47

CNC Frezelemede Yzey Przllne Etki Eden

Parametrelerin Matematiksel Olarak Modellenmesi
Mathematically Modeling Parameters Infuencing Surface Roughness
in CNC Milling
Engin NAS
a
, Grcan SAMTA
a
*, Halil DEMR
b
a
Dzce niversitesi, Cumayeri Meslek Yksekokulu, Endstriyel Kalplk Blm, 81700, Cumayeri, Dzce
b
Karabk niversitesi, Teknoloji Fakltesi, malat Mhendislii Blm, 78050, Karabk
Geli Tarihi/Received : 08.08.2011, Kabul Tarihi/Accepted : 17.11.2011

ZET
Bu almada; AISI 1050 elii CNC freze tezghnda yzey frezeleme ilemine tabi tutularak, yzey
przlln etkileyen, kesme hz, ilerleme hz, kesici u says ve kesme derinlii gibi parametreler deneysel
olarak aratrlmtr. Parametreler iin farkl kombinasyonlar oluturularak drt farkl deney yaplmtr. Yaplan
deneylerde elik ve kresel graftli dkme demirlerin ilenmesinde kullanlan PVD yntemiyle kaplanm
kesici takmlar kullanlmtr. Kesici takmlarla beraber belirlenen parametreler kullanlarak elde edilen yzey
przllk deerleri llm ve llen yzey przllk deerleri ile parametreler aras ilikiler eri uydurma
algoritmalar kullanlarak matematiksel olarak modellenmitir. Matematiksel modeller belirleme katsaylarna
(R
2
) gre deerlendirilmi, en ideal olanlar teorik almalar iin nerilmitir. almann sonucunda; farkl
parametre deerlerine gre yzey przllndeki deiimlerden bahsedilmi ve her bir deney iin nerilen
matematiksel modellere maddeler halinde yer verilmitir.
Anahtar Kelimeler : Yzey przll, Kesme parametreleri, Matematiksel model, Eri uydurma.
ABSTRACT
In this study, steel AISI 1050 is subjected to process of face milling in CNC milling machine and such
parameters as cutting speed, feed rate, cutting tip, depth of cut infuencing the surface roughness are investigated
experimentally. Four different experiments are conducted by creating different combinations for parameters.
In conducted experiments, cutting tools, which are coated by PVD method used in forcing steel and spheroidal
graphite cast iron are used. Surface roughness values, which are obtained by using specifed parameters with
cutting tools, are measured and correlation between measured surface roughness values and parameters is
modeled mathematically by using curve ftting algorithm. Mathematical models are evaluated according to
coeffcients of determination (R
2
) and the most ideal one is suggested for theoretical works. Mathematical
models, which are proposed for each experiment, are estipulated.
Keywords: Surface roughness, Cutting parameters, Mathematical model, Curve ftting.
* Yazlan yazar/Corresponding author. E-posta adresi/E-mail address : gurcansamtas@duzce.edu.tr (G. Samta)
Pamukkale niversitesi
Mhendislik Bilimleri Dergisi
Cilt 18, Say 1, 2012, Sayfa 47-59
48
Pamukkale University, Journal of Engineering Sciences, Vol. 18, No. 1, 2012
1. GR
Kesici takmdan veya retim srecindeki
dier problemlerden kaynaklanan yzey
dzensizlikleri przllk olarak tanmlanr.
Przllk apraz ilerleme izleri ile dier
dzensizlikleri kapsar. Tala kaldrma ileminin
amac, paralara sadece bir ekil vermek deil,
bunlar geometri, boyut ve yzey bakmndan
para resminde gsterilen belirli bir doruluk
derecesine gre imal etmektir. Buna kalite
denilmektedir. Bu kalite; yzey dzgnl,
l taml ve geometrik doruluk olarak
deerlendirilir. Parann yzey doruluunu
kapsayan yzey kalitesi, tala kaldrma
ileminin belirlenmesini ynlendiren en nemli
zelliidir. l taml, parann gerek
boyutlar arasnda msaade edilen sapmalardr.
Bu sapmalar boyut toleranslar ile ifade edilir.
Boyut toleranslar imalat kalitesine ve boyutun
byklne gre tayin edilirler. Geometrik
doruluk, msaade edilen ekil ve konum
sapmalarn ierir. Bunlar ideal silindirik ekle
gre sapmalar, ideal yzeye gre sapmalar ve
eksensel sapmalar olmak zere gruba ayrlr
(Korucu, 1996). Tedrici takm anmas, kesici
takm zerinde tedrici anma tala yzeyi ve
yan yzey olmak zere iki blgede grlr ve
yzey przllne etki eden etmenlerden
bir tanesidir. Tala yzeyindeki anma krater
anmas ve yan yzeydeki anma da yan
yzey (yanak) anmas olarak isimlendirilir.
Krater anmas, kesici takm tala yzeyinde
talan hareketiyle oluan ibkey alandr. Krater
anmasnn bykl, bu alann derinlii ve
alan llerek belirlenir. Yan yzey anmas
ise yeni oluan i paras yzeyi ile kesici
takm yan yzeyinin srtnmesiyle oluur. Yan
yzey anmas bu anma bandnn genilii ile
llr. Kesici takmn i paras orijinal yzeyi
ile temasta olan yan yzeyinde ounlukla
daha fazla bir anma grlr. entik anmas
olarak adlandrlan bu anmann sebebi i
paras yzeyinin souk haddeleme veya nceki
ilemlerden dolay sertlemi olmas, dkmden
kalan sert malzemeler ve dier nedenlerdir
(ifti, 2005).
Glolu ve Arslan i mili devri, ilerleme, tala
derinlii ve kesici yanal ilerlemesi ile spiral
takm yolu gibi farkl kesme parametreleri
kullanarak cep imalat sonras elde edilebilecek
yzey przlln Genetik Programlama
(GP) ile modellemilerdir. Farkl genetik
ilemci deerleri ile deiik deneyler yapmlar
