 :
l0.r!
),
p
L
r
dengan:
k
IT
=
0.38. I
"
\f'
=
1,35.
@
1r,
t,=vaIT
0.35<k <0,763
?-
1,, keruntuhan akan terjadi akibat leleh, sehingga:
_t
- Jr
L . L, keruntuhan yang terjadi adalah tekuk lokal fens inelastis:
= r[,-*+]l
.,
Jtl
2\L,-Lo
))-
"'
1,, maka keruntuhan yang terjadi adalah tekuk lokal fens elastis,
:t(1,)'
"lu
)
:f,
2
10..
1I
(a)
Ln
=
Llr,
fy
0,sfy
l;
)"
=
4.4O la
'
'
!f,
',1'-:{,#))
(b)
t, (
zI
=
b,l2t,
+)'
-1^
Gambar 10.6 Batasan Balok Pelat Berdinding Penuh
(a) Tekuk Torsi Lateral, (b)Tekuk Lokal Flens
> l n > l a r u e 8 u e 8 a r E r E l u E o r s e r r c 8 e q a s
)
E Z ' O I
: e > I e r u
' ' , q r 1 r 1 . r a s a 8 u e B u e 8 a r u e 8 u a p " l r a s a 8
' r s u a r u r p e d u e r n r e q u e r e s a q u e > l r s r u g a p 1 p e > I I {
: U E ) I
- d e r a r r p ' Z ' 8 ' 8 y s e d
7 g g 7 - 6 2 f i - e 0 I N S
r u B I E p
' q 1 u
o r . s e t r r r p r s 8 u n j u e l e d n r a r u ' Z
l r l l N
, ( ,
t ' t \ r n - t ) . ,
, ,
z z ' U t
? . r Y
=
L
: r p e ( u a t u u r > l s r p t r p r e d e p
l Z ' O l
u r e t u e s r a d D I B r u ' g n u a d
S u r p u r p r a q r e l o d
l o p q
e p e d l u r n r u r a s a 8 s n s u > 1 > l n r u { - I
, ( ' r t \ r n - r ! t
1 7 ' 0 1 q . _ y t
, t l
: r { E I E p E r u l a d u a u a l a q t n q e s
{ n } u n
s I l s E I e
{ n > l a l
u t 8 u e 8 a l
! u J n [ , u
r o s o c
l e q l l v
s l l s e l 3
I n I a . [
' ( t ' L ' O t
r c q u r 3 ) I u r n t u r o s o 8 p l r u r a r u u e > I e t n q a s r e l
l a u e d
B . / v \ I { E q
u a l r s r u n s e r p r c d e p t > I e r u
' I l e > l
S u e l r n t u e l u a t u o r u B l r a s J e s a q r a s a 8 e l t S p l r u r a u S u r l
r l B r a e p r u e p q
' / ' 0 I
r e q u r e 3 e p e d
' 7
r e s a q a s q r s r a q r 3 3 u n u e p
p
r t s a q e s
I D I I u a ^
n > l e 8 u a d
r e l u e
r y r c (
r y r y r u r a r u
S u e l g n u a d S u r p u r p - r a g r e l a d
l o p q
e p e d
l a u e d
q e n q o s u e > l l r e q r e d
' 1 n > l a r e r d
r e s a 8 t e n l q a l o S u r q t u n s l p e l u e q t l n u a d S u r p u r y r a q
l o l e q
r a s a 8 t e n l r > I e r u ' q n e [
d n l n r
I D I n r e ^
n l e 8 u a d E r E ] u E
l e r e f
E I I q n B t E
' p 1 l t r a , r
n l e 8 u a d
E p B > l e t E I I I
' 1 e > l p r a , r . n l e 8 u a d S u e s e d r p g n u a d S u r p u r p r a q r e l a d
l o p q
e p e d a l r f
r y e f r a r
u l u r q > l r r e t u e p e u r r $ [ V
' > l u u ]
u e p a t u r $ l t r r e p u e 1 l r s e r { r p S u e l > 1 n 1 a t e c s e d ; a s a 8 r e n l
u e p > l n > l a r e r d r a s a 8 r r n l r p e ( u e u r u e > l e p a q r y r e d e p q n u a d S u r y u r p r a q r u y a d
l o p q
. r a s a 8
r e n ; E
' S u r s e d r p
S u e l p > p r a , r . n l e 8 u a d r r u l u r r p
l e r e f
q a l o e l n d l q n r e 8 u a d l p E l r a s ( r t r / )
q e , &
I u q a r
u e p r 3 3 u n o r s e r r r c p l s 8 u n 3 u e r y d n ; a t u g n u a d S u r p u r y r a q r r l a d
l o p q
r a s a 8
r e n y
' 6 < 6
=
o $
u e B u a p ' " A t [
W l r p ,
g n u a d S u r p u r p : a g r e l a d
l o p q I r " P
u I E s e P r a s a 8 t e n ; 4
. I V N I I , \ I O N
U 3 S 3 9 I V N Y ? ' C ,
s u a g q a l a l r e n > 1 u u 8 u a p q a . / y \ I { a l a l r ? n > l E r E t u E o l s , r
-
I t I f ' I
-
r u
s u a g S u e t u l l e u S u e d r u e u a d
u r 8 u a p q a r v , . S u e r u l l a u S , r e d r u e u a d s e n y E r e l u t o I S E r
=
l V t V
=
' p
, P
, ( % ) u
s
+ 9 =
4
0 z ' 0 I
6 I ' O I
E P I r q l r {
I o l B q
q r q a l r a r q a l e l
s u a g u e r 8 e q
u e 8 u a p s u a g
0 ' I
>
1
P ' Z + Z I
2
u
: u u 8 u a q
( r * - * E ) ' r + z r
) l J r 3 u
A ' J ' S ' X = h I
: q E I e P E
r J E p
I ? u r u o u
u a r u o u r r e n y
' r c d e f J a t
s u a g u r n t u l $ l t t u r t n > l u n l o q a s n F L I E P
r u r e p 8 u a u u e > I ? q a . & \ u t r 8 e q e S S u r q a s
' q a r r r
u e t 8 e g r p e d l . l e p r 8 8 u r t q r q a l
q a l e l t e n > l e l u u n u n E p B d
' E p r r q l q
> l o l e q r c 8 e q a s u e > I e r u e u l P S u l r a s
' q a z u
E r e t u e B p a q r e q S u e l q a 1 a 1 r e n l u t 8 u a p g n u a d S u r p u r p r a q r e l a d
l o p g
t l z r v N r u \ l o N u f s f c l v n v ? ' 0 t
Iil
2',14 BAB 1O BALOK PELAT BERDINDING PENUH (PELAT GIRDER)
7T2
.E.k,
It. _
(-
-
T*
u
T
l
r,. tt\r-v'\rt rt)'
+
(b) Tegangan utama pada
Panel
akibat mengalami geser murni
\
(b) Tegangan utama dalam elemen
akibat geser murni
Gambar 10.7 Teori Geser pada Balok Pelat Berdinding Penuh
Dengan mensubstitusikan x,
=
0,6.f Serta V
=
0,3 maka diperoleh nilai
daerah tekuk elastis:
c,
=
r,5
L:
+ -
(SNI 03-1 729-2002, pasal 8.8.5)
f,
(t t,,)'
Tekuk lnelastis Akibat Geser Murni
Pada daerah transisi antara tekuk elastis dengan leleh, besarnya 1.,. adalah:
T,,
=
tr(, u*n,.,,,,,,,).(T
*,u,,,,)
Jika
persamaan 10.26 dibagi dengan
maka diperoleh bentuk:
T), serra mengambil nilai Tp..por.i.,,rl
tEr
(a) Geser ,ilutr* etemen
Dengan mengarnbil ,, =
tekuk inelastis:
C,=1,1 ,[::4
(t tt,,)
z(t-v'\f,t r',)'
0,6.fi sert2 v
=
Kuat geser nominal dari balok pelat
v,,
-
c,(0,6.f),,,).A*
Nilai C, ditentukan dalam persamaan
tekuk inelastis nilai C ditentukan dalam
0,3 maka diperoleh nrlat C,, untuk c
(SNI 03-1729-2002, pasal 8.8.4)
berdinding penuh ditentukan sebagai ber
10.25 untuk tekuk elastis
(C,.0,8) dan :
persamaan 10.28
(C, , O,a;.
\o/
/\
b
I U J N N J A S A 1 ] E q I I V q N u l d S U I P U I P . T J g I P I A d
I O J R g
q E I N E P E d
I N I E J 8 ' O I
J B q U I B C
^ l
l , . r
( ^ 1 , , r \ t ,
7 \
t
,
- - .
'
u 9 L -
I f . > t
^ ' J
t t ' l =
i
0 L ' L =
i l
l
q
\ ^ n ]
g ' o
= ' , z r
I
I
-
B ' 0
O , L
( ^ t
l , t )
^
, , , l 0 L ' L =
C
I t ] 1 '
( e ' g - s ' s ' s : a d ' z o o z - 6 2 l r - s 0
r N S ) S ! , = ' n
s ' 4 ' v ' 6 ' 0
: T I E I B P E q n u a d
> r o p q
l , u r u o u
. r a s a ' r e n l E > r , r u
,
& !
. L , r
.
;
r n l u n
( r ' 7 - g ' g
' s r a d
' 7 9 9 z - 6 2 l I - 0
I N S )
f r 9 1 i , ^ [
o n l , r , y e , o
= . A
t
l l j ) ,
J . / w
r e y a d
{ o r * q I e u r u o u
r a s a ' r e n > 1 D I E r . u
, & l
. L C . t
>
t l
' 0 I ' I
-
-
t l
=
n 3
1 e 1 1 u
> l n l u n
: " . r
y ' 0 t
S u r p u r p - r a q r e l a d
e e ' 0 t
z e ' 0 t
' g ' o =
o )
I ' O I
0 ' 0 r
: > l n t u e q r u E I E p u E > l s r l n t r p r r d r p g Z ' 0 I
9 l z t v N t y \ t o N u f s S c r v n y v ' T t
'
: > l n t u a q t u e l e p u r > l s r l n t r p r e d e p g Z ' 0 I u e e r u e s ; a d e S S u r g a s
r e l r u > l n r u n r e d r o r p s u s e l a
{ n > l a t
u e 8 u a p s n s e l a u r > l n > l a r E r E t u E s e r e g
. Z
( r ' g - g ' g
' s r a d
' 7 g g Z - 6 Z L I - g 0
I N S )
* V ! ' t . 9 ' O
- ' A
: q e l e p e q n u a d S u r p u r p . r e q r e l a d
> l o p q
I u u r r u o u
r a s a 8 r e n l e > I u r u ] n q r s . r a r s t t e q r q r q e l a t u > l e p n
o ' l 1 q
r c y u e q r . 1
. I
A
l
u
3 . > l
u e t r u e s : a d e l u u
' 1
I
216 BAB 1O BALOK PELAT BERDINDING PENUH (PELAT GIRDER)
10.5 KUAT GESER NOMINAL DENGAN PENGARUH AKSI MEDAN TARIK
Gaya geser yang bekerja pada balok pelat berdinding penuh dapat menimbulkan :..
(elastis dan inelastis). Thhanan pasca tekuk yang timbul dari mekanisme rangka b:-
yang bekerja pada panel balok pelat berdinding penuh yang dibatasi oleh pengaku-pen.
vertikal. Mekanisme rangka batang ini dinamakan sebagai aksi medan tarik,
Bai';-=
tekan dipikul oleh pengaku vertikal sedangkan gaya-gaya tarik diterima oleh pelar
(Gambar 10.9).
\
:.-\
Gambar 10.9 Aksi Medan Tarik Balok Pelat Berdinding Penuh
Kapasitas geser balok pelat berdinding penuh
pasca tekuk akibat medan tarik ditunjukkan dalam
dengan mempertimbangkan
Gambar 10.10.
ta:
CV
1v
= x"/
Pergeseran regangan, Cu
,
1
<- boleh tanpa pengaku vertikal
->
-------+ perlu pengaku ven. .
E
Pasca tekuk
(pakai pengaku
vertikal)
nlt
Gambar 10.10 Kapasitas Geser dengan Atsi Medan Thrik
Aksi medan tarik boleh disertakan dalam perhitungan kuat geser balok pelat b.:
ding penuh apabila a/h < 3 dan a/h <
lZ60lh/t*))2.
S.lrin itu aksi medan tarik tak :
diperhitungkan untuk balok hibrida serta pada panel-panel ujung
(panel A pada G-.
10.9) balok pelat berdinding penuh.
1,0
O,B
*
*
*
*
*
*
*
\1
\
D
k.E
n
t
v
I r r e f
u t p r r y r s I V t e q D l v
I n q L U I I
S u e l u f u g
Z I . 0 I
J B q u B O
/ . i l s ' e
: q
1 I
I
j i l
g _ _ ) ,
[ - ' - _ l
)
8 E ' O I
, 1 .
u t s ! ' l ' s J o
= J i A V
: q E I e p E
I D I I l r a ^
n l e 8 u a d e p e d y n q t u n S u u l
! 1 y
n s a 1 e l e 3 ' t n q e s r a t
1 r - r e r
e l e 8 r : e p
I e > I I t r a ^
u a u o d u o l u e q e u e r u > l n t u n u r e s r p r p r e d e p S u e l p l r r r a . t n l e 8 u a d l - r a q l p e l u e s e r q
I u I u e e p e e > l t u e l u q
' q n u a d
S u r p u r p r a q r e l r d > l o l e q q e l o e r u r r a t r p S u e l r n r u a l u e r u o r u
I n > l l u a r u I n t u n
e [ - r a 1 a q q e l o r s u e g u p
I r ] a I
d n l n r s u a g r r e p
I e > l n r a ^
u e n > l a l a > l q e q e s
' p l r t r a l
n l e 8 u a d u o 1 n 1 ; e d r p B > l e r u s u a g e p u d
I n q r u n 1 u l ' J ' p u o 8 e r p 1 r - r e t
e l e B e 1 r [
L . ' U
, (
u l s .
, l
s o t . q . ^ l ' ' g
= L
u r s 7
=
A
: e l u r e s a q B u e l ,
f 1
. r a s a 8 e l e B u e l e d n ; a r u
I E I n r a ^
q e r e u B I E p e l e ? u a u o d r u o y
1 u e I
u t p r r y r s I V t E q D l V q a r 1 6 e p e d
r y e 1
u u 8 u u 8 e l
t t . g t
J B q r u B C
/ '
\
s o c ' t - , 1
V
, T - - - 7
" ) / . r '
/ ^ y '
1 " ,
t ,
9 e ' u
/ "
s o c ' q i " 1 J s
=
J
: r { E I B p B q a r r r r 3 3 u r r 8 u e f u e d a s
F q u n
B u e , {
1
' p r o l p u o 8 e r p
l r r e r
e l e B
e l u ; e s a g
' I I ' 0 I
r E q r u E D e p e d
' p r u o z u o r {
S u e p l q d e p u q . r a r
r l r n p n s > l n t u e q r u a r u u e 8 u e p
q n u o d S u r p u r p r a q r e l a d
l o p q
y a u e d n t e n s e p e d
l n q u n
S u e l
b
l r r e r
u e 8 u e 8 a r u n l n e r { r a d
I U e I
u e p o h l
l s I V
u n u l l d O q L F , i r
.
' 1 u l
q e q r u E I E p u a l u n r n t r p u e > I E S u r l
l r r e r
u p p e r u r $ l e
r r e p u e 8 u u q r u n s u e l e d n . l a u r l r l ' r r r r r l r u r
u e p s n s e l a > l n > l a ]
{ n t u n
g Z ' 0 I u e p
t Z ' 0 I
u e e r u
- u s r a d r u e l e p u u > l n t u e t r p ' f
f l X
' 6 2 ' U
u e e u e s r a d r e n s e s
* V ' ( ' [ ! ' 9 ' O ) J ' )
=
" 1 1 u e } u e g
f i t t
- A
+ ' - A
=
- A
: r e 8 e q a s u e l r s a r d s l a r p r e d e p > l r r e r u e p a r u
r q u u e > l S u e q u l t r a d u a r u u e 8 u a p q n u a d S u r p u r p : a q r e l a d
l o p q l u u r r u o u
r a s a 8 r u n y
^ q
, 1 " s o c ' q
9 , ' 0 t
- - - - -
L l z
" '
H n u v c N S d N V c N f o t v N t y l o N u f s r c . L v n y 9 ' 0 r
I
kr
218 BAB 10 BALOK PELAT BERDTNDTNG PENUH (PELAT GTRDER)
Dari Gambar 10.12 diperoleh hubungan:
r
=
h.cosy-a.siny
Dengan a adalah jarak antara pengaku vertikal.
Substitusikan persamaan 10.39 ke dalam persamaan 10.38:
LVrf= o; t*'(h'cos
f -
a'sin
Y)'sin 7
=
6; t*'(h/2'sin 2Y- a'sin2
Y)
Nilai maksimum LVndiperoleh jika
d(Lvlldy
-
O.
Nd= o; t*'(h'cos 2y
-
2'a'sin
fcos
t)
=
g
dy
Persamaan 10.41 terpenuhi jika:
0
=
/.cos 2y
-
a.sin 2y
sehingga:
h'cos 2Y
=
a'sin 2T
atau:
ao/
/h
tan l,- -
It- -
_T*
I
h_
I
I
I
cos 2y
-
___+ ___I
o/
/t'
__
tr'.lii)
tengah
vff/2
F*+
LF,+ F,<-
h1
)at-
-
-
-
Ll
-
v_i 44 Z
v
{
ry7
-a
-1
,4
oI )" \a'srn/
'
){r'o,l )
rensah-
/,
-/ -t-t
\Y ,z
tinggi
Gambar 10.13 Gaya-Gaya Akibat Aksi Medan Tarik
Fr
r { E n q a s u e ' u o p , , , l e p r p r e d e p g
r r r l
u e p
v , , r , ; " : ; ; ; ; * f f i : i , T ; i l # } : f i :
E r E l u E r p
r y r ( : a r
u e > l t r { n u e d 8 u r y u r y r a q r e l a d
l o p q
u e p q e . & \ u e r l n t u n r a )
' > l r r e r
r s r p u o > l
u e r y d n r a r u g
{ l t p
u e p
' r u r n r u r a s a 8 l s r p u o l u a p d n r a r . u
V { l t l J ' E I ' 0 I
r e q r . u c 3 E p ? d
8 V ' 0 r
r e d e p
r . u B I E P
' E u r e l n
u e 8 u e 8 a r q " l e p u
z o
u e p
/ 9
u e 8 u a p
! !
= ' o ' o
- , ' o
*
, ' o
: u e e r u e s . r a d q u n q a s r c 8 e q a s u e l e r e l u r p
u e p
' ( I I q " q r l e q u r a > 1 r e q r l )
E I ' 0 I
f t q t u e D t p e d r r r a d a s s d r 1 1 a > l n l u e q u u 8 u a p S u e p r q
u e 8 u e 8 a r u r r { n t u n r a l
I n l u n
u t 8 u n q n g u a l r r e q t u e t u r s r o r s l g r 8 r a u E
I r o a l
q a 2 6 e p e d p r u r o N u e 8 u e 8 a l u e p r a s a 3 u u 8 u e 8 a l
r I ' 0 I
J B q u r E C
, \ ,
: , / / , o
- l q - r e d r p s n J e r { r u r u e 8 u e 8 a r E n p a > l r s E U I q u o I T E q D I E q o , / y \ u e l { n t u n J a > l
u r 8 u e 8 a r u t p t r a s a 8 u t S u e 8 a r l . r e p I r r p r e t q a r r r u u 8 e q e p e d u r 8 u e 8 a r
' u e 1 3 u n t
e S S u r g a s ' b p r u . r o u
I E n r > l E I s l P u o )
L r ' 0 r
l . 7 u r s ' h t o = h
& r 1
, . * 1 1 u u u r y e d r p u a u
I n r u n 9 r ' 6 4
u e 8 u a p g r z ' O l u e e r u r s r a d u e > I E L U E S
9 r z ' 0 1
( i l r ) P A ,
G h b f . , t ) - Q p ) ( z f D - G r D t t v
s v ' 0 t
Z
1 " 7 u l s .
y . ^ r : o
-
l , s o c . l , u r s . p . * t 1 o
-
l l y
* l t V )
-
* l
- ! l
*
* l
+
l "
s o r . ( I , u r s . p . * t l s )
- 0
o = H c a
: u > I e t u
' I ' 0 I
J E q u r E D e p e d
6 r y r r
d e p u q r a t u a r u o r u
u e 8 u e q u n e s a > l E u a s
l B l u o z r J o r l
q e r c e , l e 3 u u 8 u e q r u n a s a l u e > l r t e g r a d r u a u u u B u a q
-
l r v
= 0
o =
o I I
K
&
- - - l t r F -
- / -
l , o
| , ( t
r ' ) * , 1 ' l
z
| - - - - - - - - - - - - - - - - t . _
I
r
) ^ ' ,
6 l z
" '
H n u v 9 N f d N V 9 N f o r v N r v \ o N u S s l c l v n v I 0 t
I
i)
B\
!/v3
i
\
rrrll
BAB 1O BALOK PELAT BERDINDING PENUH (PELAT GIRDER)
garis lurus (slope
=
v3-1)
o.,
6t
+
-oz
(geser murni
,{
/l
'
I
or(!3-1)
o2
\
oz
=
-1".
,l
\
rn
/"
1=
r",t 6;
/;Y\,=-x",
(a)
Gambar 10.15 Teori Energi Distorsi
Nilai C, dalam persamaan 10.51 ditentukan seperti pada persamaan
tekuk elastis) atau 10.28
(untuk tekuk inelastis).
Gaya yang beker)a pada pengaku vertikal didapat dengan menghitung
gaya dalam arah vertikal dari Gambar 10.13, dan diperoleh hubungan:
P,
=
(or.t*.a.sin
/.sin 7
(b)
o,
=f..+o,.({3-l)
t
Jl z
Untuk kondisi 6t
=
T,, + q dan O,
= -T,,,
maka persamaan 10.49 menjadi:
o,-F-+---1-T"
=l-C..
f,
f,l"l3
r,
vf=
Kuat geser nominal balok pelat berdinding penuh dengan mempertimbangkan ao.
aksi medan tarik adalah:
V,
=Vu*Vrf
Substitusikan persamaan 10.50 ke dalam persamaan 10.47 untuk memperoleh
geser yang diberikan oleh aksi medan tarik.
v
-
0.6.f
n
"!w
03-17 29-2002,pers.8 .S'4.b dan 8.8-5.b)
1.'
Ir-
'
I0'
10.25
(un:,
kesetimban:-
10..
^-1,
(SNI
9 9 ' 0 r
s 9 ' 0 t
r B q r u E D T U E I E P u D P I n r u n l I P
' e 1 n d
u r l 8 u n u q r a d r p l n r n l
u e l S u e q r u r t r a d u a u u r 8 u a p
' A ' 0 ; ' A
n I E I r a q ' S L ' O ;
' W ' Q I W
{ n ] u n
' Z
" w ' 0 5 ' w
n { E l r a q
, 0 9 , 0
; ' 1 , . 0 1 , , 1 ,
{ n r u n
. I
: r e 8 e q a s u D I s r F r I p r t d e p l n q a s r a t I s l p u o > l e n p e > l
C { U - I
U I E S a P t u E I " C
" A ' 0
=
" 1 e l e u u
' g L ' 7
, " W ' 0 | ' W * r y . [ ' q
" W ' 0
-
n W
D I E r u
' 0 9 ' 0
, " A ' [ l V
" . 1 t [
' e
: u e l e l e l u a r u > p p u a q
9 I ' 0 I
T E q I U E O
r n t u e l U E P r a s a S r $ l ? J o l u l
9 I ' 0 I
J B q U I B C
0 ' L 9 ' 0
' 9 r ' 0 I
r a s e 8 t e n l u e B u a p J n r u a l l e n l E r E l u B I $ l t r a t u l u e 8 u n q n l l
s n J e q r a s a 8 u t p J n r u a l I S E U I q u o > l E > l e t u
( > l l r e l
u r P a r u I $ l E
u e l S u n r r q r e d r p g n u a d S u r y u r p r a q r e y a d
l o p q
r a s a 8 r e n l e > 1 r [
A ' A
n
A
u n r N f ' I N V o u f s 3 9 l s v v u S r N l 9 ' c , .
{ 2 9 ' 0 1
m . a , m { . , . t
1 . a . 1 )
-
I ) ' . j . 9 ' 0 = d
E . O I
' L 7 s o t
- 1
: l r l a u o u o B l l u E E u r E S : a d r e 8 u r 8 u a u
' Z Z
U N ] N 3 I N V O U f S f O I S Y V U f I N I 9 O t
r B l r u u D l r s n l n s q n s
I
- (
z
) , ,
' l l - * , J ' o
= d
l '
Z g ' 0 1
u e r u r e s r a d t > l t l u
Z
-
/ " , u t s
u e 8 u a 6
BAB 1O BALOK PELAT BERDINDING PENUH (PELAT GIRDER)
Apabila kedua kondisi di atas tidak terpenuhi
geser dan lentur, yang direpresentasikan sebagai garis
memiliki persamaan:
M \V
u
+-
u
-1,375
Q,M,
8
Q,V,
Bagi persamaan 10.59.a dengan 10.59.b serta
sehingga menghasilkan:
v 0.6.v
,/\'n
-/
M,- Mn
Mu
_0,75.M,
V, V,
Kedua persamaan ini dapat dituliskan kembali menjadi:
0,6.v,<v,
<
v,
maka harus diperhitungkan ii::,-
lurus AB dalam Gambar 10.1t
10.ii.
10.5i:
10.6,. ..
10.6C :
persamaan 10.50.a dengan 10.6t :
10.61.i
10.61.i
10.61
Dalam SNI 03-1729-2002 pasal 8.9.3,
Persamaan
8.9-2, interaksi
disyaratkan:
MV
u
+0,625. ' <1375
Q.M, QV,
.:
geser dan .--
I:'
adalah kuat geser nominal balok pelat berdinding penuh
adalah kuat lentur nominal balok pelat berdinding penuh
adalah gaya geser ultimit yang bekerja
adalah momen lentur ultimit yang bekerja
Kondisi I dan 2 dapat dikombinasikan untuk memperoleh batasan-batasan p.-
-
gunaan persamaan interaksi geser-lentur. Asumsikan pertidaksamaan 10.57 dan 10.58 t;:-
terpenuhi, maka masing-masing akan memberikan sepasang pertidaksamaan baru.
dengan:
V
n
M
n
V
lt
M
u
k^ !;, ,)'i"#*ikan batasan-barasan penggunaan persamaan interaksi geser-
lentur
(persamaan 10.58).
10.7 PENGAKU VERTIKAL
Ciri-ciri suaru balok pelat berdinding penuh adalah adanya pengaku-pengaku vertiki
yang dipasang. Dua macam parameter stabilitas balok pelat berdinding penuh adalah rasic
hlt*serta alh.Jika kedua parameter ini diambil serendah mungkin maka tekuk yang di-
akibatkan oleh geser dapat dihindarkan. Untuk profil-profil gilas panas yang ada umumnvi
memiliki rasio hlt* yang kecil sehingga tekuk akibat geser tidak akan terjadi.
Jika
pengaku
vertikal yang dipasang setiap
jarak a sedemikian rupa sehingga nrlai al h cukup kecil maka
akan timbul aksi medan tarik yang dapat meningkatkan kuat geser nominal dari balok
pelat berdinding penuh. Dimensi pengaku vertikal harus direncanakan sedemikian hingga
m ? - S
,
1 ' 3 ' l <
1
: n t r e l
' p l l u a l n T E B u e d q e l o D I I I I r u r p s n J e r . l S u e l u n r u r u r r u E r s J e u r u a r u o r u
u E > l n l u a t l P n l r e d
' n l t
u u a ; e 1 q e l o
' q a . & \
e p e d
1 n 1 a t
r p B f u a r E > I n a { S u e p r q r E n l a > l r s E u r o J a p
- r a q q a . { \ g e S o c u a u
I n r u n
d n > 1 n o S u r l u e n 1 a 1 a 1 r c l u n d u l a r u s n r t r {
I a l n r a ^
n l u 8 u a 4
- u o 1 S u e p r q
p q a r g e 8 u a r
0 L ' 0 r
6 9 ' 0 r
8 9 ' 0 r
- J e ] ] n { u r q E r J e t r D I
q ' 1 9 ' 0 r
( s n s e y a
1 n 1 a r )
e ' / 9 ' 0 t
( s n s u l a u r
r y 1 a r )
9 9 ' 0 r
e > l e r u
' r u n r u r s r y t u r a s a 8 r e n l
s 9 ' 0 r
- r $ l e r . u p u r u o u ; a s a 8 r e n > 1 e > I e r u
7 9 ' 0 r
e 9 ' 0 t
I e > l u r a ^
n l e 8 u a d q E n q a s e p e e l u e q e > 1 1 [ q e r r a . u e 8 u a p
1 e r
d e p e q r a r
1 q t u e 1 p
u e p
' l n l u r a , t
n > l e 8 u a d S u e s u d a s > l n r u n q a , l r e l a d
d e p e q . r a r
I g t u E I p
S u e l p r y r a a n l e 8 u a d e r s r a u l u e r u o r u r l E I E p e ' I
: u e 8 u a q
m m , { r n u
v ' J ' 9 ' , 0 ' ) > A ' z
0 g T , ;
* l r u
. I
: r q n u e d
E n p e l e y r q e d u u e > 1 n 1 r a d r p
I E r I D I r u a , r
n l e 8 u a d
' s e 1 3 u l . r
E r B r e S
l m \
' \
1 l ' / )
^ l
r
j ' g ' L
- ' )
- Q C
: J {
: o l
. I E
- J r
, ' . U
. ' , ,
: I I
- t s
f r
I
0 9 2 ;
c l
L
-
r ' (
. 9
' !
f
t t . g , , , z
* t
' l
l \
. g o ' . t
,
t
7 l
- 3
' 9 r / ' z : e \ l { ' I
;
- c
: _ g
- . 1
: >
- ' :
i g
=
" l r c y r u u e 8 u a p ( s l r s r l e u r > l n > l a t
l n r u n )
g Z ' 0 I u e p ( s r r s e l a > l n { a r
l n r u n )
g Z ' 0 1 u r e r u e s . r a d r e n s a s
i l q t u e l p
t e d e p ' l
t r t t N
' 0 9 2
l q l q o p u t
* t 1 q
e y r q S u e s e d r p s n r u q
I e { u a ^
n l e 8 u a d g u q a s ' 0 9 2
I r { l q a p u t
* t g
o r s u . r u 1 r ( n > l e l r a q
{ E p l l 9 9 ' 0 I
u u B r . u e s r e d
' v ' ^ t ! ' 9 ' o !
)
> " A
: E I I q u E > H n r n q r P > l B l
l e ) l l l r a r '
n 4 e 8 u e d
r r t p
l r l a > l
q r q a l u e > l n l r a d l p S u e l e u e o u a : r a s a 8 r e n l e 1 r [
* v ' ^ o ! ' 9 ' o
=
u A
: r c d e c r a t r e d e p u r n r u
' m e d u u l . r a t
1 1 e t
r z 9 ' O I u e e r u e s r a d e p e d u e s e r e q e 1 r [
f r
I
' 9 r ' z
t
, /
: r p r f u a u g 9 ' O I u u e r u e s r a d
r S S u r r i a s u e l e u n 8 l p
l e t I D I u r a , r
n > l u 8 u a d e 4 r . [
' g
u e 8 u a p B r u e s
I r q u e r y
r c d e p ' Z
I r l l N
a
1
' 0 I ' I >
T
I t .
- , ;
. . . ' . . , ]
: e > 1 l [ u e r y u n 8
- r p n l r a d
I e t I u > l l u a . t
n l e 8 u a d
0 I ' 0 I
r E q r u B D r r E C ' r a s a 8 r e q q e > l n > l e t r l u r p e ( - r a r e d u e t
r e d e c r a l r e d e p S u e d r u u u a d : n r u a 1 r e n l e 1 r [ u e l e u n 8 r p > l e p l l q a l o q p > l r u e ^ n l u 8 u a 4
' q n u a d
S u r p u r p : a q r e l a d
l o p q l a u e d - 1 a u e d
e p e d p q t u r l t e d e p S u r r r g a 1 8 u e . r
a r u s I u D I a L U e 8 S u l g a s
( > l r r e ]
u e p a r u r q e r e q r { E
I n q u u
8 u e , ( u e l a t e , { e 8 u E q E U e u n d u e u
t z z r v y r r u f n n y v c N s d | } t
, t
E
, !
i 5
V
BAB 1O BALOK PELAT BERDINDING PENUH (PELAT GIRDER)
. 2,5
i
=;--2>o,i
(ar n)
Pengaku vertikal harus mempunyai luas yang cukup guna menahan gaya teka.
timbul akibat aksi medan tarik. Akibat aksi medan tarik, pengaku vertikal memik*
tekan sebesar:
P,
-
0,5.ft*.(l
-
C).a.t*
Jika
kedua ruas dalam persamaan 10.72 dibagi dengan
$,),
^
k^ akan didapat luas minimum yang dibutuhkan
kuat leleh dari pengaku
..
dari pengaku vertikal.
tuJ
Untuk balok non hibrida serta dengan mempertimbangkan pengaruh ekse:.:-
pada pengaku vertikal maka SNI 03-1729-2002
(pasal
8.12.2, persamaan 8.12-1
-
syaratkan luas minimum pengaku vertikal adalah:
> 0.5.A
.D.0
f-u)
Dengan:
C, ditentukan dari persamaan 10.25 atau 10.28
A*
=
h't*; adalah luas web
D
=
1,0 untuk sepasang pengaku vertikal
=
1,8 untuk pengaku vertikal dari profil siku tunggal
=
2,4 untuk pengaku tunggal dari pelat
Sambungan pengaku vertikal ke web dan ke fens tekan harus diperhir--
-
sedemikian rupa sehingga las dapat mentransfer gaya tekan, P, dengan baik. Sec:-
-
anrara pengaku vertikal dengan fens tarik tidak perlu dilakukan penyambungan i:"
las, sebab konsentrasi tegangan pada flens tarik akan menyebabkan terjadinya keru---
akibat lelah (fatigue) dan keruntuhan getas. Thnpa adanya pengelasan antara p:--
vertikal dengan web diharapkan dapat menimbulkan keruntuhan yang daktail.
Jar-.
bungan las web dan pengaku vertikal dengan sambungan las flens tarik dan u'e:
diambil sedemikian rupa sehingga tidak lebih dari 5 kali tebal web dan tidak kura:
-
4 kali tebal web. Gambar 10.17 menunjukkan sambungan-sambungan yang haru. :
hitungkan pada balok pelat berdinding penuh.
10.8 PENGAKU PENAHAN GAYA TUMPU
Balok pelat berdinding penuh yang menerima beban terpusat, maka bagian ri'e':
diperiksa terhadap kuat leleh, kuat tekuk dukung, kuat tekuk lateral serta kua:
-"
lenturnya. Prosedur pemeriksaannya sama seperti yang dilakukan terhadap balok bi-,..
dibahas dalam bab V. Pemeriksaan kekuatan web terhadap gaya tekan terpusat i :
-
dalam SNI 03-1729-2002 pasal 8.10.
-
c, l'--PU-|
"
lh $*(,r\' )
{;
q n u e d S u r p u r p r a q r u l a d
l o p q
s u a g p q u g r l r p r 4
g n u a d S u r p u r p r a q r e l a d
l o p q l , t o l
r 3 ' u r r
, r r r , L r f , r . r r .
) e l o t
d , , ( + \ " - ( # ) ) . ' l
' ^ ' 6 ' 0 = ' u
i z ' j <
P / N
l { n ] l u n
q s l o ,
d , , ( z ) l * ) , . |
, * , 6 e , 0 - _ , r
> l o l e g B u n f n y e p
z l t l
r . r e p B u e r n l
l e r e f
e p e d u e l e u a { r p , X ; : o r ; ' # r f f l | f . g 1
. q
e e l o ,
A l , , ( r r i ( * ! . , ]
, * , 6 , 0 = , a
I o F q 3 u n ( n | . J e P Z p , , , p q . q , 1 1 e l e [ r p e d u D I E U a > I I P l e s n d r a t u E q a q E I I g
: r . l e l e p e r u u q a q r p S u e l s u a g r e l r l a s r p > l n l e t d e p e q r a r q a , / \ \ t E
q o 6 E u n r l n q
- - - E q l P
I
-
- :
i e s e r <
- , l J r
l E r
- : ? q
q a . /
n )
{ N I O I l e t " )
( Z = p * 1 u r t u ) u e n d u n r
q ' 9 1 ' 0 r
u e 8 u a p e u r e s n e l ?
e ' 9 / ' 0 1
q o l e q r 3 8 u r r r r u p
n e t e u a l u ] a y - r a d r e l a d p u r p n l S u o l r s u a u r p q e f e p e
N
u e q r p r a d u e E t n [ r { E q r u e l r p s u a u p q a l
, r r r P , r . r 1 r . r r a
* t ' * ' ! ' o r r + 1 ' g ' z ) = ' a
: > l o p q r 8 8 u r r
I I r e {
q r q e l
1 o l e q
8 u n [ n d r p r q r a r r e s n d . r a r u e q e q
l e r u f
u l r g
. q
* r . * n ! . W + l . g ) = ' a
r c s r q q r q a l
{ o l e q
8 u n ( n d e p e q r a r r e s n d : a r u e q a q
1 e . r e [
e y r g
. e
: r { e l e p t q a r ' r n t e n s g e 1 a 1 d u p u t l r a r n d u r n l t r n )
q o M q o l a - I
l P r r
q n u e 4 S u r p r i i p . r a g - ! u 1 . 1 ( j
1 o p i 1
e p e d s u 1 u e 8 u n q r u e s
[ I . 0 I
J B q r u B C
' , 1 p u n u t u t u u
' , t g u r n u t s l e u
s n l n d - s n l n d J a l s e l u e u O e s
l e I r U o A
n y e 6 u a d u e p s u e [ u e 6 u n q u u e s
q e / n u e p s u e g u e 6 u n q u e s
l
. : U
- :
" : i
9 Z Z N d t / \ l N l - V A V C N V H V N = I d N Y V C N f d B ' O I
BAB 1O BALOK PELAT BERDINDING PENUH (PELAT GIRDER)
Kuat Tekuk Lateral Web
Kuatteku5llt'il'rt
:l*]ti.urng terhadap rotasi dan hanya dihitung bila
(b/t)t(t/b)
< 2,3:
R,
-c,''E'',u,rlr*o,nL!i-l
,r--
"b-h,
I V,bt)')
b. Untuk fens yang tidak dikekang terhadap rotasi dan hanya dihitung bil.
(h/t)t (L/b)
< r,7:
R,
_
C,.E.,*t.,fl,
^Utl1
':**=1"'"1u'ty
1
c,
-
6,6.t06 jika
M,
<
Mt
= 3,3.106
)ika
M, , M,
L adalah panjang bentang tak terkekang dari
Kuat Tekuk Lentur Web
Kuat tekuk lentur dari web adalah:
Rb
-
24'o?'t*3
^[E-
h
tt-
f'
!'=
o,rn E
t,
\f,
10.-
fens yang terbesar
n.
Jika
pada tiap lokasi beban terpusat telah dipasang pengaku penahan gaya s.::-:
maka tidak perlu lagi dilakukan pemeriksaan kuat web terhadap leleh, tekuk du..
-"
tekuk lateral dan tekuk lentur.
_
Lebar pengaku pada setiap sisi web harus diambil lebih besar dari sepertiga :.
flens dikurangi setengah tebal web, sedangkan tebal pengaku harus diambii lebih ,,
"
dari setengah tebal fens serta memenuhi syarat kelangsingan:
t.
-
dengan b, adalah lebar pengaku dan r, adalah tebal pengaku.
Thhanan tumpu dari sebuah pengaku penahan gaya tumpu diambil sebesar:
Q.Rn=
0,75(1,8.$.Art)
t,
*
Dengan Aos adalah luas penampang dari pengaku penahan gaya tumpu. Selani-:-
pengaku ini haius diperiksa seperti halnya sebuah batang tekan dengan persyararan:
l. pengaku harus dipasang sepasang setinggi pelat web
2.
PenamPang
yang dihitung sebagai batang tekan adalah penampang meli.,
-
dari pengaku ditambah dengan l2.t* (untuk
panel ujung) atau 2,5.tu, r*:-.
panel dalam). Dengan t* adalah tebal web
3. panjang tekuk diambil sebesar 0,75.h
f coNroH to.l:
Sebuah komponen struktur balok pelat berdinding penuh seperti tampak pada ga::: -
memikul beban layan dengan rasio beban hidup terhadap beban mati adalah 3. B.:
-
merata 6 ton/m sudah termasuk berat sendiri balok. Flens tekan diberi kekangan i.:,"
i E _
U t
. J E
:
) o
u o l
B L
u o ]
B L
u o l g l .
' !
*
S
* ' x
= u 1 r 1 7
: u e e r u e s r a d r r e p q a l o r a d r p
r n t u e T w w { e J ,
G ! : Y Y ! ]
0 0 0 E 6 0 0 0 8 6
: B > l e u r
E ' l
<
r / /
e u l r a y
/ '
' l t 1 r u a ^
n l e 8 u a d
e n p S u e s e d r p u e n d u n r e p e d e u a r u 1 , r n g 9 e r r e p 3 u e ; n 4 u
4 e r c {
( u e n d u n r ) S u n l n
l a u e d
e p e 4
' e l u q l s r a q
l e r e f
u o l n q u e p
I D I r ] r a , r
n l e 8 u a d B r e t u e s e a > l s B r r u p > 1 e r c ( r l E I E p e w ) g 9 e
' < r I J E I B p
l a u e d - 1 a u e d
e p e 4
' u j c
g g e r e d a r
l e p n
/ q B q e s u e e ; l 1 . r a d q B n q a s e l u u q /
I B I I N
j L l q /
L I / I ' Z
-
Z = ' / o
: e 8 8 u r q a s ' [ D l n r e ^
9 L ) L
/
L
0 9 9 2
m
1
O I S E J
n l e 8 u a d r r 8 e q a s d e S S u e l p s n 8 r p l a s n d r u n r e l u 8 u e q r u a d n l e 8 u a d s e r e r p
I E o s
* r p q . q /
r : e p S u n r u r e r r ,
* /
u E S E t E g
' u e 8 u t s 8 u e l a > 1
r e r c l s r q n u a r u a r . u s n r t r l q a z n r u e r 8 e g
' q n u a d
S u r p u r p . r a q r e l a d
{ o r , q
r e 8 e q a s E s r r e u , r p
{ n r u n
l e r e l s r q n u a u a r u r u r > r o r , q ? r , r u
y } / .
* t
, /
u Y u ' l u w
' / o s s z
'
/ q
E u r r , r
0 r z l \
9 ' 7 9 r - -
-
j l l =
U l =
, /
: g n u a d S u r p u r p r a q r e l a d
I o l e q
r c 3 e q a s e s r l e u r l p
I n t u n
t e . r e l s I q n u a u a u t n q a s r e t r n t l n n s u a u o d u o > 1 q e 4 r d e E $ l r r a d
u / u o r
6 = z ' L +
g , I
=
( g x r / e
\ g , I ) +
( g x r A x
z , I ) =
" b
u o t
/ ( = g , l z + y , g =
( g I x r / e x g , I ) +
( s t x
u 7 r x 7 , 1 ) _ " r I
: " b u e p ' 7 S u n l l g
s w l | N V I
i n d u n r
e l e B
u e q e u a d n l e 8 u a d u e p
' r n l u a l r a s a 8 r $ l e r a l u r t a s a 8 r e n l t n r u a l t e n > l r . l e l e $ l u a d
. l d n l n c
- u a r u q r P n s s e 1 u e 8 u n q r u e s u u 1 r s r u n r y
L g f g
u e l e u n S S u a u r S u e l e f e q n r n u u e p
I E > p
- r a , r n l e 8 u a d e p u
r y P I J
' l e s n d r a t
u e q a q - u e q a q e p e d e t r a s u e n d r u n r e p e d S u e s e d r p n d t u n r
e , k B u e t 4 e u a d n > 1 e 8 u a 4
' r c s n d r a t
u r q a q r s e l o l - r s e > l o 1 u p e d e r r a s u r n d t u n r 8 u n [ n E n p e 1 r p
L Z Z N d Y \ N I V A V C N V H V N 3 d N Y V C N S d B ' O L
r _ (
o l r = - ' /
.
