HC VIN CNG NGH BU CHNH VIN THNG ---------------------------------------
HUNH TRUNG PHC
NGHIN CU V LA CHN CC TIU CHUN CHO MNG CUNG CP DCH V IPTV
CHUYN NGNH : K THUT IN T
M S: 60.52.70
TM TT LUN VN THC S K THUT
H NI - 2010 2
Lun vn c hon thnh ti: Hc vin Cng ngh Bu chnh Vin thng Tp on Bu chnh Vin thng Vit Nam
Ngi hng dn khoa hc: TS. HONG NG HUYN
Phnbin 1:
Phnbin 2:
Lun vn s c bo v trc hi ng chm lun vn ti Hc vin Cng ngh Bu chnh Vin thng Vo lc: ....... gi ....... ngy ....... thng ....... nm ...............
C th tm hiu lun vn ti: - Th vin Hc vin Cng ngh Bu chnh Vin thng
3 M U
Ngy nay, truyn hnh da trn giao thc Internet IPTV ang pht trin mnh m v tin ti v tr ch cht trong cng nghip truyn hnh thu ph, cng l dch v thu ht c s ch ca rt nhiu cc cng ty vin thng trn th gii. IPTV c th cung cp c tn hiu truyn hnh, Video song song vi cc dch v a phng tin khc trn cng mt kt ni Internet. C th, IPTV s dng mt kt ni bng rng v mt h thng mng phn phi cc chng trnh truyn hnh s dng giao thc IP. Tuy nhin do cng ngh IPTV cn mi m, cc t chc trn th gii nht l ITU cha a ra b tiu chun cho cng ngh IPTV. Trong khi Vit Nam c nhiu nh cung cp dch v IPTV c th c trin khai trn nhiu mng truy nhp khc nhau. Do vy cn phi c cc tiu chun cho h thng IPTV ph hp vi cc mng Vin thng hin nay ca Vit Nam. Xut pht t tng , lun vn s nghin cu cc tiu chun tn hiu cho h thng IPTV. ng thi xut tiu chun p dng cho h thng IPTV theo xu hng thng nht cc tiu chun trn th gii. ti Nghin cu v la chn cc tiu chun cho mng cung cp dch v IPTV. Ni dung ca bo co c trnh by trong 3 chng nh sau: Chng 1: Tng quan v h thng cung cp dch v IPTV Chng 2: Cc tiu chun ca h thng IPTV v xut tiu chun cho h thng IPTV Vit Nam. Chng 3: Nghin cu xut gii php trin khai IPTV ti Thnh ph Nng 4 Chng 1 TNG QUAN V H THNG CUNG CP DCH V IPTV
1.1. TNG QUAN V IPTV 1.1.1. Khi nim IPTV IPTV c IEC nh ngha l h thng c s dng phn phi cc dch v truyn hnh s ti ngi dng ang k thu bao vi h thng. Vic phn phi tn hiu truyn hnh c thc hin bng giao thc IP qua kt ni bng rng thng trong mng c qun tr nhiu hn so vi mng Internet cng cng m bo cht lng dch v. 1.1.2. Cc c trng ca dch v IPTV - H tr truyn hnh tng tc - Dch thi gian - Tnh c nhn - Yu cu bng thng thp 1.2. M HNH KIN TRC H THNG CUNG CP DCH V IPTV 1.2.1. M hnh mng IPTV M hnh h thng IPTV end to end nh trn hnh 1.1
Hnh 1.1: M hnh h thng IPTV end to end 5 + Trung tm d liu IPTV + Mng truy cp bng thng rng + Thit b khch hng IPTVCD + Mng gia nh 1.2.2. Cu trc chc nng cho dch v IPTV