ve gelitirdikleri modeller ile elde ettikleri
yzey przllk deerinde % 98 orannda
baarya ulamlardr. Elde edilen sonular,
GP ile yaplan deneysel almalarn imalata
nemli katk salayacan gstermitir
(Glolu ve Arslan, 2006). Brezocnik ve
arkadalarnn yaptklar almada parmak
frezeleme ileminde 25,4 mm boyunda
6061 alminyum malzeme ilenerek elde
edilen yzeylerin yzey przlln
genetik programlama ile tahmin etmilerdir.
almada devir says, ilerleme hz, kesme
derinlii ve titreimler bamsz parametreler
olarak kullanlmtr. Kullanlan genetik
program ile yzey przll iin farkl
modeller gelitirilmitir. Gelitirilen modeller
dorultusunda yzey przllne etki
eden en nemli faktrn ilerleme hz
olduu ve titreimin yzey przlln
artrd gr dorulanmtr (Brezocnik
v.d., 2004). Kahramann yapt almada
AISI 4140 eliinin tornalama ileminde
merkezi kompozit tasarm (CCD-Central
Composite Desing) ile tepki yzey yntemi
(RSM-Response Surface Methodology)
regresyon modellemeyi kullanmtr. Yzey
przll ve kesme parametreleri arasndaki
ilikinin analizi ve tahmini iin 2. dereceden bir
denklem gelitirmitir. Gelitirilen denklemde
kesme parametreleri olarak devir says,
ilerleme hz, kesme derinlii ile bir model
oluturulmutur. Bu model dorultusunda
yaplan istatistik analizin sonucu olarak yzey
przllnn artmasna sebep olan en nemli
etkinin kesme hz ve ilerleme hz olduu tespit
edilmitir. Gelitirilen kesme modeli, optimum
kesme artlarnn belirlenmesinde kullanlmtr
(Kahraman, 2009). zel ve Karpat, AISI H-13
eliinin CBN (Kbik Bor Ntrr) takmlarla
tornalanmasnda kesme parametrelerinin
yzey przll ve yanak anmas zerine
etkisini regresyon analizi ile incelemilerdir.
lerleme orannn azalmasyla en iyi yzey
przllnn elde edildiini ve kesme
hznn artmasyla takm anmasnn arttn
tespit etmilerdir (zel ve Karpat, 2005).
Zain ve arkadalarnn yaptklar almada
yapay sinir a modeli kullanarak frezeleme
ileminde yzey przllne etki eden
parametreleri tahmin etmilerdir. Yaplan
almada elde edilen analiz sonular; en iyi
yzey przll deerinin yksek devir,
E. Nas, G. Samta, H. Demir
49
Pamukkale niversitesi, Mhendislik Bilimleri Dergisi, Cilt 18, Say 1, 2012
dk ilerleme ve radyal tala as ile elde
edilebileceini gstermitir (Zain v.d., 2010).
Yang ve arkadalarnn. yar iletken olarak
iyon implantasyon elektron ubuklarnda
kullanlan yksek safktaki graft i parasnn
frezelenmesinde kesme parametrelerinin
yzey przll zerindeki etkilerini
incelemilerdir. Yaplan deneylerde kesme
parametreleri olarak 160, 240 m/dak
kesme hz, 1.5, 4.5 mm kesme derinlii ve
0.1, 0.2 mm/dev ilerleme hz kullanlmtr.
Kesme parametrelerine bal olarak yzey
przllnn tahminine ynelik regresyon
analizi yaplmtr. Ayrca, Varyans analizi
ile parametreler arasndaki iliki incelenerek
yzey przllne etki eden en nemli
faktrn ilerleme hz olduu tespit edilmitir
(Yang v.d., 2009). zler ve arkadalarnn yapt
almada; kesme hz, ilerleme, kesme derinlii
ve stma scaklklar gibi belirlenen farkl kesme
artlar altnda stenitik manganl elii ileyip,
bitmi yzeylerin yzey przllk deerlerini
lmlerdir. Elde ettikleri verileri kullanarak
regresyon analizi ile yzey przllk deerini
matematiksel olarak ifade etmilerdir. alma
sonunda analiz ile elde edilen deerlerin
deneysel deerlere yakn olduu tespit edilmitir
(zler v.d., 2000). Gll ve zdemir yaptklar
almada; 1050 malzeme zerinden farkl
kesme hzlar, ilerlemeler ve kesme derinlikleri
gibi kesme parametrelerini kullanarak tala
kaldrmlardr. lenen para yzeyinden
llen yzey przllk deerlerini AXUM
istatistik programnda kesme parametrelerine
gre ayr ayr regresyon analizine tabi
tutmulardr. almada, kesme derinlii ve
ilerleme hz arttka yzey przllnn
artt belirlenmitir (Gll ve zdemir, 2003).
Asiltrk ve unkan yapt almada; devir
says, ilerleme ve kesme derinlii gibi farkl
kesme parametreleri kullanarak tornalama
sresince yzey przll deerlerini
lmlerdir. Deney tasarm iin, deneysel
verilerin gvenilirlii ve gven snrn artrmak
iin yapay sinir alar ve oklu regresyon
analizi kullanmlardr. Bu analizle AISI 1040
eliinin yzey przllk deerleri iin model
oluturulmutur. oklu regresyon ve yapay sinir
a modelleri, istatistik yntemler kullanlarak
mukayese edilmitir. Analizler sonucunda,
yapay sinir a modeli oklu regresyon
analiziyle mukayese edildiinde, daha yksek
hassasiyette yzey przlln tahmin
ettii grlmtr (Asiltrk ve unka, 2011).
ktem ve arkadalarnn AISI 1040 eliinin,
slak kesme artlarnda dz ulu karbr takmlarla
frezelenmesinde elde edilen yzey przllk
deerlerini yapay sinir a ile matematiksel
model oluturarak incelemilerdir. Yapay
sinir a (YSA) ile oluturulan matematiksel
model MATLAB program kullanlarak analiz
edilmitir (ktem ve Erzincanl, 2010). Asiltrk
ve arkadalarnn Karbr kesici kullanarak
sertletirilmi AISI 1040 elik malzemenin
farkl kesme hz (220, 260, 300 m/dak.),
ilerleme hz (0.15, 0.2, 0.3 mm/di) ve kesme
derinliklerinde (0.3, 0.5, 0.8 mm) CNC freze
tezgahnda ileyerek yzey przllk (Ra)