9 v ' 9 z e =
( s r r *
o v z ) o v r
228 BAB 1O BALOK PELAT BERDINDING PENUH (PELAT
GIRDER)
106,2 ton
73 35 ron
2pl
2x19
pl 2,5 x
l.
pl 1x
I
175
1
l'-
tz cm
Perhitungan momen inersia ditampilkan sebagai berikut:
'*l
Fr,t
327,67875 ton
436,905 ton
Komponen
A I,
d I +A.P
x
'Web
Flens
Flens
100
100
409416,66
4094t6,66
743906,25
743906,25
t897229,16
86,25
86,25
Total
Modulus penampang elastis, S diperoleh dari:
^
I. 1897229.16
S
-*=-#-21682,62cm3
d/ r75/
/2
/z
Nilai
f,
didasarkan pada pemeriksaan terhadap tekuk torsi lateral dan tekuk lo,*
flens. Untuk memeriksa terhadap tekuk torsi lateral diperlukan jari-jari
girasi seperti p.:-
gambar.
: u E P r l r q e l > l B P r r u e P
r e d u p > l r r r t u u p a r u
I r y y
( % ) q r n n r 8 8 u n u e 8 u a p
p > l n r e ^
q a r * r u e 8 u l s 8 u e y a l o r s e J r J B p l s 8 u n 3 u e > 1 e d n - r a r u
q n u a d B u
6 e e , z = [ g 4 l
= (
Z )
? l o e z _ l
, [
o e z
)
0 ' E
>
q /
, l l u a l S u n r q r e d r p
n l e 8 u a d
l u r e f
o r s e r u ? p ( / ,
r p u r p r e q
r e l a d
l o y e q
; a s o 8 r e n l 1
r a s a 8 u e u " r . r u
. q
x
u o r ( Q ( ' ! e h
)
" W . r u u o t
9 g 6 Z 9 , g 9 ? =
r / 8 8 5 ' L l g
x
6 ' 0 =
u o r
7 3 9 ! ' L I g =
u j r u N
r T e , 6 e z r g g g l l s
=
0 ? z
x
g 0 I
x
T g ' z 8 g r z x
e g v 6 6 , 0
=
' t * s x ' x =
S u r p u r p r a q
r c y a d > 1 o 1 u q
I r B p l e u n u o u
r n l u e l
I
o r z N
l [ ( z ' r ) o o e * o o z r l _ ,
=
' o - L f f i - o t ' J L - - ' ^
,
|
" l
l "
* ' r 1 f
' r . o o e
+ o o z r 1
o o ' r >
l f u - Z ) l - . = " = . = , - ,
=
( t u
: q n u a d
. 9 1 2 6 6
" I N t
W
u E u B r l E J
: ' a o $ e J l ; r p S u n t u e s - r a l
x
o r > L ' r - o l / x g z
= ! =
' a
} L t x t
' v
' q n u a d S u r p u r p : a q
r u l a d
l o p q
u e r s 5 a o > l e l u - r e s a g
e d r y
O r l Z = T = ' t
e 4 e w
, y
,
t y
e u a r t > l
g - ! 3 1
- 4 = e y
0 y J q e
s u e g
I D I o I
> l n { e t d e p e q r e r u u e $ l r r a r . u a d
1 n l u 6
e d r y
O r Z = T = ' !
e y e u :
u T
,
" T
e u e r a l
L o s ' o e =
f f i f r n
=
{ t r r t
-
l r
- - J t
Z 6 I z ' 8
r t
2 8 6 ' z y - G = 7 - ' , y
r l e l e p B
I E r a l E I
r s r o l > l n l a t
{ n } u n
u e 8 u r s 8 u e l a l e 8 S u r g a s ' u t g 9 ' g
q E I E p E u e > l e l s u e g r r e p B r l e r l a l r a r
1 r r
B , r r r , r r q B u e i u e 4 '
9 8
_ l
9 , 2
o r
; - - I
L 6 ' 0 1 =
u t r z 6 r / , s = & [
= + t
I
( t x g s ; . r r 1 ' 7 ' * t u ! r ' l
, r w ) e e l Y ' \ Y e ' e l
e I
x
g g
x
z l l l
*
e \ v
x
g , z
x
u l l
=
J , r
=
= V
=
I
= f I
6 Z Z n d y \ n l V A V C N V H V N 3 d n y v 9 N f d B . o L
- - - r . r l f r r r -
230 BAB 1O BALOK PELAT BERDINDING PENUH (PELAT GIRDER)
Nilai a/h kurang lebih 2,147, sehinega aksi medan tarik dapat diperhitungkan
i.
menentukan kuat geser nominal balok pelat berdinding p.r,rh. Aksi medan tarik l:_
dapat diperhitungkan
pada panel-panel selain panel ujung Hitung nllai h, dan C:
k,= 5*--2-
= 5+-i
. =
6,085
"
(r/\'
2,147'
\/ r)
6,085 x 200000
240
= 78,331
=
97,557
karena
%
=
l7o ,t,17
^@,
maka c, dihitung dari persamaan 10.25:
/t*
,"
\i
f,,..
6,,
_ r,5.{-_r__
_
r,r.6,085x200000.
l
=
0,263
u
f, (
nl \'
240
t7o2
l/',)
Kuat geser nominal balok pelat berdinding penuh dengan mempertimbangkan
.::.
aksi medan tarik adalah:
V
n
=
0,6 *
6*,
^-1,
.
=0,6x240x(10x1
1.15
130,62
ton
Q.V,=
0,9 x 130,62
-
ll7,559 ron > 46,35 ton
Untuk panel ujung aksi medan tarik tidak boleh diperhitungkan, sehingga kua:
nominal untuk panel ujung ditentukan dari persamaan 10.34:
V
_ O,9xA,xk,xE
'
(ri
l/'')
o,l x (t o x 17oo) x 6,085 x 2oo0oo
-
64,43 ton
1702
Q.Vn-
0,9 x 64,43
= 57,987 ron < 106,2 ton
_Karena
kuat geser panel ujung kurang dari kuat geser perlu, V,, makadapat
dire :-; .'
2
_solusi.
Solusi pertama adalah mengurangi kelangsingar
web (
-d..rgr.,
menamb-- \.
tebalan web), solusi kedua adalah dengan
-..,g,rirrgi.ario
a/h p^ia tiap panel
-
*.*
dengan menambah
pengaku vertikal. Dalam .orr,J soal ini di,.-pr^h solusi
-"r
kedua.
,
Lokasi dari pengaku vertikal yang pertama ditempuh dengan straregi sebasa- :.,,-.
Kut:
Q,
x V,
= Q,x
(0,6 x A* x
fr*
* C,)
6,085 x 200000
t-cu l
:l
l'.Vrf
)
I e r s l E I
> l n > l e l
' 3 u n 1 n p
> l n > l e t
' q a l a l
d e p e q r a r q e , l . r , r e n > l u e e $ l r J e r u a d l 3 e 1 n 1 - r e d
1 e p p
B { e t u
' n d t u n l e , { e 8 u e r l e u a d n l e 8 u a d S u e s e d r p r { E l a t r e s n d r a r u e q a q r s e > l o l d e r r e p e d e u o r r )
L d r u n r e l e 8 u e q e u a d n l e 8 u a 4
. p
' r n l u r l - r e s a 8
r s l e r a r u r r { E I E S E r . u e s l r . r e d r p n 1 - r a d
{ e p p
r u r q o l u o r
I r I E I E P D I e L U t n t u a l - ; a s a 8 l s l u r e t u l u e u $ l r r e u a d r e r e l s s e r e q r u n l
l p
" t V t V r t l r u E u a r e )
y r r r ' o
=
g L S L g ' L z e
E 2 y ,
=
: : " t t l . , t
l r l t N
9 9 e Q . ' 0
> ' W / ' A > I / l S l ' 0
( v s a s ' u s ) s t o
" : J q
i
- e . (
t . n l
t :
I
. - J r
_
" w
_
y 8 8 9 ' L r 9
z - - i - z - 7 - - - -
A
( 2 9 ' o r ) l . o
" w ' g [ o
n w u w
- - " A
,
- i
r r , , t
r ) \
: t e r e l s l q n u a d r p e > 1 r I e s l l r a d r p
e l u e g r n t u a l - r e s a 8 l s l e r a t u l
' 8 u n f n
l a u e d - 1 a u e d l n r u n
e s l r - r e d l p n l r a d
1 ? p l t
r n r u a l - r a s e 8
I s > l e r a t u l u e D l r r u a p u e 8 u a p
' > l I J E t u e p a r u r $ l e E p E e 1 r I e q r r a d l p s n - r e g J n ] u a l - J a s r 8 r s l e : a r u 1
J n l u a - I - J a s a D r $ [ P J a r u I ' )
' ( u o r
Z ' 9 0 1 - )
u r n r u r $ l e u r r o t l t J r e t ; a s a 8 u e q a q e p e d l - r e p r e s a q
g r q a y S u e l g n u a d S u l p u r p . r a q l e y a d
l o p q
; a s a 8 l e n l u a l r r a q u e r u u B { E r u r
I n l r l r a ^
n l e 8 u a d
u e q e q u e u a 4
' q n u a d
S u r p u r p - r a q r e l a d
l o p q
3 u n [ n r r e p r u r
0 ( I 1 e : z f a s
u e T > f t a l r p e r u e r . r a d
I D I I t r a ^
n l e 8 u a d u e p s E e > l s E I r E p
l r q u t r p I E > l r l J a ^
n l e 8 u a d r e l u e
r y - r e (
j l r e , u a s u o > l E r e r e s
r u l q o t u o r L U E I E p
' p l l l r a n n l e 8 u a d r u t u e r l r s r a q
4 e r c ( l e ? e q e s
u e > l r s r u g a p l p z u n d n l s a u
t u 3
O E l =
r u f
e ' e g l - - \ L I
x
l l z 0 6 ' 0 =
q x
I I Z 0 6 , 0 =
u
: q E I E p e u n l r { n r n q r p S u e l p > l n r a ^ n l e 8 u a d
r y r u f
e S S u r q a s
z 9 ' \ e t
r l z 0 6 ' , 0 =
v L l ' r l =
c l p
u
I
O O O O O Z
X
E ' I
, ( o n ) x o v z x z s v ' o
E X ; ' l
y } r x z ' g 0 r
( ' , { * * v x
9 . 0 ) x
" d
w
, ( % ) x ' !
x ' )
( ^ t
t \
, \ / ' / ) ' l , n
t 4 O S ' I =
)
: g Z ' O l u e e r u r s r a d r e 8 u r 8 u a u u e 8 u a q
( o r z ) * ( o o z r , . o r ) * ( q ' o ) r e ' o
_
z 8 v ' 0 =
n
)
I
-
I z I z I ' l l
t t z n d y \ n I v v 0 N V H V N 3 d n y v c N S d 8 0 r
232 BAB 1O BALOK PELAT BERDINDING PENUH (PELAT GIRDER)
dan tekuk lentur. Selanjutnya pengaku penahan gaya rumpu harus dianalisa seperti ana
batang tekan.
Untuk pengaku penahan gaya tumpu pada panel-panel ujung dan panel dalam:
b le
ts 2
t_:
dalam, dihitung sebagai berik-
t.
1ix
t
0'56'
^E
=o''u'W =
t6'r66 > 9,5
\1,
Thhanan tumpu untuk pengaku pada panel-panel
Apt,
=
2.a.t
=
2(19
-
2,5)(2)
=
66 cm2
R,
-
1,8.$.Aob= 1,8(240)(6600)
=
285,72
Q.R,=
0,75.R,= 0,75(285,12)
=
213,84 ton
ton
> 27 ton
25.t*=25
F-l
a
=
16,5 cm
Potongan 1-l
Periksa kekuatan pengaku sebagai batang tekan dengan:
A,
=
2(2)(19) + (1)(25)
=
101 cm2
Momen inersia terhadap sumbu web:
I
-2(Io+A.d1
-
z;.(t)3
*[2.0't)' +(tey2{y.l)'l
12
ln
r zrz\2
,)
)
9888,4166 cma
Jari-jari
girasi:
tr b88&4 r 66
;__;
=9,9947
\a 1 101
Rasio kelangsingan:
.
k.L k.h
_o,l;.(Uo)
A
=
-=-
-12,8857
n 1
;
"'"n'
A(-
=
-.n.^lL
= lrr,ss 57\^@ =
0,142
-)
o)
=
r
'
n Yr 7T\--'--''/\2ooooo
Kuat tekan nominal penampang:
N,
-
Ar.f,,
=
1ol
.rc2.Q4oll)
=
242,4 ton
Q'Nn=
0,85(242,4)
=
206,04 ton > 27 ton
' n d u n t
e l t 8 u e q e u a d n l e 8 u a d - n r y 8 u a d e t : a s
l e > l r u a ^
n > l e 8 u o d - n 4 e 8 u a d u e r c l e u r a d n p q e p
I { r q o l J r r u e l s n t n d l p e 8 n [ n 1 . r a d n t r S u r d u e s
I p
' q a r v r
u n d n e l e s u a g r r e p u e J n > l n - u e r n > l n
u e { n t u a u a l u I { E I E p E q n u a d S u r p u r p r a q r e l a d > 1 o p q r { E n q e s u r e s a p s a s o r d r r e p E r u u l n u e n ( n t
H n N : l d 9 N I O N I O U 3 S I V - l 3 d
y O - l v g
N I V S f O 6 ' 0 I
' e l u u p e d
e [ - r a 1 a q S u e l u e q a g
F > l r t u a t u
> l n r u n r e n l d n l n c r d u n l u 8 u a d - n l u 8 u a d e u a s a q l n q a s r a l
{ o l u q
g o r d e S S u r q a s
' e s l r r a d
- r p r { B l a l g n u a d S u r p u r p : a q l e l a d > l o p q
I S E q
u e t e r e l s . r a d e n r u a s r u r q r 1 3 u u 1 e 8 8 u r g
x o
u o l
z ' g 0 l
< u o l g ; ' , r / g e
=
( g ' , e 1 e ) s g ' , o
= " N . 0
u o )
9 ' 9 , 6 9
-
0 l 0 I z Z ) . z 0 I . V 9 I = " ! . ' V :
" N
: S u e d u e u a d p u r u r o u u e > l a t r B n )
x o
r
= n ) +
r ' Z r . o =
H ( s r , ' r
t ) +
v
' y ' -
-
J n l
u I u
" tE 0 8 6 ' 0 I
@ d s t o
5 I I 9 ' I I = = Y
L 1 ' 4
7 ' 4
: u u 8 u r s 8 u r l e > l o r s u g
7 - 7
u e 6 u o 1 o 6
r r t u S 6 L
* l
l *
r u r
E 0 8 6 ' 0 I -
u e O u o l o 6
l * u r c
9 ' 9 1
=
e
, u n
9 9 ' e L / ' 6 1 =
l r , z \ , , , , z r 1 , t
L . [ t .
u [ z s e ' ) * W ] ' . 7 1 a
Q r v * o I ) K -
z u )
, 9 t =
( O ( 6 t ) y
+
( t ) Z t
=
: u u l a r S u e r e q r c 3 e q e s n l e 8 u a d u e r e n { a > l
I
3
V
E s > l r r e d
t - L
- {
x o
r l
q r
I
u o r
7 ' 9 g l
< u o t
8 9 ' L z l =
( o z x s q r x y ) @ y z ) @ '
) s L ' 0 =
( q d v ' ' ! ' e '
) 0 =
u a ' L
: r { E I E p E e l u n > p 8 u a d n d r u n r u E u E q E t ' 3 u n [ n
l a u e d { r u u n
E
L -
^ J
9 9 ' e L L 6 t
t t z H n N f d 9 N r o N t o u l 8 1 v 1 3 d v o t v e N t v s 3 o 6 0 r
T
234 BAB 1O BALOK PELAT BERDINDING PENUH (PELAT GIRDER)
Proses akhir desain adalah menyambungkan bagian-bagian dari suatu balok pelat be:-
ding penuh dengan menggunakan alat sambung las. Secara umum proses desain
,-
balok pelat berdinding penuh adalah sebagai berikut:
1. Tentukan tinggi dari balok pelat berdinding penuh, secara praktis seperti h.
pada desain balok biasa, maka tinggi dari balok pelat berdinding penuh :
diambil l/10
-
lll2 dari panjang bentang
2. Tentukan ukuran web, tinggi web dapat ditentukan dengan cara mensL:-
tinggi total balok pelat berdinding penuh dengan dua kali tebal flens,:.-
nya tebal flens harus ditentukan dahulu. Selanjutnya tebal web ditentuka.
-
batasan-batasan berikut:
Untuk alh > 1.5:
Untuk a/h < 1,5:
h 5250
-= t 7
*
"lff
3. Tentukan ukuran dari flens, ukuran dari fens dapat ditentukan berda,.'
momen yang bekerja pada balok pelat berdinding penuh. Prosedur pn.
-
ukuran flens dilakukan dengan menghitung dahulu nilai momen inersi;
pelat berdinding penuh:
I
-1,+1"
*
=
t,
lir".
2.Aill
=
|
., .h, + 2.A,(hl2)2
12-*
"
JJ
l2'*',-
I'
Dengan Aradalah luas satu buah flens. Selanjutnya modulus penampanE
-
dihitung:
'
.,
=
I*
-t*'h3
ll2
+2'Af
'(hl2)2
=t*'h'
+A".h
cbl2hlz5r
Dari persamaan kuat
M
=
K.S.f
n g rcr
M
S=tt=
Atau A,
-
momen nominal:
M,lQ
K
.f
K
.f
g JCr g rcr
Samakan dengan nilai S yang diperoleh sebelumnya:
M,lQ
=t*.lr'
+ A,.h
K.f 6
l
{
Lcr
M t.h
_
1l)
d,.h.K
.f
6
tU,
I
tCr
Jika
diambil nilai K,
=
l, dan
f,,
=
.f,,,
maka:
MA
l-u-w
"f
0,90.h.fi 6
Dengan A* adalah luas web. Selanjutnya ukuran flens
perhitungan berat sendiri balok juga dapat ditentukan,
dan gaya lintang dapat dihitung ulang.
dapat ditentuk-- *ri,,,l
sehingga besar ::
*
*.':
95000
+115)
( r u u o 1 g t ' r z g )
[ u u o l
v t ' L } g
( u o r
z ' z o - )
u o l
z 6 ' e 6 -
( u o t
r . ' / 6 )
u o l
z 6 ' e 6
u D
L ; t
-
0 ) z -
9 g t =
c l
: r { E I E p E q e . { \ r r e p r 3 3 u n e > l e r u
' u t ,
V
r c s e q e s
I I q u r E I p
s u e g
l r q a r
a 1 r [ ' r u r
E 9 I
r t s a q a s n l r c l
' u e 1 u r f n p
S u e l t u n t u r s l t r . u r 3 3 u n u B > l E u n D
r I J )
0 E l = z l l 0 0 8 l = z l 1 7
r u r
0 8 I = 0 I / 0 0 8 1 = 0 1 1 7
: q n u a d S u r p u r y r a q r e l a d
l o p q I r E p
r 3 3 u n u e > l n t u e u e y {
u / u o l g g ' g
=
( g ' I x
9 ' I )
+ ( g ' 7 , x
Z ' l ) =
" b
u o r
Z 8
-
( g Z x
9 ' I )
+ ( S . x
Z ' l ) =
" r I
: " b u e p ' 7 S u n l r g 8 u e p J
: g v / N V [
' L e
f g
e ( e q n r n u u e p s n r a u a r u
I B r a t E I
8 u e 1 a 1 r a r
{ o p q
u e l r s u n s v ' r u r
E 9 I
q B I E p e u o l u r z r r p S u e l r u n u l $ l e r . u
1 o l e q
r 3 3 u r 1
' r u
8 I
u e 8 u e r u a q u e S u a p E u e q r a p a s n d u r n r r a r 8 u e . ( q n u a d S u r p u r p ; a q r e y a d
1 o l e q
n ] ? n s I { E I u r E s a C
. Z ' O T
H O I N O )
I
" ' { " F ' , 1 l l r : i l i l " " T i : H : l 1 H ' f f : " : f l ; " : ' } '
I
e l n d u e l e u e r u o r ' e { r a 1 a g
S u e d n d r u n t e , i e 8 d e p e q r a t q a l ' a . u B } E n { a { B $ l l r a d ' L
r n t u a l - r e s a 8 r s l e r a t u r B $ l r J a d ' g
I D I r r r e ^
n l e 8 u a d r e t u e
r y ; e {
u e l n r u a r e 8 n (
' e l u r a s e 8 r e n { e s { r r a d ' S
E p e r { p p n s S u e l S u e d u e u a d r r t p p u n u o u u e r u o r u t z r u l B s { r r a d ' ?
g t z
H n N S d e N r o N r o u S 8
- L V - t 3 d
v o t v E N t v s f o 6 0 r
. I E T U
: J E P
-
: : [
l (
-
t l
- - - -
: I
u o 1
9 7
=
7 6
u o ] g g
=
0 6 l
V
236 BAB 1O BALOK PELAT BERDINDING PENUH (PELAT GIRDER)
Untuk menentukan tebal web, dapat diambil dari nilai-nilai batas h/t*:
l. agar dapat memenuhi syarat sebagai balok pelat berdinding penuh, maka:
h
>ry-2550
=164.602
t*
trf,
^lz+o
t < h1164,602
=
1571164,602
=
0,9538 cm
2. untuk a/h < 1,5:
h
<ry
_
5?
= 338,886
tu,
trf,
1240
r. > 1571338,886
=
0,4633 cm
u-
3. untuk a/h > 1,5:
= 325,4646
t.
z
1571325,4646
=
0,4824 cm
Dicoba menggunakan ukuran web 0,8 cm x 157 cm.
Menentukan ukuran fens:
MA
1_uw
nf
-
o,g.h
fr-
6
-
607,14'107
-
8x1570
=
15g10,06
-*2
=
r5g,1 cm2
0,9x1570x240 6
Berat sendiri balok sekarang dapat dihitung:
Luas web
=
0,8 x 157
-
125,6 cm2
Luas flens= 2(158,1)
-- 316,2 cmz
Total
-
441,8 cm2
Berat sendiri balok
-
441'8
x7.85 =
0,3468 ton/m
=
0,35 ton/m
10000
Besar momen lentur dengan tambahan berat sendiri balok adalah:
M,,
=
6o7,rn *
(t,z^035)'tg'
=
624,15 ton m
8
(Angka-angka di dalam kurung pada gambar bidang momen dan lintang menuni:.-.-.
besarnya gaya lintang dan momen lentur terfaktor setelah ditambah dengan berat s.-:
balok)
Setelah menghitung ulang besar momen lentur, maka luas flens dihitung kemi-.
A"
-
624'15x107
-8x1570
--
rc3n,65 mmz
=
163,r cm2
t
o,9xl57ox24o 6
Jika
tebal flens semula 4 cm masih digunakan, maka lebar fens menjadi:
Ar
163.1
l^_r_
(.t7 -:
----:-:-
-
40,775 cm
=
42 cm
t
tf +
Coba ukuran fens 4 cm X 42 cm.
Hitung momen inersia penampang terhadap sumbu lentur:
h
,
95000
;=m
95000
z4o(240+r r5)
:
> I o
, ( * ' t q )
.
o !
- , _
n ^
r
i \ ' e ' I
= )
( s n s e l e q e r a e p I U E I E p B p u r e q ' 3 u u l r s r u n s r ) : g 7 ' g I u e r r u e s r a d r r e q
e , o = W = u # @ = o )
( c ' ^ t ' ^ v ' 9 ' o ) Q
= ' A ' Q
: ( r y . l u r u e p r l u r s l e u e l S u n l l g r o d u a u e d u e r ) 8 u n ( n
l a u t d
> l n l u n r a s a S r e n ; E
i l a l l t r r ^
n > p 8 u a d r t t u r q e r c { S u n r r g 8 u a y q
r u u o t
9 l ' I / 2 9
< u r u o l
7 O ' L Z 9 =
( 4 9 6 9 ) 6 0
-
" I N ' [
u r u o r
L ' 9 6 9
-
@ v z ) Q o l 6 r 9 6 2 ) y 8 6 ' 0
- ' ! ' , 5 1 N -
" W
: > l o p q p u l r u o u r n t u r l u e t u o u r r e n l e 3 3 u r g a 5
, l 8 q
- t u a :
- , T l n
v e 9 6 ' 0 =
W - r . , r n , ] [
1 . ,
I( t t v t ' o x o o s ) + o o z
a
= X
= g ' 0 =
2
L S t
r l
t v
. t
n
- n v
: u e B u a g
9 L I / L ' 0
9 Z ' 9 6 I
z y x v
g L V L ' \
=
e u )
L Y ' 6 1 9 6 2 =
S ' 2 8 Z I ?
g g T ' g s e s e y z
-
' I
: S u e d u e u a d s n p p o t u
v u )
9 9 8 ' 9 9 e 9 e V Z =
Z I
, G ' o $ G t t ) 0 ) z
*
7 d ; 8 t
=
, r
L t z H n N f d
g N l o N l o u f e
r f l 3 d v o l v 8 N l v s f o 6 0 t
L ' l x B ' , 0
|
' l l '
^ r T ' ' ' o o + o o z l l
i
l f f i - v l - - = r l - I =
x
: ' y
' q n u a d
S u r p u l p r a q r e l a d > 1 q e q u a r s 5 r o l r e l r u e p d S u n u q r p e l u t n f u e 1 a g
e d w
0 r / z = ' ! = ' !
e 3 3 u u 7 a r
n 1
,
' Y
o v z , \ 1 / [
L 6 ' 0 1 = / ' . g f O = : l
' 8 ' 0
=
o \
0 0 0 0 0 2 / g
9 z ' 9 = ' # = Z = ' \
: u e > l e ] s u e g
l e > l o l
> l n > l a t d e p e g : a r u E s E t E g > l n t u n
' l E r o l E I
r s r o r > l n > l a r d e p e q r a r u e e s
- l r r a u a d u e > l n l r l r p n y - r a d
r y p p
e > I e r . u ' s n r a u e r u
E r e l a s
I e r o r e l
8 u e 1 a > 1 - r a r
l o l e q
E u a r e )
s
U E P
l
L 9 t
I
_ l
t - Z V - - 4
k"-
238 BAB 1O BALOK PELAT BERDINDING PENUH (PELAT GIRDER)
k
_
c,.fr.(t t,,,)2
_0,6x240x196,252
=
18,48675
" 1,5.8 1,5 x 2ooooo
'ft-=E
a/h
=
lr-t=trrr,+rets-s
=o'61
a
=
0,61
.h
=
0,61(157)
=
95,77 cm
=
95 cm dari ujung balok
Periksa kembali kuat geser dari panel ujung dengan nilai a
--
95 cm:
k
=5+
5
-18,6559
'
(gslst)'
=
170,8197 > h/t*
(=196,25)
Kuat geser nominal untuk panel ujung:
v
_
0,9.A*.hn.E
_
0,9x8x1570x18,6559x200000
=
log,51 ton
'
(hlr*)'
196,252
Q'Vn=
0,9(109,51)
= 98,559 ton > 97,7 ton
Untuk panel-panel tengah, aksi medan tarik dapat diperhitungkan
jika:
a/h ,l
zeo
1
=
t,t5
l(ut-) )
a/h
=
1,6 -+ a
=
1,6(157)
=
251,2 cm
(mo)
Agar diperoleh
jarak
pengaku vertikal yang seragam, maka panjang yang tersisa an:.
pengaku vertikal ujung hingga tengah bentang balok pelat berdinding penuh dibagi se;-
seragam. Dalam contoh ini direncanakan 4 buah panel seperti pada gambar:
201,25 1157=1,2818
5+
5
=5+
5
=8,0432
(ath)' (r,zars)'
Crr
Rasio a/h
=
k--
18,6559 x 200000
x o
) r o
) o
(
z z \
, [ t t
* a ) ( z t ) ( s ' o )
: e a a u r q a s
' - ,
J j )
- r , r . ' , ]
. ( r e z ' o
g g g t ' g t
" w )
Z 9 ' 1 9
<
Z I
+
n ( z t ) ( S ' o )
t
=
8 9 ' Z l
<
z w )
Z ' 6 1
r u )
B ' 0
u B J n > l n J a q
8 ' 0
>
9 l =
:
- ' l i q
Z I
y w ) 9 r r ' 8 0 9 =
W ' v * o I ) z =
' I
=
( z t ) ( g ' o ) z
=
' v
I D I n r e ^
n l e 8 u a d e q o r r q
9 ' o = [
< -
E ' o >
I r E p
S u e r u l l a u r S u e d r u e u a 4
x o
G t 9 6 t
- )
* t / q
>
9 ' z l l =
-
r ) ( r ) ( o z g r ) ( g ) 9 ' o
=
-
t ) ' e ' * v ' g ' o
=
" - ' v
t u n t u r $ l e r . u S u e l p q a r u e p r t q a l o r s B r
o
I U n I U I U I U I E I S J A U I U e t U O l U
o
r u n r u r u r [ U S E n l
.
: r r r e t r J {
E
u D I r E S E p r e q u e > p t u a r r p
I D I n r a ^
n l e 8 u a d
' l a l r u a ^
n l e 8 u a d u e > l e u e r u a r a r . u r l E I E p E e l u r n f u r y a g
u o r
Z g
< u o t
l z g , g 1 l =
( 6 9 , g I I ) 6 , 0 _ " A . 0
4 r B l l . _ f E r ' r
l 9 z ' 0 - l
, ( q P r y s t l
" ) - l
, t
\
8 9 9 1 ' 9 1
=
+ l
' 9 9 ' O : q e l E P E ' t / q u r r n u u $ l r l u r E I r N
I
, r w ) z 9 ' I g
=
, ( 8 ' o ) ( 9 2 ' r c 2 ) S ' o -
' l
, 8 I 8 2 ' I
" ( q
p \
\ L I / ' o
-
-
z - L
r z
- z - t
-
/ : u e 8 u a q
' * ' ' ' ' {
- ' t * ' r
: 0 L . U u e e r u e s . r a d r r e q
z w )
8 9 ' Z l -
+ r e z ' o ]
' @ u r ) ( s ) ( o l z )
e ' o =
:
r
- - ' )
u o r
6 g ' g I I
I
+ ' ) l ' ^ v . ' ! . g ' o
-
u A
l
r s l e u e l S u n u q r a d u a u u e 8 u a p q n u a d S u r p u r p - r a q l e l a d
l o p q I , u ^ u o u
, r r J " r ' r ' # " *
= [
z 9 z ' 9 6 r o r z , ( r t t t ) ' {
l 9 Z ' O =
r 0 0 o o o Z " Z r 0 B ' E ' I = t I
i q . g ' I =
o J
t g z ' O l u e e r u e s r a d u u p
l r q r u e l p
" ) e > I r r u
0 0 0 0 0 2
x z e r \ ' 8
6 t z H n N s d C N I O N | O U S S t v t S d
y o t v 8
N t v s f o 6 0 r
' { [
' L ' t =
= l
. / c , l
1 ' 1 l
L c
240 BAB 1O BALOK PELAT BERDINDING PENUH (PELAT
GIRDER)
0,8 cm
untuk menentukan
panjang pengaku vertikal, hitung dahulu jarak
c:
c
-i,,=
4.t*
-
4(0,8)
= 3,2 cm
C
-rk,
=
6.t.
=
6(0,8)
=
4,8 cm
Jika
diasumsikan ukuran las antara fens dengan web adalah 4 mm, serra mengan-,:
c
= 3,2 cm, maka panjang pengaku vertikal adalah:
h
-
ukuran las
-
3,2 - 157
-
0,4
-
3,2
=
153,4 cm
Gunakan pengaku vertikal 0,8 cm x 12 cm x 153 cm.
Periksa persyaratan interaksi
geser-lentur untuk panel-panel yang diperhitungkan
terhac.:
aksi medan tarik:
O,6,V. V V
'
n< u
<
n
Mn
-
Mu- 0,75.M,
o,(r r s,e
q)
.
!-_<
I 18,69
696,7
-
M,- o,l\e%,1)
0,1022
< v/M < 0.2271
u u-
Karena tidak ada nilai V!/M, yang berada dalam batasan rersebur, maka tidak pe:
-
dilakukan pemeriksaan terhadap interaksi
geser-lentur.
.
Untuk pengaku penahan gaya tumpu, dicoba menggunakan
pengaku dengan leb.-
b
=
20 cm, sehingga lebar total menjadi 2b * t*
=
Z(20) + 0,g
=
4O,I .- < lebar Ile .
-
42 cm. Gbal pengaku dihitung dari syarat kJangsingan:
!
,o.ru.E atau t
u
b
^[t
=
zo
.2,
;
='"''l
fr
d.,d., L'
0561/T
=
0i61/200000
=
7,237 cm
Gunakan pengaku berukuran 1,5 cm x 20 cm dengan ukuran las 4 mm serra pem--
tongan selebar 2,5 cm untuk tempat pengelasan. Perikia tahanan rumpu p.rrg"k,, p..-
tumpuan:
Q.R,=
0,75(1,8.6.Apb)
=
0,7 5
(r,8) (240) (15) (200
_
2,5) (2)
=
191,97 ton > 97,7 ton
OK
.
Selanjutnya
Pengaku
penahan gay^ tumpu dianalisa sebagai batang tekan.
panjar:
web yang dapat bekerja dengan pengaku sebagai batang t.k"riadalah sepanjang 12 kt
tebal web (12
x 0,8
= 9,6 cm).
: S E I
' w u u
r l r l e l e p e s E I u n u r u r r u u u r n > l n e S S u r q a s t u r g . 0 q E I E p E
, 0 I
x g g 8 ' 9 9 . 9 e y z
r u r u / N g h 9 ' , 7 h 9
=
0 t x r z 9 e 1 x , 0 I
x
L ' , L 6
" w )
9 9 8 ' 9 9 e S e I 7 Z
e u r
v z g e l =
( 9 ' 0 8 ) ( z y
"
y )
r u )
E ' 0 9
x s u e u s E n l
r u n r u r u r r u 8 u e ( u u 4
l r ) a { r a r
r e l a d p q a l
I
S ) I E I I I
- l
o ' A
x
= l t
=
= D
f > l
: u e [ r
\ o
: B d
L U 3
- = ' H
' i J I
: : d
: s u e u u e ' u a p g e . n o u r e r u ' u , n r u e r r , ; i ; i ' : r r j , , J r * T n
*
: q a l r u e 8 u e p s u a g E r E t u E u r 8 u n q u r g
. e
' e d h t r
O 6 y
=
* T
t
l
n l n r u u e l e u n 8 S u a u u e 8 u a p S u n u g l p u B > l E s E I u r 8 u n q u e g
u e r n > l n u t 8 u e p E u r e s B u e l n d u n r e & B u e g e u a d n l e 8 u a d u r r y u n 8 r p f f i o ' i l J ' ' " i ; ;
- r u n l e p e d r r e p
I l r a > l
q r q e l u e q a q S u e r u a q g e 8 u a r e p e d e u a r e y ' r e s n d r e r
u e q a q r s e > l o l
e p e d u e p u e n d u n l S u r s r u - B u r s u r u e p e d S u e s e d r p n d u n t e l e 8 u e q e u s d n r y 8 u a 4
I ' L9 6
' ( r e q r u e 8
e p e d r r . r a d a s r u r g ' L y e r c b s S u r s e d r p ) q n u e d S u r p u r p : a q r e y a d > 1 o p q 8 u n [ n
r r e p r u r
8 ' V = Z 1 9 ' 6
r t t r l a s r p > l e r a l r e r s n r e r . l u u l e r a l . r a d > p u E I E t u
' * ,
9 ' G
q a l v r r { E r e r p
8 u u ( u e d q e 8 u a t - g r 8 u a r e p e d > l t t e l r a r s n r e q n d r u n r r & 3 u e g e u a d n l e 8 u a d e u a . r e ; , 1
) - O
u o t
/ , / (
<
Z L g O , g e I
u o t
7 Q t 7 , ( ) l
I = ( D
e -
6 E I I ' 0
z \ r
" t
' t
t 9 ' 0 1 = = - =
t
L 9 l x ; L ' , o
c 1 ' 4
7 ' . 4
t
U D
Z , I T
_
, r w )
0 6 h 8
z ( r t s ' O
+
o r ) ( E ' t ) @ d z
+
Z I Z I
e ( o d G ' r ) '
r
' z
+
( 8 ' o ) ( 9 ' O
,
( 9 ' 6 ) ( g ' o ) . ' [ r 1 3 , i ?
= ( z e y ' z g l ) E g ' 0
=
" N ' E 8 ' O
= f i l o y z ) z o t ' g 9 ' L 9
-
' f
v
1 t
- =
I E ' O I
r
l \ ' l t
g T
- " 1 { ' 0
u
= N
)
= y
=
r
F * " 0 . * l
8 9 ' L g
o 6 w
L u c
9 ' 6
w Z H n N S d C N T O N T O U T S l v t f d
y O t V E
N t V S f C 6 0 r
u r 3
B ' 0
242 BAB 1O BALOK PELAT BERDINDING PENUH (PELAT GIRDER)
L
u, mtn w
=
4(0,8)
cm
3,2 cm
=
Q.t.O,6.f, =
0,75(8)(0,6)t-r-
1332 N/mm
Gunakan
Q.R,* =
1247,148 N/mm. Untuk panjang las 4 cm, maka kapa,
sepasang las adalah 1247,148 x 40
=
49885,92 N.
Untuk menentukan jarak antar las maka harus dipenuhi hubungan:
4ggg5,g2
_vu.Q
s I*
dengan s adalah jarak las dari as ke
49885,92 49885,92
J_
v;Ql I. 542,546
Jarak
bersih antar las menjadi 9
-
4
= 5 cm. Meskipun jarak
as ke as .
las sebesar 9 cm dapat digunakan untuk seluruh bentang balok, namun jar--.
ini dapat diperbesar pada daerah-daerah yang memikul geser kurang dari 1
= 97,7 ton. Dicoba pengaturan las sebagai berikut: (untuk
V, L)
1) Daerah 0
-
5,75 m dari tumpuan digunakan jarak antar las sebesar
.
sesuai perhitungan
2) Daerah 6,75
-
9 m dari tumpuan
(V,
= 55,175 ton) jarak las dih.:
sebagai berikut:
49885.92 .
J
....-
-.1
-
V,.Q
X
-
162,81 mm
diambil s
=
150 mm (15 cm)
9m
b. Sambungan las pengaku vertikal:
Ukuran minimum las
=
4 mm
Panjang minimum
--
4.t*
=
4(0,8)
= 3,2 cm < 4 cm
-)
L*
= -
Kapasitas las per mm untuk 4 buah las (2 buah per pengaku vertikal):
Q.R,*
-
Q.t,.0,6.f,*.2 =
0,75(0,707 x 4)(0,6)(490)(4)
-
2494,296 N/mm
atat
Q.R,*
-
Q.t.O,6.f, =
0,75(8)(0,6)(370)
=
1332 N/mm
^tau
Q.Rr*_
Thhanan nominal las:
6,R
tnu
-
1247,148 N/mm
-+ ambil L*
=
4 ,m
=
Q.t,.O,6.f,*.2 =
0,75(0,707 x 4)(0,6)(+.
AS:
91,95 mm -+ ambil s
= 9 cm
49 885,9 2 x 243 5 3 5 6,8 66 x 1 Oa
55,175x 104 xn524x 103
7,5 75@9cm 15@15cm
lassuduta=4mmL,
t u r
E ' 8 =
l u t u
8 z ' t 8 -
. f ( -
I g 9 [ r / 2 9 =
; r u
r u r u / N
l e g l ' v z 9 =
: t n l r r a q r e 8 e q a s S u n l q r p s E I r e l u e
r y - r e f
( E ' z ) z - o t s t
_
s v l z l r u u n a r y a s . t a t & u a [ u a d
v } I x
L ' L 6 1 s 4 a ? U
' u e n d r u n l
u e r 8 e q > l n r u n
' s e 1
S u e l u e d r u c
7
> l n r u n
: r e s a g a s q E I E p E r u u r e d u e q e q
N I 0 g Z E
n B l E r u r u / N
Z g g I
q e l e p e e l u u n l a q a s u e 8 u n r r q u t p s e l s r l r s e d e l
' s e 1
q B n q
f
B p E
l e t o t
e S S u l q a s
' n 1 e 8 u a d
S u r s u u - S u l s e u r > l n t u n s E I r { E n q
Z
u e 1 e u n )
m l l
w ) y
-
" " 7
< -
u D y > I U )
Z ' Q , =
- 1 . V
=
u r n r u r u n u 8 u e [ u e 4
r u r u
7 -
s E I u n u r l u l t u u B J n > l n
n d u n r e , ( e B u e q e u a d n > l u 8 u a d s e 1 u e 8 u n q u u g
' s E
a I s E r J e p r n > l n r p r u l
6 l e r e f
u e 8 u a p u D
,
x
t u t u
7
s E I u e J n > l n u e > l e u n D
( s e e 1 s e ) u r c
6 @
r u s r x I J L U r l n p n s s e l
; - ;
u e 6 u o g o 4
T U f ,
I
-
- r r r q r l
_ r
6
r t
, 1 I
-
: J E J E
- -
i e s E
T
I
I
r u c
e 9 L
i
I
i
:
X O
l u ; : B ' Z I > t u ) 9 = ? - 6 - s E I r B l u e L { I s r a q l e r e {
' ( s u
a 1 s e ) r u r
6
r e s a q o s n r r u l u e 8 u n l q : a d r c n s a s r n p n s s e l r u l u e > 1 e . r e (
l r q r u e
r u )
0
> u r f g ' z l
=
( g ' o ) g t
-
^ j g l
. , . . ,
0 0 E
r r , p q r q a l
l , p l r
u r p
d r ' g l
I q r q e l e . . , q a l o q
> l e p n r n p n s s E I r e r u e
l e r e f
u e l t e . r e l s u a u
B ' ' E ' 1
p s e d
Z O O Z - 6 Z L I - 9 0 I N S
r u r
6 =
I r r l . u
l L ' 0 6 =
S ( - g l e ' / B t
= ; * : u E > l l { n } n q r p
S u e l s e 1
l u r e f
: d e >
' N
0 8 2 E = 0 V
x
Z E E I
r e s 3 q a s
r l E I e p E u n r z 8 u e f u e d u e p r u r u
7
s e l u e r n l n u u 8 u a p t n p n s s e 1 s e r r s e d q ' 1
r u r u / N
e L e ' L g 9 =
. @ t s r ) g r O ' 0
=
+ [
. c 1 ' 9 v 0 ' , 0
-
I
1 t
t , "
/
: r e s e g a s r { B I B p B
I n { l d p
s n r e q S u e l ; a s a 8 e l r 3
' N
Z E 9 I
I { E I E p E t u u : a d s u 1 s e u s e d r l e S S u r g a g
t ? z H n N = d c N r o N r o u f 8 r v r S d v o l v s N l v s 3 c 6 0 L
g ' t
T
244 BAB 1O BALOK PELAT BERDINDING PENUH (PELAT GIRDER)
Gunakan las sudut 4 mm x 4 cm dengan jarak
8,5 cm
(as
ke as).
Lassudut4mmx4cm
@
8,5 cm (as ke as)
SOAL-SOAL LATIHAN
T
I
I
i
157 cm
I
I
I
I
:
"0.4
,
'0.1
:
'0.
P.10.1 Hitunglah kuat lentur rencana dari suatu balok pelat
pelat badan B mm x 1750 mm dan pelat sayap 19
dan bagian sayap tekan diberi kekangan lateral secara
berdinding penuh yang terdi:
mm x 450 mm. Mutu bafa
menerus.
