Mot So Kien Thuc PL Ve Quyen Con Nguoi - Danh Cho Giao Vien

Phn 2. Cc quyn dn s - chnh tr trong php lut Vit !" #$t s% &i'n th(c P) * quyn con ng+,i - -p ..
/uyn dn s *0 chnh tr
B T PHP
V PH BIN, GIO DC PHP LUT
MT S KIN THC PHP LUT
V QUYN CON NGI
D!" #"$ %&'$ (&)! *+, -.! G&'$ */# #.!% *0!,
-.! P"'1 2345
TP 6
QUYN D7N S8 V9 CH:NH T;<
303 304
Phn 2. Cc quyn dn s - chnh tr trong php lut Vit !" #$t s% &i'n th(c P) * quyn con ng+,i - -p .. /uyn dn s *0 chnh tr
T CHC BI=N SO>N
N%3,?! D3, L@-
V trng V Ph bin, gio dc php lut
N%3,?! T"A TB N%C
Ph V trng V Ph bin, gio dc php lut
THDM GID BI=N SO>N
Phng Gio dc php lut trong trng hc - V Ph
bin, gio dc php lut
LI GII THIU
Quyn con ngi l kht vng v thnh qu u tranh ca
nhn loi! qua cc giai on "ht tri#n! tr$ thnh gi tr% chung&
'h tr(ng nht qun ca )ng v *h n+c ,i-t *a. l
"hn u . /o ngy cng t0t h(n cc quyn con ngi cho
.i ngi 1n& '2ng c3 hi-u qu nht cho vi-c /o v- quyn
con ngi ch4nh l h- th0ng "h" lu5t& 'h6 th2ng qua vi-c th#
ch7 h8a thnh lu5t! quyn con ngi .+i 9c /o . v
/o v- t0t nht&
:ri#n khai th;c hi-n :i#u ) n <:uy=n truyn! "h>
/i7n! gio 13c "h" lu5t trong n+c v quyn con ngi?
thu@c ) n t>ng th# :h;c hi-n 'h6 th% A0 44B':C:D ngy
E0CFCE0G0 ca Han H4 th v c2ng tc nhn quyn trong tInh
hInh .+i v th;c hi-n cc khuy7n ngh% 9c J@i Kng *hn
quyn Li=n h9" qu0c th2ng qua thMo c( ch7 ki#. i#. %nh
kN OPQRS 9c /an hnh thMo Quy7t %nh A0 3TEGCQ)BH:Q
ngy GE thng U nV. E0GG ca H@ tr$ng H@ : "h"! v+i
.3c 4ch cung c" .@t A0 ki7n thWc "h" lu5t c( /n v
quyn con ngi cho gio vi=n 1y .2n Xio 13c c2ng 1n!
.2n Qh" lu5t! nhY. hZ tr9 cc gio vi=n trong ging 1y
303 304
n@i 1ung ny $ nh trng! ,3 Qh> /i7n! gio 13c "h" lu5t!
H@ : "h" t> chWc /i=n Aon ti li-u #$t s% &i'n th(c php
lut * quyn con ng+,i d0nh cho gio *i1n d2y "3n 4io
d5c c3ng dn6 "3n Php lut.
:5" G ca ti li-u gi+i thi-u v /uyn dn s *0 chnh
tr! gK. E "h[n\
Phn ! "hi #ut chung $% #u&%n con ngi!
Phn '! (c #u&%n d)n *+ $, ch-nh tr. trong php lut
Vi/t 012 O"h[n ny gK. 4 chuy=n v cc n@i 1ung\ Quyn
A0ng v 9c /o . an ninh c nhn] Quyn /Inh ^ng
tr+c "h" lu5t v 9c "h" lu5t /o v- .@t cch /Inh ^ng]
Quyn t; 1o c nhn] Quyn tha. gia vo i A0ng ch4nh tr%S&
_in trn trng gi+i thi-u v .ong nh5n 9c nh`ng a
ki7n 8ng g8" ca /n c&
3, 04i, thng ' n52 '6'
V PH BIN, GIO DC PHP LUT
PHN 1
KHI QUT CHUNG
V QUYN CON NGI
303 304
IE KHI NIFM, T:NH CHGT, PH7N LO>I QUYN
CON NGI
6E K"'& !&H-
Quyn con ngi l .@t vn kh "hWc t"! li=n quan
7n nhiu lbnh v;c nh o Wc! ch4nh tr%! "h" la&&& 'h4nh vI
v5y! hi-n nay c8 rt nhiu %nh nghba v quyn con ngi! .Zi
%nh nghba ti7" c5n quyn con ngi thMo nh`ng g8c @ khc
nhau& c@t %nh nghba rt "h> /i7n thng 9c tr4ch 1dn /$i
cc hc gi thMo hc thuy7t quyn t; nhi=n\ 7u&%n con ngi
l, nh8ng #u&%n c9 b:n, ;h<ng th= t>c b? 2, 24t ngi $@n
ABc thC1 hng A9n gi:n $D h l, con ngi
& e c" @ qu0c

t7! c8 .@t %nh nghba ca ,Vn "hfng cao y Li=n h9" qu0c
thng guy=n 9c tr4ch 1dn /$i cc nh nghi=n cWu\ #u&%n
con ngi l, nh8ng b:o A:2 php lE to,n cu c tc dng
b:o $/ cc c nh)n $, cc nh2 ch@ng lFi nh8ng h,nh A4ng
hoGc *+ b? 2Gc 2, l,2 tn hFi An nh)n phH2, nh8ng *+
ABc phIp $, t+ do c9 b:n cJ1 con ngi
'
!
e ,i-t *a.! h c8 nhiu tc "hi. "hn t4ch v vn
quyn con ngi& :rong tc "hi. Xio trInh La lu5n v "h"
1
htt"\CCMn&jiki"M1ia&orgCjikiCJu.ankrightA&
2
lJ'JR! mrMMquMntly nAkM1 QuMAtionA on a Ju.an RightAB/aAM1 n""roach to
oMvMlo".Mnt 'oo"Mration! *Mj pork an1 XMnMva! E00q! trang G&
lu5t v quyn con ngi! cc tc gi %nh nghba quyn con
ngi l nh8ng nhu cu, lBi -ch t+ nhiKn, $@n c cJ1 con
ngi ABc ghi nhn $, b:o $/ trong php lut #u@c gi1 $,
cc th?1 thun php lE #u@c t!
L
:uy c8 nhiu cch %nh nghba khc nhau nhng thMo quan
ni-. chung ca c@ng Kng qu0c t7! quyn con ngi 9c
gc %nh 1;a tr=n hai /Inh 1i-n ch y7u l gi tr% o Wc v
gi tr% "h" lu5t& M>i bDnh di/n AFo ANc! quyn con ngi l
gi tr% gh h@i c( /n! v0n c8 Onh`ng rc quynS ca con ngi
nh nhn "hi.! /Inh ^ng gh h@i! t; 1o&&&] d>i bDnh di/n
php lE! # tr$ thnh quyn! nh`ng rc quyn "hi 9c th#
ch7 h8a /Yng cc ch7 %nh "h" lu5t qu0c t7 v "h" lu5t qu0c
gia& *h v5y! 1s $ g8c @ no hay c" @ no thI quyn con
ngi ctng 9c gc %nh nh l chuin .;c 9c k7t tinh tu
nh`ng gi tr% nhn vVn ca ton nhn loi! " 13ng cho tt c
.i ngi&
Ph)n bi/t ;hi ni/2 #u&%n con ngi $>i #u&%n c<ng d)nO
Quyn con ngi v quyn c2ng 1n l hai khi ni-. c8
.0i li=n h- .5t thi7t v+i nhau! tuy nhi=n! hai khi ni-. ny
c8 A; khc /i-t nht %nh&
Quyn con ngi l khi ni-. c8 t4nh cht /ao qut v
r@ng h(n quyn c2ng 1n& Quyn con ngi l quyn 9c "
3
Xio trInh La lu5n v "h" lu5t v quyn con ngi! *g/& )i hc Qu0c gia J
*@i! trang 3T&
303 304
13ng cho tt c .i ngi thu@c .i 1n t@c ang Ainh A0ng
tr=n "h. vi ton c[u! kh2ng "hn /i-t qu0c t%ch! kh2ng "h3
thu@c vo /i=n gi+i qu0c gia hay t cch c nhn ca ch th#!
th# hi-n .0i quan h- già c nhn v+i ton th# c@ng Kng
nhn loi&
Quyn c2ng 1n l khi ni-. gvn lin v+i *h n+c! th#
hi-n .0i quan h- già c2ng 1n v+i *h n+c! 9c gc %nh
/$i ch7 %nh qu0c t%ch& Quyn c2ng 1n l t5" h9" nh`ng
quyn con ngi 9c "h" lu5t ca .@t n+c ghi nh5n v ch6
nh`ng ngi .ang qu0c t%ch ca .@t n+c thI .+i 9c
h$ng cc quyn c2ng 1n . "h" lu5t n+c 8 quy %nh& ,4
13\ thMo )iu w4 Ji7n "h" nV. GUUE 9c Axa >i! /> Aung
nV. E00G thI c2ng 1n ,i-t *a.! kh2ng "hn /i-t 1n t@c!
na. n`! thnh "h[n gh h@i! t4n ngyng! t2n gio! trInh @ vVn
h8a! ngh nghi-"! thi hn c trz! GT tu>i tr$ l=n u c8
quyn /[u cx v E0 tu>i tr$ l=n u c8 quyn Wng cx vo
)i /i#u Qu0c h@i&
IE TJ!" #"K5 #LC M3,N! #$! !%OP&
Quyn con ngi c8 nh`ng t4nh cht c( /n Aau y\
- P-nh ph binO
:4nh "h> /i7n ca quyn con ngi th# hi-n $ chZ quyn
con ngi 9c " 13ng chung cho tt c .i ngi! kh2ng
"hn /i-t .u 1a! 1n t@c! gi+i t4nh! t2n gio! @ tu>i! thnh
"h[n gut thn& 'on ngi! 1s $ trong nh`ng ch7 @ gh h@i
ri=ng /i-t! thu@c nh`ng truyn th0ng vVn h8a khc nhau vdn
9c c2ng nh5n l con ngi v 9c h$ng nh`ng quyn v
A; t; 1o c( /n&
B P-nh AGc thQO
crc 1s tt c .i ngi u 9c h$ng quyn con
ngi nhng .Wc @ th3 h$ng quyn c8 A; khc /i-t! "h3
thu@c vo nVng l;c c nhn ca tung ngi! hon cnh ch4nh
tr%! truyn th0ng vVn h8a gh h@i . ngi 8 ang A0ng& e
.Zi vsng! .Zi qu0c gia khc nhau! vn quyn con ngi
.ang nh`ng Avc thi! rc trng ri=ng gvn lin v+i trInh @
"ht tri#n kinh t7 B gh h@i $ khu v;c 8& ,4 13\ $ cc n+c
:y {u! 1o iu ki-n kinh t7 "ht tri#n n=n con ngi $ y
9c h$ng ch7 @ an Ainh gh h@i t0t h(n n(i khc& *g9c li!
$ .@t A0 n+c chu |! 1o kinh t7 cfn ch5. "ht tri#n n=n
.Wc @ th3 h$ng an Ainh gh h@i th" h(n&
- P-nh ;h<ng th= b. t>c b?O
:rong quan ni-. chung ca c@ng Kng qu0c t7! quyn
con ngi kh2ng th# tsy ti-n /% t+c /} hay hn ch7 .@t cch
tsy ti-n /$i /t cW ch th# no! k# c cc c( quan v quan
chWc nh n+c& :uy nhi=n! trong .@t A0 trng h9" nht %nh
9c "h" lu5t quy %nh tr+c! ch6 c8 nh`ng ch th# rc /i-t
.+i c8 th# hn ch7 quyn con ngi& ,4 13\ ts nhn /% gia.
1o th;c hi-n hnh vi "h. t@i&
303 304
- P-nh liKn h/ $, ph thu4c lRn nh1u gi81 cc #u&%nO
:t c cc quyn con ngi u c8 .0i li=n h- chrt ch~
v+i nhau! vi-c th;c hi-n t0t quyn ny A~ l tin # th;c
hi-n quyn kia& *g9c li! khi c8 .@t quyn /% g. "h. thI
A~ nh h$ng 7n cc quyn khc& ,4 13\ n7u .@t ngi
kh2ng 9c l. vi-c! kh2ng c8 .@t .Wc A0ng . /o cho
A; A0ng cfn ca c nhn thI ngi 8 A~ 4t chz a 7n cc
quyn 1n ch nh Quyn /[u cx horc Quyn tha. gia qun
la nh n+c! gh h@i&
QE P"0! 2$+& M3,N! #$! !%OP&
Ji-n nay! c8 rt nhiu cch "hn loi quyn con ngi&
'ch "hn loi c( /n v ch y7u nht 8 l "hn loi quyn
con ngi thMo lbnh v;c& :rong cc lbnh v;c ca i A0ng!
quyn con ngi 9c "hn thnh hai nh8. ch4nh\ nh8. cc
quyn 1n A; B ch4nh tr% v nh8. cc quyn kinh t7 B gh h@i B
vVn h8a& )y ctng l cch "hn chia 9c Ax 13ng khi Aon
tho /@ lu5t nhn quyn qu0c t7& *h8. quyn 1n A; B ch4nh
tr% /ao gK. cc quyn nh\ quyn /[u cx! Wng cx] quyn
tha. gia qun la nh n+c v gh h@i] cc quyn t; 1o c( /n]
quyn 9c /o . an ninh c nhn] quyn /Inh ^ng]
*h8. quyn kinh t7 B gh h@i B vVn h8a /ao gK. quyn l.
vi-c! quyn A$ hù! quyn kinh 1oanh! quyn 9c /o v- AWc
kh}M! quyn 9c hc t5" v Ang to] quyn hot @ng vVn
h8a B ngh- thu5t
*goi ra! quyn con ngi c8 th# 9c "hn chia thMo
ch th# ca quyn& '8 th# chia quyn con ngi ra thnh
quyn c nhn] quyn ca nh8. nh quyn ca "h3 n`! tr
M.! ngi cao tu>i v quyn t5" th# nh quyn 1n t@c t;
quy7t v quyn ca cc 1n t@c thi#u A0&
RE C'# 5SOP!% 1"'& !%"&)! #T3 (N M3,N! #$! !%OP& 5S)!
5"U %&V& "&H! !C,
Ji-n nay c8 hai trng "hi c( /n nghi=n cWu v quyn
con ngi l trng "h" quyn con ngi t; nhi=n v trng
"hi quyn con ngi "h" la&
*h`ng i 1i-n ti=u /i#u cho hc thuy7t quyn con ngi t;
nhi=n gK. :ho.aA Jo/MA OGwTT B GqFUS! ohn LockM OGq3E B
GF04S! :ho.aA QainM OGF3G B GT0US& J cho rYng! quyn con
ngi l nh`ng gI /i. Ainh! v0n c8 ca con ngi . to h8a /an
trng cho h& 'on ngi "hi 9c h$ng nh`ng quyn ny kh2ng
"h3 thu@c vo "hong t3c! t5" qun! truyn th0ng vVn h8a hay a
ch4 ca nh n+c& ,I v5y! kh2ng .@t ai! k# c nh n+c! c8 th#
/an "ht hay t+c /} cc quyn /i. Ainh! c0 hù ca con ngi&
*g9c li! hc thuy7t v quyn "h" la cho rYng quyn
con ngi kh2ng "hi l 1o t; nhi=n /an trng . "hi 1o nh
n+c gc %nh v "h" i#n h8a thnh cc iu lu5t& oo 8!
quyn con ngi /% nh h$ng /$i t5" qun vVn h8a v truyn
th0ng ch4nh tr%& 'c hc gi ti=u /i#u ca trng "hi quyn
"h" la gK. c8 1.un HurkM OGFEU B GFUFS v MrM.y
303 304
HMntha. OGF4T B GT3ES&
IIE V9I NWT V L<CH SX PHT T;IYN CZD VGN
[ QUYN CON NGI T;=N TH GI\I V9 KHI
L]C L<CH SX T T^NG V QUYN CON
NGI T;ONG L<CH SX, V_N H`D, CH:NH SCH,
PHP LUT VIFT NDM
6E N"a!% *K3 -B# 5S$!% 2A#" bc 1"'5 5S&d! #LC (K! eN
M3,N! #$! !%OP& 5S)! 5"U %&V&
,n quyn con ngi h c8 A; "ht tri#n lu 1i [y
nh`ng thVng tr[. tr=n th7 gi+i! gvn lin v+i A; u tranh ca
nhn 1n vI t; 1o! 1n ch! ch0ng li A; " /Wc /8c l@t ca
nh`ng k th0ng tr%&
.... -h,i c7 82i
:rong thi kN chi7. hù n2 l-! .rc 1s quyn l9i ca giai
c" ch n2 lu2n 9c coi trng nhng h c8 nh`ng vVn ki-n
"h" la ghi nh5n v /o v- quyn con ngi ca nhn 1n&
*V. GFT0 tr+c '2ng nguy=n! H@ lu5t Ja..ura/i 9c /an
hnh $ gW Ha/ylon& e nhiu kh4a cnh! /@ lu5t h quan t.
/o v- ngi 1n tr+c nh`ng kh8 khVn ca cu@c A0ng v A;
h hi7" ca k .nh! Kng thi th# hi-n .@t A0 t t$ng kh
ti7n /@ trong thi kN /y gi v 9c coi l A; ghi nh5n [u
ti=n v quyn con ngi trong l%ch Ax nhn loi& c@t A; ki-n
khc! nV. w3U tr+c '2ng nguy=n! vua 'yruA ca 7 qu0c Ha
t h cho tr. khvc .@t tuy=n /0 n>i ti7ng tr=n .@t c@t tr3
Otr3 'yruAS trong 8 ghi nh5n cc quyn con ngi c( /n
nh\ t; 1o v t2n gio! /Inh ^ng v chng t@c! th t; 1o cho
cc n2 l-& :i li-u c> ny 9c nhiu hc gi coi nh l Ji7n
ch(ng v nhn quyn [u ti=n ca th7 gi+i&
..2. -h,i phong &i'n
:hi kN "hong ki7n! $ chu {u! quyn con ngi /% /8"
nght trong A; cai tr% ca v(ng quyn "hong ki7n v gio h@i&
*hng A; gut hi-n ca "h(ng thWc An gut t /n ch nghba
h to tin # t t$ng v quyn con ngi 9c "ht tri#n&
*V. GEGw! 1+i AWc " ca nhn 1n! vua nnh! ohn! h "hi ka
/n Ji7n ch(ng cagna 'arta& )y 9c coi l vVn ki-n "h" la
n>i ti7ng! to /+c ngort trong l%ch Ax ca nhn quyn v t; 1o&
Ji7n ch(ng h ghi nh5n .@t A0 quyn con ngi nh\ quyn A$
hù! thua k7! quyn t; 1o /u2n /n! quyn kh2ng /% nh thu7
qu .Wc! quyn 9c gt gx zng vn v /Inh ^ng tr+c "h"
lu5t *goi ra! hi7n ch(ng cfn quy %nh v vi-c ki#. Aot
quyn l;c nh n+c! ngVn chrn kh2ng cho cc c( quan nh n+c
g. "h. quyn h9" "h" ca c2ng 1n&
:rong thi kN "h3c hng $ chu {u! ch nghba nhn o
9c hInh thnh& 'h nghba nhn o tuy=n /0 t; 1o c nhn
con ngi! "hn 0i kh> hnh t2n gio! tn thnh quyn 9c
h$ng lc v hnh "hzc tr[n gian& :rong /0i cnh 8! hc
thuy7t *hn quyn t; nhi=n h "ht tri#n .nh .~! c8 nh
303 304
h$ng Au Avc 7n tInh hInh ch4nh tr% "h" la tr=n th7 gi+i&
Jc thuy7t *hn quyn t; nhi=n cho rYng! con ngi c8
nh`ng quyn c0 hù 1o to h8a /an trng nh quyn A0ng!
quyn t; 1o! quyn A$ hù] quyn con ngi l thi=ng li=ng!
cao qua v "hi 9c g7" cao h(n "h" lu5t ca nh n+c]
nhn 1n trao quyn cho nh n+c vI v5y quyn l;c nh n+c
l c8 gi+i hn v nh n+c c8 nghba v3 0i v+i ngi 1n& c@t
trong nh`ng nh t t$ng ti=u /i#u thi kN ny l ohn LockM
OGq3E B GF04S& : t$ng ca 2ng c8 nh h$ng l+n 7n Ji7n
Qh" Joa N Aau ny&
..9. -h,i cn 82i *0 tr+:c chi'n tr!nh th' gi:i th( h!i
: t$ng ca cc nh khai Ang "h(ng :y c8 tc @ng
.nh .~ 7n cc cu@c cch .ng t An& 'ch .ng Joa N
thnh c2ng] /n :uy=n ng2n @c l5" nV. GFFq ca n+c ny
long trng tuy=n /0\ SPTt c: 2i ngi A%u *inh r1 c #u&%n
bDnh AUng! PFo h1 cho h nh8ng #u&%n ;h<ng 1i c th= V)2
phF2 ABcW trong nh8ng #u&%n T&, c #u&%n ABc *@ng,
#u&%n t+ do $, #u&%n 2u cu hFnh phXcS& )rc /i-t! G0 tu
chnh n [u ti=n ca Ji7n "h" Joa N B gi chung l :uy=n
ng2n *hn quyn Joa N B c8 hi-u l;c vo nV. GFUG h quy
%nh .@t cch [y v quyn con ngi! rt ra cc /i-n
"h" nhY. /o v- v th;c thi quyn con ngi! Kng thi rt
ra cc gi+i hn ca quyn l;c nh n+c # trnh g. "h.
7n quyn con ngi& 'sng thi i#. 8 $ "h4a /=n kia i
1(ng! cch .ng t An Qh" n> ra nV. GFTU! nh 1u .@t
/+c ngort l+n trong ti7n trInh 1n ch ca th7 gi+i& Hn
:uy=n ng2n *hn quyn v on quyn 9c Qu0c h@i th2ng
qua! c8 tt c GF iu khon& :rong 8! )iu G v )iu E l
n>i ti7ng v 9c tr4ch 1dn nhiu nht\ Y0gi t1 *inh r1 t+
do $, bDnh AUng $% #u&%n lBi, $, ph:i lu<n lu<n ABc t+ do $,
bDnh AUng $, #u&%n lBi! Z+ ;hc bi/t V[ h4i ch\ c th= ABc
thit lp trKn c9 * lBi -ch chung] v Y^c A-ch cJ1 2i t
chNc ch-nh tr. l, $i/c b:o to,n cc ngu_n lBi thiKn nhiKn $,
b:o to,n cc #u&%n con ngi ;h<ng th= b. t>c b?! (c
#u&%n A l, t+ do, t,i *:n, *+ 1n to,n, $, #u&%n ABc ch@ng
lFi 2i *+ p bNc]& *h`ng t t$ng tu cu@c cch .ng Joa
N v Qh" h ch. ngfi cho nhiu cu@c cch .ng t An $
chu {u! gy ra nhiu /i7n @ng to l+n $ khu v;c ny& :rong
vfng 3w nV.! tu nV. GFUw 7n nV. GT30! h(n F0 /n Ji7n
"h" .ang 1u n ca :uy=n ng2n v nhn quyn v 1n
quyn 9c ra i&
:rong th7 k __! quyn con ngi tr$ thnh .@t vn c8
AWc lan t}a l+n tr=n th7 gi+i& 'u@c u tranh nhY. g8a /} ch7 @
n2 l- v /u2n /n n2 l- 1in ra .nh .~& 'hi7n thvng ca Li=n
/ang .in Hvc trong n@i chi7n Joa N OGTqG B GTqwS h g8a /}
ch7 @ n2 l-] Kng thi gii "h8ng hng tri-u n2 l- tr=n t n+c
ny& H=n cnh 8! "hong tro u tranh fi ci thi-n iu ki-n
lao @ng cho ngi lao @ng v /o v- nn nhn trong cc cu@c
gung @t vt trang tr=n th7 gi+i ctng "ht tri#n .nh .~& *V.
GUGU! J@i Qu0c Li=n v :> chWc Lao @ng th7 gi+i OLlS 9c
303 304
thnh l5"] hai t> chWc ny h c8 nhiu 8ng g8" nhY. thzc iy
vn nhn quyn tr=n th7 gi+i&
!`! Z1u chin tr1nh th gi>i thN h1i
'hi7n tranh th7 gi+i thW hai l cz h4ch quy7t %nh 0i v+i
A; ra i ca lu5t nhn quyn qu0c t7& ; tn kh0c ca chi7n
tranh h khi7n nhn 1n th7 gi+i nh5n thWc 9c A; c[n thi7t
"hi thnh l5" .@t t> chWc qu0c t7 nhY. /o . cho nhn
1n th7 gi+i kh2ng "hi ch%u nh`ng th. ha v nhn quyn
. "ht g4t h gy ra& :> chWc ny "hi c8 nh`ng c( ch7 "h"
la .nh .~ # th;c hi-n .@t cch hi-u qu A; /o v- qu0c t7
v+i cc quyn con ngi& *gy EwC4CGU4w! i 1i-n ca w0
qu0c gia tr=n th7 gi+i h t5" h9" ti an ranAiAco! Joa N #
thnh l5" .@t t> chWc qu0c t7 c8 t=n l Li=n h9" qu0c& *gy
EqCqCGU4w! Hn Ji7n ch(ng Li=n h9" qu0c 9c ka k7t v
/vt [u c8 hi-u l;c tu ngy E4CG0CGU4w! nh 1u .@t c@t .0c
quan trng 0i v+i A; "ht tri#n ca lu5t nhn quyn qu0c t7&
:hMo )iu G ca Ji7n ch(ng thI .@t trong /0n .3c 4ch
hot @ng c( /n ca Li=n h9" qu0c l\ <Ph+c hi/n *+ hBp tc
#u@c t trong $i/c gi:i #u&t cc $Tn A% #u@c t $% ;inh t, V[
h4i, $5n ho $, nh)n AFo, $, trong $i/c thXc AH& $, ;hu&n
;h-ch *+ t<n trng cc #u&%n cJ1 con ngi $, cc #u&%n t+
do c9 b:n cho tTt c: 2i ngi ;h<ng ph)n bi/t chJng t4c,
gi>i t-nh, ng<n ng8 hoGc t<n gio?& c@t A0 iu khon khc
ca Ji7n ch(ng ctng c5" 7n vi-c thzc iy nhn quyn&
:h2ng qua Ji7n ch(ng! l[n [u ti=n quyn con ngi 9c
thua nh5n nh .@t gi tr% "h> /i7n ca nhn loi tr=n "h. vi
ton th7 gi+i v vi-c t2n trng quyn con ngi l trch nhi-.
chung ca c@ng Kng cc qu0c gia&
:r=n c( A$ cc hot @ng ca Li=n h9" qu0c! H@ lu5t
*hn quyn qu0c t7 h ra i& H@ lu5t *hn quyn qu0c t7 l
t=n gi chung cho /@ /a vVn ki-n nhn quyn qu0c t7 1o Li=n
h9" qu0c Aon /ao gK. :uy=n ng2n th7 gi+i v quyn con
ngi GU4T! '2ng +c qu0c t7 v cc quyn 1n A;! ch4nh tr%
GUqq v '2ng +c qu0c t7 v cc quyn kinh t7! gh h@i! vVn
h8a GUqq& Jai c2ng +c ch4nh h 9c )i h@i Kng Li=n h9"
qu0c th2ng qua nV. GUqq v 9c nhiu n+c tha. gia& )y
l vVn ki-n c5" .@t cch ton 1i-n! c( /n v quyn con
ngi& H@ lu5t *hn quyn qu0c t7 c8 v% tr4 v2 csng quan
trng! l nn tng ca lu5t "h" qu0c t7 v quyn con ngi&
OGS :uy=n ng2n th7 gi+i v quyn con ngi
:uy=n ng2n th7 gi+i v quyn con ngi GU4T l tuy=n
ng2n v cc quyn c( /n ca con ngi 9c )i J@i Kng
Li=n h9" qu0c th2ng qua ngy G0 thng GE nV. GU4T& :rong
li n8i [u! tuy=n ng2n h th;c A; cao t[. quan trng ca
nhn quyn 0i v+i A; A0ng cfn ca loi ngi\ <$i/c thC1
nhn phH2 gi bH2 *inh $, nh8ng #u&%n bDnh AUng bTt ;h:
chu&=n nhBng cJ1 tTt c: cc phn ta trong AFi gi1 ADnh
nh)n loFi l, n%n t:ng cJ1 t+ do, c<ng lE $, ho, bDnh th
303 304
gi>i]& :uy=n ng2n /ao gK. 30 iu! l[n [u ti=n li-t k= .@t
cch ton 1i-n nh`ng quyn ca con ngi trong tt c cc
"h(ng 1i-n ch4nh tr%! 1n A;! kinh t7! gh h@i v vVn h8a& ,Vn
/n 9c trInh /y v+i ng2n ng` (n gin! 1 hi#u # .i
ngi tr=n th7 gi+i u c8 th# c v hi#u& :uy=n ng2n th;c
cht kh2ng "hi l .@t iu +c qu0c t7 c8 hi-u l;c! nhng n8
c8 .@t AWc .nh Ylu)n lE] to l+n 0i v+i cc qu0c gia tr=n
th7 gi+i& :5" h9" cc quyn con ngi trong tuy=n ng2n tr$
thnh .@t ti=u chuin chung 9c h[u h7t cc qu0c gia quy
%nh vo lu5t "h" ca t n+c .Inh& :uy=n ng2n nhn
quyn c8 tc @ng to l+n 0i v+i th7 gi+i v 9c nh gi l
.@t trong nh`ng vVn ki-n c8 t[. nh h$ng l+n nht trong
l%ch Ax& *8 h th2i thzc A; "ht tri#n nhn quyn $ rt nhiu
qu0c gia! cc %a "h(ng v cc vsng lhnh th>&
OES '2ng +c qu0c t7 v cc quyn 1n A;! ch4nh tr% GUqq
'2ng +c qu0c t7 v cc quyn 1n A;! ch4nh tr% GUqq l
.@t c2ng +c qu0c t7 1o )i h@i Kng Li=n h9" qu0c th2ng
qua ngy Gq thng GE nV. GUqq v c8 hi-u l;c tu ngy E3
thng 3 nV. GUFq! n=u t>ng quan cc quyn 1n A; v ch4nh
tr% c( /n ca con ngi& '2ng +c l .@t "h[n ca h- th0ng
/@ lu5t nhn quyn qu0c t7& c@t trong nh`ng quyn quan
trng khc 9c c2ng +c long trng ghi nh5n $ 'h(ng l
quyn 1n t@c t; quy7t& '2ng +c kh^ng %nh\ î d)n t4c
A%u c #u&%n t+ #u&t! buTt pht tC #u&%n A, cc d)n t4c t+
do #u&t A.nh th= ch ch-nh tr. cJ1 2Dnh $, t+ do pht tri=n
;inh t, V[ h4i $, $5n ho& au 8! cc quyn 1n A; B ch4nh
tr% 9c trInh /y .@t cch c8 h- th0ng trong c2ng +c& 'c
iu khon u h+ng t+i A; /o . t0t nht 0i v+i quyn
A0ng! A; t; 1o! quyn 9c 0i gx /Inh ^ng v A; tha. gia
ca nhn 1n vo i A0ng ch4nh tr% qu0c gia& L .@t 1ng
ca. k7t qu0c t7 c8 hi-u l;c! c2ng +c rng /u@c nghba v3 ca
cc qu0c gia thnh vi=n trong vi-c gy 1;ng "h" lu5t qu0c
gia # th;c hi-n c2ng +c& ,i-t *a. h gia nh5" c2ng +c
vo ngy E4CUCGUTE&
O3S '2ng +c qu0c t7 v cc quyn kinh t7! gh h@i! vVn
h8a GUqq
'2ng +c qu0c t7 v cc quyn kinh t7! gh h@i! vVn h8a l
.@t c2ng +c qu0c t7 9c )i h@i Kng Li=n h9" qu0c th2ng
qua ngy Gq thng GE nV. GUqq! c8 hi-u l;c tu ngy 03 thng
0G nV. GUFq& ,i-t *a. "h= chuin c2ng +c ngy E4 thng U
nV. GUTE& :hMo n@i 1ung ca c2ng +c! .i ngi 1n u
c8 quyn l. vi-c v 9c l. vi-c trong nh`ng iu ki-n an
ton nht! quyn tha. gia c2ng on! quyn 9c h$ng an
Ainh v gh h@i! quyn 9c hc t5" v th3 h$ng cu@c A0ng $
.Wc "hs h9"! kh2ng ngung nng cao iu ki-n cu@c A0ng&
ong Aong v+i vi-c quy %nh v quyn ca con ngi! c2ng
+c n=u c3 th# trch nhi-. ca cc qu0c gia thnh vi=n! /Yng
cc /i-n "h" l5" "h" horc "ht tri#n kinh t7 B gh h@i "hi
to iu ki-n # c nhn "ht tri#n [y v Aung tzc nht&
303 304
:uy=n ng2n th7 gi+i v quyn con ngi! v Aau 8 l hai
c2ng +c trong /@ lu5t *hn quyn qu0c t7 h thzc iy A; ra
i ca hng lot cc iu +c qu0c t7 quy %nh v .@t kh4a
cnh c3 th# ca quyn con ngi& au y l .@t A0 iu +c
c0t li v quyn con ngi trong lu5t "h" qu0c t7\
B '2ng +c qu0c t7 v g8a /} tt c cc hInh thWc "hn
/i-t 0i gx v chng t@c GUqw]
B '2ng +c v g8a /} tt c cc hInh thWc "hn /i-t 0i
gx v+i "h3 n` GUFU]
B '2ng +c ch0ng tra tn v cc hInh thWc trung "ht v
0i gx tn /o! v2 nhn o hay h nh3c khc GUT4]
B '2ng +c v quyn tr M. GUTU]
B '2ng +c qu0c t7 v /o v- cc quyn ca tt c ngi
lao @ng 1i trz v cc thnh vi=n trong gia Inh h! GUU0]
B '2ng +c qu0c t7 v /o v- tt .i ngi kh}i /% a i
.t t4ch E00q]
B '2ng +c v quyn ca nh`ng ngi khuy7t t5t E00q]
, rt nhiu tuy=n /0! ngh% %nh th v cc iu +c qu0c
t7 khc&
IE K"'& 2Of# 2A#" bc 5O 5Og!% (N M3,N! #$! !%OP& 5S$!%
2A#" bc, (h! "iC V&H5 NC-
2... -h,i phong &i'n
p=u th(ng con ngi! khoan 1ung! nhn o l gi tr% vVn
h8a t0t " ca 1n t@c ,i-t *a.& :u c> ga! ngi ,i-t v+i
nn vVn h8a n2ng nghi-" lza n+c! A0ng hfa .Inh v+i thi=n
nhi=n n=n /n t4nh hin hfa! nhn h5u! cht "hc& RKi tri qua
hng ngn nV. ch0ng chi v+i thi=n tai! /ho l3t v nh`ng tai ch
ngoi g. khi7n cho con ngi "hi gvn /8 chrt ch~! c0 k7t v+i
nhau h(n& ,I v5y! trong truyn th0ng vVn h8a ca con ngi
,i-t! l0i A0ng trng tInh nghba v n7" nghb coi trng con ngi!
khoan 1ung! @ l9ng h tr$ thnh .@t iu c0t li& :u lu! 1n
gian vdn lu truyn nh`ng cu ca 1ao! t3c ng`\ Yth9ng ngi
nh th= th9ng th)n], Ycu 9i th9ng lT& b- cQng, tu& rdng
;hc gi@ng nhng chung 24t gi,n]e
:inh th[n nhn o ca 1n t@c ,i-t cfn /% nh h$ng
Au Avc /$i t t$ng ca Qh5t gio& ,+i tinh th[n tu! /i! h! g!
o Qh5t h+ng t+i .3c 4ch cWu v+t chzng Ainh! cWu kh>!
cWu nn] $ u c8 o Qh5t! $ 8 c8 A; cao con ngi v
y=u th(ng con ngi& crt khc! thMo gio la o Qh5t! kh2ng
c8 ti#u nhn! kh2ng c8 qun tx! kh2ng c8 A; "hn chia giai
c"! tt c .i ngi u /Inh ^ng v u c8 th# 9c gii
thot& :ri qua hng trV. nV. "ht tri#n! o Wc Qh5t gio h
th;c A; Vn Au vo truyn th0ng vVn h8a ca 1n t@c! nh
h$ng Au Avc 7n t. la! l0i A0ng! "hong t3c! t5" qun ca
con ngi&
303 304
e .@t g8c @ khc! t t$ng v quyn con ngi trong
l%ch Ax "hong ki7n ,i-t *a. 9c th# hi-n qua truyn th0ng
1n ch lng gh& _ut "ht tu i A0ng n2ng nghi-"! ngi
1n ,i-t *a. tu ngn i qua! A0ng c0 k7t thnh .@t (n v%
1n c Yl,ng]! Lng ca ngi ,i-t l .@t c@ng Kng gvn /8
/n v`ng! .ang t4nh Yt+ tr.] cao& :rong l%ch Ax! triu Inh
thng ch6 /> nhi-. quan li 7n c" "h! huy-n! cfn chWc
1%ch trong lng 1o nhn 1n t; /[u cx ra& *gi 1n t; chn
nh`ng ngi c8 uy t4n # /[u vo Yh4i A_ng ;f d.ch]! )8 l
nh`ng ngi thay .rt ngi 1n # qun la! tr2ng no. .i
vi-c l+n nh} trong lng& Lng c8 h(ng +c l nh`ng quy tvc
1o ngi 1n t; rt ra! t; nguy-n tun th th;c hi-n v 9c
giao cho J@i Kng kN 1%ch t> chWc th;c hi-n& *h`ng quy tvc
1n ch trong lng nh v5y h tKn ti .@t cch /n v`ng tu ga
ga 7n .Wc @ nh`ng k g. l9c "h(ng Hvc v th;c 1n
Qh" ctng kh2ng th# "h vy horc Kng h8a 9c& *h v5y! $
.@t kh4a cnh no 8! c8 th# thy t t$ng v 1n ch h gut
hi-n kh A+. $ ,i-t *a.&
: t$ng khoan 1ung! nhn o ca 1n t@c c8 nh
h$ng rt l+n 7n ch4nh Ach cai tr% ca cc triu i "hong
ki7n ,i-t *a.& :rong l%ch Ax! cc triu i thng rt g[n gti
v+i 1n chzng v thi hnh ch4nh Ach Yth)n d)n]! c@t trong
nh`ng t t$ng tr% qu0c l+n ca thi kN "hong ki7n l <ly
1n l. g0c?& :rong HInh *g2 )i 'o! *guyn :rhi vi7t\
YVi/c nh)n nghg1 c@t A= &Kn d)n! 7u)n Aiu phFt tr>c lo trC
bFo]& :r[n Jng )o tr+c khi l. chung cfn cVn 1rn vua
rYng\ <;ho1n th *Nc d)n A= l,2 ; *)u rh b%n g@c, A l,
thBng *ch gi8 n>c]& ,ua v quan li trong ch7 @ "hong
ki7n "h[n l+n u A0ng rt gin 1%! kh2ng cch /i-t qu l+n
v+i nhn 1n& *h n+c "hong ki7n thng ly A; an c! lc
nghi-" ca ngi 1n l. c( A$ cho A; th%nh Auy ca triu i&
h2ng nh`ng th7! tinh th[n nhn o cfn 9c th# hi-n trong
cc ch4nh Ach 0i ngoi ca cc v(ng triu "hong ki7n& x
Ach ch" li rYng Aau khi chi7n thvng qun cinh! nghba qun
La. (n kh2ng nh`ng kh2ng gi7t hng qun . cfn cung
c" ng;a! gM! thuyn / # G0 vn qun cinh 9c y=n >n rzt
v n+c& : t$ng nhn o y 9c *guyn :rhi khi qut
trong hai cu th( ngvn gn ca HInh *g2 )i 'o\ Yij2 AFi
nghg1 A= thkng hung t,n! lT& ch- nh)n A= th1& cng bFo]!
: t$ng cao con ngi th# hi-n r trong nh`ng /@
lu5t thi "hong ki7n& :hi nh La! cc nh vua thng ly A;
an c lc nghi-" ca nhn 1n l. trng& )i#. n>i /5t nht
ca thi kN ny l nh n+c /an hnh /@ lu5t thnh vVn [u
ti=n trong l%ch Ax 1n t@c B H@ lu5t JInh th& crc 1s h /% tht
truyn! nhng qua ghi ch" ca cc nh Ax hc! /@ lu5t ny
th# hi-n t4nh nhn o rt cao& :uy nhi=n! n>i ti7ng h(n c l
H@ <7u@c tri%u 3Dnh lut? hay cfn 9c gi l H@ lu5t JKng
)Wc 9c /an hnh 1+i thi L=& H@ lu5t h k7 thua nhiu
tinh hoa v t t$ng nhn o trong l%ch Ax 1n t@c! 9c
nh gi l /@ lu5t c8 nhiu nt ti7n /@ nht trong l%ch Ax
303 304
"hong ki7n& :r+c h7t! /@ lu5t c8 nhiu quy %nh # /o v-
t4nh .ng! nhn "hi. v ti An ca ngi 1n! hn ch7 A;
nhtng nhiu! " /Wc /8c l@t ca quan li! qua t@c& *h`ng
ngi quyn qua Wc hi7"! nhtng nhiu nhn 1n u /% trung
tr% nghi=. khvc& )i#. n>i /5t nht ca /@ lu5t l quy %nh v
/o v- nhn "hin v quyn l9i ca ngi "h3 n`& *gi "h3
n` 9c /=nh v;c v h$ng nhiu quyn l9i! trong nhiu
trng h9"! h cfn c8 A; /Inh ^ng v+i na. gi+i& *goi ra!
