Erime Donma ve Buharlama Youma Iss

Kat maddeler erirken evresinden s

alr. evreden alnan s, kat
maddenin erime scaklna gelmesi
ve tamamen erimesi iin kullanlr.
Bu sebeple buz erimeye baladnda
(yani scakl o derece iken) s
almaya devam etmesine ramen
scaklnda bir deime olmaz fakat
buz erir. nk alnan s buzun
hlinin deimesine harcanmtr.
Buz erirken evreden ald bu sya
buzun erime ss denir.
Erime ss erime
scaklndaki 1 gram saf kat
maddeyi sv hle geiren sdr.
Baka bir ifadeyle kat bir
maddenin erimesi iin sadece
erime scaklna kadar stmak
yeterli deildir. Bu scakla
geldikten sonra, kat maddenin
taneciklerinin, sv maddeyi
oluturan tanecikler gibi
birbirinden uzaklamas
gerekir. Bu sebeple maddeye
erime ss kadar enerji
verilmelidir.
Erime ss "L
e
", ile gsterilir ve birimi J/g'dr.0 C'taki 1
g buzun eriyerek 0 C'taki 1 g su hline gelmesi iin bu
maddeye 334,4 J enerji verilmesi gerekir.
Aktarlan s ktle ile doru orantl olarak artar veya
azalr.
Bir miktar maddenin erimesi iin gerekli sy
aadaki bant ile hesaplayabiliriz:
Kat bir madde erirken ne kadar s
alrsa ayn sy kat hle geerken de
evresine verir. Bu sebeple maddelerin
donma ve erime slar birbirine eittir.
Donma scaklnda bulunan 1 g sv
saf maddenin kat hle gemesi iin
evreye verdii s miktarna donma
ss denir.
Donma ss "L
d
" eklinde gsterilir.
Buzun erime ss 334,4 J/g olduuna
gre suyun donma ss da 334,4 J/gdr.
Her kat madde, erirken farkl
miktarda sya ihtiya duyar.
nk maddelerin tanecikleri
arasndaki ekim kuvvetinin etkisi
maddeden maddeye deiir. Bu
sebeple erime srasnda bu ekim
kuvvetlerinin zayflamas iin
harcanan enerji de her madde iin
farkl olacaktr.
Ksaca maddelerin erime - donma
slar birbirinden farkldr. Bu
sebeple erime donma ss
maddeler iin ayrt edici bir
zelliktir.
Bir baka hl deiimi ise maddelerin sv hlden gaz
hle (buharlama) ve gaz hlden sv hle (youma)
gemesidir.
Buharlama olaynn gereklemesi iin sya ihtiya
vardr.
Sv buharlarken evresinden s alr ve evresini
soutur.
Sv maddeye s verildiinde scaklk deeri kaynama
scaklna kadar artar. Svlarn bundan sonra aldklar
s ise svnn buhar hline gemesi iin harcanr.
Kaynama scaklndaki 1 g saf svy,
ayn scaklktaki 1g buhar hline
getirmek iin gerekli sya
buharlama ss denir.
Svlar buharlarken aldklar sy
youurken geri verirler.
Kaynama scaklndaki buhar,
youma ss kadar s kaybettiinde
sv hle geer. Bu sebeple buharlama
ss youma ssna eittir.
Buharlama ss L
b
, youma ss L
y

eklindedir ve L
b
= L
y
olarak ifade
edilir.
Svlarn buharlamas iin gereken s miktar ktleleriyle
doru orantldr. Kaynama scaklndaki "m" gram svy
buharlatrmak iin gerekli s aadaki formlle
hesaplanr:



Benzer ekilde, kaynama scaklndaki "m" gram buharn
youarak sv hle gemesi iin evresine verdii toplam
enerji miktar aadaki formlle hesaplanr:
Farkl maddeler farkl
buharlama - youma ssna
sahiptir. Bu sebeple
buharlama - youma slar
da maddeler iin ayrt edici
bir zelliktir.
Maddelerin
buharlarken evreden
s almas ve youurken
evreye s vermesi,
gnlk hayatta birok
alanda karmza kar.

Elimize kolonya
dktmzde bir sre sonra
serinlik hissetmemizin
nedeni buharlaan
kolonyann elimizden s
almasdr.
Karpuzu kesip gne
altna koyduumuzda
soumasnn nedeni;
buharlaan svnn karpuzdan
s almasdr.
Testideki suyun souk kalmasnn
sebebi testinin istenmeyen bir
zelliinden kaynaklanmaktadr.
Testinin yapsnda kk
gzenekler vardr ve su bu
gzeneklerden dar szar.
Testinin dna szan su
buharlarken testiden s alr ve
testinin souk kalmasn salar.
Saf maddelerin erime - donma ve
buharlama - youma scaklklar
sabittir.
Saf maddelere farkl maddeler
karnca, bu karmlarn erime -
donma ve buharlama - youma
scaklklar sabit kalmaz. nk;
karmlarn belirli bir erime ve
kaynama noktalar yoktur.
Buz, suyun donarak katlam hlidir. Sv hldeyken
dzensiz hareket eden su moleklleri, donma
scaklnda daha dzenli yapda ve daha az
hareketlidir.
Suya tuz gibi farkl bir madde eklendiinde, tuzu
oluturan klor ve sodyum iyonlar su molekllerinin
arasna girer ve su molekllerinin dzenli bir yap
oluturmasn geciktirir.
Byle bir durumda, iinde tuz olan suyun donmas
iin, scakln (atlan tuz oranna gre) 0
o
C'un altnda
bir deere inmesi gerekir.
Yani saf olmayan maddelerin belirli bir donma
scakl yoktur, donma olay geni bir scaklk
aralnda gerekleir.
Katk maddeleri,
svlarn donma
scakln
drdnden, kn
yollardaki buzlanmay
nlemek iin yollara tuz
dklr. Tuz atldnda,
suyun donma scakl 0
o
C'tan -15
o
C'a kadar
debilir.
Arabalarn motorundaki
suya antifriz konmasnn
sebebi suyun donma
noktasn drmektir.
Uak pistlerinin alkolle
ykanmas pistin
donmasn geciktirir.
nk; alkoln donma
noktas suyunkinden
daha dktr.
Svlara karm olan katk
maddeleri snn donma noktasn
drrken, kaynama noktasn
ykseltir.
Saf su 100
o
C'ta kaynarken iine
farkl madde eklediimizde
kaynama scakl eklenen katk
maddesinin miktarna bal
olarak ykselir.