P.10.2 Sebuah balok pelat berdinding penuh (BJ
37) mempunyai pelat badan 8 mm x 1i(,
dan pelat sayap 16 mm x 400 mm.
a) Hitunglah kuat lentur rencana balok pelat berdinding penuh tersebut, jika
re:
pengekang lateral yang menerus pada bagian sayap tekan
b) Hitunglah kuat lentur rencana-nya jika
panjang bentang tak terkekang adalah
P.10.3 Balok pelat berdinding penuh
(Bl
37) terdiri dari pelat badan 12 mm X 2000 mn
pelat sayap 50 mm x 600 mm dengan panjang bentang 21 m. Pengekang lat.:
berikan pada u.iung-ujung balok serta pada tiap 1/3 bentang. Beban yang harus d,
dittrnjukkan dalam Gambar P.10.3. Beban tersebut sudah merupakan beban terfakr,-
sudah termasuk pula berat sendiri struktur. Tentukan apakah balok pelat berdindinq
tersebut memiliki kuat lentur yang cukup guna memikul beban yang bekerja!
1200 kN 1200 kN
7mI 7ml 7m
L
Gambar P 10.3
' L e
f g
e f e q n r n u u E > l E u n D
' u e > I r ]
d e l e s u e r 8 u q e p e d s n : a u e u r E r e ) a s
l e r o r e l
u e 8 u o > 1 o s r u d e p " r a r u e > l r s u n s v
' d e l e s
r e y a d r : e p u e J n > l n u n l n l u a u a u
{ . 1 r . ,
r u r r s e u u o J u r
u E > l e u n 3 ' L u ' l { {
0 0 0 8
q e l E P E r u n u I S > I E L U r o } I B J r e l r n l u a l u a r u o t r { ' r l t L u
\ z L I
x
r u r u
0 I
u E P E q l e l a d u e : n l n u u I I I S E q S u a u q n u a d S u l p u r p r a q r u y a d
l o p q
n t e n s r r e p
I E 1 \ , \ E
u r e s a q g . O I U
> l e p l t e 1 r { r n q a s r a r q n u a d S u r p u r p r a q r e y o d
I D I n r a ^
n r y 8 u a d u r l e u n 8 r p
I o l e q
r r e p E u e r u a : : a s a 8 t u n l q e 1 3 u n r r 1 1 ( c
0 9 t
I { E I e P e e l u p > 1 r r r a , t n l e 8 u a d
l e r e l
e 1 r [ r o r r a t u r
l a u r d
r r e p E u e r u a ; r a s a 8 t e n l g e l S u n l g ( q
u u n d r u n t u e p r . u f
E 9 l
u e > p l e t r l l p
l e > l l l r e , t
n > l e 8 u a d , r l t l 8 u n ( n
l e u e d
e p e d e u e c u a r ; a s a 8 r u n l q e 1 3 u n r r 1 1 ( e
: z . 0 I a
I E o s
> l n l u n
g ' 0 l a r D q r u e D
r x
9 6 ' 0
9 6 ' 0
i r n q e s r a t
q n u a d
S u l p u r p r a q r e l a d > 1 o p q
I r c p
y a u e d S u l s e u - S u r s e u r E u u r u a r ; a s a 8 r e n l q e l S u n l g : e q u u 8
e p e d r r - r a d a s
' u r 1
8 u n [ n r r e p r u )
O 9 r /
u v p u n g L Z ' r u r
0 6
> 1 e ; e [ e p u d u e > p l e t a l r p
I e > l r ] r e ^
n l e 8 u a 4
' * *
7 I
q e l e p e > l o l e q S u e r u a q 8 u e [ u e 4
' r u r u
0 0 E
x
r u r u
7 7
d e l e s r e l a d e t r a s u r u
0 g I T
x
r u u l
6
u e p B q r e l a d u r 8 u e p
L g [ g
" ( r q
r . r e p q n u a d S u r p u r p . r a q r e l a d > 1 o p q q ? n g e s
9 . 0 i :
I e > l r l r a ^
n l e 8 u a d u e > l e u n 8 l p
> l e p l t e 1 r [ r n q a s r a r q n u a d S u r p u r p . r a q t e l a d
l o p q I r e p
e u e r u e r ; a s a 8 r e n l q e 1 3 u n u 1 1 ( c
r { E I B p e e l u p l r r r a , r n l u 8 u a d y e s e ( e 1 r f : o r r a r u r
l a u e d
r r , p E u , r u a - r r a s a 8 * " ,
, r H : J i J
( q
u e n d r u n t r J E p r u f
E 9 i
u e > p l e l e l l p
[ D I I r r a , t
n l e 8 u a d , r l l ( S u n l n
l a u e d
e p e d e u e c u a r ; a s a 8 r e n l q r 1 3 u n r r 1 1 ( e
: 7 ' 0 I ' d
I E o s
> l n r u n
r 1 E I E p E 3 u e 1 a 1 r a r > 1 e r S u e r u a q 3 u u f u e d
x
r u r u
9 1
d e , l e s r e y a d e r r a s t u t u g E l I
q n u a d S u r p u r p r a q r e l a d
l o p q
q e n q r s
L ' 0 t ' a
- :
u a d
' f J O
- , i t d t
r
J E J
- : i u
- i
. : D J :
_ i ( 1 0
g
' l r
I ' C "
'
' 0 ' I
=
u ,
p I , u E > l B u n D
' t u
Z I
r r s r q f , s
e q r (
' e l u - e u e f , u e r r n t u a l r e n > 1 g e l S u n t r H
' r u l l r
0 ! !
x
r r r r u
Z I
u e p e q r r l a d l l r l r r u e u r
' L e
[ g
r t r q r : r p
9 ? Z N V H I I V I I V O S - I V O S
, :
r . u g 8 ' v
@ z
r u g 8 ' v
@ z
F
11
Balok-Kolom
Sesudah mernpelajari bab ini, mahasiswa diharapkan dapat:
'
Memahami pengaruh
t<orybinasi
antara beban aksial tekan serta mornen len:
yang bekerja secara bersamaan
Bada
suatu komponen struktur balok-kolom
'
Meuganalisis dan mendesain ri".r, komponen str,rktur balok-kolom
1.1 Persamaan Diferensial untuk Kombinasi GayaAksial dan Lenrur
1.2 Faktor Perbesaran Momen
1.3 Desain LRFD Komponen Struktur Balok-Kolom
1.4 Perbesaran Momen untuk Struktur Thk Bergoyang
1.5 Perbesaran Momen untuk Srruktur Bergoyang
1.6 Tekuk Lokal'Wtb pada Komponen Srukrur Balok-Kolom
11.1 PENDAHULUAN
Suatu komponen struktur biasanya harus memikul beban aksial (tarik
atau tekan
momen lentur. Apabila besarnya gaya aksial yang bekerja cukup kecil dibandingkan n: _ -
lentur yang bekerja, maka efek dari gaya aksial tersebut dap"t diabaikan, dri ko-;
struktur tersebut dapat didesain sebagai komponen balok terlentur yang telah dip:
dalam bab 5 dan 9. Sedangkan jika
gaya aksial yang bekerja lebih dominan daripad.
-.
men lentur, maka komponen struktur tersebut harus didesain menjadi komponen srr-..
tarik (jika
yang bekerja adalah gaya aksial tarik) atau didesain sebagai komponen srr-.,
tekan (jika
yang bekerja adalah gaya aksial tekan). Komponen ,,r,rkr,.r. tarik telah dr:
"
pada bab 3, sedangkan komponen struktur tekan dibahas dalam bab 4.
Pada suatu komponen struktur terkadang efek gaya aksial maupun momen r-
-
tidak dapat diabaikan salah satunya, kombinasi dari gaya aksial dan momen lentur :.-
dipertimbangkan dalam proses desain komponen struktur tersebut. Komponen srr-..
tersebut sering disebut sebagai elemen balok-kolom (beam-column).
Pada strukrur-srr-:
statis tak tentu umumnya sering dijumpai elemen balok-kolom ini. Perhatikan str-.
portal statis tak tentu pada Gambar 1 1.1.
Akibat kondisi pembebanan yang bekerja, maka batang AB tidak hanya me;
beban merata saja, namun juga
harus memikul beban lateral Pr. D"lr- hal ini efek..-
dan efek gaya tekan P, yanl bekerja pada batang AB harus dipertimbangkan dalam :
desain penampang batang AB, atau dengan kata lain batang AB harus didesain s.: .
-
suatu elemen balok-kolom.
Berbeda dengan batang CD yang hanya didominasi oleh efek lentur saja, gaya -=-
P, sudah dipikul oleh pengaku-pengaku (bracing)
bentuk X, sehingga batang-CD i,
didesain sebagai suatu elemen balok tanpa pengaruh gaya aksial. Batr"g CF dan DE i.
-
- I r u a s I $ l t r a r u l s n r u n r u e r n l e u r e d ( 7 ) ' r s e u r q u o l
u e 8 u e 8 a r u e s u r e q t u a d ( 1 )
r y p p e
u r E I E r E l
- u e r u o l o > l - I o l t q u a u a l a n l e n s > l n r u n u e l e u n 8 r p r e d e p S u e l u r c s a p : n p a s o : d e d e r a q a g
r n t u a l S u e p l q e p e d
l e r a l r a t
> l t p r t r a s a 8 l e s n d e 1 r [ r n r u a l u e p r n u n d E r E l u E r s E U
- l q u o { r l a l o u e > l q e q a s p U e > I E u t r 1 n r u n r a > l
' l s - l o l u e p q E r E E n p r n t u e l
, u e l a t
F I s I V l
: n t u r l u e p : n u n d E r e t u u r s e u r q u o > l q e l o u u > l g e q e s r p u e > l e u e q n t u n r a > l
' s r d n
S u r p u r p r a q E > l n q r e r S u e d r u e u a d
l n r u n
' q e ; e r n p r n t u a l u e p u e > l e t
I E r $ I V
. e
( U t t S u e d u r e u e d q e p p e q o t u o r r e 8 e q a s ) E u r r t n n q u n s n t E S
q t s l t s s r u E I B p u e l r q e r s I e p n a l q a l o u e > l q e q r s r p u e q n l u n r a l
' . r e s a q d n l n : S u e l r s ; o r
u E n I E I a > l r > l r l r r u e r u S u e l S t r e d u e u a d
I n l u n
' . r l e r e e n p r n t u a l u e p u e > l e l p l s I v ' p
I e r s l E I
r s r o l
I n > l a r
q n : e 3
- u a d g e l o u r > l q E q a s r p u e q n t u n r a > {
' r e n 1
n q u r n s d e p e q - l a r r n } u e l u e p u e > l a t
I E I S I V
' f ,
( 1 e : a l e y r s r o t > l n > l a r t 1 n : e 8 u a d e p r e d u e r
I E s r a A S U E r t
u e q a q
u e 8 u a p > l o l r q - > l o l t q q E I e p E q o l u o r r e 8 e q a s ) r r l u n d r a l e d u e r t n r u a l S u e p r q u r e p p
u E I r q E l S > l E P n 3 > l q a l o u B > l q B q s s r P u B r { n l u n r a > l ' . n q u r n s n t e s r n t u e l U B P u E ) l e t
I E I $ l v
' g
q a l a l q a l o u D l q e q e s r p e . , i u e s e r q u e i { n t u n r e l
' r n r u a l
u e p > l r r e t
l e l s { V
' e
: t n > l r r a q r c 8 e q a s u e l r r o 8 a l e l r p i e d e p s e l S u l r e r e r r s ' r n l u a l u e p
I E T s I E
e , { v B e r c t u e
I s e u l q u o > l u e q e q
I n > l r u a u
8 u e . { r n r > 1 n r } s u a u o d u o l n t e n s r r e p u e r 1 n r u n r J > l a d r r - a d l 1
' t u o l o > l - > l o l e q
u r t u e l a n l e n s r c 8 e q a s
u r e s r p r p s n r e r l t n q J s r a ] s e r e S u e r e q - S u e r e q e S S u r q a s
' u e l S u n u q . r a d r p
s n J e r { r n t u e l u r p
I e r s > l e
r s e u r q r u o > l e > l e t u
I u l I B r . l
r . u E I E C
' t n q e s r a t
s e r e S u e l e q e p e d r n t u a l > l a J e u e > l r r a q u e u u E > l B
S u r p : o 8 I r e p l $ l e a r e S S u r q a s
' s u t e
S u e t e q q e 8 u a r - q e 8 u a t e p e d
r y r a l r a r
S u r p r o 8 S u e p u l . r a r
u n u e N
' e f e s
u e l a r r n ] > l n n s u a u o d u o l n l e n s r e 3 e q a s u r e s e p r p r e d e p s u r c S u e t e q - S u e r e q
e I E I u
' l n q n q
r y n
e p r d
l r l a l r a t
r e d a t d e r e e 1 8 u e - r s e l e u e r 8 e q e p e d S u r p r o 8
r y r a 1
q r [
' d e r e
e 1 8 u e r r n t > l n n s e p e d u e > l n r u e l r p r e d e p r u o l o > l - I o l e q u e u e l a r r e p u r E I r { o r u o 3
' e l u n r e s
r l e l e s u D I r e q E I p q a l o q
I e p l t
e ( - r a > 1 a q S u e l p r s l e v l e ?
> l a 3 e u e p r n t u a l
l a j a
u S 8 u r q a s
' C I ) u e p g V S u e r e g q a l o u e > l r r a q r p S u e d u a u r o u r r a J s u B r l
E u r r r a u a u r s n r e q e 8 n [ r u r S u e r e q - 8 u e ] E q
' . C J
u e p g V
I o F q - I o l E q I r E p
r $ l e a r t E q D I E
I E r $ l E
e l e B
l n l r u e t u
u r e l e s e u e r u > l
( u o l o > l - > l o l e q
u a r . u r l a n t e n s r c 8 r q a s u r e s a p r p s n r e q e 8 n ( g q ' E 3
' C I g ' J V
S u e r e q - S u e t e q
' r u o l o > l - > l o p q
u a u a l a r e 8 e q a s u r e s r p r p S u e l g y S u e r e q u r B I e S
' r n P u a ]
l D I r P a s u E > I e
g 3 S u e r u g u e l S u e p a s
' > l u e r
l e r $ l e
e l e 8
1 n > y u e u r
u r > I E g q S u e r e q e > I e t u
I ' I I
r E q r u E D
e p e d n - r a d e s u e u e q J q r u a d r s r p u o l ] E q r l a u ' e f r s
u e l a r n e l e > l r ] e l
F r $ l E
e l u 8 p > 1 r u a r u u e > l e
n t u o l
I e J
s n ? t s
I e t r o d
J n l { n J l s
I ' I I
J B q u r B c
< E
t d
l - \ I
- i r
. : J
L V Z N v n - ' r n H V O N f d t ' L t
248 BAB 11 BALOK-KOLOM
empiris berdasarkan tegangan kerja (metode
ASD), serta (3)
pemakaian rumus inr.:i,u.r
semi-empiris berdasarkan kekuatan penampang (metode
LRFD).
guku
ini hanya 6eng:
-
.
prosedur desain yang ketiga yaitu proses desain metode LRFD sesuai dengan "Tara
L
--
Perencanaan
Struktur Baia Untuk Bangunan Gedung" SNI 03-1729-2002.
11.2 PERSAMAAN
DIFERENSIAL
UNTUK KOMBINASI
GAYA AKSIAL DAN LENTUF
Perhatikan sebuah balok yang memikul.beban merata q(z), momen-momen
ujung M. :-.
M, serta gaya aksial tekan, P yang bekerja pada kedua ujungnya. Momen p.im.r-..
--.-
timbul akibat beban merara dan momen ujung Mt, M2dinotasikar
r.b"gri' M,, m.:-
akibatkan lendutan balok sebesarT. Momen sekunder timlbul sebesar
p7.
Besarn/arnor::
pada jarak
z dari tepi kiri balok adalah:
M,
=M;
*Pl=-E.I.d'!
t2
AZ
M2
\
4P--->z
Gambar 11.2 Pembebanan pada Elemen Balok-Kolom
Untuk nilai EI yang konsran, maka persamaan 1 1.1
jadi:
d'v
P M,
J
)-
-_
-.=_
,
dz2
EI " EI
Persamaan 10.2 dapat didiferensialkan dua kali ke-a sehingga menjadi:
doy,
P d't_
I
d2Mi
dz4
EI
dr2
H
dz2
Dari persamaan 10.1:
d'!
--M"
,fan 4a--
I d'M,
dz' EI
dr'^
- -E
dr'
Substitusikan persamaan-persamaan
tersebut ke dalam persamaan I 1.3:
_
I d'M"
*!(
_y-)_ _
r
tM,
Er
dz' fl[ Er) Er
dz,
Persamaan tersebut dapat disederhanakan dengan memisalkan E
=
plEI,
dzM_
., dzM.
---+k'.M
--''^',
dz' "
dr,
Perjanjian tanda
.
d'y
*dl
dapat dituliskan kembali me"
l1_
I l.-:
1 l.+
11.<
1 1.6
E I ' I I
- r p l e d e p e l u l r s r t l
, I ' I T
E I ' I I
T , I ' T I
, . 7 t t
"
, w - r w
+ ' w
= w
: r c 8 e q e s u u l r s a - r d s l a r p r e d e p
t 7 7
n u r u d u a r u o ( u
' . E ' 6 I r c q u E D r r e q
l e s J o ^ s u e J l
u e q a g e d u e l u e o e J o s
l e l
6 u n [ n u a u o h l : l s n s e y
' 8 ' I I
u ? E r u e s r a d a > l r l e q t u a > l u a l r s n l n s q n s
u t p u a l r e s a l e s r p s n r ? r {
6 ' I I
u e e r u e s r a d e > I e t u
' O +
z ? / ( z ) ' k , : 1 t [
- , ' I
I
'
I I
I I
( , ) , ! * r y * 2 + : - ? l '
=
, ' ) , ' )
: 8 ' I I u e r t u e s r a d r . u E I E p e {
E I ' 1 1
u e e u e s r a d
s d y u t z
, W
u B > l r s n r r l s q n s
z 1 u l s
w
w e s e P e d
2 : A
, )
=
Z q s o )
, )
l ; =
z 4 u A n E l E
, )
I I ' I I
z q u 1 s . 4 . 7 2
-
z q s o t . 4 . t 2
: u e 8 u n q n g u a l s r l n r r p r e d e p e > I e t u
' 6 ' I I
u ? p
0 I ' I I
u u e u e s r a d r r e g
z ?
o r r r o -
W
u a r u o u r , E l B I a r u u E q e q
. , , , "
; : I ' , : :
r : r u i H ] l
# f f ; i : r i : l # " : : d r * i : o t *
t
6 . I I
- u o J a J r p u n l n > l e l r r u u e 8 u a p r J e r r p r e d e p ' W
l r r p
t u n t u r $ l e r u r e l r u e > I E r u
' n u n u o 1
, r d r . r . , 3
r { E I e p E ' W * : 1 . t [
' 9 ' I I
u e e r u e s r a d r q n u a u a u B u e , { ' y r J r c 1 r u u e 8 u a p E r u e s ( z ) I t u e ? u a q
8 ' I I Q ) ' t
* z q s o t ' 2 3 + z q u r s J 2
-
' W
: r l B I E p e
9 ' 0 I
u e e r . u u s r a d r r e p d e l S u e l r s n l o s
' e 1 n d
r u r e s S u e l
{ r u u e q
r c l u n d u a u u e > I ? r r l n l r t : e d r s n l o s e
l e r u
' z
u e l e p
l e r u o u r l o d
q e n q e s q e l e p e e l u r u n t u n
u p e d
1 z [
u e 8 u a p
' @ Y = t y y
e u a m y q
' e l u r p r y : e d
r s n l o s u a l r { E q r . u e l r p s n r c q q r s e u
/ ' I I
u e r t u e s r a d D I E r . u
' < 9 ' I
I l e r s u e r e J l p
u e e r u e s : a d r r e p d e l S u a l r s n l o s q a l o r a d t u a u
I n t u n
z q s o t . z 3 + z 4 u r s J S
-
' W
: q E I E p E
9 ' I I
u e e r u e s r a d u r p u a S o t u o q r s n l o s
z y 7 ' z P
? - ) W
+ z q u t s ' Y '
)
-
z q s o t ' [ ' t
3 = o = ,
W
1 , , .
l 1 " r :
t r J
L ' r t
' , , ,
_ , j
. , J
- i t r l r ; ;
F ) ' t
*
_ ' ) + _ ' ) N -
, ' c
+
, t c
6 t z
" '
v n t N n t v t s N f u s l t o N w v { v s u l d z ' L t
Momen utama, M,
Mr'M,
Substitusikan persamaan 11.20 a dan b ke dalam 11.18, sehingga:
M"
-
(
M
r-
M,9-oskt
)'rin
[, + M
,.cos
kz
"
I
sinkL
)
t.
11 .
11..
I t._
tl _
(as
BAB 11 BALOK_KOLOM
Sehingga:
dzM
-;=o
I.
Dari hasil persamaan 11.16, maka persamaan 11.6 menjadi persamaan difer..
homogen, dan
f,(z)
dalam persamaan 11.8 menjadi sama dengan nol. Momen maksi:-
pada persamaan 11.14 menjadi:
I:
Konstanta C, dan
Q,
ditentukan dengan menggunakan kondisi batas yang ac.
dalam persamaan 11.8. Solusi umum persamaan 11.6 menjadi:
M,
=
Cr'sin kz + Cr'cos kz
Kondisi batas yang digunakan adalah:
l) Pada z
-
0 -+ M"= M,
2) Padaz=L -) M"=M,
Dari kondisi batas yang pertama diperoleh:
Cr= M,
Dan dari kondisi batas yang kedua diperoleh pula:
r
M,- M,coskL
-t
stnkL
Gambar 11.3 Balok dengan Momen Ujung Tanpa Beban liansversal
M1
Momen sekunder, Py
".oh,
= tEt:.q'
L Z ' I I
e z ' t l
( ' - ; : X { ? ) h =
( , - * * ' ) + =
I Z '
t r z l ' l l u e e u r e s r a d I r E P l { a l o r e d l p u n t u l $ l ? r u u a u r o r u E ) I B r u
' O =
z ? / ( z ) I l p e u a r c 7 l
(
7 q u 1 s ) . e t
l - E - - , ) : O = ' W
( _ - I - z e p e l
@
\
7 7 s o : - l
)
b
f l / b - ' )
t
o = ' W
< -
o = z
e p e d ( r
: e p e S u u l f f i t E q r s r p u o { r r E C
e l e r a t r
l
u e g a g u e 8 u a p e u ? g r a p a s
{ o p g t . I I
J B q r u u C
z 4 s o t . e 3 + z 4 u r 1 l 3
-
' W
: r p u ( u a u g ' I
I
u t e r . u r s : a d
? > l B r u w n J E n P a > I u B E r u B s o { r J E P
b - - ? . 9 , * v ) r l * o
: g a l o r a d r p u S S u r q a s
9 ' 0 I
u e e t u e s r a d I r r e l e p a > l r l l n > l r r r e d r s n l o s u a l r s n l n s q n s
' z g
+
V = @ ) I l
y . q x e r p u e > I l e s n u
' r n g a s r a r
l t r s u e r e J r p
u e e u r e s r a d r r c p r r l n > l r r r e d r s n l o s u e l n l r a d l p t > I u r u
' O *
@ ) I l r u a r e )
b - - 1 -
'
t w r P
: r { E I B p e
t W
y r p E n p e > l u u u n r n 1
Z
( z - D . , . ; _
, w
: r e 8 e q a s
9 z ' r r
z 7
P
-
e S S u r g a s
' 0 =
g e u a s
, 4 P
-
- V
E . t . r r { E g u q r e d e p r p
S Z ' I I
, ) L
, z ' t t
u r ; > p t e . , { u r p r e d e p z > 1 e r c b s u e 8 u o t o d n r e n s e p e d e r e ; a u u e q a q t E q D I E r a u r . r d u e u o t r
J
e l e J o w u e q o g : l l s n s e )
- 1 4
_ u t s
Z Z ' I I
W l t W ) + 7 7 s o r (
' = W l ' f U ) Z - t l
' -
1 4 1 -
, W
s z u u t 2
= , W
: U E C J
. t r
(
T q u t s )
_ t \ ' +
1 1 4 * 1 6 _ q
1
l 9 z ,
' '
y n l N n
t v t s N S u f J t o N w y \ v s u l d z }
252 BAB 11 BALOK_KOLOM
Kasus lll: Momen Ujung Seragam Tanpa Beban Transversal
Jika
pada Gambar 11.3, Mr
=
Mz= M, maka persamaan 11.22 menjadi:
M
2(l- coskl)
arau M-
-^-1.
=
M'sec (kll2)
z maks
11.3 FAKTOR PERBESARAN MOMEN
1l.t:
Selain dengan menggunakan persamaan diferensial, prosedur yang lebih sederhana uDrL,
menurunkan persamaan bagi elemen balok-kolom diturunkan dalam sub bab ini. Asumi
kan sebuah elemen balok-kolom yang dikenai beban q(z) sehingga timbul lendutan .i
pada tengah bentang. Momen lentur sekunder diasumsikan berbentuk sinusoidal.
P+-
L=,r-
M,
^rk,
=
Mo
*
py
."rs
Momen primer
---.-
Momen sekunder
Gambar 11.5 Momen Primer dan Momen Sekunder pada Elemen Balok-Kolom
Dengan
peroleh:
lt
=
IrI,
P
EI
ggunakan prinsip Momen-Area untuk
,.,,)(;)(ilA=(v,*6,)#
menghitung lendutan, maka :
I 1.t:
I I.-i
maka didapatkan hub:-
atav yt
=
(!t
+ 6,)
+
"P,
dengan P,
=
v2E.I/L2, selesaikan persamaan 11.30 untuk y,
gan:
,t
=
url
.''!=l
=
u.
[i
I
1-PlP,)
"L'-;-l
l1.j
P(6o
+ yr1
( q ) ( n
- i r r
- t g
9 ' I I
r E q r u E D r r , p
0 ' I = [ q . . , , I p
* 3
1 e y . u
o r j t
= ' n
: y e ' f i u e e r u e s . r a d u r p u e t a l a p u a d
I I S E H
Z I f l I \ Z Z
p N -
= - l ' - = -
u e 8 u a f l
r
j t
, I l T 7 4
J r u o ' t
=
* c
#
o -
f f i - o
b
r c d u n f l p r u n r u n S u e l u e u e q a q u a d a d r r
l n r u n
* )
u r r y r e l u l p r u d e p u a r u o r u u e r e s e q r a d J o r > l E J e , ( u r e s e q
J ' o w
I {
- u
0
6 Z
( * )
(
z \ (
' f t n q )
I =
. , r * o r u u B r E s a g r a d ; o r 1 e j
-
/ g
[ ' - 7 " ' ) l
,
. , l
-
u r L u u L u u u '
: p r s u e J a J r p u e e r u e s r a d r s n l o s r J E p
I r s E H
: f l V r n r v f
. I P
i \ t g ' l I
u u e u r e s r a d ) u r r e > l a p u a d
1 r s u t 1
u e 8 u ) p ( L Z ' U u r r u r e s r e d ) p l s u a r a j r p u u e r u e s r a d r s n l o s
I I s E q
I r E p g a l o : a d r p S u e l
7 ' I I
r e q t u e 3 e p u d > l o l t q r n l > l n r l s
{ n t u n
u a u r o r u u e r e s a q r a d - r o r { E J r l u r c s a q u e l S u r p u u g
: I ' I I
H O I N O )
I
u e u e q a q u e d r c S e q r e g e p e d
* 2
r e l r N r s B U u A
9 . I I
J B q u r e C
6 !
- - - - - - - - - - > + d
D Z ' O + L
=
* C
r e q u e 8 t u e p p u e l p d u e r r y
r c 1 r u r c S e q r a g
' ( n
- D l * ) r e 8 e q a s
r > l e u r
' r e ' U
u e e u r e s . r a d u r q
l , _ r )
- l
o s d p u t z
t
) ' w -
h l7 e ' r r
u e e r u r s r a d r ; > I u r u
' 7 7 / I . I . r l t . p
- ' 4 . D = 4
e e ' t r
" [ , -
, :
-
)
' g ' I ' l
r u
: r p u f u a t u
e e ' U
E r r e s
Z g ' I I
u e e r u u s : a d r r u p ' 1 ' * , ( u e 1 1 t s n r u s q n s
S Z D U I . O S d D r u Z
' t L . d +
W =
'
W
, t r -
: r l E I E p E
I E I $ I E
u ? I e t e l e 8
1 a 3 a
u e : l { n s e r u a u u e 8 u a p t u n r u r q e r u r n l u e l u 3 r u o t r
J
n - r i n - 1 1
Z e . U
.
_ i _ ;
l . , g
. '
o g
_ , [ *
o g
_ , 1 , * [
g
- t
' r l
: r . I E I B P E r e P u n > l e s u a t u o l ' U > l a J a
u e l S u r q u r u a d t u a u u e 8 u a p r p r ( - r a r 8 u e . i u n t u l s { E r u u e r n p u e l
n r l
l r l
-
r 2 u e 8 u a q
t g z N ] y \ t o u \ N V U V S f E U S d U O t v V l r L r
BAB 1,I BALOK_KOLOM
sec kLl2 (b) (r)
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
o,5o
0,70
0,86
0,gg
1,11
1,22
1,31
1,40
l,4g
1,14
7,31
1,53
i,83
2,25
2,gg
3,93
6,03
12,30
1,1 I
I,26
1,44
l,6g
2,03
2,54
3,40
5,10
10,19
1,1 1
1,25
1,43
1,67
2,00
2,50
),))
5,00
10,00
_
Dari hasil perbandingan di atas, nampaknya nilai faktor perbesaran momen \.a:
diperoleh dari solusi persamaan diferensial dan cara pendekatal iid"k menunjukk*
h-,
yang berbeda terlalu jauh.
11.4 DESAIN LRFD KOMPONEN
STRUKTUR BALOK
.
KOLOM
Perencanaan
komponen struktur balok-kolom, diatur dalam SNI 03-1729-2002pasal
1.
yang menyatakan bahwa suatu komponen struktur yang mengalami momen lentur c:
gaya aksial harus direncanakan untuk memenuhi ketentuan seiagai berikut:
Untuk
Nu
> 0,2
Q.N,
N
*{M**'r)
Q.N,
g\Qb.M,.
Qr.M,,
)
< 1,0
11.-:.
Untuk
N'
< 0,2
0.N,
I I.--:
adalah gaya tekan aksial terfaktor
adalah tahanan tekan nominal dengan menganggap batang sebagai suaru eler:.,,:
tekan murni (seperti
dibahas dalam bab IV)
adalah faktor reduksi tahanan tekan
=
0,85
adalah momen lentur terfaktor terhadap sumbu x, dengan memperhirunEr;-
efek orde kedua, yang akan dibahas kemudian
adalah tahanan momen nominal untuk lentur terhadap sumbu x
adalah faktor reduksi tahanan lentur
=
0,90
sama dengan Mo*, namun dihitung dengan acuan sumbu
7
sama dengan Mn*, namun dihitung dengan acuan sumbu
7
Dalam pembahasan di atas disebutkan bahwa besarnya momen lentur terfaktor :;-
suatu komponen struktur balok kolom dihitung dengan menggunakan
analisis orde kei*-
SNI 03-1729-2002
menyatakan bahwa pengaruh oid. k d* harus diperhatikan
meli-
salah satu dari dua analisis berikut:
l. suatu analisis orde pertama dengan memperhitungkan
perbesaran momen
2. analisis orde kedua menurut cara-cara yang telah brku ian telah diterima se;;:,:
Nu
*(
M*
*M*)<r.o
2.Q.N,
lQu.M,,
Qt
M,,
)
Dengan:
,A/
u
l/
n
o
M
ux
M
nx
6,
'D
M
ul
M
ry)
(
t n \ "
l ' " ) u
( - r
0 v ' r r
6 e ' r l
J
= 9
: - I E i
' : 1 i E
: n I
- : : P
: r n { r J a q
r t 8 e q a s u e > l n l u e r l p
" g
' u a t u o t u
u u . r u s a q r o d J o t > l e C
' u e 8 u e l o 8
u n g n q u r u a r u r e d e p S u e l
u e q e q - u u q a q q a l o u e > p u q D l e r p S u e l e t u e r r a d a p r o r o r 1 u J r a l r n r u r l u a u r o u r q e p p e " ' 1 1 4 7
* , w t g + n , u 1 4 7 . . 1 g _ , I N
: r n T r r e q r c 8 e q a s u r l S u n r r q r a d
- r p s n J e q t o t > l e J J a t J n l u o l u o u r o u r e l u r e s a q D I B r . u
' S u r l o 8 r a q
J n t > l n l s u a u o d u o l > l n r u n
9 N V A O 9 U 3 8 U n I y n U t S
y n l N n
N S N O t l t N V U V S 3 S U = I d 9 ' 1 , I
- 1 :
' e p u e 8
u u 8 u n > 1 3 u a l a > l > l n t u n
3 r u s o d
r e l r u r a q u e p
' p 8 8 u n r u r 8 u n > 1 8 u a 1 a 1 > l n r u n
3 r r e 8 a u
r e l r u r a g
' W l ' W
o l s e g
8 ' I I
( ' W / l t \ t t ' 0
- 9 ' 0 =
* )
- : ' r l
' ' I A [ ' * )
= ' W
u r 8 e r a s J n t u e l u a r , r r o r u r p r ( u a u J e a u r l
B J E r o s r s E r J B A J r q S u e d r n r u e l u a r u o r u u a l r s J a l u o l S u e r u u e > 1 e
* 2
e > I e r u
' ( ' W
,
' W ) ' W
u e p
t r [
S u n f n u e r u o u r r e l u n d u a r u u n r u B u
' r l u u e n d r u n r
E n p e > l e J e l u e
I p
l e s r e ^ s u p r r
u e q a q u d u a 3 u e l o 8 - l a q > l t r r n r > l n r r s u a u o d u r o {
{ n r u n
u e l S u u p a s ' Z
: ! ' I
n > 1 e 1 8 u n [ n u e 8 u a p J n t > l u l s u a u o d u r o l
I n l u n
' g g ' 0
=
* )
E u e r { J a p a s 8 u n [ n u e 8 u a p J n D I n J t s u a u o d u o > 1 > l n r u n
' 0 ' I
=
* J
9 ' I I
r E q u r E D n E l E r l g ' l 1 u r u t u e s r a d u e p
l r Q r u r r p
-
* J
: r n > l r r J q r c 3 e q o s p u o r s e J _
r
s r s r l s u u u e l r e s e p r a q u n l n r u e r r p r e d e p
* )
r e s a q D I E u r
' e l u u e n d u n r E n p a > l
E r E l u E r p
I e s r r ^ s u e J t
u e q a q u r 8 u a p S u e d o 8 r a q
{ E r
r n t > l n n s u a u o d u o {
{ n r u n
. I
: t n > l r r a q r c 3 u q a s u n l n r u r l r p
- . 1
t * t t N
( S u e l o 8 r a q
I ? r
r n r > l n r l s u a u o d u r o l
l n r u n ) 6 ' 1
> q u e p l r u u e l n q u n s d e p e q r a r t g 7 u e B u a p r a l n g t n r n u a u r u e > l e t e d e B q e p p ,
" N
r o r { E J r a t p l $ p u e { a r e l e 8 g e p p " " N
T - '
: u e 8 u a q
(
" l I )
_ [ r J - ' a
o ' I < - - - c = ?
8 9 . I I
L e ' t t
: t n > l r r e g r e 8 u q a s u a l n r u a t r p e l u r e s a q S u e d
' S u u l o 8 r a q
> [ E l r n r { n n s u e u o d u r o l
> l n l u n u a r u o r u u e r e s a q r a d r o l I E J r { p l e p e
? g
u e l 8 u e p a s
' u e 8 u e d o 8
u a l n q u r u a r u > 1 e p r r 3 u e . (
u e q a q - w q r q r { r l o u D p E q D I E r p S u e l e u r e l : a d a p r o r o r { E J r e l r n t u a l u r r u o r u
, q e l e p e * " y r g
n l u a n
' w . ' g
_
w
: r c 3 e q a s S u n r r g r p s n r t r . l
r o t > l e J J a r J n r u a l u a r u o r u e l u r e s a q E { E t u ' 8 u e i o 8 : a q
{ ? r
J n t { n J t s u a u o d r u o > l n l u n s > l n l u n
c N V A O e U 3 g v V I U n D r n U r S v n r N n N S U l t O l ' u N V U V S 3 S U S d 9 ' t l
' u a r u o r u
u e r e s a q r a d u u l S u n l q r a d u r a u r u e 8 u a p e u r e u a d a p J o s r s r [ E u e n l r e l
' e u e u a d S u e l
B r E f , u e { E u n S S u a r u u e 8 u a p u a l S u n t r q r a d r p u s T E E n p e l a p r o q n r e 8 u a d r u r n l n q r u E p C I
9 9 2
" '
u n r y n u J - s v n t N n N S u r o v \ N v u v s 3 s u 3 d 9 r r
BAB 11 BALOK-KOLOM
arau d
J
dengan:
I .A/
u
l/-.
ca
A.
oh
>H
L
I
=-
Iru
1lLlu
,_
>,*,
I l.+
adalah jumlah
gaya aksial tekan terfaktor akibat beban gravitasi untuk selur-
kolom pada satu tingkat yang ditinjau
sama dengrn
{r
namun dengan menggunakan k untuk komponen struli:_
bergoyang, k > l,A
adafah simpangan antar lantai pada tingkat yang sedang ditinjau
adalah jumlah
gaya horizontal yang menghasilkan Aon pada tingkat yang .
tinjau
adalah tinggi tingkat
11.7 TEKUK LOKAL WEB PADA KOMPONEN
STRUKTUR BALOK-KOLOM
Untuk menentukan tahanan lentur rencana dari suatu profil, maka terlebih dahulu ha:-
diperiksa kekompakan dari penampang tersebut. Dengan menggunakan notasi )"
-
l: :
maka kelangsingan
dari web dapat dikategorikan menjadi tiga brgirru
1. jika
)" . hp,maka penampang kompak
2. jika
)"0 < L < L,, maka penampang tak kompak
3.
)ika
L > ),,, maka penampang langsing
Thbel 7.5.1 SNI 03-1729-2002 memberikan batasan nilai untuk )., dan,l., seba:.
berikut:
Untuk
&
< 0,125,
^,
=
fflr
r+#l
untuk
&>
0,t25,
^,
=
fflr,rr-&1,
665
^lf
,
I l.i-
11.+:
I l.++
kondisi ba:-
I coxroH 11.2:
Perilaalah kecukupan profil WF 400.200.8.13
sebagai elemen balok-kolom dari portal tak
bergoyang seperti pada gambar berikut.
(mutu
ba)a BJ 4l)
Untuk semua nilai. ,1.
=
j]lr-o'74'N')
'r
^lr,l
Qn'N,l
p;ngan
N,
=
Aufi adalah gaya aksial yang diperlukan untuk mencapai
leleh.
N N
I
r u . u o r
z r , t z
-
( o L
-
0 t d o r . 0 6 l r
-
( !
- ' ! ) ' s -
' w
u r u o r
S L g y l ' Z e =
( O S Z ) r O l ' 9 6 ' 9 g Z l
- ' ! ' Z -
o I N
' d 1 4
u e } u a p E u E S
u 1 4 J
u e u r 4 l r r n u a > l u p e e S S u r q a s
L 9 ' l = l J
r u r s n s a l r . u E I E p
u n u e N
' ( I
- q )
l n r u n )
' W u r p o T 4 J e r c t e > l e r a l r a r " 7 r y e 4 e u t , ' 7 ,
T
,
d 7
e u r r r s q
( u t
Z g g ' 9 )
' T , ( - g ' C ,
- )
T
> ( -
V g g Z ' Z )
o T
m
( r y d r u o 1 S u e d u e u a d ) ' t / > c / ' o F -
v
r L / /
( e t ) z - o o l :
/
, n
' l
f o e z l
9 o ' z + /
-
6
<
9 9 ' 2 9 =
( L g v e ' o
-
e e ' z ) T #
=
( ' x ' o
^ - , - \ ' I l.
[ - r ,
- e e ' z
) f f i
Z l t z g x 0 9 Z x 6 ' 0
9 2 1 ' , 0
<
L g V e ' , j =
_
' ! _ t
=
O L I
: > l u p n n r r e > 1 e d r u o 1
, 0 t . g g
>
e z 6 g ' L =
d
= y
d
= y
L a ,
N . ' Q
? 1
N
Q , t x z
l r z
o o z
l q
I ' 8 ' 0 0 2 ' 0 0 7 C , 4 A .
g e l e d r E $ l r r a d
> l o l E q r s ) [ v
g " 6 r z r x
E 8 ' o
" N . 0
v
9 9 9
w ' l
:
I ' '
l
9 L ' , 0 1
d
T
: F ' I
g g 1 u e a u e s r a d u E { E u n D
u o r g ' 6 l I
8 , 0 r ' 1
L L g g ' \ =
z ' 0
<
2 9 ' , 0 =
9 9
= ( g g o t t ' - U o g z ) z r r s
-
@ f A 7 v
- ' ! . 3 v
=
_
( L l g g ' o x L g ' , o ) - g ' , l
_ ' y L g ' , o - g ' , l _
- T
u
N
: o E (
: L l
- i ? l
e y \ r z ' l
o o o o o z
[ , . , ' , , * ' -
=
+ N . - : . ' -
=
o s z
I
" ' u L "
|
' { l
T ' 4 |
)
v
v g ,
[ ,
r a t t
-
/ '
t u - z
- - = c
O E
X
O ' I 7 . 1
u r n r u r $ l e u u e 8 u r s 8 u e l a > l o r s e J S u n r r q 8 u a y r g
r u o l o > l r s ) M
. q
r u ' u o l
Z I
-
( i l 9 ' l +
( Z ) Z ' l
- 7 W
9 ' l
+ ' W
Z ' l =
" W
u o r
! ! =
( 0 8 ) 9 ' I + ( E I ) Z ' y
- ' N
9 ' I
+
o l ;
Z ' l =
" N
r o t > l e 3 r e t u e q o q S u n l g 8 u a T r g
. e
: w r N v f
' u J
9 ' e
J E S a q a s
r n r l e t e > l l P t u o l o > l 8 u e ( u u 4
' ( - I )
u r u o t
9
u e p ( g ) r u ' u o r
Z
r e s a q o s r n t u e l u o r u o r u r r r a s ( 1 )
u o r g f u e p ( C ) u o t ( I r e s a q o s u r > l a t
I E r $ l E
u e q a q E r u r J e u a u r t u o l o > l e . l . r . r 1 e q r n q e r a { r q
L g Z
" ' v o v d
8 = M ] w o t
y n y 3 1
L ' t L
- C
-
- r { r
. ' I
I
I
t
258 BAB 11 BALOK-KOLOM
M=
n -M,)#l=Mo
crfr,,r,*1u,
t^-, ,- I
=
1,67.1 u,+z +
(zz I
+az
s
-
zr,+z1JiLl !-
1
L
'
',6,592-2,2694
)
=
48,57 ron.m
Karena M, idak boleh melebihi Mo, maka dalam kasus ini M..
-
fu[., sehi: -*
QrM,*=
0,9(52,72395)
=
47,4515'55
ton.m
d. Perbesaran
momen
Rasio kelangsingan
kl/r yang diperhitungkan
dalam perbesaran
momen Li-*
berhubungan
dengan sumbu l.rturrryr,
?d".r, soal ini sumbu lentur ac:_.,"
sumbu x, sehingga:
k,.L*
_
l,ox35o
=
20,g3
T* 16,8
C*
=
0,5
-
O,4MtlM2=
0,6
_
0,4(Oll2)
=
0,6
N"t
-
n'E'A,
=?'*200000
xg4l2
-
3g26,g3 ton
';
@;,i=@
6b
=fu=ie
=o'6r<1'o
'
/N",
3g26,93
Ambil 6o
=
1,0.
e. Periksa terhadap persamaan
11.35
Mu*
=
SuMn*= 1,0(12)
=
12 ton.m
Nu
*{
**\
d,Jl,-\a4,_)
,
r,o
0,52 +
1(
=.'?_J
=
o,sq < r,o
oi
Jadi,
profil \rF 400.200.8.13
mencukupi
untuk memikul beban-beban
terseb:-
sesuai dengan desain LRFD.