H@ lu5t JKng )Wc c8 nhiu quy %nh /o v- v 0i gx nhn
o 0i v+i nh`ng 0i t9ng y7u th7 trong gh h@i v nh`ng /%
can! /% co! ngi c8 t@i& )7n thi nh *guyn! triu Inh /an
hnh /@ Y3o,ng Vi/t lut l/]& crc 1s /% nh gi l khvc
nghi-t v .ang nrng t4nh giai c"! /@ lu5t ctng chWa nhiu
quy %nh .ang t4nh nhn o cao nh cc quy %nh v tha t@i
v n g! quy %nh trung "ht quan li v2 c+ /vt! tra kho 1n!
quy %nh v /o v- ngi "h3 n`
2.2. -h,i Php thu$c
:hi kN ny! cc quyn con ngi $ ,i-t *a. /% ch "
1+i A; " /Wc /8c l@t ca th;c 1n Qh" v ch4nh quyn
"hong ki7n& :uy nhi=n! y ctng l thi kN . cc t t$ng
1n ch! t; 1o $ "h(ng :y! t t$ng Yt12 d)n] ca :2n
:rung (n v ch nghba cc B L=nin 9c truyn / vo
,i-t *a.&
Jot @ng u tranh v quyn con ngi 9c cc nhn
Ab v tr4 thWc y=u n+c nh Qhan H@i 'hu! Qhan 'hu :rinh
thzc iy tu kh A+.& *hiu cu@c u tranh h n> ra
nhY. .3c ti=u nh > ch " /Wc! /8c l@t! ginh li t; 1o
cho 1n t@c&
:uy nhi=n! n>i /5t nht trong thi kN ny l A; u tranh
ca *guyn |i Qu0c vI quyn con ngi& *gi vi7t tc
"hi. )ng c2ng la ca ch nghba th;c 1n Qh" $ )2ng
o(ng # vch tr[n /@ .rt th5t ca nh`ng k g. l9c\
<ch1 c b1o gi 24t thi AFi n,o, 24t n>c n,o, ngi
t1 b. $i phF2 2i #u&%n l,2 ngi 24t cch A4c c $, tr9
tro An th?& :rong tc "hi. Yc:n n ch A4 th+c d)n
Php] 9c gut /n /Yng ti7ng Qh" ti Qari! ngi l=n n
ch7 @ cai tr% thu@c %a tn /o! v2 nhn o ca th;c 1n
Qh" v fi cc quyn @c l5"! t; quy7t cho 1n t@c& *V.
GUGU! *guyn |i Qu0c h thay .rt nh8. nh`ng ngi ,i-t
*a. y=u n+c ti Qh" gxi 7n nh`ng n+c tha. gia h@i ngh%
,McAgai /n Y&Ku *ch cJ1 nh)n d)n Vi/t 012] gK. T iu!
trong 8 c8 4 iu tr;c ti7" v quyn con ngi Ot; 1o /o
ch4! t; 1o ng2n lu5n] t; 1o l5" h@i v h@i h"] t; 1o c trz $
n+c ngoi v t; 1o gut 1(ng] :; 1o hc t5"! thnh l5" cc
trng kb thu5t ti tt c cc t6nh cho ngi /n gWS&
2.9. -h,i &; s!u Cch "2ng thng < n=" .>?@
'ch .ng thng T nV. GU4w thnh c2ng h a 1n t@c
,i-t *a. tu v% th7 nh`ng ngi n2 l- tr$ thnh nh`ng ngi
303 304
ch th5t A; ca t n+c& cZi ngi 1n tu y 9c h$ng
cc quyn con ngi! quyn c2ng 1n] 1n t@c tu y 9c t;
quy7t con ng "ht tri#n ca .Inh&
Hn :uy=n ng2n @c l5" 1o 'h t%ch JK 'h4 cinh c ti
qung trng Ha )Inh ngy ECUCGU4w kh2ng nh`ng h k7 thua
tinh hoa trong t t$ng v quyn con ngi tr=n th7 gi+i .
cfn "ht tri#n nh`ng t t$ng y l=n .@t t[. cao .+i& HYng
vi-c nhvc li nh`ng lu5n i#. /t h trong /n tuy=n ng2n
@c l5" ca n+c c v :uy=n ng2n on quyn v nhn
quyn ca Qh"! ngi kh^ng %nh v quyn 1n t@c t; quy7t\
<tTt c: cc d)n t4c trKn th gi>i A%u *inh r1 bDnh AUng, d)n
t4c n,o cmng c #u&%n *@ng, #u&%n *ung *>ng $, #u&%n t+
do]! )y l .@t 8ng g8" vb i ca 'h t%ch JK 'h4 cinh
kh2ng ch6 v+i 1n t@c ,i-t *a. . cfn v+i nhn 1n th7 gi+i!
rc /i-t l cc n+c thu@c %a& )iu ny cho thy! *gi
kh2ng ch6 l .@t nh hot @ng cch .ng . cfn l .@t nh
t t$ng gut Avc v quyn con ngi&
*gay khi t n+c 9c tuy=n /0 @c l5"! 'h t%ch JK
'h4 cinh h y=u c[u t> chWc cu@c /[u cx [u ti=n cng A+.
cng t0t # nhn 1n 9c th;c hi-n quyn 1n ch! quyn
c2ng 1n& , vi-c /an hnh Ji7n "h"! ngi cho rYng\
<n>c t1 A[ b. ch A4 #u)n chJ c1i tr. r_i An ch A4 th+c
d)n ;h<ng ;I2 phn chu&Kn ch nKn n>c t1 ;h<ng c hin
php, nh)n d)n t1 ;h<ng ABc hng #u&%n t+ do d)n chJ!
(hXng t1 ph:i c hin php d)n chJ?
4
& Hn Ji7n "h" nV.
GU4q .rc 1s 9c Aon tho trong /0i cnh t n+c cfn
nhiu kh8 khVn nhng h 1nh A; quan t. rc /i-t cho vn
quyn con ngi! trong F0 iu! c8 GT iu quy %nh t5"
trung v nghba v3 v quyn l9i ca c2ng 1n& *h5n gt v
Ji7n "h" nV. GU4q! 'h t%ch JK 'h4 cinh vi7t\ Yc:n 3in
php ch1 ho,n to,n nhng n A[ l,2 nKn thjo 24t ho,n
c:nh th+c t! 3in php A tu&Kn b@ $>i th gi>i n>c Vi/t
012 A[ c A4c lp! 3in php A tu&Kn b@ $>i th gi>i bit
d)n t4c Vi/t 012 A[ c AJ 2i #u&%n t+ do! 3in php A A[
tu&Kn b@ $>i th gi>iO ph n8 ViKt 012 A[ ABc ANng ng1ng
h,ng $>i A,n <ng A= ABc hng chung 2i #u&%n t+ do cJ1
24t c<ng d)n! 3in php A A[ nKu 24t tinh thn Ao,n ;t
chGt chn gi81 cc d)n t4c Vi/t 012 $, 24t tinh thn liK2
;hit, c<ng bDnh cJ1 cc gi1i cTp]
o
!
*gy GTCGECGUwU! Qu0c h@i h /i#u quy7t th2ng qua Ji7n
"h" .+i B Ji7n "h" nV. GUwU& Hn Ji7n "h" ny c8 EG
iu quy %nh v quyn v nghba v3 ca c2ng 1n& Lzc /y
gi! .in Hvc h ginh 9c @c l5"! c( A$ kinh t7 ca ch7 @
.+i ang /vt [u hInh thnh! cu@c khng chi7n $ .in *a.
ang /vt [u& Jon cnh kinh t7 B gh h@i cho "h" Ji7n "h"
nV. GUwU quy %nh v quyn v nghba v3 ca c2ng 1n .@t
cch [y h(n! /> Aung th=. cc quyn v kinh t7! vVn h8a
4
JK 'h4 cinh! :uy#n t5"! t5" G! *g/& ; th5t! J *@i! GUT0! t5" G! tr&3wq&
5
JK 'h4 cinh! :on t5"! *g/ 'h4nh tr% Qu0c gia! J *@i! E000! t5" 4! tr&440&
303 304
Ao v+i Ji7n "h" nV. GU4q&
au khi t n+c 9c gii "h8ng! Ji7n "h" nV. GUT0
9c nh n+c ta /an hnh # th# hi-n quyn l. ch t5" th#
ca nhn 1n lao @ng . nfng c0t l li=n .inh c2ng n2ng
1+i A; lhnh o ca )ng& :rong Ji7n "h" nV. GUT0 c8 EU
iu quy %nh v quyn v nghba v3 ca c2ng 1n& :rong /0i
cnh t n+c h th0ng nht v ti7n l=n ch nghba gh h@i! cc
quyn c2ng 1n 9c quy %nh .@t cch [y h(n! .ang
h(i h+ng ca ch7 @ t5" trung! /ao c"& *h`ng quyn v
nghba v3 ca c2ng 1n 9c quy %nh trong Ji7n "h" nV.
GUT0 l c( A$ # nh n+c ta gy 1;ng .@t lot cc vVn /n
"h" lu5t chi ti7t h8a! c3 th# h8a quyn con ngi trong i
A0ng gh h@i&
)i h@i )ng , 1in ra vo nV. GUTq nh 1u A; thay
>i t 1uy ca )ng '@ng An ,i-t *a.& c@t trong nh`ng A;
thay >i l A; h+ng .nh vo t2n trng! /o . cc quyn
con ngi! quyn c2ng 1n& Ji7n "h" nV. GUUE ra i! k7
thua tinh th[n ca cc /n Ji7n "h" tr+c! Kng thi quy
%nh cc quyn con ngi! quyn c2ng 1n .@t cch th;c t7!
"hs h9" v+i hon cnh .+i& :hMo Ji7n "h" nV. GUUE! 9c
Axa >i! /> Aung nV. E00G thI ch(ng quyn v nghba v3 c(
/n ca c2ng 1n gK. 34 iu& Ji-n nay! t n+c ta h c8
.@t h- th0ng "h" lu5t t(ng 0i hon thi-n] h[u nh cc lbnh
v;c c( /n ca i A0ng gh h@i u 9c iu ch6nh /$i lu5t&
'c o lu5t h c3 th# h8a! chi ti7t h8a cc quyn v nghba v3
c( /n ca c2ng 1n trong Ji7n "h" # c2ng 1n c8 th# 1
1ng th;c hi-n trong cu@c A0ng& :r=n c( A$ 8! quyn con
ngi $ ,i-t *a. ngy cng 9c t2n trng v /o .&
IIIE QUDN [IYM, CH:NH SCH Cj BkN CZD [kNG
V9 NH9 N\C VIFT NDM V QUYN CON NGI
6E Q3C! e&d- #LC [l!% ( !" !OV# (N M3,N! #$! !%OP&
c3c ti=u ca A; nghi-" cch .ng l gii "h8ng con
ngi! vI v5y! quan i#. nht qun! guy=n Au0t ca )ng
'@ng An ,i-t *a. l /o v- quyn con ngi! gii "h8ng
con ngi kh}i " /Wc! /8c l@t! /t c2ng! M. li cu@c A0ng t;
1o! . no! hnh "hzc cho .Zi ngi& au y l .@t A0 nt
ch4nh trong quan i#. ca )ng! *h n+c ,i-t *a. v
quyn con ngi\
.... /uyn con ng+,i l0 gi tr chung cA! to0n nhn lo2i
Quyn con ngi c8 t4nh "h> /i7n! 9c " 13ng /Inh
^ng cho tt c .i thnh vi=n trong gia Inh nhn loi! kh2ng
c8 A; "hn /i-t 0i gx vI /t cW la 1o gI nh v chng t@c! 1n
t@c! gi+i t4nh! @ tu>i! thnh "h[n gut thn&&&
:rong 'h6 th% A0 GEB':C:D ngy GE thng F nV. GUUE!
Han H4 th :rung (ng )ng h kh^ng %nh\ <7u&%n con
ngi l, th,nh #u: cJ1 cu4c ATu tr1nh l)u d,i #u1 cc thi
AFi cJ1 nh)n d)n l1o A4ng $, cc d)n t4c b. p bNc trKn th
303 304
gi>i, $, cmng l, th,nh #u: cJ1 cu4c ATu tr1nh cJ1 lo,i ngi
l,2 chJ thiKn nhiKnW #u1 A, #u&%n con ngi tr th,nh gi
tr. chung cJ1 nh)n loFi&?
q
Quyn con ngi c8 n@i 1ung "hong "hz nh ngy nay l
k7t qu ca c qu trInh u tranh lu 1i v /n /6 ca nhn
loi! trong 8 c8 nh`ng 8ng g8" ca nhn 1n ,i-t *a.
trong hng ngn nV. l%ch Ax& )ng thua nh5n! t2n trng v
/o v- nh`ng gi tr% cao qua 9c nhn loi thua nh5n v
quyn con ngi& ,I v5y! vi-c /o . quyn con ngi $
,i-t *a. kh2ng 9c tch ri nh`ng gi tr% v quyn con
ngi h 9c "h" lu5t qu0c t7 quy %nh\ <(h52 lo con
ngi, b:o $/ #u&%n $, lBi -ch hBp php cJ1 2i ngiW t<n
trng $, th+c hi/n cc Ai%u >c #u@c t $% #u&%n con ngi
2, Vi/t 012 A[ ;E ;Kt hoGc th12 gi1?
F
&
..2. -rong 8iu &in BC h$i cD phn chi! gi!i cEp6 &hi
ni" quyn con ng+,i "!ng tnh gi!i cEp su sFc
'c nh cch .ng t An lu2n n=u cao cc khiu hi-u t;
1o! /Inh ^ng! 1n ch trong cc cu@c cch .ng t An& :uy
nhi=n! Aau khi cch .ng thnh c2ng! nhn 1n lao @ng li
kh2ng 9c h$ng quyn t; 1o! /Inh ^ng! 1n ch th;c A;
. /% tr8i chrt vo nh`ng ging g4ch kinh t7 .+i& *h v5y!
6
'h6 th% A0 GEB':C:D ngy GECFCGUUE ca Han H4 th :rung (ng )ng v
<,n quyn con ngi v quan i#.! ch tr(ng ca )ng ta?&
7
,Vn ki-n )i h@i )ng ton qu0c l[n thW _! *g/& 'h4nh tr% Qu2c gia! J& E00G!
tr& G34
quyn con ngi trong gh h@i cfn c8 A; "hn chia giai c"
vdn /% l9i 4ch giai c" chi "h0i Au Avc& crc 1s gt v /n
cht! quyn con ngi l nh`ng gi tr% chung ca ton nhn
loi! l k7t tinh ca qu trInh l%ch Ax lu 1i! nhng tr=n th;c
t7! y l .@t vn .ang t4nh ch4nh tr% v /% ch4nh tr% h8a&
oo 8! vi-c gii th4ch v " 13ng quyn con ngi thng th#
hi-n A; khc /i-t v a thWc h-&
:hMo 'h6 th% A0 GEB':C:D ngy GECFCGUUE! Han H4 th
trung (ng )ng h nhn .nh\ <Prong V[ h4i c ph)n chi1
gi1i cTp A@i ;hng, ;hi ni/2 #u&%n con ngi 21ng t-nh gi1i
cTp *)u *kc?& , vn ny! 'h6 th% A0 4GCE004C':B::g
ngy 0ECGECE004 ca :h t+ng 'h4nh "h kh^ng %nh\ <
(u4c ATu tr1nh trKn $Tn A% #u&%n con ngi l, cu4c ATu
tr1nh 21ng t-nh gi1i cTp *)u *kc, *n dihn r1 liKn tc, l)u d,i
$, #u&t li/t!?
..9. /uyn con ng+,i th%ng nhEt *:i quyn dn t$c cG HIn
on t@c ,i-t *a. h nhiu l[n /% cc th7 l;c n+c
ngoi g. chi7.& *+c .t thI nh tan! khi 1n t@c .t t;
1o thI quyn con ngi /% giy go& :h;c t7 cho thy tr+c
nV. GU4w! khi n+c ta cfn l .@t n+c thu@c %a! nxa
"hong ki7n thI nhn 1n ,i-t *a. kh2ng 9c h$ng cc
quyn con ngi& 'h6 Aau khi cch .ng thng :. thnh
c2ng! %a v% ca ngi 1n tu n2 l- .+i tr$ thnh ch nhn
th;c A; ca .@t qu0c gia @c l5"& L[n [u ti=n! ngi 1n
303 304
.+i 9c h$ng cc quyn c2ng 1n 9c quy %nh trong
Ji7n "h" v "h" lu5t& :u th;c tin u tranh y! )ng rzt
ra /i hc kinh nghi-. rYng A; nghi-" gii "h8ng con ngi
c8 .0i li=n h- chrt ch~ v+i A; nghi-" gii "h8ng 1n t@c&
c@t khi t n+c /% .t @c l5" thI quyn con ngi kh2ng
/ao gi 9c th;c thi v /o .&
_c %nh zng vn .0i quan h- già quyn 1n t@c v
quyn ca .Zi c nhn l c( A$ # 1dn t+i thvng l9i ca cch
.ng ,i-t *a.& :rong *gh% quy7t ca J@i ngh% :rung (ng
l[n thW , Otu ngy G0 7n ngy GUCwCGU4GS v t> chWc ,i-t
cinh! *guyn |i Qu0c vi7t\ YProng lXc n,& #u&%n lBi cJ1 b4
phn, cJ1 gi1i cTp ph:i AGt d>i *+ *inh ta t_n $ong cJ1 #u@c
gi1, cJ1 d)n t4c! Prong lXc n,& nu ;h<ng gi:i #u&t ABc
$Tn A% d)n t4c gi:i phng, ;h<ng Ai ABc A4c lp t+ do cho
to,n th= d)n t4c, thD chUng nh8ng to,n th= #u@c gi1 d)n t4c
cn ch.u 2[i ;ip ng+1 tr)u, 2, #u&%n lBi cJ1 b4 phn gi1i
cTp An $Fn n52 cmng ;h<ng Ai lFi ABc]!
: t$ng v quyn 1n t@c c( /n 9c 'h t%ch JK 'h4
cinh kh^ng %nh .@t cch long trng trong tuy=n ng2n @c
l5" ngy .sng E thng U\ YtTt c: cc d)n t4c trKn th gi>i A%u
*inh r1 bDnh AUng, d)n t4c n,o cmng c #u&%n *@ng, #u&%n
*ung *>ng $, #u&%n t+ do!
..?. /uyn con ng+,i *J! cD tnh ph7 Hi'n6 *J! cD tnh
8Kc thL6 ph5 thu$c *0o truyn th%ng6 8Kc 8iM" *0 trNnh 8$
pht triMn &inh t'6 *=n hD!6 BC h$i cA! "Oi qu%c gi!
Quyn con ngi l .@t gi tr% "h> /i7n ca nhn loi!
/ao h. nh`ng quyn v nguy=n tvc 9c " 13ng "h> /i7n $
$ .i n(i! cho .i 0i t9ng& crc khc! quyn con ngi
ctng .ang t4nh rc ths v+i .Zi qu0c gia thMo trInh @ "ht
tri#n kinh t7 B gh h@i! truyn th0ng vVn h8a v l%ch Ax&
, vn ny! 'c cc tung vi7t\ <7u&%n ;h<ng b1o gi
c th= 2Nc c1o h9n ch A4 ;inh t $, *+ pht tri=n $5n h1
cJ1 V[ h4i do ch A4 ;inh t #u&t A.nh]&
T
:hMo 'h6 th% A0 GEB':C:D ca Han H4 th :rung (ng
)ng! quyn con ngi lu2n lu2n gvn lin v+i l%ch Ax! truyn
th0ng v "h3 thu@c vo trInh @ "ht tri#n kinh t7! vVn h8a
ca t n+c& oo v5y! kh2ng th# " rt horc Aao ch" .y
.8c cc ti=u chuin! .2 thWc ca n+c ny cho cc n+c khc&
ch trvng :hnh t;u /o v- v "ht tri#n quyn con ngi $
,i-t *a. ctng kh^ng %nh\ Ye #u&%n con ngi $C1 21ng
t-nh ph bin, th= hi/n ;ht $ng chung cJ1 nh)n loFi, ABc
ghi trong 3in ch9ng cJ1 liKn hBp #u@c, $C1 c t-nh AGc
thQ A@i $>i tCng V[ h4i $, c4ng A_nge] 1o 8! Ye ;hi tip
cn $, Va lE $Tn A% #u&%n con ngi cn ;t hBp h,i h1 cc
chuHn 2+c, ngu&Kn tkc chung cJ1 lut php #u@c t $>i
nh8ng Ai%u ;i/n AGc thQ $% l.ch *a, ch-nh tr., ;inh t - V[ h4i,
8
'&cc v m&ng ghMn v quyn con ngi! *g/& 'h4nh tr% Qu0c gia! J *@i&!
GUUT! tr& ETq&
303 304
cc gi tr. $5n h1, t<n gio, t-n ngpng, phong tc tp #un
cJ1 2qi #u@c gi1 $, ;hu $+c! "h<ng 24t n>c n,o c #u&%n
p AGt 2< hDnh ch-nh tr., ;inh t, $5n h1 cJ1 2Dnh cho 24t
#u@c gi1 ;hc?&
e "h. vi khu v;c! .@t A0 nh ch4nh tr% ca cc n+c
chu | nh La Quang oi-u Oc;u th t+ng inga"orMS] nli
nlataA Oc;u /@ tr$ng ngoi giao n1onMgiaS ctng ng h@
quan i#. v t4nh rc ths v quyn con ngi th2ng qua vi-c
g+ng la lu5n v Ynh8ng gi tr. ch)u r]! *@i 1ung c( /n
ca la lu5n ny nh Aau\ 1o nh`ng rc ths v vVn h8a! l%ch Ax!
chu | c[n c8 nh`ng cch thWc v ti=u chuin ri=ng trong
vn quyn con ngi chW kh2ng th# v kh2ng n=n thMo
nh`ng gi tr% 1n ch! nhn quyn 9c c> vt /$i cc n+c
"h(ng :y&
..@. /uyn con ng+,i thM hin trong quyn c3ng dn *0
8+Pc php lut HIo h$
Quyn con ngi .u0n 9c hi-n th;c h8a "hi 9c
quy %nh c3 th# trong "h" lu5t! n7u kh2ng! n8 ch6 .ang a
nghba h2 ho! kh2ng c8 a nghba th;c t7& Qh" lu5t l "h(ng
ti-n # ghi nh5n v hi-n th;c h8a cc quyn con ngi& hi
9c "h" lu5t quy %nh! quyn con ngi tr$ thnh quyn
c2ng 1n& )Kng thi! "h" lu5t cfn thi7t l5" nghba v3 ca
nh`ng ch th# c8 li=n quan trong vi-c t2n trng v /o v-
quyn con ngi! quyn c2ng 1n& e ,i-t *a.! )ng v *h
n+c lu2n lu2n quan t. gy 1;ng h- th0ng "h" lu5t # c3
th# h8a cc quyn con ngi& :rong c(ng lbnh gy 1;ng t
n+c trong thi kN qu @ l=n 'h nghba gh h@i nV. GUUG!
)ng gc %nh\ <0h, n>c A.nh r1 cc AFo lut nhd2 Vc
A.nh cc #u&%n c<ng d)n $, #u&%n con ngie] :rong Ji7n
"h" nV. GUUE! *h n+c ,i-t *a. h ghi nh5n .@t cch
.@t cch [y v trang trng cc quyn con ngi! "hs h9"
v+i cc chuin .;c ca lu5t "h" qu0c t7& :4nh tu nV. GUTq
7n nV. E00w! ,i-t *a. h /an hnh tr=n G3&000 vVn /n
"h" lu5t cc loi! trong 8 c8 h(n 40 /@ lu5t v lu5t! tr=n GE0
"h" l-nh! g[n Tw0 vVn /n ca 'h4nh "h v tr=n 3000 vVn
/n "h" quy ca cc /@! ngnh&
U
..Q. /uyn &h3ng tch r,i nghR! *5
:rong <)iu l- t. thi ca J@i li=n hi-" c2ng nhn qu0c
t7 nV. GTq4?! 'c cc h ch6 r .0i li=n h- già quyn v
nghba v3\ <"h<ng c #u&%n lBi n,o 2, ;h<ng c nghg1 $,
;h<ng c nghg1 $ n,o 2, ;h<ng c #u&%n lBi!? :rong :uy=n
ng2n qu0c t7 v quyn con ngi! ti khon E )iu EU ctng
n=u r rYng\ Y"hi hng th cc #u&%n $, t+ do cJ1 2Dnh,
2i ngi ch\ ph:i tu)n thJ nh8ng hFn ch do lut A.nh,
nhd2 2c A-ch b:o A:2 *+ c<ng nhn $, t<n trng th-ch
Ang A@i $>i cc #u&%n $, t+ do cJ1 ngi ;hc cmng nh
nhd2 Ap Nng nh8ng &Ku cu ch-nh Ang $% AFo ANc, trt t+
9
ch trvng :hnh t;u /o v- v "ht tri#n quyn con ngi $ ,i-t *a.! li n8i
[u&
303 304
c<ng c4ng $, phXc lBi chung trong 24t V[ h4i d)n chJ]!
, .0i quan h- già quyn v nghba v3! )ng ta nh5n
%nh\ Y7u&%n d)n chJ, t+ do cJ1 2qi c nh)n ;h<ng tch ri
nghg1 $ $, trch nhi/2 c<ng d)n! M)n chJ ph:i Ai Ai ;s
c9ng, php lut! ^ r4ng d)n chJ V[ h4i chJ nghg1, pht
hu& #u&%n l,2 chJ cJ1 nh)n d)n, A_ng thi th+c hi/n chu&Kn
ch-nh $>i 2i h,nh A4ng V)2 phF2 lBi -ch P #u@c, cJ1 nh)n
d)n]
6
! ch trvng thnh t;u /o v- v "ht tri#n quyn con
ngi ca ,i-t *a. ctng kh^ng %nh\ Ye (c #u&%n $, t+
do cJ1 2qi c nh)n ch\ c th= ABc b:o A:2 $, pht hu& trKn
c9 * t<n trng #u&%n $, lBi -ch chung cJ1 d)n t4c $, c4ng
A_ngW #u&%n lBi ph:i Ai Ai nghg1 $ V[ h4i?&
..S. -Et cI cc quyn con ng+,i cn 8+Pc t3n trTng *0
HIo 8I" "$t cch HNnh 8Ung
:t c cc quyn ca con ngi u c8 a nghba quan
trng nh nhau v kh2ng c8 quyn no 9c coi l v9t
tr@i h(n quyn no& ,i-c th;c hi-n hay kh2ng th;c hi-n
.@t quyn A~ c8 tc @ng t4ch c;c horc ti=u c;c 7n cc
quyn khc&
, vn ny! *h n+c ,i-t *a. lu2n gc %nh .@t
"h(ng h+ng < cn tip cn 24t cch to,n di/n tTt c: cc
#u&%n con ngi $% d)n *+, ch-nh tr., ;inh t, V[ h4i, $5n h1
10
'h6 th% A0 GEB':C:D ngy GECFCGUUE ca Han H4 th :rung (ng )ng v
<,n quyn con ngi v quan i#.! ch tr(ng ca )ng ta?&
trong 24t tng th= h,i h1, ;h<ng ABc Vj2 nht bTt cN #u&%n
n,o! i_ng thi, cc #u&%n $, t+ do cJ1 2qi c nh)n ch\ c
th= ABc b:o A:2 $, pht hu& trKn c9 * t<n trng #u&%n $,
lBi -ch chung cJ1 d)n t4c $, c4ng A_nge Vi/c ch\ u tiKn
hoGc tu&/t A@i h1 cc #u&%n d)n *+, ch-nh tr. $, 24t *@
#u&%n t+ do c nh)n, ;h<ng #u1n t)2 th-ch Ang An #u&%n
pht tri=n, cc #u&%n ;inh t, V[ h4i $, $5n h1 cJ1 c: c4ng
A_ng l, cch A% cp phin di/n, ;h<ng ph:n nh A& AJ bNc
tr1nh to,n c:nh $% #u&%n con ngi?
GG
&
,i-c coi trng A; /Inh ^ng già cc quyn con ngi
9c th# hi-n r nt trong Ji7n "h" nV. GUUE& :rong Ji7n
"h"! cc quyn con ngi 9c ghi nh5n .@t cch ton 1i-n
v c8 .0i li=n quan chrt ch~ v+i nhau&
..<. #V r$ng 8%i tho2i *0 hPp tc qu%c t' trong lRnh *c
quyn con ng+,i
)ng ta ch tr(ng thzc iy h9" tc qu0c t7 trong lbnh
v;c quyn con ngi tr=n c( A$ /Inh ^ng! t2n trng @c
l5"! ch quyn v ton vn lhnh th>! kh2ng can thi-" vo
c2ng vi-c n@i /@ ca nhau& :rong 'h6 th% A0 GEB':C:D!
)ng kh^ng %nh\ Y7u&%n con ngi l, $Tn A% A1ng ABc
AGt r1 trong cc 2qi #u1n h/ #u@c t! (n l,2 t@t c<ng tc
A@i ngoFi, gi8 $8ng A4c lp, chJ #u&%n cJ1 n>c t1, *un
*,ng t? thi/n ch- hBp tc trong #u1n h/ #u@c t $D #u&%n
11
ch trvng :hnh t;u /o v- v "ht tri#n quyn con ngi $ ,i-t *a.&
303 304
con ngi, A_ng thi ATu tr1nh $>i nh8ng )2 2u lBi dng
$Tn A% n,& A= ch@ng ph t1]!
ch trvng :hnh t;u /o v- v "ht tri#n quyn con
ngi $ ,i-t *a. vi7t rYng\ YMo ;hc bi/t $% ho,n c:nh
l.ch *a, ch A4 ch-nh tr., trDnh A4 pht tri=n, gi tr. tru&%n
th@ng $5n h1e nKn cch tip cn $% #u&%n con ngi cJ1
2qi #u@c gi1 c th= ;hc nh1u! Vi/c hBp tc $, A@i thoFi
gi81 cc #u@c gi1 A= thXc AH& $, b:o $/ #u&%n con ngi
l, 24t &Ku cu cn thit $, ;hch #u1n! Vi/t 012 Jng h4
$i/c t5ng cng hBp tc #u@c t trong lgnh $+c #u&%n con
ngi trKn c9 * A@i thoFi bDnh AUng, V)& d+ng, t<n trng
$, hi=u bit lRn nh1u, ;h<ng c1n thi/p $,o c<ng $i/c n4i
b4 cJ1 nh1u, $D 2c tiKu chung l, thXc AH& $, b:o $/ ng,&
c,ng t@t h9n cc #u&%n con ngi! Vi/t 012 cmng cho
rdng ;h<ng n>c n,o c #u&%n *a dng $Tn A% #u&%n con
ngi l,2 c<ng c c1n thi/p $,o c<ng $i/c n4i b4 cc
#u@c gi1, g)& A@i Au, g)& *Nc Ip ch-nh tr., th2 ch- *a
dng $m l+c hoGc l,2 Ai%u ;i/n trong #u1n h/ hBp tc ;inh
t, th9ng 2Fi!!! $>i n>c ;hc!]
IE C"J!" b'#" #m nl! #LC [l!% ( N" !OV# V&H5 NC- (N
M3,N! #$! !%OP&
2... -=ng c+,ng *0 "V r$ng dn chA
on ch l .@t ti=u ch4 quan trng # nh gi .Wc @
th;c thi quyn con ngi& 'c quyn con ngi ch6 9c
t2n trng v /o . trong .@t gh h@i 1n ch& :u lu! .$
r@ng v "ht huy 1n ch h tr$ thnh .@t .3c ti=u c( /n
ca )ng v *h n+c ,i-t *a.& c$ r@ng v "ht huy
1n ch 9c coi l .@t nhn t0 quan trng quy7t %nh
thvng l9i ca A; nghi-" c2ng nghi-" h8a! hi-n i h8a t
n+c! gy 1;ng nh n+c "h" quyn gh h@i ch nghba&
:rong nh`ng nV. qua! )ng v *h n+c ta kh2ng ngung
hon thi-n cc c( ch7 th;c hi-n quyn l. ch ca nhn
1n& *>i /5t nht l nZ l;c hon thi-n cc quy %nh "h"
lu5t l. nn tng # tVng cng th;c hi-n 1n ch& 'c
quy %nh "h" lu5t nhY. th;c hi-n "h(ng ch. Yd)n
bit, d)n b,n, d)n l,2, d)n ;i=2 tr1] 9c gy 1;ng ngy
cng hon thi-n! chi ti7t v [y h(n& H=n cnh 8! trch
nhi-. c2ng khai! .inh /ch hot @ng ca cc c( quan!
c2ng chWc nh n+c ngy cng 9c tVng cng&
2.2. Pht huy nhn t% con ng+,i6 8Wy "2nh pht triMn
&inh t'6 giIi quy't t%t cc *En 8 BC h$i
Qht huy nhn t0 con ngi lu2n l nhn t0 quy7t %nh .i
thvng l9i ca cch .ng ,i-t *a.& )ng v *h n+c ,i-t
*a. gc %nh lu2n rt con ngi vo v% tr4 trung t. ca cc
ch4nh Ach kinh t7 B gh h@i& c3c ti=u ca ch4nh Ach 1o )ng v
*h n+c ra u h+ng vo con ngi! kh2ng ngung ci to!
nng cao i A0ng v5t cht ca .i thnh vi=n trong gh h@i! /o
303 304
. nh`ng nhu c[u t0i thi#u nht ca nhn 1n v nng cao th#
cht ca con ngi ,i-t *a.& :rong nh`ng nV. t+i! )ng v
*h n+c ,i-t *a. gc %nh cc vn u ti=n l\ /o . t0t
h(n "hzc l9i gh h@i! to cng nhiu vi-c l. cho ngi lao @ng!
t5" trung g8a 8i gi. ngho] chz trng "ht tri#n /o hi#. gh
h@i! tVng cng "h> c5" gio 13c! "hfng ch0ng cc t- nn gh
h@i] ngVn chrn 1%ch /-nh! /o v- .2i trng&
2.9. XIo 8I" s HNnh 8Ung giY! cc dn t$c6 ho0n thin
&hu3n &h7 php lZ * quyn con ng+,i6 quyn c3ng dn
,i-t *a. l .@t qu0c gia c8 nhiu 1n t@c csng Ainh
A0ng& :rong l%ch Ax! cc 1n t@c lu2n on k7t! t(ng tr9 ldn
nhau& :rong c2ng cu@c >i .+i! )ng v *h n+c ta lu2n
nht qun ch4nh Ach /o . quyn /Inh ^ng già cc 1n
t@c! coi 8 l .@t trong nh`ng nhn t0 quy7t %nh thnh c2ng
ca A; nghi-" cch .ng& 'h4nh Ach ny 9c th# hi-n trong
nhiu vVn ki-n ca )ng! vVn /n "h" lu5t ca *h n+c&
H=n cnh 8! )ng v *h n+c ta kh2ng ngung nZ l;c hon
thi-n khu2n kh> "h" lu5t v quyn con ngi! quyn c2ng 1n&
:rong nh`ng nV. qua! *h n+c ta h /an hnh rt nhiu cc vVn
/n quy "h. "h" lu5t # c3 th# h8a quyn con ngi tr=n cc
lbnh v;c& Ji-n nay! 'hi7n l9c gy 1;ng v hon thi-n h- th0ng
"h" lu5t! 'hi7n l9c ci cch t "h"! 'h(ng trInh ci cch
hnh ch4nh ang 9c )ng v nh n+c iy .nh nhY. ti7" t3c
hon thi-n h(n nà h- th0ng "h" lu5t! . /o th;c hi-n c8 hi-u
qu cc quyn con ngi! quyn c2ng 1n&
2.?. g=n ngJ! *0 trJng tr nhYng h0nh *i *i ph2" quyn
con ng+,i6 quyn c3ng dn6 8[ng th,i6 ch%ng &huynh h+:ng
dn chA cc 8o!n6 qu &hch6 lPi d5ng *En 8 quyn con ng+,i
8M ch%ng ph ch' 8$
:rong thi gian qua! .@t A0 cn /@ ca )ng! cn /@!
c2ng chWc nh n+c cha th5t A; g(ng .du! cha t2n trng
quyn l. ch ca nhn nhn! th5. ch4 c8 nh`ng hnh vi
tha. nhtng! quan li=u! g. "h. 7n quyn l9i ca nhn
1n& ,I v5y! )ng v *h n+c ta lu2n gc %nh ch tr(ng
ngVn ngua v trung tr% nh`ng hnh vi vi "h. quyn con
ngi! u tranh ch0ng tha. nhtng v ti=u c;c&
Ji-n nay! vn quyn con ngi! quyn c2ng 1n
lu2n /% cc "h[n tx "hn @ng l9i 13ng # ch0ng "h ch7
@! "h vy A; >n %nh ch4nh tr%& oo 8! )ng v *h n+c
ta ch tr(ng ch0ng cc khuynh h+ng 1n ch c;c on!
qu kh4ch] ngVn chrn v "h vy . .u ca cc th7 l;c
ths %ch trong vi-c l9i 13ng vn quyn con ngi #
k4ch @ng! gy r0i&
2.@. -=ng c+,ng ho2t 8$ng ph7 Hi'n6 gio d5c * quyn
con ng+,i6 quyn c3ng dn cho cn H$ *0 nhn dn
Qh> /i7n cc ki7n thWc v quyn con ngi! quyn c2ng
1n l .@t /i-n "h" c8 t4nh cht /n v`ng # thzc iy! /o
303 304
v- quyn con ngi& e ,i-t *a.! hot @ng ny lu nay
vdn 9c 1uy trI .@t cch thng guy=n& Xio 13c v
quyn con ngi! quyn c2ng 1n tu lu h tr$ thnh .@t
n@i 1ung quan trng trong ch(ng trInh gio 13c c2ng 1n!
gio 13c "h" "h" lu5t $ cc c" hc& :uy v5y! nh5n thWc
v quyn con ngi trong .@t /@ "h5n 1n chzng vdn cfn
hn ch7& 'h4nh vI v5y! )ng v *h n+c ta ang c0 gvng
thzc iy .nh h(n nà vi-c "h> /i7n v ging 1y v
quyn con ngi nhY. nng cao a thWc "h" lu5t cho ngi
1n ,i-t *a.&
2.Q. ChA 8$ng6 tch cc trong cc ho2t 8$ng hPp tc qu%c
t' *0 "V r$ng 8%i tho2i trong lRnh *c nhn quyn
)ng v *h n+c ,i-t *a. thua nh5n cc gi tr%
chung trong t t$ng ca nhn loi v quyn con ngi&
)Kng thi! )ng v *h n+c ra ch4nh Ach ch @ng
h9" tc v 0i thoi nhY. g8" "h[n thzc iy cc quyn
con ngi tr=n th7 gi+i& 'h4nh Ach 0i ngoi trong lbnh
v;c ny ca ,i-t *a. 1;a tr=n nguy=n tvc\ /Inh ^ng! t2n
trng @c l5"! ch quyn v ton vn lhnh th>! kh2ng "
rt v can thi-" vo c2ng vi-c n@i /@ ca nhau&
J9" tc v 0i thoi qu0c t7 v quyn con ngi c8 a
nghba rt quan trng& Qua 0i thoi! c@ng Kng qu0c t7 A~ c8
c( h@i hi#u h(n v tInh hInh nhn quyn $ ,i-t *a.] Kng
thi! y ctng l .@t c( h@i # ,i-t *a. hc h}i kinh
nghi-. ca cc qu0c gia tr=n th7 gi+i&
303 304
PHN 2
CC QUYN DN S - CHNH TR
TRONG PHP LUT VIT NAM
Chuy! "# $
QUYN S%NG
V C BO M AN NINH C NHN
& QPp* *X
6E Mo5 bB M3, eA!" #m nl! (N M3,N! bB!% 5"p$ 1"'1 2345
M3B# 5U
c@t trong nh`ng quyn t; nhi=n thi=ng li=ng nht ca con
ngi l quyn 9c A0ng an ton! trong hfa /Inh& Quyn A0ng
9c c5" [u ti=n ti )iu 3 ca :uy=n ng2n th7 gi+i v quyn
con ngi nV. GU4T OPoJRS& )iu ny kh^ng %nh\ Sî ngi
A%u c #u&%n *@ng, #u&%n t+ do $, 1n to,n c nh)n]&
Quyn A0ng ca con ngi 9c ti7" t3c kh^ng %nh v
c3 th# h8a ti )iu q ca '2ng +c qu0c t7 v cc quyn 1n
A;! ch4nh tr% O''QRS! thMo 8\ î ngi A%u c #u&%n c@
h8u l, ABc *@ng! 7u&%n n,& ph:i ABc php lut b:o $/!
"h<ng 1i c th= b. t>c 2Fng *@ng 24t cch tuf ti/n Ohon
GS& 'c khon E! 3! 4! w! q )iu ny quy %nh cc nguy=n tvc
c( /n trong vi-c " 13ng hInh "ht tx hInh $ nh`ng n+c cfn
303 304
1uy trI hInh "ht ny! c8 th# t8. tvt nh Aau\ vw ch\ ABc
phIp p dng hDnh phFt ta hDnh A@i $>i nh8ng t4i c nghiK2
trng nhTt, c5n cN $,o lut php hi/n h,nh tFi thi Ai=2 t4i
phF2 ABc th+c hi/nW v'w $i/c p dng hDnh phFt ta hDnh
;h<ng ABc tri $>i nh8ng #u& A.nh cJ1 x((Py $, cJ1 (<ng
>c $% ng5n ngC1 $, trCng tr. t4i di/t chJngW vLw hDnh phFt ta
hDnh ch\ ABc thi h,nh trKn c9 * b:n n A[ c hi/u l+c php
lut, do 24t to, n c thH2 #u&%n phn #u&tW v`w cTt ;f
ngi n,o b. ;t n ta hDnh A%u c #u&%n Vin $, #u&%n ABc
VIt )n gi:2 hoGc th1& Ai 2Nc hDnh phFtW vow "h<ng p dng
hDnh phFt ta hDnh $>i ngi d>i z tui $, ;h<ng ABc thi
h,nh n ta hDnh A@i $>i ph n8 A1ng 21ng th1iW v{w "h<ng
ABc $i/n dRn ii%u { A= trD ho[n hoGc ng5n c:n $i/c Vo b?
hDnh phFt ta hDnh tFi bTt ;f #u@c gi1 th,nh $iKn n,o cJ1 (<ng
>c&
H=n cnh ''QR! .@t A0 c2ng +c qu0c t7 khc v quyn
con ngi ctng c5" 7n quyn A0ng! trong 8 /ao gK.
