1

KORENOVANJE


Neka je a realan i n prirodan broj.
Svako reenje jednaine

a x
n
=

po x (ako postoji) naziva se n -ti koren broja a u oznaci
n
a x = .
Dakle: simbol
n
a oznaava:

1) n ti koren realnog broja a u svim sluajevima kada je on jedinstven
, ( N n , 1 2 = k n , N k ) R a
2) Pozitivan n -ti koren broja a u sluaju
, 2k n = , N k 0 > a

Ova definicija sigurno nije ba mnogo jasna!!! Ajde da vidimo par primera:
; 3 3 27
3 3 3
= =
2
1
2
1
8
1
3
3
3
=

=
; 2 ) 2 ( 32
5
5 5
= = 0 0
7
=
_______________________________________
; 2 2 4
2 2 2
= =
2
1
2
1
16
1
4
4
4
=

=
Pazi: ; 2 2 16
4 4 4
= = 2 2 16
4 4 4
= =

Pogreno je pisati: 2 16
4
= ZAPAMTI!!!



Vai:

=
,
,
a
a
a
n n

n
n

paran
neparan


Primeri: (pazi, dogovor je da je
2
A A = , to jest, jedino se ovde ne pie broj 2)


2
3 9 = ; 2 2
3 3
=
3 3 ) 3 (
2
= = ; 2 ) 2 (
3
3
=
www.matematiranje.com
2

ZAPAMTI: Kad vidi 2, 4, 6, (parni koren) iz nekog konkretnog broja, reenje je uvek
pozitivan broj. Kad vadi 3, 5, 7 (neparan koren) iz nekog broja, reenje moe biti i
negativan broj, u zavisnosti kakva je potkorena veliina.

5 5 ) 5 (
2
= = 5 5
3 3
=
7 7 ) 7 (
4
4
= = 5 ) 5 (
3
3
=
12 12 ) 12 (
6
6
= =
10
1
10
1
5
5
=

3
1
3
1
3
1
8
8
= =

5
3
5
3
7
7
=

Primer: Za koje realne brojeve x je tana vrednost:

a) x x =
2

b) x x =
3 3

v) x x =
2

g) ( )
4
4
x x =
____________________________________

Reenje: a) x x =
2
je tana samo za vrednosti x koje su vee ili jednake nuli, jer


Dakle 0 x

,

b) x x =
3 3
je taka samo za 0 = x !!! Zato? Ako uzmemo da je x negativan broj, na
primer 5 = x 5 ) 5 (
3
3
= 5 ) 5 ( + = , a ako uzmemo 0 > x , recimo 10 = x
10 10 10
3 3
=


v) x x =
2
, x mora biti manje od nule, ili nula jer kao malopre vai:

=
, 0
,
,
2
x
x
x
0
0
0
=
<
>
x
x
x
, Dakle 0 x
www.matematiranje.com
za
x
x
0
0
<
>

=
, 0
,
,
2
x
x
x
0 = x
3
g) ( ) ,
4
4
x x = Ovde mora biti 0 x . Zato? Zbog ( )
4
x koji ne moe biti negativan
odnosno mora biti 0 > x

Pravila:

1)
n
m
n m
a a =
2)
n n n
b a b a =
3)
n n n
b a b a : : =
4) ( )
n m
m
n
a a =
5)
m n n m
a a

=
6)
n m
np
mp
a a = p ( se skrati)


Moramo naglasiti da pravila vae pod uslovima da je: b a, pozitivni realni brojevi
p n m , , prirodni brojevi.
Zadaci:

1)
a) Izraunaj
5 4
32 16 25 2 36 +
= +
5 4
32 16 25 2 36

4 2 2 10 6
2 2 5 2 6
5 5 4 4
= + =
= + =


b) Izraunaj
4
3
16
8
1
4
9
+ +
= +

=
4 4
3
3 2
2
2
1
2
3

4 2
2
1
2
3
= + +

c) Izraunaj 4 27
9
4
3
2
+

= +

4 27
9
4
3
2

= +

= 2 ) 3 (
3
2
3
3
2

2
3 2
3
=
2 1
5 4
3 3
=
www.matematiranje.com
4

d) Izraunaj
5
3
32 ) 8 ( 9
=
5
3
32 ) 8 ( 9
= =
5
5
3
3 2
) 2 ( ) 2 ( 3
12 ) 2 ( ) 2 ( 3 = =


2) Izraunaj
2 2
) 5 ( ) 5 ( + + x x


5 5 ) 5 ( ) 5 (
2 2
+ + = + + x x x x


Kako je:

=
), 5 (
, 5
5
x
x
x
za
za

0 5
0 5
<

x
x
=

), 5 (
, 5
x
x
za
za
5
5
<

x
x
i

+
+
= +
), 5 (
, 5
5
x
x
x
za
za

0 5
0 5
< +
+
x
x
=

+
+
), 5 (
, 5
x
x
za
za
5
5
<

x
x


moramo najpre videti gde ima reenja

I za 5 x i 5 x

x x x x x 2 5 5 5 5 = + + = +

[ ) , 5 x
__________________________________________________________________

II za 5 x i 5 < x
Nema reenja
__________________________________________________________________


www.matematiranje.com

5


III za 5 < x i 5 x

10 5 5 5 5 + = + + + = + x x x x
[ ) 5 , 5 x
________________________________________________________________

IV za 5 < x i 5 < x

x x x x x 2 5 5 5 5 = + = + +
Konano:

= + +
, 2
, 10
, 2
5 5
x
x
x x
5
5 5
5

<
<
x
x
x


Racionalisanje

Koristei se osobinama korena, moemo, u cilju uproavanja nekog izraza, odstraniti
korene ili ih premestiti na eljeno mesto.