Hnh 1.2: M hnh kin trc h thng cung cp dch v IPTV - H thng cung cp ngun d liu - H thng Headend - H thng Middleware - H thng phn phi ni dung - H thng qun l bn quyn (DRM) - Mng truy nhp - Set-top-Box (STB) - H thng qun l mng v tnh cc 1.2.3. Cc hnh thc phn phi IPTV Hin nay c ba phng thc dng phn phi ni dung IPTV qua mng IP l: Unicast, Broadcast, Multicast. 6 1.2.4. Cc vn k thut v cng ngh cho IPTV - Vn x l ni dung - VoD v Video server - Cc h thng h tr hot ng 1.3. CC DCH V V NG DNG IPTV 1.3.1. Truyn hnh qung b k thut s Chc nng ca truyn hnh qung b thng thng, truyn hnh cp v v tinh l cung cp tt c cc knh ng thi ti nh thu bao. Tuy nhin, IPTV ch phn phi cc knh m khch hng mun xem v n c kh nng cung cp khng gii hn s knh ny. 1.3.2. Video theo yu cu VoD VoD l dch v cung cp cc chng trnh truyn hnh da trn cc yu cu ca thu bao. 1.3.3. Qung co c a ch Thng tin, tin nhn c bit hoc ni dung a phng tin gia thit b v khch hng da trn a ch ca h gi l qung co c a ch. 1.4. S DNG H TNG MNG VIN THNG T CHC MNG IPTV 1.4.1. Cc loi mng truy nhp bng rng dng trin khai dch v IPTV - Mng truy cp cp quang - Mng DSL - Mng cp truyn hnh HFC - Mng Internet 1.4.2. Cc cng ngh mng li IPTV C 2 loi cng ngh truyn dn mng li chnh c s dng lm h tng mng IPTV l: IP trn MPLS v Metro Ethernet. 7 M ha v nn Video Gii m gin v nn Video Gii m v gin Video Gii m v gin Video M ha v nn Audio M ha v nn Data Video Video Data Data Audio Audio
MUX
DE - MUX
Chuyn m (m chp, m xon)
M ha knh
iu ch pht
Gii m knh
Gii m
Thu
Chng 2 CC TIU CHUN CA H THNG IPTV V LA CHN TIU CHUN H THNG IPTV VIT NAM
2.1. L DO XY DNG CC TIU CHUN CHO DCH V IPTV - Chun nn Video ca ITU-T - Chun nn Video ca MPEG - Mt s yu cu i vi c ch m ha video - L do xy dng cc tiu chun cho dch v IPTV 2.2. M HA V GII M TN HIU VIDEO V AUDIO 2.2.1. S khi tng qut ca mt h thng truyn hnh s. Hnh 2.2: Qu trnh m ha v gii m tn hiu truyn hnh 8 Qu trnh m ha tn hiu video v audio trong truyn hnh s thc cht l qu trnh nn tn hiu thit b pht, gii m tn hiu video v audio l qu trnh gii nn c thc hin thit b thu 2.2.2. Nn tn hiu video Nn nh thc cht l qu trnh s dng cc php bin i loi b i cc s d tha v loi b tnh c nh ca ngun d liu, to ra ngun d liu mi c lng thng tin nh hn, ng thi s dng cc dng m ho c kh nng tn dng xc sut xut hin ca cc mu sao cho s lng bt s dng m ho mt lng thng tin nht nh l nh nht m vn m bo cht lng theo yu cu. 2.2.2.1. Nn video bng phng php iu xung m vi sai Nguyn l c bn ca n l: Ch truyn ti tn hiu vi sai gia mu cho v tr d bo c to ra t cc mu trc . + X l gii tng h trong k thut DPCM + K thut to d bo Trong k thut nn iu xung m vi sai DPCM, qu trnh gii tng h c thc hin bng mt b lc c p ng u ra l hiu s gia cc mu im lin tip u vo v mt gi tr d bo ca mu im to c da trn gi tr cc mu ln cn theo mt qui lut nht nh. + Sai s d bo (Prediction error) Sai s d bo ch l s chnh lch gia gi tr d bo v gi tr thc. + Khi nim b chuyn ng (motion compensation) v vecto chuyn ng Trong dng tn hiu Video thng thng, cc khung lin nhau thng ging nhau. Do vy trong d bo Interframe mt chiu tc l ly khung