'2ng +c v quyn tr M. O)iu q '2ng +c ny quy %nh!
cc qu0c gia thnh vi=n thua nh5n rYng tt c tr M. u c8
quyn c0 hù l quyn A0ngS! '2ng +c v ngVn chrn v
trung tr% t@i 1i-t chng O'2ng +c h 1nh "h[n l+n cc iu
khon # gc %nh r cc hnh vi 9c coi l "h. t@i 1i-t
chng v vi-c trung tr% 0i v+i cc hnh vi g. hi quyn
A0ng ca con ngi rc /i-t nghi=. trng nyS! '2ng +c v
trn " v trung tr% t@i c aB"cBthai O)iu E '2ng +c ny a
ra %nh nghba v t@i c aB"cBthai! trong 8 /ao gK. hnh
@ng gi7t cc thnh vi=n ca .@t nh8. chng t@c horc gi7t c
nh8. chng t@c 8S&&&
*goi nh`ng kh4a cnh h n=u c3 th# $ )iu q ''QR!
trong HInh lu5n chung A0 q th2ng qua ti "hi=n h" l[n thW Gq
nV. GUTE! y /an quyn con ngi OJR'S h gii th4ch th=.
.@t A0 kh4a cnh li=n quan 7n a nghba v n@i 1ung ca quyn
A0ng! c8 th# t8. tvt nh`ng i#. quan trng nh Aau\
PhN nhTt, quyn A0ng l Y24t #u&%n c9 b:n cJ1 con ngi
2, trong bTt cN ho,n c:nh n,o, ;= c: trong tDnh trFng ;hHn cTp
cJ1 #u@c gi1, cmng ;h<ng th= b. $i phF2!!!] Oon GS&
PhN h1i, quyn A0ng kh2ng n=n hi#u thMo nghba h" ch6 l
A; ton vn v t4nh .ng& J(n th7! quyn ny /ao gK. c
nh`ng kh4a cnh nhY. /o . A; tKn ti ca con ngi&
:hMo cch ti7" c5n ny! vi-c /o . quyn A0ng cfn fi h}i
cc qu0c gia "hi th;c thi nh`ng /i-n "h" # l. gi. t6 l-
ch7t $ tr M. v tVng tu>i th /Inh qun ca ngi 1n! c3 th#
nh cc /i-n "h" nhY. g8a /} tInh trng Auy 1inh 1yng v
cc 1%ch /-nh&&& tWc l /ao gK. c cc /i-n "h" th3 @ng v
ch @ng Oon ES&
PhN b1, .@t trong cc nguy c( "h> /i7n M 1a quyn
A0ng l chi7n tranh v cc t@i "h. nghi=. trng nh 1i-t
chng hay t@i "h. ch0ng nhn loi& ,I v5y! vi-c ch0ng chi7n
tranh v cc t@i "h. ny ctng l A; /o . quyn A0ng&
303 304
:hMo cch ti7" c5n 8! vi-c /o . quyn A0ng trong )iu q
c8 .0i li=n h- v+i nghba v3 c. cc hot @ng tuy=n truyn
chi7n tranh v k4ch @ng h5n ths! /o l;c n=u $ )iu E0
''QR Oon 3S&
PhN t, "hfng ch0ng nh`ng hnh @ng t@i "h. gy
nguy hi horc t+c ot t4nh .ng con ngi ctng l /i-n
"h" h7t AWc quan trng # /o . quyn A0ng& 'c qu0c gia
thnh vi=n c[n ti7n hnh cc /i-n "h" "hfng ch0ng v trung
tr% vi-c tuN ti-n t+c ot t4nh .ng con ngi 1o /t kN ch
th# no gy ra! k# c 1o cc l;c l9ng an ninh ca nh n+c
Oon wS& Li=n quan 7n vn ny! vi-c /vt c8c ngi v a
i .t t4ch ctng /% coi l .@t trong nh`ng hInh thWc t+c ot
quyn A0ng! 1o 8! cc qu0c gia thnh vi=n c8 nghba v3 a ra
nh`ng /i-n "h" v k7 hoch hi-u qu # "hfng ch0ng v
iu tra cc v3 vi-c 1ng ny Oon 4S&
PhN n52, v .0i quan h- già hInh "ht tx hInh v quyn
A0ng! .rc 1s ''QR kh2ng /vt /u@c cc qu0c gia thnh vi=n
"hi g8a /} hInh "ht ny! tuy nhi=n! cc qu0c gia c8 nghba v3
"hi hn ch7 Ax 13ng n8! c3 th# l ch6 9c " 13ng hInh "ht
ny v+i <nh`ng t@i c nghi=. trng nht?! v vi-c gi+i hn "
13ng hInh "ht ny ctng 9c coi l .@t hInh thWc /o .
quyn A0ng& *goi ra! cc qu0c gia thnh vi=n . hi-n cfn "
13ng hInh "ht tx hInh c8 nghba v3 /o . nh`ng th t3c t0
t3ng trong nh`ng v3 vi-c /% can! /% co /% gt gx v+i .Wc n
tx hInh "hi 9c th;c hi-n .@t cch c2ng /Yng nht! trong
8 /ao gK. nh`ng kh4a cnh nh kh2ng " 13ng hKi t0! gt
gx c2ng khai! 9c gi %nh v2 t@i! /o . cc quyn /o
chà! khng co v gin n gi.&&& Oon qS&
'tng li=n quan 7n quyn A0ng! ngoi HInh lu5n chung
A0 q! JR' cfn th2ng qua HInh lu5n chung A0 G4 O"hi=n h"
l[n thW E3 nV. GUT4S trong 8 ti kh^ng %nh t[. quan trng
ca quyn A0ng! coi 8 l c( A$ cho tt c cc quyn con
ngi! Kng thi nhvc li y=u c[u "hi th;c hi-n )iu q ca
''QR trong .i hon cnh& Hn huy7n ngh% nhn .nh
rYng chi7n tranh! rc /i-t l chi7n tranh ht nhn! l nguy c(
l+n nht M 1a quyn A0ng v y=u c[u cc qu0c gia hn ch7
v ch. 1Wt cc cu@c chy ua vt trang! rc /i-t l kh2ng
thi7t k7! thx nghi-.! ch7 to! tng tr`! tri#n khai v Ax 13ng
cc loi vt kh4 ht nhn& :hMo JR'! vi-c thi7t k7! thx
nghi-.! ch7 to! tng tr`! tri#n khai v Ax 13ng cc loi vt kh4
ht nhn c[n "hi coi l "h. t@i c ch0ng nhn loi&
IE Mo5 bB M3, eA!" #m nl! (N M3,N! bB!% 5"p$ 1"'1 2345
V&H5 NC-
*gay Aau khi cch .ng thng :. thnh c2ng! trong
:uy=n ng2n @c l5" khai Ainh ra n+c ,i-t *a. 1n ch c@ng
hfa B ngy ECUCGU4w B 'h t%ch JK 'h4 cinh h kh^ng %nh\
SPTt c: 2i ngi A%u *inh r1 c #u&%n bDnh AUng! PFo h1
cho h nh8ng #u&%n ;h<ng 1i c th= V)2 phF2 ABcW trong
nh8ng #u&%n T&, c #u&%n ABc *@ng, #u&%n t+ do $, #u&%n
303 304
2u cu hFnh phXcS
'
! '8 th# thy rYng! t t$ng guy=n Au0t
ca :uy=n ng2n @c l5" l t t$ng v con ngi! quyn con
ngi v 9c 'h t%ch JK 'h4 cinh nng l=n thnh quyn
1n t@c ch4nh ng&
Quyn 9c A0ng l quyn tt y7u! v0n c8 ca quyn con
ngi] l .@t trong nh`ng vn quan trng /5c nht v 9c
quy %nh trong nhiu vVn /n "h" lu5t ca ,i-t *a. 1+i
nh`ng g8c @ khc nhau! tr+c h7t 9c th# hi-n trong Ji7n
"h" nV. GUUE B o lu5t g0c v 9c c3 th# h8a trong cc
vVn /n "h" lu5t quan trng&
2... Cc quy 8nh cA! php lut li1n qu!n 8'n quyn s%ng
d+:i gDc 8$ l0 quyn 8+Pc HIo * to0n *\n * tnh "2ng
'!!! 7u&%n bTt ;h: V)2 phF2 $% th)n th=, ABc php
lut b:o $/ $% t-nh 2Fng
B )iu FG Ji7n "h" nV. GUUE OAxa >i! /> Aung nV.
E00GS
G3
quy %nh c2ng 1n c8 quyn /t kh g. "h. v
thn th#! 9c "h" lu5t /o h@ v t4nh .ng&&&! Kng thi!
kh2ng ch6 ri=ng c2ng 1n ,i-t *a. . c ngi n+c ngoi
c trz $ ,i-t *a. ctng 9c *h n+c ,i-t *a. /o h@ t4nh
.ng O)iu TGS&
B )iu 3E H@ lu5t on A; nV. E00w
G4
ctng n=u r c nhn
12
,Vn ki-n )ng ton t5"! t5" F! *g/& 'h4nh tr% Qu0c gia&
13
au y gi l Ji7n "h"&
14
au y gi l H@ lu5t on A;&
c8 quyn 9c /o . an ton v t4nh .ng v 9c /o v-
thMo "h(ng thWc ca lu5t 1n A;& :i khon E ca )iu ny
quy %nh trch nhi-. ca nh`ng c nhn! c( A$ y t7 trong vi-c
"hi k%" thi /Yng .i cch cWu chà nh`ng ngi /% tai nn!
/-nh t5t . t4nh .ng OtWc .ng A0ngS /% M 1a&
'!!'! 7u& A.nh $% cc t4i V)2 phF2 t-nh 2Fng cJ1 ngi ;hc
B Jnh vi g. "h. 7n quyn A0ng ca con ngi
9c coi l .@t trong nh`ng hnh vi "h. t@i nghi=. trng
nht v /% "h" lu5t nghi=. tr%& )# /o . th;c hi-n
nguy=n tvc h 9c Ji7n "h" ghi nh5n! 8 l quyn /t
kh g. "h. v t4nh .ng ca c2ng 1n! 'h(ng _ H@
lu5t JInh A; nV. GUUU O9c Axa >i! /> Aung nV. E00US
Gw
quy %nh G0 t@i 1anh li=n quan 7n hnh vi tr;c ti7" hay
gin ti7"! v2 tInh hay c0 a t+c ot Ainh .ng ca ngi
khc .@t cch /t h9" "h"! 8 l\ :@i gi7t ngi O)iu
U3S] :@i gi7t con .+i O)iu U4S] :@i gi7t ngi trong
trng thi tinh th[n /% k4ch @ng .nh O)iu UwS] :@i gi7t
ngi 1o v9t qu gi+i hn "hfng v- ch4nh ng O)iu UqS]
:@i l. ch7t ngi trong khi thi hnh c2ng v3 O)iu UFS]
:@i v2 a l. ch7t ngi O)iu UTS] :@i v2 a l. ch7t ngi
1o vi "h. quy tvc ngh nghi-" horc quy tvc hnh ch4nh
O)iu UUS] :@i /Wc tx O)iu G00S] :@i gzi gi3c horc giz"
ngi khc t; At O)iu G0GS] :@i kh2ng cWu giz" ngi
15
au y gi l H@ lu5t JInh A;&
303 304
ang $ trong tInh trng nguy hi#. 7n t4nh .ng O)iu
G0ES& oo 0i t9ng tc @ng ca t@i "h. l g. "h.
quyn A0ng ca con ngi n=n ch4nh Ach hInh A; v ng
l0i gx la ca *h n+c 0i v+i cc t@i g. "h. t4nh .ng
ca con ngi l rt nghi=. khvc& :rong G0 t@i n=u tr=n c8
0G t@i rc /i-t nghi=. trng c8 .Wc hInh "ht cao nht l tx
hInh O)iu U3S! c8 0G t@i rt nghi=. trng c8 .Wc hInh "ht
cao nht l 7n Gw nV. ts O)iu UFS& *goi cc t@i n=u tr=n!
H@ lu5t JInh A; cfn quy %nh .@t A0 t@i c8 li=n quan 7n
vi-c g. "h. .ng A0ng ca con ngi ti cc )iu\ T3!
T4 O'h(ng _ B 'c t@i g. "h. an ninh qu0c giaS] )iu
33q O'h(ng __ B 'c t@i g. "h. nghba v3! trch
nhi-. ca qun nhnS v cc )iu 34E! 343 O'h(ng __,
B 'c t@i "h hoi hfa /Inh! ch0ng loi ngi v t@i "h.
chi7n tranhS&
B H=n cnh vi-c /o v- t4nh .ng ca con ngi kh}i A;
g. hi ca t@i "h.! *h n+c ,i-t *a. ctng quan t. 7n
vi-c /o h@ t4nh .ng cho nh`ng ngi tha. gia t0 t3ng hInh
A;! nht l /% can! /% co& :hMo )iu F ca H@ lu5t :0 t3ng
hInh A; nV. E003
Gq
thI c2ng 1n c8 quyn 9c "h" lu5t /o
h@ v t4nh .ng& ci hnh vi g. "h. 7n t4nh .ng ca
c2ng 1n u /% gx la thMo "h" lu5t& *gi tha. gia t0 t3ng
9c "h" lu5t /o v- trong Au0t qu trInh tha. gia t0 t3ng&
:rng h9" ngi tha. gia t0 t3ng /% M 1a 7n t4nh .ng
16
au y gi l H@ lu5t :0 t3ng hInh A;&
thI c( quan c8 thi. quyn ti7n hnh t0 t3ng "hi " 13ng
nh`ng /i-n "h" c[n thi7t # /o v- h thMo quy %nh ca
"h" lu5t&
'!!L! 7u& A.nh hFn ch *a dng $, gi>i hFn p dng
hDnh phFt ta hDnh
Xi0ng nh .@t A0 qu0c gia khc tr=n th7 gi+i! "h" lu5t
,i-t *a. hi-n vdn cfn 1uy trI hInh "ht tx hInh! gut "ht tu
y=u c[u khch quan v "hfng! ch0ng t@i "h.& :uy nhi=n!
*h n+c ,i-t *a. h v ang ch tr(ng thu h" 1[n "h.
vi " 13ng hInh "ht tx hInh v ti7n t+i g8a /} hInh "ht ny
khi iu ki-n cho "h"& )iu ny th# hi-n r $ chZ! A0 iu
lu5t c8 khung hInh "ht tx hInh trong H@ lu5t JInh A; h 9c
gi. i ng k#
GF
& H=n cnh 8! "h" lu5t hInh A; ,i-t *a.
h quy %nh chrt ch~ v nh`ng gi+i hn v /o . v th t3c
t0 t3ng khi " 13ng hInh "ht tx hInh! c3 th#\
B , gi+i hn! )iu 3w H@ lu5t JInh A; quy %nh\ <:x
hInh l hInh "ht rc /i-t ch6 " 13ng 0i v+i ngi "h. t@i
rc /i-t nghi=. trng& h2ng " 13ng hInh "ht tx hInh 0i
v+i ngi cha thnh ni=n "h. t@i! 0i v+i "h3 n` c8 thai
17
:u 44 iu c8 khung hInh "ht tx hInh trong H@ lu5t JInh A; nV. GUTw gu0ng
cfn EU iu trong H@ lu5t JInh A; nV. GUUU v hi-n nay cfn Ew iu OLu5t Axa
>i! /> Aung .@t A0 iu ca H@ lu5t JInh A; nV. GUUU 9c Qu0c h@i kh8a _
th2ng qua nV. E00U h /} hInh "ht tx hInh trong 4 t@i 1anh! /ao gK.\ :@i hi7"
1.] :@i l.! tng tr`! v5n chuy#n! lu hnh tin gi! ngn "hi7u gi! c2ng tri
gi] :@i chi7. ot tu /ay! tu thy] :@i hy hoi vt kh4 qun 13ng! "h(ng
ti-n k thu5t qun A;S&
303 304
horc "h3 n` ang nu2i con 1+i 3q thng tu>i khi "h. t@i
horc khi /% gt gx& h2ng thi hnh n tx hInh 0i v+i "h3 n`
c8 thai! "h3 n` ang nu2i con 1+i 3q thng tu>i& :rong
trng h9" ny hInh "ht tx hInh chuy#n thnh ts chung
thn&:rong trng h9" ngi /% k7t n tx hInh 9c n gi.!
thI hInh "ht tx hInh chuy#n thnh ts chung thn?&
B , nh`ng /o . t0 t3ng! H@ lu5t :0 t3ng hInh A; quy
%nh c3 th#! chrt ch~ v cc th t3c iu tra! truy t0! gt gx v
thi hnh n 0i v+i nh`ng ngi "h. t@i c8 khung hInh "ht
tx hInh& :hMo quy %nh ti )iu GF0 ca H@ lu5t! ch6 :fa n
nhn 1n c" t6nh tr$ l=n .+i c8 thi. quyn gt gx A( thi.
cc v3 n c8 .Wc n tx hInh v trong cc v3 n ny J@i Kng
gt gx "hi gK. E :hi. "hn v 3 J@i thi. nhn 1n& *goi
ra! thMo )iu wF ca H@ lu5t! trong trng h9" /% can! /% co
/% kh$i t0 v t@i c8 khung hInh "ht cao nht l tx hInh thI c(
quan t0 t3ng "hi .i lu5t A /o chà cho h n7u nh h v
gia Inh kh2ng .i lu5t A /o chà& :hMo )iu EwT ca H@
lu5t! Aau khi /n n tx hInh c8 hi-u l;c "h" lu5t! hK A( v3 n
"hi 9c gxi ngay l=n 'hnh n :fa n nhn 1n t0i cao v
/n n "hi 9c gxi ngay l=n ,i-n tr$ng ,i-n ki#. At
nhn 1n t0i cao # trong vfng 0E thng! cc c( quan ny "hi
quy7t %nh khng ngh% horc kh2ng khng ngh% thMo th t3c
gi. 0c thi. horc ti thi.& 'tng thMo )iu ny! trong thi
hn 0F ngy! k# tu ngy /n n c8 hi-u l;c "h" lu5t! ngi /%
k7t n tx hInh 9c gxi (n gin n gi. l=n 'h t%ch n+c v
/n n ch6 9c thi hnh n7u kh2ng c8 khng ngh% thMo th
t3c gi. 0c thi. horc ti thi. ca :fa n nhn 1n t0i cao
v ,i-n ki#. At nhn 1n t0i cao ctng nh khi 'h t%ch n+c
/c (n gin n gi. ca /% co&
2.2. /uy 8nh php lut trong *ic HIo 8I" cc 8iu &in
t[n t2i cA! con ng+,i
, kh4a cnh thW hai ca quyn A0ng Oquyn 9c A0ng
cu@c A0ng /Inh thng v 9c " Wng nh`ng nhu c[u c(
/n nht # tKn ti v "ht tri#n th# cht! n8i cch khc l
9c /o . cc iu ki-n tKn ti ca con ngiS! "h" lu5t
,i-t *a. h gc l5" cc ch7 %nh v vn ny kh ton 1i-n
v ngy cng 9c hon thi-n& 'c o lu5t nh Lu5t Ho v-!
chV. A8c v gio 13c tr M.] Lu5t *gi cao tu>i] Lu5t
*gi khuy7t t5t] Lu5t Ho v- AWc kh}M nhn 1n] Lu5t Ho
hi#. gh h@i] Lu5t HInh ^ng gi+i] Lu5t Qhfng ch0ng /o l;c
gia Inh&&& l nh`ng i#n hInh v nZ l;c ca ,i-t *a. trong
lbnh v;c ny&
h2ng ch6 1ung li $ cc quy %nh "h" lu5t! /Yng nh`ng
hot @ng c3 th#! ,i-t *a. 9c qu0c t7 ghi nh5n l .@t
trong nh`ng qu0c gia i [u v g8a 8i gi. ngho& )y l
u ti=n hng [u ca 'h4nh "h ,i-t *a. trong vi-c thzc iy
cc quyn con ngi n8i chung! quyn 9c A0ng cu@c A0ng
/Inh thng ca .Zi ngi n8i ri=ng! "hs h9" v+i hon cnh
ca t n+c v cc c3c ti=u :hi=n ni=n k ca Li=n h9"
303 304
qu0c& 'h4nh "h ,i-t *a. rc /i-t quan t. 7n cc nh8.
1 /% t>n th(ng nh "h3 n`! tr M.! ngi 1n t@c thi#u A0!
ngi khuy7t t5t! ngi nhi. J,Cno& ,+i .Zi nh8. 0i
t9ng! *h n+c ,i-t *a. u c8 cc c( ch7! ch4nh Ach v
u ti=n c3 th# nhY. /o v-! hZ tr9! to c( h@i cho tung nh8.
"ht tri#n v hfa nh5" v+i i A0ng gh h@i&
IIE QUYN []C BkO [kM DN NINH C NH7N
6E Mo5 bB M3, eA!" #m nl! (N M3,N! eOf# nl$ el- C!
!&!" #' !"0! 5"p$ 1"'1 2345 M3B# 5U
Quyn 9c /o . an ninh c nhn l quyn con ngi
9c c5" trong nhiu vVn ki-n qu0c t7 v quyn con ngi
v "h" lu5t qu0c gia& Quyn 9c /o . an ninh c nhn
9c gM. gt $ .@t A0 /Inh 1i-n Aau\
.... /uyn 8+Pc HIo 8I" !n to0n * s(c &h]^_ 8+Pc HIo
* d!nh d6 nhn phW"6 uy tn
H=n cnh quyn A0ng! quyn t; 1o thI quyn 9c A0ng
an ton ctng l .@t quyn h7t AWc quan trng ca con ngi&
)i=u G ca PoJR tuy=n /0\ SP)|t c1} 2o~i ng9i *inh r1 AKu
A9~c t~ do $1 binh A5}ng $K nh)n ph)}2 $1 #u&Kn]& :i7" 8!
)iu w kh^ng %nh ;h<ng 1i b. tr1 tTn h1& b. A@i Va, trCng
phFt t,n bFo, $< nh)n AFo hoGc hF thTp nh)n phH2&
:inh th[n ny ti7" t3c 9c kh^ng %nh ti )iu F ca
''QR& :hMo 8! ;h<ng 1i c th= b. tr1 tTn, A@i Va hoGc trCng
phFt t,n c, $< nh)n AFo hoGc hF thTp nh)n phH2W ;h<ng 1i
c th= b. *a dng A= l,2 th- nghi/2 & hc hoGc ;ho1 hc 2,
;h<ng c *+ A_ng E t+ ngu&/n cJ1 ngi A!
H=n cnh nh`ng n@i 1ung h 9c n=u c3 th#! .@t A0 kh4a
cnh khc li=n quan 7n n@i 1ung )iu F ca ''QR h 9c
J@i Kng quyn con ngi Li=n h9" qu0c "hn t4ch! l. r!
trong 8 ghi nh5n 2c A-ch cJ1 ii%u x((Py l, A= b:o $/
c: phH2 gi $, *+ bTt ;h: V)2 phF2 $% th= chTt $, tinh thn
cJ1 cc c nh)n Oon G HInh lu5n chung A0 E0S&
..2. /uyn 8+Pc HIo * 8,i t+
cZi c nhn u c8 .@t i A0ng ri=ng t v A; ri=ng
t ny "hi 9c t2n trng! 9c "h" lu5t /o v- kh}i A;
g. hi& )iu GE ca PoJR nV. GU4T l[n [u ti=n ghi
nh5n\ Y"h<ng 1i ph:i ch.u *+ c1n thi/p 24t cch tQ& ti/n
$,o cu4c *@ng riKng t, gi1 ADnh, n9i hoGc th t-n, cmng
nh b. VXc phF2 d1nh d+ hoGc u& t-n c nh)n! î ngi
A%u c #u&%n ABc php lut b:o $/ ch@ng lFi *+ c1n thi/p
$, V)2 phF2 nh $&?& Quyn ny h 9c ti kh^ng %nh
ti )iu GF ca ''QR! thMo 8! kh2ng ai /% can thi-" .@t
cch tsy ti-n horc /t h9" "h" vo i A0ng ri=ng t! gia
Inh! nh $! th t4n! horc /% g. "h. /t h9" "h" 7n
1anh 1;! uy t4n& ci ngi u c8 quyn 9c "h" lu5t
/o v- ch0ng li nh`ng can thi-" horc g. "h. nh v5y&
303 304
*goi ra! gM. gt .@t A0 kh4a cnh ca n@i 1ung quy
%nh ti )iu GF ca ''QR! y /an nhn quyn Li=n h9"
qu0c ti HInh lu5n chung A0 Gq h l. r th=. .@t A0 n@i
1ung! c8 th# t8. tvt nh`ng i#. quan trng nh Aau\
PhN nhTt! )iu GF nhY. ngVn chrn nh`ng hnh vi g.
"h. tsy ti-n v /t h9" "h" vo cu@c A0ng ri=ng t! gia
Inh! nh $! th t4n! 1anh 1;! uy t4n ca .Zi c nhn . A;
g. hi c8 th# 1o cc quan chWc nh n+c hay 1o cc th#
nhn v "h" nhn khc gy ra Oon GS& 'c qu0c gia thnh
vi=n c8 nghba v3 "hi ngVn chrn nh`ng hnh @ng g. "h.
tsy ti-n v /t h9" "h" nh v5y Oon US&
PhN h1i! thu5t ng` Yc1n thi/p bTt hBp php] 1sng ti
)iu GF 9c hi#u l /t kN A; can thi-" no vo i t! gia
Inh! nh $! th t4n! 1anh 1;! uy t4n ca con ngi . kh2ng
9c "h" lu5t cho "h" Oon 3S&
PhN b1! thu5t ng` Yc1n thi/p tQ& ti/n] ti )iu GF /ao
gK. can thi-" /t h9" "h" v nh`ng can thi-" 9c quy %nh
trong "h" lu5t nhng kh2ng "hs h9" v+i ''QR Oon 4S&
PhN t! vI A; an ton ca tt c .i ngi trong gh h@i!
quyn v A; ri=ng t kh2ng "hi l quyn tuy-t 0i& :uy nhi=n!
cc qu0c gia ch6 n=n thu th5" th2ng tin v i t n7u nh nh`ng
th2ng tin 8 l thi7t y7u # /o . l9i 4ch chung ca gh h@i nh
h 9c thua nh5n ti ''QR& 'c qu0c gia c[n ch6 ra trong /o
co th;c hi-n '2ng +c nh`ng quy %nh ca lu5t "h" trong
n+c li=n quan 7n nh`ng trng h9" v nh`ng /i-n "h" can
thi-" vo i t trong nh`ng hon cnh c3 th# 9c " 13ng
Oon FS& :hMo quy %nh ti )iu GF! t4nh ton vn v /o .5t
ca th t4n "hi 9c /o . c v .rt "h" la v th;c t7& :h
tu "hi 9c giao t5n tay ngi nh5n . kh2ng /% chrn li! .$
ra gM. tr+c& ,i-c thMo 1i! /t k# /Yng /i-n "h" i-n tx hay
/i-n "h" khc Ov4 13\ nghM tr@. i-n thoi! i-n t4n&&&S u /%
nghi=. c.& ,i-c l3c Aot nh cxa ch6 9c Ax 13ng # tI.
chWng cW c[n thi7t v kh2ng gy "hin h cho ch nh& ,i-c
kh. gt thn th# "hi thMo cch thWc "hs h9" # . /o nhn
"hi. ca ngi /% kh. gt Oon TS& ,i-c thu th5" v lu gi`
cc th2ng tin c nhn trong .y t4nh! ngn hng 1` li-u v cc
thi7t /% khc! cho 1s l /$i quan chWc nh n+c hay cc th#
nhn! "h" nhn khc! u "hi 9c "h" lu5t quy %nh& *h
n+c "hi c8 nh`ng /i-n "h" # /o . rYng nh`ng th2ng tin
c nhn 8 kh2ng r(i vo tay nh`ng ngi kh2ng 9c "h" lu5t
cho "h" v kh2ng 9c Ax 13ng tri v+i '2ng +c& )# /o v-
i t .@t cch hi-u qu! .Zi c nhn c[n c8 quyn 9c /i7t
li-u th2ng tin c nhn ca .Inh c8 th# /% thu th5"! lu gi` /$i
nh`ng ai! $ u v nhY. .3c 4ch gI J(n nà! .Zi c nhn
ctng c8 quyn y=u c[u Axa chà horc g8a /} th2ng tin ca .Inh
n7u kh2ng ch4nh gc horc /% thu th5" hay lu tr` .@t cch tri
"h" Oon G0S&
PhN n52! )iu GF ctng rt ra nghba v3 ca cc qu0c gia
thnh vi=n trong vi-c /an hnh cc vVn /n "h" lu5t c[n thi7t
303 304
# /o v- 1anh 1; v uy t4n ca cc c nhn! /ao gK. nh`ng
quy %nh cho "h" .i ngi 9c t; /o v- tr+c nh`ng can
thi-" horc g. hi /t h9" "h" hay tsy ti-n vo 1anh 1;! uy
t4n ca .Inh Oon GGS&
..9. /uyn 8+Pc HIo * 8M &h]i H HFt6 gi!" giY tLy tin
Quyn 9c /o v- kh}i /% /vt! gia. gi` tsy ti-n! tri
"h" lu5t l .@t trong nh`ng quyn c( /n! c0t li ca t; 1o
v an ton c nhn& )# . /o quyn ny! cc qu0c gia
thnh vi=n! .@t .rt "hi th;c hi-n nghba v3 /o v-! ngVn
chrn A; vi "h. quyn t; 1o thn th#! .rt khc! "hi . /o
rYng! trong nh`ng trng h9" vI .3c 4ch 1uy trI tr5t t; gh
h@i! /o v- l9i 4ch nh n+c! c@ng Kng! quyn v l9i 4ch ca
c nhn! vi-c /vt! gia.! gi` .@t ngi "hi 9c ti7n hnh
thMo quy tvc nht %nh! trong nh`ng trng h9" nht %nh! 1o
nh`ng ngi c8 thi. quyn quy7t %nh v tun th trInh t;!
th t3c "h" lu5t quy %nh& Quyn ny tr+c h7t 9c quy
%nh ti )iu U ca PoJR! trong 8 n=u rYng! ;h<ng 1i b.
bkt, gi12 gi8 h1& lu A,& 24t cch tuf ti/n!
)iu U ''QR c3 th# h8a )iu U PoJR /Yng nh`ng quy
%nh kh chi ti7t! thMo 8\
vw î ngi A%u c #u&%n hng t+ do $, 1n to,n c
nh)n! "h<ng 1i b. bkt hoGc b. gi12 gi8 $< c>! "h<ng 1i b.
t>c #u&%n t+ do trC trng hBp $i/c t>c #u&%n A l, c lE
do $, thjo AXng nh8ng thJ tc 2, lut php A[ #u& A.nh!
v'w cTt cN ngi n,o b. bkt gi8 A%u ph:i ABc th<ng bo
$,o lXc b. bkt $% nh8ng lE do h b. bkt $, ph:i ABc th<ng
bo ;h<ng ch2 trh $% *+ bu4c t4i A@i $>i h!
vLw cTt cN ngi n,o b. bkt hoGc b. gi12 gi8 $D 24t t4i
hDnh *+ ph:i ABc *>2 A1 r1 to, n hoGc 24t c9 #u1n t,i
phn c thH2 #u&%n th+c hi/n chNc n5ng t php $, ph:i
ABc VIt Va trong thi hFn hBp lE hoGc ABc tr: t+ do! Vi/c
tF2 gi12 24t ngi trong thi gi1n ch VIt Va ;h<ng ABc
A1 th,nh ngu&Kn tkc chung, nhng $i/c tr: t+ do cho h
c th= ;2 thjo nh8ng Ai%u ;i/n A= b:o A:2 h *n c 2Gt
tFi to, n A= VIt Va $,o bTt cN ;hi n,o $, A= thi h,nh n
nu b. ;t t4i!
v`w cTt cN ngi n,o do b. bkt hoGc gi12 gi8 2, b. t>c
t+ do A%u c #u&%n &Ku cu ABc VIt Va tr>c to, n, nhd2
2c A-ch A= to, n A c th= #u&t A.nh ;h<ng ch2 trh $%
t-nh hBp php cJ1 $i/c gi12 gi8 $, r1 l/nh tr: lFi t+ do cho
h, nu $i/c gi12 gi8 l, bTt hBp php!
vow cTt cN ngi n,o tr th,nh nFn nh)n cJ1 $i/c b. bkt
hoGc b. gi12 gi8 bTt hBp php A%u c #u&%n ABc &Ku cu
b_i thng!
*goi nh`ng n@i 1ung h 9c n=u c3 th# nh tr=n! trong
cDnh lun chung *@ z th2ng qua ti "hi=n h" l[n thW Gq nV.
GUTE! y /an nhn quyn Li=n h9" qu0c h gii th4ch th=.
.@t A0 kh4a cnh c8 li=n quan 7n )iu U ''QR! c8 th# t8.
303 304
tvt nh`ng i#. quan trng nh Aau\
PhN nhTt, v "h. vi " 13ng! quyn ny 9c " 13ng
cho tt c nh`ng ngi /% t+c t; 1o! k# c cc trng h9" 1o
"h. t@i hay 1o /% t. th[n! lang thang! nghi-n .a tua hay #
nhY. cc .3c 4ch gio 13c! ki#. Aot nh5" c&&& Oon GS&
PhN h1i, thi hn t. gi`! t. gia. "h3 thu@c vo "h"
lu5t ca cc qu0c gia thnh vi=n! tuy nhi=n! thMo y /an! thi
hn t. gi` kh2ng n=n v9t qu vi ngy! cfn thi hn t.
gia. c[n "hs h9" v+i hai quy tvc\ OiS /% can! /% co "hi 9c
gt gx trong thi gian h9" la horc 9c tr t; 1o! v OiiS vi-c
t. gia. ch6 9c coi l ngoi l- v v+i thi gian cng ngvn
cng t0t Oon ES&
PhN b1, trong trng h9" Ax 13ng t. gi`! t. gia. nh
l .@t /i-n "h" ngVn chrn! vi-c ny kh2ng 9c ti7n hnh
.@t cch tsy ti-n . "hi 1;a tr=n cc trInh t;! th t3c 9c
lu5t "h" quy %nh! Kng thi! "hi /o . quyn 9c
th2ng tin ca /% can! quyn 9c to n quy7t %nh t4nh h9"
"h" ca vi-c gia. gi`! quyn 9c y=u c[u /Ki thng ca
/% can! /% co trong trng h9" oan Aai& *goi ra! trong trng
h9" Aau 8 c8 li /u@c t@i 9c a ra! cfn "hi tun th
nh`ng /o . t0 t3ng n=u trong )iu G4 ''QR Oon 3S&
..?. /uyn 8+Pc HIo * &h3ng H tr! tEn6 8%i B` hoKc
trJng ph2t t0n H2o6 *3 nhn 82o hoKc h2 nh5c
Quyn ny 9c c5" tr+c h7t trong )iu w PoJR!
trong 8 n=u rYng! ;h<ng 1i b. tr1 tTn h1& b. A@i Va, trCng
phFt t,n bFo, $< nh)n AFo hoGc hF thTp nh)n phH2!
)iu F ''QR c3 th# h8a )iu w PoJR! trong 8 n=u
r! ;h<ng 1i c th= b. tr1 tTn, A@i Va hoGc trCng phFt t,n c,
$< nh)n AFo hoGc hF thTp nh)n phH2W ;h<ng 1i c th= b. *a
dng A= l,2 th- nghi/2 & hc hoGc ;ho1 hc 2, ;h<ng c *+
A_ng E t+ ngu&/n cJ1 ngi A!
H=n cnh cc quy %nh tr=n! vn ch0ng tra tn cfn
9c c5" trong .@t A0 iu +c qu0c t7 khc v quyn con
ngi! rc /i-t l '2ng +c v ch0ng tra tn v cc hInh thWc
0i gx! trung "ht tn /o! v2 nhn o horc h th" nhn
"hi. O'n:! GUT4S& :uy nhi=n! .@t iu c[n lu a l! ch0ng
tra tn! 0i gx hay trung "ht tn /o! v2 nhn o horc h
nh3c 9c coi l .@t quy "h. t5" qun qu0c t7 v quyn
con ngi! /$i v5y! tt c cc qu0c gia tr=n th7 gi+i u c8
nghba v3 "hi tun th! /t k# qu0c gia 8 c8 l thnh vi=n ca
''QR! 'n: hay /t cW iu +c qu0c t7 no khc c8 li=n
quan hay kh2ng&
_t v n@i 1ung! .rc 1s PoJR v ''QR u kh2ng a
ra %nh nghba v hnh @ng tra tn! Aong %nh nghba ny 9c
n=u $ )iu G ca 'n:& :hMo 8! tra tn 9c hi#u l\ /t kN
hnh vi no c0 a gy au +n horc au kh> nghi=. trng v th#
gc hay tinh th[n cho .@t ngi! vI nh`ng .3c 4ch nh ly
303 304
th2ng tin horc li thz t@i tu ngi 8 hay .@t ngi thW /a! horc
# trung "ht ngi 8 vI .@t hnh vi . ngi 8 hay ngi
thW /a th;c hi-n hay /% nghi ng h th;c hi-n! horc # M 1o
hay " /u@c ngi 8 hay ngi thW /a! horc vI /t kN .@t la 1o
no khc 1;a tr=n A; "hn /i-t 0i gx 1+i .i hInh thWc! khi
nZi au +n v au kh> 8 1o .@t c2ng chWc hay ngi no
khc hnh @ng v+i t cch ch4nh thWc gy ra! hay v+i A; gzi
gi3c! Kng tInh hay ng thu5n ca .@t c2ng chWc& :uy nhi=n!
)iu ny ctng n=u r! khi ni-. tra tn kh2ng /ao gK. nh`ng
au +n horc au kh> gut "ht tu! gvn lin v+i horc c8 li=n
quan 7n cc /i-n "h" trung "ht h9" "h"&
)%nh nghba v tra tn trong )iu G 'n: hi-n 9c Ax
13ng nh .@t quy %nh tha. chi7u chung trong lu5t qu0c t7
v quyn con ngi v lu5t hInh A; qu0c t7 khi c5" 7n vn
tra tn! tuy n8 /% "h= "hn l h loi tru nh`ng 0i t9ng
v hon cnh . hnh @ng tra tn 9c th;c hi-n /$i nh`ng
th "h. "hi c2ng chWc Ov4 13! vi-c .@t nh8. "hi7n qun /vt
c8c con tin v tra tn h hay vi-c .@t ngi chKng nh 5"
v9 .Inh A~ kh2ng thu@c n@i h. ca hnh @ng tra tn thMo
%nh nghba nyS&
H=n cnh nh`ng kh4a cnh h 9c n=u c3 th#! .@t A0
kh4a cnh khc li=n quan 7n n@i 1ung )iu F ''QR h 9c
y /an nhn quyn Li=n h9" qu0c "hn t4ch! [u ti=n l trong
HInh lu5n chung A0 F Oth2ng qua ti "hi=n h" l[n thW Gq nV.
GUTES v Aau 8 9c Axa >i! /> Aung trong HInh lu5t chung
A0 E0 Oth2ng qua ti "hi=n h" l[n thW 44 nV. GUUES v+i
nh`ng n@i 1ung t8. tvt nh Aau\
PhN nhTt, .3c 4ch ca )iu F ''QR l # /o v- c
"hi. gi v A; /t kh g. "h. v th# cht v tinh th[n ca
cc c nhn Oon GS&
PhN h1i, vi-c c. tra tn v cc hInh thWc 0i gx! trung
"ht tn /o! v2 nhn o v h nh3c "hi 9c 1uy trI trong
.i tInh hu0ng! k# c trong hon cnh khin c" ca qu0c gia
nh quy %nh $ )iu 4 ''QR& h2ng ch" nh5n /t cW la 1o
no! k# c v tInh trng khin c" ca qu0c gia v .-nh l-nh
c" tr=n a ra # /i-n .inh cho cc hnh @ng tra tn! 0i
gx! trung "ht tn /o! v2 nhn o v h nh3c Oon 3S&
PhN b1, A; "hn /i-t già cc hnh @ng tra tn v hnh
@ng 0i gx! trung "ht tn /o! v2 nhn o hay h nh3c "h3
thu@c vo /n cht! .3c 4ch v t4nh cht nghi=. trng ca
hnh vi Oon 4S&
PhN t, v 1u hi-u khch quan! hnh vi tra tn! 0i gx
hay trung "ht tn /o! v2 nhn o horc h nh3c n=u trong
)iu F kh2ng ch6 l nh`ng hnh @ng gy ra nh`ng au +n
v th# gc! . cfn /ao gK. nh`ng hnh @ng gy au kh> v
tinh th[n v+i nn nhn& *h`ng hnh @ng 8 kh2ng ch6 nhY.
.3c 4ch # trung "ht! . cfn nhY. .3c 4ch # gio 13c!
rn luy-n .@t 0i t9ng no 8& *h v5y! )iu F cfn c8 tc
13ng /o v- tr M.! hc Ainh v cc /-nh nhn trong .2i
303 304
trng gio 13c v y t7 Oon wS&
PhN n52, vi-c ko 1i thi gian /i-t gia. horc ts gia.