Primeri:

1)
5
5
5
5
5
5
5
1
5
1
2
= = =
2)
2
3 3
4
3 2 3
4
3 4 3
4
12 3
12
12 9
12
12
12
9
12
9
=

= = = =
3)
2
3 5
3 2
3 15
3
3
3 2
15
3 2
15
=

= =

Ovo je bio najprostiji tip zadataka. Gde racionalisanjem prebacujemo koren iz imenioca u
brojilac.

U sledecoj grupi zadataka emo koristiti da je a a
n
n
= , 0 > a


www.matematiranje.com
6
4) =
3
2
6
da bi unitili koren u imeniocu moramo napraviti
3 3
2 , a poto imamo
3 1
2
6
treba racionalisati sa
3 2
2 . Dakle:

3
3
3 3
3 2
3 2
3 2
3 3
4 3
2
4 6
2
2 6
2
2
2
6
2
6
=

= =

5)
3 4 4 4
4 4 3 4 4 4
10 10 3 10 27 10 27
3 3 3
3 3
= = = =
6)
3 3 3 1 2 2 2
3 2
3 3 3 3 2 2 1 1 2 3 3
ab ab a b ab ab ab ab
ab
ab
a b a b a b a b
= = = =

Kad u imeniocu imamo zbir ili razliku dva kvadratna korena, upotrebljavamo razliku
kvadrata:
2 2
) ( ) ( B A B A B A = +

7) 3 2
3 4
3 2
3 2
3 2
3 2
3 2
3 2
1
3 2
1
2
2
=

+
=
+

8)
( ) ( ) ( )
4
2 6 11
2 6
2 6 11
2 6
2 6 11
2 6
2 6
2 6
11
2 6
11
2 2
+
=

+
=

+
=
+
+

9)
( )
( ) ( )
( ) ( ) ( )
6
2 3 3 2 5
18 12
2 3 3 2 5
2 9 3 4
2 3 3 2 5
2 3 3 2
2 3 3 2 5
2 3 3 2
2 3 3 2
2 3 3 2
5
2 3 3 2
5
2 2

+
=

+
=

+
=

+
=
+
+

U zadacima u kojima se u imeniocu javlja zbir ili razlika treih korena moramo
koristiti:
) )( (
2 2 3 3
B AB A B A B A + + = Razlika kubova
) )( (
2 2 3 3
B AB A B A B A + + = + Zbir kubova

10)
5
4 6 9
2 3
4 6 9
2 3
4 6 9
2 2 3 3
2 2 3 3
2 3
1
2 3
1
3 3 3 3 3 3
3
3
3
3
3 3 3
3 2 3 3 3 2
3 2 3 3 3 2
3 3 3 3
+
=
+
+
=
+
+
=
+
+

+
=
+

________________________________________________________________________

11)
( )
( )
3 3 3
3
3
3
3
3 3 3
3 2 3 3 3 2
3 2 3 3 3 2
3 3 3 3
16 20 25 5
4 5
16 20 25 5
4 4 5 5
4 4 5 5
4 5
5
4 5
5
+ + =

+ +
=
+ +
+ +

________________________________________________________________________
www.matematiranje.com
7
12) =
2 5
3
4
ovde emo uraditi dupli racionalizaciju da bi ''unitili'' etvrti koren.
( ) ( ) ( )( ) ( )( )
4 4 4 4
4
4 4 4 2 2 2 2 4
3 5 2 3 5 2 3 5 2 5 4 3 5 2 5 4
3 3 5 2 5 4
11 5 2 5 2 5 2 5 4 5 4
5 2 5 4
+ + + + + +
+ +
= = = = =
+ +



Vratimo se na zadatke sa korenima:

3) Izraunati:

a)
3 1 3 1 2
x x x x


b) ( )
3
1 3 2 3 2
:

x x x x

Reenje:

a)
2 1 2 1 1 1
3 3 5 3 5 6 10 2 1 1 2 1 1 1 1 1 5
3 5 3 6 5 10
x x x x x x x x x x x x x x x x


= = = =
5 2
5
2
30
12
30
3 6 5 20
10
1
5
1
6
1
3
2
x x x x x = = = = =
+
+


b)
( )
3
6
18
6
9 4 2 3
2
3
3
2
6
2
2
1
2
3
3
2
6
2
2
1
3
3
2
3 2
3
1 3 2 3 2
:
: :
x x x x x x x x
x x x x x x x x
= = = =
= =
+ + +