deerlerini elde etmilerdir. Ra deerlerine
gre lineer, ikinci dereceden ve stel regresyon
modelleri uygulanarak en uygun model tespit
edilmitir. Optimum kesme artlar ve yzey
kalitesine etki eden kesme faktrleri arasndaki
ilikiyi belirlemek iin, varyans analizi
kullanlmtr. Yaplan almann sonucunda en
iyi tahmini ikinci dereceden regresyon modeli
vermitir. Deneylerde kullanlan bu model ile
kesme parametrelerinden ilerleme hznn, yzey
przllne etki eden en nemli parametre
olduu tespit edilmitir (Asiltrk ve Demirci,
2010). zel ve arkadalarnn yapt almada
ise; seramik silici takma ular kullanarak
AISI D2 takm eliinin tornalanmasnda takm
yanak anmas ve bitmi yzey incelenmitir.
Takm yanak anmas ve yzey przllnn
tahmini iin oklu regresyon modelleri ve
yapay sinir alarn kullanmlardr. almann
sonucunda; matematiksel modellerden
elde edilen veriler ile deneysel veriler
kyaslandnda, takm anmas ve yzey
przllk deerlerinin tahmini iin oluturulan
modellerin uygun olduu grlmtr
(zel v.d., 2007). Bouacha ve arkadalarnn
almalarnda; 64 HRC sertliinde AISI 52100
dili eliini CBN ile tornalayarak kesme hz
ve i paras sertliinin deiimine kar takm
anmas ve kesme kuvvetlerinin davranlarn
incelemilerdir. kinci olarak farkl deerlerde
parametreler (kesme hz, ilerleme ve kesme
derinlii) kullanlarak elde ettikleri deneysel
verileri tepki yzey yntemi (RSM) ile analizini
ve modellemesini yapmlardr. Varyans
(ANOVA) analizi ile bu parametrelerin birbiri
zerine etkilerini aratrmlardr. Yaptklar
alma sonucunda yzey przllne etki
CNC Frezelemede Yzey Przllne Etki Eden Parametrelerin Matematiksel Olarak Modellenmesi
50
Pamukkale University, Journal of Engineering Sciences, Vol. 18, No. 1, 2012
eden nemli parametrelerin ilerleme hz ve
kesme hznn olduunu tespit etmilerdir
(Bouacha v.d., 2010).
Bu almada; CNC freze tezghnda AISI 1050
eliinin yzeyinden tala kaldrlarak, yzey
przlln etkileyen kesme parametreleri
deneysel olarak aratrlmtr. Kesme hz,
ilerleme hz, kesici u says ve kesme derinlii
gibi kesme parametreleri kullanlmtr. Bu
parametreler iin farkl kombinasyonlar
oluturularak drt farkl deney yaplmtr.
Belirlenen parametreler ile yzey przll
arasndaki ilikiler eitli eri uygulama
algoritmalar kullanlarak matematiksel
olarak modellenmitir. Matematiksel
modeller belirleme katsaylarna (R
2
) gre
deerlendirilerek, en ideal olanlar teorik
almalar iin nerilmitir.
2. DENEYSEL ALIMA
Deneylerde, kimyasal bileimi Tablo 1de
verilen AISI 1050 elik malzeme kullanlmtr.
Deney malzemesi iin; 300 mm uzunluunda,
60 mm geniliinde ve 60 mm kalnlnda
olmak zere, AISI 1050 eliinden 4 adet
hazrlanmtr (ekil 1).
lenebilirlik testleri PVD yntemiyle
kaplanm, elik, paslanmaz elik ve kresel
graftli dkme demirlerin ilenmesinde tercih
edilen kesici takmlar kullanlmtr. Bu takmlar;
ierisinde 11.5 % kobalt bulunan ok katmanl
PVD kaplamal elikler iin, termal oklara
kar iyi anma direnci olan, kuru ve slak
kesme artlarna uygun, elik malzemelerde
90-200 m/dak. ve paslanmaz eliklerde 60-150
m/dak. kesme hzlarnda kullanlabilmektedir.
Yaplan deney almasnda kesici takmlar ISO
standartlarna uygun olan APKT1604 ile ifade
edilen takm tutucu ile balanmtr (ekil 2).
ekil 1. paras boyutlar.
ekil 2de tutucu, tutucuya balanan kesiciler
ve i paras sembolik olarak n ve st grn
olarak gsterilmitir. ekil 2de a kesme
derinlii (mm), f ilerleme hz (mm/dev) ve N
de devir saysdr (dev/dak). almada, 4 farkl
deney yaplm olup, kullanlan parametreler
Tablo 2de gsterilmitir. Kesme hz ve
derinlii gibi parametreler, kesici takm retici
frma nerileri ve rnek literatr almalarna
bal kalarak tespit edilmitir. Frezeleme
ilemi sonucunda elde edilen ilenmi yzeyler
zerinde yzey przll lmlerinde,
Mahr marka Marsurf PS1 tipi, masa st ve
yazl kt alnabilen yzey przllk lme
cihaz kullanlmtr. lmler (lm aral:
4 mm) ileme izlerine dik olacak ekilde ve
yzey zerinde farkl blgede yaplmtr.
Tablo 2de grld gibi; lk deneyde
5 farkl kesme hzna karlk 5, ikinci deneyde
4 farkl di says iin 4, nc deneyde 3 farkl
ilerleme ve di says iin 9, drdnc deney
iin farkl kesme derinlii ve di says iin
9 deneysel alma yaplmtr.
statistiksel deney tasarmnn amac minimum
zaman, kaynak ve harcama ile maksimum
anlaml verileri toplamaktr. Bundan dolay
deney tasarm geleneksel yntemlerden uzak
ve aratrmalara yeni bir yaklam getirir.
Geleneksel deney tasarm yntemleri yksek
malzeme maliyeti, uzun zaman ve kaynak
gerektiren yntemlerdir (Gke ve Tagetiren,
2009). almada farkl parametrelerin
kullanld 4 farkl deneyde, her bir deney
iin yaplan deney says az olmutur. Bu
sayede minimum zaman, kaynak ve harcama
kullanlarak maksimum anlaml veriler
toplanmtr. Dolaysyla bu alma iin
deneysel tasarm kullanlmamtr.
lmler sonucu bulunan deerlerin aritmetik
ortalamas alnarak ortalama yzey przll
(Ra) deerleri hesaplanmtr. Deneylerde
kullanlan i paralar, fanuc kontrol nitesine
sahip taksan TMC500-OM CNC freze
tezghnda ilenmitir.
E. Nas, G. Samta, H. Demir