.@t ngi! k# c nh`ng ngi h /% k7t n tx hInh! . kh2ng
c8 la 1o ch4nh ng ctng /% coi l hnh @ng tra tn! 0i gx
hay trung "ht tn /o! v2 nhn o Oon qS&
PhN *u, cc qu0c gia kh2ng 9c tr3c gut hay 1dn @
.@t ngi Aang n+c khc trong trng h9" ngi 8 c8 kh
nVng /% tra tn! 0i gx hay trung "ht tn /o! v2 nhn o Aau
khi /% tr3c gut hay 1dn @ Oon US! Kng thi "hi th;c hi-n
cc /i-n "h" # ngVn chrn v gx la cc hnh @ng /% nghi=.
c. trong )iu F! /t k# 1o ch th# no gy ra! k# c 8 l
cc vi=n chWc nh n+c hay 1n thng! th;c hi-n khi thi
hnh c2ng v3 hay trong nh`ng hon cnh khc Oon ES&&&
:(ng t; nhng chi ti7t h(n Ao v+i HInh lu5n chung A0
E0! 'n: ctng /ao gK. nh`ng quy %nh v cc /i-n "h" cc
qu0c gia thnh vi=n c[n " 13ng # ngVn chrn v trung tr% cc
hnh @ng tra tn! 0i gx hay trung "ht tn /o! v2 nhn o!
Kng thi c5" 7n .@t A0 kh4a cnh .+i nh y=u c[u v
/o v- nhn chWng O)iu G3S! y=u c[u /Ki thng cho nn
nhn O)iu G4S! c. Ax 13ng th2ng tin thu 9c 1o tra tn l.
chWng cW trong t0 t3ng O)iu GwS&&&
IE Mo5 bB M3, eA!" #m nl! (N M3,N! eOf# nl$ el- C!
!&!" #' !"0! 5"p$ 1"'1 2345 V&H5 NC-
2... /uyn 8+Pc HIo 8I" !n to0n * s(c &h]^_ 8+Pc HIo
* d!nh d6 nhn phW"6 uy tn
B Ji7n "h" quy %nh c2ng 1n Yc #u&%n ABc hng ch
A4 b:o $/ *Nc ;h?j] O)iu qGS! YABc php lut b:o h4 $% *Nc
;h?j, d1nh d+ $, nh)n phH2!!!] O)iu FGS&
B 'sng v+i .ng A0ng! AWc kh}M l v0n qua nht ca .Zi
con ngi& Wc kh}M c8 vai trf quan trng kh2ng ch6 0i v+i
.Zi ngi! .Zi gia Inh n8i ri=ng . cfn 0i v+i ton gh h@i!
t n+c n8i chung& cZi c2ng 1n kh}M .nh! "ht tri#n t0t
thI qu0c gia .+i v`ng .nh! 1o 8! chV. A8c AWc kh}M! /o
v- AWc kh}M nhn 1n l nhi-. v3 lu2n 9c )ng v *h
n+c ,i-t *a. quan t.& Xhi nh5n ca Ji7n "h" 9c ti
kh^ng %nh $ )iu 3E H@ lu5t on A;! trong 8 n=u rYng\ c
nhn c8 quyn 9c /o . an ton v AWc kh}M! thn th#&
,i-c th;c hi-n "h(ng "h" chà /-nh .+i tr=n c( th# .@t
ngi! vi-c gy .=! .>! cvt /}! cy gh" /@ "h5n ca c( th#
u c8 nh h$ng tr;c ti7" 7n t4nh .ng! AWc kh}M! thn th#
ca ngi /-nh! .rc 1s trong h[u h7t trng h9"! nh`ng vi-c
l. ny u nhY. .3c 4ch t0t cho ngi /-nh nhng kh2ng
vI th7 . "h" lu5t cho "h" /} qua vi-c h}i a ki7n ca /n
thn ngi /-nh& *7u ngi /-nh l ngi cha thnh ni=n!
.t nVng l;c hnh vi 1n A; horc l /-nh nhn /t t6nh thI
"hi 9c cha! .! v9! chKng! con h thnh ni=n horc ngi
gi. h@ ca ngi 8 Kng a& :rong trng h9" c8 nguy c(
M 1a 7n t4nh .ng ca /-nh nhn . kh2ng ch 9c a
303 304
ki7n ca nh`ng ngi tr=n thI "hi c8 quy7t %nh ca ngi
Wng [u c( A$ y t7&
*goi vi-c ghi nh5n trong H@ lu5t on A; v quyn 9c /o
. v AWc kh}M ca .Zi c nhn 1+i g8c @ quyn nhn thn!
# /o v- v nng cao AWc kh}M cho nhn 1n! *h n+c ,i-t
*a. h /an hnh nhiu ch tr(ng! ch4nh Ach! ctng nh gy
1;ng .@t hnh lang "h" la thu5n l9i cho hot @ng kh. /-nh!
chà /-nh! chV. lo AWc kh}M ca nhn 1n! trong 8 "hi k# 7n
*gh% quy7t A0 4qB*QC:D ngy EwC0ECE00w ca H@ 'h4nh tr% v
tVng cng c2ng tc /o v-! chV. A8c v nng cao AWc kh}M nhn
1n trong tInh hInh .+i
GT
] *gh% quy7t A0 GTCE00TC*QBQJGE
ngy 03CqCE00T ca Qu0c h@i v iy .nh th;c hi-n ch4nh Ach!
"h" lu5t gh h@i h8a # nng cao cht l9ng chV. A8c AWc kh}M
nhn 1n
GU
] Lu5t Ho v- AWc kh}M nhn 1n nV. GUTU] Lu5t
h. /-nh! chà /-nh nV. E00U&
B oanh 1;! nhn "hi.! uy t4n ca c nhn l nh`ng y7u t0
quan trng .ang t4nh nhn quyn cao& )iu 3F H@ lu5t on A;
quy %nh\ YM1nh d+, nh)n phH2, u& t-n cJ1 c nh)n ABc t<n
18
YGi:2 ts l/ 2kc b/nh, tt $, ta $ong, n)ng c1o *Nc ;ho, t5ng tui th, c:i
thi/n chTt lBng gi@ng ni, gp phn n)ng c1o chTt lBng cu4c *@ng, chTt
lBng ngu_n nh)n l+c, hDnh th,nh h/ th@ng ch52 *c *Nc ;h?j A_ng b4 tC
Prung 9ng An c9 * $, thi #ujn gi8 gDn *Nc ;h?j cJ1 nh)n d)n, Ap Nng &Ku
cu c<ng nghi/p ho, hi/n AFi ho, V)& d+ng $, b:o $/ P #u@c]!

19
< ho,n thi/n h/ th@ng php lut phc $ V)& d+ng n%n & t h>ng An ch52
*c *Nc ;h?j to,n d)n, to,n di/n trKn c9 * ;t hBp & t c<ng $, & t t, trong A
& t c<ng gi8 $1i tr nng c@t]&
trng $, ABc php lut b:o $/]!
oanh 1; ca c nhn th# hi-n A; coi trng ca 1 lu5n gh
h@i 0i v+i c nhn 8! 1;a tr=n nh`ng gi tr% tinh th[n! o
Wc t0t "& *hn "hi. ca c nhn l nh`ng "hi. cht v
gi tr% con ngi ca c nhn 8& Py t4n c nhn th# hi-n $ A;
t4n nhi-. v .7n "h3c ca c@ng Kng horc .@t /@ "h5n 1n
c 0i v+i c nhn 8& ' /a y7u t0 tr=n tuy c8 t4nh cht @c
l5" t(ng 0i! nhng t;u chung u th# hi-n nh`ng gi tr% tinh
th[n ca c nhn 9c nh gi th2ng qua cc .0i quan h- gh
h@i& oanh 1;! nhn "hi.! uy t4n ca c nhn! gt thMo g8c @
"h" lu5t 1n A; ctng Kng thi l 0i t9ng ca quyn nhn
thn ca c nhn& ,I v5y! .Zi c nhn u c8 quyn /o v-
1anh 1;! nhn "hi.! uy t4n ca .Inh Kng thi c8 nghba v3
"hi t2n trng 1anh 1;! nhn "hi.! uy t4n ca ngi khc&
)i#. rc /i-t ca quyn nhn thn v 1anh 1;! nhn "hi.!
uy t4n Ao v+i cc quyn nhn thn khc $ chZ quyn ny 9c
t2n trng v /o v- .@t cch tuy-t 0i& )0i v+i 1anh 1;! nhn
"hi. ca c nhn thI 1s /t kN trng h9" no "h" lu5t ctng
kh2ng cho "h" /t kN c nhn! t> chWc no g. "h. 7n
1anh 1;! nhn "hi. ca c nhn khc! 1s ngi 8 l c2ng
1n /Inh thng hay ngi ang /% k7t n ts& ,I v5y! kh2ng ai
c8 th# vi-n /t cW la 1o no # /o chà cho hnh vi g.
"h. 7n 1anh 1;! nhn "hi. ca ngi khc! k# c vi-c l.
nh3c ngi "h. t@i&
B 'tng nh nh`ng quy %nh "h" lu5t trong cc lbnh v;c
303 304
khc! "h" lu5t hInh A; ,i-t *a. a th= hi=n ro (c t
t(ng /ao v= quy=n /t kha g. "ha. v= Ac khoM! 1anh 1!
nhn "h. cua con ng(i ( c ghi nhn trong cac i=u G va w
ca PoJR va )i=u F ca ''QR&
H@ lu5t JInh A; quy %nh GU t@i 1anh li=n quan 7n hnh
vi tr;c ti7" hay gin ti7"! v2 tInh hay c0 a g. "h. AWc
kh}M! 1anh 1;! nhn "hi. ca ngi khc .@t cch /t h9"
"h"& 'u th=\
'o 0U t2i 1anh g. "ha. A c khoM! /ao gK.\ :@i c0 a
gy th(ng t4ch horc gy t>n hi cho AWc kho ca ngi khc
O)iu G04S] :2i c0 a gy th(ng t4ch horc gy t>n hi cho AWc
kh}M ca ngi khc trong trng thi tinh th[n /% k4ch @ng
.nh O)iu G0wS] :@i c0 a gy th(ng t4ch horc gy t>n hi
cho AWc kho ca ngi khc 1o v9t qu gi+i hn "hfng v-
ch4nh ng O)iu G0qS] :@i gy th(ng t4ch horc gy t>n hi
cho AWc kho ca ngi khc trong khi thi hnh c2ng v3 O)iu
G0FS] :@i v2 a gy th(ng t4ch horc gy t>n hi cho AWc kh}M
ca ngi khc O)iu G0TS] :@i v2 a gy th(ng t4ch horc gy
t>n hi cho AWc kho ca ngi khc 1o vi "h. quy tvc ngh
nghi-" horc quy tvc hnh ch4nh O)iu G0US] :@i hnh h ngi
khc O)iu GG0S] :@i ly truyn J, cho ngi khc O)iu
GGFS] :@i c0 a truyn J, cho ngi khc O)iu GGTS&
'o 0q t2i g. "ha. tinh 1uc cu a ng(i khac! V c /i=t
la trM M.! /ao gK.\ :2i hi7" 1. O)iu GGGS] :@i hi7" 1. tr
M. O)iu GGES] :@i cyng 1. O)iu GG3S] :@i cyng 1. tr
M. O)iu GG4S] :@i giao cu v+i tr M. O)iu GGwS] :@i 1. 2
0i v+i tr M. O)iu GGqS&
'o 04 t2i g. "ha. 1anh 1! nhn "h. cua con
ng(i! /ao gK.\ :2i .ua /an ng(i O)iu GGUS] :@i .ua /n!
nh tro horc chi7. ot tr M. O)iu GE0S] :@i l. nh3c
ngi khc O)iu GEGS] :@i vu kh0ng O)iu GEES&
'tng nh cc t@i g. "h. t4nh .ng! hInh "ht 0i v+i
cc t@i g. "h. AWc kh}M! nhn "hi.! 1anh 1; ca con
ngi ctng rt nghi=. khvc& :rong GU t@i n=u tr=n! thI c8 T t@i
rc /i-t nghi=. trng c8 .Wc cao nht ca khung hInh "ht l
tr=n Gw nV. ts! ts chung thn horc tx hInh O0G t@i c8 .Wc
hInh "ht cao nht l tx hInh\ )iu GGE] 0w t@i c8 .Wc hInh
"ht cao nht l ts chung thn\ )iu G04! )iu GGG! )iu GG4!
)iu GGT! )iu GE0] 0E t@i c8 .Wc hInh "ht cao nht l tr=n
Gw nV. ts\ )iu GG3! )iu GGUS&
H@ lu5t :0 t3ng hInh A; kh^ng %nh ti )iu F\ c2ng 1n
c8 quyn 9c "h" lu5t /o h@ v AWc kho! 1anh 1;! nhn
"hi.& ci hnh vi g. "h. AWc kho! 1anh 1;! nhn "hi.
u /% gx la thMo "h" lu5t& 'tng thMo )iu ny! ngi /% hi!
ngi l. chWng v ngi tha. gia t0 t3ng khc ctng nh
ngi thn th4ch ca h . /% M 1a 7n AWc kh}M! /% g.
"h. 1anh 1;! nhn "hi.! ti An thI c( quan c8 thi. quyn
ti7n hnh t0 t3ng "hi " 13ng nh`ng /i-n "h" c[n thi7t #
303 304
/o v- thMo quy %nh ca "h" lu5t&
2.2. /uyn 8+Pc HIo * 8,i t+
, c( /an! "ha" lut cua ,i=t *a. . tr+c h7t l Ji7n
"h"! "h" lu5t 1n A;! hInh A;! hnh ch4nh t(ng thi ch v
"hs h9" v(i cac )i=u ( c qu2c t= v= quy= n con ngi! h
"h[n no " Wng 9c nh`ng y=u c[u! fi h}i . cc vVn
ki-n qu0c t7 ny a ra nhY. /o . quy=n 9c /o v- v
i t ca cc c nhn&
B Quyn 9c /o v- v i t ca c2ng 1n l .@t quyn
Ji7n %nh 9c quy %nh ti )iu F3 Ji7n "h"! thMo 8! .i
c2ng 1n c8 quyn /t kh g. "h. v chZ $! kh2ng ai 9c
t; a vo chZ $ ca ngi khc n7u ngi 8 kh2ng Kng a! tru
trng h9" 9c "h" lu5t cho "h"& 'hZ $ ca .@t ngi l
n(i ngi 8 A0ng i A0ng ri=ng thng ngy! ctng l n(i
<in chWa? nh`ng /4 .5t ca c nhn! ca gia Inh O/4 .5t i
tS& ,I v5y! .Zi c nhn c8 quyn /t kh g. "h. v chZ
$! 9c ton quyn cho "h" horc kh2ng cho "h" ngi
khc vo n(i $ ca .Inh& Quy %nh ca Ji7n "h" 9c ti7"
t3c kh^ng %nh ti )iu 4q H@ lu5t on A;& :uy nhi=n! quyn
/t kh g. "h. v chZ $ ca c2ng 1n kh2ng "hi l quyn
tuy-t 0i& *h n+c ch6 /o h@ quyn 8 ca c2ng 1n #
ch0ng li A; g. "h. /t h9" "h" ca nh`ng c nhn! t>
chWc khc 0i v+i chZ $ ca c2ng 1n] cfn khi c2ng 1n l9i
13ng quyn /t kh g. "h. v chZ $ # chM giu horc c8
nh`ng hnh @ng! hnh vi vi "h. "h" lu5t thI quyn ny
kh2ng cfn 9c "h" lu5t /o v-& *hng vi-c kh. gt chZ $
ca .@t ngi! thMo quy %nh ti )iu 4q H@ lu5t on A;! thI
ch6 9c ti7n hnh trong trng h9" 9c "h" lu5t quy %nh
v "hi c8 quy7t %nh ca c( quan nh n+c c8 thi. quyn]
Kng thi vi-c kh. gt "hi thMo trInh t;! th t3c 1o "h"
lu5t quy %nh&
B :h t4n! i-n thoi! i-n t4n v nh`ng "h(ng ti-n li=n lc
khc ca c nhn l nh`ng k=nh th2ng tin rt quan trng! trong
8 chWa nhiu th2ng tin thu@c /4 .5t i t ca c nhn& ,I v5y!
"hs h9" v+i quy %nh ti )iu GE ca PoJR v )iu GF ca
''QR! c3 th# h8a nguy=n tvc ny trong Ji7n "h"\YTh tn,
i n tho i, i n tn c a cng dn c b o m an ton v b
m t. Vi c khm xt ch , vi c bc m , ki m sot, thu gi th
tn, i n tn c a cng dn ph i do ng i c th m qu n ti n
hnh th!o qu nh c a php "u t ]! khon 3 )iu 3T H@ lu5t
on A; kh^ng %nh\ YPh t-n, Ai/n thoFi, Ai/n t-n, cc hDnh thNc
th<ng tin Ai/n ta ;hc cJ1 c nh)n ABc b:o A:2 1n to,n $, b-
2t! Vi/c ;i=2 *ot th t-n, Ai/n thoFi, Ai/n t-n, cc hDnh thNc
th<ng tin Ai/n ta ;hc cJ1 c nh)n ABc th+c hi/n trong trng
hBp php lut c #u& A.nh $, ph:i c #u&t A.nh cJ1 c9 #u1n
nh, n>c c thH2 #u&%n]!
B H4 .5t i t ca c nhn l .@t trong nh`ng 0i
t9ng quyn nhn thn 9c "h" lu5t 1n A; ,i-t *a.
/o v-& hon G )iu 3T H@ lu5t on A; quy %nh\ Y7u&%n
303 304
b- 2t Ai t cJ1 c nh)n ABc t<n trng $, ABc php
lut b:o $/]! Qh" lu5t hi-n hnh ca ,i-t *a. cha quy
%nh th7 no l /4 .5t i t horc li-t k= nh`ng vn c3
th# no 9c coi l /4 .5t i t& :hMo tinh th[n ca )iu
3T H@ lu5t on A; c8 th# khi qut\ /4 .5t i t ca .@t
c nhn l cc th2ng tin! ti li-u v nh`ng iu th[. k4n
ri=ng t ca c nhn . ngi 8 kh2ng .u0n ti7t l@ cho
ngi khc /i7t& )iu lu5t ny ctng quy %nh\ vi-c thu
th5"! c2ng /0 th2ng tin! t li-u v i t ca c nhn "hi
9c ngi 8 Kng a] trong trng h9" ngi 8 h ch7t!
.t nVng l;c hnh vi 1n A;! cha .i lV. tu>i thI
"hi 9c cha! .! v9! chKng! con h thnh ni=n horc
ngi i 1i-n ca ngi 8 Kng a& *goi ra! trong .@t
A0 trng h9"! "h" lu5t cho "h" thu th5"! c2ng /0 th2ng
tin! t li-u v i t ca c nhn nhng v+i iu ki-n l
"hi c8 quy7t %nh ca c( quan! t> chWc c8 thi. quyn Ov4
13\ vi-c c( quan ngi=n cWu l%ch Ax! vVn h8a 9c "h" Au
t[.! cho c2ng /0 1+i 1ng Ach! /o! "hi. ti li-u! /o
co khoa hc&&& nh`ng th2ng tin! t li-u v cu@c i v A;
nghi-" ca .@t 1anh nhn no 8! trong 8 c8 th# c8
nh`ng tInh ti7t! A; ki-n thu@c v /4 .5t i t ca 1anh
nhn 8S& :uy nhi=n! khi c2ng /0 /4 .5t i t ca c nhn
trong trng h9" ny lu2n lu2n "hi tun th nguy=n tvc
t2n trng! /o v- quyn 1n A;! trong 8 c8 quyn /o v-
1anh 1;! nhn "hi.! uy t4n&
B c@t trong nh`ng nhi-. v3 ca H@ lu5t JInh A; l nhY.
/o v- <quyn v l9i 4ch h9" "h" ca c2ng 1n?! vI v5y! cc
hnh vi g. "h. quyn v l9i 4ch ca c2ng 1n trong 8 c8
quyn 9c /o v- v i t u /% "h" lu5t trung tr%& H@ lu5t
JInh A; quy %nh hai t@i 1anh li=n quan 7n nh8. quyn ny!
8 l\ t@i g. "h. chZ $ ca c2ng 1n O)iu GE4S v t@i g.
"h. /4 .5t horc an ton th t4n! i-n thoi! i-n t4n ca
ngi khc O)iu GEwS& '3 th#\
:@i g. "h. chZ $ ca c2ng 1n quy %nh ngi no
kh. gt tri "h" lu5t chZ $ ca ngi khc! u>i tri "h"
lu5t ngi khc kh}i chZ $ ca h horc c8 nh`ng hnh vi tri
"h" lu5t khc g. "h. quyn /t kh g. "h. v chZ $
ca c2ng 1n! thI /% "ht cnh co! ci to kh2ng gia. gi` 7n
.@t nV. horc "ht ts tu /a thng 7n .@t nV.& Qh. t@i
trong cc trng h9" c8 t> chWc! l9i 13ng chWc v3 quyn hn
horc gy h5u qu nghi=. trng thI /% "ht ts tu .@t nV. 7n
/a nV.& *goi ra! ngi "h. t@i cfn c8 th# /% c. .
nhi-. chWc v3 nht %nh tu .@t nV. 7n nV. nV.&
:@i g. "h. /4 .5t horc an ton th t4n! i-n thoi!
i-n t4n ca ngi khc quy %nh ngi no chi7. ot th!
i-n /o! tMlMg! ag horc cc vVn /n khc 9c truyn a
/Yng "h(ng ti-n vin th2ng v .y t4nh horc c8 hnh vi tri
"h" lu5t g. "h. /4 .5t horc an ton th t4n! i-n thoi!
i-n t4n ca ngi khc h /% gx la k lu5t horc gx "ht hnh
ch4nh v hnh vi ny . cfn vi "h.! thI /% "ht cnh co!
303 304
"ht tin tu .@t tri-u Kng 7n nV. tri-u Kng horc "ht ci
to kh2ng gia. gi` 7n .@t nV.& Qh. t@i thu@c .@t trong
cc trng h9" c8 t> chWc! l9i 13ng chWc v3 quyn hn! "h.
t@i nhiu l[n! ti "h. horc gy h5u qu nghi=. trng thI /%
"ht ci to kh2ng gia. gi` tu .@t nV. 7n hai nV. horc
"ht ts tu /a thng 7n hai nV.& *gi "h. t@i cfn c8 th# /%
"ht tin tu hai tri-u Kng 7n hai .(i tri-u Kng! c. .
nhi-. chWc v3 nht %nh tu .@t nV. 7n nV. nV.&
B c@t trong nh`ng nguy=n tvc c( /n ca hot @ng t0
t3ng hInh A; l "hi . /o quyn /t kh g. "h. v
chZ $! an ton v /4 .5t th t4n! i-n thoi! i-n t4n ca
c2ng 1n& )iu T ca H@ lu5t :0 t3ng hInh A; quy %nh v
/o . quyn /t kh g. "h. v chZ $! an ton v /4
.5t th t4n! i-n thoi! i-n t4n ca c2ng 1n nh Aau\
Y"h<ng 1i ABc V)2 phF2 chq , 1n to,n $, b- 2t th t-n,
Ai/n thoFi, Ai/n t-n cJ1 c<ng d)n]! :rong hot @ng t0 t3ng
hInh A;! # "h3c v3 cho c2ng tc u tranh "hfng! ch0ng t@i
"h.! cc c( quan ti7n hnh t0 t3ng! ngi c8 thi. quyn
9c "h" ti7n hnh .@t A0 hot @ng c8 th# nh h$ng 7n
i t ca c2ng 1n! tuy nhi=n! )iu T ctng quy %nh .
/o rYng\ YVi/c ;h2 VIt chq , ;h2 VIt, tF2 gi8 $, thu
gi8 th t-n, Ai/n t-n, ;hi tin h,nh t@ tng ph:i thjo AXng
#u& A.nh cJ1 c4 lut n,&!]
:hMo )iu G40 H@ lu5t :0 t3ng hInh A;! vi-c kh. ngi!
chZ $! chZ l. vi-c! %a i#. ch6 9c ti7n hnh khi c8 cVn cW
# nh5n %nh trong ngi! chZ $! chZ l. vi-c! %a i#. ca
.@t ngi c8 c2ng c3! "h(ng ti-n "h. t@i! K v5t! ti An
1o "h. t@i . c8 horc K v5t! ti li-u khc c8 li=n quan 7n
v3 n& ,i-c kh. chZ $! chZ l. vi-c! %a i#. ctng 9c
ti7n hnh khi c[n "ht hi-n ngi ang /% truy nh& :rong
trng h9" ngi c8 i-n thoi! i-n t4n! th t4n O/ao gK. c
ngi nh5n v ngi gxiS ang li=n quan 7n v3 n hInh A;!
n7u thy c[n thi7t "hi thu th5" ti li-u! K v5t li=n quan 7n
v3 n # "h3c v3 iu tra thI c( quan iu tra c8 th# kh. th
t4n! i-n t4n! /u ki-n! /u "hi.&
:hi. quyn ra l-nh kh. gt /ao gK.\ ,i-n tr$ng! Qh8
,i-n tr$ng ,i-n ki#. At nhn 1n v ,i-n ki#. At qun A;
cc c"] 'hnh n! Qh8 'hnh n :o n nhn 1n v :o n
qun A; cc c"] :hi. "hn gi` chWc v3 'hnh to! Qh8
'hnh to :fa "hzc thi. :o n nhn 1n t0i cao] J@i Kng
gt gx] :h tr$ng! Qh8 :h tr$ng '( quan iu tra cc c"
Otrong trng h9" ny! l-nh /vt "hi 9c ,i-n ki#. At csng
c" "h= chuin tr+c khi thi hnhS&
H@ lu5t :0 t3ng hInh A; ctng quy %nh r trInh t;! th t3c
v kh. chZ $! chZ l. vi-c! %a i#. O)iu G43S ctng nh
vi-c thu gi` th t4n! i-n t4n! /u ki-n! /u "hi. ti /u i-n
O)iu G44! G4F! G4T! G4US& '3 th#\
hi kh. chZ $! %a i#. "hi c8 .rt ngi ch horc
ngi h thnh ni=n trong gia Inh h! c8 i 1i-n ch4nh
303 304
quyn gh! "hng! th% trn v ngi lng ging chWng ki7n]
trong trng h9" (ng A; v ngi trong gia Inh h c0 tInh
vvng .rt! /} tr0n horc i vvng lu ngy . vi-c kh. gt
kh2ng th# trI hohn thI "hi c8 i 1i-n ch4nh quyn v hai
ngi lng ging chWng ki7n& ,i-c ti7n hnh kh. chZ $ ca
.@t ngi kh2ng 9c th;c hi-n vo /an =.! tru trng h9"
kh2ng th# trI hohn! nhng "hi ghi r la 1o vo /i=n /n& hi
kh. chZ l. vi-c ca .@t ngi thI "hi c8 .rt ngi 8!
tru trng h9" kh2ng th# trI hohn! nhng "hi ghi r la 1o vo
/i=n /n v "hi c8 i 1i-n ca c( quan! t> chWc n(i ngi
8 l. vi-c chWng ki7n&
hi c[n thi7t "hi thu gi` th t4n! i-n t4n! /u ki-n!
/u "hi. ti /u i-n thI '( quan iu tra ra l-nh thu gi`&
L-nh ny "hi 9c ,i-n ki#. At csng c" "h= chuin tr+c
khi thi hnh! tru trng h9" kh2ng th# trI hohn nhng "hi ghi
r la 1o vo /i=n /n v Aau khi thu gi` "hi th2ng /o ngay
cho ,i-n ki#. At csng c" /i7t& *gi thi hnh l-nh "hi
th2ng /o cho ngi "h3 trch c( quan /u i-n hù quan
tr+c khi ti7n hnh thu gi`& hi thu gi` th t4n! i-n t4n! /u
ki-n! /u "hi.! "hi c8 i 1i-n ca c( quan /u i-n chWng
ki7n v ka gc nh5n vo /i=n /n& '( quan ra l-nh thu gi`
"hi th2ng /o cho ngi c8 th t4n! i-n t4n! /u ki-n! /u
"hi. /% thu gi` /i7t& *7u th2ng /o cn tr$ vi-c iu tra thI
Aau khi cn tr$ 8 kh2ng cfn nà! c( quan ra l-nh thu gi` "hi
th2ng /o ngay& :h t4n! i-n t4n! /u ki-n! /u "hi. /% thu
gi`! t. gi` "hi 9c /o qun nguy=n vn& *gi 9c
giao /o qun . "h hy ni=. "hong! ti=u 1sng! chuy#n
nh9ng! nh tro! ct giu horc hy hoi ti An 9c giao
/o qun thI "hi ch%u trch nhi-. hInh A; thMo )iu 3G0 ca
H@ lu5t JInh A;& *gi ra l-nh! ngi thi hnh l-nh kh. gt!
thu gi`! t. gi` th t4n! i-n t4n! /u ki-n! /u "hi. tri
"h" lu5t thI tsy thMo t4nh cht! .Wc @ vi "h. . /% gx la
k lu5t horc /% truy cWu trch nhi-. hInh A;&
B Lu5t _x la vi "h. hnh ch4nh nV. E0GE ctng quy %nh
rt chrt ch~ th t3c kh. n(i ct giu tang v5t! "h(ng ti-n vi
"h. hnh ch4nh O)iu GEUS& *(i ct giu tang v5t! "h(ng
ti-n vi "h. hnh ch4nh l %a i#. . ti 8! ngi vi "h.
hnh ch4nh ct giu hi-n v5t! tin! hng h8a! "h(ng ti-n vi
"h.& )%a i#. ny c8 th# l n(i $ ca c nhn horc h@ gia
Inh] ctng c8 th# l nh kho! n(i khc kh2ng 1sng # $! vn!
ru@ng thu@c quyn qun la! A$ hù ca c nhn! h@ gia Inh&
:hMo )iu lu5t! vi-c kh. n(i ct giu tang v5t! "h(ng ti-n
vi "h. hnh ch4nh ch6 9c ti7n hnh khi c8 cVn cW cho rYng
$ n(i 8 c8 ct giu tang v5t! "h(ng ti-n vi "h. hnh ch4nh
v ch6 nh`ng ngi c8 thi. quyn quy %nh ti khon G )iu
GE3 Lu5t _x la vi "h. hnh ch4nh .+i c8 quyn quy7t %nh
kh. n(i ct giu tang v5t! "h(ng ti-n vi "h. hnh ch4nh&
:rong trng h9" n(i ct giu tang v5t! "h(ng ti-n vi "h.
hnh ch4nh l chZ $ thI # /o . A; chrt ch~! trnh vi-c l.
13ng /i-n "h" ny l. nh h$ng 7n quyn v l9i 4ch h9"
303 304
"h" ca c2ng 1n! lu5t quy %nh vi-c kh. gt 8 "hi 9c
'h t%ch P /an nhn 1n c" huy-n gM. gt! quy7t %nh& hi
kh. n(i ct giu tang v5t! "h(ng ti-n vi "h. hnh ch4nh
"hi c8 .rt ngi ch n(i /% kh. horc ngi thnh ni=n
trong gia Inh h v ngi chWng ki7n& :rong trng h9"
ngi ch n(i /% kh.! ngi thnh ni=n trong gia Inh h
vvng .rt . vi-c kh. kh2ng th# trI hohn thI "hi c8 i 1i-n
ch4nh quyn v 0E ngi chWng ki7n& Quy %nh ny nhY. /o
. vi-c kh. v thu gi` tang v5t! "h(ng ti-n vi "h. On7u
c8S 9c ti7n hnh khch quan& , nguy=n tvc! vi-c kh. n(i
ct giu tang v5t! "h(ng ti-n vi "h. hnh ch4nh kh2ng
9c ti7n hnh vo /an =.! tru trng h9" khin c" horc
vi-c kh. ang 9c th;c hi-n . cha k7t thzc nhng "hi
ghi r la 1o vo /i=n /n& ci trng h9" kh. n(i ct giu
tang v5t! "h(ng ti-n vi "h. hnh ch4nh "hi c8 quy7t %nh
/Yng vVn /n v "hi l5" /i=n /n v "hi 9c giao cho
ngi ch n(i /% kh. 0G /n&
2.9. /uyn 8+Pc HIo * 8M &h]i H HFt6 gi!" giY tLy tin
, c( /n! "h" lu5t ca ,i-t *a. "hs h9" v+i cc
chuin .;c qu0c t7 li=n quan 7n quyn t; 1o v thn th#!
9c . /o kh2ng /% /vt horc /% gia. gi` v2 c+! kh2ng /%
t+c quyn t; 1o tru trng h9" vi-c t+c t; 1o 8 l c8 la 1o
v thMo zng nh`ng th t3c . "h" lu5t h quy %nh v y=u
c[u . /o rYng /t kN ngi /% /vt gi` u 9c th2ng /o
vo lzc /% /vt v "hi 9c th2ng /o kh2ng ch5. tr v A;
/u@c t@i 0i v+i h&
'!L!! 7u& A.nh $% $i/c bkt, tF2 gi8, tF2 gi12
B _ut "ht tu t[. quan trng ca vi-c /o . quyn
con ngi! quyn c2ng 1n! ngoi vi-c quy %nh c2ng 1n c8
quyn /t kh g. "h. v thn th#! )iu FG Ji7n "h" cfn
kh^ng %nh\ <"h<ng 1i b. bkt, nu ;h<ng c #u&t A.nh cJ1
Po, n, #u&t A.nh hoGc phK chuHn cJ1 Vi/n ;i=2 *t nh)n
d)n, trC trng hBp phF2 t4i #u: t1ng! Vi/c bkt $, gi12 gi8
ngi ph:i AXng php lut?& :i7" n0i! ti )iu FE n=u r\
<"h<ng 1i b. coi l, c t4i $, ch.u hDnh phFt ;hi ch1 c b:n
n ;t t4i cJ1 P1 n A[ c hi/u l+c php lut?&
B 'c quy %nh tr=n ca Ji7n "h" 9c ti kh^ng %nh
trong H@ lu5t :0 t3ng hInh A;! th2ng qua vi-c ghi nh5n rt r
cc nguy=n tvc c( /n # /o . quyn /t kh g. "h.
v thn th# ca c2ng 1n n8i chung v quyn ca c nhn
kh2ng /% /vt! gia. gi` tsy ti-n n8i ri=ng& )iu 4 kh^ng %nh
nguy=n tvc c( /n v c0t li trong hot @ng t0 t3ng hInh A; l
"hi . /o <P<n trng $, b:o $/ cc #u&%n c9 b:n cJ1
c<ng d)n]& )iu q nhn .nh nguy=n tvc . /o quyn /t
kh g. "h. v thn th# ca c2ng 1n\ <"h<ng 1i b. bkt,
nu ;h<ng c #u&t A.nh cJ1 P1 n, #u&t A.nh hoGc phK
chuHn cJ1 Vi/n ;i=2 *t, trC trng hBp phF2 t4i #u: t1ng!
Vi/c bkt $, gi12 gi8 ngi ph:i tu)n thJ thjo #u& A.nh cJ1
c4 lut n,&]! )0i v+i cc c nhn c8 thi. quyn ti7n hnh
303 304
cc hot @ng t0 t3ng hInh A;! trong "h. vi trch nhi-. ca
.Inh "hi t2n trng v /o v- cc quyn v l9i 4ch h9" "h"
ca c2ng 1n! thng guy=n ki#. tra t4nh h9" "h" v A; c[n
thi7t ca nh`ng /i-n "h" h " 13ng! k%" thi hy /} horc
thay >i nh`ng /i-n "h" 8! n7u gt thy c8 vi "h. "h"
lu5t horc kh2ng cfn c[n thi7t nà O)iu 4S&
B Hvt! t. gi`! t. gia. ngi l cc /i-n "h" ngVn
chrn 9c H@ lu5t :0 t3ng hInh A; quy %nh # . /o cho
cc c( quan ti7n hnh t0 t3ng th;c hi-n t0t chWc nVng! nhi-.
v3 ca .Inh trong c2ng tc u tranh "hfng ngua v ch0ng
t@i "h.! . /o tr5t t; "h" lu5t v "h" ch7& ,i-c /vt
ngi! t. gi`! t. gia. ngi 9c " 13ng 0i v+i /% can!
/% co horc 0i v+i ngi "h. t@i qu tang! trong trng h9"
khin c" hay ang /% truy nh nhY. ngVn chrn nh`ng hnh vi
nguy hi#. cho gh h@i ca h! ngVn ngua h ti7" t3c "h. t@i!
tr0n trnh "h" lu5t horc c8 hnh @ng cn tr$ cho vi-c iu
tra! truy t0! gt gx horc thi hnh n& ,+i y=u c[u ca cu@c u
tranh "hfng ch0ng t@i "h.! vi-c /vt! gia. gi` c[n "hi 9c
ti7n hnh ki=n quy7t! k%" thi& :uy nhi=n! kh2ng th# vI /t cW
la 1o gI . " 13ng cc /i-n "h" ngVn chrn trn lan! Aai t4nh
cht! Aai 0i t9ng! kh2ng . /o cc y=u c[u ca "h" lu5t
l. nh h$ng 7n quyn v l9i 4ch h9" "h" ca c2ng 1n&
'h4nh vI v5y! # trnh vi-c g. "h. quyn t; 1o thn th# v
kh2ng /% /vt! gia.! gi` tri "h" lu5t! H@ lu5t :0 t3ng hInh A;
quy %nh c3 th# th t3c /vt! t. gi`! t. gia. ngi nh Aau\
ckt ngi
ckt b. c1n, b. co A= tF2 gi12 O)iu T0S l /i-n "h"
thng 9c " 13ng trong u tranh ch0ng t@i "h.& c3c
4ch l # ngVn chrn hnh vi "h. t@i v vi-c lin tr0n "h"
lu5t ca /% can! /% co& Hvt /% can! /% co # t. gia. l /vt
ngi h /% kh$i t0 v hInh A; horc ngi h /% :o n quy7t
%nh a ra gt gx # "h3c v3 c2ng tc iu tra! truy t0! gt
gx! thi hnh n hInh A;& *h v5y! 0i t9ng /% /vt # t.
gia. ch6 c8 th# l /% can! /% co& *gi cha /% kh$i t0 v+i t
cch l /% can! horc ngi kh2ng /% :o n a ra gt gx
kh2ng th# /% /vt # t. gia.& Hvt /% can! /% co # t. gia.
kh2ng "hi l /i-n "h" 1uy nht # ngVn chrn! vI v5y kh2ng
"hi .i /% can! /% co u /% /vt # t. gia.& hi /vt /% can!
/% co # t. gia. "hi cVn cW vo t4nh cht! .Wc @ hnh vi
"h. t@i! nhn thn ca ngi "h. t@i v thi @ ca h khi
v Aau khi th;c hi-n hnh vi "h. t@i& 'h6 9c /vt ngi #
t. gia. khi c8 cVn cW # gc %nh ngi 8 h th;c hi-n
hnh vi "h. t@i v n7u gt thy c[n "hi /vt # to iu ki-n
thu5n l9i cho vi-c iu tra! gx la t@i "h.& hi c8 nh`ng iu
ki-n! 1u hi-u cho thy ngi "h. t@i kh2ng c8 a tr0n trnh
"h" lu5t! kh2ng gy kh8 khVn cho hot @ng iu tra! truy t0!
gt gx! thi hnh n thI kh2ng n=n /vt Oth5. ch4 kh2ng 9c
/vtS . c8 th# " 13ng cc /i-n "h" ngVn chrn khc& Hvt /%
can! /% co # t. gia. c8 nh h$ng tr;c ti7" 7n quyn con
ngi! quyn t; 1o 1n ch ca c2ng 1n vI v5y ch6 nh`ng
303 304
ngi c8 thi. quyn .+i c8 quyn ra l-nh /vt& )8 l\ ,i-n
tr$ng! Qh8 ,i-n tr$ng ,i-n ki#. At nhn 1n v ,i-n
ki#. At qun A; cc c"] 'hnh n! Qh8 'hnh n :o n
nhn 1n v :o n qun A; cc c"] :hi. "hn gi` chWc v3
'hnh to! Qh8 'hnh to :fa "hzc thi. :o n nhn 1n t0i
cao] J@i Kng gt gx] :h tr$ng! Qh8 :h tr$ng '( quan
iu tra cc c" O:rong trng h9" ny! l-nh /vt "hi 9c
,i-n ki#. At csng c" "h= chuin tr+c khi thi hnh& L-nh
/vt n7u thi7u A; "h= chuin ca ,i-n ki#. At A~ /% coi l
kh2ng c8 gi tr% v c2ng 1n c8 quyn kh2ng ch" hnh& H@
lu5t quy %nh A; "h= chuin ca ,i-n ki#. At csng c" nhY.