+ +

ZAPAMTI:
1
2
x x =



4) Izraunaj:

a) 98 50 8 3 2 5 +
b) 48 2 27 3 3 +


Ovde je ideja da upotrebom pravila za korenovanje b a b a = , svaki sabirak
svedemo na ist koren.


www.matematiranje.com

8
a)
5 2 3 8 50 98
5 2 3 4 2 25 2 49 2
5 2 3 2 2 5 2 7 2
5 2
+ =
+ =
+ =
6 2 5 2 + 7 2 2 =


b)
3 2 3 8 3 9 3 3 4 2 3 3 3 3
3 16 2 3 9 3 3
48 2 27 3 3
= + = +
= +
= +


5) Izraunaj:
20 24 15 12
81 5 16 8 27 4 4 3 + +

Reenje:


5 6
5 6 5 6
20 4 24 4 15 3 12 2
20 24 15 12
3 2 11
3 5 2 8 3 4 2 3
3 5 2 8 3 4 2 3
81 5 16 8 27 4 4 3
+ =
= + +
= + +
= + +



LAGRANOV INDENTITET:


2 2
2 2
a a b a a b
a b
+
=

Gde je , 0 > a , 0 > b
2
a b <
Primenimo ga na 2 primera: a) 3 2 +
b) 2 4 6

a)
2
3 2 2
2
3 2 2
3 2
2 2

+
+
= +

2
1 3
2
1
2
3
2
1 2
2
1 2
+
= + =

+
+
=

www.matematiranje.com
9

b) 2 4 6 = pazi, prvo moramo 4 da ubacimo pod koren!!!

2 2 2 4
2
2 6
2
2 6
2
32 36 6
2
32 36 6
2
32 6 6
2
32 6 6
32 6 2 16 6
2 2
= =

+
+
=

+
+
=

+
+
= =




7) Dokazati da je vrednost izraza
2 3 2 3
2 2 3 2 2 3
+
+
+ +
iracionalan broj.

Najpre emo upotrebom Lagranovog indetiteta srediti 2 3 + i 2 3

2 3 + =(prethodni zadatak)
2
1 3 +
= , slino je i 2 3
2
1 3
= , Dakle:

2 3 2 3 2 3 2 3
3 1 3 1
2 2 3 2 2 3
2 2
2 2
+ +
+ = + =
+
+ +
+

=
+

+
+ +
+
=
2
1 3 2
3 2
2
1 3 2
3 2
Pazi na znak!!!
( ) ( )
( )( ) ( )( )
( )( ) 3 3 3 3
3 3 6 2 2 3 3 6 2 2
3 3
3 2 2
3 3
3 2 2
+
+ + +
=

+
+
+
=

6 2 2 6
=
3 6 + 18 6 2 2 6 + + 3 6
2
2
18
3 3

2
6
2 6
6
2 6 2 12
6
2 9 2 2 12
3 9
18 2 2 12
= =

=

=

=

www.matematiranje.com


10

8) Dokazati da je:
3
4 2 3
3 1
10 6 3
+
= +
+
.
Poi emo od leve strane da dobijemo desnu.

( ) ( )
2 2
1 3 1 3 2 3 1 3 2 3 3 2 1 3 3 2 4 + = + + = + + = + + = +

= + 3 6 10 razmislimo da li ovo nije ( ) ? 3 6 10
3
B A+ = +
( )
( )
3
3 2 2 3
3
3 2
2 3
3 3
3 1 3 3 3 1 3 3 1 1
A B A A B AB B + = + + +
+ = + + +


3 6 10 10 3 3 3 3 1 3 3 9 3 9
1 3 3 1 3 3 27
+ = + + = + + + =
+ + + =





Dakle:


( )
( )
( )
1 3
1 3
1 3
1 3
1 3
3 6 10
3 2 4
2
3
3
2
3
+ =
+
+
=
+
+
=
+
+


Ovim je dokaz zavren!!!


9) Racionalisati:
2 3 2 7 21
6
+ + +



( ) ( ) ( ) 1 3 2 1 3 7
6
1 3 2 7 3 7
6
2 3 2 7 21
6
+ + +
=
+ + +
=
+ + +

( )( )
( )( ) ( )( )
( )( ) 2 7 1 3
3 2
2 7 1 3 6
2 7 1 3
2 7 1 3 6
2 7
2 7
1 3
1 3
2 7 1 3
6
2
2
2
2
=

=
=

+ +
=



www.matematiranje.com

11

10) Racionalisati:
3 3 3
4 6 9
1
+ +

3 3 3 3 3 3
3 3 3 3 3 3 3 3 3 2 2 3 3 3 3
1 1 3 2 3 2 3 2
3 2 9 6 4 3 2
3 3 2 2 3 2

= = = =
+ +
+ +

3 3
3 3
3 2
3 2
1

= =

Ovde smo imali
2 2
B AB A + + , pa smo dodali A-B, da bi dobili
3 3
B A .

www.matematiranje.com