51
Pamukkale niversitesi, Mhendislik Bilimleri Dergisi, Cilt 18, Say 1, 2012
SAE/AISI C MN SI P S
1050 0,45-0,54 0,60-0,90 0,10-0,30 0,04 en ok 0,05 en ok

Tablo 1. AISI 1050 elik malzemenin kimyasal bileimi.

Tablo 2. Deneylerde kullanlan parametreler.
ekil 2. parasnn ilenmesi ve sembolik gsterimi.
Malzeme
Deney
No
Kesme Hz, V
(m/dak)
lerleme, f
(mm/dev)
Kesme derinlii, a
(mm)
Di Says, Z
1 60-90-120-150-180 0.1 2 2
2 120 0.1 2 1-2-3-6
3 120 0.05-0.1-0.15 2 1-2-3
AISI 1050
4 120 0.1 1-2-3 1-2-3

3. DENEYLERN ANALZLER
Bir deneysel almann ifade edilmesinin en
etkili yollarndan birisi de matematik bir model
oluturmaktr. Deneysel verilerde matematik
model, sistemden deneysel yolla elde edilmi
verilere dayanarak oluturulmaktadr. Bu
durumda belirli parametreler dorultusunda,
kstl sayda deneysel verilerin temsil ettii
model aranr. Eri uydurma algoritmalar kstl
sayda veriden hareketle en uygun matematik
modeli kurmakta kullanlr. Bu model
yardmyla nceden bilinmeyen deerlerin
hesab mmkndr. Eri uydurma ile ilgili
olarak bilinen birok algoritma mevcuttur.
Bu algoritmalarn bir ksmnn (Fourier gibi)
kullanlabilmesi iin, deerlendirilecek en az
4 adet verinin bulunmas gerekmektedir. Bu
nedenle analizlerde kullanlan veri saylar
dikkate alnarak, uygun algoritmalarn seilmesi
gerekmektedir.
Bu almada; deneylerden elde edilen veri
saylar dikkate alnarak her bir deney iin, uygun
olan eri uydurma algoritmalar kullanlmtr.
Kullanlan bu algoritmalar ile, deneysel olarak
elde edilen yzey przll deerleri iin
farkl matematiksel modeller oluturulmutur.
Modeller oluturulurken veri saylar elde
edilen matematiksel modellerin belirleme
katsaylar (R
2
) deerlendirerek her bir deneysel
uygulama iin en uygun matematiksel modeller
seilmitir. Oluturulan iliki tablolarnda R
2
ile
beraber hata kareler toplamna (SSE) ve artk
kareler toplamna da (RMSE) yer verilmitir.
CNC Frezelemede Yzey Przllne Etki Eden Parametrelerin Matematiksel Olarak Modellenmesi
52
Pamukkale University, Journal of Engineering Sciences, Vol. 18, No. 1, 2012
Baka bir deikene bal olmadan deerler
alabilen deikenlere bamsz, baka bir
deikene veya deikenlere bal olarak
deerler alabilen deikenlere de baml
deiken denir (Baykul, 1999). Bir bamsz
(Y) ve bir baml deikenin (X) bulunduu
rastgele dalan deikenlerde R
2
, 0 ya da 1e
eit, ya da 0 ile 1 arasnda (0 R
2
1) deer
almaktadr (Montgomery ve Runger, 2011).
R
2
=1 ise, mkemmel bir akma ve R
2
=0 ise,
kt bir akma (hibir veri akmamtr)
vardr. 0 ile 1 arasndaki R
2
deerleri iin
de; 1e ne kadar yaknsa o kadar iyi, 0a ne
kadar yaknsa o kadar kt bir akma vardr
(Watson ve Teelucksingh, 2002). Bu almada;
4 farkl deneydeki matematiksel modellerin
elde edilmesinde, bir bamsz deiken (Ra)
iin, birer adet baml deiken kullanlmtr.
Analizler sonucunda baz matematiksel
modeller iin, R
2
deerleri 1 olarak elde
edilmitir. Dolaysyla bu deneylerde; kullanlan
eri algoritmalar ile veriler tam olarak
akmtr (mkemmel akma). Analizlerin
yaplmasnda ve eri uydurma algoritmalarnn
elde edilmesinde ise, MATLAB saysal analiz
program kullanlmtr.
3. 1. Yzey Przlln ile Kesme Hznn
Deerlendirilmesi
lk deneyde; be adet kesme hz
(60, 90, 120, 150, 180 m/dak), 2 mm kesme