lin trc lm nh d bo cho khung lin sau, gi tr d 9 bo rt gn gi tr nh thc t dn ti sai s d bo nh, tc dng bit d liu nh. Khi c chuyn ng, nh d bo khng phi l nh k trc m l nh c b chuyn ng. Gi tr sai s d bo: P = khung trc - khung hin hnh + vecto chuyn ng * H thng DPCM c b chuyn ng Hnh 2.4: M ha/ Gii m DPCM 2.2.2.2. Nn Video bng phng php m ho chuyn i + X l gii tng h trong k thut TC Php bin i ph hp nht cho nn tn hiu Video l php bin i cosin ri rc (Discrete Cosine Transform- DCT). Thay v lng t ho v m ha trc tip bin im nh, ngi ta s lng t ho v m ho cc h s DCT. 10 + Bin i Cosin ri rc (Discrete cosine transform-DCT) Bn thn DCT khng nn d liu, khng lm gim tc bt. Bi vy, nn d liu ngi ta phi lng t ho cc h s DCT theo mt bng trng s nht nh sao cho s cc h s khc 0 ng vi lng thng tin trong mt khi l nh nht. ng thi, cc h s DCT cng c qut theo mt cch c bit s h s 0 i lin nhau nhiu nht nhm gim s bt cn dng cho m ho h s DCT. + Lng t ha cc h s DCT Qa trnh lng t ho v m ho cc h s DCT chnh l cc qu trnh lm gim tc bt. + Qut cc h s DCT Dng s l dng truyn ti cc bit ni tip theo thi gian. Do vy cn mt qu trnh sp xp cc h s DCT lng t trong ma trn hai chiu thnh dy mt chiu ni tip nhau. Qu trnh gi l qut h s DCT. C hai dng thc qut cho s h s 0 l qut zig-zag v qut lun phin (alternate). Hnh 2.6: Qut cc h s DCT 11 + M ha cc h s DCT Vic m ho c qui nh bi cc bng m. ng vi mu u vo i chiu theo bng m s cho t m u ra tng ng. - Bng 2.1: Gi tr h s AC v phn hng - Bng 2.2: M ha Huffman cho h s DC - Bng 2.3: Bng m Huffman cho h s AC Hnh v 2.7 minh ha qu trnh qut v m ho mt khi cc h s DCT: + H thng nn bng phng php m ha chuyn i 12 Hnh 2.8: Nn nh theo cng ngh m ha chuyn i 2.2.2.3. S kt hp cc phng php nn C th hiu mt cch n gin, kt hp cc phng php nn l to ra mt qu trnh nn nhiu bc nhm t c hiu sut nn cao. Tiu chun nn ph bin hin nay l MPEG, s dng kt hp hai phng php nn: iu xung m vi sai v m ho chuyn i. 2.2.3. Nn tn hiu Audio Phng php m ho ngun c s dng loi b i s d tha trong tn hiu audio khi gi tr vi sai mu- mu xp x gn gi tr 0, cn che lp da trn m hnh tm l thnh gic ca con ngi c 13 tc dng loi b cc mu khng c gi tr cm nhn cc mu khng nghe thy. C hai phng php nn c bn, l: - M ho d bo min thi gian: s dng m ho vi sai m ho cc gi tr chch lch gia cc mu lin tip nhau loi b s d tha thng tin nhm thu c dng bt tc thp. - M ho chuyn i min tn s: Cng ngh ny s dng cc khi mu PCM tuyn tnh bin i t min thi gian thnh mt s nht nh cc bng tn trong min tn s. Hnh 2.11: B m ha tn hiu audio 2.3. TIU CHUN CHO TN HIU VIDEO Hin nay c cc chun nn ph bin l Motion J PEG (MJ PEG), Wavelet, H.261/ H.263/ H.263+/ H.263++v MPEG-1/ MPEG-2/ MPEG-4. Nhn chung, c 02 nhm tiu chun ch yu l nhm 1 gm nh dng nn MJPEG v Wavelet v nhm 2 gm cc nh dng chun cn li. 2.3.1. Chun nn MJPEG v Wavelet 