I coNroH
lt.3:
Periksalah
kekuatan
profil wF 400.400.13.21
dari suatu portal bergoyang
pada gamb-
berikut ini:
JAWTB:
a. Perhitungan
beban terfaktor
Kombinasi
l, beban gravitasi:
Nu
=
l,2No + 1,6N,
-
1,2(60) + 1,6(25)
=
l 12 ton
4u
-l,2Qo
+ l,6qr= 1,2(0,4) + 1,5(l
,25)
_
2,4g tonlm
S u e l o 8 r a q
1 e r
p r r o d e s r p u e ( c )
' o '
' l
u o u
t
S u e l o 8 r e q p r r o d E s r l e u " ( q )
i e q
t s e t t , r e r 8 u e q a q ( e )
w l u o l g v ' z
L u u o l
, , ' r I
u o l
z L L
' l n q e s r a l
r n t l n J l s l u o l o > l - l o l E q E S r l E u E r . u ? l E p
u e > l n t u e u e u S u e l I { E I E p e ( 7 ) u e q a q I s e u r q t u o > l u r > l r s t u n s v
' r u o l o > l
S u r s a u - S u r s e t u
e p e d u o r
7
r e s a q a s r o r > p J r a ] u a l e r u u g a q u a l l n q u r u a r u 8 u e . ( o 8 - r a q p r r o d r s r p u y ( c )
u E P ( 0 . r r q r u e 8 I u E I E p u e > 1 1 n ( u n u p E s r l E u E
I I S " H
' u ( e s
p . r a r e l u u q ) q r e q D l e S u e l o 8 r a q
p r r o d ? s I I B u E u e p r f e s t s a l . t e r 8 u u q a q ] e q p l u S u e l o 8 r a q
1 e r
p r r o d E S r l E u E : u e l B e q
7
: : * H i [ : T " ' i , i " ' , " : , ? , : l J ' , , ' i , T " # : r , ' i J : , # : i , ' , , f i ; ? - J : , i [ ' : # : i l i : ;
l n c
Y O
1
U O I
Z L L
u / u o ]
E g I ' I
-
( ; Z ' I ) E ' 6 * ( t z ' 1 ) Z ' l
- 7 b S ' O
*
o b z , l
u o r
! ' f g
-
( g Z ) S ' o * ( 0 9 ) z ' t : " ; ; : ' ; . " : 1 j 2 " :
: u r 8 u e + l s r l n e r 8 u e q a q
( Z
n r
= b
n
= H
7 1
, 1 V
r s B u r q I . u o )
- : n
' - - ? r
f -
u
e ' 8
L e f g
r f e q n r n 1 4 1
u o r 0 Z _
H
( T ) r u / u o t
E Z , I
( q ) u r T u o t
? , 0 =
b
( - l ) u o l
E z
( q ) u o r
9 9 = A /
- - l : _ _
- - {
J
r u / u o l
9 0 L ' t
I
I
u o t g ' r g
' l J
|
* r
J - r
f u
6 9 2
" ' v o v d
E 3 M t v > { o ' t
y n x S J -
[ *
BAB 11 BALOK-KOLOM
Aksi kolom
Faktor panjang efektif [,, ditentukan dengan menggunakan faktor G
G^
=
1,0 (j.pit)
r: _
2U I L)kobm
_
2(I 14)
(ro
=-------
. -3104
" I(1lL)babk
1,4.118,5
k
=
1.57
Dalam arah y kolom diasumsikan tertumpu sendi di ujung atas dan bawahn.,.
sehingga k,
-
1,0.
h*.L*
_7,57x400
=
35,gg
r, l7,5
r k.L
.rll
/L
=
-'-. ,|tr
I
r,43
a.l==
1,43
fc
l+
=Lx3e,6ox
kr'L,
1,ox 4oo
= 39,60
5
l0,l
f 240
r/roor*,
=
o'4366
1,6-0,67.1,
1,6-(0,67 x0,4366)
N,
-
A{f,,
-
21870(24011,0937)
=
479,91
N,
_
94,5 + 4 + 1,105(g,5 I 2)
o.i,
-
-0,g5
x479,9t
=
0,2284 > 0,2
Gunakan persamaan t|.35
Aksi balok
Periksa apakah WF 400.400.13.21
kompak atau tidak:
bf
_400
_o<r_1 _.170
2,
-
2nt
=
9'52' L,
=
E
-
to'97
Ivu
93,19625.104
QoN,
0,9"2+O"Z\S7O
=
L,
=
*(r,aa-
tr,
) .
'
^lfr(.-"-
QnN,)
_
1,0937
ton
d.
0,1973
500
-_
1240
=
68,8325 ,
6:5
-
42,925
^lf '
h 400-2(21)
27,54 < Lp (penampang
kompak)
t* 13
L, (=5,15
m) , L (-3,5
m)
Karena L < Lp, maka Mn dapat mencapai Mo.
Mo
_
2,1f,
=
3600,13.rc3?40)
_ g6,40312
ton.m
QtM,, =
0,9(86,40312)
= 77,7628 ron.m
> 0,125
L
P
=
#(2,33
-
o,re73)
- - - - - - l -
' U g
f A
e f r q n r n u r ) r n r l n n s e p e d p 8 8 u n r u r 8 u n 1 8 u a 1 e 1
u t > l l n q u r l u a t u r n l u a l u r l u o r u u a l r s t u n r y
' @ u e l o 8 : a q
{ e l )
n l u 8 u a d u e 8 u a p p t r o d r r e p
u r f e g q u p p e t n q a s r r l r n r { n n s
' ( u r 8 u r
u e q a q ) r u ' u o l
0 E
E t r e s ( 1 ) r u ' u o l
0 I
u t p ( q ) u . u o r
0 I
r e s a q r s r n l u a l u a r u o t u B u a s
' u o t
0 I
d n p g u e q a q u e p u o t
0 7 I l u r u
u e q e q r r " p r r r p r ) l
S u t l u e l a t
I E r s > l E
u t q a q
I n l r u l e r u
> l n r u n d n > 1 n c
6 l ' Z l ' 1 g e ' 1 g e
q A N
g o r d g o p d e r I e l e $ l r r e d
Z V ' I I
H O I N O S
J
' C i f U T
u r u s r p u r 8 u a p r e n p s
' ] n q a s r a l u e q a q - u t q e q
F > l r t u a t u { n t u n
r d n > l n c u a r u g e l ' 1 y y ' O y r z g 2 X y g o . r d ' r y e f
x o o , r
>
e z 8 e , o =
( f f i J f
. r z B Z Z , o
( * w ' q t \ e ' N ' o
o ' I
'
l - - f F * - T
r u ' u o r g l e ; 6 e
-
( g ' 9 e ) 9 l 2 6 l + ( I I ' Z ) 0 ' 1
- " q y g . ' g
* " ' " I N 3 g
= ' n W
S , ' l l
u r e r u u s r a d E $ l r r r d
E , L Z O , I
t r | ' 9 2 8
_ _ T
g z g 6 t ' 6 8
l
= -
I
u o l
z 8 g 9 e
' N K
_ _ T
' N 3
t
E _
= V
I
u o t
9 9 e e
S u e l o 8 r a q
1 u r
p r r o d r r e p u u 8 u l s 8 u r l a l
, 9 2
" '
v o v d 8 3 M ] v x o ] v n v 3 1 L ' t t
u o t g Z 6 e ' 8 L I
=
( E ' e ) E O t ' t + ( 9 ' r 8 ) Z
-
" N
Z
! r
' u a r u o u r
u " J e s e q J e d
. 0 . I
=
? g
p g r u y
r / \ ' e 9 z g
_ ,
, ,
N
/
o ' I > ? v o t ; o - 9 ' 9 6 ! 9 8 - ' -
/ : * - '
- ' g
' ' o
* )
u o t g Z 9 6 l ' 6 8
= @ t q $ g O 1 l
+ g ' t / g
-
" N
u o t y e , Q ) 2 8 =
f f i = # =
r N
? ' 0
=
o ( z l i o ' t ) v ' T
-
g ' , }
=
( w / w ) v ' , 0
-
g ' 0
=
* )
Z l L g
=
$ t e ) z
- " N
7
, ( ' n ' t )
=
o l g l z x a o o o o z x z v
, v . r r ,
=
1 2
, N
q f i ' t
L 9 8 , Z Z =
u e l n l r a d r p
? g
S u n r r g 8 u a r u
T n t u n
? g
' u a u o u r u e J u s e g J a d
-tt-
262 BAB 11 BALOK_KOLOM
JArUft{B:
a. Menghitung beban terfaktor
Kombinasi 1, beban gravitasi:
No
=
1,2N, + 1,6N,
-
1,2(40) + 1,6(10)
=
64 ton
M,
-
1,2M, + 1,6M,
=
1,2(10) + 1,6(10)
=
28 ton/m
Kombinasi 2, beban gravitasi + angin:
No
=
l,2No + 0,5Nr
-
1,2(40) + 0,5(10)
=
53 ton
Mu
-1,2Mo+0,5Mr+1,3M*
=
1,2(10) + 0,5(10) + 1,3(20)
=
43 rcn.m
Asumsikan kombinasi 2 yang menentukan.
b. Aksi kolom
Menghitung rasio kelangsingan maksimum:
"
h.L 1.0 x 400
L
= = =45.2488
'l
8'84
x
-
1
.LL
W
1
,. ,. -tteesz
@
L,
=
;' ,j !;
--x45'2+uux{
2ooooo
-
0,4987
1,43 1,43
-
1,6-0,67 L, 1,6-(0,67 xO,49g7)
-
L')
N,
-
Arf,,
-
Ar($la)
=
17390(24011,1296)
=
369,476 ton
I"-=-1=:
=
0,1369 < 0,2 Gunakan persamaan rr.36
Q.N,
0,85 x 369,476
/V
A,
q
tl
q
v
r
4m
L
' c { u ' I
u r c s a P u E S u e P
r e n s a s
' r n g a s : a l
u t q a q - u e q a q
F > l r r u a t u l n r u n
d n > 1 n c
6 l ' Z l ' O g g , ' y s e
g 2 6
1 y o . r d
' r p r [
m
9 e 8 ' 6 9 x 6 ' 0
0 ' [ > L 1 6 8 ' 0 =
e l r , r ,
*
9 L y ' 6 9 e x E 8 ' 0 x z
e 9
X U A r U t
W , ' Q N . A . Z
0 ' [
>
- - W
* - - *
' t u ' u o l
, L r ' y
=
G t ) I I 0 ' I = n ' ' W . q g =
* n I N
9 e ' 1 1
u e e r u e s r a d d e p r q r a r
1 a 3
' e
e L ' 0 9 6 1 /
_
, ' N
, /
o , r
>
r r o , r
_
e t _
- r
_
' / : * - ,
_ , g
'
o ' I
* )
u o t L , o e 6 r z -
f f i = # =
n N
( u e r s u o l u e u r o u l
l n r u n ) 0 ' I =
* )
B e t e ' e z = ! ' ? ! , - = 1
'
0 0 7 x 0 r 7 ' 1
: r n l u a l n q u n s d e p e g r a r u e 8 u l s 8 u e l e > l o r s e r u u 8 u n u q " r a 4
u s r u o u r u B J e s 3 q J a d ' P
r u ' u o r y z t 8 ' , s
=
( 9 e 8 ' 6 9 ) 6 ' 0
=
* " w ' 0
r u ' u o r
9 e g ' 6 g
-
@ t t Z ) n O t . 8 l g 6 t t z
-
t : 7 =
o W
o W
-
" 7 4 e 1 } u l t q a s ' ( t u 7
) T
.
$ ,
g L O S ' y
- )
n T
( 1 e d t u o 1 S u r d u e u a d ;
o y
,
9 Z
-
m
Z I
1
G l z - o ; e
c t
g z 6 ' z t z
=
#
<
9 9 r 2 9 ' o l
-
( t t 1 t ' l
- , t z ) W =
o y
( ' x ' o
. ) ? _
d ,
=
[ : r -
- e e ' z
) = o o e
c
O 6 . L l x O t / Z x 6 ' 0 ' N
' O
9 z l ' 0
<
I I T I ' 0
' l t
L 6 ' 0 1 = = = J - =
0 L r
L
9 9 9
v o l e g
n N
o T
,
s o l z ' 6
*
6 t x z
l r z
o s e
l q
T u p l l
n r r e > 1 u d t u o 1
6 I ' Z l ' O g e ' 1 ; C , 4 S .
q e l e d u E $ l r J a d
> l o P q r s T V ' ,
t g z
" ' v o v d
8 f M r w o r v n v f l t ' t t
l - 4
F
BAB
,I1
BALOK-KOLOM
I couroH ll.5:
Pilihlah profil
'S7F
yang seekonomis mungkin untuk memikul gaya aksial tekan S;r,: ,.
10 ton (D)
dan 30 ton (L)
yang bekerja dengan eksentrisit* r.b.r"r
5 cm seperri :. ,r
gambar. Struktur tersebut adalah bagian dari portal dengan pengaku (tak
bergoyanE _
asumsikan batang memiliki kelengkungan runggal. (Mutu
ba)a BJ 37)
JAr%lB:
Coba menggunakan profil \fF 350.175.7.11
a. Aksi kolom
Rasio kelangsingan maksimum:
k'L
-1'ox4oo -
fir.266
't
3'95
L=
c
7tr
I
a
-
1,25.L.2
-
1,25(l,1166)2
=
t,55g5
N,
=
Arf,,= 6314(24011,5585)
- 97,232 ton
No-
=
0,726 > 0,2 Gunakan persamaan 11.35
0.N,
0,85 x
97,232
Q;N,
0,9x240x6314
Lo
=ff(rrr-h)
I h.L
E
-!rtot,26'.rffi
-t,tt66
60
fe=5cm
L"=5cm
Aksi balok
Periksa rasio kelangsingan penampang:
br
_
175
2-rf Zxll
A/
u_
=
0,44 > 0,125
Beban-beban terfaktor:
Nu
=
l,2ND + 1,6NL
=
1,2(10) + 1,6(30)
=
60
M
=P.e
ntu u
=60(0,05)=3ton.m
b.
=7,95.1r=
tr
-
t0,97
60.104
665
E
T
_
Q g f g
, [ r q n r n y g )
. B u u r u e q
q e 8 u a r - q e 8 u a r r p r r d a r
_ q e t u r r
n q u n s e p e d
p : a r u 1 u e 8 u o l r r - r ; q i p
, r *
g . r r l o 3 r r q
r y l
p r r o d l r e p u e r 8 e q u e l e d n r a u
d e 8 8 u e r p r n r { n r r s
. o u t r )
. r r r l r r r a r r d
r c q r { E
I n q u n
( 7 ) u o l
7
r e s a q o s
H 1 e t u o z l r o g
u d r S
. ( 7 ) u o r
E I
u u p
( O ) u o t
Z
r e s o q e s r { E I E p E r u e r r r f n q e s
y e p
A
u , q a g ' ( 7 ) u o r
o ,
u e p
( o ) u o r
0 z
r e s a q a s
d
u * I a r
p r $ r , u , q a g : u g t u e S e p e d
r y d u q
o r r a *
u , g a g
I n > F U i l u
S u r l
, { / ) N
g o r d r r , p . u o l o > l _ I o l , q
, . , r r 1 r , r r u a u o d u o l
q , n q a s q E I u r E , , C
: 9 ' I I
H O I N O f ,
r
' t n q a s r a t u e q J q - u ? q J q
> I O
' C g . U - I
u r u s r p u e 8 u a p r e n s a s
F { r l t l a t t l
> l n } u n r d n l n : u a u
l f L . S L I . g E g
1 L D N l g o r d
. p e [
0 ' I
>
1 1 6 , 0 =
+ g z t \
( . " w . r L \ e
, N . A
0 ' I
t
l - - ^ f i * n i
u ' u o r
I I I ' E
-
( e ) / g y , t
= n ' " W . 1 g =
, n W
g , . 1 1 u e r u r e s r a d E s > l r r o d
. p
n r u /
/ "
' v - r
a
- - - ) =
' 9
_
r ( , n ' q )
, e
3
= ' A f
V ' I r u
r v
0 ' I =
* )
I / Z ' 9 8 9 1
- - - - - - _ T
o g r
/ e } ' l
=
u o t
r z z ' e 8 9 1
-
0 ' I
z l l z ' L z
t l I E 9 x 0 0 0 0 0 Z x z y
I I Z , L Z =
L ' , I
0 0 7
x
0 ' I 7 ' 7
: r n t u a l n g t u n s t u e p p u e 8 u l s 8 u u l D l
o l s ? U
u s r . u o u r u B f t s a q J J d
r u ' u o r
V r z g 6 , y l
_
( 9 l g , 9 l ) 6 . 0
=
, W 3 O
( u . u o l
g l g , g l
=
x
I
l
g o o ' z - s z 6 ' g ,
. I
l f f i ( s
u ' e r
- Y o s l ' o z )
+
s L t ' i l
) '
L e ' | =
. l - d - - ' - I
o w '
l r = ( '
w
- ' * ) * '
^ ) ' ' )
-
r u ' u o l g l l e t _
( O /
- T y Z ) e } t . g L L
=
( !
_
r g , S
_
r u ' u o l
r 7 0 g l ' o z
-
( o ? d r o l . E g . 0 7 g _ ' f Z
=
( u t
9 z 6 , 9
- )
' T >
( r u
V
_ )
T
> ( r u
9 0 0 , 2 = )
( 1 e d u o 1 S u r d u e u a d )
o T
,
L g g , g y
- - - - ! -
-
3
_
/ /
f i t ) z - o E
c l
<
6 6 ' , 0 g
-
(
r r z ' 0
-
e g . ' z ) r y
=
o y
0 0 q
u
W
I
W
d
W
d
7
9 z 6 , z 1 7
-
t l - t
s 9 9
9 9 2
" ' v o v d
8 3 M t y y o ] ) n y f l / - L L
&
I
266 BAB 11 BALOK-KOLOM
Hlz
-
0,05 W
1,25H +
0,125 W
Hl2
+
0,05 W
Diagram momen primer
JArVrtB:
a. Menghitung beban terfaktor
N,
=
1,2N, + 1,6N,
-
1,2(20) + 1,6(40)
=
88 ton (pada
bagian atas)
W"
=
l,2Wo * l,6WL
-
1,2(2) + 1,6(15)
=
26,4 ton
N,
=
88 + 26,4 ton
H,
-
1,6(4)
=
6,4 ron
(pada
bagian ba'",
Reaksi horizontal pada dasar kolom sebesar Hl2 + o,o5w, menimbulkan mc:-
maksimum:
M,,o= 2,5(Hl2 + 0,05W
-
1,25H + 0,125W
=1,25(6,4)
* 0,125(26,4)
-
ll,3 ton.m
Coba menggunakan profil WF 350.250.9.14
2,5
_1
I
2,5
b. Aksi kolom
k*.L*
_l,ox5oo
=34.246
t* 14,6
tk.Ltr
;;\T
1,43
=
1,
41,67 x
7t
6
_
0,4593
1,1066
h.L
I t_
/,
240
200000
1,0x250
-
41,57
)r=
c
@=
1,43
1,5-0,67.L,
-
1,6-(0,6?x0,459il
-
Nn
-
Arf,,
=
10150(24011,1066)
=
220,134 ton
!: =
"n'n^,r,
=
0,61 14 > 0,2 Gunakan persamaan 11.35
0.N,
0,85x 220,134
1,25H
-
0,125 W
N+W
-
r ? s a q e s
q e l e P E
I E I $ I E
u E > l a r u e q e q e l u r e s a q e y n d r n q e r a > l l q ' l u l
t n > l u a q r e q u r e 8 r p e d l r r a d a s
u ? q a q
I n > r r . , , a . , , { n l u n
u e l u u n S r p B u e A
( 1 g
[ g ) e ' g ' s z r ' 0 g z
g 1 6
I 5 o r d
u ? l , n > r a > r
q , I * $ r r r e d
z L . T r
H o I N O f ,
r
' C g - U l
u r e s a p u e 8 u a p r u n s a s
' r n g a s r a r u e q a q - u r q r q
I n > l r r u a r u
> l n r u n r d n l n c u a u
r z l . 6 . o S Z . 0 E
c , 4 N
l g o i d
, r y e 1
:
( g g e z \ e
) I O
0 ' I
>
e L 6 . O = I
- - - - - -
|
( E 6 ' I I
) 8
*
t / l l 9 ' o
o ' r
'
( - y 3 l n
" N ' o
\
W
, , J O - - , \
r u . u o r
9 6 , l l
_
( e , u ) e g l g 6 r _ " , " F [ . 4 g
= , , w
g e -
U
u e e u r e s r a d d r p e q r a r ? $ l r r a d
. e
Z L , 6 O L I
_ ,
, N
, e l s o , , -
Y T .
- '
- T * - '
=
q o
9 9 8 6 ' 0
* )
5
9 9 s 6 , 0 =
# . 2 , 0
- ,
=
f i . 2 , 0
-
|
-
* )
9 ' I I
r E q u E D r r e p
q a l o r e d r p
- l
l r t t X
u o t
Z L , 6 0 L l
=
z g r z ' r l e
0 E I 0 I
x 0 0 0 0 0 2 x
z y V ' r
, a
g ' y t
x
I
9 V Z ' h e =
: r n t u a l n q r r r n s d e p u g r a r
o o E
x
o ' I
' 7 . * q
u e 8 u r s 8 u u l e > l o r s ? U
u e u r o r u u e J B s e q J a d
. P
_
r u u o ,
? e , z e : i : ; r ? : : ; : : r ; ; : i : ' , ; ;
=
" ^ : *
o W
= " t r 4 J
e > 1 e c u
, ( u t
g , Z
- )
7
<
$ t 9 6 g 1 , e = )
o T
E u e r c {
-
( y D z - o E e
' t N
9 z 6 ' , z v -
!
< g g ' 8 g =
9 9 9
' l
I '
9 9 9
9 2 1 ' , 0
<
z z g ' o
-
' l
I '
L 6 ' , 0 t -
- J
-
O L T
0 I z Z N
( z z g ' o
-
g g ' 7 1 - : : t -
-
( ' w ' 0
^ * _ \ ' I j
[ - t - - e e ' z ) f f i
0 E I 0 I
x } I z 1 x 6 ' 0
' N
r O
- - V ' f
Y U
= - ' u
n y r e 6 ' s -
4 : 1 = Y
0 9 2
t q
d
T
d
v
E
: S u u d u r u a d
u e 8 u r s 8 u e l r l E $ l r r o d
> l o l t g r r y v
. f ,
L g Z
" ' v o v d
8 f M t v x o t
y n y 3 1
t L t
268 BAB 11 BALOK_KOLOM
2 ton(D) dan 8 ton(Z) serta beban
yang mengakibatkan lentur terhadap
merata sebesar 0,15 ton/m (D)
dan 0,3 ton/m
sumbu lemah pro6l.
ffi,
JAWTB:
'
a. Menghitung beban terfaktor:
N,
-
l,2No + 1,6N,
-
1,2(2) + 1,6(8)
-
15,2 ton
4, -
1,2Qo + 1,6qr= 1,2(0,15 + 0,0296) + 1,6(0,3)
=
0,69552 ton/m
(tambahan
beban mati sebesar A,0296 ton/m berasal dari berat sendiri profil)
M_,,,=
!.q,,.t,
=
1
10,69 552)g)2
=
0,7g246 ron.m
nta
g
,,
g
. .
b. Aksi kolom
Dalam contoh ini tekuk dan lentur terjadi pada bidang yang sama
k'L
=l,ox3oo
_
r07,53
'l
2'79
^
rk.LF
'
tT , \t 7t
a
-
1,25. ),,2
=
1,25(l,195)2
=
N,
-
Ar'f,,
=
3766(24011,755)
=
I"--
15,2
.
-0,347>0,2
Q.lV,
0,85 x
51,5
c. Aksi balok
Karena lentur terjadi pada sumbu lemah, maka tidak terjadi tekuk torsi lateral
tekuk lokal web. Sedangkan kelangsingan fens diperiksa sebagai berikut:
L
=
b.f
-125
=6,94<)"^-+-t0,97
2.rr 2x9
'
lf,
penampang kompak, sehingga Mn
=
M?
M,
=
Zri
-
72400(2401
-
1,7376 ton.m
Qr.M, =
0,9(1
,7376) =
1,56384 ton.m
3m
^@
=1,185
Y 200000
1,755
51,5 ton
d. Perbesaran momen
Rasio kelangsingan dalam sumbu lentur
n2 x200000x3766
107,532
dari Gambar 11.6
Gunakan persamaan 11.35
h.L
v /
_
107,53
r
I
-
64,343 rcn
fi2 E.A
lY,
=
C-
@r,f
-
t
g
=
0,15 ton/m (D)
;
0,0 ton/m (L)
Nilai C- diperoleh
v r e ' l =
0 e 9 L ' O x L E i l - g ' , r
' T . L 9 ' o - g ' l
e y \
e y ' r
0 0 0 0 0 2 / \
9 9 L ' 0 =
o W
l "
v
x r S z ' 6 9 ,
T
=
g g 7 ' 0 2
=
t l t
7 ' 1 |
; ' , 0 2
0 0 9 x L ' 0
r u o l o > l r $ [ v
. e
g , N
g o r d u e l e u n 8 E q o J
: w / l N Y [
e e ' y
, (
I
x
I
x x
7 . q
v 8 z ' 6 9 =
u | u o l g I
u . r ' u o l
0 e
x o
J ? F
g
9
o o g x 0 ' I
' T , q
L , 0 =
' 7 u e l l s r u n s e
, 9 1 . 0 I . 2 I . 0 0 E
r
e
t -
e
t _
N
- T
_ _ 1
.
L f A
e f r q n t n u u u > I E u n D
. t u . u o ]
S T
=
t " r u w
r I E ^ a E q
8 u n [ n e p e d r o r l u J J e ] u 3 t u o u r E u a s r u ' u o r
o e
=
e " t " W
s e t e 3 u n ( n e p e d r o r l e J J e r u a u r o u
U E P u o l
0 /
r e s a q e s
q E I E P E t n q e s r e l l u o l o > l e p e d e f r a 1 a q S u e l r o ] > l u J r e r
I E I $ I E
u l e 8 u e r y e d e p
- I P r n l l n r l s s s r l B u E u e 8 u n t t q r a d
p s u g l r u q ' s u e l o 8 r a q
{ E t
r n r l n u s r u e l s r s r e 8 e q a s - r n q a s
- . l o r p r r o d u u > l r s t u n w l p
r u d r p e S S u r g a s
' S u l s a r q u e 8 u a p u e l S u n q n q r p
J e l r o d
. r u r
t n { r r a q
p r r o d r n r > l n r s r . r r E I E p u r o l o > l u e u a l e r c B e q e s u e l e u n 8 r p
r e d e p B ; l
j z ) N
p . i a . { r H l l a
: 8 ' I I
H O I N O f ,
I
' r n q a s r a t
u e q a q - u e q a q
I n > l r u r a r u
> l n r u n r d n > l n r u a u
6 . 9 . g T , l . g E Z C , 4 N 1 g o - r d
, r y r f
o . r
>
e 6 , o = ( # ) * .
r r n , o
(
n ' w ' ' o \ e
' N ' o
o . r
5
l _ r ; ) 8 * - z n ,
r r r ' u o r
9 2 0 ' l
-
( g r Z Z g L ' g ) I E , I
- - " ' u W . Q g
-
h W
S e . U
u e e t u r s r a d d e p e q . r a r E s > l l r a d
. a
e r / e ' y 9
"
N
r
^ < r
z : g t
- l
' n - t
o
I ' l =
0 1
= - * = t ?
I -
* J
6 9 2
" '
v o v d 8 3 M t w o t
y n y 3 1
L ' L t
270 BAB 11 BALOK-KOLOM
M*",
=
M
MA
=
0,8125M
MB
=
0,625M
Mc
=
0,4375M
t -
12,5x M
(z,su)+ (a x o,B
=
1,43
M
Q"
Hr,^
['
M/2
N-
-
A_.f...- 11420(2401t,314)
-
208,58 ton
n
r"r,
I-=
-4-
=
0,3948 > 0,2 Gunakan persamaan 11.35
0.N,
0,85x 208,58
b. Aksi balok
Periksa kelangsingan penampang:
L=4y
=6,25.L0=+-to,e7
2.,
r
2xl6
' .lf
,
No
-
7olo4
Qo
N, o9*240*ll4n
=
o'284 > 0'125
hn
=
ffir2s3
-
0,284)
=
66,034,
+ -
42,925
.lf
,
L
-
h
-5001-2(16)
-46,g<)",
(penampangkompak)
t, l0
L, (=2,19
m) . L (=3
m) . L, (=6,68
m)
Nilai M, harus diinterpolasi antara M, dan M,!
Mo
-
Z .f
-
2096,36J03e40)
= 50,31264 rcn.m
M,
-
S.(f,
-
f) -
1910. rc3Q40
- 70)
=
32,47 ton.m
Nilai C, diperoleh dari persamaan:
/-
12,5M
^u
l=
o
2,5M
^u+3M
A+
4M
u+3M,
TT
I ut=3 m
l1
4m
1
I
Z ' l = ' 7
, q a l o n d l p
. 8 u e l o 8 : a q
p r r o d > l n t u n u e r 8 o u o u l r e g
z z , o = #
=
n g
Q r d a f ) 0 ' I =
, U
I . u o l o > l r $ [ v
. e
: g v / I N V I
' I { ? , / ! d . E q
u e p s E t E u r l S e q
t u o l o > l
{ r u u n
r u ' u o t g Z
-
" ' t W I { E I e p E S u e l o 8 r a q
p r . r o d u s r l E U E
l r s r g
u e l S u e p e s
. r { E 1 y \ " g
u E p s e t e u e r 8 e q u r o l o > l > l n l u n r u ' u o t
Z
u e p u r u o t g , I z
=
n ' " 1 4
t e s a g a s r . l E I " p E u e 8 u e l o d
e d u e t p l r o d E s I I E u E
I I s E q
r o r 1 r J r a l u e r u o u r u r p u o t
0 L
t o l 1 e J r a t
I E r $ l E
u e q a g
. S u e l o 8 r a q
p r r o d q E I E p E p r . r o d e . / v \ q e q d e s S u e 8 u a t u u e 8 u a p u n r . u e u , / . I I
q o l u o f ,
I I E q u e > l
r 8 u e l n
: 6 . I I
H O I N O )
I
' l n q 3 s
- r e r r n r > l n r l s t u e l r p r . u o l o { r c 8 e q e s u a p u n 8 r p r e d e p
9 I . 0 I . U . O O ;
g , 6 1 g o r d
. r y e [
m
o , r
>
L 8 6 , 0 = ( r y ) f
.
8 r 7 6 e , o
o , r ,
( 4 # ) 1 . #
( u ' u o l
O E =
( O ) 0 ' I
=
* " W 1 g
=
" W
g , ' U u e e r u e s r a d d e p e q r a r B $ l r r a d
. p
0 . I =
7 g
g q u r y
g , r / L g , g
_ ,
, ,
N
* . ,
o ' I
>
I o y ' o -
o I - - '
= T - ' =
' g
, ' o
* )
( o s )
' w
h ' o =
[ A ]
' r ' o
-
9 ' o =
d . r ' o
-
9 ' o =
* J
u o t g , y l e g
-
z 8 8 I / ' 0 2
} z r ] l l x 0 0 0 0 0 z x
z u
, ( ' n ' l )
- 3
= ' A f
V ' r
r a
8 8 V ' 0 2 =
=
d t r 4 l
=
u w
r ; r : ' ' ' # ' ; r : l
: r r u u a l n q u n s T U E I E C
u a u r o u r u e J E s a q J e d
= ( r l g z l E ' 0 E ) 6 ' 0
=
* w l o
q r q e l q o l o q > l e p p " 1 4 e u a r c S 1
r u . u o l
v e , L g =
x
L t
* 7 . * q
-
T ' q
r u ' u o r r | g z l e , 0 g
f 6 t ' z - g 9 ' 9 , \ I
l f f i ( l z e
- r e z r E ' o E )
+
l v ' z e
) ' e v ' r
=
L L Z v o v d 8 3 M t v y o l
y n y = I
L ' r L
, l - r r - ' , I
o w
,
l # ( ' w
- o
^ ) * ' ^ l t ,
=
u w
BAB
,11
BALOK_KOLOM
k* L*
_
l,2x600
_
$.1)
k.L
vv
r
v
20,5
Sama seperti contoh I 1.7, tekuk terjadi pada
QN, =
177,293 ton
N,IQN,
=
0,3948
b. Aksi balok
Sama dengan perhitungan dalam contoh 1 1.7:
QtM,, =
45,281 ton.m
Perbesaran momen
5b
=
1,0 (sama seperti contoh 11.7)
Mencari 5:
1,0 x
300
4,33
sumbu
=
69,284
lemah, sehingga:
JAWTB:
a. Aksi kolom
k,.L*
_1,2x450
r* 16,8
n2x200000x11420
35J22
k.L
-26,7g
t t-
,,
7T2 E.A
A/S
el
, .,
lk.Ltr)'
=
1829 ton
1,0x225
Dalam contoh ini, dua buah kolom memiliki ukuran yang sama dan memikul be :.
yang sama pula, sehingga:
Z N,
=
2(1829)
= 3558 ton
El/
u
=
2(70)
=
140 ton
s11
u
:
-
=
-
=
1,0398
'
,
>N,
,
l4o
zN, 3658
d. Periksa terhadap persamaan 11.35
M
=6,.M
+6.M,
uxofttusltu
=
1,0(4,5) + 1,0398(25)
-
30,495 ron.m
l/.
8(
M"
)
+"1
^
I < 1.0
Q.N,
9\Qr.M,*
)
0,3948 *
e(n'qgs)
=
0,991 < t,o
9\45,28r
)
OK
I coNroH rl.lo:
Periksalah kecukupan profil\fF 400.200.8.13 untuk memikul beban-beban seperti pad"
gambar berikut. Gunakan mutu baja BJ 55.
4,54
=
49,56
( 1 z d u r o 1 S u e d u e u a d )
V 8 ' Z e =
L
9 9 9
d 8
^ 1
Y > S t ' 9 V = - ; - - - = - = T
v - -
'
/
G t ) z - \ \ y
t l
v
<
9 6 r ' , L v =
T
9 9 9
d
= y
= u y
o
N 3 o
0 r r g \
( g g t 7 ' o
-
e ; . ' z ) f f i
=
( ' N ' o
^ ^ , - \ ' ! ]
' [ - n - - e e ' z ) f f i
Z I I / 9 X 0 I ,
x 6 ' 0
? P E C
:
T O
9 2 r ' , 0
< g g I v ' , }
=
" N
' l f
, e t x z
r r ' z
L g 6 ' g =
A
= ' T
u
6 9 ' L =
O O Z
=
h
: S u e d u e u a d u r 8 u l s 8 u e l a > l e $ l r r a d
> l o l B q r r y v
t , ' l l
u u e r u e s ; a d u e > l t u n D
z ' o < v e e e ' o =
g # = = T
u o t
S ' O L Z =
( g l z ' l l 0 l r ) Z t r g
= ' 7 . ' V
-
" N
( y t
L ' o x L 9 ' O
- E r ' T '
L 9 ' o
- 9 ' l
, 0 I ' o E I
' q
9 L Z ' I = = O
)
= y
0 0 0 0 0 2 l \
1 t
? l t o =
@ ' x 9 9 ' 6 t z t I =
_ l
r u
9 z '
_ _ 1
I
w
9 z '
_ l
e r / ' l
f l N . ' . t
! 1
7 ' 4 | - - : g
g ' t
=
i ' ' \ u w
u o l
O e ! =
n N
r u ' u o l
u l . u o l
u o t
O e L = ' N
t l z
" ' v o v d
8 3 M
- t v y o t
y n y 3 1
[ f i
I I J ' U O I g
=
' ' ' t ' W
u o l o e t = n N
I
274 BAB 11 BALOK_KOLOM
Mencari M,*:
Karena L, (=1,764
m) < Z
(=2,25
m) < L, (-4,427
m), maka 11 harus diinterp
antara Mo dan M,
Mo
-
z;fr= 1285,95'103(410)
= 52,72 ton.m
M,
-
S.(f,
-
f) -
1190.rc39r0
-
70)
_
40,46 ton.m
C,
=
D
12,5M
25M
^o+3M
A+
4M
B+3M c
-
l2'5x5
=
r,25
(2,5 x 5) + (3 x 4,37 5) + (4 x 3,7 5)+
(3 x 3,125)
| ,
-,1
Mo
-
Ct.lr,*lM
o-
M,);;
I
. M,
L
t-,-'p
-)
-
r,25.lno,n, + (52,2 z
-
40,46)
4,427
-1,764
=
63,10 ton.m , Mo
Mn*
=
Mo
= 52,72 ton.m
QrM,, =
0,9(52,72)
=
47,448 ton.m
Mencari M :
nt
Karena pada sumbu
7
tidak ada pengaruh tekuk torsi lateral, maka:
Mn,
=
Mo
=
216
-
265,98.103(410)
=
10,9 ron.m
QtM, =
0,9(10,9)
=
9,81 ton.m
Perbesaran momen
Sumbu
-
x:
k.L
x x
-
26'78
r
x
tr' E. A,
_
n2 x 2oooooxg4l2
4,427
-2,25
Nrt
=
26,792
0,6
_ t30
l_--
2317,17
n2x200000x8412
-
2317,17 ton
(*.ttr)'
C-
=
0,6
-
0,4.#
=
0,6
-
d,
-
c*
=
ON
1il
N,t
Ambil 5r,= 1,0
Sumbu
-y:
h.L
vv
;
=
49,56
I
N, E.A
A/
-
g-
"el L1
\k.Ltr)'
,,-
[*)
=0,6
-
0,635 < 1,0
4g,562
=
676,57 ton
I
, o ,
n ' o
i
I
, o ,
n ' o
j
t
I
t x ' u o l
s z e ' o
(
u o l g ' 0 u o l g ' 0
l + -
u o l
L @ e L
- - |
i r n q a s r e t
d e r e a 1 8 u e r r n t > l n J t s
I n r
- u n s e t e S u e r e q - S u e t e q
q E I u I E s a C
' r ? q r u e 8
e p e d u e > 1 1 n l u n l r p S u r p . r o 8 r r e p r o r > l e ; r a t u e q e g
' s e t e
I S I S e p e d S u l p r o S - 8 u r p - r o 8
l n l r u r a r u
: e q u e 8 e p e d n . r a d a s d e t e e 1 8 u e r r n r > l n l s n l e n s
: I I ' I I
H O I N O f ,
I
:
) o
L u ' u o ] g l e ' o =
= t - - - B
, l l t t
t x t l x r l
= w = l 1 t
: l u a r u o r u p u a y a x d
I n q u n
s e l e S u e t e q S u r s e u - S u r s e u e p e 4
: f l V / N V I
l + - - L U
e @ B - - + l
u o l
B u o l
B
T
w
z ' L
l -
L 9 9 1 9
_ _ T
0 I
I
o ' I =
& g
r q * v
"
l t l
,
_ I
A 1
o
=
- - - - - u i -
=
' a
)
(
t B ' 6
g v I T ' L I z \ 6
0 ' [
> z z g ' 0 =
I ,
+ l - * y g g g , o
\ E ' r
g
) 8
( o " w ' o " w ' q o \ 6 " N . Q
0 ' r
>
l - r ;
.
- ,
^ -
) B
*
- r 1
r u ' u o t
B ' I =
( g ' I ) 0 ' I
= ' o t u r y . r r g =
o " W
u r u o l
! =
( g ) 0 ' l
= " " ' W . ' r g =
" W
g g ' U u e e r u B s . r a d d e p r q . r a r E $ l r r a d
. p
0 ' I
>
9 e 9 ' , 0 =
I E ' O
I 5 ' 0 =
, , W
9 ' o =
f r ' r ' o
- 9 ' o =
' u 3
I
g L Z
" '
v o v d 8 3 M t w o l
y n y f r
I L t
276 BAB 11 BALOK_KOLOM
Jika
reaksi-reaksi yang timbul akibat pembebanan di tengah batang tersebut ditar::
kan pada beban-beban yang bekerja pada joint,
maka diperoleh konfigurasi pembeb.-
sebagai berikut:
c
o
r
Gaya tekan aksial maksimum
akan dicari dengan menggunakan
cccc
9989
NNC{
akan terjadi pada batang DE dan besarnya gaya
cara Ritter
F"
zM,-g
9.(8
-
l)
-
2(6 + 3) + Frr.L,2
-
0
For=
-
37,5 ton
ECCCCCCC
9Aaoooo6
EEE:
NNNC\NNNF
Fo,
Dicoba menggunakan profil T 300.150.10.15 sebagai batang DE untuk me::
gaya tekan aksial Nu
=
37,5 ton dan momen lentur sebesar Mrtu
=
0,375 ron.m.
a. Aksi kolom
h.L
_k.L
=,,ra_r-OO
_
BZ,r9t7
T
mahs. T, 3165
^
lk.L
/v
c
7lr
SO
p.1,
1,43
1,6- 0,67.)", 1,6- (0,67 x 0,9059)
AIn
-
Arf,,= 5989(24011,44)
=
99,8167
=
1,44
ton
Gunakan persamaan 11.35
0,442 > 0,2
N",
37,5
u=
Q.N,
0,85x 99,8167
b. Aksi balok
br
-
3oo
=ro<),=
Z.rf 2xl5
P
h
_
400-2(13)
=
46.75 <
t,, 8
t70
____
_
10,97
^lf
,
. 335
l,=
'
^
=21,624
1J,
Penampang kompak. Karena lentur terjadi pada sumbu lemah profil, maka :
perlu dilakukan pemeriksaan terhadap tekuk torsi lateral.
M,
=
Mo= 2,.f,
=
115,60.rc3Q40)
=
2,7744 ron.m
8 ton
I
E ' I I A
r e q u " c
N r 0 9 e
, t \
r x ' N l
o g t .
I
o ' L = ^ 4 = r l l -
, r u o r r l t ; : i i
I I
r u ' N r
o s r
I
\ ,
N I O g E
z ' I I A
r e q t u e )
N ) , t 0 0 9 2
* * r n r f
o ' t = ^ > t = r l l -
( L r r e ) l r s , r ,
6 r z r o e e o s e r M
I _ l _
L U ' N ,
s / z I
v
N r 0 0 9 2
I ' I I A
r D q r u B )
N ) 0 9 e
A
f l \
r u ' N r
o s r .
I
. ? P I :
l -
w ,
_ l _
' r e n > l n q u n s r { B r E r u E I E p l p e f . r a r r n ] u a l
u e p r o l > l e J r o t u e q e q - w q e q u r l e d n ; a u . r e q u e 8 t u e p p r u n l u e r r a t S u e l u a u o r u u e p p r $ l e
e , { e 1 ' u a r u o r u u e r e s a q ; a d J o t { e J u e l r c q e 8 u a r u u e 8 u e p u o l o > l
{ o l e q
r $ l e J e t u r u e a u e s r a d
r q n u a u a u r n { r r a q . r u q u e 8 r u B I E p t u o l o > l
{ o l e q
r n l { n r t s u a u o d u o > 1 g e l e d e q e l e $ l r r e d
t ' I L d
'
t ' t t ' d
o ' l
= t \ = * 4
( z e
r e )
? t 6 0 9 2 0 9 2 t M
t l l ' N l 0 9 r +
N I O 9 O
x o
N V H I I V ' I I V O S - ' I V O S
o ' r
>
L t g ' o - 1
s e g q o ' z
) 9
+
z v r ' o
( . 9 2 9 9 0 y ' , 0
) 8
/ X U A t \ U t
I W " Q 1 6 N ' A
0 ' I
>
I *
L l - -
v r
l * w ) s ' ' N
u r u o r g T , g g o y ' y
-
G L 7 ' O ) ? I 8 0 ' I =
" u r y ' q g
=
* W
g g 1 u e e r u e s r a d d e p r g : a t E $ l r r a d ' p
"
I t [
,
- 1
N a
= * ) =
' 9
9 8 ' o =
* )
L C , I ' 9 L I
_ _ T
q L C
I
7 I 8 0 ' I =
E g ' 0
- L I 6 I , Z 8
L , ( ,
t t ' l )
u o t
/ Q l ' 9 L l =
6 8 6 E
x
0 0 0 0 0 2
x
z / ' V . I
, ,
=
t 2
, N
, t
L l 6 l ' Z g =
-
7 . 1
u e u r o u r u E J E s e q J a d
r u ' u o r g g e g o ' Z
=
( Z 9 , 6 Z ' Z ) 6 ' 0
=
u r . u o r
Z 7 6 Z , Z =
( . 0 I . _ . 9 )
r c + . T ) g , I = * 5 . ' ! . g , 1
-
L L Z N V H I I V - I I V O S . ] V O S
u a t
W . , Q
s d y u t u
, w
E
278 BAB 11 BALOK_KOLOM
P.11.4
-
P.11.5
P.11.-,
Sebuah komponen struktur balok-kolom yang merupakan bagian dari portal tak bersc'. .