derinlii ve 0.1 mm/dev ilerleme hz
kullanlmtr. Deneylerden elde edilen yzey
przll deerleri ile kesme hz arasndaki
iliki iin uygulanan eri uydurma algoritmalar,
matematiksel modeller ve istatistiksel deerler
Tablo 3de gsterilmitir.
Tablo 3de gsterildii gibi kesme hz ve yzey
przll arasndaki ilikiler farkl eri
uydurma algoritmalar ile deerlendirilmitir
(ekil 3). Yaplan deerlendirmede belirleme
katsaylar; nc dereceden polinom iin 0.997,
stel denklemde 0.943, Fourier denkleminde
0.997 ve Gaussian iin 0.979 olmutur. Elde
edilen matematiksel modellerin ierisinden
en yksek % 99.7 doruluk oranyla nc
dereceden polinom ve Fourier denklemleri, bu
deneysel tasarm iin nerilmitir.
ekil 3de Ra-V arasndaki ilikinin
deerlendirilmesinde kullanlan eri uydurma
algoritmalarnn matematiksel modelleri,
grafksel olarak gsterilmitir. Matematiksel
modellere gre Ra deerleri, en iyi nc
dereceden polinom ve Fourier erisine yaklat
grlmektedir. ekil 3deki grafklerde, kesme
hznn artmasyla yzey przllnde
iyileme olduu grlmektedir. Bu deneyde
en ideal yzey przll, 180 m/dak kesme
hznda elde edilmitir.
3. 2. Yzey Przll ile Kesici Di
Saysnn Deerlendirilmesi
kinci deneyde; farkl di saysna (1, 2, 3, 6 )
sahip kesici takm, 2 mm kesme derinliinde
ve 0.1 mm/dev ilerleme hz kullanlarak yzey
przll llmtr. Elde edilen yzey
przll ile di says ilikisi iin uygulanan
eri uydurma algoritmalar, matematiksel
modelleri ve istatistiksel deerleri Tablo 4de
gsterilmitir.
Tablo 4de gsterildii gibi di says ve yzey
przll arasnda ilikiler farkl eri uydurma
algoritmalar ile deerlendirilmitir (ekil 4).
Yaplan deerlendirmede belirleme katsaylar;
birinci dereceden polinom iin 0.994, stel
denklemde 0.969 Fourier denkleminde 0.995
ve Gaussian iin 0.992 olmutur. Elde edilen
matematiksel modellerin ierisinden en yksek
Tablo 3. Ra-V arasndaki ilikilerin deerlendirilmesi.
Deney
Eri
Uydurma
Denklem

R
2
SSE RMSE
Polinom
(3. Derece)

0.997 0.002 0.051
stel

0.943 0.052 0.131
Fourier

0.997 0.002 0.050
V-Ra
a=2 mm
f=0.1
mm/dev
Gaussian

0.979 0.018 0.096

E. Nas, G. Samta, H. Demir
53
Pamukkale niversitesi, Mhendislik Bilimleri Dergisi, Cilt 18, Say 1, 2012
ekil 3. Ra-V arasndaki ilikilerin grafksel olarak deerlendirilmesi.
Tablo 4. Ra-Z arasndaki ilikilerin deerlendirilmesi.
% 99.4 ve % 99.5 doruluk oranyla birinci
dereceden polinom ve Fourier denklemleri, bu
deneysel tasarm iin nerilmitir.
ekil 4de Z-Ra arasndaki ilikinin
deerlendirilmesinde kullanlan eri uydurma
algoritmalarnn matematiksel modelleri,
grafksel olarak gsterilmitir. Matematiksel
modellere gre Ra deerleri, en iyi birinci
dereceden polinom ve Fourier erisine yaklat
grlmektedir. ekil 4deki grafklerde, kesici
takmda kullanlan di says azaldka yzey
przllnn iyiletii grlmektedir.
Deneyde 6 adet kesici u kullanldnda yzey
przll en yksek noktaya ulamtr. Bu
deney iin oluturulan artlarda, en ideal yzey
przllnn elde edilmesi iin kesicinin di
saysnn 1 olmas (Z=1) gerekmektedir.
Deney
Eri
Uydurma
Denklem

R
2
SSE RMSE
Polinom
(1. Derece)
0.994 0.014 0.086
stel

0.969 0.089 0.211
Fourier


0.995 0.013 -
Z-Ra

a=2 mm

f=0.1
mm/dev
Gaussian

0.992 0.023 0.153

CNC Frezelemede Yzey Przllne Etki Eden Parametrelerin Matematiksel Olarak Modellenmesi