14 Trng tm ca cc nghin cu v nn nh l gim bt mt s bit biu din nh bng vic loi b d tha trong min khng gian v min tn s cng nhiu cng tt. Cc chun nn MJPEG v Wavelet u tun theo nguyn tc tm ra cc phn t d tha min khng gian. 2.3.2. Chun nn MPEG-x v H.26x 2.3.3. Chun nn MPEG-2 MPEG-2 bao gm cc phn chnh sau: - MPEG-2 Video part (Part 2): tng t MPEG-1, nhng ch h tr video xen k l khun dng c s dng cho cc h thng truyn hnh qung b. - MPEG-2 Audio part (Part 3): ci tin chc nng m thanh ca MPEG-1 bng cch cho php m ha cc chng trnh m thanh vi nhiu hn hai knh. Part 3 cng cng tng thch vi chun trc, cho php cc b gii m m thanh MPEG-1 gii m cc thnh phn m thanh ni (stereo). MPEG-2 c dng m ha hnh nh ng v m thanh v to ra ba kiu khung s liu (intra frame, forward predictive frame v bidirectional pridicted frame) c th c sp xp theo mt trt t c th gi l cu trc nhm cc hnh nh GOP. 2.3.4. Chun nn MPEG-4 Chun MPEG-4 cung cp cc phn b trong kt cu logic v nng lc gii m tng dng bit ring r. Mi profile l mt phn b xc nh trn ton bit stream v d: mt phn gii ca video s xc nh mt s tiu ch bt buc cho tham s ca bc nh nh kch thc nh, s lng bit, .... Mi bit stream hin th trong nh dng nn MPEG-4 cung cp mt m t mang tnh phn tng v hnh nh hin th. Tng lp d 15 liu c a vo lung bit bi nhng mt m c bit gi l mt m khi ngun. Cc i tng MPEG-4 - Lp i tng video (VOL) - Mt phng i tng video (VOP) 2.3.5. Chun nn H.264/MPEG-4 Part 10/AVC + Gii thiu v chun nn H.264/MPEG-4 Part 10/AVC + Mt s tnh nng quan trng ca H.264/MPEG-4 Part 10 - B chuyn ng a hnh - B chuyn ng block: Cu trc cp macroblock, cho php cc macroblock kch thc 16x16 so vi 16x8 MPEG-2. - chnh xc b chuyn ng ln n 1/4 pixel, cho php th hin chnh xc cc dch chuyn ca vng chuyn ng. - nh s khung - m th t - Cc profile ca H264 + Yu cu v bng thng ca cc chun nn Bng 2.4: So snh hot ng ca chun nn nt tiu chun nt cao ng dng MPEG-1 Ln n 1,5 Mbps - Video on Internet, MP3 MPEG-2 4 - 5 Mbps 18 - 20 Mbps Digital TV, DVD MPEG-4 Part 10 H.264 2 - 4 Mbps 8 - 10 Mbps Multi video C th thy c t bng so snh trn, k thut m ha H.264 rt hiu qu di bng thng thp. Cht lng video ca 16 chun H.264 ti bng thng 1,5 Mbps tt hn so vi chun MPEG-2 bng thng 3 Mbps. S dng chun nn H.264 c th tit kim c hn mt na bng thng. 2.4. TIU CHUN CHO TN HIU AUDIO c tnh k thut c bn ca tiu chun nn audio MPEG-1 v MPEG-2 c trnh by tm tt trong Bng 2.5 Bng 2.5: c tnh k thut chun nn audio MPEG-1 v MPEG-2 MPEG-1 MPEG-2 phn gii u vo 16 bit 16 bit, c th ln n 24 bit Tn s ly mu 48 KHz - 44,132 KHz 48 KHz 44,312 KHz ; 24 KHz 22,0516 KHz Tc bit T do c th ln n 448 Kbps T do c th ln n 256 Kbps S lng knh 2 knh vi cc mode : mono, stereo, dual, joint stereo 6 knh : left, right, center, left surround, right surround v LFE Tnh tng hp Thun v ngc Kh nng co gin