KALITIM

Mendelin Kaltma Kazandrd Bilgiler

Kaltsal zelliklerin yavruya aktarmna
da kaltm denir.
Genetik, canllardaki kaltsal zellikleri
ve bu zelliklerin yavruya aktarlmasn
inceleyen bilimdir.
Canllarn kendilerine zgn zellikleri,
kuaktan kuaa kromozomlar
zerindeki genler yoluyla aktarlr.
Eeyli reyen canllarda karakterlerin
ortaya kmasn salayacak genlerin
biri anneden dieri babadan gelir.
nsan vcut hcrelerinde 46
kromozom vardr.
Bunlardan 23 anneden 23
babadan gelir.
Bundan dolay yavrular baz
ynlerden anneye baz ynlerden
babaya benzeyebilir.
nsanda ebeveynlerden yavruya
aktarlan baz kaltsal zellikler
unlardr:
Kulak memesinin yapk ya da ayrk
olmas
Dil yuvarlama Sa rengi
Gz rengi Kan grubu
6 parmakllk
Renk krl
Mendelin almalarnda bezelyeyi tercih etmesinin
sebebleri unlardr:
1. Bezelye bitkisi kolay yetitirilir ve bir
ylda birka kez rn verebilir.
2. Bezelye bitkisi ift eeylidir. Dii ve
erkek organ bir iekte bulunur.
3. Ta yapraklar kapal olduundan
iek kendi kendine tozlama yapar.
4. Bezelye bitkisi birbirinden kolaylkla
ayrlabilen ok sayda karakter tar.
Bunlar arasnda melezleme yaplabilir.
Fenotip
D grn zelliklerine fenotip denir. Sar
sa, yeil gz, krmz iek, dzgn
tohum... gibi.
Genotip
Canlnn zelliklerini oluturan genlerin
yapsna genotip denir. Kaltmda
karakterler bir harfle sembolize edilir.
rnein, sar bezelye =S(baskn) gsterilir.
Yeil bezelye = s ekinik bir zelliktir
Alel gen
Bir karakter zerine etki eden gen iftine
alel gen denir. (sar renk, yeil renk, gz
rengi)
Homozigot (Ar dl)
Ayn karakteri tayan alel genlere denir.
SS, GG, dd ... gibi.
Heterozigot (Melez dl)
Farkl karakterleri tayan alel genlere denir.
Ss, Dd, Yy ... gibi.
DOMNANT (BASKIN) KARAKTER
sar= S Mavi= M vb.
Dominant (baskn) karakter: Canlda ortaya
kan karakterlerdir.
BYK HARFLERLE gsterilir.
resesif (ekinik) karakter s veya m
Canlda ortaya kmayan (gizli kalan) Karakterdir
Ancak homozigot olmas durumunda fenotipte
kendini gsterebilen karakterlere resesif karakter
denir.
ekinik karakter Kk Harfle ifade edilir.
Mendel yapm olduu deneylerde ar
dl elde edebilmek iin ayn karakteri
tayan bezelyeleri tekrar tekrar
tozlatrmtr.
Sonuta ayn zellikleri tayan ar
dller elde etmitir.
Mendel, almalarnda tohum ekli ve
tohum rengi bakmndan farkllk
gsteren bezelyeleri tercih etmitir.
Baskn ekinik
1- Yuvarlak tohum Buruuk tohum
2- Sar tohum Yeil tohum
4- Mor iek Beyaz iek
5- Gvdesi uzun Gvdesi ksa
6- Siyah sa Sar sa
7- Kvrck sa Dz sa
8- Koyu renk gz Ak renk gz
9- Ayrk kulak memesi Yapk kulak memesi
10-Dil yuvarlama Dil yuvarlayamama
PROBLEM : Sar bezelye (baskn) ve Yeil
bezelyeler( ekinik) aprazlanacak.
A- Bu genlere harf atayn.

B- Ar dl (homozigot) Sar renk genotipi
yazn
C- Melez dl (heterozigot) genotipi yazn

D- Ar dl (homozigot), Yeil renk genotipi ?
1. Karakterlerin Birlemesi:
Deiik zellie sahip iki ar dln
aprazlanmas sonucu oluan F1 dl
% 100 melezdir.
2. Karakterlerin Gizli Kalmas:
Oluan F1 dlndeki genlerden biri
dierine baskndr. F1 dlnn fenotipi
baskn karaktere benzer.
Dier karakter gizli kalr.
sar yeil
S S
s s
S s S s
S s S s
Genotip
fenotip
% 100 sar melez
(heterozigot)
S=Sar renk geni (Baskn) s = yeil renk geni
. (ekinik)
sar
S s
S s
S S
S s
S s
s s
Genotip
fenotip

Sar
renk
Ar
dl
2/4
sar renk
melez dl

Yeil
Ar dl
3. Karakterlerin Ayrlmas:
Iki melez dl arasnda yaplan
aprazlamada
1 / 4 orannda 1. ar dl,
2/4 orannda melez,
1/4 orannda 2. ar dl oluur.

15
rnek :
Y = yuvarlak taneli ,
y = buruuk taneli bezelyeleri gsterdiine
gre; yuvarlak taneli bezelyelerle, buruuk
taneli bezelyelerin aprazlanmas sonucu
elde edilen F
1
ve F
2
dllerinin zelliklerini
ve yzdelerini bulunuz ?
16

zm :
FENOTOP : Yuvarlak X Yuvarlak
GENOTOP : Y Y X y y
F
1
dl : Y y + Y y + Y y + Y y
% 100 yuvarlak,hepsi melez.
yuvarlak yuvarlak yuvarlak yuvarlak
17

FENOROP : Yuvarlak X Yuvarlak
GENOTOP : Y y X Y y
F
2
dl : Y Y + Y y + Y y + y y
% 75 yuvarlak + % 25 buruuk
yuvarlak yuvarlak yuvarlak buruuk
18
rnek : Melez ( heterozigot ) iki
bezelyenin aprazlanmasndan hangi
oranda ekinik ( resesif ) karakterde
fertler meydana gelir ?
A ) 1/4 B ) 2/4 C ) 3/4 D ) 4/4
19
zm :
A = Baskn karakter
a = ekinik karakter
A a X A a
A A + A a + A a + a a
ekinik
1/4 ekinik
20
rnek : Bir anne babann btn kan gruplarn
tayan ocuklara sahip olduu tespit
edilmitir. Bu anne babann kan gruplar
ynnden genotipi hangisidir?
A ) AA x BO B ) AO x BO
C ) AB x OO D ) AB x AO
21
Bir anne babann O kan grubundan ocuklarnn olabilmesi iin her
ikisinde de O aleli bulunmaldr. Yani anne-baba heterozigot olmak
zorundadr
GENOTOP : A O x B O
A B + A O + B O + O O
Cevap : B
Not : A ve B e baskn, O aleli ise A ve B ye gre
ekiniktir.
zm :