54
Pamukkale University, Journal of Engineering Sciences, Vol. 18, No. 1, 2012
ekil 4. Z-Ra arasndaki ilikilerin grafksel olarak deerlendirilmesi.
3. 3. Yzey Przllnn Di Says ve
lerlemeyle Deerlendirilmesi
nc deneyde; farkl di saylarna sahip (1,
2, 3) kesici takm, 2 mm kesme derinliinde,
120 m/dak sabit kesme hz ve farkl ilerleme
oranlar (0.05, 0.1, 0.15 mm/dev) kullanlmtr.
Deneylerden elde edilen yzey przll
deerleri ile ilerleme arasndaki iliki iin
uygulanan eri uydurma algoritmalar,
matematiksel modelleri ve istatistiksel deerler
Tablo 5de gsterilmitir. Tablo 5de farkl di
saysna sahip kesici takm, 2 mm kesme derinlii,
120 m/dak kesme hz ve farkl ilerleme
hzlarnda yaplan deneylerin sonularnda,
ilerleme ve yzey przll ilikisi farkl eri
uydurma algoritmalar ile deerlendirilmitir
(ekil 5). Yaplan deerlendirmeye gre
kullanlan Z=1 iin belirleme katsaylar, ikinci
dereceden polinom ve kuvvet kural iin 1
olmutur. Z=2 iin, ikinci dereceden polinom ve
kuvvet kural iin belirleme katsays burada da
1 olmutur. Z=3 iin yaplan deerlendirmede
ise, sadece ikinci dereceden polinomun
belirleme katsays 1 olmutur. Dolaysyla; Z=1
iin uygulanan eri uydurma algoritmalarndan
ikinci dereceden polinom ve kuvvet kural, Z=2
iin ikinci dereceden polinom ve kuvvet kural
ve Z=3 iin ikinci dereceden polinom % 100
doruluk oranyla matematiksel model olarak
nerilmitir.
E. Nas, G. Samta, H. Demir

55
Pamukkale niversitesi, Mhendislik Bilimleri Dergisi, Cilt 18, Say 1, 2012
Tablo 5. Ra-f arasndaki ilikilerin kesici di says ile beraber deerlendirilmesi.
ekil 5. Ra-f arasndaki ilikilerin farkl kesici di saylarnda grafksel olarak deerlendirilmesi.

Deney
Di
Says
(Z)
Eri Uydurma Denklem

R
2
SSE RMSE
Polinom
(2. Derece)
1
2.73e-
30
-
stel

0.862 0.031 0.177
Kuvvet Kural 1
1.75e-
10
-
1
Weibull

0.937 0.014 0.119
Polinom
(2. Derece)
1
7.89e-
31
-
stel

0.820 0.017 0.133
Kuvvet Kural 1
2.19e-
10
-
2
Weibull

0.868 0.013 0.114
Polinom
(2. Derece)
1
5.42e-
30
-
stel

0.322 0.131 0.363
Kuvvet Kural 0.795 0.039 -
Ra-f/Z

a=2
mm

V=120
m/dak


3
Weibull

0.280 0.14 0.374
CNC Frezelemede Yzey Przllne Etki Eden Parametrelerin Matematiksel Olarak Modellenmesi

56
Pamukkale University, Journal of Engineering Sciences, Vol. 18, No. 1, 2012
ekil 5de Ra-f arasndaki iliki farkl kesici
di saylaryla beraber deerlendirilmi,
deerlendirmede kullanlan eri uydurma
algoritmalarnn matematiksel modelleri,
grafksel olarak gsterilmitir. Matematiksel
modellere gre Ra deerleri; ikinci dereceden
polinom erilerinde her di iin eri zerine
oturmutur. stel fonksiyon erisinde ise,
deerlerin eriye yaklamad grlmektedir.
Kuvvet kural ile elde edilen denklem erilerinde
ise; deerlerin 1 ve 2 adet dilerde tam eri
zerine oturduu, 3 adet di iin eriye uzak
kald grlmektedir. Weibull erisinde ise,
her dite de deerlerin eriye yaklamad
grlmektedir. ekil 5deki grafklerde en
ideal yzey przll, kesici di saysnn
1 (Z=1) olduu durumlarda gzlemlenmitir.
Kesici di saysnn 3 (Z=3) olduu durumlarda
ise, yzey przll en yksek aralklarda
seyretmektedir. lerlemenin artmasyla da, yzey
przllnde iyileme olduu grlmtr.
lerlemenin 0.15 mm/dev olduunda en ideal
yzey przll deerleri llmtr.
3. 4. Yzey Przllnn Kesme Derinlii
ve Di Saysyla Deerlendirilmesi
Yaplan son deneyde; farkl kesme
derinlii (1, 2, 3 mm), 120 m/dak kesme hz,
0.1 mm/dev ilerleme oran ve farkl di says
(1, 2, 3) kullanlmtr. Deneylerde llen yzey
przll ile kesme derinlii arasndaki iliki
iin uygulanan eri uydurma algoritmalar,
matematiksel modelleri ve istatistiksel deerler
Tablo 6da gsterilmitir.
Tablo 6da farkl kesme derinlii, farkl
di says, 120 m/dak kesme hz ve 0.1 mm/dev
ilerleme hznda yaplan deneylere gre, kesme
derinlii ve yzey przll ilikisi eri
uydurma algoritmalar ile deerlendirilmitir
(ekil 6). Yaplan deerlendirmeye gre a=1
mm kesme derinliinde belirleme katsaylar,
ikinci dereceden polinom iin 1 olmutur.
a=2 mm kesme derinliinde, ikinci dereceden
polinom ve kuvvet kural denklemlerinin
belirleme katsaylar 1 olmutur. a=3 mm kesme
derinliinde yaplan deerlendirmede ise,
ikinci dereceden polinomun ve kuvvet kural
denkleminin belirleme katsaylar srasyla
1 ile 0.998 olmutur. Dolaysyla; 1 mm
kesme derinlii iin uygulanan eri uydurma
algoritmalarndan ikinci dereceden polinom,
2 mm kesme derinlii iin ikinci dereceden
polinom ile kuvvet kural ve 3 mm kesme
derinlii iin ikinci dereceden polinom % 100,
kuvvet kural ise % 99.8 doruluk oranyla
matematiksel model olarak nerilmilerdir.
Tablo 6. Ra-a arasndaki ilikilerin kesme derinliiyle beraber deerlendirilmesi.