"
-
ditunjukkan dalam Gambar P.11.4 dan Pl1.5. Dengan mengasumsikan k*= h,
=
periksalah apakah komponen struktur balok-kolom tersebut memenuhi persamaan .:'
aksi balok-kolom seperti yang disyaratkan dalam SNI 03-1729-2002.
1200 kN
,+..
I
130 kN.m
I
*, 3oo 3oo 10 15
I
(BJ 37)
!
lentur terjadi dalam
I
arah sumbu kuat
| fiokNm
\t/
1200 kN
600 kN
4.75
L. +
Mntu,
\y',,,",
600 kN
Cambar P 1 1.5
=
200 kN.m
=
20 kN.m P.11
Gambar Pll-4
P.11.6 Profil WF 250.250.9.14 dari baja BJ 4l dibebani seperti pada gambar. Lentur tr:
terhadap sumbu kuat profil, asumsikan k*= hu= 1,0. Pengekang lateral hanya diber..
pada kedua ujungnya, dan komponen struktur'tersebut merupakan bagian dari porra.
'
bergoyang. Berapakah beban aksial terfaktor maksimum,
{,
yang dapat bekerja .
- -
komponen struktur balok-kolom tersebut?
Pr=90kN
I
I
I
N,
Gambar P I 1.6
N,
I
P.1
4.75 m
u o l
i l e f g
e ( e q n r n r u u r l e u n 8
' l n q a s . r a ] e 1 8 u e r
r e q u e 8 e p e d r r r a d a s S u r p r o 8 r r e p u u q a q - u e q a q
- - +
N I O O Z
6 ' I i A
r P g t u e )
W Z @ B
r r e p s E t E S u e r e q - S u u t u q r { E I u r E S a C
' t n l r r e q
I n > l r u e u
p p n > l - E p n > l
e 1 8 u e r r n t > l n r t s n l e n s
6 . l , t . d
8 ' I I a
r e q u r B D
+ - -
N I O O Z
: i J
- -
I r
: :
I J
_ :
T '
' 0 ' I
= ^ q
- ' 4
u o l r s u n r y J u e p g
, V
I I l p
e p e d u e l u e q l p
I E r e t E I
S u e l a 8 u a d u e p l e n > l n q u n s L I E J E r . u E I B p r p e f r a r r n t u e - I ' ( L e
t g e ( e q
n r n u ) r u r r n l r r a q t u o l o > l
- > l o p q
r n l > l n r t s u a u o d u o > 1 r u e l e p u e l e u n 8 r p
I n r u n
s r u o u o > l a S u e l g 2 X
1 g o . r d
q e l r { l l l d g .
l , ! , d
i T 0 0 z - 6 z L I
- 0
I N S
r E n s a s
r $ l e r e l u l u e e t u e s r a d r q n u e l u a r u r u r u o l o > l - l o l B q J n l > l n r l s u a u o d u o l g u > 1 e d r r l e l r $ l u a d
. 0 , I
-
' ' 4
u r p
l S u e l o 8 r a q
s n s e > l
l n r u n ) L ' I =
* q
, ( u e * u e , { o 8
u d u u r s n s e > l )
0 , I =
* 7
u e > p u n S
N { 0 0 0 9 = } V 3 I r P I o o o o T z =
z ' N
Z
: e r e p e 8 n I g a l o - r a d r q
' e p u e 8
u e 8 u n > 1 8 u e 1 e > 1 u e 8 u a p r n r u a l u e > I l ? q D I E
- 3 u a u r l p e f . r a r S u e l r n r u a l u a r u o u B n u r a s u e p t e n > l n q u n s I { B J E r u e l e p r p e f r e r r n l u e . I
0 8 r
t r Z
O L
0 8 O O E I
S u e l o 8 r a g
S u r l o 8 r a q
1 e 1
s ' 0 @ e l
_ . u o t t o o
( I U ' N I ) ' W
- J o r
( T U ' N > I )
W
( N r )
' A 1 s l s r p u y a d l
l
' t n > l r r e q
l a q u r
r . u E I E p u e l l r d u r t r p
F q u r r
S u e l - r n r u a l u e t u o t u u e p r o r > l t J r a r u e q a g
' u r 8 u e l o 8
u e 8 u a p s n s o l u e p u e 8 u e l o 8 e d u e r
s n s o l d e p e q r a r u e > l n > l e l l p e u r e t r a d e p r o s r s r l e u y
' e ( t a 1 a q
S u e l
l E s r a l s u e r t
u e q a q r e d e p - r a r
> l E P I l U E P L U g Z ' y f i q e s r a t r n ] > l n . n s u a u o d u o l 8 u e [ u u 4 ' S u e l o 8 r a q
p u o d n r e n s e p e d
u o l o > l - > l o l t q r n r { n l s u a u o d u o l r r 8 e q a s u e l e u n 8 r p
W f g V e p l Z . e l . 0 O r z . O O , C A I g o r d
6 L Z N V H I I V I I V O S . I V O S
: : U
L ' I L ' d
12
Komponen
Struktur
Komposit
TUJUAN PEMBELAJARAN
Sesudah mempelajari bab ini, mahasiswa diharapkan dapat:
'
Memahami perilaku beton dan baja yang tig*b,r"ik*n menjadi suaru komponen
:.:iry.:
komposit mel$Bulaka| penghubung geser
'
'
Melakukan proses analisis dan desain suaru balok atau kolom komposit
Pokok-pokok Pembahasan Bab
1.1 Srruktur Komposit
1,.2 Tegangan Elastis dalam Balok Komposit
1.3 Lebar Efektif Balok Komposit
1.4 Sistem Pelaksanaan Komponen Strukrur Komposit
1.5 Kuat Lentur Nominal
1.6 Penghubung Ceser
1.7 Balok Komposit pada Daerah Momen Negatif
1.8 Lendutan &vrtu u Lql I
1.9 Dek Baja Gelombang
1 . 10 Kolom Komposit
12.1 STRUKTUR KOMPOSIT
Penggunaan balok baja untuk menopang suatu pelat beton telah ditemukan sejak lan:.
Namun pada saat itu pelat beton dan balok baja tidak dihubungkan dengan suaru pena-
hubung geser sehingga vang dihasilkan adalah suaru penampang non komposit.^Prc,
penarnPang non komposit, pelat beton akan mengalami lendutan yang cukup besar yan:
disebabkan oleh besarnya beban yang harus dipikul oleh pelat beton tersebut. Seirin:
berkembangnya metode pengelasan yang baik serta ditemukannya alat-alat penghubun:
geser yang menahan gaya geser horizontal, maka lekatan anrara pelat beton dan balo.
baja dapat ditingkatkan. Pada akhirnya kedua material ini (baja
dan beton) akan menjac
satu kesatuan komponen struktur yang disebut dengan komponen struktur komposi:
Komponen struktur komposit ini dapat menahan beban sekitar 33 hingga
50% lebih bes.,
daripada beban yang dapat dipikul oleh balok baja saja ranpa adanya perilaku kompos.:
Pada awal tahun 1930 konstruksi jembatan juga
sudah mulai menggunakan
penar:.-
pang komposit, namun baru pada tahun 1944 dikeluarkan peraruran oleh AASHTT
(American
Association of State Highway and Transportation Officials) rentang spesifikasi jen:-
batan
)alan
raya dengan struktur komposit. Pada sekitar tahun 1950 penggunaan lant.
jembatan
komposit mulai berkembang dengan pesat (terutama
di Amerika). P"dr j.*b",r.
ini gaya geser longitudinal ditransfer dari balok baja kepada pelat beton bertulang densa:
menggunakan penghubung geser. Hal ini mengakibatkan pelat beton tersebut ,kr., ,,rrr,
serta membantu memikul momen lentur vang timbul. Penampang komposit ini dap.:
dilihat dalam Gambar l2.l.a.
S u r c
- :
.
: - ; : i u : p r r s o d u o y r c r u p l
l e l a d
Z . Z l
f i q u r e { )
E P e d u n u t N
l o l e q
d e p e q r a r : e [ e [ a s n ? ] f ! n - : . ' r r : r r r . { E r E t u e l e p u e > p l E t e l r p t e d e p
I u l
e ( e q
t e l r d I r E p
Q t t )
B u e q l u o l r 8 g r . r y
' l r l S u u r = - \ t
S u n p : S u e u n E u e q u o l a q r e t u e l e p e d q e - l e n t u s
J n I S o d
u e 8 u u l n u a d r e 8 e q a s u e p d e t u S u r : . r 1 r q r r i : q : s n r r e . i r s 8 u n y r . u e r e u r r n p r e l u n d u e u
r u r S u e q u o l a 8 e f e q t e l a d
' t E r E I
n u t u r q r q r s r d r l r p n : a s r 3 3 u n > l u e t u e 8 u e 8 a r r u l u n d u a u
S u u l u e g e q
I r E p
t e n q r e r u z p r r s o d r u o l r r l : d r n l l n r r s u e r e n q r u a d t u E I E p u e l e u n 8 r p S u e l
S u e q u o l a 8 e f e q l e y a d E I n d u n l n u a ] r p r ? l n l u
' r S o l o u l a r
u e 8 u r q r u a l . r a d u e 8 u a p 8 u l - r r a g
' l e r s r E d
t r s o d u o > l r $ l E I t u ? I u 8 u a u r
u D I B t D I I p I u r I t r e d a s
1 o l e q
: u o l e q u r p r l r q E r E l u E d r l s e l u l p e ( . r a r u e > p e q l l e 8 u a u u r l e
I u l F r l
' q n u a d u s o d u r o l n 1 e 1 r : a d u E I I n q L U r u l u
I n t u n
u e l n l r a d r p S u e l r p u d r r e p t D l r p a s
q r q a l S u e s e d l p r e d e p
" r a s a 8
S u n q n q 8 u a d g r p u n l S u e p e 1 : a t u n r u u N
' g n u a d
E r e r e s l r s o d u o > l
r s 8 u n j r a q r e d e p
{ o l e q
r l e n q a s t e n q r u a u
I n r u n
u e l n l r a d r p r a s a 8 S u n q n g 8 u a d g e l u r n f a g
' t D l r p e s
S u e l q e l u n (
u l e p P e [ r a 1 u 8 e u a r u n l q n ] n q r . u r r . u e . i u e q u E p r { e p n t u q r q a l J n E l a - r e 8 n ( p n r s u e 8 u e s u u a d n r r
S u r d u r e s r q
' e l u u e l u l l S u n u a u
s u a g : e q a l e 1 r [
' r s e 1 o 1 d e n e p e d u r l S u e s e d r p r e d e p p n r s
L { B n q n r e s I r e p I { I q a l u e p ' u E > l E U n B r p
1 e , ( u e q
S u r p d p n r s a d l r - r a s a 8 S u n q n q 8 u a 4
' s e . r a 8 u a u
q e y a r S u u l u o t a q u r E I E p u e r n l S u e 8 u a d a u r s r u u > l a u r n l e l a t u > l r u a l a r . u B J E l a s u e 8 u n q u e s
u e > l l r r q u a u u e > l e u e p n l u a t : a t
1 e : e (
u e 8 u a p
{ o l t q
s E l E s u a g u e r 8 e q e p e d u e l S u n q n q r p
e l u r n f u e 1 a s r u r : a s a B S u n q n g 8 u a 4
' l a p u a d
S u e l
1 l c a 1 F U t > I
y g o - r d n u r e
' p l d s u u 8 u e l n r e l e q
' p n t s E d n t a q r e d e p u u > l e u n 8 r p 8 u r : a s S u e l - r a s a 8 S u n q n q 8 u e d a d l r - a d r 1
' r a s a 8
S u n q n q 8 u a d
u u l e u n 8 S u a u u e 8 u e p u E L i B r I p r e d e p u o t a q u e p e f e q u e r l n u r a d E n p e > l e p e d p r u o z r r o r . l
r a s a 8 e l e 8 e 1 l [ l s e l e r a ] t e d e p
I U I I E r {
e ^ \ q e q u l u u n l a q a s u r > 1 s e 1 a ( r p q e l a l
' q e 8 a : r p
r e d e p r u l
I E I r r t e I u
B n p a > l e t e t u e d r l s e d u r p e [ . l a r r s u a t o d e > l r f r p e f r a r u u l e e l u e q t r s o d u o > l n { B l r r a d
2 ' l ' T I r e q r . u e D e p e d r r - r a d a s S u r d u e u a d r c l u n d r u a u
S u n p a 8 u e u n 8 u e q > l n r u n r r s o d u o l r n l > l n n s r { n r n l a s r r d u e g u e p
' u e l e u n 8 r p B u e r c ( q B p n s
u o l e q u e 8 u a p r 8 u n q n l a s r p S u e l e t e q
l o p q
r n l > l n r t s S u e r e l a s u n r u e N
' Q ' t ' Z t
. r r q u u 3 )
; a s a 8 S u n q n q 8 u a d r d u e r u o r e q r e l a d S u e d o u a r u B u e . , { e f u g > l o l e q e d n r a q n e r e ( q ' ; 1
Z l
r a q
- t u e D ) u o t a q u e 8 u a p r 8 u n q n l a s r p S u e l e f e q
l o p q
e d n . r a q r e d e p u a p u n 8 r p S u u l l s o d u o l
r n r > l n r r s u a u o d t u o y ' 7 , 9 6 1
u n q e t e p e d ( u o r t r n q s u o ) p a l s
l o
a l r u l l s u l u a u . t a r u V )
f S I V
I { e l o u o l r e n l a > l l P S u e l l s e l y r s a d s e p e d t n u e 8 u a u S u e l S u n p a 8 u e u n 8 u e q > l n l u n l s o d u o l
J n t l n r l s u a u o d r u o l u e e u n S S u a d e l n d u e l S u e q u e > l r p r e l n r . u
0 9 6 I
u n q E t
I e . / ! \ e
e p e d
: e s a 3 S u n q n q 8 u a 4 u e 8 u a p 8 u n p a 3 l s o d r u o l q r c t u r 1 ( c )
' u o r e g
r 8 u n q n l a s r q S u e l t ( e g
{ o p g
( q ) ' r a s a 3 S u n q n g 8 u a 4 u e 8 u a p r r s o d u o ; u e r e g u r a f r E ] u E - I
P ) t ' Z t
r e q r u e 3
: e d e l
l n J n .
r e B u
- l E l E r
, E ] U t
- r u a I
t g z l r s o d v l o ) u n r v n u r s t ' z t
BAB 12 KOMPONEN STRUKTUR KOMPOSIT
sistem pelat lantai komposit, umumnya arah rib diletakkan tegak lurus terhadap b,.
lantai dan sejajar dengan arah balok induk. Gambar 12.2 memperlihatka., si.t.-
r- "
lantai yang menggunakan pelat baja gelombang dengan ar"h rib tegak lurus terh,--"
sumbu balok.
Pembahasan awal dalam bab ini akan difokuskan pada komponen struktur kom:
biasa dengan penghubung geser
(Gambar
12.1.c) dan akan dilanjutkan dengan pembal-.-
mengenai pelat lantai komposit dengan menggunakan pelat baja gelombang.
Dengan menggunakan kontruksi komposit dalam desain suatu komponen srru..-.
ternyata dapat diperoleh beberapa keuntungan sebagai berikut:
a. dapat mereduksi berat profil baja yang dipakai
b. tinggi profil bqa yang dipakai dapat dikurangi
c. meningkatkan kekakuan lantai
d. dapat menambah panjang bentang layan
Reduksi berat sekitar 20-30o/o dapat diperoleh dengan memanfaatkan perilaku si,:,
komposit penuh. Dengan adanya reduksi berat ini maka secara langsung juga
dapat mei:.
-
rangi tinggi profil baia yang dipakai. Berkurangnya tinggi profil baja yang dipakai .,,
"
mengakibatkan berkurangnya tinggi bangunan secara keseluruhan, dan membawa dan::.
pula berupa penghematan material bangunan, rerutama unruk dinding luar dan ranEr
Kekakuan dari pelat lantai komposit pada dasarnya lebih besar daripada k.k"l-.
pelat beton dan balok bala yang beraksi non komposit. Secara normal pelat betorr r:
Perilaku
sebagai pelat satu arah yang membentang di antara balok-balok p..roprrrg. D...-.
desain komposit, momen inersia balok akan bertambah sehingga kekakuan p.lrt lr.rt"i
-.".--
meningkat. Meningkatnya kekakuan ini akan memberikan beberapa keuntungan da..-
pelaksanaan konstruksi, antara lain bahwa lendutan akibat beban hidup akan berkuri,
-
dan penggunaan perancah selama proses konstruksi struktur komposit akan mampu rr.:
-
gurangi lendutan akibat beban mati. Di samping itu dengan menggunakan as,rmii de,.
komposit, maka kapasitas penampang dalam menahan beban akan jauh
lebih besar c.-
pada kapasitas pelat beton atau profil baja yang bekerja sendiri-sendiri. Namun d.:..-
daerah momen negatif kekakuan dari sistem komposit harus dihitung kembali ka:.
dalam daerah ini beton (yang
mengalami tarik) harus diabaikan. Dalam daerah mo:
--
negatif biasanya harus disediakan tulangan tekan pada pelat beton.
12.2 TEGANGAN ELASTIS DALAM BALOK KOMPOSIT
Kuat rencana dari balok komposit biasanya didasarkan pada kondisi saat terjadi ker..
tuhan, namun perilaku balok komposit pada saat beban layan merupakan salah satu .
-
penting yang harus dipahami. Lendutan harus selalu dikontrol pada saat beban layan. ;.-
dalam beberapa kasus kuat rencana bisa ditentukan oleh syarat kemampulayanan.
Tegangan lentur dan geser dalam balok homogen dapat dihitung berdasarkan :
mula:
Balok komposit bukan merupakan suatu balok homogen, sehingga persamaan :
atas tidak dapat digunakan. Untuk dapat menghitung reganga.r-,.grngrn
pada su.:-
Penampang
komposit, diperlukan transformasi penampang. Umumnya penampang ber.
-
ditransformasikan menjadi baja, namun mempunyai efek yang sama deng"., b.to.r. Ga::.
bar 12.3 menunjukkan sebuah segmen dari balok komposit dengan dirg.am teganE.-
dan regangannya.
Jika
pelat beton dihubungkan secara kaku terhad"p profil baja, m-.-.
f, =
M'
d,an f,.=
vQ
J('
I
"'
I.t
l:
e ( e q g o r d q e . ^ a e q t e r a s r > l
l e r t a u
n q u n s r - r e p
1 e - r e [
q e l e p e
e ( e q g o r d s E t E t e r a s r > l
l e r t e u
n q u n s r . r e p > 1 e - r e ( r l E I E p B
I e J t a u
n q r u n s d e p e q r e r E r s J e u r u a r u o l u r i B I B p E
F > l l d l p
s n r e q S u e l ; n r u a l u a r u o r u r { E I p p E
e I
, , {
J ]
I
W
: u e 8 u a p
: I e
u e 3
- u r t
- i o l ,
: . t P l
i
\ , ' 7
- q
- : P
: L {
- l n
: u e e t u e s : e d
u D I B u n S S u a u r u e 8 r r a p
' E I E q g o r d q E . / ! \ B q u e p s E ] E u e r 8 e q B p E d r n t u a l u e 8 u e 8 a r u l u r e s a q
S u n u q r p r e d e p r l u r n f u u 1 a s e 3 3 u r q a 5
' l n q e s r e t
S u r d u e u a d r r e p E r s r e u r u r u r o r u u e p
I e n e u
s r r e 8 > p r a y n p q e p r { r q a l r e t S u n r r q r p s n r c q e > p r u
' u u 8 u e 8 a l
S u n r g 8 u a u r > l n t u n
' q ' g ' Z l
r E g r u E D r . u E I E p u u 1 1 n f u n r p
I u l
r s e t u r o J s u e ; r s a s o ; d
I I s E H
' q e q n l p
n l r a d
r y p p
u o ] e q p q a l
u e l S u e p e s
' u
u e ? u a p u e 8 u a p
F e g p
r u d e p u o r a q l e l e d j r u l a 3 r r e q a l E > l e r . u
' r 7 ' u o t a g s e n l
r s ^ B r u r o J s u e J l u e r u > l n r u n
' ( u e r p n t u a l
u o l s e l a f l P U e > I E r r s o d r u o l
] o l B q J I r > l a J a
r e q a l u e S u n r r q
- . r a d e r e : e w \
Q ' 7 1 r e q l u e )
u r E I E p u e 1 1 n f u n r r p S u e l r r s o d t u o l S u e d u r u a d u e r y e g r a 4
' e - / 3 1
O 7 y Z
r e s a g a s
[ q r u e l p
r e d e p
l e u r r o u
u o ] a q s r u a f l e . r a g
( e a r u ) y e y
B Z
r n u r n r o g u o l e q u a l a l t e n > l r { E I E p , ' , !
( s u r 7 3 1
1 O y O
u o r a q s r u a ( t e r a q q e l e p e m u e 8 u a q
' - 4 1 s ' ( r v t o
= ' I
: Z ' g ' Z l p s e d
1 5 1 5
u r E I E p u a l r r e q r p u o t r q s e t r s n s e l a s n l n p o l 4 J
9 ' Z T
5 , 7 , 1
, . Z T
e ' z t
Z ' Z I
t 1
I
- g s r
S [ . W
J
I
r s r
J
' 1 " ' 1 7 y
J
s n l n p o u r o r s e J
-
' E
1 t g =
u
u o r a q s e l r s n s t l a s n l n p o t u
-
' g
: u e 8 u a p
?
-
' ! 1
= ' !
n e l e
I
t E t g s t r
- T T = - i T
n B l e
3 - 3
J J
: r u 8 e q a s u u l e r e l u l p t e d e p u o t a q u r p e f e q
- 1 1
u e 8 u e 8 a r u e p u e 8 u e S a t t r u t u e u e 8 u n q n l l
' u a S o u r o g
S u e l
l o p q
> l r u u n r e d a r e l u e q - r r q r u e 8
L u E I E p r u a d a s r c a u r l u e 8 u u 8 a r r s n q u r s r p ' u n t u e p
' J r u u a l
r p e ( r a r r 1 e p n s a s n e t u u r n l e q a s r e t t p
d e r e t u e l e S u e r u r y a u S u u d r u e u a d r , l g e q u e l e r r l u a t u S u e l
' l l ) a l u u t n p u a l r . r o a r u r 8 u a p
I t n s e s
I u l I E H
' l n q o s r e t
r e q u e 8 e p e d r r r a d a s > l n t u a q r e l u n d u r a u r u a p u e 8 u e 8 a - r u e - r 8 r l p
u e e u a p r r s o d r u o y
l o p g
e p e d u r a u e a a l u r e r a e r q ( q ) ' r r s o d u r o y
l o p g
u e a u e r r , l i , ' # ; l . } H # 1 1 f f i X ' S
( q ) ( e )
T
I
A -
I
, A
t B z v o r v 8 ] / \ v t v o s r l s v ' r ] N V c N V 9 f l z ' z t
BAB 12 KOMPONEN STRUKTUR KOMPOSIT
yang ter)adi pada serar atas
M.t
n.I
IT
Prosedur ini hanya tepat untuk momen lentur positif, dengan serat aras penamp:::
komposit berada dalam tekan, sedangkan untuk momen lentur positif akr., .rr..rgakibark.l
beton berada dalam kondisi tarik, padahal tegangan tarik beton sangat kecil sehingga tic:.
dapat menahan tegangan tarik yang terjadi.
12.3 LEBAR EFEKTIF BALOK KOMPOSIT
Konsep lebar efektif sangat berguna dalam proses desain suaru komponen struktur (ko:.
posit), terutama ketika proses desain harus dilakukan terhadap suaru elemen yang menE..
lami distribusi tegangan yang tidak seragam. Besarnya lebar efektif dari suatu kompor:.
struktur komposit dapat ditentukan sebagai berikut:
Tegangan
f_
J, -
beton dihitung berdasarkan persamaan
1t.-
l. Untuk balok-balok interior:
,L
0-< _
i.-
4
b-<b
-I].- o
2. Untuk balok-balok eksterior:
,L
b,
<
a + (jarak
pusar balok ke tepi pelat)
8
, 1,
bu
<
lbo
+ (jarak
pusat balok ke tepi pelat)
2
P-
bE
--1
I lr.
o'-r
lt.s
l2.cl
12.1 I
12.1,,
balok eksterior
Gambar 12.4 Lebar Efektif Balok Komposit
I coxroH l2.t:
Hitunglah momen inersia (4
dan modulus
berikut ini, jika
diketahui mutu beton untuk
balok interior
!llql
I
b- -1. b-------r- b J
tampang ($
untuk penampang komposit
pelat adalah
f',
=
25 MPa.
wF 300.300.
1
u ] 3
g l q l ' j e e h
=
: r n > l r r a g r c 8 u q a s S u n l q r p r e d e p
\ / 9 6 2 ' , 1
, 9 L 0 9 ' , 9 L t L 9
( . ) S u e d u e u a d
u o l ) o - - )
l ^ -
) - )
s n p p o r u e l u r n ( u r 1 a g
{ z t L j t ' t L g L S
J ]
= I
2 9 0 8 a ' L 6 8 2 '
Z 6 9 T I : ' 8 L 9 r I
g e j L ' e l
I z 9 6 Z ' L
0 0 r 0 2
O O L Z
L Z
9
g ' 6 I
I C , 4 S . I g o r d
t z z
u o t e g r B l a d
( r r u t )
V y
+ " 1
@ . ) P
( r * r ;
i
( t u : ) l f ( r * r 1
,
9 / ' 8 t
: x
9 , ' 8 5 1 7
. I
9 ' r z e
O E g I
L Z
9
8 ' 6 i I
S Z Z
c . 4 4 . I 5 0 r d
u o l a g l E l a d
( r r : t q , C ' y ( r u t ) t (
u a u o r y u e 8 u a l
( r u t t 1
n
r s B r u J o J s u E [ s B n - I
] L
, L
: e 8 8 u r q a s ' e f e q S u e d r u r u a d
B = I 9 ' 8
- :
-
, ; ,
: I
r u f e f e s n q u n s B r u a r o a ] u e > 1 e u n 8 8 u a u u e 8 u a p S u n l r q r p S u e d u e u a d e r s ; a u r u a u o r y
8 ' r y 1 _ = V K
= o
u l r r z 9 6 z ' e
| =
y r r e g ,
=
, t
f t =
o
I
u
T
0 0
I
j 1
g ' r r l e
: l ? r l a u s r : r 8
1 u r a 1
u e > l n t u a u a r y
8 u
t t o
S L ' 8 1 =
, E l
=
n
a > l r s E r u r o J s u B r l r P u o r e q r B l a d
o o g , 2
u o " Q
f l
0 0 0 0 0 2
" n r 1
E d w
o o o o o z
- ' l ' q g
e d w
0 0 E t z =
g z t \ \ L y
- ' J N \ \ L 7
=
" o " 1 7
: u r c l r . u u E l n l u a u e w
r u r
o ! | = 1 q {
* r
o o E = " q = E q
'
t
[
* r
0 g I =
t z l 1 1 9
=
y l T
- a Q
: r r e p
I r r a l r a r
r e l r u
I I q u r E I p
u o t e q r e l a d g n 1 a 3 a r e q a - I
s g v r 4 t r V f
l t l v S r f u v 8 S ] t z t9 8 2 r _ r s o d v \ o v v o r v 8
&
286 BAB 12 KOMPONEN STRUKTUR KOMPOSIT
57575,50754
S
-S. =
sa DaJa atas
du
=
sb"y,
brrrh=
1,2964
57575,50754
-
44411,8386 cm3
=
2005,8536 cm3
28,7036
I coNroH 12.22
Hitunglah tegangan-tegangan
dari balok komposit dalam gambar berikut, jika
diket--
m.utu be1o1
I'_,
=
20 MPa dan Eor^
=
zo0d00 Mpa dan momen lentur yang bek.:
sebesar 150 kNm.
wF 30b.150.6,5.9
JA\IIB:
Mencari lebar efektif,
bp.= Ll4
=
90014
-
225
br= bo= 250 cm
Menentukan nilai n:
4.,o.,=
47oolft.= 4700120
-
21000 NIi.
Y"=V-f=8,1525-10
=
-
1,8475 cm
Yo=
t
+
d
- Y
= 10
+
30
-
8,1525
=
31,8475 cm
'*I',
l
9m
-
11<
-_
-L)
\-
lro=',u *b.;
-j
Eoi^= 200000 MPa
E
0,,, 200000
il
= =---- =9,52=9
E
r,,on
21000
pelat beton ditransformasi ke penampang baja, sehingga:
bu
-225 -25cm
n9
T
101
i
1
,ol
I
Mene
t 25cm r
rT
lokasi sumbu netral:
T
t,
t
t
l"
l-
ntukan
Luas tansformasi
A (cmz)
Lengan Momen
7
(cm)
A.y (cm3)
Pelat Beton
Profil WF
250
46,79
5
)<
t250
1769,5
296,79
2419,5
, ; n ) 9 6 6 ' t 6 6 + / Z =
z ( 8 6 ' L
-
9 ' 6 9 1 1 9 Z B L ' 9 r z I S o I d
{ 9 ' z l
z l [ [ ' E z
u o l a g
1 > 1 r r e t )
E d I A I
9 9 ' 0 6 I =
9 Z ) B L ' 9 1 /
+
L t Z L
+
. ( 8 6 ' l ) ( 9 O l =
' t
: S u e d u e u a d r r s r a u r
u J t g ( ; /
-
[
0 = 9 ' 6 9 1 I - 8 L ' 9 7
*
r ' ( 9 ' Z l
9 ' 6 9 1 I
+
z [ . 9 ' Z l -
g l ' 9 r / +
r [ g Z
9 ' 6 9 1 1
*
r , ( . 9 ' Z l
=
( 8 L ' 9 ,
+
[ . S O [
B t 9 ,
+ ' ( 9 2
v K
=
, c
g ' 6 9 1 1 +
e [
g ' Z l , {
. V K
J ]
I
u e u o t r
{
r r l 3
0 L
- * - - l
r u c
0 t
l
l
t T
- t
[ . y
L - - w c
s z
: t n > l r r a q r e 8 e q a s r 8 r y r 8 u e l n r p
I e r t e u
n q u r n s u r 8 u n u q r a d
' u e > l l e q t l p
s n r e r {
I e r t e u
n q u n s q e , / v \ E g r p u o l e q
( > l r J e t
u e 8 u r 8 a r
I n { r t u a t u { E p l t
u e l l s u r n s u r p u o r a q e 1 r [
( u e 1 a r ) e d V \ ,
Z 7 ' 9 =
, 0 I x B I B ' E E 0 E Z X 6
_ " I x u _
g z q t } x e 0 I X 0 E I
-
[ x W
: u o l a q s e l e l e ; a s e P e d
u 0 I
x
B t g ' 9 9 0 9 2
' "
r
q s r
-
a r :
-
J
9 L r ' 8 I g x s 0 I X 0 E I
-
q ' (
x
W
: e [ e q g r . r a . e g ] e r r s e p e d u e S u e 8 a a
( > 1 r r e r u e 8 u e 8 a r q E I E p e
, }
e S S u q a s ' 1 e n a u
n q u n s I { e . / ! \ E q I p > l e r e l r a r e f e q s t r e u e l S e q )
( 1 r r e l ) E d W
9 0 ' I I =
i 0 I
x
g
T B ' 9 t 0 9 2
9 l r ' g 1 x
r 0 I
x
0 E I
: e ( e q s e r u r e . r a s e p e d u u 8 u e 8 a a
T
u e B u e B a a
I E s r
I
-
, [ x W r
8 r B ' t t j t T .
J I
= l
I z S 6 ' L g I z j Z
v g g ' L 9 5 ,
t L r / 9 ' 9 1
; z t t ' .
O I T . L
C ' Q , B O Z
S Z
S
8 L ' 9 1 7 C / 4 . I U o r d
j s z u o r e g l B l a d
( r r u t ) y V
+ " 1 ( w )
?
( r r u : ;
i
( t u : ) l f ( r u : t 1
,
n q u r n s r r o a l u n l e u n S S u a r u u e 8 u a p S u n r r g r p e , ( u t n l u e 1 a s S u e d u e u o d
( r e 1 a d s e r e u u r 8 e q u E p r n > l n l p ) r D
S i g l ' 8 =
B L , 9 6 Z
: ; r ( e [ a s
E r s J e u r u e l u o w
:
v K
= ,
, ( . V K
I
r
L g Z r s o d v \ o v v o l v 8 J r r v f J 3 u v 8 l l t , z L
9 , 6 1 , 2
T
BAB 12 KOMPONEN STRUKTUR KOMPOSIT
Tegangan-regangan
pada penampang:
f^=
150x106x(100
-79,8)
12,12 MPa (tarik)
24995,996x 104
150 x 106x (300
+ 100
-79,8)
-
192,15 MPa (tarik)
24995,996x 104
150x 106x79,8
5,32 MPa (tekan)
9x24995,995xt04
Perbedaan hasil analisis pertama dan kedua tidak terlalu besar, sehingga dalam prai:-
teknya perhitungan kembali letak sumbu netral tidak terlalu perlu dilakukan.
12.4 SISTEM PELAKSANAAN KOMPONEN STRUKTUR KOMPOSIT
^
Metode pelaksanaan suatu komponen struktur komposit (khususnya
untuk kompone:
struktur lentur), secara umum dapat dibedakan berdasarkan ada atau tidaknya rumpua:
sementara (perancah).
Jika
tumpuan sementara tidak digunakan (unshored)
maka profil baja akan berperilali--
sebagai penumpu dari bekisting pelat beton, selama beton belum mengeras. Dalam taha;
ini, balok baja harus mampu memikul beban-beb an yang meliputi b.rat ,e.,diri, bera:
bekisting pelat serta berat beton yang masih belum mengeras. Setelah pelat beton mengera!
maka aksi komposit akan mulai bekerja, sehingga semua beban layan yang ada (meliput.
beban mati dan hidup) akan dipikul oleh komponen struktur komposit.
Sistem pelaksanaan yang lain adalah dengan menggunakan tumpuan sementar;
(shored)
selama pelat beton belum mengeras. Tirmpuan semenrara ini akan memikul berat
dari profil baja, bekisting pelat serta beton yang belum mengeras. Dengan digunakann\-a
tumPuan sementara akan dapat mengurangi tegangan yang timbul pada profil baja selama
Proses
konstruksi. Setelah beton mengeras, perencah dilepas dan beban-beban laya,ndipikul
melalui aksi komposit baja dan pelat beton.
I coNror 12.3t
Diketahui suatu penampang komposit dengan jarak
anrar balok 2,5 m. Mutu beton yang
digunakan adalah
ft,=
20 MPa dan mut,, baja BJ 41. Beban hidup yang beke.jr r.b.--
sar 500 kglm2. Hitunglah tegangan-tegangan yang terjadi pada penampan[ urrt,.rk sistem
pelaksanaan tanpa perancah (unshored)
dan untuk sistem pelaksanaan dengan perancah
(shored)l
om__J
12 cm
_l
__l
I
wF 450.200
Z I _ 6 2 , 9 I , ,
. u r
a 9 ' i l ) L Z =
, r Z g . , B B g
= S
: u r . , 0 L _
f f i
=
c s s
6 2 , 9 I
f
; u )
6 Q ' 2 1 8 9 =
y z g * g g g
-
S
' r u )
' 2 9 '
I l ' 8 8 8 =
. I
, 9 - 6 2 ' , 9 1 ) I 7 } ' , O g 7 + n z ) U l ' , l t l ;
* : ( 6 r ' ! l -
9 ' , 1 7 o 9 [ 9 6 + 0 0 9 e e =
' I
w )
6 r , s r -
* ! P 9 : = ! K , = [
-
9 y ' B 9 r /
, ( . V K
T
] T T
^ - t
-
_ l t _
j '
6 Z ' 9 '
I W +
r {
u
- - .
r l
/ 9 ' 9 L
! . J
i r
E I
E ,
1 I
r -
9 y ' 8 e t '
0 8 ' 9 6 2
g L ' , 9 6
v 0 ' 0 0 2
Q u t l
[ ' y ( u c ) / ( r r t t t l
,
u a t u o r y u r 8 u a l I s ? r u r o J s u B [ s B n ' I
: p r l a u s r r e 8
1 e r e 1
u n l n l u a u r l / {
6 u
w )
L 9 ' 9 1 =
, E I
=
= q
-
u r l E ^ D I a
J I l l e J e
r e q e l
0 0 0 I 2
' o " e
E
/
=
-
= - =
, l
u
o o o o o z ' ' ' , g
E d w
0 0 0 0 0 2 = ' { ' e 1
: d w
0 0 0 1 2 = o z l \ 0 0 l 7
- ' , t y o o l ?
=
. , o , q g
t u r P - l r u u D l n r u a u a l n J
-
? [
t u ) o 9 z = " q = s q
t u r
o 9 l =
" 4
t . . , )
o E | = ? l o o 9 = r l r
- a Q
: I r E p
I l l e > l r a t
I u l l u g q t u e p ' t q ' y t 4 r 1 ,
r e q a l u e l n l u a u a r y
: W r l [ r Y [
6 8 2
" '
N S N O d v \ O v N W N V S v V ' ' l = d v \ l f J - S l S ? Z t
( , 2 ' g e e
I z Z ' 0 0 2 1
t ' y
9
c l a . I y o r d
u o t e g r e l a d
I
290 BAB 12 KOMPONEN STRUKTUR KOMPOSIT
a. Pemeriksaan tegangan untuk sistem pelaksanaan tanpa perancah (urusbored)
Perhitungan beban konstruksi:
l. berat profil \fF
= 76 kglm
2. berat pelat beton
=
0,12(2400)(2,5)
= 720 kg/m
3. berat bekisting
=
50(2,5)
=
125 kglm
Total
=
921 kg/m
Tahap I: pelat beton belum mengeras, beban seluruhnya dipikul oleh profil baja
M*..
=
!(gz1)6)2
=
4144,5 kg.-
=
4,1445 ton.m
=
4,t445.107 Nmm
max
B
t
M,,,,^
_
4,l445xlo'
t.^
-
--
--
-
27,815 MPa
J sa
S.
M90 x 103
f*
=
f,.,
=
27,815 MPa
Tahap II: beton sudah mengeras, beban hidup 500 kg1m2 dipikul oleh penampang komposit.
Beban hidup yang harus dipikul
= 500(2,5)
=
I250 kglm
Mn^,
=
11tZ5O)(6)2
= 5625 kg.m
=
5,625.107 Nmm
nra\
g
'
Tambahan tegangan yang terjadi:
M
=
_____rEr_
=
5,625x107
f
f
J S.l
nx 5,.
9 x 58 12,39 xl03
_
Mno
_
5,625x107
_
s,-
z7ol2,62xloj
-
-
1,075 MPa
_
2,OB MPA
-1,075
MPa
-1,075
MPa
/-2,08
MPa
M 5.625x 107
f* = --)rj.-
= ? =
26,39 MPa
r st)
5,/, 2130,7 x10'
7,815
ll
ri
r
/-
_u
Pa
MPa
-29,895
MPa
+27,815
MF
+26,39
MPa
+54,205
MPa
b. Pemeriksaan tegangan untuk sistem pelaksanaan dengan perancah (sbored)
di
tengah bentang
Tahap I: balok memikul 921 kglm
M.-^...
*
=
*.q.t' - +02t1672
= 582,82 kg.^
=
0,58282.107 N.mm
t2B
'
t2B'
M.
^,.
=
l.q
E
=
lOrr)O)2
=
1036,t25 kg.m
=
t,036t25.rc7 N.mm
rrax
8' 8'
u / 6 t
O 9 Z L
=
b
l e q l r B o t A E
t u
l e q r r e o y \
t u / O > t
O g Z t .
e d w
I l , ' 0 9
+
=
e d w l -
-
=
u r ' 0 1 r u ' 6 > l
9 2 9 9 L v ' 9 8 8 t
u r ' O l u ' 6 )
9 2 9 ' 0 8 ! 9 / t ' 9 8 8 e
e } r x
L ' \ e l z
1 0 t x 9 2 9 9 0 8 ' 0 I
e \ l x z 9 ' z l 0 L z
-
, ' '
W
, r s
q s r
. t
, t l
_ , 0 | x 6 ' z l 8 9 x 6
E d r \ 9 0 ' Z - = - =
s ' t / v v
/ 0 l x 9 z g 9 0 g ' 0 1
1 0 r x 9 2 9 9 0 8 ' 0 I
w
' s x u
= T
T N
9 2 9 ' 0 8 1 9 = * W
S u u r u a q q u 8 u e r e p e 4
u o t a q r r y a d : 1 1 d r q " I
" ' t i
J y I
e p e d
8 Z t
. l b '
- 6 -
= * U \
r u r u N
L 0 l ' g Z 9 g O 8 ' 0 I
=
* ' 3 {
t z g ' g o g o l = 9 Z 9 g
+
: e r u : e s a q 3 u e r ' d n p r H , f i
i # x , , ' Y o ' f f i
; : ] : ' 1 , ; : # : ;
[ l T j ,
. 0 I X 0 6 t I o s r
E d t r
[ E 6 ' 9 : = ' J - =
L } t x g z
t g E 0 ' I
( . 0 l x 0 6 r I
o . "
E d l t r I 6 ' e
= 7 i f f i = Y = " T -
: + w u P e d
v b
g l e
r l B / 0 |
6 r g / ' t g r e
=
u
1 6 z
"
N S N O d v \ o v N W N V S v V I S d t / \ 3 1 S l S V Z t
I t b ' v t g v b ' g r e
BAB 12 KOMPONEN STRUKTUR KOMPOSIT
Pada 318L dari tepi kiri timbul momen sebesar:
M*
=
3885,47 + 3427,73
-
7313,2 kg.-
=
7,3132.rc7 Nmm
M 7,3132x 10i
= -
1,39 MPa
nxs,
gx5gl2,3gxto3
M 7,3132x 107
f^
r-
=
27012,62x 103
73132x 107
=-
_
,^rr*
=
+
-
2,71 MPa
S,,
r
-M
/rb
S,a
Tegangan total:
34,32 MPa
Pada tengah bentang Pada 3l8L dari kiri
f.
f
JSa
f,n
-
2,06 MPa
+6,95-4-+2,95M.Pa
-
6,95 + 50,71 =
+ 54,62 MPa
-
1,39 MPa
-
3,91
-
2,71
= -
6,62 MPa
+ 3,91 + 34,32
=
+ 38,23 MPa
12.5 KUAT LENTUR NOMINAL
Kuat lentur nominal dari suatu komponen struktur komposit (untuk
momen positii,.
menurut SNI 03-1729-2002 pasal 12.4.2.1 ditentukan sebagai berikut:
a. Untuk
!, #
tw
trftr
Mn kuat momen nominal yang dihitung berdasarkan distribusi tegangan plasris
pada penampang komposit
Q'"
=
0'85
b. Untuk
A''
f
'
o,g5.f,,.bE
Mn kuat momen nominal yang dihitung berdasarkan superposisi tegangan-
tegangan elastis yang memperhitungkan pengaruh tumpuan sementara (perancah)
Q', =
0'90
Kuat lentur nominal yang dihitung berdasarkan distribusi tegangan plastis, dapat
dikategorikan menjadi dua kasus sebagai berikut:
1. Sumbu netral plastis jatuh pada pelat beton
Dengan mengacu pada Gambar 12.5, maka besar gaya tekan C adalah:
c
-
o,g5.f
".a.bp Gaya tarik f pada profil baja adalah sebesar:
T
_
A.f
sJy
Dari keseimbangan gaya C
=
7l maka diperoleh:
a
-
A''f'
0,95.f,,.b
E
12.L2
t2.13
t2.14
Z Z ' Z I
D '
9 ' Z l
r E q t u E D u E ) l l T E l { r a d t u a u r
r z ' 7 , 1
O Z ' Z I
6 t ' z r
8 I ' Z I
L I ' Z I
u l e S 2 ' g ' T l . r r q u e S r p e d
' u o r a g r r y a d p q a t I q l q e l a r u
, , ' ? ' t ) + , 7 P 3 3 - " w
u r 8 u e p q a l o : a d r p
I e u l r u o u
r n t u a l t e n )
Z S
' ' ' ' q ' , ' t ' 9 8 ' o
- n l
j v
u
: I n r u e q g a l o ; a d r p ' L l ' Z l
u e e r u e s r a d u e > l l s n t l l s q n s u a r u u e 8 u a p n e r y
Z S
\ - j ' ' ,
= )
: q a 1 o - r a d r p
6 l . z l
u r p g I ' z I u ? B r u r s ; a d u e > l u r u e l u a r u u r S u a g
\ ' t j v = , r
: n l e l
t ! . ' V
e p e d l r e P
I l l e > l
q r q a l 8 u t : D l a s
, 7
u . ( u : r s a g
t )
* t )
= , J
: u e 8 u n q n q q a l o r a d r p ' e r ( e B
u e 3 u e q l u l e s e > l I r E C
" ' ' q 3 , t ' 9 8 ' o
=
' )
: r c s a g a s r { E I E p E u o t e q t p e d e ( . r a 1 a q S u e d
' ) ' u e 1 a r
n . r a d a s u e r y n f u n r r p l e d e p u e 8 u e 8 a l I s n q I n s I P E > l r l u
u l e l u . r a t ' a ' u o t a q
u t 8 u e B a t
{ o l q
r u " l e p a 1 t l l q e d y
t f u q
1 g o , r d
e p e d g n r t f s n s e l d
I ? r ] a u
n q u n s
' e ( r q
g o r d e p e d p q u r t
S u e l
4 r r c t
e , ( e B r 8 u e q u r 8 u a u
I n t u n
r ? n > l d n l n c
{ E p l l
u o l a g r r l e d e , , ' r g B q u E { E l ? d u a r u r u r
I r s E H
' r { " q n l P
s n r e q r s r u n s r n l E u r
" t
< ? r r r l u . r o r y l ' Z l u e e r u e s r a d u t 8 u n t t q r a d p s e q r : e p r 1 l [
s r r s r l 4 u e 8 u e S o l r s n q r : r s r q u D I r E s B P r a g
P u I t u o N
r n l u a l
l e n ) S ' Z I
J B q I r r u C
^ r
' , J ' g g ' o
^ l
_ l L
" , 1 ' g B ' o
9 l ' z r
9 r ' z r
t q ' 9 ' z l r B q r u s D
t 6 z l v N l t / l o N u n J - N 3 l
- L v n v
9 ' 2 ,
/ -
- \
I L C I i ,
|
- -
t +
= I
: 1 ) Y
=
t Y ' 1
[ /
P
) -
t ? ' )
u e p S u n r t q r p : e d e p p u l u o u
=
n s r v
u
= W
r r u u a l r E n ) {
294 BAB 12 KOMPONEN STRUKTUR KOMPOSIT
I coNroH 12.4t
Hitunglah kuat lentur rencana dari komponen struktur balok komposit pada contoh 1l _
Asumsikan terdapat cukup penghubung geser sehingga balok dapat berperilaku seb.
komponen struktur komposit penuh.