/o . cho vi-c /vt ngi zng "h" lu5t v ch6 /vt nh`ng
ngi th;c A; c[n "hi /vt # ngVn chrn t@i "h. horc #
"h3c v3 c2ng tc iu tra! truy t0! gt gx! v thi hnh n hInh
A;S& )# /o . quyn con ngi! quyn c2ng 1n! khi th;c
hi-n /vt /% can! /% co # t. gia. "hi . /o\ L-nh /vt
"hi ghi r ngy! thng! nV.] h! t=n] chWc v3 ca ngi ra
l-nh] h! t=n! %a ch6 ca ngi /% /vt v la 1o /vt "hi th5t r
rng! c8 c( A$ "h" la& L-nh /vt 1o ngi c8 thi. quyn ka
v 8ng 1u Okh2ng "hi cW c( quan c2ng an l c8 quyn ra
l-nh /vt! . ch6 c( quan horc ngi c8 thi. quyn .+i c8
quyn ra l-nhS nhY. trnh A; tsy ti-n! gi .o&&& hi th;c
hi-n l-nh /vt! ngi thi hnh "hi t2n trng tri-t # cc quy
%nh ca "h" lu5t\ "hi c l-nh /vt! gii th4ch cho ngi /%
/vt r la 1o /vt! cc quyn v nghba v3 ca h v "hi l5" /i=n
/n& Hi=n /n "hi c8 ch` ka ca ngi c8 thi. quyn v
ngi chWng ki7n csng ka vo /i=n /n khi thi hnh l-nh /vt&
hi /vt ngi ti n(i ngi 8 c trz "hi c8 A; chWng ki7n
ca i 1i-n ch4nh quyn c( A$ n(i ti7n hnh /vt v ngi
lng ging ca ngi /% /vt& hi ti7n hnh /vt ngi ti n(i
ngi 8 l. vi-c "hi c8 i 1i-n c( quan! t> chWc n(i ngi
8 l. vi-c chWng ki7n& *7u /vt ngi ti n(i khc thI "hi c8
A; chWng ki7n ca i 1i-n ch4nh quyn gh! "hng! th% trn
n(i ti7n hnh /vt ngi& '[n lu a kh2ng 9c /vt ngi vo
/an =.! tru trng h9" /vt khin c"! "h. t@i qu tang horc
/vt ngi ang /% truy nh&
ckt ngi trong trng hBp ;hHn cTp O)iu TGS l nhY.
ngVn chrn k%" thi ngi ang chuin /% th;c hi-n t@i "h. rt
nghi=. trng horc t@i "h. rc /i-t nghi=. trng horc ngVn
chrn ngi h th;c hi-n t@i "h.! ngi /% nghi th;c hi-n t@i
"h. /} tr0n horc ti=u hu chWng cW v ch6 9c th;c hi-n
trong nh`ng trng h9" c8 cVn cW r rng& )# /o . t4nh
khin c"! k%" thi trong u tranh ch0ng t@i "h. thI vi-c /vt
ngi trong nh`ng trng h9" ny kh2ng c[n A; "h= chuin ca
,i-n ki#. At tr+c khi thi hnh nhng "hi 9c /o ngay cho
,i-n ki#. At csng c" /Yng vVn /n k. thMo ti li-u li=n quan
7n vi-c /vt khin c" # gt "h= chuin Aau 8& :uy nhi=n! #
/o . kh2ng /} lt t@i "h. v ngi "h. t@i! kh2ng l.
oan ngi v2 t@i! gx la k%" thi nh`ng trng h9" Aai "h. ca
nh`ng ngi ti7n hnh t0 t3ng khi thi hnh nhi-. v3! Kng thi
303 304
nng cao trch nhi-. ca ,i-n ki#. At trong vi-c ki#. At vi-c
tun thMo "h" lu5t trong hot @ng t0 t3ng 0i v+i v3 n hInh
A;! H@ lu5t :0 t3ng hInh A; quy %nh\ ,i-n ki#. At "hi ki#.
At chrt ch~ cVn cW /vt khin c"& :rong trng h9" c[n thi7t!
,i-n ki#. At "hi tr;c ti7" gr"! h}i ngi /% /vt tr+c khi gM.
gt! quy7t %nh "h= chuin horc quy7t %nh kh2ng "h= chuin&
:rong thi hn GE gi! k# tu khi nh5n 9c ngh% gt "h=
chuin v ti li-u li=n quan 7n vi-c /vt khin c"! ,i-n ki#. At
"hi ra quy7t %nh "h= chuin horc quy7t %nh kh2ng "h= chuin&
*7u ,i-n ki#. At quy7t %nh kh2ng "h= chuin thI ngi h ra
l-nh /vt "hi tr t; 1o ngay cho ngi /% /vt&
ckt ngi phF2 t4i #u: t1ng hoGc A1ng b. tru& n[ O)iu
TES! H@ lu5t :0 t3ng hInh A; quy %nh\ /t kN ngi no ctng
c8 quyn /vt v gii ngay ngi ang th;c hi-n t@i "h. horc
ngay Aau khi th;c hi-n t@i "h. thI /% "ht hi-n horc /% u>i
/vt ctng nh ngi ang /% truy nh 7n c( quan '2ng an!
,i-n ki#. At horc P /an nhn 1n n(i g[n nht& 'c c(
quan ny "hi l5" /i=n /n v gii ngay ngi /% /vt 7n '(
quan iu tra c8 thi. quyn&
au khi /vt horc nh5n ngi /% /vt trong trng h9" khin
c" horc "h. t@i qu tang! '( quan iu tra "hi ly li khai
ngay v trong thi hn E4 gi "hi ra quy7t %nh t. gi` horc
tr t; 1o cho ngi /% /vt& )0i v+i ngi /% truy nh thI Aau khi
ly li khai! '( quan iu tra nh5n ngi /% /vt "hi th2ng
/o ngay cho c( quan h ra quy7t %nh truy nh # 7n nh5n
ngi /% /vt O)iu T3S&
Ph<ng bo $% $i/c bktO ngi ra l-nh /vt! '( quan iu
tra nh5n ngi /% /vt "hi th2ng /o ngay cho gia Inh ngi
h /% /vt! ch4nh quyn gh! "hng! th% trn horc c( quan! t>
chWc n(i ngi 8 c trz horc l. vi-c /i7t& *7u th2ng /o
cn tr$ vi-c iu tra thI Aau khi cn tr$ 8 kh2ng cfn nà!
ngi ra l-nh /vt! '( quan iu tra nh5n ngi /% /vt "hi
th2ng /o ngay O)iu TwS&
ckt tF2 gi12 b. co *1u ;hi tu&Kn n O)iu EETS! thMo 8!
0i v+i /% co ang /% t. gia. . /% "ht ts nhng 7n ngy
k7t thzc "hi=n tfa thi hn t. gia. h h7t thI J@i Kng gt
gx ra quy7t %nh t. gia. /% co # /o . vi-c thi hnh n&
:rong trng h9" /% co kh2ng /% t. gia. nhng /% "ht ts
thI h ch6 /% /vt t. gia. # ch" hnh hInh "ht khi /n n
h c8 hi-u l;c "h" lu5t& J@i Kng gt gx c8 th# ra quy7t %nh
/vt t. gia. ngay /% co n7u c8 cVn cW cho thy /% co c8 th#
tr0n horc ti7" t3c "h. t@i& :hi hn t. gia. /% co trong
trng h9" ny l /0n .(i lV. ngy! k# tu ngy tuy=n n&
)0i v+i /% co /% "ht tx hInh thI J@i Kng gt gx quy7t %nh
trong /n n vi-c ti7" t3c t. gia. /% co # /o . thi
hnh n&
PF2 gi8 O)iu Tq! TFS l .@t trong nh`ng /i-n "h"
ngVn chrn # cc c( quan c8 thi. quyn " 13ng trong cc
trng h9" c[n thi7t! nhY. /u@c nh`ng ngi /% t. gi` cch
303 304
li kh}i gh h@i trong .@t thi gian nht %nh # ngVn chrn hnh
vi "h. t@i! hnh vi gy kh8 khVn cho vi-c iu tra! truy t0!
gt gx& 'h4nh vI v5y! t. gi` l /i-n "h" ngVn chrn c8 a
nghba rt quan trng trong qu trInh gii quy7t v3 n hInh A;!
ngVn chrn hnh vi "h. t@i! to iu ki-n cho c( quan iu
tra thu th5" chWng cW! ti li-u! /+c [u gc %nh hnh vi! t4nh
cht ca hnh vi "h. t@i& os thi hn t. gi` kh2ng 1i nh
t. gia. nhng ngi /% t. gi` /% cch li kh}i gh h@i .@t
thi gian thMo lu5t %nh! /% hn ch7 t; 1o i li ,I v5y! tt
c cc vn nh v 0i t9ng! cVn cW! iu ki-n " 13ng!
trInh t;! th t3c! thi hn! thi. quyn ra l-nh ctng nh ch7 @
0i v+i t. gi` 9c "h" lu5t t0 t3ng hInh A; quy %nh kh
chrt ch~& :hMo 8! 0i t9ng c8 th# " 13ng /i-n "h" t.
gi` l ngi /% /vt trong trng h9" khin c"! "h. t@i qu
tang! ngi "h. t@i t; thz! [u thz horc 0i v+i ngi /% /vt
thMo quy7t %nh truy nh& :rong trng h9" ngi "h. t@i l
i /i#u Qu0c h@i! n7u vI "h. t@i qu tang . i /i#u Qu0c
h@i /% t. gi` thI c( quan t. gi` "hi l5" tWc /o co #
Qu0c h@i horc P /an thng v3 Qu0c h@i gM. gt v quy7t
%nh O)iu wT Lu5t :> chWc Qu0c h@iS& *gi cha thnh
ni=n "h. t@i tu G4 tu>i 7n 1+i Gq tu>i c8 th# /% t. gi`
n7u c8 cVn cW thMo lu5t %nh nhng ch6 trong nh`ng trng
h9" "h. t@i rt nghi=. trng 1o c0 a horc rc /i-t nghi=.
trng] ngi cha thnh ni=n "h. t@i tu Gq tu>i 7n 1+i
GT tu>i c8 th# /% t. gi` n7u c8 cVn cW nhng ch6 trong
trng h9" "h. t@i nghi=. trng 1o c0 a! "h. t@i rt
nghi=. trng horc rc /i-t nghi=. trng O)iu 303 H@ lu5t
:0 t3ng hInh A;S&
*gi c8 thi. quyn ra l-nh t. gi` l :h tr$ng! Qh8
th tr$ng c( quan iu tra cc c"] ngi ch6 huy qun @i
@c l5" c" trung on v t(ng (ng! ngi ch6 huy Kn
/i=n "hfng $ hi o v /i=n gi+i] ngi ch6 huy tu /ay! tu
/i#n khi tu /ay! tu /i#n h ri kh}i An /ay! /7n cng] ch6
huy tr$ng vsng cng At /i#n& :rong thi hn GE gi! k# tu
khi ra quy7t %nh t. gi`! quy7t %nh t. gi` "hi 9c gxi
cho ,i-n ki#. At csng c"& *7u gt thy vi-c t. gi` kh2ng
c8 cVn cW horc kh2ng c[n thi7t thI ,i-n ki#. At ra quy7t %nh
hy /} quy7t %nh t. gi` v ngi ra quy7t %nh t. gi`
"hi tr t; 1o ngay cho ngi /% t. gi`&
:hi hn t. gi` kh2ng 9c qu /a ngy! k# tu khi '(
quan iu tra nh5n ngi /% /vt& :rong trng h9" c[n thi7t!
ngi ra quy7t %nh t. gi` c8 th# gia hn t. gi`! nhng
kh2ng qu /a ngy& :rong trng h9" rc /i-t! ngi ra quy7t
%nh t. gi` c8 th# gia hn t. gi` l[n thW hai nhng kh2ng
qu /a ngy& ci trng h9" gia hn t. gi` u "hi 9c
,i-n ki#. At csng c" "h= chuin& :rong thi hn GE gi! k#
tu khi nh5n 9c ngh% gia hn v ti li-u li=n quan 7n vi-c
gia hn t. gi`! ,i-n ki#. At "hi ra quy7t %nh "h= chuin
horc quy7t %nh kh2ng "h= chuin& :rong khi t. gi`! n7u
kh2ng cVn cW kh$i t0 /% can thI "hi tr t; 1o ngay cho
303 304
ngi /% t. gi`& :hi gian t. gi` 9c tru vo thi hn t.
gia.& c@t ngy t. gi` 9c t4nh /Yng .@t ngy t. gia.&
PF2 gi12 O)iu TTS l .@t trong nh`ng /i-n "h"
ngVn chrn c8 t4nh cht nghi=. khvc nht trong cc /i-n "h"
ngVn chrn ca t0 t3ng hInh A;! 9c " 13ng 0i v+i /% can! /%
co& Hi-n "h" ny 3ng ch. tr;c ti7" 7n quyn l9i ch4nh
tr%! quyn t; 1o ca con ngi& ,I v5y! vi-c " 13ng /i-n "h"
t. gia. "hi c8 .3c 4ch v cVn cW chW kh2ng th# tsy ti-n&
H@ lu5t :0 t3ng hInh A; n=u ra hai trng h9" /% can! /% co
c8 th# /% t. gia.! 8 l\ OiS /% can! /% co "h. t@i rc /i-t
nghi=. trng! "h. t@i rt nghi=. trng] OiiS /% can! /% co
"h. t@i nghi=. trng! "h. t@i 4t nghi=. trng . H@ lu5t
hInh A; quy %nh hInh "ht ts tr=n hai nV. v c8 cVn cW cho
rYng ngi 8 c8 th# tr0n horc cn tr$ vi-c iu tra! truy t0!
gt gx horc c8 th# ti7" t3c "h. t@i&
_ut "ht tu t4nh nhn o ca "h" lu5t gh h@i ch
nghba! H@ lu5t :0 t3ng hInh A; quy %nh kh2ng " 13ng /i-n
"h" t. gia. Oc8 th# " 13ng /i-n "h" ngVn chrn khcS 0i
v+i /% can! /% co l "h3 n` c8 thai horc ang nu2i con 1+i
3q thng tu>i] ngi gi y7u! ngi /% /-nh nrng . n(i c
trz r rng& *h`ng trng h9" tr=n ch6 /% " 13ng /i-n "h"
t. gia. khi OiS /} tr0n v /% /vt thMo quy7t %nh truy nh] OiiS
9c " 13ng /i-n "h" ngVn chrn khc nhng ti7" t3c "h.
t@i horc c0 a cn tr$ nghi=. trng 7n vi-c iu tra! truy t0!
gt gx] OiiiS /% can! /% co "h. t@i g. "h. an ninh qu0c
gia v c8 cVn cW cho rYng n7u kh2ng t. gia. 0i v+i h
thI A~ gy nguy hi 7n an ninh qu0c gia&
*h`ng ngi c8 thi. quyn ra l-nh /vt /% can! /% co c8
quyn ra l-nh t. gia.& L-nh t. gia. "hi 9c ,i-n ki#.
At csng c" "h= chuin tr+c khi thi hnh& :rong thi hn 03
ngy! k# tu ngy nh5n 9c l-nh t. gia.! ngh% gt "h=
chuin v hK A(! ti li-u li=n quan 7n vi-c t. gia.! ,i-n
ki#. At "hi ra quy7t %nh "h= chuin horc quy7t %nh kh2ng
"h= chuin& '( quan ra l-nh t. gia. "hi ki#. tra cVn c+c
ca ngi /% t. gia. v th2ng /o ngay cho gia Inh ngi /%
t. gia. v cho ch4nh quyn gh! "hng! th% trn horc c(
quan! t> chWc n(i ngi /% t. gia. c trz horc l. vi-c /i7t&
:hMo quy %nh ca H@ lu5t :0 t3ng hInh A; thI t.
gia. 9c " 13ng trong cc giai on\ iu tra] truy t0] gt
gx& :hi hn t. gia. /% can! /% co 9c quy %nh thMo
nh`ng cVn cW khc nhau "h3 thu@c vo tung giai on t0
t3ng # /o . cho c( quan ti7n hnh t0 t3ng th;c hi-n t0t
nhi-. v3 ca .Inh&
B :(ng t; nh t0 t3ng hInh A;! trong lbnh v;c gx la vi
"h. hnh ch4nh! khi c[n "hi ngVn chrn ngay vi "h. hnh
ch4nh! hn ch7 h5u qu 1o vi "h. hnh ch4nh gy ra horc #
thu th5" chWng cW! gc .inh nh`ng tInh ti7t quan trng l.
cVn cW quy7t %nh gx la ctng nh # /o . vi-c gx la vi
"h. hnh ch4nh! ngi c8 thi. quyn gx la vi "h. hnh
303 304
ch4nh c8 quyn " 13ng /i-n "h" ngVn chrn vi "h. hnh
ch4nh& Lu5t _x la vi "h. hnh ch4nh nV. E0GE quy %nh U
/i-n "h" ngVn chrn v /o . gx la vi "h. hnh ch4nh
O)iu GGUS! trong 8 c8 /i-n "h" t. gi` ngi& crc 1s c8
t=n gi gi0ng v+i /i-n "h" ngVn chrn trong t0 t3ng hInh A;!
nhng cVn cW! thi. quyn! th t3c " 13ng /i-n "h" ny
hon ton khc v+i quy %nh trong t0 t3ng hInh A;! 8 l 9c
" 13ng thMo th t3c hnh ch4nh&
:hMo )iu GEE Lu5t _x la vi "h. hnh ch4nh! t. gi`
ngi thMo th t3c hnh ch4nh ch6 9c " 13ng trong trng
h9" c[n ngVn chrn! Inh ch6 ngay nh`ng hnh vi gy r0i tr5t
t; c2ng c@ng! gy th(ng t4ch cho ngi khc& 'h6 nh`ng
ngi c8 thi. quyn quy %nh ti khon G )iu GE3 Lu5t _x
la vi "h. hnh ch4nh .+i 9c quy7t %nh t. gi` ngi
thMo th t3c hnh ch4nh& oo y l /i-n "h" ngVn chrn li=n
quan tr;c ti7" 7n quyn ca c2ng 1n n=n ngi c8 thi.
quyn "hi cn nhvc k! gM. gt .i kh4a cnh ctng nh cVn
cW h 9c "h" lu5t quy %nh khi quy7t %nh t. gi` ngi
v ch6 trong trng h9" th;c A; c[n thi7t .+i " 13ng v "hi
tun th nghi=. ngrt quy %nh ca "h" lu5t khi " 13ng /i-n
"h" ny& *gi c8 thi. quyn "hi ra quy7t %nh /Yng vVn
/n v vi-c t. gi` ngi v "hi giao cho ngi /% t. gi`
.@t /n& :hi hn t. gi` ngi thMo th t3c hnh ch4nh
kh2ng 9c qu GE gi] trong trng h9" c[n thi7t! thi hn
t. gi` c8 th# ko 1i h(n nhng kh2ng 9c qu E4 gi! k#
tu thi i#. /vt [u gi` ngi vi "h.& )0i v+i ngi vi
"h. quy ch7 /i=n gi+i horc vi "h. hnh ch4nh $ vsng rung
nzi ga g2i! ho lnh! hi o thI thi hn t. gi` c8 th# ko
1i h(n nhng kh2ng 9c qu 4T gi! k# tu thi i#. /vt [u
gi` ngi vi "h.& )0i v+i ngi /% t. gi` tr=n tu /ay! tu
/i#n thI "hi chuy#n ngay cho c( quan c8 thi. quyn khi tu
/ay 7n An /ay! tu /i#n c5" cng&
)iu GEE ctng quy %nh! thMo y=u c[u ca ngi /% t.
gi`! ngi ra quy7t %nh t. gi` "hi th2ng /o cho gia Inh!
t> chWc n(i l. vi-c horc hc t5" ca h /i7t& Ri=ng 0i v+i
t. gi` ngi cha thnh ni=n vi "h. hnh ch4nh thI trong
.i trng h9"! ngi ra quy7t %nh t. gi` "hi th2ng /o
ngay cho cha . horc ngi gi. h@ ca h /i7t n7u vi-c t.
gi` 9c th; hi-n vo /an =. horc gi` tr=n 0q gi& )iu lu5t
ctng nghi=. c. vi-c gi` ngi vi "h. hnh ch4nh trong
cc "hfng t. gi`! "hfng t. gia. hInh A; horc nh`ng n(i
kh2ng /o . v- Ainh! an ton cho ngi /% t. gi`&
'!L!'! 7u&%n ABc th<ng bo li bu4c t4i ;h<ng ch2 trh,
ABc *a dng $, hq trB *a dng ng<n ng8 th-ch hBp trong t@ tng
, quyn 9c th2ng /o li /u@c t@i kh2ng ch5. tr!
khon E )iu 4U H@ lu5t :0 t3ng hInh A; quy %nh\ /% can c8
quyn 9c /i7t .Inh /% kh$i t0 v t@i gI! 9c gii th4ch v
quyn v nghba v3 ca .Inh] 9c nh5n quy7t %nh kh$i t0]
quy7t %nh " 13ng! thay >i horc hy /} /i-n "h" ngVn
303 304
chrn] /n k7t lu5n iu tra] quy7t %nh Inh ch6! t. Inh ch6
iu tra] quy7t %nh Inh ch6! t. Inh ch6 v3 n] /n co
trng! quy7t %nh truy t0] cc quy7t %nh t0 t3ng khc thMo quy
%nh ca H@ lu5t :0 t3ng hInh A;&
, quyn 9c Ax 13ng v hZ tr9 Ax 13ng ng2n ng`
th4ch h9" trong t0 t3ng! )iu G33 Ji7n "h" quy %nh\
<P1 n nh)n d)n b:o A:2 cho c<ng d)n n>c (4ng h1
V[ h4i chJ nghg1 Vi/t 012 thu4c cc d)n t4c #u&%n dQng
ting ni $, ch8 $it cJ1 d)n t4c 2Dnh tr>c P1 n?& )iu
E4 H@ lu5t :0 t3ng hInh A; c3 th# h8a quy %nh ny! n=u
r\ ti7ng n8i v ch` vi7t 1sng trong t0 t3ng hInh A; l ti7ng
,i-t& *gi tha. gia t0 t3ng c8 quyn 1sng ti7ng n8i v
ch` vi7t ca 1n t@c .Inh! trong trng h9" ny! c( quan
ti7n hnh t0 t3ng cung c" "hi=n 1%ch .in "h4& :inh th[n
ny ctng 9c th# hi-n t(ng t; trong cc th t3c t0 t3ng
1n A; O)iu E0 H@ lu5t :0 t3ng 1n A; nV. E004S! t0 t3ng
hnh ch4nh O)iu EE Lu5t :0 t3ng hnh ch4nh nV. E0G0S&
'!L!L! 7u&%n ABc b,o ch81 ng1& ;hi b. bkt hoGc b. gi12
gi8
)iu G3E Ji7n "h" kh^ng %nh\ <Quyn /o chà ca /%
co 9c /o .& H% co c8 th# t; /o chà horc nh ngi
khc /o chà cho .Inh?&
'3 th# h8a quy %nh ca Ji7n "h"! )iu GG H@ lu5t :0
t3ng hInh A; n=u r\ <*gi /% t. gi`! /% can! /% co c8
quyn t; /o chà horc nh ngi khc /o chà& '( quan
iu tra! ,i-n ki#. At! :o n c8 nhi-. v3 /o . cho
ngi /% t. gi`! /% can! /% co th;c hi-n quyn /o chà
ca h thMo quy %nh ca H@ lu5t ny?& )# /o . quyn
t; 1o! 1n ch ca c2ng 1n! nng cao trch nhi-. ca cc
c( quan ti7n hnh t0 t3ng! g8" "h[n ch0ng oan! Aai trong
iu tra! truy t0! gt gx cc v3 n hInh A;! H@ lu5t :0 t3ng
hInh A; quy %nh ngi /o chà 9c tha. gia t0 t3ng tu
khi kh$i t0 /% can] 0i v+i trng h9" /vt ngi trong
trng h9" khin c" horc "h. t@i qu tang horc ang /%
truy nh thI ngi /o chà tha. gia t0 t3ng tu khi c8 quy7t
%nh t. gi`& :rong trng h9" c[n gi` /4 .5t iu tra 0i
v+i t@i g. "h. an ninh qu0c gia! thI ngi /o chà
tha. gia t0 t3ng tu khi k7t thzc iu tra Okhon G )iu wTS&
)0i v+i nh`ng trng h9" /vt /u@c "hi c8 ngi /o chà
tha. gia O/% can! /% co "h. t@i . khung hInh "ht c8
.Wc cao nht l tx hInh 9c quy %nh ti H@ lu5t JInh A;]
/% can! /% co l ngi cha thnh ni=n! ngi c8 nh9c
i#. v th# cht horc tinh th[nS! H@ lu5t :0 t3ng hInh A;
ctng quy %nh c3 th# th t3c ch6 %nh ngi /o chà! thMo
8! '( quan iu tra! ,i-n ki#. At horc :o n "hi y=u
c[u )on lu5t A "hn c2ng ,Vn "hfng lu5t A cx ngi
/o chà cho h horc ngh% P /an crt tr5n :> qu0c
,i-t *a.! t> chWc thnh vi=n ca crt tr5n cx ngi /o
chà cho thnh vi=n ca t> chWc .Inh& :uy nhi=n! k# c
303 304
trong cc trng h9" ny! /% can! /% co v ngi i 1i-n
h9" "h" ca h vdn c8 quyn y=u c[u thay >i horc tu
ch0i ngi /o chà Okhon E )iu wFS&
)# ngi /o chà c8 th# nhanh ch8ng th;c hi-n vi-c /o
chà nhY. /o . quyn l9i cho ngi /% t. gi`! /% can! /%
co! H@ lu5t :0 t3ng hInh A; ctng quy %nh c3 th# th t3c c"
giy chWng nh5n /o chà& :hMo 8! trong thi hn 03 ngy! k# tu
ngy nh5n 9c ngh% ca ngi /o chà k. thMo giy t li=n
quan 7n vi-c /o chà! '( quan iu tra! ,i-n ki#. At! :o n
"hi gM. gt! c" giy chWng nh5n ngi /o chà # h th;c
hi-n vi-c /o chà] n7u tu ch0i c" giy chWng nh5n thI "hi n=u
r la 1o& )0i v+i trng h9" t. gi` ngi thI thi hn gM. gt!
c" giy chWng nh5n cho ngi /o chà l E4 gi Okhon 4 )iu
wqS& H=n cnh 8! ngi /o chà 9c c8 .rt khi ly li khai
ca ngi /% t. gi`! khi h}i cung /% can v n7u )iu tra vi=n
Kng a thI 9c h}i ngi /% t. gi`! /% can v c8 .rt trong
nh`ng hot @ng iu tra khc] 9c gM. cc /i=n /n v hot
@ng t0 t3ng c8 A; tha. gia ca .Inh v cc quy7t %nh t0 t3ng
li=n quan 7n ngi . .Inh /o chà] 9c ngh% '( quan
iu tra /o tr+c v thi gian v %a i#. h}i cung /% can # c8
.rt khi h}i cung /% can&&&
'!L!`! 7u&%n ABc VIt Va trong thi gi1n hBp lE $, ;h<ng
b. trD ho[n
H@ lu5t :0 t3ng hInh A; c8 nh`ng quy %nh c3 th# v thi
hn a .@t v3 n ra gt gx cVn cW vo t4nh cht ca tung loi
v3 vi-c& :hMo )iu GFq! thi hn chuin /% gt gx l 30 ngy
0i v+i t@i "h. 4t nghi=. trng! 4w ngy 0i v+i t@i "h.
nghi=. trng! hai thng 0i v+i t@i "h. rt nghi=. trng! /a
thng 0i v+i t@i "h. rc /i-t nghi=. trng& )0i v+i nh`ng
v3 n "hWc t"! 'hnh n :fa n c8 th# quy7t %nh gia hn
thi hn chuin /% gt gx! nhng kh2ng qu Gw ngy 0i v+i t@i
"h. 4t nghi=. trng v t@i "h. nghi=. trng! kh2ng qu
30 ngy 0i v+i t@i "h. rt nghi=. trng v t@i "h. rc
/i-t nghi=. trng&
'tng thMo quy %nh ti )iu GFq! trong thi hn Gw ngy!
k# tu ngy c8 quy7t %nh a v3 n ra gt gx! :o n "hi .$
"hi=n to] trong trng h9" c8 la 1o ch4nh ng thI :o n c8
th# .$ "hi=n to trong thi hn 30 ngy& )0i v+i v3 n 9c
tr li # iu tra /> Aung thI trong thi hn Gw ngy Aau khi
nh5n li hK A(! :hi. "hn 9c "hn c2ng ch ta "hi=n tfa
"hi ra quy7t %nh a v3 n ra gt gx&
'!L!o! 7u&%n ABc b_i thng ;hi b. bkt, b. gi12 gi8 tri
php lut
B )iu FE Ji7n "h" quy %nh r\ <0gi b. bkt, b. gi12
gi8, b. tru& t@, VIt Va tri php lut c #u&%n ABc b_i thng
thi/t hFi $% $t chTt $, phc h_i d1nh d+! 0gi l,2 tri
php lut trong $i/c bkt, gi12 gi8, tru& t@, VIt Va g)& thi/t hFi
cho ngi ;hc ph:i b. Va lE nghiK2 2inh?& Quy %nh ca
303 304
Ji7n "h" nhY. ngVn ngua A; vi "h. quyn con ngi!
quyn /t kh g. "h. v thn th#! quyn 9c /o v- nhn
"hi.! 1anh 1; ca c2ng 1n tu "h4a cc c( quan! cn /@ nh
n+c&
B '3 th# h8a tinh th[n ca Ji7n "h"! th# hi-n ch tr(ng
nht qun ca )ng v *h n+c ,i-t *a. trong vi-c "hi
ki=n quy7t khvc "h3c cc trng h9" oan! Aai trong hot @ng
t0 t3ng hInh A; v /o . quyn 9c /Ki thng thi-t hi
ca ngi /% thi-t hi 1o cc c( quan! ngi c8 thi. quyn
ti7n hnh t0 t3ng gy ra! H@ lu5t :0 t3ng hInh A; h quy %nh
hai nguy=n tvc! 8 l\
q Ho . quyn 9c /Ki thng thi-t hi v "h3c hKi
1anh 1;! quyn l9i ca ngi /% oan O)iu EUS& :hMo 8!
ngi /% oan 1o ngi c8 thi. quyn trong hot @ng t0 t3ng
hInh A; gy ra c8 quyn 9c /Ki thng thi-t hi v "h3c hKi
1anh 1;! quyn l9i& '( quan c8 thi. quyn trong hot @ng
t0 t3ng hInh A; h l. oan "hi /Ki thng thi-t hi v "h3c
hKi 1anh 1;! quyn l9i cho ngi /% oan] ngi h gy thi-t
hi c8 trch nhi-. /Ki hon cho c( quan c8 thi. quyn thMo
quy %nh ca "h" lu5t&
Ho . quyn 9c /Ki thng ca ngi /% thi-t hi
1o c( quan horc ngi c8 thi. quyn ti7n hnh t0 t3ng hInh
A; gy ra O)iu 30S& :hMo 8! ngi /% thi-t hi 1o c( quan
horc ngi c8 thi. quyn trong hot @ng t0 t3ng hInh A;
gy ra c8 quyn 9c /Ki thng thi-t hi& '( quan c8 thi.
quyn trong hot @ng t0 t3ng hInh A; "hi /Ki thng cho
ngi /% thi-t hi] ngi h gy thi-t hi c8 trch nhi-. /Ki
hon cho c( quan c8 thi. quyn thMo quy %nh ca "h" lu5t&
B :i7" t3c ghi nh5n nguy=n tvc *h n+c c8 trch nhi-.
/Ki thng 0i v+i .i thi-t hi 1o cn /@! c2ng chWc ca
.Inh gy ra cho t> chWc! c nhn trong khi thi hnh c2ng v3!
Lu5t :rch nhi-. /Ki thng ca *h n+c quy %nh c3 th#
trch nhi-. /Ki thng ca *h n+c trong lbnh v;c qun la
hnh ch4nh! t0 t3ng v thi hnh n& )0i v+i hot @ng t0 t3ng
hInh A;! )iu Eq ca Lu5t quy %nh! *h n+c c8 trch nhi-.
/Ki thng thi-t hi trong cc trng h9" Aau\
*gi /% t. gi` . c8 quy7t %nh ca c( quan c8
thi. quyn trong hot @ng t0 t3ng hInh A; hu /} quy7t
%nh t. gi` vI ngi 8 kh2ng th;c hi-n hnh vi vi "h.
"h" lu5t]
*gi /% t. gia.! ngi h ch" hnh gong horc
ang ch" hnh hInh "ht ts c8 thi hn! ts chung thn!
ngi h /% k7t n tx hInh! ngi h thi hnh n tx hInh .
c8 /n n! quy7t %nh ca c( quan c8 thi. quyn trong hot
@ng t0 t3ng hInh A; gc %nh ngi 8 kh2ng th;c hi-n
hnh vi "h. t@i]
*gi /% kh$i t0! truy t0! gt gx! thi hnh n kh2ng /%
t. gi`! t. gia.! thi hnh hInh "ht ts c8 thi hn . c8
303 304
/n n! quy7t %nh ca c( quan c8 thi. quyn trong hot
@ng t0 t3ng hInh A; gc %nh ngi 8 kh2ng th;c hi-n hnh
vi "h. t@i]
*gi /% kh$i t0! truy t0! gt gx v nhiu t@i trong csng
.@t v3 n! h ch" hnh hInh "ht ts . Aau 8 c8 /n n!
quy7t %nh ca c( quan c8 thi. quyn trong hot @ng t0
t3ng hInh A; gc %nh ngi 8 kh2ng "h. .@t horc .@t A0
t@i v hInh "ht ca nh`ng t@i cfn li 4t h(n thi gian h /%
t. gia.! ch" hnh hInh "ht ts thI 9c /Ki thng thi-t hi
t(ng Wng v+i thi gian h /% t. gia.! ch" hnh hInh "ht
ts v9t qu Ao v+i .Wc hInh "ht ca nh`ng t@i . ngi 8
"hi ch" hnh]
*gi /% kh$i t0! truy t0! gt gx v nhiu t@i trong csng
.@t v3 n v /% k7t n tx hInh nhng cha thi hnh . Aau 8
c8 /n n! quy7t %nh ca c( quan c8 thi. quyn trong hot
@ng t0 t3ng hInh A; gc %nh ngi 8 kh2ng "h. t@i /% k7t
n tx hInh v t>ng h9" hInh "ht ca nh`ng t@i cfn li 4t h(n
thi gian h /% t. gia. thI 9c /Ki thng thi-t hi t(ng
Wng v+i thi gian h /% t. gia. v9t qu Ao v+i .Wc hInh
"ht chung ca nh`ng t@i . ngi 8 "hi ch" hnh]
*gi /% gt gx /Yng nhiu /n n! :o n h t>ng h9"
hInh "ht ca nhiu /n n 8! . Aau 8 c8 /n n! quy7t
%nh ca c( quan c8 thi. quyn trong hot @ng t0 t3ng hInh
A; gc %nh ngi 8 kh2ng "h. .@t horc .@t A0 t@i v
hInh "ht ca nh`ng t@i cfn li 4t h(n thi gian h /% t.
gia.! ch" hnh hInh "ht ts thI 9c /Ki thng thi-t hi
t(ng Wng v+i thi gian h /% t. gia.! ch" hnh hInh "ht
ts v9t qu Ao v+i .Wc hInh "ht ca nh`ng t@i . ngi 8
"hi ch" hnh]
:> chWc! c nhn c8 ti An /% thi-t hi 9c /Ki thng
n7u thi-t hi 1o vi-c thu gi`! t. gi`! k= /i=n! t%ch thu! gx la
c8 li=n quan 7n cc trng h9"\ OiS ngi /% t. gi` . c8
quy7t %nh ca c( quan c8 thi. quyn trong hot @ng t0
t3ng hInh A; hu /} quy7t %nh t. gi` vI ngi 8 kh2ng
th;c hi-n hnh vi vi "h. "h" lu5t] OiiS ngi /% t. gia.!
ngi h ch" hnh gong horc ang ch" hnh hInh "ht ts c8
thi hn! ts chung thn! ngi h /% k7t n tx hInh! ngi h
thi hnh n tx hInh . c8 /n n! quy7t %nh ca c( quan c8
thi. quyn trong hot @ng t0 t3ng hInh A; gc %nh ngi 8
kh2ng th;c hi-n hnh vi "h. t@i] OiiiS ngi /% kh$i t0! truy
t0! gt gx! thi hnh n kh2ng /% t. gi`! t. gia.! thi hnh
hInh "ht ts c8 thi hn . c8 /n n! quy7t %nh ca c( quan
c8 thi. quyn trong hot @ng t0 t3ng hInh A; gc %nh ngi
8 kh2ng th;c hi-n hnh vi "h. t@i&
'( quan c8 trch nhi-. /Ki thng 0i v+i vi-c t. gi`!
t. gia. ngi tri "h" lu5t 9c Lu5t :rch nhi-. /Ki
thng ca *h n+c gc %nh nh Aau\ c( quan iu tra v
c( quan 9c giao nhi-. v3 ti7n hnh .@t A0 hot @ng iu
tra c8 trch nhi-. /Ki thng trong trng h9" h ra quy7t
303 304
%nh t. gi` ngi nhng ,i-n ki#. At c8 thi. quyn h c8
quy7t %nh hu /} quy7t %nh t. gi` 8 vI ngi /% t. gi`
kh2ng c8 hnh vi vi "h. "h" lu5t Okhon G )iu 30S] ,i-n
ki#. At c8 trch nhi-. /Ki thng thi-t hi trong cc trng
h9"\ h "h= chuin quy7t %nh gia hn t. gi` ca c( quan
iu tra c8 thi. quyn nhng ngi /% t. gi` kh2ng c8 hnh
vi vi "h. "h" lu5t] h "h= chuin l-nh t. gia. ca c( quan
iu tra c8 thi. quyn horc ra l-nh t. gia.! gia hn t.
gia. . Aau 8 c8 quy7t %nh ca c( quan c8 thi. quyn
trong hot @ng t0 t3ng hInh A; gc %nh ngi 8 kh2ng th;c
hi-n hnh vi "h. t@i Okhon G! E )iu 3GS&
Lu5t :rch nhi-. /Ki thng ca *h n+c quy %nh r\
ngi /% t. gi` . c8 quy7t %nh ca c( quan c8 thi. quyn
trong hot @ng t0 t3ng hInh A; hu /} quy7t %nh t. gi` vI
ngi 8 kh2ng th;c hi-n hnh vi vi "h. "h" lu5t] ngi /%
t. gia. . c8 quy7t %nh ca c( quan c8 thi. quyn trong
hot @ng t0 t3ng hInh A; gc %nh ngi 8 kh2ng th;c hi-n
hnh vi "h. t@i c8 quyn y=u c[u kh2i "h3c 1anh 1; trong
thi hn 03 thng! k# tu ngy quy7t %nh gii quy7t /Ki thng
c8 hi-u l;c "h" lu5t& :rong thi hn 30 ngy! k# tu ngy
nh5n 9c y=u c[u! c( quan c8 trch nhi-. /Ki thng h th3
la v3 vi-c "hi th;c hi-n vi-c gin lZi! ci ch4nh c2ng khai
/Yng cc hInh thWc\ OiS tr;c ti7" gin lZi! ci ch4nh c2ng khai ti
n(i c trz horc n(i l. vi-c ca ngi /% thi-t hi c8 A; tha.
1; ca i 1i-n ch4nh quyn %a "h(ng n(i ngi /% thi-t hi
c trz! i 1i-n ca c( quan n(i ngi /% thi-t hi l. vi-c!
i 1i-n ca .@t t> chWc ch4nh tr% B gh h@i . ngi /% thi-t
hi l thnh vi=n] OiiS Vng tr=n .@t t /o trung (ng v .@t
t /o %a "h(ng trong /a A0 li=n ti7" thMo y=u c[u ca ngi
/% thi-t hi horc i 1i-n h9" "h" ca h& :rng h9" ngi
/% thi-t hi ch7t! thn nhn ca h c8 quyn y=u c[u kh2i "h3c
1anh 1; O)iu wGS&
B Jot @ng iu tra! truy t0! gt gx! thi hnh n 1o cc c(
quan iu tra! ,i-n ki#. At! tfa n v thi hnh n Ogi chung
l c( quan t "h"S th;c hi-n trong khu2n kh> "h" lu5t nhY.
/o v- cc quyn l9i ca *h n+c! ca cc t> chWc v c2ng
1n& '8 th# n8i! quyn con ngi trong t0 t3ng hInh A; l
quyn 1 /% g. "h.! /% t>n th(ng nht v h5u qu # li
ctng nghi=. trng nht khi n8 @ng ch. 7n quyn 9c
A0ng! quyn t; 1o v Ainh .-nh ch4nh tr% ca .@t c nhn&
H$i l~! t0 t3ng hInh A; v+i t cch l qu trInh nh n+c a
.@t ngi ra gx la tr+c "h" lu5t khi h /% coi l t@i "h.
lu2n th# hi-n t4nh quyn l;c nh n+c v+i AWc .nh cyng
ch7 nh n+c! v+i A; thi7u qun /Inh v th7 v l;c ca cc
/=n tha. gia quan h- t0 t3ng hInh A; . A; y7u th7 lu2n
thu@c v nh`ng ngi /% /u@c t@i& 'h4nh vI hot @ng ca cc
c( quan t "h" trong t0 t3ng hInh A; c8 a nghba rt l+n trong
qun la nh n+c! qun la gh h@i! nh h$ng tr;c ti7" 7n
quyn t; 1o c( /n ca c2ng 1n n=n *h n+c h quy %nh
nhiu /i-n "h"! trong 8 c8 /i-n "h" hInh A; # /o .
303 304
cho hot @ng zng vn ca cc c( quan ny& H@ lu5t JInh A;
c8 .@t lot cc iu khon quy %nh v cc t@i li=n quan 7n
vi-c g. "h. quyn t; 1o thn th# ca c2ng 1n v+i cc ch7
ti gx la rt nghi=. khvc! 8 l\ :@i /vt! gi` horc gia. ngi
tri "h" lu5t O)iu GE3S] :@i truy cWu trch nhi-. hInh A;
ngi kh2ng c8 t@i O)iu EU3S! :@i ra /n n tri "h" lu5t
O)iu EUwS! :@i ra quy7t %nh tri "h" lu5t O)iu EUqS! :@i
l9i 13ng! chWc v3 quyn hn gia.! gi` ngi tri "h" lu5t
O)iu 303S& :rong cc t@i ny! c8 3 t@i . ngi "h. t@i c8
th# /% gx la v+i khung hInh "ht cao nht l G0 nV. ts gia.