Deney
Di
Says
(Z)
Eri Uydurma Denklem

R
2
SSE RMSE
Polinom
(2. Derece)

1 1.07e-29 -
stel

0.942 0.095 0.309
Kuvvet Kural

0.979 0.033 0.183
1
Sins Fonk.

0.801 0.327 -
Polinom
(2. Derece)

1 2.02e-30 -
stel

1 5.04e-5 0.0071
Kuvvet Kural

0.987 0.0172 0.1312
2
Sins Fonk.

0.972 0.0387 -
Polinom
(2. Derece)

1 2.21e-30 -
stel

0.966 0.0127 0.112
Kuvvet Kural

0.998 0.0007 0.027
Ra-a/Z

f=0.1
mm/dev

V=120
m/dak
3
Sins Fonk.

0.937 0.023 -
E. Nas, G. Samta, H. Demir
57
Pamukkale niversitesi, Mhendislik Bilimleri Dergisi, Cilt 18, Say 1, 2012
ekil 6da Yzey przll ile kesme
derinlii arasndaki iliki, farkl kesici di
saylar ile beraber deerlendirilmitir. Bu
deerlendirmede kullanlan eri uydurma
algoritmalarnn matematiksel modelleri,
grafksel olarak gsterilmitir. kinci dereceden
polinom erilerinde farkl kesici di says
iin deerlerin erilerle tam olarak akt,
stel denklem grafinde ise sadece Z=2 iin
deerlerin eriyle akt grlmektedir.
Kuvvet kural erileri grafinde Z=3 iin,
deerlerin erilere ok yaklat grlmektedir.
Sins fonksiyonu denklemlerinde her di
says iin deerlerin erilere yaklamad
grlmektedir. ekil 6da yer alan grafklerde;
3 mm kesme derinliinde, yzey przll
deerlerinin dier derinliklere gre dk
olduu grlmektedir. Ayrca, kesme
derinlikleri arttka da yzey przllnde
iyileme olduu grlmektedir. farkl
kesici di iin, en dk yzey przll
deerleri ise kesme derinlii arttka Z=1 dite
elde edilmitir. Kesme derinlii 1 mm iken,
Z=1 ve Z=2 dite yzey przll deerlerinin
birbirine yakn olduu gzlemlenmitir. Kesici
di says 1 (Z=1) ve a=3mm kesme derinliinde
ise tm grafkler iin yzey przll en ideal
seviyededir.
4. SONULAR
Bu almada; AISI 1050 malzemenin yzey
frezelenmesinde, kesme hz, ilerleme hz,
kesici di says ve kesme derinliinin yzey
przllne etkileri ortaya konmutur.
Ayrca; elde edilen yzey przllnn, bu
parametreler ile olan ilikilerinin matematik
modellenmesi iin eitli eri uydurma
algoritmalar kullanlmtr. Kullanlan bu
eri uydurma algoritmalarndan elde edilen
matematiksel modeller, belirleme katsaylar
(R2) kullanlarak deerlendirilmitir. Yaplan
4 farkl deneyde elde edilen yzey przll
deerleri, her bir deney iin eriler zerinde
grafksel olarak gsterilmitir. almada
elde edilen sonular u ekilde zetlemek
mmkndr;
Sabit parametre olarak 2 mm kesme
derinlii ve 0.1 mm/dev ilerleme hznn
kullanld ilk deneyde, kesme hznn
arttrlmasyla yzey przll
iyilemitir. En dk yzey przll
deeri ise, 180 m/dak kesme hznda elde
edilmitir. Bu deney iin; kullanlan eri
uydurma algoritmalarndan matematiksel
model iin, nc dereceden polinom
ve Fourier denklemleri nerilmitir.
ekil 6. Ra-Z arasndaki ilikilerin farkl kesme derinliklerinde grafksel olarak deerlendirilmesi.
CNC Frezelemede Yzey Przllne Etki Eden Parametrelerin Matematiksel Olarak Modellenmesi