Cc knh left, right c th gii m c lp nhau * Tiu chun AC-3 B nn audio sAC-3 c th m ha t cc knh 1 n knh 5,1. Sau khi qua b m ha AC3 thnh dng s liu c tc 384 Kbit/s 2.5. CC GIAO THC TRN MNG TRUYN TI IP 2.5.1. Giao thc cho dch v multicast - Giao thc IGMP 17 - Giao thc PIM 2.5.2. Giao thc cho dch v unicast Giao thc c s dng cho dch v unicast l RTSP. 2.5.3. Giao thc cho dch v VoIP Giao thc c s dng cho dch v VOIP l giao thc SIP. 2.6. TIU CHUN CHO MNG TRUY NHP 2.6.1. Cng ngh mng truy nhp xDSL Vi cng ngh nn hin nay, c DSL hoc ADSL u c th cung cp dch v IPTV. VDSL c kh nng cung cp bng thng ln hn cho thu bao ln ti 50 Mbps ng download, bng thng ca cc loi XDSL c th hin bng 2.6 Bng 2.6: Cc dng chun ca ADSL Common name Downstream rate Upstream rate ADSL 8 Mbps 1.0 Mbps ADSL 12 Mbps 1.3 Mbps ADSL over POTS 12 Mbps 1.3 Mbps ADSL over POTS 12 Mbps 1.8 Mbps ADSL.Lite (G.Lite) 4 Mbps 0.5 Mbps ADSL2 12 Mbps 1.0 Mbps ADSL2 12 Mbps 3.5 Mbps RE-ADSL2 5 Mbps 0.8 Mbps ADSL2+ 24 Mbps 1.0 Mbps RE-ADSL2+ 24 Mbps 1.0 Mbps ADSL2+M 24 Mbps 3.5 Mbps 18
Hnh 2.15: S trin khai IPTV trn ADSL 2.6.2. Cng ngh mng truy nhp FTTx FTTx c phn thnh cc loi chnh nh sau: - FTTH - Fiber To The Home: Cp quang n tn nh - FTTB - Fiber To The Building: Cp quang n ta nh - FTTC - Fiber To The Curb: Cp quang n va h - FTTN - Fiber To The Node: Cp quang ti tng i trung - Hnh 2.16: Cng ngh mng truy nhp FTTx 2.7. CC TIU CHUN KHUYN NGH TRN TH GII Hin ti ITU v ang xc tin tin gn n vic chun ha IPTV. Ngoi ITU, mt s t chc nh DVB (Digital Video Broadcasting), ETSI (European Telecommunications Standards Insstitute), TV-Anytime Forum, ATSC (Advanced Television Standards Committee), ARIB (Association of Radio Industries and Businesses) cng ang nghin cu cc tiu chun v bng rng lin quan n IP. + Cc k thut c chun ha i vi IPTV: - Cc chc nng kt cui b thu 19 - M ha a phng tin - Thng tin dch v - Siu d liu - iu khin truy nhp v c im k thut ca b thu - Knh truyn thng - M ha v truyn dn - Bo v ni dung - Bng 2.7: Mt s khuyn ngh d tho ca ITU v IPTV 2.8. XUT V LA CHN CC TIU CHUN CHO H THNG IPTV VIT NAM 2.8.1. So snh chun nn MPEG-4/H264 AVC vi cc chun nn khc Chun nn H.264/AVC gim mt na bng thng cn thit phn phi video s cht lng DVB y mn hnh n khch hng, v gim yu cu bng thng truyn dn truyn hnh s cht lng chun (SDTV) xung 700 kbps (kb/s). 2.8.2. La chn tiu chun tn hiu cho h thng IPTV Vit Nam Nh so snh trn chun nn MPEG-4 hoc H.264/AVC c nhiu u im hn v bng thng, n ph hp vi mi trng truyn dn tn hiu IP v mng truy nhp. Nht l n ph hp vi vic cung cp dch v IPTV k c knh SDTV v HDTV. Do vy cung cp dch v IPTV cht lng cao nh knh HDTV nn dng chun nn tn hiu MPEG-4 hoc H.264/AVC. Tuy nhin tit kim bng thng th cc knh truyn hnh thng thng nh SDTV nn dng chun nn MPEG-2.