O)iu GE3! EUq! 303S] c8 E t@i . .Wc hInh "ht l=n 7n Gw
nV. ts gia. O)iu EU3! EUwS& *goi ra! ngi "h. t@i cfn /%
c. . nhi-. chWc v3 nht %nh tu 0G nV. 7n 0w nV.&
2.?. /uyn 8+Pc HIo * &h3ng H tr! tEn6 8%i B` hoKc
trJng ph2t t0n H2o6 *3 nhn 82o hoKc h2 nh5c
, quyn 9c /o v- kh2ng /% tra tn! 0i gx horc trung
"ht tn /o! v2 nhn o horc h nh3c B cc quy %nh trong
Ji7n "h"! H@ lu5t on A;! H@ lu5t JInh A;! H@ lu5t :0 t3ng
hInh A;! Lu5t :hi hnh n hInh A; ch4nh l nn tng "h" la #
ngVn chrn v trung tr% nh`ng hnh vi tra tn! 0i gx hay trung
"ht tn c! v2 nhn o hay /% h nh3c&
B )iu FG Ji7n "h" quy %nh\ Y0ghiK2 cT2 2i hDnh
thNc tru& bNc, nhc hDnh, VXc phF2 d1nh d+, nh)n phH2
cJ1 c<ng d)n]! *@i 1ung ny 9c ti kh^ng %nh ti )iu
q H@ lu5t :0 t3ng hInh A;\ Y0ghiK2 cT2 2i hDnh thNc
tru& bNc, nhc hDnh]! :rong 'h(ng __ H@ lu5t JInh A;
v cc t@i g. "h. hot @ng t "h"! cc :@i 1sng nh3c
hInh
E0
v :@i /Wc cung
EG
c8 a nghba tr;c ti7" trong vi-c /o
. quyn kh2ng /% tra tn v nh3c hInh trong hot @ng
t0 t3ng& 'c iu lu5t h quy %nh trch nhi-. hInh A;
nghi=. khvc 0i v+i cc hnh vi 1sng nh3c hInh v /Wc
cung ca nh`ng ngi ti7n hnh t0 t3ng& cWc hInh "ht
cao nht 0i v+i hnh vi 1sng nh3c hInh l GE nV.! 0i v+i
hnh vi /Wc cung l G0 nV.& :i .@t A0 iu lu5t khc
trong H@ lu5t JInh A; ctng c8 quy %nh nghi=. c. cc
hnh vi 1sng nh3c hInh nh\ )iu 3GU B :@i l. nh3c!
hnh hung ngi ch6 huy horc c" tr=n! )iu 3E0 B :@i l.
E0
<)iu EUT& :@i 1sng nh3c hInh
G& *gi no 1sng nh3c hInh trong hot @ng iu tra! truy t0! gt gx! thi hnh
n! thI /% "ht ts tu Au thng 7n /a nV.&
E& Qh. t@i gy h5u qu nghi=. trng thI /% "ht ts tu hai nV. 7n /y nV.&
3& Qh. t@i gy h5u qu rt nghi=. trng horc rc /i-t nghi=. trng! thI /% "ht
ts tu nV. nV. 7n .i hai nV.&
4& *gi "h. t@i cfn /% c. . nhi-. chWc v3 nht %nh tu .@t nV. 7n
nV. nV.?&
EG
<)iu EUU& :@i /Wc cung
G& *gi no ti7n hnh iu tra! truy t0! gt gx . /Yng cc th on tri "h"
lu5t /u@c ngi /% thi. vn "hi khai Aai A; th5t gy h5u qu nghi=. trng! thI
/% "ht ts tu Au thng 7n /a nV.&
E& Qh. t@i gy h5u qu rt nghi=. trng thI /% "ht ts tu hai nV. 7n /y nV.&
3& Qh. t@i gy h5u qu rc /i-t nghi=. trng thI /% "ht ts tu nV. nV. 7n
.i nV.&
4& *gi "h. t@i cfn /% c. . nhi-. chWc v3 nht %nh tu .@t nV. 7n
nV. nV.?&
303 304
nh3c horc 1sng nh3c hInh 0i v+i c" 1+i! )iu 340 B
:@i ng9c hi ts /inh! hng /inh&
B *h n+c ,i-t *a. ch tr(ng /o v- quyn con
ngi! Aong nghi=. tr% nh`ng hnh vi vi "h. "h" lu5t nhY.
. /o .2i trng lnh .nh cho ton gh h@i! vI l9i 4ch ca
.Zi ngi 1n& ,I v5y! H@ lu5t JInh A; quy %nh h- th0ng
hInh "ht 0i v+i ngi "h. t@i /ao gK. hInh "ht ch4nh v
hInh "ht /> Aung
EE
& c3c 4ch ca hInh "ht kh2ng ch6 nhY.
trung tr% ngi "h. t@i . cfn gio 13c h tr$ thnh ngi
c8 4ch cho gh h@i! c8 a thWc tun thMo "h" lu5t v cc quy tvc
ca cu@c A0ng! ngVn ngua h "h. t@i .+i& c3c ti=u quan
trng ca n "ht ts ctng kh2ng nY. ngoi .3c 4ch chung
ca hInh "ht n=u tr=n! 8 l nhY. gio 13c ngi "h. t@i #
h tr$ thnh ngi c8 4ch v A+. ti ho nh5" v+i gh h@i&
Quyn 9c 0i gx nhn o! 9c t2n trng nhn "hi. h
9c th# hi-n $ ch4nh .3c 4ch ca hInh "ht ts v th2ng qua
ch7 @ ch" hnh n& *gi ch" hnh n "ht ts ti cc tri
gia. 9c "h" lu5t /o v- cc quyn c( /n! nh quyn t;
1o thn th#! quyn A0ng! vui ch(i! gii tr4! kh2ng /% tra tn&&&
*h`ng quyn ny 9c quy %nh c3 th# ti Lu5t :hi hnh n
EE
JInh "ht ch4nh /ao gK.\ cnh co! "ht tin! ci to kh2ng gia. gi`! tr3c
gut! ts c8 thi hn! ts chung thn! tx hInh& JInh "ht /> Aung /ao gK.\ c.
. nhi-. chWc v3! c. hnh ngh horc l. c2ng vi-c nht %nh] c. c trz]
qun ch7] t+c .@t A0 quyn c2ng 1n] t%ch thu ti An] "ht tin Okhi kh2ng "
13ng l hInh "ht ch4nhS] tr3c gut Okhi kh2ng " 13ng l hInh "ht ch4nhS B )iu
ET H@ lu5t JInh A;&
hInh A; nV. E0G0&
c@t trong cc nguy=n tvc thi hnh n hInh A; 9c ra
trong Lu5t l Yt<n trng nh)n phH2, #u&%n, lBi -ch hBp php
cJ1 ngi chTp h,nh n] Ohon 3 )iu 4S& H=n cnh 8! c[n
Y;t hBp trCng tr. $, gio dc c:i tFo trong $i/c thi h,nh nW
p dng bi/n php gio dc c:i tFo ph:i trKn c9 * t-nh chTt
$, 2Nc A4 phF2 t4i, A4 tui, gi>i t-nh, trDnh A4 $5n ho $,
cc AGc Ai=2 nh)n th)n ;hc cJ1 ngi chTp h,nh n]
Ohon 4 )iu 4S& Lu5t :hi hnh n hInh A; ctng nghi=. c.
YV)2 phF2 #u&%n, lBi -ch hBp php cJ1 ngi chTp h,nh n]
Ohon U )iu US&
, gia. gi` "h. nhn! )iu EF quy %nh t ri gia.
t> chWc gia. gi` "h. nhn nh Aau\ khu gia. gi` 0i v+i
"h. nhn c8 .Wc n ts tr=n Gw nV.! ts chung thn! "h.
nhn thu@c loi ti "h. nguy hi#.] khu gia. gi` 0i v+i
"h. nhn c8 .Wc n ts tu Gw nV. tr$ gu0ng] "h. nhn
c8 .Wc n ts tr=n Gw nV. nhng c8 k7t qu ch" hnh n
t0t! h 9c gi. thi hn ch" hnh n "ht ts cfn 1+i
Gw nV.& :rong cc khu gia. gi` n=u tr=n! nh`ng "h.
nhn l n`! l ngi cha thnh ni=n! l ngi n+c ngoi!
l ngi c8 /-nh truyn nhi. rc /i-t nguy hi#.! l
ngi c8 1u hi-u /% /-nh t. th[n horc cc /-nh khc
l. .t kh nVng nh5n thWc horc kh nVng iu khi#n
hnh vi ca .Inh trong thi gian ch quy7t %nh ca :fa
n! l ngi thng guy=n vi "h. n@i quy! quy ch7 tri
303 304
gia. 9c /0 tr4 gia. gi` ri=ng&
, ch7 @ hc t5"! hc ngh! lao @ng v Ax 13ng k7t
qu lao @ng ca "h. nhn Occ )iu ET! EU v 30S\ cVn
cW vo y=u c[u qun la! gio 13c "h. nhn v thi hn
ch" hnh n! tri gia.! tri t. gia.! c( quan thi hnh n
hInh A; '2ng an c" huy-n c8 trch nhi-. t> chWc 1y hc
cho "h. nhn thMo ch(ng trInh! n@i 1ung 1o H@ Xio
13c v )o to! H@ : "h"! H@ '2ng an v H@ Qu0c
"hfng quy %nh& ,i-c t> chWc cho "h. nhn hc "h"
lu5t! gio 13c c2ng 1n v hc vVn ho! hc ngh! l.
nh`ng c2ng vi-c "hs h9" v+i @ tu>i! A c kho M v " Wng
y=u c[u qun la! gio 13c! hfa nh5" c@ng Kng h th# hi-n
ch4nh Ach khoan hKng! nhn o ca *h n+c ta& )0i v+i
k7t qu lao @ng ca "h. nhn Aau khi tru chi "h4 v5t t!
nguy=n li-u! tin c2ng thu= lao @ng /=n ngoi] chi "h4
i-n! n+c] tin Vn th=. 1o lao @ng nrng nhc! @c hi
thMo ngnh! ngh ngoi tin Vn ca "h. nhn thMo ti=u
chuin 1o ngn Ach nh n+c c"] ti= n /2 i 1( ng cho
"ha . nhn la . th=. gi( hoV c la . nga y nghi ] khu hao ti
An! chi "h4 qun la tr;c ti7" cho hot @ng lao @ng ca
"h. nhn! 9c Ax 13ng # /> Aung .Wc Vn cho "h.
nhn] l5" qu hfa nh5" c@ng Kng # chi hZ tr9 cho "h.
nhn khi ch" hnh gong n "ht ts] /> Aung vo qu "hzc
l9i! khMn th$ng ca tri gia.] chi th$ng cho "h. nhn
c8 thnh t4ch trong lao @ng] chi h2 tr( [u t tr$ li cho
tri gia. "h3c v3 vi-c t> chWc lao @ng! gio 13c! 1y
ngh 0i v+i "h. nhn&
'h7 @ Vn! .rc! $! c" "ht t trang! hot @ng th# 13c!
th# thao! Ainh hot vVn h8a! vVn ngh-! ch7 @ gr" thn nhn!
nh5n qu! li=n lc v chV. A8c y t7 0i v+i "h. nhn] ch7 @
0i v+i "h. nhn n` c8 thai! nu2i con 1+i 3q thng tu>i
ctng 9c quy %nh c3 th# trong Lu5t :hi hnh n hInh A; Otu
)iu 4E 7n )iu 4TS& 'hZ nY. ca "h. nhn n8i chung
9c quy %nh v+i 1i-n t4ch t0i thi#u l E.
E
! "h. nhn c8
con nh} $ csng thI 9c /0 tr4 chZ nY. v+i 1i-n t4ch t0i thi#u
l 3.
E
& *h n+c /o . ch7 @ .rc v t trang cho "h.
nhn] /o . ch7 @ hot @ng th# 13c! th# thao! Ainh hot
vVn h8a! vVn ngh-] gr" thn nhn! nh5n qu! li=n lc v chV.
A8c y t7 0i v+i "h. nhn& 'c quy %nh ny th# hi-n t4nh
nhn vVn ca "h" lu5t v ch4nh Ach nhn o ca *h n+c
,i-t *a. 0i v+i ngi ch" hnh n "ht ts! giz" cho "h.
nhn nng cao th# cht! tinh th[n! y=n t. gio 13c! ci to #
A+. 9c tr$ v v+i gia Inh v gh h@i&
_ut "ht tu ch4nh Ach nhn o! /=n cnh cc ch7 @!
ti=u chuin chung 0i v+i "h. nhn! Lu5t :hi hnh n hInh
A; cfn quy %nh ri=ng v ch7 @ 0i v+i "h. nhn n` c8
thai v nu2i con nh} 1+i 3q thng tu>i # to iu ki-n
thu5n l9i cho h trong vi-c /o v- AWc kho! nu2i con O)iu
4wS v quy %nh thi hnh n "ht ts 0i v+i "h. nhn l
ngi cha thnh ni=n! /o . t4nh nhn o! A; "ht tri#n
303 304
/Inh thng c v th# cht ldn tinh th[n cho h Otu )iu w0
7n )iu w3S& Ri=ng 0i v+i "h. nhn l ngi cha thnh
ni=n! Lu5t quy %nh h 9c gia. gi` thMo ch7 @ ri=ng "hs
h9" v+i AWc kh}M! gi+i t4nh! lWa tu>i v rc i#. nhn thn
O)iu w0S] 9c /0 tr4 lao @ng $ khu v;c ri=ng v kh2ng
"hi l. nh`ng c2ng vi-c nrng nhc! nguy hi#. horc ti7"
gzc v+i cc cht @c hi& :ri gia. c8 trch nhi-. gio 13c
"h. nhn l ngi cha thnh ni=n v vVn h8a! "h" lu5t
v 1y ngh "hs h9" v+i @ tu>i! trInh @ vVn h8a! gi+i t4nh
v AWc kh}M! chuin /% iu ki-n # h hfa nh5" c@ng Kng
Aau khi ch" hnh gong n "ht ts] th;c hi-n /vt /u@c
ch(ng trInh ti#u hc! "h> c5" trung hc c( A$ v hc ngh&
H=n cnh 8! *h n+c /o . ti=u chuin %nh l9ng Vn!
.rc .Zi thng nh "h. nhn l ngi thnh ni=n v 9c
tVng th=. %nh l9ng v th%t! c nhng kh2ng v9t qu E0
v 9c c" th=. qu[n o 1i! qu[n o 1i Kng "h3c! khVn
.rt v cc K 1sng c nhn khc "h3c v3 cho vi-c Ainh hot
c nhn O)iu wES] 9c gr" thn nhn kh2ng qu /a l[n
trong .@t thng! .Zi l[n gr" kh2ng qu /a gi! trng h9"
rc /i-t 9c gr" kh2ng qu E4gi] 9c li=n lc v+i thn
nhn qua i-n thoi .Zi thng kh2ng qu 4 l[n! .Zi l[n
kh2ng qu G0 "hzt! c8 A; gi. At ca cn /@ tri gia. v
t; ch%u chi "h4 O)iu w3S&
B Quyn 9c 0i gx nhn o cfn 9c th# hi-n r nt $
quy %nh v .in horc gi. hInh "ht& :hMo H@ lu5t JInh A;!
trong nh`ng trng h9" 1o "h" lu5t quy %nh! ngi /% k7t
n 9c gM. gt .in ch" hnh hInh "ht O)iu wFS horc
gi. .Wc hInh "ht . :fa n h tuy=n 0i v+i h O)iu wT!
wU! FqS& '3 th#\
0gi b. ;t n ABc 2ihn chTp h,nh hDnh phFt trong
nh8ng trng hBp *1uO
*gi /% k7t n ci to kh2ng gia. gi`! ts c8 thi hn!
cha ch" hnh hInh "ht . l5" c2ng l+n horc .vc /-nh
hi#. ngho v n7u ngi 8 kh2ng cfn nguy hi#. cho gh h@i
nà thI c8 th# 9c .in ch" hnh ton /@ hInh "ht&
*gi /% k7t n 9c .in ch" hnh hInh "ht khi
9c rc g horc i g& _ut "ht tu ch4nh Ach khoan hKng!
nhn o ca *h n+c ,i-t *a.! nhn A; ki-n trng i!
ngy l l+n ca t n+c horc trong trng h9" rc /i-t! *h
n+c gM. gt quy7t %nh tha ts tr+c thi hn cho ngi /%
k7t n "ht ts c8 thi hn! ts chung thn " Wng cc iu
ki-n thMo Lu5t )rc g&
*gi /% k7t n v t@i 4t nghi=. trng h 9c hohn
ch" hnh hInh "ht thMo quy %nh! n7u trong thi gian 9c
hohn h l5" c2ng thI c8 th# 9c .in ch" hnh hInh "ht&
*gi /% k7t n "ht ts v t@i 4t nghi=. trng h 9c
t. Inh ch6 ch" hnh hInh "ht thMo quy %nh! n7u trong
thi gian 9c t. Inh ch6 . h l5" c2ng! thI c8 th# 9c
303 304
.in ch" hnh "h[n hInh "ht cfn li&
*gi /% "ht c. c trz horc qun ch7! n7u h ch"
hnh 9c .@t "h[n hai thi hn hInh "ht v ci to t0t! thI
c8 th# 9c .in ch" hnh "h[n hInh "ht cfn li&
0gi b. ;t n ABc gi:2 2Nc hDnh phFt A[ tu&Kn trong
nh8ng trng hBp *1uO
*gi /% k7t n ci to kh2ng gia. gi`! /% k7t n "ht
ts n7u h ch" hnh hInh "ht 9c GC3 thi hn v c8 nhiu
ti7n /@! thI :o n c8 th# gM. gt gi. thi hn ch" hnh
hInh "ht& c@t ngi c8 th# 9c gi. nhiu l[n! nhng "hi
/o . ch" hnh 9c GCE .Wc hInh "ht h tuy=n&
*gi /% k7t n ts chung thn h ch" hnh 9c GE
nV. thI 9c gt gi. l[n [u gu0ng 30 nV.] h c8 th# 9c
gi. nhiu l[n nhng ctng "hi /o . thi hn th;c t7
ch" hnh hInh "ht l E0 nV.&
*gi /% k7t n c8 la 1o ng 9c khoan hKng th=.
nh h l5" c2ng! h qu gi y7u horc .vc /-nh hi#. ngho!
thI :o n c8 th# gt gi. vo thi gian A+. h(n horc v+i
.Wc cao h(n Ao v+i thi gian v .Wc quy %nh n=u tr=n&
*gi cha thnh ni=n /% "ht ci to kh2ng gia. gi`
horc "ht ts! n7u c8 nhiu ti7n /@ v h ch" hnh 9c GC4
thi hn! thI 9c :o n gt gi.] ri=ng 0i v+i hInh "ht ts!
.Zi l[n c8 th# gi. 7n /0n nV. nhng "hi /o . h
ch" hnh 4t nht l ECw .Wc hInh "ht h tuy=n&
303 304
Chuy! "# 2
QUYN &'NH ()NG TRC PHP LU*T
+, (-C PHP LU*T &./ +
01T CCH &'NH ()NG
IE MT S QUY [<NH Cj BkN V QUYN BrNH
[sNG T;\C PHP LUT V9 []C PHP LUT
BkO VF MT CCH BrNH [sNG THtO PHP
LUT QUC T
'on ngi ta Ainh ra u .ong .u0n 9c A0ng trong
.@t gh h@i /Inh ^ng! nhn o! c8 k6 c(ng&
Hn :uy=n ng2n )@c l5" nV. GFFq ca n+c c h
kh^ng %nh\ PTt c: 2i ngi A%u *inh r1 c #u&%n bDnh
AUng! PFo h1 cho h nh8ng #u&%n ;h<ng 1i c th= V)2 phF2
ABcW trong nh8ng #u&%n T&, c #u&%n ABc *@ng, #u&%n t+
do $, #u&%n 2u cu hFnh phXc&
t$ng v A; /Inh ^ng trong :uy=n ng2n @c l5" ca
c ctng 9c nhvc 7n trong Hn :uy=n ng2n *hn quyn
v on quyn ca 'ch .ng Qh"\ <0gi t1 *inh r1 t+ do
$, bDnh AUng $% #u&%n lBiW $, ph:i lu<n lu<n ABc t+ do $,
bDnh AUng $% #u&%n lBi]&
,+i vi-c thua nh5n "hi. gi v0n c8! cc quyn /Inh
^ng v kh2ng th# tch ri ca .i thnh vi=n trong gia
Inh nhn loi l c( A$ cho t; 1o! c2ng /Yng v hfa /Inh
tr=n th7 gi+i! nV. GU4T! Li=n h9" qu0c ra :uy=n ng2n ton
th7 gi+i v quyn con ngi OAau y vi7t tvt l :uy=n ng2n
nhn quyn GU4TS nhY. thzc iy cc qu0c gia t2n trng v
tun th cc quyn t; 1o c( /n ca con ngi! thzc iy A;
ti7n /@ ca gh h@i ctng nh gy 1;ng cc iu ki-n A0ng t0t
h(n! v+i A; t; 1o r@ng rhi h(n! A; nh5n thWc th0ng nht v cc
quyn v t; 1o c( /n ca con ngi&
*gay ti )iu G :uy=n ng2n nhn quyn GU4T h kh^ng
%nh\ î ngi *inh r1 A%u t+ do $, bDnh AUng $% phH2 gi $,
cc #u&%n! î ngi A%u ABc tFo h1 b1n cho lE tr- $, l9ng
t)2, $, cn ph:i A@i Va $>i nh1u bdng tDnh c:2 1nh j2&
)iu E :uy=n ng2n nhn quyn GU4T ctng n=u r\ <î
ngi A%u ABc hng tTt c: cc #u&%n t+ do nKu trong b:n
Pu&Kn ng<n nh)n #u&%n 2, ;h<ng c bTt ;f *+ ph)n bi/t A@i Va
n,o $% chJng t4c, 2,u d1, gi>i t-nh, ng<n ng8, t<n gio, #u1n
Ai=2 ch-nh tr. hoGc #u1n Ai=2 ;hc, ngu_n g@c d)n t4c hoGc V[
h4i, t,i *:n, th,nh phn VuTt th)n h1& cc A.1 $. ;hce]&
*h v5y! YbDnh AUng] l .@t khi ni-. chung ca c
nhn loi! n8 h+ng 7n vi-c kh^ng %nh quyn l9i ngang
303 304
nhau ca .i ngi! .i 0i t9ng! .i nh8. ngi trong gh
h@i& *8 ch4nh l .3c ti=u "hn u ca .i 1n t@c! .i gh
h@i ti7n /@! v l la t$ng chung ca .i cu@c cch .ng tr=n
th7 gi+i! l .@t nguy=n la cVn /n 9c ch" nh5n /$i .i
qu0c gia! .i 1n t@c&
HInh ^ng h 9c quan ni-. v th;c hi-n .@t cch khc
nhau qua cc thi kI l%ch Ax v+i cc ch7 @ ch4nh tr% B gh h@i
khc nhau&
La t$ng /Inh ^ng 1;a tr=n nguy=n la cVn /n l con
ngi Ainh ra u nh nhau! u c8 chung 1fng .u } v
n+c .vt .rn! v u gWng ng 9c h$ng quyn l9i nh
nhau& HInh ^ng $ y 9c hi#u l /Inh ^ng v c( h@i! c8
nghba l .i ngi u 9c to .@t c( h@i nh nhau # "hn
u v v(n l=n trong gh h@i& HInh ^ng kh2ng c8 nghba l A;
Yc,o bdng] nh nhau v h$ng th3! v ti nVng! . l A;
/Inh ^ng Ynh nh1u] v c( h@i! v iu ki-n # "ht tri#n
0i v+i .Zi c nhn trong gh h@i& Hn cht ca /Inh ^ng l
trong gh h@i .i ngi u c8 c( h@i! iu ki-n nh nhau #
"ht tri#n nVng khi7u v " 13ng ti nVng& ci ranh gi+i nh\
giai c"! .u 1a! chng t@c! gi+i t4nh! trInh @! %a v% kh2ng
th# quy7t %nh v thay >i /n cht /Inh ^ng già .i ngi&
'c c nhn trong .Zi c@ng Kng /Inh ^ng v+i nhau! cc
c@ng Kng trong gh h@i ctng /Inh ^ng v+i nhau&
:uy nhi=n! ctng "hi hi#u trong cu@c A0ng! n7u ai nZ l;c
nhiu h(n! hc gi}i h(n! l. vi-c hi-u qu h(n! tt nhi=n A~
thu 9c nhiu l9i 4ch h(n&
crt khc! /Inh ^ng ctng h+ng 7n vi-c quan t. 7n
nh`ng nh8. ngi c8 iu ki-n kh8 khVn h(n nh`ng ngi
khc! nh`ng c@ng Kng k. "ht tri#n! ch^ng hn\ ngi
ngho! ngi gi! tr M.! ngi tn t5t! 1n t@c thi#u A0!
ngi $ vsng Au! vsng ga Aao cho gi. /+t nh`ng kh8
khVn ca h&
:uy=n ng2n nhn quyn GU4T ctng kh^ng %nh\ ci
ngi Ainh ra u t; 1o! /Inh ^ng v nhn "hi. v cc
quyn& ci ngi u 9c h$ng tt c cc quyn v t; 1o
. kh2ng c8 /t cW A; "hn /i-t 1;a tr=n %a v% ch4nh tr%!
"h" la horc qu0c t7 ca qu0c gia horc lhnh th> . ngi 8
gut thn! 1s 8 l lhnh th> @c l5"! y tr%! qun thc cha
9c t; qun hay ng "hi ch%u /t kN hn ch7 no khc v
ch quyn&
:u nguy=n la /Inh ^ng! .i quy %nh! lu5t l-! thi7t ch7
gh h@i u nhY. .3c ti=u . /o A; /Inh ^ng già .i
ngi trong gh h@i& _h h@i cng ti7n /@ thI t4nh /Inh ^ng
già .i c2ng 1n cng cao& 'h^ng hn! trong .@t gh h@i 1n
ch "h" tr%! .i c2ng 1n u /Inh ^ng tr+c "h" lu5t! k#
c t>ng th0ng! n7u vi "h. "h" lu5t ctng "hi ra tfa nh
.@t thng 1n& '8 th# thy! /Inh ^ng l .3c ti=u /an [u
v lu 1i ca .i nZ l;c gy 1;ng gh h@i! l th+c o trInh
303 304
@ vVn .inh v ti7n /@ ca .@t t n+c& Quyn /Inh ^ng l
thnh qu u tranh lu 1i ca nhn loi ti7n /@ qua cc thi
kI l%ch Ax khc nhau&
:rong gh h@i! /Inh ^ng l A; 9c 0i gx nh nhau v cc
.rt ch4nh tr%! kinh t7! vVn ho&&& . kh2ng c8 A; "hn /i-t v
gi+i t4nh! t2n gio! t4n ngyng! thnh "h[n v %a v% gh h@i! trong
8! tr+c ti=n v c( /n nht l /Inh ^ng tr+c "h" lu5t&
HInh ^ng tr+c "h" lu5t 9c hi#u l .Zi ngi u c8 c(
h@i nh nhau v .rt "h" la # "ht tri#n kh nVng ca .Inh&
Quyn /Inh ^ng tr+c "h" lu5t l .@t quyn con ngi&
)8 l quyn 9c gc l5" t cch con ngi tr+c "h" lu5t!
kh2ng /% "h" lu5t "hn /i-t 0i gx v quyn c8 v% th7 ngang
nhau tr+c "h" lu5t v 9c "h" lu5t /o v- nh nhau&
Quyn /Inh ^ng tr+c "h" lu5t l .@t gi tr% ca gh h@i
loi ngi v ngi ta th;c hi-n quyn /Inh ^ng 8 /Yng
c2ng c3 "h" lu5t th2ng qua vi-c th# ch7 h8a v to ra c( ch7
/o v- khi n8 /% g. "h.&
Quyn /Inh ^ng tr+c "h" lu5t /ao qut g[n nh ton
/@ cc quyn /Inh ^ng trong .i lbnh v;c kinh t7! ch4nh tr%!
1n A;! vVn h8a gh h@i th2ng qua Yc<ng c] "h" lu5t&
*8i v quyn /Inh ^ng tr+c "h" lu5t ca .Zi c nhn!
:uy=n ng2n nhn quyn GU4T h a ra cc tuy=n /0 Aau\
<î ngi A%u c #u&%n ABc c<ng nhn t cch l, con
ngi tr>c php lut 2i n9i]! O)iu q :uy=n ng2n nhn
quyn GU4TS&
Yî ngi A%u bDnh AUng tr>c php lut $, ABc php
lut b:o $/ 24t cch bDnh AUng 2, ;h<ng c bTt ;f *+ ph)n
bi/t n,o] O)iu F :uy=n ng2n nhn quyn GU4TS&
; kh^ng %nh ca :uy=n ng2n nhn quyn GU4T cho
thy! thMo "h" lu5t qu0c t7! quyn /Inh ^ng tr+c "h" lu5t
9c gM. gt 1+i cc /Inh 1i-n Aau\
6E Q3,N! eOf# u'# 241 5O #'#" #$! !%OP&
o+i g8c @ Ainh hc! con ngi Ainh ra c8 A; /t /Inh
^ng nht %nh v AWc kh}M! v gi+i t4nh! v .u 1a&&& *hng
con ngi kh2ng ch6 tKn ti ch6 v+i .@t .rt t; nhi=n& Hn
cht ca con ngi l Ainh v5t gh h@i tWc l lu2n "hi tKn ti
trong .0i quan h- v+i nhau& J9" thnh gh h@i ctng l /n
cht t; nhi=n ca con ngi # "hn /i-t v+i cc Ainh v5t
khc& :4nh gh h@i ca con ngi l. "ht Ainh nhu c[u v
/Inh ^ng& HInh ^ng v nhn "hi.! "hi. gi& *h v5y! /Inh
^ng $ y kh2ng "hi l A; /Inh ^ng v nh`ng thu@c t4nh
Ainh hcB t; nhi=n . l A; /Inh ^ng v t cch con ngi
trong gh h@i& )8 l vi-c 9c thnh vi=n khc! gh h@i v nh
n+c 0i gx nh l .@t thnh vi=n trong gh h@i c8 [y cc
"hi. cht! cc quyn ca .@t con ngi\ Quyn A0ng! quyn
t; 1o! quyn .u c[u hnh "hzc Quyn /Inh ^ng l .@t
quyn t; nhi=n ca con ngi& cu0n c8 quyn /Inh ^ng
303 304
tr+c "h" lu5t thI .@t ngi "hi 9c "h" lu5t thua nh5n
t cch con ngi&
*@i 1ung )iu q :uy=n ng2n nhn quyn GU4T 9c ti
kh^ng %nh ti )iu Gq '2ng +c qu0c t7 v cc quyn 1n A;
v ch4nh tr%! GUqq\
<î ngi A%u c #u&%n ABc c<ng nhn l, th= nh)n
tr>c php lut 2i n9i]!
IE Q3,N! v".!% nA 1"'1 2345 1"0! n&H5 eB& uc
*@i 1ung thW hai ca quyn /Inh ^ng tr+c "h" lu5t
8 l quyn kh2ng /% "h" lu5t "hn /i-t 0i gx trong vi-c
h$ng cc quyn v th;c hi-n cc nghba v3& 'on ngi Ainh
ra c8 th# c8 A; khc nhau v chng t@c! gi+i t4nh! t4n
ngyng! t2n gio v %a v% gh h@i& :uy nhi=n! 8 kh2ng "hi
l cVn cW # "h" lu5t "hn /i-t trong vi-c h$ng cc quyn
v ch%u trch nhi-. "h" la& *g9c li! "h" lu5t lu2n rt
gi tr% /Inh ^ng l. th+c o! ti=u chuin /Yng vi-c quy
%nh cc quyn! nghba v3 "h" la ngang nhau& Quyn kh2ng
/% "h" lu5t "hn /i-t! 0i gx cfn c8 kh4a cnh khc! 8 l
quyn 9c h$ng tt c cc quyn con ngi nh nhau $
.i n(i! .i lzc v .i hon cnh&
~ kh2ng /ao gi c8 quyn /Inh ^ng trong 8 c8 /Inh
^ng tr+c "h" lu5t n7u trong gh h@i cfn tKn ti .@t nh8.
ngi t; cho .Inh nh`ng rc quyn rc l9i! t; cho .Inh $ v%
tr4 cao h(n Ao v+i nh`ng thnh vi=n khc trong gh h@i&
)iu F :uy=n ng2n nhn quyn GU4T n=u r\
Yî ngi A%u bDnh AUng tr>c php lut $, ABc php
lut b:o $/ 24t cch bDnh AUng 2, ;h<ng c bTt ;f *+ ph)n
bi/t n,o]!
QE Q3,N! eOf# 1"'1 2345 nl$ (H -o5 #'#" nw!" ex!%
'tng ti )iu F :uy=n ng2n nhn quyn GU4T! quyn
9c "h" lu5t /o v- .@t cch /Inh ^ng ca .Zi c nhn
9c ghi nh5n nh Aau\
<î ngi A%u c #u&%n ABc b:o $/ 24t cch bDnh
AUng ch@ng lFi bTt ;f *+ ph)n bi/t A@i Va n,o $i phF2 b:n
Pu&Kn ng<n n,&, $, ch@ng lFi bTt ;f *+ ;-ch A4ng ph)n bi/t
A@i Va n,o nh $&?&
Quyn con ngi lu2n Wng tr+c nguy c( /% g. hi tu
nhiu "h4a& )8 c8 th# l cc c nhn khc trong gh h@i ctng c8
th# tu "h4a c2ng quyn& hi nh`ng quyn 8 /% g. hi 1+i
g8c @ /Inh ^ng tr+c "h" lu5t! con ngi u c8 quyn
9c "h" lu5t /o v- nh nhau v+i cc quyn "h" la nht
%nh& Ho v- quyn /Inh ^ng ny ctng l c( A$ # /o v- cc
quyn khc ca con ngi&
Quyn 9c "h" lu5t /o v- .@t cch /Inh ^ng fi h}i
"h" lu5t "hi ghi nh5n cc quyn /Inh ^ng v to ra c( ch7
303 304
/o v- quyn 8 khi n8 /% g. "h.& ci hnh vi vi "h.
"h. u "hi /% gx la nh nhau tr+c "h" lu5t&
:rong c( ch7 /o v- quyn con ngi v quyn /Inh ^ng
tr+c "h" lu5t! :fa n 8ng vai trf quan trng& ci ngi
u c8 quyn 9c gt gx .@t cch /Inh ^ng! c2ng /Yng
tr+c tfa n& h2ng th# c8 tInh trng khi vi "h. "h" lu5t thI
ngi ny /% gx la k lu5t n@i /@! ngi khc /% gt gx ti tfa!
cng kh2ng # tInh trng .@t ngi no 8 /% cho l "h. t@i
nhng li kh2ng 9c gt gx tr+c tfa& ci ngi u /Inh
^ng v quyn 9c gt gx c2ng /Yng v c2ng khai /$i .@t
tfa n @c l5" v khch quan # gc %nh cc quyn v nghba
v3 ca h! ctng nh v /t cW A; /u@c t@i no 0i v+i h&
)iu T :uy=n ng2n nhn quyn GU4T kh^ng %nh\
<î ngi A%u c #u&%n ABc cc t1 n #u@c gi1 c
thH2 #u&%n b:o $/ bdng cc bi/n php h8u hi/u A= ch@ng lFi
nh8ng h,nh $i $i phF2 cc #u&%n c9 b:n cJ1 h 2, A[ ABc
hin php h1& lut php #u& A.nh?&
:8. li! /Inh ^ng tr+c "h" lu5t l nguy=n tvc th# hi-n
A; /Inh ^ng v cc quyn l9i! nghba v3 v trch nhi-. ca
.i c2ng 1n tr+c nh n+c! "h" lu5t v to n! l .@t
trong nh`ng nguy=n tvc c( /n ca nn 1n ch&
*@i 1ung v quyn /Inh ^ng tr+c "h" lu5t trong
:uy=n ng2n nhn quyn 9c ti kh^ng %nh trong '2ng +c
qu0c t7 v cc quyn 1n A; v ch4nh tr%! GUqq&
)iu Eq '2ng +c qu0c t7 v cc quyn 1n A; v ch4nh
tr%! GUqq quy %nh\
<î ngi A%u bDnh AUng tr>c php lut $, c #u&%n
ABc php lut b:o $/ 24t cch bDnh AUng 2, ;h<ng c bTt
;f *+ ph)n bi/t A@i Va n,o! V% 2Gt n,&, php lut ph:i
nghiK2 cT2 2i *+ ph)n bi/t A@i Va $, A:2 b:o cho 2i
ngi *+ b:o h4 bDnh AUng $, c hi/u #u: ch@ng lFi nh8ng
ph)n bi/t A@i Va $% chJng t4c, 2,u d1, gi>i t-nh, ng<n ng8,
t<n gio, #u1n Ai=2 ch-nh tr. hoGc #u1n Ai=2 ;hc, ngu_n
g@c d)n t4c hoGc V[ h4i, t,i *:n, th,nh phn VuTt th)n hoGc
cc A.1 $. ;hc?&
Jay )iu G4 '2ng +c qu0c t7 v cc quyn 1n A; v
ch4nh tr%! GUqq quy %nh\
<! î ngi A%u bDnh AUng tr>c cc to, n $, c9 #u1n
t,i phn! î ngi A%u c #u&%n ABc VIt Va c<ng bdng $,
c<ng ;h1i bi 24t to, n c thH2 #u&%n, A4c lp, ;h<ng thiKn
$. $, ABc lp r1 trKn c9 * php lut A= #u&t A.nh $% li
bu4c t4i ngi A trong cc $ n hDnh *+, hoGc A= Vc A.nh
#u&%n $, nghg1 $ cJ1 ngi A trong cc $ ;i/n d)n *+!
L! Prong #u trDnh VIt Va $% 24t t4i hDnh *+, 2i ngi
A%u c #u&%n ABc hng 24t cch A& AJ $, ho,n to,n bDnh
AUng nh8ng b:o A:2 t@i thi=u *1u A)&O
303 304
1w iBc th<ng bo ;h<ng ch2 trh $, chi tit bdng 24t
ng<n ng8 2, ngi A hi=u $% b:n chTt $, lE do bu4c t4i 2DnhW
bw ( AJ thi gi1n $, Ai%u ;i/n thun lBi A= chuHn b. b,o
ch81 $, liKn h/ $>i ngi b,o ch81 do ch-nh 2Dnh l+1 chnW
cw iBc VIt Va 2, ;h<ng b. trD ho[n 24t cch $< lEW
dw iBc c 2Gt trong ;hi VIt Va $, ABc t+ b,o ch81
hoGc th<ng #u1 *+ trB giXp php lE thjo *+ l+1 chn cJ1
2DnhW ABc th<ng bo $% #u&%n n,& nu ch1 c *+ trB giXp
php lEW $, ABc nhn *+ trB giXp php lE thjo ch\ A.nh trong
trng hBp lBi -ch cJ1 c<ng lE Ai h?i $, ;h<ng ph:i tr: ti%n
cho *+ trB giXp A nu ;h<ng c AJ Ai%u ;i/n tr:W
jw iBc thH2 $Tn hoGc &Ku cu thH2 $Tn nh8ng nh)n
chNng bu4c t4i 2Dnh, $, ABc 2i ngi l,2 chNng gp t4i cho
2Dnh t>i phiKn to, $, thH2 $Tn h tFi to, $>i nh8ng Ai%u ;i/n
t9ng t+ nh A@i $>i nh8ng ngi l,2 chNng bu4c t4i 2DnhW
w iBc c phiKn d.ch 2ihn ph- nu ;h<ng hi=u hoGc
;h<ng ni ABc ng<n ng8 *a dng trong phiKn to,W
gw "h<ng b. bu4c ph:i A1 r1 li ;h1i ch@ng lFi ch-nh
2Dnh hoGc bu4c ph:i nhn l, 2Dnh c t4i!
!!!
o! cTt cN ngi n,o b. ;t n l, phF2 t4i A%u c #u&%n
&Ku cu to, n cTp c1o h9n Vj2 VIt lFi b:n n $, hDnh phFt
A@i $>i 2Dnh thjo #u& A.nh cJ1 php lutY!
IIE MT S QUY [<NH Cj BkN V QUYN BrNH
[sNG T;\C PHP LUT V9 []C PHP LUT
BkO VF MT CCH BrNH [sNG THtO PHP LUT
VIFT NDM
e ,i-t *a. ngay trong /n :uy=n ng2n @c l5" khai Ainh
ra n+c ,i-t *a. 1n ch c@ng hfa ngy 0E thng U nV.
GU4w! cu [u ti=n h nhn .nh\ SPTt c: 2i ngi *inh r1
A%u c #u&%n bDnh AUngS! crc 1s! 8 l A; nhvc li :uy=n
ng2n @c l5" ca c! v :uy=n ng2n *hn quyn v on
quyn ca 'ch .ng Qh"! nhng 8 ctng l A; kh^ng %nh
ca *h n+c ,i-t *a. non tr v quyn /Inh ^ng ca c2ng
1n ,i-t *a. ngay trong nh`ng ngy [u thnh l5" n+c&
:rong "h" lu5t ,i-t *a.! quyn /Inh ^ng tr+c "h"
lu5t ca c2ng 1n 9c ghi nh5n nh .@t nguy=n tvc Ji7n
%nh trong cc /n Ji7n "h"& :u Ji7n "h" [u ti=n ca *h
n+c ,i-t *a. 1n ch c@ng hfa B Ji7n "h" nV. GU4q B 7n
cc /n Ji7n "h" Aau ny nh Ji7n "h" nV. GUwU! Ji7n
"h" nV. GUT0 v Ji7n "h" nV. GUUE! nguy=n tvc ny lu2n
9c kh^ng %nh v ngy cng 9c /> Aung! hon thi-n&
)iu q Ji7n "h" GU4q c3 th# h8a nguy=n tvc /Inh ^ng
tr+c "h" lu5t ca c2ng 1n nh Aau\
<PTt c: c<ng d)n Vi/t 012 A%u ng1ng #u&%n $% 2i
303 304
ph9ng di/nO ch-nh tr., ;inh t, $5n h1?&
)iu EE Ji7n "h" nV. GUwU ctng ti7" t3c kh^ng %nh
nguy=n tvc /Inh ^ng tr+c "h" lu5t ca c2ng 1n nh Aau\
<(<ng d)n n>c Vi/t 012 d)n chJ c4ng h1 A%u bDnh
AUng tr>c php lut?&
:rong c2ng cu@c gy 1;ng t n+c ,i-t *a. ngy nay!