JA\AB:
Tentukan gaya tekan C dalam beton (gay^
geser horizontal pada pertemuan anrara ber,: :
dan baja). Karena balok diasumsikan berperilaku sebagai komposit penuh, maka nilai
diambil dari nilai terkecil anrara A,.fi dan 0,85.f ',.A,:
A;fr
=
4678(240)
=
1122720 N
0,85.f ',.A.
=
0,85(20)(100)(2250)
=
3825000 N
sehingga C
-1122720N
Gaya tekan resultan dapat diekspresikan sebagai:
C
=
0,85f ',.A,
Ataua
C t122720
=
29,3521 mm
o,g5.ft
,.b
0,85x 2ox225o
Gaya tekan resultan C terletak pada jarak
al2 dari serat
7 terletak pada titik berat profil \fE lengan momen dari
sebesar:
I
=dl2
+ t-al2=(30012) + 100-
Kuat lentur nominal dari komponen srrukrur
Mn
=
C'!
-
T.y
=
1122720(235,32395)
Kuat lentur rencana:
QN" =
0,85(264202905,1)
-
224572469,3 Nmm
-
22,457 ron.m
-{
I
cl,
T
d
1
atas beton. Gaya tarik resultan
momen kopel C dan I adalah
(29,352112)
=
235,32395 mm
komposit tersebut:
=
264202905,1 Nmm
' u e i e l
e s E ( u
r { E l r u n [ a s q e l o
F { r d r p
s n r e r { E f B q
l B E s E p E d d r l s r p e f u a r
{ E p l l
e S S u r q a s t a s a 8 S u n q n q 8 u a d
g o - r d u e p u o r a q t e l a d e . r e t u r r p e f . r a r S u r l : a s a 8 u l e S
u 3 s f 9 0 N n 8 n H 9 N = t d
g ' Z t
( r o x o o a z r . ? r ' # : f f i ; :
, r ' F t ) * r ' ? ' ' ) = " w
I E U n u o u
J n r u a l t E n )
( o z ) g z t t ' o
- r ' r z e r
t u r
I Z ' 6 2 =
G l e r ' 6 g ) @ z )
= [
q E I B p e g o " r d l { t , / v \ B q t B r a s u e p r n > l n r p e ( e q g o r d
l r r e r
u e l S e q
I r e p
r e r a q > l n n r s a l o l
( - w
L I = )
l r
> r u r u g Z L ' l
: t n l r r a q r e 8 e q a s S u n r r q r p e f e q
T
s
N 0 0 8 2 8 =
J i B ' ; - T : v
-
)
= ' { ' q ' ' , 1 ' g g ' o =
' )
' ( 7
s n s e > 1 ) e . [ e q
l y o r d
r p e d g n r e f u e l e s r r s t l d
l r r ] e u
n q u n s r s e l o l r 8 8 u r q a s ' e f r q e p e d
F q r . u n
B u e , {
n t ' V
4 y e t
e l e 8 r 8 u e q u r 8 u a u r r e d e p
{ E p l r
u o r r q r c 1 a d r l e t u ' r u r
f l
E ^ u B r { u o l e q r u y a d p q a r e u a r e 1
_ _
o t / z x o o z
_ ' ! : t ,
=
r p
0 0 g z g
' )
t
g o . r d d e l e s u p e d u a l a l
l o l q f 8 u g
0 0 0 0 9 0
- r c y z x } r r e l ' t . ' q . '
0 0 0 0 9 0 E =
( 0 z r
) ( 0 0 E r ) ( 0 2 ) E 8 ' 0
( r u t u g 7 1 = )
o ,
. u i u t
6 y ' 9 Z I -
O O E I X O Z X E 8 ' 0 , 1 . ' , T . S B ' O
y r r z " O r r r r e l =
t l v
=
t ,
: e 8 8 u r q a s ' u o r : q
r r l a d r p q n r e ( s n s e l d p r l e u n q u n s u e > l r s u n + -
: w l i l Y f
: r n l u a q
u s o d u o l S u e d u r u - - " i
9 6 2 u r s f c
g N n E n H c N s d q ' z L
r . 1 l L l l
0 0 9 I
=
r n l u a l
I 5 ' Z T
=
- q
t e n l g e l S u n r g
H O r N O )
I
t
6 = u
e d l . !
O Z
=
" '
!
u o l a q
1 e l e d
n 1 n 6 1
I e u r t U o u
BAB 12 KOMPONEN STRUKTUR KOMPOSIT
Besarnya gaya geser horizontal yang harus dipikul oleh penghubung geser dia:-
dalam SNI 03- 1729'2002 pasal 12.6.2. Pasal ini menyatakan bahwa u.r*k aksi kc.
posit di mana beton mengalami gaya tekan akibat lentur, gaya geser horizontal total r-;-
bekerja pada daerah yang dibatasi oleh titik-titik momen positif maksimum dan mon:.-
nol yang berdekatan, harus diambil sebagai nilai terkecil dari , A,.fr 0,85.f ',.A- atau Ir-
Selanjutnya kita notasikan gaya geser horizontal ini dengan Vr.
'
Jika
besarnya Vn ditentukan oleh A,.f atau 0,85.f ',.A.1 maka yang terjadi ada-:--
perilaku aksi komposit penuh, dan jumlah
fenghuburg
g.i..-yrng diperlukan anrara ri:-,
momen nol dan momen maksimum adalah:
12.1-:
Dengan
Q
adalah kuat geser nominal satu buah penghubung geser.
Jenis
penghubur.
geser yang disyaratkan dalam SNI 03-1729-2002 pasal 12.6.1 adalah berupa jenis
pa-":-
berkepala (stud)
dengan panjang dalam kondisi rerpasang tidak kurang dari 4 kali di.-
meternya, atau berupa profil baja kanal hasil gilas panas.
Kuat nominal penghubung geser jenis
paku yang ditanam di dalam pelat beton mas.:
ditentukan sesuai pasal 12.6.3, yaitu:
a" -
0,5'A,. <A.f
SCJ II
.^/.
-
vh
,Q,
Dengan:
A,, adalah luas penampang penghubung geser
jenis
paku, mm2
f;
adalah tegangan purus penghubung geser jenis
paku, MPa
q adalah kuat geser nominal untuk penghubung geser, N
Kuat nominal penghubung geser
jenis
kanal yang ditanam dalam pelat beton masir-.
diatur sesuai pasal 12.6.4, yaitu:
12.2i
Dengan:
L, adalah panjang penghubung geser jenis
kanal, mm
tr adalah tebal pelat sayap, mm
t* adalah tebal pelat badan, mm
Persamaan 12.23 memberikan jumlah
penghubung geser anrara titik dengan momen
nol dan momen maksimum, sehingga untuk sebuah balok yang terrumpu sederhana, di-
ir*f*
penghubung geser sejumlah 2'N, yan1 harus diletakkan dengan jarak/spasi
yane
Persyaratan mengenai jarak
antar penghubung geser diatur dalam SNI 03-1729-2002
pasal 12.6.6 yang antara lain mensyaratkan:
selimut lateral minimum
=
25 mm, kecuali ada dek baja
diameter maksimum
=
2,5 x tebal fens profil baja
jarak
longitudinal minimum
=
6 x diameter penghubung geser
jarak
longitudinal maksimum
=
B x tebal pelat beton
jarak
minimum dalam arah tegak lurus sumbu longitudinal
=
4 x diameter
jika
digunakan dek baja gelombang, jarak
minimum penghubung geser dapat
diperkecil menjadi 4 x diameter
1.
2.
3.
4.
).
6.
12.2t
N 6 6 E t 7 = b ' . '
N 6 6 E r 7
<
N Z 6 g O g
-
@ O i l e [ 9 Z t = i ! . - V
N 6 6 E t v = o g g t z x l z t G l ' , g z D g ' , 1 =
' 8 . : l
t " v . g ' , o
= b
o l J a u u o r p r u s q e n q n r e s r a s a 8 t e n ; q
E d w
o E E t z
- y l s , r @ 0 y z ) r y o ' , o -
; ! l
s . { ' r v } ' , }
= ' s
: u o t 3 q s E t r s n s e l a s n F P o w
z w u
L ' 9 r , =
1 l r , ,
= " v
: " 4 o t J a u u o J p n t s q e n q n t e s S u u t u r l r * e r r d u e u a d s r n l
( r l t u
; Z I = ) ,
z A < v r u t g ' Z Z
-
( O q Z
=
J t . g ' Z
: u r , > l u r z r r p S u u l p n r s r u n t u r $ l t r u J a l a u e r q
' t u l
E
x
, ,
z / r
" t 7 l J a u u o J
p r u s u e ; 1 g u n r )
N O Z L Z Z I I
_
)
- Y A
: r . l E I E p E q n u a d r r s o d u o > 1 r $ l e t u q D p
Y 1 1
l e t u o z r . r o q
. r a s e 8 e l u S
r u 6 = 7 ' S u r r u a q B u e f u e d
u r l
0 I -
. z ' u o t a g r e l a d p q a r
e d w
0 Z = ' , t
L e . [ g 6 . 5 , 9 . 0 9 I . 0 0 C / N
: u p e S u e l e r e q
: f f i [ v f
i Y Z l
q o t u o r T U E I E P
r r s o d u o l r n l > l n r l s u e u o d u o > 1 e p e d u u 1 n 1 ; a d l p S u r l r a s a 8 S u n q n g 8 u e d q e l u n ( g e 1 3 u n r r 1 1
. 9 ' Z I
H O I N O )
I
' l o l u q
e p e d u e q r q e l r a q d r l s
r y e ( r a t { E p n
m ? e
9 7 ' g
r { E p p e
I e t u r u r r u
t C t b <
o r s u g
N
' l o u
u e r u o r u u r p g l l s o d u a r u o t u q a l o
r s e i e q r p S u e l g e r a e p 8 u e f u e d a s r p r a s e 8 S u n g n g 8 u a d u e r u n > l a { q e l u r n l g r p p r
] 3
t * *
' 1 e l a r
t u n l a g S u r l q n u a d u s o d r u o > l > l o l t q S u e d u e u a d e r s . r a u r u a u r o r u r { E I E p E
u I
, r u u
' e ( e q S u e d u e u a d r r s r a u r u a u r o r u r { E I E p "
t I
5 1
' g n u a d u s o d t u o l r s r p u o > l > l n r u n u o l r q r e l a d e p e d u a l a t r l u 8 q r p p ,
J )
9 Z ' Z I
: u r 8 u a 6
( i
- ' i l
* ' 1
=
n ' I
: l n { l r a q
r u 8 e q a s S u n r r q r p s n r E l { r r s o d u o l
l o l t q l J a I J n > l e J a
B r s r e u r u a u r o r u E > l e r u
' p r s ; e d r r s o d u o l
r c 8 u q a s n l e l r r a d r a g d e S S u e r p 8 u e . { u s o d u o > l r n l > l n n s u a u o d u o > l > l n t u n
' p r s r e d
r r s o d u o l
I $ l E n { e l r r a d e p r d u a l r e s e p r p s n r ? r l s r s r l e u e E > l e r u
' e f e q
l o p q
u r p u o l a q r r l a d e r e r u e
d r l s e l u r p e f r e r q u 8 a r u a r u
{ n t u n l e d u e q
d n l n r
{ E p p
: a s a 8 S u n q n q 8 u a d q e l u r n f e r y f
1 6 z u f s l c c N n 8 n H c N f d
g z t
298 BAB
,12
KOMPONEN STRUKTUR KOMPOSIT
Persyaratan jarak
anrar penghubung geser:
Jarak
minimum longitudinal
-
6d
-
6(127)
= 76,2 mm
Jarak
maksimum longitudinal
=
8r
=
8(100)
=
g00
mm
Jarak
transversal
=
4d
=
4(12,7)
=
50,8 mm
Jumlah
stud yang diperlukan:
1t22720
-
26,98
=
28 buah
lantai berikut. Asumsikan b--
Gunakan muru baja BJ 3-.
V,
Ar n _
lY
-
Q,
41599
Gunakan minimum 28 stud untuk Vz bentane balok, atau 56 buah untuk keselu:-
bentang.
Jika
satu buah stud dipasang tiap penampang melintang, jarak
anrar
adalah:
s
-
9OO0/
=
320 mm
/ 5612
Gunakan
58 buah stud dengan penempatan seperti pada gambar berikut ini:
28@32cm
I coNroH r2.7t
Desainlah sebuah balok komposit interior pada denah
selama konstruksi tidak digunakan perancah (unshored).
=
20 MPa (n
-
9) dan tebal pelat lantai adalah 10 cm.
9,00 m (4@2,25 m)
I
I
TLJI
tr.;'J
8,5 m
2x(1l2"x5cmstud)
( e ' l g +
0 0 z ) 6 r z ) S g 0
8 0 1 x 8 6 6 0 / _ z ' z
( t ' L B +
9 L r ) ( \ r z ) ; } ' , a
8 0 l x B 6 6 0 L z ' , z
( 9 ' , 1 8 +
0 9 i l ( o r z ) 9 8 ' , 0
n u a d s
, V
n r J ) d s
, V
n 1 : a d s
( 0 O l
: L 4 N
l n r u n )
z u u
I l Z L g =
( O g g g l 1
r y r u n )
z u u
6 B , 0 V Z 7 =
( O O S g l 1 > 1 n r u n )
z L U w
e ( L y g r z =
r u r u N
, 0 I x 8 6 6 0
L Z ' T = , u S r l 8 6 ' 6 0 L Z Z =
, ( g , g ) ( 9 , V t E Z ) i
=
, T . " b . l
= " ^
t r i / 8 1
9 ' r / t g z =
( ( o o l ) q ' t +
( g 6 g ) z ' r ) g z ' z
= " [ )
r r s o d u o l > l o l e q u r e s a p
s 0 l x B 6 6 0 L z ' , z
r u r u
t ' l , B -
E z / 1
-
E > l e u r
' - * g Z u e 8 u a p e u r e s u p > l r s u n s e r p a u e p t u t u
0 0 t -
7
l 9 ' e z
x
0 0 0 0 0 2
x r g e
a E t / g .
, 0 0 E 8
" s l u \ $
-
- i 6 -
Y
1
{ n l u n
, r u ) L ' B 9 Z B -
r u n l a q u o t a q e u e r e > l
, e { . r a 1 e q
r u n l o q r r s o d r u o l l q e ) l s l n n s u o > l
z - l 3 : 1 0 0 I
= 7
( S u r r s q a q
z *
l ? 1 - o o , =
t -
l 3 l B 6 e =
l u r l r } {
9 6
=
z * l 3 l 1 -
B Z =
z - l 3 : 1
O Z =
z - l 8 1 -
g l
=
z *
1 3 1 o v z =
+ u o r a q )
z - l 3 r l
g g Z
= e
L U U I / N I g l e
L ' g =
u 7 3 1 g L ' , e
L g
-
( g g o g z , z
=
b
( d " p 1 q u e q e q e d u e r )
0 9 e f i -
u e l n p u a l s u t e g
: r s { n r t s u o > l B u r e l a s u u t n p u J l d e p e q _ r a r
l o r r u o )
s u r
6 ' B E
v = ! ! ' 1 6 9 ,
-
= ' t , : \ - o -
u * 0 7
- 0 l x 6 g t z ' 6
"
l N
L
u ' u o l
t 6 g r / . 6 -
* B I
9 z , 6 9 r z 6 = . ( ( . 8 ) ( g . 8 r 0 t ) i
=
, l : b . l
- - " ^
t r l / $ l g ' g r . . 0 r
=
( ( 0 0 I ) 9 ' I +
G g r ) z ' t ) g z ' z = " b
n r : r t l x l 1
I 7 B 8
= i - - - - _ r ^ - - V
, 1 0 9
( s e r a B u a u
u u g a q d e p r q r a r u r e s a p
. q
: r $ l n J ] s u o > l u B q s q
- I b
d n p r y u e q a q
Q b
r s r u e d
p u o 3 u l d
I E { r u E > l e ( U
S u n s n l a q
0 0 V Z x I ' 0 =
u o r a q r e l a d : n B r u u B q a q
u e q a q u e 8 u n u q - r a d
. B
s w / l N V [
6 6 2 u f s f c c N n E n H C N f d s ' z L
--Tr-
300 BAB 12 KOMPONEN STRUKTUR KOMPOSIT
Dicoba\fF 350.175
(I*=
11100 ,
4,
Z*= 689,72 cm3, A
-
52,58 cm2)
Menentukan lebar efektif,, &u, diambil nilai terkecil dari:
bp.
=
r/r,'L
=
Va
(8,5)
-
2,125 m
bu=bo=2,25 m
sehingga b, diambil sama dengan 2,125 m
Asumsikan sumbu netral plastis berada di pelat beron,
n,x
f
r
5268x240
^=
,,rr^7*= o,s5r2or21z5
=35mm
sehingga:
< 100 mm
buah (untuk
Vz bentang)
Cr
Kuat lentur nominal dihitung sebagai berikut:
Mn
=
A;f,(+.'-;)
=
5268(240)(
ry+
roo
-
,5
)
[2
2)
=
323033760 Nmm
Qb
M,
=
0,85(323033760)
=
274578696 Nmm > M,(2,3247.rc8 Nmm)
(M,
direvisi setelah ditambahkan berat sendiri balok)
Cr
d. menghitung jumlah
stud
Vr,= 0,85.f
' ..o.b,
=
A,
*
f,
= 5Z;AQ4O) =
1254320 N
Gunakan stud Yz
tt
x
5 cm, kuat geser 1 buah stud diambil dari nilai yang ter,..-
di antara:
Q
=
0,5.A,.^b,*u,
=
0,5(125,n). fI.121550
=
41599 N
A,..f;- 126,73(400)
=
50692 N > 41599 N
Ambilq=41599N
Jumlah
stud yang dibutuhkan:
Ar_
vh
_1264320
rv:
-:------
=30,39=32
Q,
4r5gg
Untuk keseluruhan bentang dipasang 64buah stud, jika
pada tiap penampang me
tang dipasang 2 buah stud, maka
)arak
antar stud adalah:
8500
t=;=274,2mm=27,5cm
J*in
=
6d
= 7,62 cm
J-r,
=
8r
=
80 cm
L -
t - -
W C
Z L
[ g
g e p p e u e l u u n 8 l p B u e r { e [ e g n t n t u u e p
, l s l n . r r s u o > l
' u l :
Z I
q e l e p e u o t a q l r l a d p q a a
' w )
g ,
L - a
, / p n t s
I o l B q
r t t u E
l e r e f
u e p u
6
S u u r u a q u u 8 u a p r o r r e l u r
l ' b
: d n p q u e q a q
Q b
t s n . r e d
p u o g u l d
I E > I r u e { a I . U
S u r r s l l a q
Q O T 1 O Z I ' 0
=
u o r a q r e l e d :
n u u r u e q e q
u e q e q u e S u n u q r a d
. e
: w / N v [
t U 6 = - ' l
' 6
=
u
. e d l 4 t r
O Z
- ' , 1
, l r 1
E r u E I e s q u c u e - r a d u e l u u n 8 l p > l e p l J
r u n r u r u r u r q e p u n ( u e > I E U n C ' w
V , Z
r r s o d u o l > l o l e q q e n q e s q E I u r E s a C
I 8 ' Z I
H O I N O f ,
I
z - l 8 : 1 0 0 7
=
z w l 3 : 1 .
t 9 , =
z r u l q
0 0 I =
z *
l 3 : 1 .
g Z
=
z * 1 3 4
O Z =
z - l 3 : 1 .
g t
=
z w
l 3 1 -
g 8 Z
=
' l f
, / = f f i > S 8 , Z V =
( g ) ( g y ) @ y z ) ( 9 ' 0 ) 6 ' 0
-
f l
I
) 6
( Y t + e ) z - 9 1 / e L l
1 4
< u o r
6 , 9 2 =
^ r ' t / ' ( t ' 9 ' o ) 6 ' o
-
" A o
u o r
7 6 ' 0 I =
3 {
0 f 6 0 t
-
( Z l g , g ) ( g , e r ) Z , I +
9 , r / t g Z ) =
" A
S u e d u e u a d r a s a 8 r u n l S u n l q 8 u a r u
u c g ' e z
@
g e
r x c
9 - , , -
p n l s
z
f -
*
t ' z - - - - t
, 0 t u f s s c c N n s n H c N f d , ' , Z t
^ ,
302 BAB 12 KOMPONEN STRUKTUR KOMPOSIT
beban konstruksi : D
=
303 kglm2 (b.tor, + bekisting)
L
-
100 kg/m2
desain terhadap beban konstruksi (pelat beton belum mengeras)
4, -
2,4(1,2(303) + 1,6(100))
=
1256,64 kg/m
M,,
=
1
.q.,.L,
=
l!r1e
,64)0)2 =
t2723,48 kgm
u
g'u g'
=
12723,48
.
104 Nmm
zp",tu
=
h
='W = 565488-*3
= 565,488 cm3
Kontrol terhadap lendutan selama konstruksi
Batas lendutan
=
L1360
= 90001360
=
25 mm
q
=
2,4(303)
= 727,2 kg/m
= 7,272 N/mm
=
5'q't
3B4.E.L
5x7,272x 90004
b.
.,4
).d.1,
A
-
--I
-+ I
j84.E.l
pcrru
desain balok komposit
4,,
=
2,4(1,2(451) + 1,6(400))
=
M..
=
1
.q,..L,
-
|
1za34,BB)(9)2
u
g
/Lr
B'
A
s pcrlu
Untuk
A
s pcrlu
0,85(240)(150 + 107
,5)
2B7O3,l6x 104
=
12424,9 cma
2834,88 kg/m
=
28703,16 kgm
=
28703,16
.
rc4 Nmm
mm
->
t
-
al2
=
120
-
2512
--
=
4687,3 mm2 (untuk
\fF 300)
=
4781,37 mmz (untuk \fF 350)
=
3872,11 mm2 (untuk
\fF 400)
L=
pcrl u
A
384x200000x25
M
1t
^
(d
,)
oJ,l
,*'-;l
120 mm & a=25
28703,16x 104
107,5 n-rr:
s
Perru
0,85(240)(17 5 +lo7
,5)
n _
28703,16x104
n,
p",ru -
0,85e40)(rOO+gn
Coba profil \fF 350.175.7.11
Menentukan lebar efektif bu:
.11
b,
-
-L-:X9=2,25m
L//
44
br,
=
b,.
=
2,4 m
l
I
n-uit br
=
2,25 m
)
L Z ' ' 1 8 9
T 6 ' O E
g T + / ' . Z I Z
t 6 ' r 0 t 1
t g ' r t .
S ' L I
L L L I
, r ' e 9
s u J U
c . 4 4 . I 5 0 r d
( r u t 1 [
*
n 1 u : ; / ' u e 8 u a - y
( _ r - u r ) f ' s B n l
r n > l r r a q r c 8 e q a s S u n r q r p e f e q s u a g r . { E ^ \ B q r d a r r r u p r n > l n r p
1
e ( n > l s r r e 8
1 e r a 1
r C
- - D '
' O K - - - - - - - D
n !
- + , 1
I
- T
I
g e o ' g
9 B Z ' 9 2
9 L t x 0 9 z
s u a g s e l e r d a r r r e p s r r s e l d
l t r l a u
n q u r n s
l e l a l
N E 9 9 E 0 E
- r )
< -
0 e r 9 = b . z
t J - o o g s t g t
= b * o L t L 9 6
t J _ r " - J
=
, l * b f
: u e 8 u n q n q q a l o ; a d l p e , ( e 8 u e ? u e q t u l
- a s o > l I r E p e S S u l q a s
' u e > l a l s u a g u p e d q n r e f s n s e l d
l t r t a u
n q u n s E . / v \ q e q u n l r s u r n s e
s r r s e l d
I B J t e u
n q u n s
l e r a l
u e { n t u a u a r u
' e f e q
S u e d r u e u a d e p u d g n r e f s r r s e l d
I u r ] a u
n q u n s E > l e t u
* ' * J
u " D
K
E u a r e )
N o o E B / E I = o g Z
x y r c 9
-
t
x ' V
= o - J
N 0 L t L 9 6 =
( g E E
r z " o z f x r g Z x 2 t x l r t , O ,
X
9 =
t
( ' ! : / ! x " v x g ' o ) x 9 =
b K
: r . l B I E p ?
p n r s a d n ; a s o 8 S u n q n q 8 u a d q e n q
9 l r u n u o u
r a s a S r e n ; 4
: a s a 8 S u n q n g 8 u a d q e n q
9
r e d e p r a t S u e r u a q z / r
1 1 n t u n
e S S u r q a s t a s a 8 S u n q n g 8 u a d q e n g
Z l V t o t
S u u s e d r p
r l r n q
Z I =
g l g . ' o t
= 6 x
1 - -
r I -
r a s a 8 B u n q n g 8 u a d g e l u n f
r u l
9 6 = ( Z l ) g = ' " I ' d l X g =
s
: l u r u r $ l e r u t e n g r p s n r r r { - r a s a 8 S u n q n g
- 8 u a d r e t u t
1 u r c (
E > l u t u r a s a 8 S u n g n g 8 u a d u r n ( u r u r u r q e p u n f u e l t e d e p u a u
1 r u u n
. p
9 9 9 9 0 e
r u r u
9 8 6 ' 9 -
' !
* t q
- t -
' )
t o t u f s = c c N n B n H c N s d
g ' z L
304 BAB 12 KOMPONEN STRUKTUR KOMPOSIT
momen internal terhadap titik kerja T
:Mnr
=Zq@-y +r,-al2)
= 967170(3SO
-
133,84 + 120
-
(25,28512))
=
312896420,5 Nmm
i Mnz
=
Cdd
-
y
-
(6,95G12))
_
175(6,986)(250)(350
_
r33,84
_
3,493)
-
54999010,2 Nmm
Mn
=
Mnt n Mnz
=
377895430,7 Nmm
QiM, =
0,85x377895430,7
=
321211116,1 Nmm
= 32,12 ton.m , Mu (
=
29,3056 ton.m)
MuYanB diperhitungkan adalah Mu setelah ditambahkan berat sendiri balok, r-a.:-
=
28703,16 kg.m .
/fO,2)(49,6)(9)2
=
29305,8 kg.-
=
29,3056 ron.m
12.7 BALOK KOMPOSIT PADA DAERAH MOMEN NEGATIF
_ 68 r,527
, -
*,a
=
13,384 cm
=
733,84 mm
f. menghitung kuat lentur nominal
untuk menghitung kuat lentur nominal, terlebih dahulu harus dihitung nilai adeni-.
menyamakan IQ dengan C
=
0,85.f ',.br.r.
d
=
---
lQ' =)J,28Jmm
0,85x 20x2250
Tentukan
Iq,
cf
Pada umumnya daerah momen positif pada suatu struktur balok menerus dapat didesa..
sebagai suatu komponen struktur komposit, sedangkan daerah momen negatiilebih seri:..
didesain sebagai komponen struktur non komposit. Namun SNI 03-1729-2002 menE-
jinkan
Penggunaan
sistem komposit ini pada daerah momen negatif, Pada pasal n.q.:
:
dinyatakan bahwa penampang komposit dapat didesain untuk memikul momen negar.
sejauh hal-hal berikut dipenuhi:
l. balok baja mempunyai penampang kompak yang diberi pengaku memadai
2. pelat beton dan balok baja di daerah momen negatif harus disatukan densa:
penghubung geser
3. tulangan pelat yang sejajar dengan balok baja di sepanjang daerah lebar efekr.:
pelar beton harus diangker dengan baik
Tulangan yang diletakkan sejajar dengan sumbu longitudinal balok baja, dan terle-
tak pada pelat beton yang memiliki lebar efektif b, dapat digunakan sebagai bagian dai.
penampang komposit efektifl Hal ini dapat digunakan pada daerah momen poritif
-aupu:
negatif, Namun pada daerah momen positif tulangan hanya memberikan kontribusi yani
sedikit. Hal yang sebaliknya terjadi pada pelat beton, di daerah momen negatif pelat b.to.
berada dalam keadaan tarik, padahal beton tidak memiliki kemampu".r y".rg..,k,rp dalan:
menahan gaya tarik, sehingga pada daerah momen negatif pelat beton drprt diabaikan.
Jika
tulangan yang dipasang pada pelat beton hendak diperhitungkan kontribusinr.
pada penampang komposit, maka gaya yang timbul pada tulang"r, h"ru, ditransfer olel-.
penghubung geser. Kuat nominal yang timbul pada tulangan dapat dihitung sebesar:
t g T . ' r 0 s
r u r u g ' ! i l
-
I . U r g g , z l _
9 L ' , 0 t 7
- t (
; g z ' , r 0 9
s l ' 0 r 7
9 e I / ' L 6 1
L , I O L
6 / 1 ' , 6 7
t t
e g ' g '
8 L , 9 T 7
s u a u
c . 4 4 . I g o r d
( r u t t 1 , {
*
n
( r u : ) , f ' u r 8 u a l ( , t u : ) 7 ' s e n 1
' 1 g o - r d
r 1 e . , ! \ E q u e r 8 e q u e p r n > l n r p B u e l
)
e , { e 8 e h a 4 s r r e 8
1 e r e 1
u a l n r u a r n p r 1 e p r { l q a l r {
. " 7 4 , l e u w t o u
. r n r u e l
l r n r l B u n l l $ u a t
. q
x o
: r E s e q a s r { E I E P E s u 3 H
s e l e l d a l r : e p s n s e l d
I E J t a u
n q u n s > 1 e - r e [ e > 1 u r u
' s u a g r p q n r e f s l r s e l d
I p r l e u
n q u n s e 1 r [
N 9 ' 9 9 2 6 ( I
=
' J
N 9 / 7 8 1 . = L h Z h \ g - o Z L Z Z l l
=
u J
- ' " * J =
' J Z
) _ ' r ' * J =
t J * r ' J
: r n l u a q r c 8 e q a s u e l r s a r d s l a r p
r u d r p e , { e B u e ?
- u r q r u n a s e > l u r p g 2 x
l y o r d
e p r d q n r e f u e l e s r r s e l d
I e r a u
n q u n s
, " J
. ' r ' - , B u a r c )
N O Z L Z Z \ \ =
( O + z z ) g l g ,
= t r ' v
-
" ' * ,
e s o q e s r { E I e p E
0 0 C , 4 f i . l g o r d
u t p r . u n u r $ l u r u
l e u r r u o u
u a l a t e l e A
N . L v z r T o g
-
( y o i l e 9 l
x u
" r /
) 0 I =
' ^ !
* , ' v
_
u J
I , U r r . u o u
> r r r , r u e u ? q e r e d n r a q r s n q u l u o { u * l r r e q . , a -
" r r ; ; , f f ' r ' r 1 r : ; ; ' } # ' ; *
- P q " P
l e l a d r S S u l g a s
' 1 l r e t r s l P u o > l L u E I E p E p u r e q u o r e q r e l a d
3 l r e 8 a u
u e u r o u r
l e q p r y
s l r s r l d
l e n a u
n q u n s
l u r e l
u a l n l u a u e r u
. r ,
: w / [ V [
' ( r a f U
O O r z
-
' 9 * *
9 I
r a t r t u e l p r a q u e 8 u e p r e r r a s
2 9 [ g
r f e q n r n u u e 8 u a p
6 x f 9 x o g l x 0 0
c , 4 4 . I g o r d 3 n e 8 a u
u a r u o r u
F > l r u r e u
B . r r x r r r o d * o 1
I o l B q
n l r n s y e p " 1 4 J
l e u r t u o u
r n l u a l r e n l S u n l q u e p s n s e l d
l e n a u
n q u n s > l e r e l u e 1 r u u e I
1 6 ' Z I
H O I N O f ,
I
( . u *
6 - )
J ,
, u t r u
z r z ' v -
o g l x o \ Z
-
t ' : o t
v / /
g g e z ; g l ' J
U E P t u n ( U r s > l E t u
l p
1 e r a 1 - r a r
S u r l
8 Z ' Z I
L Z ' Z I
p u r p n u 8 u o l u e 8 u u l n t r r e p r u n r u r u n u
q a 1 a 1 u e 8 u u 8 a r
q e p p ,
, t
r q
y . t 4 a p r E q e l t u e l e p r p
1 e r a l r a l
3 r u s o d
u a u r o r u r s t > l o l e p r d
, u e l a l
r u e 8 u e p r
l e t o t
s u n l r . l e l e p ,
, ' V
q s u a v r J p > l e J a r B q e l r . u E I s P
r o r r a t u r u e n d u n r e p u d p u r y n l S u o y u e 8 u e l n r
p t o r s t n l q E I E p B
, ' V
: u e 8 u e q
' t . , ' V
=
( 3 l r r s o d u u u o u r
q e r a e p
r y r u n ) )
r l n t s
" ' J : ' V
-
$ r r e H a u
u e u r o u r r { E r a e p
r y l u n ) i
9 0 t
" '
H V U ] V O V O V d J - t s o d y \ o > t
y o t v 8
L . z ,
---T-
306 BAB 12 KOMPONEN STRUKTUR KOMPOSIT
Hitung momen terhadap
T :M.
=
sr nl
=
=
T :M^
=
5nZ
=
12.8 LENDUTAN
garis kerja
Q:
7,,(d
- I
* t
-
50)
804247(300
-
125,6 + 100
-
50)
180473026,8 Nmm
T,(d-)t
-(4,4212))
159236,5(300
-
t25,6
-
2,21)
27418932,94 Nmm
Mnr+Mn2=207891959,7
=
0,85(207891959,7)
=
176708165,8 Nmm
=
17,67 ron.m
Mn=
Q;M,
Komponen struktur komposit memiliki momen inersia yang lebih besar daripada ko:
ponen struktur non komposit, akibatnya lendutan pada komponen struktur kompo,-
akan lebih kecil. Momen inersia dari komponen struktur komposit hanya dapat rercar:
setelah beton mengeras, sehingga lendutan yang diakibatkan oleh beban-beban yang beke: .
sebelum beton mengeras, dihitung berdasarkan momen inersia dari profil baja saja.
Pada daerah momen positif beton akan mengalami tekan secara berkesinambuns.-
yang akan mengakibatkan beton mengalami gejala rangkak (creep).Rangkak
adalah sal.-
satu bentuk deformasi struktur yang ter)adi akibat beban tekan yang bekerja secara ter*,
menerus. Setelah deformasi awal tercapai, deformasi tambahan yang diakibatkan rangk..
akan terjadi secara perlahan dan dalam jangka
waktu yang cukup lama. Lendutan jans..
panjang yang terjadi pada komponen struktur komposit dapat diperkirakan dengan ca:.
mengurangi luas pelat beton sehingga momen inersia akan mengecil. Luasan pelat betc.
biasanya direduksi dengan cara membagi lebar pelat dengan angka 2n atat 3n, dengan
adalah rasio modulus.
Pada konstruksi tanpa perancah (unshored),
diperlukan sebanyak tiga buah ffrornr.-
inersia yang berbeda untuk menentukan lendutan jangka
panjang, yaitu:
l.
{,
momen inersia dari profil ba1a, yang digunakan untuk menghitung lenduta.
yang ditimbulkan oleh beban-beban yang bekerja sebelum beton mengeras
2. 1r,, momen inersia dari penampang komposit yang dihitung berdasarkan leb::
efektif bln, drgunakan untuk menghitung lendutan yang ditimbulkan ole :
beban hidup dan beban mati yang bekerja setelah beton mengeras
3. 1,,, yang dihitung berdasarkan lebar efektif bl2n, untuk menentukan besar len-
dutan jangka
panjang yang disebabkan oleh beban mati yang bekerja setela-
beton mengeras
I coNroH l2.to:
Tentukan lendutan pada saat konstruksi serta lendutan jangka
panjang dari konstruk.
komposit dengan profil \fF 300 x 150 x 6,5 x 9 dan data-data sebagai berikut:
Tebal pelat, t
=
12 cm
bE
=
225 cm
bo
=2'5m
f'
_27.5MPa
J t 't
)u )
L
=(rm
n
-8
r u r
9 E ' 8 -
8 Z ' + / 8 e
- t (
9 0 ' 8 8 2 e
1 9 , 8 1 6 2 9 0 ' 8 8 2 t 8 T ' I / 8 8 ,
L L ' 9 I I C Z
y 8 ' 1 9 2 9
, t , ' B l
9 t ' Z
O I Z L
0 s 0 v
9 0 ' e 9 t r
t z 0 t
9 L ' , 9 ,
t ' L e e
- L
9
0 0 8 c / a .
u o l e g r B l a d
z P ' V
*
o
I P
o
I
, t X Y ( r u t t 1
n
u a u o d t u o ; 1
I S > I I
I
I
L
I
L U c
0 e
I
] .
w )
z l
r
T I E I ;
- u a l
q e l (
r e q :
U E ] '
U A U
! / u
u o l
t J e :
E ' I 3
J E >
S N J
I i E I
u e !
- J a q E I S J a U I U e U I O l u
I
w a
1 7 L ' B Z - l
B u
n n
9 Z I ' S Z =
g Z Z
=
- i - q
: l n > l r r a q r c 8 e q a s S u n l q l p r u d e p B u e . , {
" ' I
l p e ( u a u q e q t u u l
u S S u r q a s e f r a l a q r e l n u r r s o d r u o l t u l e
' s e . l a 8 u a r u
u o t a q l e l a d q e y a l a 5
w r i l
y ' 6 =
z V
+
I y
-
r s l n . r l s u o > l E r u E I e s u e t n p u a l
I E r o J
I . U r u
8 E ' 0 -
, T \ ' \ l Z L x O O O \ O Z x Y g e
_ '
I ' g ' r / 8 e
, 0 0 0 9 x E ' 0 x E
- - i i <
-
v a
)
, v
: 8 u n s r 1 a q t B g l T V
, 0 I . \ I Z L x
0 0 0 0 0 2
x y \ e '
I . g . y g e
r u l . u
E 8 ' 8 -
L u r u / N
9 1 =
r u 7 3 1 g g g l
r u r u / N
L g e ' O = ' l : f i 4 1 ' 9 9
r u r u / N g ' Z
=
* / f t
O t ;
r u r u i N
L ' 0 =
t u / $ l
O -
u n u / N g ' 0
=
u / f t
O (
r u r u / N g ' 0
=
t u / f t
O t
r u t u / N
Z ' L =
u / 8 r l
O Z _
= ' V
d r p g u e q a g
I U o r d
s ' g
I S I I J E d
P u o J E I d
I E > I r u e l e N
S u n s r l a g
u o r a q t B l e d
: r l B r u u B q e g
: u e q a q u e 8 u n l g r a 4
: f l v l N v f
: 1 g o : d r r r p u a s t e r a q u e p r e l a d r e q l { V
: r $ l n J t s u o > l r e e s e p e d u e r n p u a - I
G ' z ) o o y =
( ! ' z ) o o I
=
G , Z ) 8 2
_
G , Z ) O Z
_
G , Z ) O Z =
i ' r , , 0 0 ? Z ) z t ' 0
-
L 0 8 N V l - n O N f r 8 Z t
308 BAB 12 KOMPONEN STRUKTUR KOMPOSIT
Lendutan akibat beban mekanikal, plafond dan partisi:
A
5.q-Ln 5x(0,5 +0,7 +2,5)x6ooo4
a:
=
1.06 mm
'
384'E'1,,
384x200000 x29378,61.104
Lendutan akibat beban hidup:
L4
_
5'q'Ln
=
5x10x60004
384'E'I
,,
384x200000 x29378,61. 104
T
v
1
At625cm
re
L
2,87 mm
rangkak lebar efektif pelat
12
Untuk menghitung lendutan jangka
panjang akibat beban
direduksi sebesar 50% sehingga:
b- 225
2n 2xB
l_
12 cm
T
30 cm
berc
Komponen A (cm2)
7
(cm)
Axy I
o
I" + A.*
Pelat Beton
\rF 300
168,75
46,78
1012,5
t263.06
6
)7
2025
7210
4,56 5533,92
16,44 t9853,4
215,53 2275,56 25387,32
2275.56
y
-
--'
'''-
=
10,56 cm
'
215.53
Lendutan
A.