58
Pamukkale University, Journal of Engineering Sciences, Vol. 18, No. 1, 2012
kinci deneyde; 2 mm kesme derinlii ve
0.1 mm/dev ilerleme hz sabit parametre
olarak tutulmu, kullanlan kesicideki di
says azaltldka yzey przllnde
iyileme olduu grlmtr. En dk
yzey przll de Z=1de elde
edilmitir. Matematiksel model iin,
birinci derece polinom ve Gaussian
denklemleri nerilmitir.
2 mm kesme derinlii ve 120 m/dak
kesme hznn sabit parametre olarak
kullanld nc deneyde, ilerlemenin
artmasyla yzey przllnn
iyiletii grlmtr. En dk yzey
przll, Z=1 ve 0.15 m/dak ilerleme
hznda llmtr. Bu deneyde ise;
Z=1 iin ikinci dereceden polinom ve
kuvvet kural, Z=2 iin ikinci dereceden
polinom ve kuvvet kural ve Z=3 iin
ikinci dereceden polinom denklemleri,
matematiksel model iin nerilmitir.
120 m/dak kesme hz ve 0.1 mm/dev
ilerleme hz sabit tutularak yaplan son
deneyde, kesme derinlikleri arttka
yzey przllnde de iyileme
olduu grlmtr. Bu deneyde en
dk yzey przll, Z=1 ve a=3
mmde llmtr. Yzey przll
Z=1 di iin, dier di saylarna
gre dk seviyelerde seyretmitir.
Matematiksel model iin; a=1 mmde
ikinci dereceden polinom, a=2 mmde
ikinci dereceden polinom ve kuvvet
kural ve a=3 mm iin ikinci dereceden
polinom ile kuvvet kural denklemleri
nerilmitir.
Eri algoritmalarndan elde
edilen matematiksel modeller iin
parametrelerin doru olarak tespit
edildii takdirde, bu modellere gre
teorik olarak elde edilecek yzey
przll deerlerinin de nemli
lde geerlilii olacaktr.
Bu almada; 4 farkl deneyden toplam 32
adet matematiksel model elde edilmitir. Bir
sonraki almada matematiksel modellerin
hepsini ieren dorulama testlerinin, gerek
ortamda yaplmas dnlmektedir. Bu sayede
matematiksel ve deneysel olarak elde edilecek
veriler kapsaml olarak karlatrlarak,
matematiksel modellerin etkinlii test
edilecektir.
5. KAYNAKLAR
Asiltrk, ., Demirci, T. M. 2010. Karbr kesici
kullanarak sertletirilmi AISI 1040 eliklerin
frezelenmesindeki yzey przllnn
regresyonla modellenmesi, 2. Ulusal Tasarm
malat ve Analiz Kongresi, 20-30.
Asiltrk, I. and unka, M. 2011. Modeling
and prediction of surface roughness in turning
operations using artifcial neural network and
multiple regression method, Expert Systems
with Applications. (38), 58265832.
Baykul, Y. 1999. statistik Metotlar ve
Uygulamalar, 442 s. An Yaynclk, Ankara.
Bouacha K., Yallese, A. M., Mabrouki, T. and
Rigal, J. 2010. Statistical analysis of surface
roughness and cutting forces using response
surface methodology in hard turning of
AISI 52100 bearing steel with CBN tool, Int.
Journal of Refractory Metals & Hard Materials.
(28), 349361.
Brezocnik, M., Kovacic, M. and Ficko, M. 2004.
Prediction of surface roughness with genetic
programming, Journal of Materials Processing
Technology. (157158), 2836.
ifti, . 2005. Kesici Takmlar ve Kesme
Teorisi, Z.K. Karabk Teknik Eitim
Fakltesi Ders Notlar, Karabk, 3-15.
Gke, B. ve Tagetiren, S. 2009. Kalite iin
deney tasarm, Makine Teknolojileri Elektronik
Dergisi, 6 (1), 71-83.
Glolu, C. ve Arslan, Y. 2006. Genetik
programlama ile imalat iin yzey przllk
modeli gelitirilmesi, Gazi niv. Mh. Mim.
Fak. Der. 21 (4), 667-674.
Gll, A. ve zdemir, A. 2003. Prizmatik
paralarn frezelenmesinde kesme parametreleri
ile yzey przll arasndaki ilikilerin
deneysel olarak bulunmas, Gazi niversitesi
Fen Bilimleri Dergisi. 16 (1), 127-134.
Kahraman, F. 2009. The use of response surface
methodology for prediction and analysis of
surface roughness of AISI 4140 steel, Materials
and Technology. 43 (5), 267270.
E. Nas, G. Samta, H. Demir
59
Pamukkale niversitesi, Mhendislik Bilimleri Dergisi, Cilt 18, Say 1, 2012
Korucu, S. 1996. Hidrolik kopya aparat yardm
ile elde edilen paralarda yzey przllnn
deneysel incelenmesi, Yksek Lisans Tezi,
Gazi niversitesi.
Montgomery, D. C. and Runger, G. C. 2011.
Applied Statistics and Probability for Engineers
5th ed., 784 s. Wiley, U.S.A.
ktem, H. ve Erzincanl, F. 2010. AISI 1040
elik malzemenin CNC frezeleme ile ilenmesi
srasnda oluan yzey przllnn yapay
sinir ayla modellenmesi, 2. Ulusal Tasarm
malat ve Analiz Kongresi, 221-229.
zel, T. and Karpat, Y. 2005. Predictive
modeling of surface roughness and tool wear
in hard turning using regression and neural
Networks, International Journal of Machine
Tools & Manufacture. (45), 467479.
zler, L., Tosun, N. ve nan, A. 2000. stenitik
manganl eliin scak talal ilenmesinde
yzey przllnn incelenmesi, Turkish
Journal of Engineering and Environmental
Sciences. (24), 287-296.
zel, T., Karpat, Y., Figueira, L. and Davim, P.
2007. Modelling of surface fnish and tool fank
wear in turning of AISI D2 steel with ceramic
wiper inserts, Journal of Materials Processing
Technology. (189), 192198.
Watson, P. K. and Teelucksingh, S. S. 2002. A
Practical Introduction to Econometric Methods:
Classical and Modern, 307 s. University of the
West Indies Press, Jamaica.
Yang, Y.K., Chuang, M. T., Lin, S.S. 2009.
Optimization of dry machining parameters for
high-purity graphite in end milling process
via design of experiments methods. Journal
of Materials Processing Technology. (209),
43954400.
Zain Mohd, A., Haron, H. and Sharif, S. 2010.
Prediction of surface roughness in the end
milling machining using Artifcial Neural
Network, Expert Systems with Applications.
(37), 17551768.
CNC Frezelemede Yzey Przllne Etki Eden Parametrelerin Matematiksel Olarak Modellenmesi
Copyright of Pamukkale University Journal of Engineering Sciences is the property of Pamukkale University
Journal of Engineering Sciences (PAJES) and its content may not be copied or emailed to multiple sites or
posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print,
download, or email articles for individual use.