.3c ti=u /Inh ^ng 9c rt l=n hng [u& La t$ng /Inh
^ng l c( A$ ca cc ch4nh Ach "ht tri#n t n+c! gh h@i!
/$i gt cho csng! vi-c "ht tri#n t n+c l nhY. .ang li
cu@c A0ng . no! hnh "hzc cho ton 1n! v iu ny A~
kh2ng th# no t 9c n7u thi7u A; /Inh ^ng& *h n+c ta
v+i /n cht l *h n+c "h" quyn gh h@i ch nghba ca
nhn 1n! 1o nhn 1n v vI nhn 1n h v ang c0 gvng
tung /+c M. li quyn /Inh ^ng th;c A; cho c2ng 1n
tr=n .i lbnh v;c ca i A0ng gh h@i nh\ kinh t7! ch4nh tr%!
vVn ho! gh h@i v gia Inh&
*guy=n tvc /Inh ^ng tr+c "h" lu5t ctng 9c quy
%nh c3 th#! chi ti7t trong n@i 1ung ca nhiu /@ lu5t! o lu5t
v cc vVn /n "h" lu5t khc li=n quan 7n quyn! nghba v3
v trch nhi-. ca ngi 1n&
,i-c ghi quyn /Inh ^ng ca c2ng 1n trong Ji7n "h"
v cc o lu5t h th# hi-n /n cht *h n+c ta l *h n+c
"h" quyn gh h@i ch nghba ca nhn 1n! kh^ng %nh .i
c2ng 1n u /Inh ^ng tr+c "h" lu5t v tr=n .i lbnh v;c
ca i A0ng gh h@i&
V- dO Phjo #u& A.nh php lut Vi/t 012, hoFt A4ng t@
tng hDnh *+ ABc tin h,nh thjo ngu&Kn tkc 2i c<ng d)n
A%u bDnh AUng tr>c php lut, ;h<ng ph)n bi/t n12 n8, d)n
t4c, t-n ngpng, t<n gio, th,nh phn, A.1 $. V[ h4i! cTt cN
ngi n,o phF2 t4i A%u b. Va lE thjo php lut!
Quyn /Inh ^ng tr+c "h" lu5t ca c2ng 1n l .@t
trong nh`ng nguy=n tvc c( /n ca gh h@i 1n ch& Quyn
/Inh ^ng tr+c "h" lu5t ca c2ng 1n l tin ! Kng thi
ctng l c( A$ "h" la quan trng # hInh thnh n=n quyn
/Inh ^ng ca c2ng 1n tr=n cc lbnh v;c ca i A0ng gh h@i&
)iu wE Ji7n "h" n+c '@ng hfa gh h@i ch nghba ,i-t
*a. nV. GUUE kh^ng %nh\
<î c<ng d)n A%u bDnh AUng tr>c php lut?&
e ,i-t *a.! quyn /Inh ^ng tr+c "h" lu5t ca .i
c2ng 1n thMo quan i#. ca :uy=n ng2n nhn quyn 9c
th# hi-n [y trong cc quy %nh ca "h" lu5t&
6E Q3,N! eOf# u'# 241 5O #'#" #$! !%OP&
Quyn 9c gc l5" t cch con ngi n8i cch khc l
9c "h" lu5t c2ng nh5n v+i t cch l .@t c2ng 1n tr+c
"h" lu5t&
:hMo "h" lu5t ,i-t *a.! # .Zi c nhn 9c c2ng
303 304
nh5n l .@t con ngi! .@t c2ng 1n tr+c "h" lu5t thI .i
c2ng 1n ngay tu khi .+i Ainh ra u c8 quyn khai Ainh!
quyn c8 qu0c t%ch ,i-t *a.! quyn c8 t=n h& ,i-c Vng ka
khai Ainh thMo quy %nh ca "h" lu5t ch4nh l vi-c y=u c[u
"h" lu5t! *h n+c c2ng nh5n t cch con ngi ca .Zi c
nhn khi Ainh ra! c2ng nh5n h! t=n! qu0c t%ch ca con ngi
8 tr+c *h n+c v "h" lu5t ,i-t *a.& Quyn 9c khai
Ainh! quyn c8 t=n! h! c8 qu0c t%ch ,i-t *a. l quyn 9c
y=u c[u *h n+c v "h" lu5t ghi nh5n! kh^ng %nh A; tKn ti
ca c nhn 8 v+i t cch l con ngi tr+c "h" lu5t! tr+c
*h n+c&
.... /uyn 8+Pc &h!i sinh *0 cD hT t1n
:hMo quy %nh ca "h" lu5t 1n A;! h! t=n ca .@t
ngi 9c gc %nh ngay khi Vng ka khai Ainh v 9c c(
quan c8 thi. quyn Vng ka khai Ainh c2ng nh5n h! t=n ca
ngi 8 tr+c *h n+c v tr+c "h" lu5t& J! t=n ny ctng
l c( A$ # c nhn gc l5"! th;c hi-n quyn! nghba v3 ca
.Inh tr+c *h n+c v gh h@i& Quyn 9c khai Ainh! 9c
c8 h! t=n l .@t trong nh`ng quyn nhn thn c( /n gvn lin
v+i .Zi c nhn v 9c quy %nh r trong H@ lu5t on A;&
)iu EU H@ lu5t on A; nV. E00w quy %nh v quyn
9c khai Ainh ca c nhn nh Aau\
<( nh)n ;hi *inh r1 c #u&%n ABc ;h1i *inh?&
Quyn 0i v+i h! t=n ctng 9c quy %nh r ti )iu Eq
ca H@ lu5t nh Aau\
<! ( nh)n c #u&%n c h, tKn! 3, tKn cJ1 24t ngi
ABc Vc A.nh thjo h, tKn ;h1i *inh cJ1 ngi A!
'! ( nh)n Vc lp, th+c hi/n #u&%n, nghg1 $ d)n *+
thjo h, tKn cJ1 2Dnh A[ ABc c9 #u1n nh, n>c c thH2
#u&%n c<ng nhn!!!?&
Qh" lu5t ,i-t *a. ctng nhn .nh quyn 9c khai
Ainh v c8 qu0c t%ch 0i v+i tr M. v trch nhi-. ca gia
Inh! *h n+c v gh h@i trong vi-c /o . quyn 9c khai
Ainh ca tr M.& :hMo quy %nh ti khon G )iu GG Lu5t Ho
v-! chV. A8c v gio 13c tr M. v quyn 9c khai Ainh v
c8 qu0c t%ch thI\
<Pr j2 c #u&%n ABc ;h1i *inh $, c #u@c t.ch?&
'ha! . v nh`ng ngi c8 li=n quan l nh`ng ngi c8
trch nhi-. th;c hi-n vi-c Vng ka khai Ainh cho tr M.&
)iu E3 Lu5t Ho v-! chV. A8c v gio 13c tr M. quy
%nh v trch nhi-. Vng ka khai Ainh nh Aau\
<! (h1 2t, ngi gi2 h4 c trch nhi/2 ;h1i *inh cho tr
j2 AXng thi hFn!
'! s b1n nh)n d)n V[, phng, th. trTn v*1u A)& gi
chung l, s b1n nh)n d)n cTp V[w c trch nhi/2 th+c hi/n
303 304
A5ng ;E ;h1i *inh cho tr j2W $n A4ng ch1 2t, ngi gi2
h4 ;h1i *inh cho tr j2 AXng thi hFn!
L! Pr j2 cJ1 h4 ngho ;h<ng ph:i n4p l/ ph- A5ng ;E
;h1i *inh?&
)# to thu5n l9i cho .i ngi th;c hi-n quyn 9c khai
Ainh! quyn c8 h! t=n! *h n+c h /an hnh nhiu vVn /n 1+i
lu5t quy %nh c3 th# trInh t;! th t3c Vng ka khai Ainh ctng nh
cc th t3c h@ t%ch li=n quan 7n quyn nhn thn ca c nhn&
..2. /uyn cD qu%c tch Vit !"
Xvn v+i vi-c c2ng nh5n t cch con ngi tr+c "h"
lu5t! v+i quyn 9c khai Ainh! 9c c8 h! t=n l quyn c8
qu0c t%ch ca .Zi c nhn& Qu0c t%ch l A; th# hi-n .0i quan
h- gvn /8 ca c nhn 0i v+i .@t *h n+c& Qu0c t%ch ,i-t
*a. th# hi-n .0i quan h- gvn /8 ca c nhn v+i *h n+c
'@ng ho gh h@i ch nghba ,i-t *a.! l. "ht Ainh quyn!
nghba v3 ca c2ng 1n ,i-t *a. 0i v+i *h n+c v quyn!
trch nhi-. ca *h n+c '@ng ho gh h@i ch nghba ,i-t
*a. 0i v+i c2ng 1n ,i-t *a.&
*gi c8 qu0c t%ch ,i-t *a. 9c *h n+c ,i-t *a.
c2ng nh5n l c2ng 1n ,i-t *a.& '2ng 1n ,i-t *a. 9c
*h n+c '@ng ho gh h@i ch nghba ,i-t *a. /o . cc
quyn c2ng 1n v "hi l. trfn cc nghba v3 c2ng 1n 0i
v+i *h n+c v gh h@i thMo quy %nh ca "h" lu5t& e n+c
'@ng ho gh h@i ch nghba ,i-t *a.! .Zi c nhn u c8
quyn c8 qu0c t%ch&
)iu 4U Ji7n "h" nV. GUUE kh^ng %nh\
<(<ng d)n n>c (4ng ho, V[ h4i chJ nghg1 Vi/t 012 l,
ngi c #u@c t.ch Vi/t 012?&
)# c3 th# h8a quy %nh ti )iu 4U Ji7n "h" nV. GUUE!
ngy G3 thng GG nV. E00T! Qu0c h@i n+c '@ng ho gh h@i
ch nghba ,i-t *a. kho _! kN h" thW 4 h th2ng qua Lu5t
Qu0c t%ch OLu5t A0 E4CE00TCQJGE B Aau y gi chung l Lu5t
Qu0c t%ch nV. E00TS&
Lu5t Qu0c t%ch nV. E00T quy %nh nguy=n tvc quyn 0i
v+i qu0c t%ch! nguy=n tvc qu0c t%ch! quan h- già *h n+c
v c2ng 1n! ch4nh Ach ca *h n+c trong vi-c /o h@ 0i
v+i c2ng 1n ,i-t *a. $ n+c ngoi! ch4nh Ach 0i v+i
ngi g0c ,i-t *a. %nh c $ n+c ngoi! cVn cW gc %nh
qu0c t%ch! iu ki-n! th t3c nh5" qu0c t%ch ,i-t *a.! tr$ li
qu0c t%ch! th2i qu0c t%ch&&&
, quyn c8 qu0c t%ch ca .Zi c nhn! thMo quy %nh ti
)iu E Lu5t Qu0c t%ch nV. E00T thI\
<! n>c (4ng ho, V[ h4i chJ nghg1 Vi/t 012, 2qi c
nh)n A%u c #u&%n c #u@c t.ch! (<ng d)n Vi/t 012 ;h<ng b.
t>c #u@c t.ch Vi/t 012, trC trng hBp #u& A.nh tFi ii%u L
cJ1 lut n,&!
303 304
'! 0h, n>c (4ng ho, V[ h4i chJ nghg1 Vi/t 012 l, 0h,
n>c th@ng nhTt cJ1 cc d)n t4c cQng *inh *@ng trKn l[nh th
Vi/t 012, 2i th,nh $iKn cJ1 cc d)n t4c A%u bDnh AUng $%
#u&%n c #u@c t.ch Vi/t 012?&
)iu w Lu5t Qu0c t%ch nV. E00T kh^ng %nh\
Y! 0gi c #u@c t.ch Vi/t 012 l, c<ng d)n Vi/t 012!
'! (<ng d)n Vi/t 012 ABc 0h, n>c (4ng ho, V[ h4i
chJ nghg1 Vi/t 012 b:o A:2 cc #u&%n c<ng d)n $, ph:i l,2
trn cc nghg1 $ c<ng d)n A@i $>i 0h, n>c $, V[ h4i thjo
#u& A.nh cJ1 php lut!!!]&
IE Q3,N! v".!% nA 1"'1 2345 1"0! n&H5 eB& uc
Quyn kh2ng /% "h" lu5t "hn /i-t 0i gx l quyn 9c
"h" lu5t 0i gx nh nhau trong vi-c h$ng cc quyn v
th;c hi-n cc nghba v3& ; khc nhau v chng t@c! gi+i t4nh!
t4n ngyng! t2n gio v %a v% gh h@i kh2ng "hi l cVn cW #
"h" lu5t "hn /i-t 0i gx trong vi-c h$ng cc quyn v th;c
hi-n cc nghba v3 hay ch%u trch nhi-. "h" la& Qh" lu5t
"hi lu2n ly ti=u ch4 /Inh ^ng l. th+c o! ti=u chuin
trong vi-c quy %nh cc quyn! nghba v3 "h" la ca .Zi con
ngi! .Zi c2ng 1n&
:hMo quy %nh ca "h" lu5t ,i-t *a.! .i c2ng 1n
kh2ng "hn /i-t gi+i t4nh! 1n t@c! tu>i tc! thnh "h[n v %a v%
gh h@i u 9c h$ng cc quyn nh nhau v c8 nghba v3 nh
nhau thMo quy %nh ca "h" lu5t& Ht kN ngi no vi "h.
"h" lu5t u "hi ch%u trch nhi-. tr+c "h" lu5t v hnh vi
ca .Inh v ch%u A; gt gx thMo quy %nh ca "h" lu5t kh2ng
"hn /i-t %a v%! ngh nghi-"! gi+i t4nh! 1n t@c! t2n gio
ci c2ng 1n u /Inh ^ng v vi-c 9c h$ng quyn
v th;c hi-n cc nghba v3 c2ng 1n tr+c nh n+c v gh h@i
thMo quy %nh ca "h" lu5t&
Ht kI c2ng 1n no! c8 cc iu ki-n "h" lu5t quy
%nh u 9c h$ng cc quyn c2ng 1n nh quyn /[u cx!
Wng cx! quyn tha. gia qun la nh n+c! qun la gh h@i!
quyn khi7u ni! quyn t0 co
Quyn kh2ng /% "h" lu5t "hn /i-t! 0i gx cfn c8 nghba
l quyn 9c h$ng tt c cc quyn con ngi nh nhau $
.i n(i! .i lzc v .i hon cnh&
'sng v+i A; kh^ng %nh quyn /Inh ^ng tr+c "h" lu5t
ca c2ng 1n ti )iu wE! nhiu iu khc ca Ji7n "h" nV.
GUUE ctng ghi nh5n quyn /Inh ^ng ca c2ng 1n trong tung
lbnh v;c c3 th# ca i A0ng gh h@i& 'sng v+i Ji7n "h"! *h
n+c h /an hnh nhiu vVn /n quy "h. "h" lu5t c3 th#
h8a cc quy %nh ca Ji7n "h" nh H@ lu5t Lao @ng! H@
lu5t on A;! Lu5t H[u cx i /i#u Qu0c h@i! Lu5t H[u cx i
/i#u J@i Kng nhn 1n! Lu5t hi7u ni! Lu5t :0 co! Lu5t
J2n nhn v gia Inh! Lu5t HInh ^ng gi+i! Lu5t ooanh
nghi-"! Qh" l-nh :4n ngyng! t2n gio! Qh" l-nh :h;c hi-n
303 304
1n ch $ gh! "hng! th% trn&&& quy %nh r trInh t;! th t3c
v cch th;c hi-n cc quyn /Inh ^ng tr+c "h" lu5t ca
c2ng 1n trong tung lbnh v;c&
2... /uyn HNnh 8Ung gi:i
HInh ^ng gi+i hay cfn gi l /Inh ^ng na.! n` l nhu
c[u /Wc thi7t ca nhn loi ti7n /@ n8i chung v "h3 n` n8i
ri=ng trong cu@c u tranh vI quyn t; 1o! /Inh ^ng ca con
ngi ch0ng " /Wc! /8c l@t! gy 1;ng gh h@i c2ng /Yng! 1n
ch v vVn .inh&
HInh ^ng gi+i l A; c3 th# h8a quyn /Inh ^ng tr+c
"h" lu5t ca c2ng 1n già c2ng 1n na. v c2ng 1n n`&
HInh ^ng gi+i l vi-c na.! n` c8 v% tr4! vai trf ngang
nhau! 9c to iu ki-n v c( h@i "ht huy nVng l;c ca
.Inh cho A; "ht tri#n ca c@ng Kng! ca gia Inh v th3
h$ng nh nhau v thnh qu ca A; "ht tri#n 8&
au thvng l9i ca cch .ng thng :. nV. GU4w! *h
n+c ,i-t *a. 1n ch c@ng ho 1+i A; lhnh o ca )ng
'@ng An ,i-t *a. v 'h t%ch JK 'h4 cinh h ti7n hnh
gy 1;ng h- th0ng "h" lu5t .+i& :u Ji7n "h" [u ti=n
OJi7n "h" nV. GU4qS quyn c2ng 1n n8i chung v quyn
/Inh ^ng ca "h3 n` n8i ri=ng h 9c ghi nh5n thnh .@t
nguy=n tvc c( /n v 9c ti7" t3c k7 thua trong cc /n Ji7n
"h" v vVn /n "h" lu5t v Aau&
*gay trong li n8i [u ca Ji7n "h" nV. GU4q! *h
n+c ta h gc %nh .@t trong /a nguy=n tvc c( /n ca Ji7n
"h" l\ <Ao,n ;t to,n d)n ;h<ng ph)n bi/t gi@ng ni, gi
tr1i, gi1i cTp, t<n gio?& :r=n c( A$ 8! )iu G Ji7n "h" nV.
GU4q kh^ng %nh\ <0>c Vi/t 012 l, 24t n>c d)n chJ c4ng
ho,! PTt c: #u&%n b-nh trong n>c l, cJ1 to,n th= nh)n d)n
Vi/t 012 ;h<ng ph)n bi/t ni gi@ng, gi tr1i, gi,u ngho,
gi1i cTp, t<n gio?& Quy %nh ny h to n=n .@t /+c ngort
l+n trong A; "ht tri#n ca t t$ng 1n ch! rzt ngvn khong
cch "hn /i-t 0i gx già na. v n` tr=n th;c t7& H=n cnh
8! quyn /Inh ^ng tr+c "h" lu5t ca .i c2ng 1n 9c
Ji7n "h" nV. GU4q c3 th# ho ti )iu q nh Aau\ <PTt c:
c<ng d)n Vi/t 012 A%u ng1ng #u&%n $% 2i ph9ng di/nO
ch-nh tr., ;inh t, $5n ho?! Kng thi! )iu U Ji7n "h" nV.
GU4q kh^ng %nh\ <A,n b, ng1ng #u&%n $>i A,n <ng $% 2i
ph9ng di/n?& )y l l[n [u ti=n trong l%ch Ax 1n t@c! quyn
/Inh ^ng na. n` h 9c ghi nh5n trong o lu5t c8 hi-u l;c
"h" la cao nht ca nh n+c& 'h4nh n@i 1ung quy %nh ny
h to tin "h" la quan trng cho nh`ng thay >i v %a v%
ca ngi "h3 n` tr=n vVn /n "h" lu5t ctng nh trong th;c
tin hi-n nay&
7 thua nh`ng n@i 1ung ti7n /@ ca Ji7n "h" nV. GU4q!
cc /n Ji7n "h" nV. GUwU! GUT0 h c8 nh`ng iu lu5t quy
%nh tr;c ti7" v c3 th# h(n v quyn /Inh ^ng na.! n`&
)iu E4 Ji7n "h" nV. GUwU quy %nh\ <Ph n8 n>c
303 304
Vi/t 012 d)n chJ c4ng ho, c #u&%n bDnh AUng $>i n12 gi>i
$% cc 2Gt *inh hoFt ch-nh tr., ;inh t, $5n ho, V[ h4i $, gi1
ADnh! (Qng l,2 $i/c nh nh1u, ph n8 ABc hng l9ng
ng1ng $>i n12 gi>i?
Ji7n "h" nV. GUT0 cfn /> Aung th=. .@t A0 n@i 1ung
.+i nhY. /o v- quyn v l9i 4ch h9" "h" ca "h3 n`& )iu
q3 ca Ji7n "h" nV. GUT0 kh^ng %nh\ <Ph n8 $, n12 gi>i
c #u&%n ng1ng nh1u $% 2i 2Gt ch-nh tr., ;inh t, $5n ho,
V[ h4i $, gi1 ADnh! 0h, n>c $, V[ h4i ch52 lo n)ng c1o
trDnh A4 ch-nh tr., $5n ho, ;ho1 hc, ; thut $, ngh% nghi/p
cJ1 ph n8, ;h<ng ngCng pht hu& $1i tr cJ1 ph n8 trong
V[ h4i! 0h, n>c c ch-nh *ch l1o A4ng phQ hBp $>i Ai%u
;i/n cJ1 ph n8! Ph n8 $, n12 gi>i $i/c l,2 nh nh1u thD
ti%n l9ng ng1ng nh1u?& )iu q4 ca Ji7n "h" nV. GUT0
quy %nh\ <0h, n>c b:o h4 ch A4 h<n nh)n $, gi1 ADnh!
3<n nh)n thjo ngu&Kn tkc t+ ngu&/n, tin b4, 24t $B 24t
ch_ng, $B ch_ng bDnh AUng&&&?&
*h`ng n@i 1ung th# hi-n quyn /Inh ^ng na. n` trong
cc /n Ji7n "h" nV. GU4q! GUwU v GUT0 ti7" t3c 9c k7
thua trong Ji7n "h" nV. GUUE&
)iu q3 Ji7n "h" nV. GUUE quy %nh\ <(<ng d)n n8 $,
n12 c #u&%n ng1ng nh1u $% 2i 2Gt ch-nh tr., ;inh t, $5n
ho, V[ h4i $, gi1 ADnh! 0ghiK2 cT2 2i h,nh $i ph)n bi/t
A@i Va $>i ph n8, VXc phF2 nh)n phH2 ph n8! l1o A4ng n8
$, n12 l,2 $i/c nh nh1u thD ti%n l9ng ng1ng nh1u?&
)iu q3 ca Ji7n "h" nV. GUUE cfn /> Aung th=. .@t
vn . Ji7n "h" nV. GUT0 cha c5" 7n! 8 l\
Y0ghiK2 cT2 2i h,nh $i ph)n bi/t A@i Va $>i ph n8, VXc
phF2 nh)n phH2 ph n8]!
*h`ng quy %nh ca Ji7n "h" nV. GUUE v quyn
/Inh ^ng ca "h3 n` th# hi-n /n cht u vi-t v quan
i#. 1n ch .ang t4nh nht qun ca *h n+c ta& :rong
gh h@i ta! %a v% ca ngi "h3 n` lu2n 9c )ng v *h
n+c coi l .@t ti=u ch4 quan trng th# hi-n trInh @ vVn
.inh v l .3c ti=u c( /n nht ca A; nghi-" gii "h8ng
1n t@c! gii "h8ng con ngi&
,i-c gc %nh /Inh ^ng na.! n` l .@t trong nh`ng
nguy=n tvc ca hi7n "h"! l quyn c( /n ca c2ng 1n v
kh2ng ngung .$ r@ng tr=n c( A$ quan i#. t2n trng "h3 n`
h to ra khung "h" l4 hon thi-n cho h- th0ng "h" lu5t ,i-t
*a.! th# hi-n r t4nh u vi-t ca nn 1n ch .ang t4nh nhn
vVn ca "h" lu5t ,i-t *a.&
HInh ^ng gi+i v /o v- quyn "h3 n` 9c ghi nh5n
trong Ji7n "h" nV. GUUE l c( A$ "h" la v`ng chvc cho cc
vVn /n lu5t nh Lu5t J2n nhn v gia Inh! Lu5t HInh ^ng
gi+i! Lu5t Qhfng ch0ng /o l;c gia Inh&&& 9c c3 th# ho v
. /o t4nh kh thi trong cc lbnh v;c ca i A0ng gh h@i&
303 304
)iu q3 Ji7n "h" nV. GUUE kh^ng %nh\ Y(<ng d)n n8
$, n12 c #u&%n ng1ng nh1u $% 2i 2Gt ch-nh tr., ;inh t,
$5n ho, V[ h4i $, gi1 ADnhe]! *h v5y! /Inh ^ng gi+i h
9c th# hi-n trong tt c cc lbnh v;c ca i A0ng\ ch4nh tr%!
kinh t7! vVn h8a B gh h@i v gia Inh& '3 th#\
'!!! cDnh AUng gi>i trong lgnh $+c ch-nh tr.\
:hMo Ji7n "h" nV. GUUE thI .i c2ng 1n u /Inh
^ng tr+c "h" lu5t] '2ng 1n c8 quyn tha. gia qun la
nh n+c v gh h@i! tha. gia tho lu5n cc vn chung ca
c n+c v %a "h(ng! ki7n ngh% v+i c( quan nh n+c! /i#u
quy7t khi nh n+c t> chWc trng c[u a 1n] '2ng 1n! kh2ng
"hn /i-t 1n t@c! na.! n`! thnh "h[n gh h@i! t4n ngyng! t2n
gio! trInh @ vVn h8a! ngh nghi-"! thi hn c trz! GT
tu>i tr$ l=n u c8 quyn /[u cx v EG tu>i tr$ l=n u c8
quyn Wng cx vo Qu0c h@i! J@i Kng nhn 1n thMo quy %nh
ca "h" lu5t&
HInh ^ng gi+i trong lbnh v;c ch4nh tr% th# hi-n nh Aau\
B *a.! n` /Inh ^ng trong tha. gia qun la nh n+c!
tha. gia hot @ng gh h@i&
B *a.! n` /Inh ^ng trong tha. gia gy 1;ng v th;c
hi-n h(ng +c! quy +c ca c@ng Kng horc quy %nh! quy
ch7 ca c( quan! t> chWc&
B *a.! n` /Inh ^ng trong vi-c t; Wng cx v 9c gi+i
thi-u Wng cx i /i#u Qu0c h@i! i /i#u J@i Kng nhn
1n] t; Wng cx v 9c gi+i thi-u Wng cx vo c( quan lhnh
o ca t> chWc ch4nh tr%! t> chWc ch4nh tr% B gh h@i! t> chWc
ch4nh tr% gh h@i B ngh nghi-"! t> chWc gh h@i! t> chWc gh
h@i B ngh nghi-" Ov4 13\ t l- na.! n` tha. gia )i /i#u
Qu0c h@i kh8a _ OE00E B E00FS\ FE!qU na. B EF!3G n`]
v+i t l- ny! ,i-t *a. l n+c Wng [u chu | v thW hai
cc n+c thu@c khu v;c chu | B :hi HInh o(ng v A0
i /i#u n` trong Qu0c h@iS&
B *a.! n` /Inh ^ng v ti=u chuin chuy=n .2n! @ tu>i
khi 9c /t! /> nhi-. vo csng v% tr4 qun la! lhnh o
ca c( quan! t> chWc&
Quy %nh v /Inh ^ng gi+i trong lbnh v;c ch4nh tr% kh2ng
ch6 to c( h@i cho na. gi+i . cho c n` gi+i 9c tha. gia
8ng g8" c2ng AWc! tr4 tu- vo A; nghi-" chung ca t n+c
'!!'! cDnh AUng gi>i trong lgnh $+c ;inh t
:hMo quy %nh ca "h" lu5t! .i c2ng 1n na.! n` u c8
quyn /Inh ^ng trong vi-c A$ hù thu nh5" h9" "h"! ca ci
# 1nh! nh $! t li-u Ainh hot! t li-u An gut! v0n v ti An
khc] giy chWng nh5n quyn Ax 13ng t "hi 9c ghi t=n c
v9! chKng] 9c t; 1o An gut! kinh 1oanh thMo quy %nh&
HInh ^ng gi+i trong lbnh v;c kinh t7 th# hi-n\ na.! n`
/Inh ^ng trong vi-c thnh l5" 1oanh nghi-"! ti7n hnh hot
303 304
@ng An gut! kinh 1oanh! qun la 1oanh nghi-"! /Inh ^ng
trong vi-c ti7" c5n th2ng tin! nguKn v0n! th% trng v nguKn
lao @ng& 'h 1oanh nghi-" l na. hay n` u c8 cc quyn
v nghba v3 nh nhau trong hot @ng kinh 1oanh&
'!!L! cDnh AUng gi>i trong lgnh $+c l1o A4ng
'3 th# h8a nguy=n tvc Ji7n %nh <(<ng d)n n8 $, n12 c
#u&%n ng1ng nh1u $% 2i 2Gt ch-nh tr., ;inh t, $5n ho, V[ h4i
$, gi1 ADnh?! trong quan h- lao @ng! "h" lu5t ctng quy %nh
lao @ng na. v lao @ng n` 9c 0i gx /Inh ^ng& c@t trong
nh`ng ch4nh Ach c( /n ca *h n+c v lao @ng l /o .
nguy=n tvc /Inh ^ng gi+i v cc quy %nh ch7 @ lao @ng v
ch4nh Ach gh h@i nhY. /o v- lao @ng n`&
cDnh AUng gi81 l1o A4ng n12 $, l1o A4ng n8 trong quan
h- lao @ng 9c hi#u l\ /Inh ^ng già na. v n` v c(
h@i ti7" c5n vi-c l.! v iu ki-n tuy#n 13ng! Ax 13ng! o
to ngh! nng /5c l(ng v tr c2ng lao @ng&
Lao @ng n` v lao @ng na. /Inh ^ng v ti=u chuin! @
tu>i tuy#n 13ng! 9c 0i gx /Inh ^ng ti n(i l. vi-c& Lao
@ng n` v na. vi-c l. nh nhau thI tin l(ng ngang nhau&
Lao @ng n` v lao @ng na. /Inh ^ng v ti=u chuin! @
tu>i /t! /> nhi-. gi` cc chWc 1anh ngnh ngh c8 ti=u
chuin! chWc 1anh&
cDnh AUng gi81 l1o A4ng n12 $, l1o A4ng n8 trong quan h-
lao @ng ctng c[n "hi quan t. lu a 7n nh`ng rc i#.
khc /i-t v c( th#! Ainh la v chWc nVng l. . ca "h3 n`& ,I
v5y! "h" lu5t ctng c8 nh`ng quy %nh c3 th# u hi 0i v+i lao
@ng n` nh\ u ti=n nh5n "h3 n` vo l. vi-c khi ngi 8
ti=u chuin tuy#n chn l. c2ng vi-c "hs h9" v+i c na. v n`]
lao @ng n` c8 quyn h$ng ch7 @ thai An] ngi Ax 13ng lao
@ng kh2ng 9c Aa thi horc (n "h(ng ch. 1Wt h9" Kng
lao @ng v+i lao @ng n` vI la 1o k7t h2n! ngh6 thai An! nu2i
con 1+i GE thng tu>i Otru trng h9" 1oanh nghi-" gii th#S
Kng thi kh2ng Ax 13ng lao @ng n` vo c2ng vi-c nrng nhc!
nguy hi#.! @c hi&
)iu q3 Ji7n "h" nV. GUUE quy %nh\
< l1o A4ng n8 $, n12 $i/c l,2 nh nh1u thD ti%n
l9ng ng1ng nh1u! l1o A4ng n8 c #u&%n hng ch A4 th1i
*:n! Ph n8 l, $iKn chNc nh, n>c $, ngi l,2 c<ng 5n
l9ng c #u&%n ngh\ tr>c $, *1u ;hi *inh A 2, $Rn hng
l9ng, ph cTp thjo #u& A.nh cJ1 php lut!
0h, n>c $, V[ h4i tFo Ai%u ;i/n A= ph n8 n)ng c1o
trDnh A4 2i 2Gt, ;h<ng ngCng pht hu& $1i tr cJ1 2Dnh
trong V[ h4iW ch52 lo pht tri=n cc nh, h4 *inh, ;ho1 nhi,
nh, tr $, cc c9 * phXc lBi V[ h4i ;hc A= gi:2 nht gnh
nGng gi1 ADnh, tFo Ai%u ;i/n cho ph n8 *:n VuTt, c<ng tc,
hc tp, ch81 b/nh, ngh\ ng9i $, l,2 trn bn phn cJ1
ngi 2t?&
303 304
'!!`! cDnh AUng gi>i trong lgnh $+c gio dc $, A,o tFo
Qh" lu5t hi-n hnh quy %nh na.! n` /Inh ^ng v c(
h@i hc t5"! ngi hc c8 quyn 9c nh trng! c( A$ gio
13c khc t2n trng v 0i gx /Inh ^ng v c8 cc quyn
khc nhY. /o . th;c hi-n quyn v nghba v3 hc t5"
ca c2ng 1n&
HInh ^ng gi+i trong lbnh v;c gio 13c v o to th# hi-n\
B *a.! n` /Inh ^ng v @ tu>i i hc! o to! /Ki 1yng&
B *a.! n` /Inh ^ng trong vi-c l;a chn ngnh! ngh hc
t5"! o to&
B *a.! n` /Inh ^ng trong vi-c ti7" c5n v h$ng th3 cc
ch4nh Ach v gio 13c! o to! /Ki 1yng chuy=n .2n!
nghi-" v3&
B *` cn /@! c2ng chWc! vi=n chWc khi tha. gia o to!
/Ki 1yng .ang thMo con 1+i /a .(i Au thng tu>i 9c
hZ tr9 thMo quy %nh ca 'h4nh "h&
2.2. /uyn HNnh 8Ung trong *ic th!" gi! quIn lZ nh0 n+:c6
quIn lZ BC h$i
:hMo quy %nh ca "h" lu5t ,i-t *a.! .i c2ng 1n
kh2ng "hn /i-t 1n t@c! na. n`! thnh "h[n gh h@i! t4n
ngyng! t2n gio! trInh @ vVn ho! ngh nghi-"! u c8
quyn tha. gia qun la nh n+c v gh h@i! c8 quyn /[u cx!
Wng cx vo Qu0c h@i! J@i Kng nhn 1n thMo quy %nh ca
"h" lu5t! c8 quyn gi. At hot @ng ca c( quan nh n+c!
cn /@! vi=n chWc nh n+c&&&
)iu F ca Ji7n "h" nV. GU4q B /n Ji7n "h" [u ti=n
ca *h n+c ,i-t *a. 1n ch c@ng hfa! h kh^ng %nh&
<PTt c: c<ng d)n Vi/t 012 A%u bDnh AUng tr>c php
lut, A%u ABc th12 gi1 ch-nh #u&%n $, c<ng cu4c ;in #u@c
tQ& thjo t,i n5ng $, ANc hFnh cJ1 2Dnh?&
)7n Ji7n "h" nV. GUUE! quyn tha. gia qun la nh
n+c v gh h@i ca c2ng 1n 9c /> Aung! l. r cc n@i
1ung c3 th#&
)iu w4 Ji7n "h" nV. GUUE quy %nh\
<(<ng d)n, ;h<ng ph)n bi/t d)n t4c, n12 n8, th,nh phn
V[ h4i, t-n ngpng, t<n gio, trDnh A4 $5n ho, ngh% nghi/p,
thi hFn c trX, AJ 2i t2 tui tr lKn A%u c #u&%n bu ca
$, AJ h1i 29i 2@t tui tr lKn A%u c #u&%n Nng ca $,o
7u@c h4i, 34i A_ng nh)n d)n thjo #u& A.nh cJ1 php lut?&
)iu w3 Ji7n "h" nV. GUUE quy %nh\
<(<ng d)n c #u&%n th12 gi1 #u:n lE nh, n>c $, V[
h4i, th12 gi1 th:o lun cc $Tn A% chung cJ1 c: n>c $, A.1
ph9ng, ;in ngh. $>i c9 #u1n nh, n>c, bi=u #u&t ;hi 0h,
n>c t chNc trng cu E d)n?&
303 304
'3 th# h8a quy %nh ca Ji7n "h"! *h n+c /an hnh
Lu5t H[u cx i /i#u Qu0c h@i! Lu5t H[u cx i /i#u J@i
Kng nhn 1n v cc vVn /n h+ng 1dn th;c hi-n quy %nh
cch thWc th;c hi-n quyn /[u cx! quyn Wng cx i /i#u
Qu0c h@i! i /i#u J@i Kng nhn 1n ca c2ng 1n&
)i u E Lu5t H[u cx i /i#u Qu0c h@i kh^ng %nh\
<(<ng d)n n>c (4ng ho, V[ h4i chJ nghg1 Vi/t 012,
;h<ng ph)n bi/t d)n t4c, n12 n8, th,nh phn V[ h4i, t-n
ngpng, t<n gio, trDnh A4 $5n ho, ngh% nghi/p, thi hFn c
trX, AJ 2i t2 tui tr lKn A%u c #u&%n bu ca $, AJ '
tui tr lKn A%u c #u&%n Nng ca AFi bi=u 7u@c h4i thjo #u&
A.nh cJ1 php lut?&
'sng v+i vi-c kh^ng %nh trong Ji7n "h" v quyn tha.
gia qun la nh n+c! qun la gh h@i ca c2ng 1n! *h n+c
/an hnh Qh" l-nh th;c hi-n 1n ch $ gh! "hng! th% trn
quy %nh trInh t;! th t3c th;c hi-n quyn tha. gia qun la
nh n+c! qun la gh h@i ca c2ng 1n! to iu ki-n # .i
c2ng 1n th;c hi-n 9c quyn tha. gia vo cc hot @ng
qun la nh n+c v gh h@i .@t cch /Inh ^ng&
2.9. /uyn HNnh 8Ung trong ho2t 8$ng &inh t'
HInh ^ng trong lbnh v;c kinh t7 th# hi-n tr+c ti=n v
t5" trung $ /Inh ^ng trong kinh 1oanh& Ji7n "h"! "h"
lu5t ,i-t *a. ghi nh5n v kh^ng %nh\ .i c2ng 1n c8
quyn t; 1o kinh 1oanh! cc thnh "h[n kinh t7 u /Inh ^ng
tr+c "h" lu5t] *h n+c c2ng nh5n A; tKn ti lu 1i v "ht
tri#n ca cc loi hInh 1oanh nghi-"] /o . A; /Inh ^ng
tr+c "h" lu5t ca cc 1oanh nghi-" kh2ng "hn /i-t hInh
thWc A$ hù v thnh "h[n kinh t7] *h n+c kh^ng %nh vi-c
c2ng nh5n v /o h@ quyn A$ hù ti An! v0n [u t! thu
nh5"! cc quyn v l9i 4ch h9" "h" khc ca 1oanh nghi-" v
ch A$ hù 1oanh nghi-"&
)iu wF Ji7n "h" nV. GUUE kh^ng %nh\
<(<ng d)n c #u&%n t+ do ;inh do1nh thjo #u& A.nh cJ1
php lut?&
:rong nn kinh t7 th% trng %nh h+ng gh h@i ch
nghba $ n+c ta hi-n nay! .3c 4ch ca ch4nh Ach kinh t7
ca *h n+c l l. cho 1n! giu n+c .nh! gh h@i c2ng
/Yng! 1n ch! vVn .inh! tr=n c( A$ "ht huy .i nVng l;c
An gut! ti. nVng ca .i c2ng 1n v cc t> chWc& )#
t 9c .3c 4ch ny! c[n "hi to ra .@t .2i trng kinh
1oanh t; 1o! /Inh ^ng tr=n c( A$ iu ti7t /Yng "h" lu5t&
*8i 7n /Inh ^ng trong kinh 1oanh l n8i 7n quyn
/Inh ^ng tr+c "h" lu5t trong hot @ng kinh 1oanh ca
c2ng 1n v cc loi hInh 1oanh nghi-"! th;c hi-n thMo
nguy=n tvc 2i c<ng d)n A%u bDnh AUng tr>c php lut] l
cc quan h- kinh t7! cc hot @ng kinh t7 già cc 1oanh
nghi-" 9c th;c hi-n thMo nguy=n tvc t; 1o! /Inh ^ng! csng
303 304
c8 l9i v t; ch%u trch nhi-. tr+c "h" lu5t] l quyn /Inh
^ng ca .i loi hInh 1oanh nghi-" thu@c .i thnh "h[n
kinh t7 trong nn kinh t7 th% trng %nh h+ng gh h@i ch
nghba $ n+c ta&
hon G )iu w Lu5t ooanh nghi-" quy %nh\
<0h, n>c c<ng nhn *+ t_n tFi l)u d,i $, pht tri=n cJ1
cc loFi hDnh do1nh nghi/p ABc #u& A.nh trong lut n,&W
b:o A:2 *+ bDnh AUng tr>c php lut cJ1 cc do1nh nghi/p
;h<ng ph)n bi/t hDnh thNc * h8u $, th,nh phn ;inh tW thC1
nhn t-nh *inh lBi hBp php cJ1 hoFt A4ng ;inh do1nh?&
Quyn /Inh ^ng trong kinh 1oanh ca c2ng 1n 9c
th# hi-n th2ng qua cc quy %nh trong Ji7n "h" v cc vVn
/n "h" lu5t v kinh 1oanh] c3 th# l\
ci c2ng 1n u /Inh ^ng v quyn t; 1o l;a chn
hInh thWc t> chWc kinh 1oanh! l;a chn ngnh! ngh! %a
i#. kinh 1oanh! vi-c th;c hi-n quyn v nghba v3 trong
qu trInh An gut! kinh 1oanh thMo quy %nh ca "h" lu5t&
ci c2ng 1n kh2ng "hn /i-t gi+i t4nh! tu>i tc! %a v% gh
h@i! t4n ngyng! t2n gio! n7u c8 iu ki-n "h" lu5t quy
%nh u c8 th# thnh l5" 1oanh nghi-" t nhn! c2ng ty c>
"h[n! c2ng ty trch nhi-. hù hn&&&
ci 1oanh nghi-"! 1s l 1oanh nghi-" t nhn! c2ng ty
c> "h[n hay c2ng ty trch nhi-. hù hn u c8 quyn t;
ch Vng k4 kinh 1oanh trong nh`ng ngnh! ngh . "h"
lu5t kh2ng c.! tru nh`ng ngnh! ngh thu@c lbnh v;c an
ninh! qu0c "hfng& :uy nhi=n! 0i v+i nh`ng ngnh! ngh
fi h}i "hi c8 chWng ch6 hnh ngh nh .$ "hfng kh.