)
jangka
panjang
. 14
)'q'L
akibat rangkak:
5 x (0,5 + 0,7 + 2,5) x60004
=
1,23 mm
384'E'1,,
384x200000 x25387,32104
RANGKUMAN:
1. Lendutan pada saat konstruksi (aksi komposit belum bekerja):
A, + A,
=
8,85 + 0,58
- 9,43 mm
2. Lendutan jangka
pendek tanpa beban hidup:
A, + A,
=
8,85 + 1,05
=
9,91 mm
3. Lendutan jangka
pendek dengan beban hidup:
A, + A, * L4= B,B5 + 1'06 + 2,87
--
12,78 mm
- : r
' r u u r
0 0 6
I r e P q l q a l q e l o q
I E P I 1 I e u l P n r r g u o l
q B r e L U e I E P t n q a s r e t ; a s a 8 S u n q n q 8 u a d r B t u r
4 e r c f
e ( r q > 1 a p S u u q u r o l a 8
J p { a J a
r e q a l q e l e p e ' m
u f u q
1 a p
S u e q u o l e 8
l u u n u o u
r 8 8 u r r q E I e p B ' q
$ r -
g L * ' q ) ; n l e d s r u a f r a s a 8 S u n q n q 8 u a d r 8 8 u r r q e l e p e ' H
e ( e q > 1 o p q S u e r u l l a u u e 8 u o l o d
e p e d S u r q u r o l a 8 d e r r a s e p e d n l e d s r u a f ; a s a 8 S u n q n g 8 u a d
q e l u n ( q E I E p E
i V
r $ l n p r r r o r > l e J r { E I e p E ' . t
: u u 8 u a g
6 Z ' Z I
0 ' I
t
) t o r 1 e 3 n , E n s u u ' u a p r q n p e r r p s n r ' q . r , d ; l i ] f f i [ f f i f f i ] i l X l ' - : f " ; : ' f ; : f f
' e l u 8 u e d o u a d
l o p q
d e p e q r a r s n r n l
l e 8 a r
S u u s e d r p e ( r q
1 a p
e p r d S u e q u o l a 8 e 1 r [
S u e q t u o l a S
p [ E g
{ a C
3 u e r u r 1 o 1 r t r S u e d r u u u e 4
9 . Z I
J B q u r B C
f v
{ " r u
u r r u
0 7 -
s E r E S u r p d u l e q
1 a p
r s r s r r E p r n > l n r p p n ] s r u n t u , : i l
T f f i
. S
s u a s e p e d ' " " " T 1 :
J ?
: ' r # r o : , ; , : J i , t i i , ; T i f f i ' # H l 1 r : # H " 1
. i
E [ e q
] a p
s e l e r d a l e p e d r u n r u r u n u
q r s r a q r e q e l r r e p r e s e q q r q e l
q a l o q
r y p l t
r u r r p q a l
' t I J t U
0 E
. ' *
' T r p 8 u e q u o 1 a 8 u B p r u n u r r u [ u e l E r - E l e r r B q a l
- z
t r r r u g L > ' q ' e l e q > l a p u n u r s { E r u r 8 8 u l r
. I
: u u p e . r e l s l p r u l
l e s e d
r u e p
A ' y 9 ' y ' 2 1
p s e d
Z O O Z - 6 T , L 1 - E 0 I N S
r u e l e p r n t e r p r r s o d u o l r n l > l n : l s u a u o d r u o l
r u e l e P u e l e u n 8 r p > l n t u n e l u ; a s a 8 S u n q n g 8 u a d u e p S u e q t u o l a 8 e l r q > l a p u u r e ; e l s r a 4
' e l u 8 u e d o u a d
l o p q
s n - r n 1
l e 8 a t
u e > p l e t a l r p e l u e s e r q E [ B q
1 a p
S u e q r u o l a 8
I r e P r { e r f
' s e - l a 8 u a u
r c F r u u o l e q u r n l r q e s
{ o l e q
r r e p
I e r e t e l
q e r e r u e l e p u e 8 u n l n p r c 8 u q
- a s u t l S u e q u r r r - r a d l p
r e d e p e 8 n ( e ( e q > l a p u E E u n S S u a 4
' u o r a q
r e l a d r 8 e q j r r r s o d u e 8 u e l n r
r c 8 u q a s l s 8 u n y r a q e 8 n [
' l e r a r l p u o l a q r u l a d r e e s S u n s q a q r e 8 e q a s r s 8 u n 3 r a q u r e l a s S u e l
' S u e q t u o l a ? e f u g
1 a p
e l u u e l e u n 8 r p u e 8 u a p r e p r x r p r r s o d u o l r n r > l n n s u e 8 u e q r u a l r a 4
[ o ' - ( " a ) 1 G ) #
=
' t
o N V E W O ] ] C V r V s
y l t o
6 ' Z t
r r r r i l
9 6 ' z I = e , z ' , l
+
L B ' T
+
E g , g =
v
*
, v
*
, v
: d n p r q u e q a q u e 8 u a p 8 u e f u e d e 1 3 u e [ u e t n p u e - I
. S
r u r u g 0 ' 0 I
= E Z ' I
+
E g . g =
t V
*
I V
: d n p r q u e q e q e d u e r 3 u e f u u d e 1 3 u e [ u e r n p u a - I
. ,
6 0 t c N V s y l O t 3 C V r V s
y f o
6 ' . Z L
310 BAB 12 KOMPONEN STRUKTUR KOMPOSIT
I couroH 12.11:
Konstruksi balok lantai yang digunakan bersama dengan dek baja gelombang
(compode-,
dan beton membentuk suatu struktur komposit. Gelombang dari compodeck diletak---.-
tegak lurus balok. Panjang bentang balok adalah 10 m dan jarak antar balok 3 m
(as
.,
as). Tebal total pelat beton adalah 12 cm. Mutu baja BJ 37,f'.= 20 MPa. Berat p.
-'
dan deck adalah 240kglm2, b.br.r hidup 250kglm2, b.br., partisi 50 kglm2. Tidak.:-
perancah selama konstruksi dan beban hidup konstruksi adalah 100 kg/m2. Desain.--
balok tersebut hitung pula kebutuhan penghubung geser yang diperlukan.
Data compodeck adalah sebagai berikut:
t"= 7 cm
T
II
hr=
JA$IAB:
a. Desain balok baja
Beban mati: Pelat beton + metal deck
Partisi
A
s perlu
-
240(3)
= 720 kg/m
= 50(3) =
150 kg/m
28050 kg.-
=
28050.104 Nmm
28050.104
Beban hidup: 250(3)
= 750 kg/m
4u
=
1,24o + 7,5qt= 1,2(720 + 150) + 1,6(750)
=
2244 kg/m
M
=
!.,
.L2
=
lx
2244 x lo2
=
'
B
'u
B
Asumsikan a=50 mmdan d=400
M
W
=
o,B5()40)(2oo + t2o 15)
,.t.t,'/Z
/z
=
466l r.r-2
=
45,61 cm2
Dicoba menggunakan profil \fF 400.200.8.13
(A,
=
84,12 cm2)
Sebelum beton mengeras balok baja memikul:
Beban hidup pada saat konstruksi
=
3 x 100
= 300 kg/m
Beban mati
*
3(240 + 66)
= 918 kg/m
4.,
=
1,2(918) + 1,6(300)
=
1581,6 kg/m
M,
='4,'L' =
(1581,6)(10)2
=
19770 kg.m
=
19770'104 Nmm
Karena \fF 400.200.8.13 termasuk penampang kompak, maka
Mn= Mp-- z-'fr-- 1285,95'103 x 240
= 308628000 Nmm
QM, =
0,9(308628000)
=
277765200 Nmm > l11 oh.
0 s q t z x 0 z
' r
x '
, l
N 0 9 9 6 =
( 9 8 2 ) E ' o
=
t t v ' g ' o
=
" D
:
) o
$ t + e D z - o o v
c l
x o i
.
x 9 ' s g g r / 9 e = $ ) G r e ) @ y z ) 0 ' o ) 6 ' 0
=
* t ' q ' ' ! 9 ' o ' 0
-
" A 0
N 0 8 0 7 2 r
- B t s o y z r
=
( o r ) ( 9 ' r s y z ) I
= f o l
-
n A
: ; a s a 8 d e p e q . r a r e l n d r s l r . r a d r p s n r e q
1 o l u q
e l u r n f u e 1 a 5
x
: p n t s r l e n q n t e s r a s a 8 t r n l 4
,
r , , , ;
: : ' r ' ; ,
- , f , ; f
: T i : : X '
, . ! r ; f " f
; , = = , , 1 , o * ,
I o g l / o g ) I
0 ' [
<
l ' = I 0 ' I -
-
r r
-
r -
-
L
o o i
l (
o o z
, / s s ' o
o , r
>
[ 0 , , - - l - ] ( - 1 - \ U =
, . t
v I
L "
' ' H
- l l .
' t a
)
9 8 ' o
( * r
0 l = ' H ' l = ' 1 1 )
) ' p n r s u u r e n { a > l I $ l n P r r r o r > l u {
' S u e d u e u a d
d e p q e n q n l p s ( . t u t u
9 8 2 =
" , t ) * ,
0 l
'
, , u / e P r u s
u E > l E u n D
N 0 g g S l O Z = t ) V = ' q . r ? , t . g 1 ' 0 = h - ,
' q n u e d r r s o d r u o l
I s > l E
> l n r u l l
' q n u a d
r l s o d u o l I $ l E u ? > l l n q u l u a u
I n t u n
u e l n y r a d r p S u e l . r a s a 8 S u n q n g 8 u a d q t p u n f S u n r r q r p n l n q t P q l q a l r e J
' p r s r e d
r r s o d r u o l I s > l E u r > l e u n 8 l p e l l f u e l S u n r u n 8 u a u r q l q a l u e > I e ? > l E u I ' u e q a q I E q D I E
I n q r u l l
S u e i . r n r u a l u a u o u r u e l S u r p u e q r p r t s e q d n l n r u s o d u r o l
l o l t q
r n l u a l l e n { E u a r B )
r a s a 8 S u n q n q 8 u a d u e q n r n q a > l S u n u q 8 u a y r t r
' l t
l L =
-
> 9 L ' Z V =
O O I I
v o
' E I n L U a s
I s t u n s e
: : ; - u a p r B n s e s u e p ' u o t a q r e l a d e p e d q n r e f s n s e l d
l e r l ) u
n q u n s I u E J a q
" 1
> 3 E u o r B X
" w . . u t u N
o z z 6 l e S o s
-
@ o z e 6 0 8 6 E ) E 8 ' 0
=
" w ' ' O
r u r u N
0 0 2 e 6 0 8 6 5 =
Q r s ' L y ) - o z t
+
0 0 2 ) ( 0 7 2 ) z t r / B - ( z P - 1 +
z n : { : v
-
" w
: t l s o d u o l
l o l u q I e u l r u o u
r n l u a l ] E n )
r u r u
0 L = ' 1
, u r u t g ' L v =
0 0 : J ] ( 0 : 1 1 8 ' 0
-
l q x - ' ' l
x g } ' o
-
) L /
o y Z x Z U z S
' . {
x ' V
: r { E I t P E u o l o q
l o p q
r p e d
- : I r 1
u e 8 u e 8 a r
1 o 1 q
r 3 3 u l r e > I e t u ' u o t a q r e l a d
r y
g n r r f s n s e l d
l e r l e u
n q u n s u e > l l u s l l n J
' u
t ' Z
r e s a q a s y q t u e P
J I q a J a
r e q a l e 3 3 u r q a 5
u t . - o q -
= q
u r g ' Z
=
( O t ) u / 1
-
J
v / 1
- ' q
: E r E r u E
I l r a > l r a l
I E I I u I r e P
I I q u E I P
u o l a q r e l a d
3 r r 1 a ; e
f t q a - I
r u u N
, o r . o z q t g
-
. , ' 3 1
o z o r c =
z ( 0 t ) ( 9 ' t
B { O I =
, 7 : b ' 9 -
n W
u / 3 {
9 ' t g r z - ( O g Z x e ) 9 ' I
+ ( ( 9 9
+
0 E
+
O r z O x e ) Z ' l =
" b
: r l r p p e t r s o d r u o l
I r . l E q
q a l o p l l d r p s n r e r { S u r l r o r l r J r a t u e q a q E > l ? r u ' s e l a 8 u a t u
u o t e q r e l a d q e l a l a g
r r s o d u o l
l o l e q
r n t u e l r e n l S u n r r g 8 u a y q ' q
l l t 9 N v 8 v \ l o l f e v r v S v f o 6 ' z t
-
312 BAB 12 KOMPONEN STRUKTUR KOMPOSIT
A,;f,= 285(400)
=
114000 N > 93550 N
Jumlah
stud yang diperlukan:
^/
vh
_
201ggg0
_
-,1
<
tv
=
--::-:-:-:-
=
/.r,)8
=
22 stud (untuk
Vz bentang)
Q,
93550
Oi.:
Sehingga untuk keseluruhan bentang dibutuhkan 44 buah stud agar terjadi ak,
komposit penuh.
Jika
tiap 2 gelombang dipasang I buah stud, maka jarak
an:,:
stud adalah 2(200)
-
400 mm, sehingga jumlah
stud yang dipakai adalah sebanvi.
(10000/400)
+ 1
=
26 stud, arau 13 buah tiap Vz bentang.
f q,
=
13(93550)
=
t2r6l50 N
karena A,.f"
-
8412(240)
=
2018880 N > E q, maka ada bagian dari profil b; :
yang berada dalam tekan.
4,18 mm
I
T
<__
I Qn
<--
r___*
T
151,4 mm
Keseimbangan gaya yang terjadi:
rQ*Q
T
_C"
max r
1216150+C,=2018880-q
2xC,
-802730
cr
=
401365 N
Letak sumbu netral plastis dihitung dari sebelah atas fens tekan adalah:
cf
_
401365
tt"
f;
-
2oon4o
=
8'36 mm (
'
tr
=
13 mm
)
Maka dari hitungan tersebut dapat dikatakan bahwa sumbu netral plastis jatuh
pad;
fens tekan.
Letak garis kerja
{
diukur dari tepi bawah flens baja dihitung sebagai berikut:
Luas, ,4(cm2) Lengan, y(cm) A x y (cm3)
Profil
\iflF
fens
84,12
15,72
20 t692,4
- 661,81 39,582
1020,59
67,4
u J l u l l , L L Z =
0 ?
6 u
o o g z = n
. o g g t z
" 3
6 = 8 Z ' 6 =
O O 0 O O Z
=
\ =
u
t I
: r n > l r r a q r e 8 u q a s S u n u g r p ' ) ' r r s o d
- u o l S u e d u e u a d e l s . r a u r u a u r o u r
' e f r a 1 e q
r c F r . u u s o d r u o l l s l e s e r a S u a u u o t e q r { E l a r a s
, J r t u t
I Z Z , 8
-
, 0 t ' 0 0 L , 2
x
0 0 0 0 0 2
x y S e
, 0 0 0 0 I
x E x 9
u r u / N
E - u f i 4 0 0 = 0 0 I
x =
a b
r $ l n n s u o > l E r u e l a s d . p l , { u e g e q t e q D I E u e r n p u e l
r i l u t
z z ' 9 2 -
, 0 1 ' 0 0 L e Z
x
0 0 0 0 0 2
x I z B e
h 0 0 0 0 I X 8 I ' 6 x E
r u r u / N
8 I ' 6 =
t u / 8 1
8 1 6 = 0 9
* y V Z ) e
=
a b
s e r a 8 u e u u o r a q u n l a q r s
u E r n P u e l
l o r l u o )
' P
( e [ u q
1 a p
S u e q u o l a 8
d e r r ) u u g g y q e r c ( u u 8 u a p t u r
0 l - , , u / e
p n t s r { E n q
9 7
B u e s e d r p r e d u p r p e f
( u ' u o r
Z O ' l e
-
)
" W < r u ' u o l
Z B ' y r Z -
r r n u N
l e z g y y z g 7 7 =
G r 6 l 6 6 r l z g ) s $ o
-
" w 1 O
x r r r N
6 | 6 L 6 6 Z L Z S = z " W
*
t " W
= u W
r u r u N
9 ' L z 6 e z v 9 6 =
@ t ' v -
y ' t E I
- o o 7 ) 9 9 e f i ? =
( g t ' + t
-
y ' l g l
- n J ) = z u r y ,
J J
r u r u N
e , T g g g l g \ e v =
( z t t g ' e z
- o z t
+
? ' t E I - o o 7 ) o g t g r z t =
G p - ' 1
+
V ' I E I - h b Z =
t ' W :
) 3
: ) r h a l s r r e 8 d u p e r . { r a r
I u u r a l u r
u a r u o u r u r > l n r u a l
- _ - - - -
, ^ ( ^ _
o } g z x 0 z x E g ' 0 ' q x ' , t
x E 8 ' 0
t u t u
[ 9 ' 8 2 =
, E I g l Z l
=
" D 3
=
a
r d r r e p S u n l q r p a e r ( u r c s a g
v ' L g
F T ' ( I
-
'
* '
- , (/ ' r j
6 9 0 z 0 l
-
, v
t v
|
_ _ l
t l t 0 N V 8 r O r f 9 v n v 8
y f o
6 ' 2 ,
314 BAB 12 KOMPONEN STRUKTUR KOMPOSIT
Komponen A (cm2)
7
(cm)
Axy I
o
I" + A.*
Pelat Beton
\rF 300
lg4,3g
94,12
3,5
32
690,365 793,76
2691,,84 23700
8,61 15204,3
19,89 56978,9
278,5t
3372,205
72193,1
1=
3372,205
=
12,11 cm
279,51
Karena struktur dianggap sebagai balok komposit parsial, maka momen inersia har-
direduksi sebagai berikut:
I"r,
=
1, * (/,,
-
1r)
FCtr
=
23700 + (72183,1
-
23700)
=
61327,7 cma
t2t6tsol zo1 8880
lendutan akibat beban hidup:
q
-
3(250)
-
750 kg/m
=
7,5 N/mm
A _
5x7,5x 100004
a:
=
7.96 mm
"
384x 200000 x61327,7.104
lendutan jangka
panjang akibat beban mati berupa partisi dihitung sebagai beriku:
b
_
2500
=
138.8 mm
2n 2x9
13
fi
m
,BB
T
40
t_
It
I:I"
Komponen A (cm2)
/
(cm)
Axy T
o
1,, + A'*
Pelat Beton
\rF 300
97,16
84,12
3,5
32
340,06 396,73 13,22 17377,2
269t,84 23700 t5,28 43340,2
181,28
3031,9 60717,4
y=
3031,9
_=
181,28
-
I +
(I'
s
\
tr
16,72 cm
_QFCE
(60717,4
-
23700)
I
ru{
=
23700 + t2r61SOlZOt8880
e ' z g ' z t
r e ' 7 , r
t u e p E $ t l t u
l s o d u o l t u o l o l
u e 8 u e l n r
l r e q l p
r e d e p n e t e s o y o d
-
i , r : v : L r I g Z ' O > ' 1 > 1 n r u 1 1
: * r j : : c . r r S e q a s u e > l n t u a t r p ( D r J E p r E I r N
o
- ; i
- ' l ) V =
' 1 1
J
9 B ' 0 =
' O
: u e 8 u a g
0 , ' z l
" A I . ' d
=
" A 1
: q E I E p E l s o d u o l r u o l o > l E u u r u a r r E n I
p . ! \ q : q
u : 1 : - r . ' , u l p
I U I
p s e d u e p q ' 7 ' E ' 7 1 p s e d
Z O O Z - 6 Z L I - 0 I N S
r u E I E p r n t e r p u s o d u o q r u o l o l . u E r u a r r r n l u e 8 u n u q r a d e r e ) e t e j -
g B l ^ t
f O
<
I D I e L u
' g
r a l a u r r r p u e 8 u a p u r : i 1 S u i 1 S u e d u e u a d
1 n r u p 1
' g
f l ' t t q
< I B > l E t u ' ?
I S I S
u e s u : p r i : s : : d i u r d r u e u a d
l n r u n
' e
J r . r r - r a q r e 8 u q a s u e l r e : e . i s r p
i E L U r u r r , u
S u r p u r p u e l e q a r a > l r > l p u r
' e 8 8 u o r a q
e ( e q S u e d u e u a d n e r e e ( e q e d r d r p r d
1 r l o l I n l e r
q e 8 a : u a u
I n l u n
' S
' E d l A t r
0 8 8 I q l q a l a u
q e l o q
r y p p
p u r p n r r 8 u o l u e 8 u e l n r u e p e l e q
1 g o : d
q a y a l u e 8 u e 8 e l ' ?
u e 8 u r : u o r a q
I n l u n
E d l , \
8 Z l e u r r u r r u
u e p
' l e u r J o u
u o r a q > l n r u n E d l
t r E E
e 8 8 u r g
I Z
E r e r u e r e s r l r a q ' , r [ ' u o r a q u e > l a r r t n ) ' .
u o t e q u e 8 u n l a l r c 8 u q a s r s 8 u n y : a q e . i u e q S u e . i
l e u r p n r r 8 u o l
u e 8 u e l n r
r l e n l a l r e l S u r r r E t u E I e p e d s n ; a u a r u r e n q l p s n r e r . { y e u r p n r 8 u o l u e 8 u e p l ' f ,
[ E S r a , \ s u E J ]
u e p
l e u r p n r r 8 u o l
u e 8 u e p r
J E n l J a t r d a r r r e p u r u
0 l I e q a t e s I e r u r u n u
u e { I r a q r p s n r e l { u o r a q r n u I I a S ' q
I E s J e ^
- s u u r t / l e u r p n l S u o l u e 8 u u l n r r e t u e
1 e : e (
u u r r a d
T r u r u 8 I ' 0
t u n t u l u l r u
I E s J e A
- s u e r l u E p
I t u r p n l S u o l
u e 8 u e l n r r r e p S u e r u r y a r u S u e d r u e u a d s e n l
' t r s o d u r o l
r u o l o { S u e d u e u a d p a 1 ; a r r s u a u r p
e l Z
r . r e p r e s e q q r g a l q a l o q
r y p p I E r a } E I
r e l l S u o d r e t u u
1 e - r e [
' u u l u u n 8 r p
s n r e q
I B r a t E I
u e p
l e u l p n u 8 u o l
u e 8 u t p l ' e
: r g n u a d r p s n r E q t n > l r r a g u r t e r e l s r a d
' u o r a q
r 8 u n q n l e s r p S u e l e f e q g o r d
I n r u n
' Z
E S E r q u o l e q t u o l o > l r c 8 r q a s r $ l e r a q u E > l E
r u r u r > l a t r n l > l n J t s u a u o d u o l t > I E u 8 u e r n 1 e 1 r [
' u s o d u r o > l
u o l o l S u e r u r y a r u
S u e d r u e u a d p r o r s e n l r r B p o / o y r e s e q a s
I E r u I u I u
e f e q g o r d S u e d u e u a d s e n l ' I
: l s o d t u o l t u o l o > l n t e n s r { e l o r q n u a d l p s n - r t g t n > l l r a q u E s e l p q - u e s e r e g
' l e ' Z l
l e s e d 7 g g 7 - 6 Z L l - e O I N S
r u E I E p u r > l n r u o t r p t r s o d u o > 1 t u o l o l n l e n s t 8 e q u e r e . r e l s r a 4
' r w l y r p o t u r p
q e l a r S u u d
u e 8 u a p u n u J e u
' u u { e t
J n l > l n J l s u a u o d r u o l s I S I I E U E u u 8 u a p E r u e s r r d r u e q
r r e p s r s r l e u y
' E s e r q
u o t e g t u o l o l e p e d e l u p g n r a d a s ' 3 u e 1 3 u a s
r r . r a s e ( e q
u u p u o r a q u e 8 u a p s n 1 8 u n q r y S u t l s e u e d s u p 8
l r s e q
e f e q g o . r d r r e p u p d
u o r a q u e 8 u a p l s r r p S u e l r f e q e d r d I r B p > l n l u a q r p r u d e p r r s o d u r o l r u o l o )
x o
I t s o d l t o y l t o - t o y 0 1 . ' z l
t u ( u
9 ' U Z =
> I J J U J
, 0 ( 9 e =
9 8 ' I
+
9 6 ' L + Z Z ' S Z =
t V * t V * t V
: r p e ( r a r S u e l p r o r u u t n p u a ' I
r u r u
9 8 ' I
_
, 0 1 ' Z ' 6 Z I / Z g x 0 0 0 0 0 Z x Y g e
_
t w
, o o o o I X E ' I x E
v
, r w )
Z ' 6 Z Y Z S =
9 1 . 0 l r s o d r r o v v \ o r o v
j t ' z t
316 BAB 12 KOMPONEN STRUKTUR KOMPOSIT
Untuk 0,25 < L, < 1,2
Untuk )v.> 1,2
Dengan:
E,
=
0,041 '*''t'{7
maka a
-
l'43
1,6-0,67.)",
maka trl=1,25.?\.2
12.32.b
12.32.c
12.33
12.34
12.35
12.36
l,
=h''LW
' ,.'7t\ E.
f^,
=
f,
*,,.f,;(+) * c2f '
;(+)
E^
=E+r{E;(+)
KETERANGAN:
A, adalah luas penampang betorr, rnrrr2
A, adalah luas penampang tulangan longitudinal, mm2
A, adalah luas penampang profil baja, mm2
E adalah modulus elastisitas baja, MPa
E, adalah modulus elastisitas beton, MPa
E^ adalah modulus elastisitas kolom komposit, MPa
f,
adalah tegangan tekan kritis, MPa
f,^
adalah tegangan leleh kolom komposit, MPa
f,
adalah tegangan leleh profil baja, MPa
.f
'. adalah kuat tekan karakteristik beton, MPa
k, adalah faktor panjang efektif kolom
L adalah panjang komponen struktur, mm
r^ adalah jari-jari
girasi kolom komposit
u adalah berat jenis beton, kg/m3
1,. adalah parameter kelangsingan
0.
adalah faktor reduksi beban aksial tekan
rrl adalah faktor tekuk
Koefisien c, c2, dan c, ditentukan sebagai berikut:
a. Untuk pipa baja yang diisi beton:
c,
=
1,0 cr= 0,85 cr= 0,4
b. Untuk profil baja yang dibungkus beton:
ct
=
0'7 c,
=
0'6 c,
=
0'2
Jari-jari
girasi kolom komposit diambil lebih besar daripada jari-jari
girasi profil
baja dan kolom beton. Pendekatan yang konservatif adalah dengan menggunakan jari-jari
girasi yang terbesar antara profil baja dan kolom beton, yang dapat diambil sebesar 0,3
kali dimensi dalam bidang tekuk.
T^
=r>0r3-b
Dengan
r adalah jari-jari
girasi profil baja dalam bidang tekuk
b adalah dimensi terluar kolom beton dalam bidang tekuk
12.37
e d w g g ' t l g
=
(
o s e r r
) l o s e r r \
l u ' 6 6 , , r s e ) \ s z ) e ' }
.
I z s t z s , ) @ o i l t o
+
l v z =
t ' + l
' , { , , . ( { ] ' y , , * ! -
^ - !
\ v ) ' ! r
V v )
z ' o =
e J
g , o
=
z t
L , 0 =
r c
: e > I e r u
' u o t e q S u n q n l a s
I r a q l p
3 u e . , { e f u q g o r d > l n r u n
z w u
8 L ' 6 6 1 / 9 e Z
= Z Z ' O Z 9 I - 0 8 6 I I - 0 0 0 0 9 2
- ' V ' u o r a g
o u a u s E n - J
z u u
Z g , O Z g l
=
( e ( O g O ,
- ' V
, 1 e u 1 p n l 8 u o 1
u e 8 u e p t
I r t o t
s E n - I
: r s e > l y r p o t u
g a 1 a 1 u e 8 u r 8 a r 3 u n l r 1 1
} I - o
z u w
9 v =
( o E z ) s l . 0 <
z w w
v g , g l -
,
T 0 I x r r l
=
X O
z u u
7 0 ' 8 9 = @ L O 8 I ' 0
<
z w *
e l ' O g
=
I Z
7 z z
x ' * T
=
x o
:
x o
r x c
t
3 u e 1 3 u a s u u 8 u e l n r s e n l
: l e J o l ? l u e 8 u e p r
t u r e l s E $ l r r a d
p u r p n l S u o l u e 8 u e l n t s e n - I
r r t i l g l e
-
Z Z -
( 0 1 ) Z
- @ r z ) Z - 0 0 E - I e u r p n l r 8 u o l
u r 8 u e p r r e t u e
r y . r e f
: p u r p n r r 8 u o y
u e 8 u e p r s t n l l e r e l s E $ l u a d
u t v r
e ' e e e = 0 0 g
" 2
, w . , t
o g z -
B u a l 8 u a s
l e r e f
: l p r o r t l
r e r y 8 u a d 7 8 u e 1 8 u a s
1 e r c (
w r c , { s E $ l r r e d
o / o ? < 0 / o 6 4 ? =
% 0 0 I .
O : l r O r E - t
= ' !/ t v v v ' ' '
0 g 6 l I
' v
: e ( e g
l g o r d
r u n r u r u r r u s e n l r e . r e l s d e p e q . r a r e r y u e d
z u u
0 g 6 I I
: ' V . y g o r d s e n l
z u u
0 0 0 0 9 z = 0 0 9
x
0 0 E - ' v
, u o 7 e q
s E n - I
: w l I N V I
f - -
u , o
o s
- - l
e d V , l
O O I
=
r !
e d V \ g Z
= ' J
t U
9 ' 0
=
? /
o g z - o l 0
: l n > l r r a q
r r s o d u o l t u o l o > l r r E p E u e f u a r u e > l e l l e n > l r E l r u q r l S u n r r p l
. Z T ' Z I
H O I N O S
I
' u u u u q a q u a d
q e . r a e p s e n l q e l e p u
s y
u E p
0 9 , 0 =
, @
u e 8 u a p
' n v ' ' , 1 : 0 . t ' I r t s a q a s
[ q u r e l p
s n r e q u o r e q q a l o
l n l r d r p
B u e r * r * o 1 r . , E u e r u e r r p n )
l l t , l s o d r i { o y
y \ t o t o y
o t ' z t
318 BAB 12 KOMPONEN STRUKTUR KOMPOSIT
modulus
=E+
r.43
(D==
1,43
=
2ooooo + 0,2(24toq(n6499,78\
-
295152,66 Mpa
( t tlso
)
Jari-jari
girasi kolom komposit diambil dari nilai terbesar anrara:
a. 0,3b
=
0,3(500)
=
150 mm
)
b. r,
=
75,1 mm
I
t^
=
150 mm
Langkah selanjutnya adalah menghitung kuat tekan kolom komposit:
1
-
k.'L
l7;
3600
f
5?w
t"
-
,.*\ ,.
=
150r"! ,9515r,66
karena 0,25 < tr. . 1,2, maka
Hitung
E
elastisitas modifikasi:
c.E.f'a)
'
'lA,
)
-
0,336
=
1,04
1,6-0,67 )", 1,6-0,67(0,336)
f -
f',
-
571'66
=
549,67 Mpa
Jcr
0) l,o4
'L/'v/
=
A;f,,
=
11980(549,67)
=
6585046,6 N
=
0,85(6585046,6)
--
5597289,61
= 559,73 ton
Kuat tekan aksial rencana dari profil \fF 300.300.10.15 adalah:
0N* =
0,85(11980)(240)
=
2443920 N
Beban tekan aksial rencana yang dipikul oleh beton:
0l/..= OA/"- 0l/",=
5597289,61
*
2443920
= 3153369,61 N
I,7'Q.f ',.Ab
=
1,7(0,6)(25)(250000)
=
6375000 >
QN,.
I coNroH 12.13:
Periksalah apakah kolom pipa komposit berikut ini cukup untuk menahan gaya aksial
tekan Po
=
20 ton dan P.
=
45 rcn. Mutu bqa yang digunakan adalah BJ 37.
Data lain:
f',
=25MPa
D
=
190,7 mm
t -7 mm
d
=
D- 2t= 190,7
-2(7)
=
175,7 mm
JA\IAB:
Hitung gaya tekan aksial perlu, P:
Pu
=
l,2Po + 1,6P,
-
1,2(20) + 1,5(45)
= 96 ton
1
D
I
I
N
n
6N
,n
OK
( u o r
9 6 = )
" . 1 < u o t r / B ' L 6
= I { I 6 ' e 6 e g l 6 =
( 9 9 ' I E 0 I E I I ) E g ' g * " N 0
N
g g ' I E o I E t r
= G , C v 8 z ) L [ 6 e o y = ' f v =
" 1 1
e , J y \ Q . 6 ' , t 7 r r =
# = +
=
' T
s 6 z , t = v w a = ' y # L =
c o
D I B u r
' Z ' l
, ' \ , g Z ' 0 e u a r e > l
? 1 , 0 = ' . ' : : 7 [ ' , : 3 =
3 l * =
' 1
'
6 6 ' , 8 g .
I
o o o , ^ ' , ' t
I
7 . 2 /
r r r r u
I Z ' L g =
( L ' O 6 I ) g ' 0
= e e ' O
l - l e p 8 u e r n 1 > 1 e p l r r d e r
r u l u g 9
-
' d l d ,
-
' u . t
E d l ^ l
/ t 9 8 9 2 =
(
u ' e e o y \
l r r r * ) @ o t t z d v ' o
+
o o o o o Z =
x - o
: I s o d u o l
x o
E d W
O O I T Z
I U I U
t z 0 ' 0 <
I V I ' } =
[ ' t r ) , .
l V ) t r r ' + 1 = ' " E
=
{ 1 r , , @ o v O r + / d o
=
: ! l s , ( ' W o ' o
=
' g
e d W
6 6 ' 8 9 =
(
t t e e o r \
l r z r E ' r , ) G z l s a ' o
+
o
+
o v z =
( + ) ' , 1 " . ( + ) ' ! " + ! = ^ - !
: ( ' " , 2 ) l s e l S l r e f - r r u (
f E )
r s e > l g r p o u s e l r s n s e l a s n l n p o t u ' ( t " y ) r s e > l g r p o l u q a l a y u u 8 u e 8 a l r u y r u S u n l gU E P
x o
Y , Z Z ; Y Z + L I ; C O Y
, V + ' V
L L ' 6 e 0 y V
l
L T
V
s
L T
V
s B n l e $ l r r e d
U I I U
= l
z u u
V , Z Z g h Z =
i ( L , 9 L r l " 1
=
r y " +
t u u
L L ' 6 e g , = ( , r ' l u - - - ' 0 6
i r l
=
Q f
- r O ) r I
S u e d t u u u a d p r o t s e n l d e p e g r a t e l e q
1 g o : d
r u n u r r u r u r S u r d r u e u a d
L
> t u t u
e t ' T =
o o o o o .
x
8
' \
-
E 8
[
0 | t
i ' 0 6 r - -
- 1 "
o
6 t e r s o d t o y
y \ t o t o y
l t ' z t
e d r d u n r u r u r u u e l e q a t a > l e s > l r r r d
BAB 12 KOMPONEN STRUKTUR KOMPOSIT
SOAL.SOAL LATIHAN
P.12.1
-
P.12.3
Hitunglah/tentukan
dan momen inersia,
lokasi sumbu netral penampang (diukur
dari
{.,
untuk masing-masing penampang berikut
sisi atas pelat beton)
ini:
Soal Profil
f,
(MPa)
Tebal
pelat,
r, (cm)
Lebar
f
',
efektif, (MPa)
b, (cm)
225 20 9
250 22,5
g
180 20 8
10
t2
t2
250
4r0
240
\rF 500.200.10.16
\rF 600.200.1r.17
\rF 350.350.12.19
P12.1
P.tz.2
P.t2.3
l
Gambar P.lz.l
-
P.12.3
P.12.4
-
P.12.6
Dari soal P.l2.l
-
P.12.3, hitunglah lokasi sumbu netral plastis diukur dari tepi atas pelat,
tentukan pula besarnya kuat lentur nominal, Mn, dari penampang tersebut! Asumsikan
penampang berperilaku komposit penuh.
P.12.7
-
P.12.9
Agar terjadi perilaku aksi komposit penuh dari penampang pada soal Pl2.l
-
P.12.3
hitunglah jumlah
stud (penghubung
geser) yang diperlukan, serra rentukan pula jarakantar
stud tersebut! Asumsikan balok mempunyai panjang bentang sebesar 4 x br. Gunakan
ukuran stud Yz" X
5 cm, dengan
f
=
4OO MPa.
P.12.10 Sebuah sistem balok komposit interior dari profil \fF 350.175.7.11 memikul pelat beton
setebal l0 cm.
Jarak
antar balok adalah sebesar 150 cm dan panjang bentang balok adalah
750 cm (7,5
m). Beban yang harus dipikul meliputi beban konstruksi 90 kglm2, beban
Partisi
70 kglm2, serta beban hidup 400 kg/m2. B^i^ yang digunakan adalah-81
37, ,rrr^
asumsikan n
= 9. Hitunglah lendutan yang ter)adi berikut ini:
a) Lendutan maksimum sebelum pelat beton mengeras
b) Lendutan maksimum jangka
pendek setelah terjadi perilaku komposit
c) Lendutan maksimum jangka
panjang setelah terjadi perilaku komposit
P.12.11 Suatu sistem pelat lantai komposit terdiri dari balok baja sepanjang 12 m dengan jarak
antar balok adalah 2,5 m, muru baja BJ 37 dan nruru beton
f',=
25 MPa. Pelat tersebut
e r
l
w z
l
' r u r u g E Z
- 0 I O
3 u e 1 3 u a s u e 8 u u p r u e p g z q r l
I E u I p n r
- r 8 u o 1 u e 8 u r l n r u e 8 u a p ' 6 1 ' Z l ' O g e ' g g e
C A
l { e l e p e u e l e u n 8 r p S u e l e f e q g o r 4
' E d W
0 E
= ' , !
u o r e q n t n r u u e p B d l
J
y V Z
= t " [ " q
n l n r u u e l e u n S S u a t u u e 8 u a p ' I ' Z I A r E g L u E D
e p e d r r : a d a s r r s o d t u o > l u a l a r r n l l n n s u a u o d u r o l r r u p e u e f , u e r u e l a r r e n l q e p u n t r H
t , l , ' Z l ' d
z l ' z l ' d
r P q t u l 9 c
1
t u c
,
T
' Z I ' Z l a
r E q r u E D I U E I E p u u > 1 1 n (
- u n t r p n r a d a s u e r n { n u e 8 u a p S u r q r u o l a 8 e ( r q
1 a p
u e l e u n 8 r p r u r l t s o d t u o > l L u a t s l s L U E I E C
e c I W
0 0 7
=
! ' p n r s
s n l n d > l r r B t l E n )
z u l B 1 - 0 0 I
=
I q n n s u o { d . p g u e q a g
: r u r t n > l r r a q r s r p u o > l u a l r e s e p r o q e l u r a s a 8 S u n q n q 8 u a d t n > 1 r r a q u ( t q g o r d I { B I u r E s a C
Z V Z ; d
i t n q a s r e l
u e q e q - u u g e q
F l r t u e r u
> l n t u n t d n l n c u a r u S u e l g r t r 1
g o r d r l e l u r u s e g
' z * 1 3 1 0 0 7
d n p F l u e q e q u e p
r r u 7 3 1
0 6
r e s a q a s I $ l n r l s u o > l u t q a q
I n > l r u a u
I Z T , N V H I I V I ] V O S - I V O S
T
t u c
0 g
I
F - L U c o e - l
E d W
9 ' L Z
=
e d W
0 7 2
=
z - l 3 l - o o
=
z u l 3 4
9 z
=
z u l 8 r
0 6
=
z u l B J -
o S z
=
z * l 3 4
0 6
=
I n )
z l
=
t u 6
=
r u
E ' I
=
' z I a
r E q u e D
' r r f . ' u o r a q n r n l A J
t ' r { r q
n } n t r A l
d . p l , { u e q a g
u o 3 e 1 d u e q a g
t s t t r e d u e q e g
{ r a p
l g r u l a d t e r a g
r $ l n r l s u o { u B q e g
p r o r r t y a d
I E q a I
l o l t q
8 u e [ u e 4
I o l u q
r u l u e
1 e : e [
13
Sambungan
pada
Konstruksi Bangunan
Gedung
TUJUAN PEMBELAJARAN
Sesudah mempelajari bab ini, mahasiswa diharapkan dapat:
'
Melakukan desain sambungan baut atau las atau kombinasi baur dan las pada suatu
daerah sambungan dalam konstruksi bangunan gedung pada umumnya
Pokok-pokok Pembahasan Bab
1.1 Sambungan Balok Induk dengan Balok Anak
1.2 Sambungan Balok Kolom
1.3 Sambungan Balok Kolom Diperkaku
1.4 Sambungan Penahan Momen
1.i Sambungan Balok Kolom dengan Pengaku
13.1 SAMBUNGAN BALOK INDUK DENGAN BALOK ANAK
I coNroH 13.1:
Rencanakan sambungan antara balok induk
NfF
600.200) dengan balok anak (\flF
300.150 dan \fF 400.200) dengan menggunakan baut A325
$19
mm. Reaksi terfaktor
balok \fF 300 adalah sebesar 18 ton, sedangkan pada WF 400 adalah sebesar 32 ton.
Mutu baja profil 8J37.
JAtVrtB:
Thhanan tumpu pada bagian web dari balok:
QRn
=
0,75(2,4.n).4.r,
=
0,75(2,4)(370)(19)(6,5)
=
8,22 tonlbaut (\fF
300)
=
0,75(2,4)(370)(19)(8)
=
10,12 ton/baut (\7F 400)
thanan geser baut dengan dua bidang geser:
QR,.,
=
0,7 5
(0,5.f,o).*.Ao
=
0,75(0,5)(825)(2)(283,54)
-
17,55 ton/baut
Perhitungan jumlah baut:
\flF300 n=
"
=2.2=3buahbaut
8,22
\fF400 ,=
3'
=3,2=4buahbaut
10,12
0 0 2 ' 0 0 , J M
0 0 2 0 0 9 l M
u u r
6 ,
p g z t
v l n e q
9 L
9 L
0 e
;
o
o
0 e
9 L
9 /
0 e
0 9 t ' 0 0 e J M
J L J L
0 v 0 ,
:
x o
:
) I o
u o t
Z e =
r " r f
< u o l
9 2 , . g .
-
( g g r i l g y o _ " J . 0
u o t
l Q ' r 7 r 7 = N y r / g V V
-
@ Z e ) @ y Z )
+ r r t r l g g e
= " V . t
*
n " V . Y . 9 , 0 =
" J
e > I e t u ^ " V . Y . 9 , 0 , ' " V . V E U a r E )
N
r / r T l g g e
-
( z s g t ) ( o l o g ' o
=
" " v , v g ' o
N 0 z E l 8
-
( 9 e z ) o l e
-
z w u
g e z
= G , i l ( ( z
+
6 I ) E . 0 - o y )
_
z u w
1 Z e =
( 8 ) 0 7
:
l U n .
V . J
1 U
V
r B
V
z w w
Z g g I =
( g ) ( ( Z +
6 l ) 9 , . - 0 B Z ) =
n u v
z u w
0 r Z Z =
( g ) 0 g z
=
u V
: 0 0 7
C / A .
r p e d > 1 o y q : a s a 8 u s 1 u e 6
u o t
B l =
t ' r l
< u o t g 7 ' g l
=
( y 9 , + / Z ) g l , g
= " J . 0
u o t I / g , r T .
_
N E ' 2 8 9 r z
-
( o 9 z ) @ y r ) + g ' z } 6 e g t
- " v ' t
*
n " v . Y . 9 ' o
=
" J
r , > l e u r ^ " V . V . 9 ' O , ' " V ' Y B U e r E )
N E ' z 8 6 E 8 t =
( g [ B Z $ @ L ) 9 ' 0
-
n " v . : / 9 ' 0
N 9 ' L V 6 O L =
( S L ' I 6 I ) 0 L |
=
' " V ' Y
z u u
9 l ' , 1 6 I =
( S ' , g ) ( Z +
6 I ) E ' 0
*
O r ) =
' u v
z w w
0 9 2
-
( g , 9 ) O r z
=
" V
z w u
9 [ 8 z B =
( 9 ' 9 ) ( ( z *
e D g ' 1 , - 0 g I ) =
n u v
z w u
O L t t =
( g ' 9 ) 0 g l
=
o V
: 0 0 9
{ 1 A .
e p u d
l o y q
r a s e 8 e s l r r a 4
t z t , N V C N f O
y n o N t y o t v 8
N V c N n S r u v s t t t
I
324 BAB 13 SAMBUNGAN PADA KONSTRUKSI BANGUNAN GEDUNG
13.2 SAMBUNGAN BALOK.KOLOM
I coNroH 13.22
Sebuah profil siku digunakan untuk menghubungkan balok \fF 400.200 dengan bagian
web dari kolom WF 250.250 (mutu
baja BJ37 dan mutu baut A325). Reaksi dari balok
adalah sebesar 75 kN yang terdiri dari 15 kN
(D)
dan 60 kN (Z).