20 CHNG 3 NGHIN CU XUT GII PHP TRIN KHAI IPTV TI THNH PH NNG
3.1. NH GI H TNG MNG VIN THNG NNG V KH NNG TRUYN TI TN HIU IPTV. 3.1.1. Mng MANE v m hnh trin khai dch v IPTV ti thnh ph Nng Hnh 3.1: Mng MANE TP Nng Nh vy mng MANE ca VNPT Nng gm c 4 vng Ring 3.1.2. S kt ni thu bao MyTV ti Vin thng Nng Hnh 3.2: M hnh kt ni thu bao MyTV ti Vin thng Nng - H thng my ch ni dung ca dch v MyTV c kt ni trn Core VN do ch c nhng IP-DSLAM u chuyn sang MAN- E mi trin khai c dch v MyTV. 3.1.3. S kt ni thu bao SonghanTV ti Vin thng Nng Hnh 3.3: M hnh kt ni thu bao MyTV ti Vin thng Nng My ch ni dung SonghanTV c u ni trc tip vo CoreSwitch L3 ca h thng IP-DSLAM nn c th trin khai ngay dch v SonghanTV 3.1.4. S u ni gia VTC Headend v mng MANE ca VNPT Nng Hnh 3.4: S u ni gia VTC Headend v MANE Nng 3.1.5. Qu trnh trin khai Xy dng cu hnh nh sau: * Kt ni gia VTC Router v PE 21 * Kt ni t PE n thu bao ADSL2+ s dng dch v IPTV * Ti PE trong mng MAN kt ni vi IP_DSLAM 3.2. XUT CU TRC, TIU CHUN CUNG CP DCH V IPTV TI THNH PH NNG 3.2.1. Phn tch v nh gi tnh hnh trin khai dch v IPTV. Hin nay IPTV l dch v mi nn cn cha pht trin c nh CATV . * Phn tch nguyn nhn: +V mt khch hng: +V mt k thut: +Chn chun m ha: +V thit b u cui: 3.2.2. Mt s xut trin khai c hiu qu mng cung cp dch v IPTV - Phn loi u tin lu lng IPTV - tn dng trit mng cp ng th cn phi qui hoch li mng cho hp l v ng thi nng cao cht lng mng - Cn sm xy dng l trnh trin khai mng IPTV NGN v a thit b IP STB vo s dng.
22 KT LUN V HNG NGHIN CU TIP THEO
Vi cc ni dung trnh by, lun vn gii thiu tng quan v dch v IPTV. ng thi cng nghin cu nhng vn ch yu ca vic m ho v gii m Video, Audio. Sau khi so snh cc chun nn tn hiu la chn tiu chun cho tn hiu IPTV l MPEG-4 H264/AVC xut p dng cho tiu chun IPTV. Vic u t v pht trin dch v IPTV l cng vic cn thit i vi mng bng rng ca Vin thng Nng, c th tn dng c c s h tng v cng p ng c nhu cu s dng dch v ca khch hng, va nng cao nng lc qun l, gim chi ph u t v ph hp vi xu th pht trin cng ngh trn th gii. Tuy nhin trong qu trnh trin khai c th cn c tnh ton chi tit v cu hnh thit b vic la chn thit b v xut u t cho mng mi mt cch hiu qu nht. Mc d ht sc c gng tm hiu v nghin cu cc vn lin quan n cc tiu chun ca dch v IPTV ng dng cho h thng cung cp dch v IPTV ti Vit Nam, nhng do thi gian c hn v phm vi nghin cu v cng ngh l rt rng, nn lun vn cha th i su chi tit vo cc ni dung lin quan. Hng nghin cu tip theo: - Tnh ton v thit k h thng HEADEND m bo s lng v chng loi knh theo yu cu. - Tnh ton vic phn b tn s cho cc knh IPTV trnh trng hp xuyn nhiu gia cc knh cung cp c hiu qu v cht lng tn hiu truyn hnh IPTV. - m bo cht lng truyn hnh tt th cn phi tip tc nghin cu vn Qos