JAVAB:
Karena reaksi balok tidak terlalu besar
(kurang
dari 200 kN) maka tidak perlu pengaku
vertikal. Kapasitas yang diperlukan adalah
Pu
=
l,2D + l,6L
=
1,2(15) + 1,6(60)
=
114 kN
Untuk profil \fF 400.200, k
=
29 mm, sehingga
P.
=
+
=f,.t*(N+2,5k)
"Q
Dengan
Q=
l,fn=240MPa, dan
1=
B mm, maka diperoleh N=-13,125 mm. Karena
disyaratkan bahwa ff*,n
=
h, maka diambil N
-
29 mm.
Asumsikan hr,u,,
=
25 mm, sehingga momen pada penampang kritis adalah:
Mu
-P,(Nl2
+20-(ip,)
=
114000(14,5 + 20
-
25)
=
1083000 Nmm
Dicoba seat angle dengan panjang 15 cm, sehingga kapasitas momen nominal da_i seat
angle adalah:
M
-.1t[ =M16-\.bxt'
n p u
, ,y
4
M
-M'-
"Q
Sehingga
-
1203330 Nmm
=
11,56 mm
(k
-
25 mm, sesuai asumsi awal)
1083000
^
bxt2
=f.-
4
0,9
a
At7
14x""/
I
/A
a
-
1t
\
b*f,
Gunakan siku 120. 120.12
Selanjutnya, kuat tekuk dukung dari balok juga harus diperiksa, dengan mengingat
N=29mm d-400mm /r=13mm /*=8mm
f*=240MPa
Serta Nld
=
291400
--
0,075 ( . 0,2
),
maka:
=
182590 N , P, (= 114 kN)
Asumsikan sambungan baut tipe tumpu dengan ulir di luar
baut
@19
mm,
f,o
=
825 MPa
QRn
=
Q.0,5.f6.m.Ao
=
0,75(0,5)(82r)(1X283,64)
-
87716,7 N
=
87,7 kN
1r4
ru
=-=2buahbaut
97,7
OK
bidang geser, gunakan
4x1203330
r50x240
r u r u ( 0 2
=
r u r r r
| Z ' Z 0 Z = N
q a l o r a d r p ' t u r u
0 I =
^ 7
' r u r u
9 l - - : :
' l u u r
r : i 6 !
-
p e u a s
N 0 0 0 0 I p =
" r I
: u e 8 u a p
I 1 . :
i ,
_ _ l - . ,
1 . . .
, .
_ t - l
l . ' i . ( 6 E ' o ) 9 l ' o -
" r I 0
' l x J x i
. ' . '
I
l
I . - T g
S u n l n p
I n l a t
r e n l d e p u q . r a r r s l r r a d
u r r u
8 . 0 8 =
( e r
! ' r
-
' " , : i : : i '
= 4 g ' z - " 1 : { - ' o
-
n r
n E r E
r r r - t f t f r { t s
d
: q a l o u o l n r u a t r p u e n d u n r
N I 0 I 7 =
u t u t
9 - I
( , /
- c ' Z
*
w f r . t . $ =
" d 0
S u r t u r d
p l ? r u ' q e . \ \ r r e p q a 1 a 1 q e 8 a r u e u r > l n l u n
( 0 0 i ) 9 '
|
+ ( - < : ) Z ' I
= a 9 ' I
+
C I Z ' I =
" r I
: r e s a g a s r { E I E P E u r E S a P u B q a g
r u r u
0 I =
" t r u t u
9 1 -
l t
] U J U J
O O g
-
?
: q E I B p E
0 0 2 ' 0 0 E C , 4 A . I r e p
s a n . r a d o . r 4
: f l v r [ v f
n r n r u u e l s u e p a s
' L e [ g , e [ u q
n r n 6 1
' ( ] )
I \ p { 0 0 2
u , p ( A )
1 . 1 , I
g l y e p , ; r d r T r : : f
; r ? J
r e s a q e s r { B I E p E
{ o l t q
r $ l e a r r n r l t r e > l r c
' O t T , ' O g Z
C r A \
r . u o l o {
I r E p
q a r n u e 8 u a p
0 0 2 ' 0 0 E
C , 4 A . { o l e q
B r E t u E
' s E I
u D I E u n S S u a u u e 8 u a p u o l o > l
{ o p q
u e 8 u n q r u e s q e n q a s I { E I u I E S a C
t g ' , t
H o r N o )
I
n v w u 3 d t o W o - l o y ' v o - t v E N v e N n g w v s
g ' t t
L u r x
0 z
I s e q l a s
t -
=
o n l l l _ _ - l
J
f ,
" i
l n e q
L u L u
6 I
p g z e
V
n v w u S d t o v \ o t o v v o r v g N v c N n 8 t / l v s e ' 0 1
326 BAB 13 SAMBUNGAN PADA KONSTRUKSI BANGUNAN GEDUNG
Karena IVld
=
2051500
QP,
_
0,75(0,39).t
=
0,41 > 0,2 maka hary.s-.drl91ks1 :erladap
,'['.?I-'4lt)")w
Persamaan:
aK
16 mm (sama
dengan tebal fens
adalah 6 mm, dalam contoh ini
Panjang las
R=
Untuk desain LRFD, maka:
R=
QR^
- Q(0,707a)(0,6.f,6,)
=
0,75(0,707)(8)(0,60)(480)
=
1221,7 N/mm
Sehingga panjang las sekarang dapat dihitung sebagai berikut:
t22t
,7 -
4l oooo
[60v ,r\
r
2,4.L'
diperoleh L
-
276,08 mm
=
280 mm
Jadi,
digunakan las ukuran 8 mm dengan panjang Z
=
280 mm.
=
438719,1 N , P,= 410000 N
Untuk seat plate digunakan pelat dengan ketebalan
balok). Ukuran las minimum untuk pelat tebal 16 mm
digunakan ukuran las B mm.
Wp,,tu
= -A/ + set back
=
205 + 15
=
220 mm
Ketebalan stiffener (r,)
ditentukan sebagai berikut:
a) t,2. t*
=
l0 mm
b) ," 2
--!--
=
- -?'!
=
13,63 mm
" 250/ 250/
/ ,ff;
/
^{240
e"= W
-
Nl2
=
220
-
(20512)
=
117,5 mm
P..(6.e,-2.W)
_
410000r(etr 17,5)
-2(220)\
v) ,"
-
--lll-l--7-
:
O,7J mm -s
-
Q0,8.f
t)w2
0,75x(1,8x 240)x2202
Tebal stiffener diambil sebesar 15 mm, sehingga ukuran las efektif maksimum dapat
ditentukan sebagai berikut:
dm,."rr= 0,707.ilr+
-
0,707x3791'-16 =
g,72mm
(amb
rl a
=g
mm)
J,las
480
yang diperlukan (Z),
ditentukan dengan persamaan:
n
II
2,4lrtll6'e"
+ t
N { 9 ' I I = 0 9 ' e g .
N { 8 ' l I =
N { Z ' 2 8 = G ' g ) G t ) ( O L e ) O ' , t \ i -
r l r Y g l ' o ) s l ' o =
" a Q
q I J E I
' y @ q o p q s u r l C
' y @ : 1 o p q q a 2 6
: n d u r n a
^ \ I
. ' r ' -
- J ' r _ r _ i f = " A Q
: t a s e 8 S u e p r q
7
N I Z ' 0 1 , =
( r 9 ' e B Z ) G Z i l ( r ' O ) g _ ' 0
= ' i - ' _ . - ' * ' r _ r s _ ' 0 - - " A 0 : ; a s a 8
S u e p r q
I
: J a s a )
: r n p q
[ E u r r u o u
u e u e r { e r S u n r r q 8 u a l n g
N I 7 0 1 =
r . r !
9 ' l
-
O l i a ' l = a 9 ' I
+
C I Z ' I =
" r [
r u N > l
9 9 = , 0 i 9 ' l
- r l l ) f ' l
=
- I 9 ' I
+
( f Z ' I
=
" W
: w l N V I
r x u r
0 0 2 - ? 0 0 2 ' 0 0 2 c l N
u u
0 0 e - ? 0 E I ' 0 0 c , 4 a ,
: r { E I ? p B S u u d r u e u a d s a r r r a d o . r 4
' ( 7 )
\ I 0 g
u p p ( O )
1 1 > I 0 Z
r r s e q e s e ( r a > 1 a q S u e l
8 u n [ n r a s e 8 u l e g ' ( Z )
- N 1 0 g
u e p ( O ) r u N I ( 1 : e s a q a s 8 u n [ n u a r u o r u r n r { E r a > l r q ' r a s a 8
S u e p r q e p e d ; r p u e 8 u a p r u t u
6 1 0
g Z E \ , r n e q u ? p
t f g
e [ e g n l n u r u e > I e u n 3
' O 0 Z ' O 0 Z
{ / N
r u o l o { u e 8 u a p
0 E I ' 0 0 9 C / N l o p q
E r B r u B r u o l o > l > l o l e q u e 8 u n q u e s q e n q a s r . l B l u r e s a q
t ' c t
H o I N o )
I
r u r u S - J L U L U ; l -
u r u g ' 9
-
' )
L u t u
6 -
N = I A I O h I N V H V N 3 d N V C N N 8 W V S V ' I , I
" l i -
L Z T , N f Y \ O Y \ l N V H V N ] d N V C N N E Y \ V S V ' t , I
, &
328 BAB 13 SAMBUNGAN PADA KONSTRUKSI BANGUNAN GEDUNG
Perhitungan siku penyambung atas dan bawah
Dicoba dua buah baut pada masing-masing profil siku, sehingga:
,_
M
_66x101
d
-
i
=
2rl3l'=
250,76 mm
=
400
jarak baut terhadap flens atas balok
=
Yz
(400
100.200.14, sehingga:
a
= 50
-
/,iku
-
/siku
=
50
-
14
-
15
=
2l
- 300)
=
50 mm. Gunakan profil siku
mm
dengan d
-
400 mm, maka
M 66x 101
I_
d 400
Gaya ini menimbulkan momen pada profil siku sebesar:
M
-
0,5'T'a
--
0,5(165000)(21)
=
1732500 Nmm
Kapasitas nominal penampang persegi adalah:
QM^=r,r(4)n
\
zI
)'
sehingga diperoleh: t
=
ffi
=
163,7 mm
Gunakan siku 100.200.14 dengan panjang 200 mm pada fens kolom.
Perhitungan sambungan pada flens balok
Gaya geser pada flens balok adalah
=
uu:'^o'
=
220 kN
300
'^"':'"':oxr:'^:'::rT:T; j:'"bidangseser'sehingga:
70,2
Perhitungan sambungan web balok dengan siku ',00.200.14
Thhanan dua bidang geser
(140,4 kN) lebih besar daripada tahanan tumpu (82,2 kN)
sehingga
i*o:;
ffi::::
oreh tahanan rumpu
82,2
Sambungan web balok dengan flens kolom
Baut yang menghubungkan balok dengan flens kolom adalah sambungan dengan satu
o'o^:":'
Iff"
:
; o-: l;i:n'"**''
70,2
gaya yang bekerja pada profil siku adalah:
165 kN
( u a u o 1 1
( r a s l r - )
t u t u
Z I
I U T U
I I
t u r u
6 I
r u r u
l . I
. : . _ _
' - ;
. ; - *
' a )
l : ' 0 + O Z ' I = O
- a ' i
+
Q Z ' I = O
: i ? u r q t u o > l u e 8 u n u q r a 4
: f l y r t [ V f
_
P O E f ' O E { / A
-
/ ) 0 0 2 ' 0 0 9 J A
: S u r d u e u a d s a l r r a d o r 4
_ r .
A
i ' I
, r 1 .
C
\ ; : r J s J S u B q a q
r n q e r a > l r q ' 6 1 0
S Z ; V
r n e q
, E d l \
0 S " =
-
- -
t u o l o l u e 8 u e p
0 0 2 ' 0 0 9 C , 4 N l o 1 p q
r i : : -
" : : r ;
: : - l j p ? r f u a 1 a q S u e l u e q a q - u r q e q
_ : " 9
. , : q , n r n l . U u D I E u n D
. 0 E . 0 E
c / N
: : . J
' - i " r : t - i : {
: l o l E Q u e S u n g u e s q B l u r B s e c
. S , g , T
H O I N O f ,
I
n y v 9 N 3 d N V 9 N 3 0 h t o l o y
y o ] v g
N V c N n E w V S
g ' t t ,
t
i
0 0 r I
I
t u L u
6 1 ,
p
9 2 0 v l n e q
l .
o s r o i e
I
, t t
0 e I
J M
o e + -
f -
0 0 2 ' 0 0 2 l M
, l
, l , ', L ' 0 0 2 ' 0 0 t I
6 Z e n y v c N f d N V o N 3 o
y \ I O t O y y o ] v E
N V c N n S y l V S 9 ' e I
330 BAB 13 SAMBUNGAN PADA KONSTRUKSI BANGUNAN GEDUNG
a. Perhitungan pelat penyambung atas
(fens
tarik)
Tu
=
448.103/600
=
746,66 kN
QTn =
O,9.As.f,
=
0,9(240).Ar= 746,66.103 N
Ar
=
3456 mm2 Gunakan pelat ukuran 20xt75 (Ae=
3500 mrr,2).
Las sambung gunakan las sudut ukuran 8 mm dengan kapasitas:
QR, =
0,7 5
(0,7 07
.
a) (0,6.f
6,)
=
0,7 5
(0,7
07) (8)(0,6) (48
0)
=
7221,7 N/mm
Panjang las yang diperlukan
=
745,56.103tn21,7
=
612 mm.
Gunakan las sepanjang 175 mm (pada
ujung pelat) dan 220 mm (pada
kedua sisi).
b. Perhitungan pelat penyambung bawah (fens
tekan):
Gunakan pelat ukuran 10 x350
=
3500 rrlrn2, dengan las sudut ukuran 8 mm sepanjang
310 mm tiap sisi.
c. Perhitungan pelat geser
(sbear
plate)
Baut penyambung digunakan ba:ur- A325
@19
mm dengan satu bidang geser:
QRn
-
0,75(0,4.f,b)At
=
0,75(0,4)(825)(283,64)
= 70,2 kN
n
-
253
=3,5=4buahbaut
70,2
Panjang shear plate
= 3(75) + 2(30)
=
285 mm
t
-r*kilr=ffi=6'84mm
Gunakan shear plate dengan ukuran 10x285
-*2.
Sebagai penyambu ng shear plate dengan
flens kolom digunakan las sudut ukuran 6 mm dengan kapasitas:
QR, =
0,75(0,707)(6)(0,6)(480)
= 916,3 N/mm
Panjang las sudut yang diperlukan
=
253.1031916,3
=
276 mm
=
280 mm
d. Stiffener fens kolom pada fens tarik balok
QRn = Q.6,25.fi.tf =
0,9(5,25)(240)(192)
=
487350 N < T, (746,66
kN)
perlu dipasang stiffener!
e. Stiffener web kolom pada flens tekan balok
=
398788,75 N
_QR,_
f
,(w
+5k)
=
3500
-
12(20
< Tu perlu
1x746,66x103
240(20+5(3e))
+ 5(39))
-
920
stiffener!
=
14,47 mm > 12
-)
mm-
200000 x240xl9
mm
0 e i
g L t
n r i
9 1 ,
0 0 i
q l l x
0 z t d
:
> I o
/ u n u
\ Z
I 0 t n v v e N f d N V c N f o l / \ r o r o v
( . t u u r
0 0 0 2
* ' V )
z t u t u
0 0 I x 0 I
r a u a # I t s q e n q E n p u E > l E U n )
(
6 ' o ) g g o s ' o
x o l z z
s
t u u
Z , T 6 =
[ 0 y 0 9 e 9 _
, O t " r r " ) , r l )
,
= V
0 0 1
x
0 t t d
(
, ,
' ' P ' 6 ' o
) P s o :
x
r /
\ -
- - - . . e . . ^ .
[
' r t
-
;
) " - -
-
' Y
u e B u e P r r u + J r ] s n 1 . r a d
' J
>
N 0 t 7 0 t e g =
( z r ) ( o E e ) $ y o ( [ 0 ) 6 ' 0
=
" r ) p . ! . L , o . o
=
" , r Q
u o l o { q e a a . u p u d r e s e 3
^ l t
o r
I
r z r ' 9 r _ f u > o [ =
o u = i
0 0 0 2 = ' V ) 0 0 I x 0 l
r a u a l J n s q e n q E n p u E > l B u n D
Y O I V E N V C N N B N V S 9 E t
t
BAB 13 SAMBUNGAN PADA KONSTRUKSI BANGUNAN GEDUNG
SOAL.SOAL LATIHAN
P.13.1 Rencanakan sambungan antara balok induk \fF 500.200 dengan balok anak
\WF
250.125
menggunakan baut A325 A rc mm (dengan
ulir di luar bidang geser). Reaksi terfaktor
balok anak adalah 8 ton. Gunakan mutu baja dari Bl 37
wF 500.200
Gambar Pl3.l
P'13'2
Hffiflffi*".'f*-n!:f ,*" ,ifgan
barok induk pada soar P'13'1 tersebut'
P.13.3 Desainlah sambungan balok kolom antara balok \fF 300.150 dengan kolom \fF 400.200
(BJ
37) dengan menggunakan baut A325 berdiameter 19 mm (dengan
ulir di luar bidang
geser). Balok \fF 300.150 memikul gaya lintang terfaktor sebesar 100 kN dan momen
lentur terfaktor sebesar 30 kNm. Sebagai penghubung balok dan kolom digunakan profil
siku.
wF 400.200
Gambar P13.3
P.13.4 Kerjakan kembali soal P.13.3, namun jika
penghubung antara kolom
adalah menggunakan profil'!7.F yang dipotong salah satu flens-nya, seperti
P.13.4
dengan balok
pada Gambar
wF 250.125
( r . I W
o 6 v = U
s u y S u n q r u e s t E I e u n l e u n S S u a u r u u B u a p
I ' g l a
p o s e p r d u e f u n q u e s r p q t u a > l u a l e u r r u a g g ' t t d
E ' I a
r E q t u e S
' l n q e s r e l
l r r r r
e p e d u r 8 u n q u e s u e > l e u e r u a g
' t u r u
Z Z
: a u u r e l p r a q g Z y t n e q
S u n q r u e s I E I E u e { E u n S S u a r u u r 8 u a p y u B > l e t a l r a d r r u p u t t 7 > y r c ( e p r d S u n q u e s r p s n r r r l
r n q a s r a t > l o l u g
' r u / N I
E I
d n p l q u e q e q u e p r u / N > l
E
u e r u u e q a q r r r p r r r p r e r S u e l E t u r a r u
u r q a q p > l r t u a t u ' u t
Z l
S u e r u a q u e 8 u a p ' 0 0 2 ' 0 0 E
C 7 1 x I r e p
' r u r q r a p a s
n d u r n r . r a r
I o l e q
n t r n s g ' g
l , d
7 ' E I a
r P q u r E )
0 0 2 ' 0 0 , l M
0 9 t ' 0 0 0 J M
N V H I I V I I V O S . I V O S
0 0 2 ' 0 0 ? l M
Lampiran
Lampiran 1.A
NILAI
B,
BEBAN TERPUSAT, TUMPUAN TORSI SEDERHANA
(Salmon,
C.G. &
Johnson, J.E,.,
"Steel
Srrucrures" 4th ed.)
M,h
=
7tnt
n
pada z
=
aL
Nilai
B
)"L
a=0,5 a=0,4 a=0,3 a=0r2 a=0,1
0,5
1,0
2,0
3,0
4,0
5,0
6,0
8,0
[0,0
0,gB
0,92
0,76
0,60
0,48
0,39
0,33
0,25
0,20
0,gB
0,93
0,77
0,62
0,50
0,41
0,34
0,26
0,21
0,gg
0,94
0,80
0,65
0,54
0,45
0,39
0,30
0,24
0,gg
0,95
0,84
0,72
0,62
0,54
0,47
0,37
0.31
0,gg
0,97
0,91
0,83
0,76
0,70
0,65
0,55
0,49
Lampiran 1.B
NILAI
B,
BEBAN TERPUSAT, TUMPUAN TORSI TERJEPIT
(Salmon,
C.G. &
Johnson, J.8.,
"Steel
Srrucrures" 4th ed.)
M,h
=
B/Tab2
L)
pJdaz=0
Mrh
=
A{rO
L1
p'ida z
=
L
, I ' O
6 I ' 0
8 Z ' 0
I z g ' o
, r ' 0
L t ' 0
I z L ' o
7 , 6 ' 0
8 6 ' 0
I I . O
9 I ' 0
y z ' 0
I t ' 0
I I z ' 0
, ' ' , 0
Z L ' O
I 6 ' 0
8 6 ' 0
6 0 ' 0
E I ' O
Z Z , O
6 z ' 0
g E ' 0
Z S , O
I L , O
I 6 ' 0
B 6 ' 0
8 0 ' 0
z l ' 0
0 z ' 0
L Z , O
L , 0
I
( ' 0
l L ' , 0
I 6 ' 0
L 6 ' , 0
8 0 ' 0
z l ' 0
0 z ' 0
L T , ' O
L ' , ' O
I E ' O
0 L ' 0
I 6 ' 0
L 6 ' , 0
0 ' 0 r
0 ' 8
0 ' g
0 ' E
0 ' 1 7
0 ' e
0 ' 7 ,
0 ' I
g ' 0
r ' 0 = a T ' 0 = P e ' 0 = a
V ' o = a 9 ' 0 = a
d
p t t N
7 y
7 a
=
z e p e d
J I I
l z T q u w ) g
=
q ' W
( ' p a
W 7 < ( s a J n l f , n r l s I a e t s , ,
, . E . [ , u o s u q o f
? S
. D ' f , u o u p 5 )
V N V H U f C f S I S U O 1 N V N d Y \ N 1
. V l V U f r !
N V g f S
' d
I V I I N
c ' I
u e J l d r u B ' I
, I z ' 0 9 S ' 0
2 9 ' , 0 s g ' \
z g ' 0 s L ' \
6 9 ' 0 0 8 ' 0
L L ' \
g g ' 0
E 8 ' 0 1 6 ' 0
7 , 6 ' 0 9 6 ' , 0
8 6 ' 0 6 6 ' , 0
6 6 ' , 0 0 0 ' I
l r ' 0 L r 7 ' 0
6 r ' 0
g s ' j
0 9 ' 0 L g ' \
L 9 , O
? L ' O
S L ' O I 8 ' O
v 8 ' 0 8 8 ' 0
2 6 ' , 0 , 6 ' , 0
8 6 ' 0
g 6 ' 0
6 6 ' 0 0 0 ' I
5 9 ' 0
L , ' O
6 ! ' 0
L g ' 0
t L ' 0
, 8 ' 0
7 6 ' , 0
8 6 ' 0
6 6 ' , 0
Z ' , 0
I
( ' 0
e g ' 0
0 L ' , 0
8 L ' 0
9 8 ' 0
g 6 ' 0
8 6 ' 0
0 0 ' I
6 e ' 0
8 r z ' 0
0 9 ' 0
8 9 ' 0
9 L ' 0
E g ' 0
7 , 6 ' 0
8 6 ' 0
6 6 ' , 0
0 ' 0 I
0 ' 8
0 ' g
0 ' (
0 ' y
0 ' e
O , Z
0 ' I
E ' 0
' d
t d
' d ' d
, d
' d = t d
g t t
N V U t d y \ t v t
e ' 0 = a
' d
l ' 0 = Y S ' 0 = a
7 y
I
Z ' 0 = P
LAMPIRAN
Lampiran 1.D
NILAI
B,
BEBAN MERATA, TUMPUAN TORSI TERJEPIT
(Salmon, C.G. &
Johnson, J.E.,
"Steel
Structures" 4th ed.)
Mf h
= FtSt'1
padaz=0danz=L
roLrbL
0,5
0,81 0,94 0,98 0.99 0,88 0,74 0,67 0,56
e d r y
) O ' I Z =
" ' U X
E d h t r
I ( ' g -
9 ' , ^ x
E d W
E I ' O ,
: " o
E d W
L 6 , Z Z =
" , U 1
e d w
, e ' T r -
e ' ^ x
e < I l r \ t r
8 ' ( 8 =
u O
e d ? \
I Z ' L 7 , =
" ' u l .
E d l N
l t l ' L z =
9 ' n ' 1 .
e d w
z l ' r / e l =
u o
t u t u / N
8 E ' ( 8 0 1
r u r u / N
6 I ' ! I 0 I
N l 9 ' l / l
N I 7 1 , ' Z 8 I
t u t u
0 E = Z M a
I r r t u
0 7 = l , \ \ l
N > l 9 7 ' I 0 Z
u J r u
0 0 2 @
s " l r { E n q
z
N P I Z ' 6 g Z
( r n e q E @ l s l s f )
t n e q r { E n q
9
: g u e 8 u n q u e s
r n " q q e n q g : y u z 8 u n q u e s
( t n e q g @ t s t s Z )
l n e q q e n q
0 I
: g u e 8 u n q u e s
t n e q q " n q g : y u e 8 u n q r u e s
l n B q L I E n q
9
( t u -
9 0 7 ' E
g
=
" r )
N { Z ' 7 6 I
' q
N { E I , . 6 E I
' E
( t : - g o t t ' S g
=
" r )
N I 8 ' 0 7 2
' q
N I E ' I , O I
' E
N > I 7 . 6 I E
l n B q I f i n q
9
l n e q
/
' P
r n ? q
E
' 3
l n B q
6
' q
l n B q
9
' E
N I 8 ' 8 7 2
N I E . 8 I Z
L r ' r t ' 0 0 2 ' 0 0 9 { / a .
o I 9 ' Z Z
I . U r u 0 g - /
: u u
0 z -
g
: u r u J
E I I = N
N I E 8 ' 0 t Z
' 3
N I I ' t ' S ' q
N > l 9 ' 7 0 8
' "
9 r ' 0 r ' 0 0 2 ' 0 0 E { / N
r u / N {
8 ' r I
: - - ; .
i ' r - r ! | =
" W > u r l \ P l
L I ' 6 L =
" W Y
- : - \ i
i ; { - = n W
< r u l \ p l
8 ' Z E 7 = " W 9 0
r u ^ v l
z ' E E E
: e r u r . u
9 ' . 0 L l L y l
* i - ) J l
t ' 1 6 Z
: E r u r . u g Z ' . o E r Z g Z U ' q
r u \ l g ' g t E : r l . U r u g E ' g g L T , } r i l
' e
6 r ' z r ' j s e ' j E E c t N
N I I Z ' 2 7 9
t \ P I E 9 ' I l 8 2
I \ P I 9 . E I ' Z
\ H 8 C ' L L I : C
r y d t u o 1
S u r d r u e u a d
l e d u r o l
S u e d u e u a d
r y d u o 1
S u e d u e u a d
N ) I
g E g Z
N ) I 6 1 6 I
N I I ' 9 9 2 2
f s d
T S d
I S d
I
q e g
s _ d
_ _ d
9 ' - d
; ' _ d
{ - ' _
i : l
i ' _ a
; _ d
r _ a
z
q e g
e ' 9 d
z ' 9 ' d
r ' 9 4
I
q e E
n
l r P I 0 8 8 = J
N I z E y = n J ,
I \ P I 6 . 2 6 E
N > l 6 ' 7 9 2
N I I . 7 E 7
N ] O , E
N { E / ' 8 9 I
>
N { z ' 9 0 7 =
" J 0
l \ P I / ' 9 8 I
z r u r . u
9 I 9 I
' l
z u u
0 0 0 2
' 9
? r u r u 0 0 E I
' E
N r t i o ' z w = " J 0
N { 9 ' 7 9 2
O I ' E A
6 ' S ' d
8 ' E A
L ' S . d
9 ' S ' d ,
9 ' 9 ' d
, ' 9 d
e ' 9 ' d
Z ' S ' d
I ' E A
I
q P 8
l l ' I / ' d
0 r ' 7 4
6 ' I z ' d
8 ' 7 A
L ' r z ' d ,
9 ' r d
9 ' r l d
, ' I , d
e ' r d
z ' r ' d
r ' r ' d
?
q B 8
0 r ' a
6 ' e d
8 ' E A
L ' ' d
9 ' , 9 d
s ' e d
, ' e d
e ' t ' d
z ' e d
r ' a
t
q e 8
0 r ' 9 a
6 ' 9 ' . d ,
8 ' 9 A
L ' 9 d
9 ' 9 ' d
s ' 9 : d
, ' 9 ' d
u B q l l B . l
l B o s - l e o s
u B q e r u \ B r
338 JAWABAN SOAL-SOAL LATIHAN
P8.4
P.8.5
P.8.6
P.8.7
P.8.8
Bab 9
P.9.1
P.9.2
P.9.3
P.9.4
P.9.5
P.9.6
P.9.7
P9.8
P.9.9
Bab 10
P.10.1
P.10.2
P10.3
P.10.4
P.10.5
P.10.6
on
=
134,24 MPa
T*.b
= 34,70 MPa
tfl"n,
=
49,68 MPa
on
=
85,99 MPa
T*.b
=
25,38 MPa
Tfl.r,,
= 35,45 MPa
on= 40,14 MPa
T*.b
=
8,00 MPa
Tfl"n,
=
6,45 MPa
f n
=
209,19 MPa .
0b4 =
216 MPa
wF 250.250.9.14;
f",
=
2L1,25 MPa
120,4 kN
69,7 kN
78,86 kN
wF 250.250.9.t4
\rF 300.150.6,5.9
\rF 600.200.tt.17
\rF 800.300.t4.26
QMn=
148,52 kNm < z11
=
210,6 kNm
30,3 kN/m
3752,5 kNm
a. 2489,84 kNm
b. 2489,84 kNm
QaMn=
145959 kNm > fu[,,= 13912,5 kNm
t520t,21 kNm
a. 503,5 kN
b. 272,82 kN
c. 236,98 kN
panel ujung, Vu= 1841,95 kN
panel ke-2 dan ke-3, V,
=
1872,97 kN
panel tengah, Vu
=
274,64 kN
P.10.7 a. 552,87 kN
b. 857 kN
c. 276,48 kN
P10.8 ukuran pelat sayap/flens
=
50 mm x 395 mm
Bab 11
P.11.1 Hasil persamaan interaksi
=
0,9145
P.ll.2 Hasil persamaan interaksi
=
1,2264
P.l1.3 Hasil persamaan interaksi
=
0,8943
P.ll.4 Pelat badan kompak
P11.5 Pelat badan kompak
P.11.6 Hasil persamaan inreraksi
=
0,985
Pll.7 Hasil persamaan inreraksi
=
I,6286
P11.8 1195 kN
P.1 1.9 Hasil persamaan interaksi
=
0,6321
P.11.10 WF 250.r25.6.9
Bab 12
P.l2.l 14,407 cm; 120435,22 cm4
P.12.2 16,34 cm;205732,6 cma
P.12.3 15,206 cm; 101953,6 cm4
P.12.4 74,64 mm; 892,7 kNm
P.12.5 115,25 mm; 1996,83 kNm
P.12.6 122,98 mm;949,98 kNm
P.12.7 70 buah; s
=
125 mm
P.12.8 122 buah; s
=
80 mm
P.12.9 180 buah; s
=
80 mm
P12.10 a. 8,249 mm
b. 10,008 mm
c. 10,108 mm
P.t2.r1 \rF 450.200.9.14
P.12.12 lrF 300.150.6,5.9;
stud (/z " x l0 cm)
=
46 buah;
s=40cm
P.t2.t3 6162,7 kN
0 0 0 2
' e r r e l e f ' d n o : 3
{ l u ] e l
E r l e q
' , I p l [ [
I
E [ e g r $ l n r ] s u o ) u r r c s a l a l u e d u e p
I E o S
r r o a 1 . ,
. ' 1 4 [ , q e l t s . . 3 , s n r s o p o a r { J . r l
9 6 6 1
' s a r u e d r u o f
I I I H
1 ! \ B r D r t r
{
' , , p o q l e r y
C S - U - I
' { > p l o q p u e H u 8 r s a q
I e e } S , ,
, . U . V , l l o q r u e J . e l
g 6 6 l
, e P e u e )
" f , u l
s u o s
n
l a l l , 4 6 . u t l o f
' , u c e o - r d d y
C { U . I
. u 8 r s a q
I a a r s l e r n t r n n s , ,
, ' J . [ , q r l t u s . Z I
6 6 6 I
' a ^ o r D
l 5 r l p d
" ( u u d u o 3
S u r g s r l q n 4 e l o J / $ l o o r g
, ' p a
p , Z
, , . u 8 r s e c
I a a t s c l { u - L ,
, I . , 4 a . . 1 n 3 a 5
9 6 6 I
' 1 : o t r
r v r a 5 1
' s r a q s l q n d a 8 a 1 1 o 3 s u I I I o S r a d r e l l
' ' p a
y t v
( ( J o r l e r l e g
p u u u 8 r s e g
' s a r n l x J r s
I a a l s , ,
' ' g ' f ' u o s u q o f r g ' ' D ' ) ' u o u p 5
; O O Z ' l a s r a f
^ \ a N
( l l E H
a r n u e r d
' ' p a
0 . ,
( , , P o r { l 3 w
C I { U I
' u 8 t s a q
I a a l s l B r n t ) n r t s , ,
' ' r [ ' ) ' [ ' u o s 1 a 5 1 " 3 ' [ ' ] ) e r u r o J ] l A J
S u n p u u g l 3 o 1 o u 1 a 1 l n l r l s u l ' . , u ( u g r n t l n n s q e l p y r E t { l C I , ,
. 7 . 5 . o r o ; q a o s e o 1 8 u e 1 4 1
7 7 6 1
' , { a s t a [
z v r a g
' s l J I I f , p o o r ' r a 1 8 u g
, ' ] u I
I I B H
e t r l u a J d
' , . s J a a u r 8 u E
I E J n t s n J l s
. l o 3 u S r s a g
I a a t s , ,
' ' 1 q ' s u a 1 1 l / N ' ' o ' g ' u r r o u e r u z n y
9 9 6 1
' l a s r a f
m a 5 1
' s l J I I ) p o o r r r a l S u E
. ' r u y
I I E H
e l l l u e r d ' P a
p u Z
' . . u B I s a C
l a a t s
r r s e g , , ' n I ' s o q t U E I E D " [ ' C ' u l T ' ' D ' g ' u o r s u q o f
' 9
7 . 6 6 T
' 2 u I
I I I H
/ ( e r D
- 1 1 4 1
' , , s a r n r ) n l s
l e e r s
j o u 8 l s a q , ,
" g ' f t a l a u p t s
: g
, . N . ) . p t o / e 3 , . H . 8 . p r o / u 3 . g
9 6 6 1
' , e P e u e 3 ' ' c u 1 s u o s
R
. I I
' 0 r
. L
' 6
' 8
' r Z{ r l l A u q o f
' , , u 8 l s a q g 8 n o r q J r o r ^ e q a g S u r l l o n u o 3
, s a r n t r n n s
I e e t s , ,
. . 6 . > 1 . l q a 1 3 u E
0 0 0 2
' S u n p u u g ' , 3 0 O Z - 6 Z L 1 - 7 O
1 5 1 5
' 8 u n p a 3
u e u n 8 u e g > l n l u g r f r g r n r l n J l s u e ? u u f u a J a d E J E J E r E J , ,
' l E U o r s E N r s e s r ] ? p u e t s u e p r g
. p e
p u z
, , , 2
' l o ^
C { U - I
' u o l l f , n . l l s u o J
l e s l s J o I E n U B I { , ,
' u o r l l n r l s u o ]
I a a t s J o
a t n l r l s u l u e r r J e r r r v
. p )
p u z
, , , 1
' l o ^
C { U - I
' u o l l f , n J l s u o J
I e s t s J o I e n u e w , ,
' u o n f n r t s u o J
I a e } S
j o e t n l n s u l u e 3 r J a u r v
' e
. I
B } | e l s n d r e i l e o
-
lndeks
A
AASHTO
280
AISC 281
Aksi medan tarik 208, 216
Analisa elastik I l5
Analisa plasris I l5
Analogi Torsi Dengan Lentur 172
Angka Poisson 22
Arah Optimum Aksi Medan Thrik 217
B
Baja 17
Baja karbon 17
Baja paduan 17
Baja paduan rendah mutu tinggi 17
Balok 81
Balok-kolom
245
Balok Komposit Pada Daerah Momen Negatif
Batang tarik 29
Baut 109
Beban
3
Beban Angin 4
Beban Gempa
5
Beban Hidup 4
Beban Mati 3
Beban Terpusat Pada Balok
g4
Besi 15
C
Coalbrookdale
Arch Bridge 15
D
Daktilitas 2I
Dek Baja Gelombang
309
Desain Balok Pelat Berdinding
penuh
233
Desain Balok Terkekang
Lateral
g5
Desain LRFD Balok I 186
Desain LRFD Komponen
Struktur Balok
_
254
Desain LRFD Struktur Baja 11
E
Efek penguaran regangan 25
F
Faktor beban 1 I
Faktor Bias 7
Faktor tahanan 13
Fungsi distribusi probabilitas
6
Fungsi Kerapatan Probabilitas
6
G
Ceser eksentris 1 15
Ceser Pada Penampang
Gilas 91
H
Hukum Hooke 2
304
I
Indeks keandalan
9
Interaksi Geser Dan Lenrur
K
Kegagalan
8
Kekuatan Kolom
5l
Kelangsingan
Strukrur Thrik
Keruntuhan
getas 26
Keruntuhan lelah 28
Keuletan material 2l
Koefisien Variasi
7
Kolom Komposit
315
Kombinasi
Geser Dan Thrik
Kombinasi pembebanan
11
Kriteria leleh 22
Kuat Geser Nominal 213
Kuat Leleh'Web
225
Kuat Lentur Nominal 292
Kuat Tekuk Dukung \7eb 225
Kuat Tekuk Lateral
\Web
226
Kuat Tekuk Lentur
\Web
226
L
Las baji dan pasak 13g
Las sudut 138
Kolom Las tumpul 138
Lebar Efektif Balok Komposit
254
Lendutan
306
Lendutan Balok 88
Lentur Dua Arah 200
Lentur Sederhana
profil
Simetris
g
l
M
Mekanisme keruntuhan
84
Merode ASD
5
221
r23
'
9
U E U E A
A
r c
l d r e q 3 r f n
n
9 r Z
u e 8 u n q u e g r p e 4 e l e S r a J s u e [
t 9 I
u r p d r a r r s : o a
9 S l
u a 3 o u o 1 1 S u e d u e u a 4 E p E d r u r n r y r s r o J
t g l
r u r n t u r s r o J
9 s I I s . r o l
l l z I ? r a t E . I
r s r o J > l n > l a l u e q n r u n . r a y a d r a
U ( ,
U D I e J s u a l C
I D I o - J
> l n I a I u e q n r u n : a y a d r l
6 6
r n l u J - I r u n u n u o a J
0 g l
s r l s B l a
I E r a t E I
r s r o l
I n > l 3 l
I 7 8 l s r l s B l a u l r s r o f > l n > l 3 J
g g r s r o r > l n > l e I
g t z r u o l o )
- I o p g
r n l > l n r l s u a u o d u o y E p E d q a / N
I E > l o - I
> l n > l e J
1 9 I E > l o ' I I n > l e l
g L l r s r o t r n l u a l > l n > l a l
L 9
r s r o l r n t u a l > l n l a l
9 9
r n l u a l > l n > l e J
6 9 1
r s r o a u e 8 u e 8 a a
Z g
e s r s u e 8 u e 8 a a
Z T , I e r $ l r n l n r u
u e 8 u e 8 a a
T , Z
r { a l a - I r a s a D u e 8 u e 8 a a
Z B Z
r r s o d u o ; q
{ o p g
T u B I E C s u s E I E u e 8 u e 8 a a
0 I I
r n e g n d r u n a u B u ? q E J
9 t l B u r r x o N
U D I s J u B U e r . l E J
0 I I
l n B g > l r r B l u " u E r { E J
I r z I
s e 1 u e 8 u n g r u e s
I E u n u o N
u E u E q e J
0 I I
l n B q
I e u r u o u
u s u E r { E J
l e I E U I I U o U
u s u E I { P J
, 6
s e 1 r 3 S u e d u e u a d
I B u n u o N
r a s a 3 u e u e r { e a
0 l I
l n E g r a s a 3 U E U B q E J
J
0 g T ,
r r s o d r u o y r r u > l n r r s
e T .
3 u r 3 e u r c r r g
g r s B r ^ a c r e P u E r s
L 7 ,
r B l a r . u s l u D l a q o s
r e 0 0 z - 6 7 , / i - 8 0 I N S
8 8 2
, s o d u o y r . r r r r r r o l r * r l T r " J r r " ; T r l : 1 1 . r # i l i i
8 I
e f u q p r . r a r e r u
1 r u e { a u
t E J r S
, g
s l r s r l d r p u a 5
S l
u f e g p r r a r e y l u r e u n S S u a 4 q e . r e ( a 5
t ? e s y 3 0 N t
L Z I
I E I $ I V { l r e J
u ? q a g r u e y e S u a l 4 3 u e 1 u e 8 u n q u e s
8 E I l e 8 a r
u e 8 u n q u e s
8 9 I
t n p n s u e 8 u n q u e g
g I r s r s u r 8 u n q r u e g
g E I S u e p r q a s u e 8 u n q u e 5
L Z e
u e r u o r y u e r { ? u a d u e S u n q u e g
8 I
u E t E . / y \ a l u e 8 u n q r u e g
L i l
s e y u e 8 u n g r u e s
S Z e
n l e l r a d r q r u o l o )
{ o l e g
u e 8 u n q u r g
6 Z e
n r y 3 u e 4 u e 8 u a q r u o l o )
{ o l E B
u e 8 u n q u r e g
Z Z e I E U V
> l o l e g u e S u a q
I n p u l
> l o l e g u e 8 u n q u r u g
s
9 0 e r y 1 8 u e g
u
6 9 I
r e s a S l B s n d
9 l
J a u e s s s g s a s o J d
6 0 i P e o l J o o r d
g O Z r { n u e d S u r p u r p r a g t e l a d
{ o l e g
u r r e r e l s r a 4
g r z r n t u e T u e c
I E r $ I V
e l e S r s e u l g u o ) > l r u u n
I e r s u a r g r q
u e e u r e s r a d
T . g I E r e r B . I
3 u e 1 a > 1 . r a 1 > l o l ? B n > l ? l r r e d
I
J n l > l n J t s u B B u B f , u a J s d
I
u E B u e f , u a J a d
9 S Z
S u e l o 8 r a g
I " J
r n r l n J r s
{ n r u n
u a r u o t r A l u e r e s a q r e d
g g 1 . S u e l o 8 r a g r n t l n r r s > l n t u n u a u o t r
{
u E r e s a q r a d
t 6 T .
r a s a 8 S u n q n q 8 u a 4
S Z
u r 8 u r p u e e f r a 8 u e 4
L i l
u r s e l a 8 u a 4
T , Z Z I E I r l r a A
n > p 8 u e 4
, Z Z
n d u r n a e & 3 u e q e u a 4 n l e 8 u a 4
E 8 l e d u o y 1 e a
S u r d r u e u a 4
E g r y d u r o 1
S u e d u e u a d
9 O Z
r a p r l 8 r e 1 a 4
L S { n I e I
S u e f u e 4
d
9
e r P r e r r E I r N
N
Z g
s n s e l d u e r u o r y
z 8
r { a l 3 l u a t u o y {
Z g
s n s e l d s n l n p o l l J
z z
r e s a S s n l n P o w
9
r { n u a d s ? t r l r q P q o r d a P o } e w
E c { u . I
a P o l a l ^ l
9 I I S O C
a P o r a l A l

You might also like