/-nh! .$ cxa hng 19c "hi.&&& horc cc ngnh! ngh kinh
1oanh . "h" lu5t quy %nh "hi c8 iu ki-n thI 1oanh
nghi-" ch6 9c kinh 1oanh ngnh! ngh 8 khi c8 iu
ki-n thMo quy %nh&
ci loi hInh 1oanh nghi-" thu@c cc thnh "h[n kinh t7
khc nhau u 9c /Inh ^ng trong vi-c khuy7n kh4ch "ht
tri#n lu 1i! h9" tc v cnh tranh lnh .nh! u l /@ "h5n
cu thnh quan trng ca nn kinh t7 n+c ta&
ci 1oanh nghi-" u /Inh ^ng v quyn ch @ng .$
r@ng quy .2 v ngnh! ngh kinh 1oanh] ch @ng tI. ki7.
th% trng! khch hng v k4 k7t h9" Kng] ch @ng l;a chn
hInh thWc v cch thWc huy @ng v0n] t; 1o li=n 1oanh v+i cc
c nhn! t> chWc kinh t7 trong v ngoi n+c thMo quy %nh
ca "h" lu5t] t; ch kinh 1oanh # nng cao hi-u qu v kh
nVng cnh tranh&
ci 1oanh nghi-" u /Inh ^ng v nghba v3 trong qu
trInh hot @ng An gut! kinh 1oanh! nh kinh 1oanh zng
ngnh! ngh h Vng k4] n@" thu7 v th;c hi-n cc nghba v3
ti ch4nh 0i v+i *h n+c] tun th "h" lu5t v /o v- ti
nguy=n! .2i trng v&v&&&
303 304
,i-c gii quy7t cc tranh ch" trong kinh 1oanh 9c
th;c hi-n tr=n c( A$ /Inh ^ng! t; nguy-n! t; th}a thu5n
già cc /=n thMo quy %nh ca "h" lu5t&
*h v5y! quyn /Inh ^ng trong kinh 1oanh 9c *h
n+c /o . /Yng cc quy %nh "h" lu5t! tu Ji7n "h"
7n cc vVn /n quy "h. "h" lu5t khc& Qh" lu5t ca
*h n+c ghi nh5n! kh^ng %nh v /o v- quyn /Inh ^ng
ca .i c2ng 1n! .i thnh "h[n kinh t7 trong cc khu!
cc giai on ca hot @ng An gut! kinh 1oanh nh thnh
l5" 1oanh nghi-"! Vng ka kinh 1oanh! [u t! An gut!
th(ng .i! 1%ch v3 v gii quy7t tranh ch" trong hot
@ng kinh 1oanh
2.?. /uyn HNnh 8Ung trong l!o 8$ng
Lao @ng l quyn v nghba v3 ca c2ng 1n& '2ng 1n
th;c hi-n quyn v nghba v3 lao @ng thMo quy %nh ca Ji7n
"h"! H@ lu5t Lao @ng v cc vVn /n "h" lu5t v lao @ng&
Quyn lao @ng l quyn ca c2ng 1n 9c t; 1o hc
ngh! t; 1o l;a chn ngh nghi-" v tI. ki7. vi-c l. M.
li thu nh5" cho /n thn! cho gia Inh! .ang li l9i 4ch cho
gh h@i& ci ngi u c8 quyn l. vi-c! t; 1o l;a chn vi-c
l. v ngh nghi-" "hs h9" kh nVng ca .Inh&
Quyn /Inh ^ng trong lao @ng /ao gK.\ /Inh ^ng
trong vi-c th;c hi-n quyn lao @ng! tI. ki7. vi-c l. v hc
ngh] /Inh ^ng trong giao k7t v th;c hi-n h9" Kng lao
@ng già ngi Ax 13ng lao @ng v ngi lao @ng] /Inh
^ng già lao @ng na. v lao @ng n` trong cc c( quan!
1oanh nghi-"&
Quyn /Inh ^ng trong lao @ng 9c ghi nh5n v kh^ng
%nh trong H@ lu5t Lao @ng v cc vVn /n "h" lu5t v lao
@ng $ n+c ta hi-n nay&
)# /o . vi-c th;c hi-n /Inh ^ng trong lao @ng!
khon G )iu T H@ lu5t Lao @ng nV. E0GE quy %nh
nghi=. c. "hn /i-t 0i gx v gi+i t4nh! 1n t@c! .u 1a!
thnh "h[n gh h@i! tInh trng h2n nhn! t4n ngyng! t2n
gio! nhi. J,! khuy7t t5t horc vI la 1o thnh l5"! gia
nh5" v hot @ng c2ng on&
'!`!! cDnh AUng trong $i/c th+c hi/n #u&%n l1o A4ng, tD2
;i2 $i/c l,2 $, hc ngh%
HInh ^ng trong vi-c th;c hi-n quyn lao @ng! tI. ki7.
vi-c l. v hc ngh c8 nghba l .i c2ng 1n u c8 quyn
c8 vi-c l.! c8 quyn t; 1o l;a chn vi-c l. v hc ngh
. kh2ng /% "hn /i-t 0i gx v gi+i t4nh! 1n t@c! t4n
ngyng! nguKn g0c gia Inh! ch4nh tr%! thnh "h[n kinh t7&&&
Qh" lu5t lao @ng quy %nh c2ng 1n c8 quyn l.
vi-c cho /t kI ngi Ax 13ng lao @ng no v $ /t cW n(i
no . "h" lu5t kh2ng c.&
303 304
*gi lao @ng n7u tu>i thMo quy %nh ca "h" lu5t
lao @ng, c8 kh nVng lao @ng u c8 quyn t; 1o l;a
chn! tI. ki7. vi-c l. "hs h9" v+i /n thn v 9c
h$ng l(ng "hs h9" v+i trInh @ k nVng ngh tr=n c( A$
tho thu5n v+i ngi Ax 13ng lao @ng&
*gi lao @ng c8 th# tr;c ti7" li=n h- v+i ngi Ax 13ng
lao @ng horc th2ng qua t> chWc 1%ch v3 vi-c l. # tI. vi-c
l. thMo nguy-n vng! kh nVng! trInh @ ngh nghi-" v AWc
kho ca .Inh&
)i#. a khon G )iu w H@ lu5t Lao @ng nV. E0GE quy
%nh ngi lao @ng c8 cc quyn Aau y\
<l,2 $i/c, t+ do l+1 chn $i/c l,2, ngh% nghi/p, hc
ngh%, n)ng c1o trDnh A4 ngh% nghi/p $, ;h<ng b. ph)n bi/t
A@i Va?&
*gi lao @ng c8 trInh @ chuy=n .2n! kb thu5t cao
9c *h n+c v ngi Ax 13ng lao @ng u hi! to iu
ki-n thu5n l9i # kh2ng ngung "ht huy ti nVng c8 l9i cho
1oanh nghi-" v cho t n+c& *h`ng u hi 0i v+i ngi
lao @ng c8 trInh @ chuy=n .2n kb thu5t cao kh2ng /% coi
l "hn /i-t 0i gx trong Ax 13ng lao @ng&
'!`!'! cDnh AUng trong #u1n h/ gi81 ngi l1o A4ng $,
ngi *a dng l1o A4ng
:hMo quy %nh ca "h" lu5t ,i-t *a.! quan h- lao @ng
già ngi lao @ng horc t5" th# lao @ng v+i ngi Ax 13ng
lao @ng 9c gc l5" qua 0i thoi! th(ng l9ng! tho thu5n
thMo nguy=n tvc t; nguy-n! thi-n ch4! /Inh ^ng! h9" tc! t2n
trng quyn v l9i 4ch h9" "h" ca nhau& )y l nguy=n tvc
"h" la quan trng to c( A$ gy 1;ng .0i quan h- /Inh ^ng
già ngi lao @ng v ngi Ax 13ng lao @ng trong qu
trInh th;c hi-n quyn l. vi-c& *guy=n tvc ny chi "h0i ton
/@ .0i quan h- già ngi lao @ng v ngi Ax 13ng lao
@ng trong qu trInh lao @ng tu khu ka h9" Kng lao
@ng! th;c hi-n quyn! nghba v3 ca cc /=n 7n vi-c gii
quy7t cc tranh ch" lao @ng&
hon G )iu F H@ lu5t Lao @ng nV. E0GE quy %nh\
< 7u1n h/ l1o A4ng gi81 ngi l1o A4ng hoGc tp th= l1o
A4ng $>i ngi *a dng l1o A4ng ABc Vc lp #u1 A@i thoFi,
th9ng lBng, tho: thun thjo ngu&Kn tkc t+ ngu&/n, thi/n
ch-, bDnh AUng, hBp tc, t<n trng #u&%n $, lBi -ch hBp php
cJ1 nh1u?&
Quan h- lao @ng già ngi lao @ng horc t5" th# lao
@ng v+i ngi Ax 13ng lao @ng 9c gc l5" /Yng h9" Kng
lao @ng&
B J9" Kng lao @ng l A; tho thu5n già ngi lao
@ng v+i ngi Ax 13ng lao @ng v vi-c l. c8 tr l(ng!
iu ki-n l. vi-c! quyn v nghba v3 ca .Zi /=n trong
quan h- lao @ng&
303 304
B ,i-c k4 k7t h9" Kng lao @ng "hi tun thMo nguy=n
tvc\ t; nguy-n! /Inh ^ng! thi-n ch4! h9" tc v trung th;c!
t2n trng quyn v l9i 4ch h9" "h" ca nhau! th;c hi-n [y
nh`ng iu h ca. k7t&
*gi lao @ng v ngi Ax 13ng lao @ng 9c t; 1o
giao k7t h9" Kng lao @ng nhng kh2ng 9c tri "h" lu5t!
th}a +c lao @ng t5" th# v o Wc gh h@i&
)iu GF H@ lu5t Lao @ng nV. E0GE quy %nh vi-c giao
k7t h9" Kng "hi 1;a tr=n cc nguy=n tvc Aau \
<! P+ ngu&/n, bDnh AUng, thi/n ch-, hBp tc $, trung th+c!
'! P+ do gi1o ;t hBp A_ng l1o A4ng nhng ;h<ng ABc
tri php lut, th?1 >c l1o A4ng tp th= $, AFo ANc V[ h4i?&
:rong trng h9" ngi lao @ng tu Gw tu>i 7n 1+i
GT tu>i! thI vi-c giao k7t h9" Kng lao @ng "hi 9c A;
Kng a ca ngi i 1i-n thMo "h" lu5t ca ngi lao @ng&
)# vi-c giao k7t h9" Kng /o . nguy=n tvc t;
nguy-n! /Inh ^ng! thi-n ch4 v trung th;c! "h" lu5t lao
@ng quy %nh ngi Ax 13ng lao @ng "hi cung c" th2ng
tin cho ngi lao @ng v c2ng vi-c! %a i#. l. vi-c! iu
ki-n l. vi-c! thi gi l. vi-c! thi gi ngh6 ng(i! an ton
lao @ng! v- Ainh lao @ng! tin l(ng! hInh thWc tr l(ng!
/o hi#. gh h@i! /o hi#. y t7! quy %nh v /o v- /4 .5t
kinh 1oanh! /4 .5t c2ng ngh- v vn khc li=n quan tr;c
ti7" 7n vi-c giao k7t h9" Kng lao @ng . ngi lao @ng
y=u c[u& )Kng thi! ngi lao @ng "hi cung c" th2ng tin
cho ngi Ax 13ng lao @ng v h t=n! tu>i! gi+i t4nh! n(i c
trz! trInh @ hc vn! trInh @ k nVng ngh! tInh trng AWc
kho v vn khc li=n quan tr;c ti7" 7n vi-c giao k7t h9"
Kng lao @ng . ngi Ax 13ng lao @ng y=u c[u&
:rng h9" ngi lao @ng l. vi-c c8 li=n quan tr;c
ti7" 7n /4 .5t kinh 1oanh! /4 .5t c2ng ngh- thMo quy %nh
ca "h" lu5t! thI ngi Ax 13ng lao @ng c8 quyn th}a thu5n
/Yng vVn /n v+i ngi lao @ng v n@i 1ung! thi hn /o v-
/4 .5t kinh 1oanh! /4 .5t c2ng ngh-! quyn l9i v vi-c /Ki
thng trong trng h9" ngi lao @ng vi "h.&
)0i v+i ngi lao @ng l. vi-c trong lbnh v;c n2ng
nghi-"! l. nghi-"! ng nghi-"! 1i=. nghi-" thI tsy thMo loi
c2ng vi-c . hai /=n c8 th# gi. .@t A0 n@i 1ung ch y7u
ca h9" Kng lao @ng v th}a thu5n /> Aung n@i 1ung v
"h(ng thWc gii quy7t trong trng h9" th;c hi-n h9" Kng
ch%u nh h$ng ca thi=n tai! ho hon! thi ti7t&
B J9" Kng lao @ng c8 th# 9c ghi nh5n /Yng li n8i
Oh9" Kng .i-ngS horc /Yng vVn /n& J9" Kng lao @ng
"hi 9c giao k7t /Yng vVn /n v 9c l. thnh 0E /n!
ngi lao @ng gi` 0G /n! ngi Ax 13ng lao @ng gi` 0G
/n& )0i v+i c2ng vi-c t. thi c8 thi hn 1+i 03 thng! cc
/=n c8 th# giao k7t h9" Kng lao @ng /Yng li n8i&
303 304
:hMo quy %nh ca H@ lu5t Lao @ng nV. E0GE! h9" Kng
lao @ng "hi 9c giao k7t thMo .@t trong cc loi Aau y\
J9" Kng lao @ng kh2ng gc %nh thi hn Ol h9"
Kng . trong 8 hai /=n kh2ng gc %nh thi hn! thi i#.
ch. 1Wt hi-u l;c ca h9" KngS]
J9" Kng lao @ng gc %nh thi hn Ol h9" Kng .
trong 8 hai /=n gc %nh thi hn! thi i#. ch. 1Wt hi-u
l;c ca h9" Kng trong khong thi gian tu GE thng 7n
3q thngS]
J9" Kng lao @ng thMo .sa v3 horc thMo .@t c2ng
vi-c nht %nh Oc8 thi hn 1+i GE thngS&
hi h9" Kng lao @ng gc %nh thi hn horc h9" Kng
lao @ng thMo .sa v3 horc thMo .@t c2ng vi-c nht %nh h7t
hn . ngi lao @ng vdn ti7" t3c l. vi-c thI trong thi hn
30 ngy! k# tu ngy h9" Kng lao @ng h7t hn! hai /=n "hi
ka k7t h9" Kng lao @ng .+i&
hi h9" Kng lao @ng gc %nh thi hn h7t hn .
ngi lao @ng vdn ti7" t3c l. vi-c nhng kh2ng ka k7t h9"
Kng lao @ng .+i thI h9" Kng gc %nh thi hn h giao k7t
tr$ thnh h9" Kng lao @ng kh2ng gc %nh thi hn
hi h9" Kng lao @ng thMo .sa v3 horc thMo .@t c2ng
vi-c nht %nh h7t hn . ngi lao @ng vdn ti7" t3c l.
vi-c nhng kh2ng ka k7t h9" Kng lao @ng .+i thI h9" Kng
h giao k7t tr$ thnh h9" Kng lao @ng gc %nh thi hn v+i
thi hn E4 thng&
:rng h9" hai /=n ka k7t h9" Kng lao @ng .+i l h9"
Kng gc %nh thi hn thI ctng ch6 9c ka th=. 0G l[n! Aau
8 n7u ngi lao @ng vdn ti7" t3c l. vi-c thI "hi ka k7t
h9" Kng lao @ng kh2ng gc %nh thi hn&
h2ng 9c giao k7t h9" Kng lao @ng thMo .sa v3 horc
thMo .@t c2ng vi-c nht %nh c8 thi hn 1+i GE thng # l.
nh`ng c2ng vi-c c8 t4nh cht thng guy=n tu GE thng tr$ l=n!
tru trng h9" "hi t. thi thay th7 ngi lao @ng i l.
nghba v3 qun A;! ngh6 thMo ch7 @ thai An! 0. au! tai nn lao
@ng horc ngh6 vi-c c8 t4nh cht t. thi khc&
B J9" Kng lao @ng "hi c8 nh`ng n@i 1ung ch y7u Aau y\
:=n v %a ch6 ngi Ax 13ng lao @ng horc ca ngi
i 1i-n h9" "h"]
J t=n! ngy thng nV. Ainh! gi+i t4nh! %a ch6 n(i c
trz! A0 chWng .inh nhn 1n horc giy t h9" "h" khc ca
ngi lao @ng]
'2ng vi-c v %a i#. l. vi-c]
:hi hn ca h9" Kng lao @ng]
cWc l(ng! hInh thWc tr l(ng! thi hn tr l(ng! "h3
c" l(ng v cc khon /> Aung khc]
303 304
'h7 @ nng /5c! nng l(ng]
:hi gi l. vi-c! thi gi ngh6 ng(i]
:rang /% /o h@ lao @ng cho ngi lao @ng]
Ho hi#. gh h@i v /o hi#. y t7]
)o to! /Ki 1yng! nng cao trInh @ k nVng ngh&
:rong qu trInh th;c hi-n h9" Kng! khi c8 nh`ng vn
.+i "ht Ainh horc c8 nh`ng thay >i hai /=n c8 th# ka th=.
"h3 l3c h9" Kng&
B J9" Kng lao @ng c8 hi-u l;c k# tu ngy cc /=n giao
k7t tru trng h9" hai /=n c8 th}a thu5n khc horc "h" lu5t
c8 quy %nh khc&
B 'c /=n tha. gia h9" Kng lao @ng u c8 trch
nhi-. th;c hi-n [y cc quyn v nghba v3 ca .Inh
quy %nh trong h9" Kng v thMo cc quy %nh ca "h" lu5t
lao @ng&
B *gi Ax 13ng lao @ng! ngi lao @ng u c8 quyn
(n "h(ng ch. 1Wt h9" Kng lao @ng trong nh`ng
trng h9" "h" lu5t quy %nh&
2.@. XNnh 8Ung trong h3n nhn *0 gi! 8Nnh
Xia Inh l t7 /o ca gh h@i! l ci n2i nu2i 1yng con
ngi! l .2i trng quan trng hInh thnh v gio 13c nhn
cch! g8" "h[n vo A; nghi-" gy 1;ng v /o v- :> qu0c&
Xia Inh t0t thI gh h@i .+i t0t! gh h@i t0t thI gia Inh cng t0t&
HInh ^ng trong quan h- h2n nhn v gia Inh th# hi-n
qua /Inh ^ng già v9 v chKng! kh2ng "hn /i-t 0i gx già
cc con& *@i 1ung quan i#. /Inh ^ng trong quan h- h2n
nhn v gia Inh 9c th# hi-n r trong nh`ng nguy=n tvc c(
/n ca ch7 @ h2n nhn v gia Inh&
:hMo quy %nh ti )iu E Lu5t J2n nhn v gia Inh nV.
E000! nh`ng nguy=n tvc c( /n ca ch7 @ h2n nhn v gia
Inh gK.\
B J2n nhn t; nguy-n! ti7n /@! .@t v9 .@t chKng! v9
chKng /Inh ^ng&
B J2n nhn già c2ng 1n ,i-t *a. thu@c cc 1n t@c!
cc t2n gio! già ngi thMo t2n gio v+i ngi kh2ng thMo
t2n gio! già c2ng 1n ,i-t *a. v+i ngi n+c ngoi 9c
t2n trng v 9c "h" lu5t /o v-&
B ,9 chKng c8 nghba v3 th;c hi-n ch4nh Ach 1n A0 v k7
hoch ho gia Inh&
B 'ha . c8 nghba v3 nu2i 1y con thnh c2ng 1n c8 4ch
cho gh h@i] con c8 nghba v3 k4nh trng! chV. A8c! nu2i 1yng
cha .] chu c8 nghba v3 k4nh trng! chV. A8c! "h3ng 1yng
2ng /] cc thnh vi=n trong gia Inh c8 nghba v3 quan t.!
chV. A8c! giz" y nhau&
B *h n+c v gh h@i kh2ng thua nh5n A; "hn /i-t 0i
303 304
gx già cc con! già con trai v con gi! con v con nu2i!
con trong gi thz v con ngoi gi thz&
B *h n+c! gh h@i v gia Inh c8 trch nhi-. /o v- "h3
n`! tr M.! giz" y cc / . th;c hi-n t0t chWc nVng cao qua
ca ngi .&
'!o!! cDnh AUng gi81 $B $, ch_ng
)iu GU Lu5t J2n nhn v gia Inh nV. E000 quy %nh\
SVB, ch_ng bDnh AUng $>i nh1u, c nghg1 $ $, #u&%n ng1ng
nh1u $% 2i 2Gt trong gi1 ADnhS&
HInh ^ng già v9 v chKng th# hi-n trong quan h- nhn
thn v trong quan h- ti An\
PhN nhTt! /Inh ^ng trong vi-c k7t h2n& Lu5t J2n nhn v
gia Inh quy %nh\ na.! n` c8 iu ki-n k7t h2n thMo quy
%nh ca "h" lu5t c8 quyn t; 1o k7t h2n& ,i-c k7t h2n 1;a
tr=n c( A$ cc /=n t; nguy-n! t; quy7t %nh! kh2ng /=n no
9c " /u@c! lua 10i /=n no] kh2ng ai 9c cyng " horc
cn tr$&
PhN h1i, trong gia Inh v9! chKng /Inh ^ng v+i nhau! c8
nghba v3 v quyn ngang nhau v .i .rt&
,9! chKng c8 nghba v3 t2n trng v gi` gIn 1anh 1;! nhn
"hi.! uy t4n cho nhau&
,9! chKng t2n trng quyn t; 1o t4n ngyng! t2n gio ca
nhau] kh2ng 9c cyng "! cn tr$ nhau thMo horc kh2ng
thMo .@t t2n gio no&
,9! chKng csng /n /c! giz" y! to iu ki-n cho nhau
chn ngh nghi-"] hc t5"! nng cao trInh @ vVn ho! chuy=n
.2n! nghi-" v3] tha. gia hot @ng ch4nh tr%! kinh t7! vVn
ho! gh h@i thMo nguy-n vng v kh nVng ca .Zi ngi&
,9 chKng c8 th# i 1i-n cho nhau trong vi-c gc l5"!
th;c hi-n v ch. 1Wt cc giao 1%ch . thMo quy %nh ca
"h" lu5t "hi c8 A; Kng a ca c v9 chKng] vi-c u quyn
"hi 9c l5" thnh vVn /n&
,9! chKng c8 quyn v nghba v3 ngang nhau 0i v+i ti
An chung& *h`ng ti An chung ca v9! chKng . "h" lu5t
quy %nh "hi Vng k4 quyn A$ hù thI trong giy chWng
nh5n quyn A$ hù "hi ghi t=n c v9 v chKng& ,i-c .ua!
/n! >i! cho! vay! .9n v nh`ng giao 1%ch 1n A; khc c8
quan h- 7n ti An . c8 gi tr% l+n "hi 9c tho thu5n
ca c v9 v chKng&
*goi ra! "h" lu5t cfn thua nh5n v9 chKng c8 quyn c8
ti An ri=ng v c8 quyn chi7. hù! Ax 13ng! %nh ot ti
An ri=ng ca .Inh O8 l ti An . .Zi ngi c8 tr+c khi
k7t h2n horc 9c thua k7 ri=ng trong thi kI h2n nhnS&
Qh" lu5t thua nh5n A$ hù ri=ng ca v9! chKng nhY.
.3c 4ch cng c0 quan h- v9! chKng Kng thi t2n trng!
303 304
/o . t; 1o a ch4 c nhn trong h2n nhn v gia Inh&
'!o!'! cDnh AUng gi81 cc con
c@t trong nh`ng nguy=n tvc ca ch7 @ h2n nhn v gia
Inh $ n+c ta 9c ghi nh5n ti khon w )iu E Lu5t J2n
nhn v gia Inh l\
<0h, n>c $, V[ h4i ;h<ng thC1 nhn *+ ph)n bi/t A@i
Va gi81 cc con, gi81 con tr1i $, con gi, con A $, con nu<i,
con trong gi thX $, con ngo,i gi thX?&
'ha . kh2ng 9c "hn /i-t 0i gx già cc con! già
con trai v con gi! già con v con nu2i! con trong gi thz!
con ngoi gi thz! kh2ng 9c ng9c hi! hnh h! gzc "h.
con] kh2ng 9c l. 13ng AWc lao @ng ca con cha thnh
ni=n] kh2ng 9c gzi gi3c! " /u@c con l. nh`ng vi-c tri
"h" lu5t! tri o Wc gh h@i& 'on trai! con gi 9c gia Inh
chV. A8c! gio 13c v to iu ki-n nh nhau # hc t5"! lao
@ng! vui ch(i! gii tr4 v "ht tri#n&
'ha . c8 quyn v nghba v3! trch nhi-. ngang nhau
0i v+i con! th(ng y=u! tr2ng no.! nu2i 1yng! chV. A8c!
gio 13c! /o v- quyn! l9i 4ch h9" "h" ca con] to iu
ki-n cho con 9c A0ng trong .2i trng gia Inh [. .!
ho thu5n] t2n trng a ki7n ca con] chV. lo vi-c hc t5" v
gio 13c # con "ht tri#n lnh .nh v th# cht! tr4 tu- v
o Wc! tr$ thnh ngi con hi7u tho ca gia Inh! c2ng 1n
c8 4ch cho gh h@i&
'ha . i 1i-n tr+c "h" lu5t cho con cha thnh ni=n
v con h thnh ni=n nhng .t nVng l;c hnh vi 1n A;&
'c con c8 quyn v nghba v3 ngang nhau trong gia Inh]
con c8 />n "h5n y=u qua! k4nh trng! chV. A8c! nu2i 1yng cha
.& 'on kh2ng 9c c8 hnh vi gzc "h.! ng9c hi cha .&
'!o!L! cDnh AUng gi81 cc th,nh $iKn trong gi1 ADnh
:rong gia Inh! ngoi quan h- già v9 v chKng cfn c8
quan h- già cha . v con ci! quan h- già 2ng / v cc
chu! già anh! ch%! M. v+i nhau& Qh" lu5t v h2n nhn v
gia Inh ctng quy %nh\ cc thnh vi=n csng A0ng chung
trong gia Inh u c8 nghba v3 quan t.! giz" y nhau!
csng nhau chV. lo i A0ng chung ca gia Inh! 8ng g8"
c2ng AWc! tin v ti An khc # 1uy trI i A0ng chung "hs
h9" v+i thu nh5" v kh nVng th;c t7 ca .Inh& 'c thnh
vi=n trong gia Inh c8 quyn 9c h$ng A; chV. A8c! giz"
y nhau v c8 trch nhi-. chia A c2ng vi-c gia Inh&
ng / n@i! 2ng / ngoi c8 nghba v3 v quyn tr2ng
no.! chV. A8c! gio 13c chu! A0ng .du .;c v n=u g(ng
t0t cho con chu&
'hu c8 />n "h5n k4nh trng! chV. A8c! "h3ng 1yng 2ng
/ n@i! 2ng / ngoi&
nnh! ch%! M. c8 />n "h5n th(ng y=u! chV. A8c! giz" y
303 304
nhau] c8 nghba v3 v quyn s. /c! nu2i 1yng nhau trong
trng h9" kh2ng cfn cha . horc cha . kh2ng c8 iu
ki-n tr2ng no.! nu2i 1yng! chV. A8c! gio 13c con&
HInh ^ng trong h2n nhn v gia Inh cfn 9c th# hi-n
qua cc quy %nh ca *h n+c v "hfng! ch0ng /o l;c gia
Inh nhY. ngVn ngua cc hnh vi /o l;c! 0i gx /t c2ng ca
ngi chKng! ngi cha 0i v+i v9 v con trong gia Inh& Ho
l;c gia Inh th# hi-n cch Wng gx /t /Inh ^ng già cc
thnh vi=n trong gia Inh . ngi "hi ch%u thi-t thfi thng
l "h3 n` v tr M.&
2.Q. XNnh 8Ung giY! nhYng ng+,i cD tn ng+ang6 t3n
gio6 ng+,i &h3ng cD tn ng+ang t3n gio *0 nhYng ng+,i
cD tn ng+ang6 t3n gio &hc nh!u
,i-t *a. l .@t qu0c gia a t2n gio& 'c t2n gio 1s
l+n hay nh} u 9c *h n+c 0i gx /Inh ^ng nh nhau
v 9c t; 1o hot @ng trong khu2n kh> "h" lu5t&
)on k7t t2n gio v t; 1o t4n ngyng l quan i#. c(
/n! l n@i 1ung ch y7u ca ch4nh Ach 0i v+i t2n gio ca
)ng v *h n+c ta& *gay tu nh`ng ngy [u ca cch
.ng! 'h t%ch JK 'h4 cinh h tuy=n /0\ <Ph:i Ao,n ;t
chGt chn ;h<ng ph)n bi/t A:ng phi, gi1i cTp, t<n gio?&
'h4nh Ach t2n gio ca )ng '@ng An ,i-t *a. v *h
n+c '@ng ho gh h@i ch nghba ,i-t *a. 9c c3 th# ho
/Yng nh`ng n@i 1ung ch y7u nh\
P<n trng $, A:2 b:o #u&%n t+ do t-n ngpng, t<n gio
$, t+ do ;h<ng t-n ngpng, t<n gio cJ1 c<ng d)n! î c<ng
d)n A%u bDnh AUng $% nghg1 $ $, #u&%n lBi tr>c php lut,
;h<ng ph)n bi/t ngi thjo AFo $, ;h<ng thjo AFo, cmng nh
gi81 cc t<n gio ;hc nh1u&&&?&
)iu F0 Ji7n "h" nV. GUUE quy %nh\ <(<ng d)n c
#u&%n t+ do t-n ngpng $, t<n gio, thjo hoGc ;h<ng thjo 24t
t<n gio n,o! (c t<n gio A%u bDnh AUng tr>c php lut!
0h8ng n9i th t+ cJ1 cc t-n ngpng, t<n gio ABc php
lut b:o h4! "h<ng 1i ABc V)2 phF2 t+ do t-n ngpng, t<n
gio hoGc lBi dng t-n ngpng, t<n gio A= l,2 tri php lut
$, ch-nh *ch cJ1 0h, n>c?&
*guy=n tvc Y2i c<ng d)n bDnh AUng tr>c php lut]
ctng th# hi-n quan i#. /Inh ^ng già cc t2n gio v /Inh
^ng già nh`ng ngi c8 t4n ngyng! t2n gio! ngi kh2ng
c8 t4n ngyng t2n gio v nh`ng ngi c8 t4n ngyng! t2n
gio khc nhau&
Ht kI c2ng 1n no k# c nh`ng ngi c8 t4n ngyng! t2n
gio! ngi kh2ng c8 t4n ngyng! t2n gio hay ngi c8 t4n
ngyng! t2n gio khc nhau n7u c8 cc iu ki-n "h" lu5t
quy %nh u 9c h$ng cc quyn c2ng 1n nh quyn /[u
cx! Wng cx! quyn tha. gia qun la nh n+c! qun la gh h@i!
quyn khi7u ni! quyn t0 co v u "hi th;c hi-n cc
303 304
nghba v3 c2ng 1n&
Quyn v nghba v3 ca c2ng 1n kh2ng /% "hn /i-t /$i
gi+i t4nh! 1n t@c! t2n gio! giu! ngho! thnh "h[n hay %a v%
gh h@i&
*gi thMo t2n gio! ngi kh2ng thMo t2n gio v nh`ng
ngi thMo cc t2n gio khc nhau u /Inh ^ng nh nhau
tr+c "h" lu5t! u 9c h$ng [y cc quyn c2ng 1n
v "hi l. trfn cc nghba v3 c2ng 1n&
,4 13\ v quyn /[u cx v Wng cx i /i#u Qu0c h@i! i
/i#u J@i Kng nhn 1n ca c2ng 1n! )iu w4 Ji7n "h"
nV. GUUE quy %nh\
Y(<ng d)n, ;h<ng ph)n bi/t d)n t4c, n12 n8, th,nh phn
7u@c h4i, 34i A_ng nh)n d)n thjo #u& A.nh cJ1 php lut]!
2.S. XNnh 8Ung * trch nhi" php lZ
HInh ^ng tr+c "h" lu5t cfn 9c th# hi-n qua /Inh ^ng
v trch nhi-. "h" la ca c2ng 1n& '2ng 1n $ /t kN %a v%
no! 1s l c2ng chWc hay ngi lao @ng! 1s l ngi c8 chWc!
c8 quyn hay l ngi 1n /Inh thng u "hi ch%u trch
nhi-. tr+c "h" lu5t v .Zi hnh vi! .Zi vi-c l. ca .Inh&
*h n+c '@ng hfa gh h@i ch nghba ,i-t na. l *h
n+c "h" quyn gh h@i ch nghba& *h n+c th;c hi-n qun
la gh h@i /Yng "h" lu5t! kh2ng ngung tVng cng "h" ch7
gh h@i ch nghba& *h n+c /o . cc quyn ca c2ng 1n
v c2ng 1n "hi l. trfn nghba v3 ca .Inh 0i v+i *h
n+c v gh h@i& ci c2ng 1n c8 trch nhi-. nghi=. ch6nh
ch" hnh Ji7n "h"! "h" lu5t&
ci hnh @ng g. "h. l9i 4ch ca *h n+c! quyn v
l9i 4ch h9" "h" ca t5" th# v ca c2ng 1n u /% gx la thMo
"h" lu5t&
'2ng 1n c8 hnh vi vi "h. "h" lu5t u /% gx la /Yng
cc ch7 ti thMo quy %nh ca "h" lu5t kh2ng "hn /i-t %a v%
gh h@i! tu>i tc v ngh nghi-"&&&
HInh ^ng tr+c "h" lu5t cfn th# hi-n /Yng cc quy %nh
ca "h" lu5t v gx l4 nghi=. .inh .i hnh vi vi "h.
"h" lu5t /t k# ngi th;c hi-n hnh vi 8 l ai! c8 %a v% gh
h@i cao hay th"&
:rong i A0ng gh h@i! vai trf ca "h" lu5t 9c gM. gt
1+i hai g8c @ nh n+c v c2ng 1n&
)0i v+i nh n+c! "h" lu5t l "h(ng ti-n! l c2ng c3 #
nh n+c qun la gh h@i& :h2ng qua "h" lu5t! nh n+c "ht huy
quyn l;c ca .Inh! ki#. tra! ki#. Aot hot @ng ca cc c(
quan! t> chWc v .i c nhn trong "h. vi lhnh th> ca .Inh&
)0i v+i c2ng 1n! "h" lu5t kh2ng ch6 l c2ng c3 # nh
303 304
n+c ghi nh5n! kh^ng %nh quyn! l9i 4ch v nghba v3 c( /n
ca c2ng 1n . cfn l "h(ng ti-n # c2ng 1n th;c hi-n v
/o v- quyn! l9i 4ch h9" "h" ca .Inh&
:rong h- th0ng "h" lu5t ,i-t *a.! quyn 9c "h"
lu5t /o v- .@t cch /Inh ^ng th# hi-n th2ng qua cc nh8.
quyn nh\
B Quyn 9c "h" lu5t /o v- 0i v+i A; g. "h. i
A0ng ri=ng t nh t; 1o 1n ch! t; 1o c nhn! nh $ th t4n!
i-n thoi! i-n t4n&&&]
B Quyn A0ng! 9c /o v- an ton t4nh .ng! thn th#]
B Quyn 9c gt gx c2ng /Yng]
B Quyn 9c 0i gx nhn o v t2n trng khi /% t+c
t; 1o&
Chuy! "# 2
CC QUYN T D/ C NHN
IE MT S QUY [<NH Cj BkN V QUYN T8 DO
C NH7N THtO PHP LUT QUC T
:; 1o l .@t y7u t0 nn tng ca "hi. gi con ngi& :;
1o thng th# hi-n 1+i hInh thWc .@t A; l;a chn hay .@t
quyn c nhn& :rong :uy=n ng2n ca )ng '@ng An OGT4TS!
&carg v m&ngMl h kh^ng %nh! c[n h+ng 7n .@t gh h@i
la t$ng . <A; "ht tri#n t; 1o ca .Zi ngi l iu ki-n
cho A; "ht tri#n t; 1o ca .i ngi?& &&RuAAMau ctng h
vi7t\ <:u /} t; 1o ca .Inh l tu /} "hi. cht con ngi! tu
/} quyn l. ngi v c nghba v3 l. ngi?&
Quyn t; 1o c nhn ca .Zi ngi gut "ht tu quyn
thi=ng li=ng /t kh g. "h. . :o h8a h /an cho .Zi c
nhn nh quyn A0ng! quyn /Inh ^ng! quyn t; 1o v quyn
.u c[u hnh "hzc& )y l nh`ng quyn t; 1o c( /n gvn v+i
quyn con ngi v cc quyn 8 9c h[u h7t cc qu0c gia
tr=n th7 gi+i thua nh5n& :uy=n ng2n @c l5" ca c nV. GFFq
nhn .nh\ PTt c: 2i ngi A%u *inh r1 c #u&%n bDnh
303 304
AUng! PFo h1 cho h nh8ng #u&%n ;h<ng 1i c th= V)2 phF2
ABcW trong nh8ng #u&%n T&, c #u&%n ABc *@ng, #u&%n t+
do $, #u&%n 2u cu hFnh phXc&
,+i a thWc thzc iy cc 1n t@c! cc qu0c gia! t> chWc! c
nhn t2n trng v th;c hi-n cc quyn t; 1o c( /n ca con
ngi! ngy G0 thng GE nV. GU4T! )i h@i Kng Li=n h9" qu0c
h th2ng qua /n :uy=n ng2n ton th7 gi+i v quyn con ngi
Ovi7t tvt l :uy=n ng2n nhn quyn GU4TS! trong 8 gc %nh r
.@t t5" h9" nh`ng quyn t; 1o c( /n ca .Zi con ngi tr=n
tt c cc "h(ng 1i-n ch4nh tr%! 1n A;! kinh t7! gh h@i v vVn
h8a! trong 8 /ao gK. c nh`ng quyn t; 1o c nhn&
)iu GE :uy=n ng2n nhn quyn GU4T vi7t\ <"h<ng 1i
ph:i ch.u *+ c1n thi/p 24t cch tQ& ti/n $,o cu4c *@ng riKng
t, gi1 ADnh, n9i hoGc th t-n, cmng nh b. VXc phF2 d1nh
d+ hoGc u& t-n c nh)n! î ngi A%u c #u&%n ABc php
lut b:o $/ ch@ng lFi *+ c1n thi/p $, V)2 phF2 nh $&?&
:hMo :uy=n ng2n nhn quyn GU4T! cc quyn t; 1o c
nhn ca con ngi /ao gK.\
B :; 1o i li v t; 1o c trz trong "h. vi lhnh th>
qu0c gia]
B :; 1o t t$ng! t; 1o t4n ngyng v t2n gio k# c t; 1o
thay >i t4n ngyng horc t2n gio ca .Inh] t; 1o /y t} t4n
ngyng hay t2n gio&
B :; 1o ng2n lu5n v /y t} a ki7n] k# c t; 1o /o lu
quan i#. . kh2ng /% can thi-"] ctng nh t; 1o tI. ki7.!
ti7" nh5n v truyn / a t$ng v cc th2ng tin /Yng /t kN
"h(ng ti-n truyn th2ng&
B :; 1o h@i h" v l5" h@i&
B :; 1o l;a chn ngh nghi-"&
B :; 1o k7t h2n khi tu>i v na. n` /Inh ^ng trong
vi-c k7t h2n! trong thi gian chung A0ng v ly h2n&&&
'c quyn t; 1o c nhn trong :uy=n ng2n nhn quyn
GU4T 9c ti kh^ng v c3 th# h8a n@i 1ung trong '2ng +c
qu0c t7 v cc quyn 1n A;! ch4nh tr%! GUqq v nhiu vVn /n
"h" lu5t qu0c t7 khc&
e .Zi n+c! cc quyn t; 1o c nhn ca c2ng 1n ch6
9c thua nh5n v 9c "h" lu5t /o h@ khi 9c ghi nh5n
trong Ji7n "h" v cc o lu5t li=n quan& ,i-c ghi nh5n cc
quyn t; 1o c( /n ca c2ng 1n trong Ji7n "h" vVn /n
"h" lu5t c8 hi-u l;c "h" la cao nht! th# hi-n A; t2n trng
ca nh n+c 0i v+i cc quyn thi=ng li=ng /t kh g.
"h. . to h8a h /an cho .Zi c nhn! nhY. /o . A;
th0ng nht trong vi-c th;c hi-n v /o v- cc quyn 8& )y
Kng thi ctng l ch7 %nh "h" la c( /n! gc %nh %a v%
"h" la ca c2ng 1n trong .0i quan h- v+i *h n+c v gh
h@i! l c( A$ # gc %nh cc quyn v nghba v3 khc ca c2ng
303 304
1n $ .i c" @ v trong .i lbnh v;c ca i A0ng gh h@i&
*hIn vo cc quyn t; 1o c( /n ca c2ng 1n 9c ghi
nh5n trong Ji7n "h" v "h" lu5t ca .Zi n+c! chzng ta c8
th# nh gi .Wc @ 1n ch! nhn o! vVn .inh v .0i
quan h- già nh n+c v c2ng 1n $ nh`ng n+c 8&
6E Q3,N! 5y *$ e& 2+&, 5y *$ #O 5Sz
Quyn t; 1o i li! t; 1o c trz l .@t trong cc quyn t;
1o c( /n ca .Zi c nhn 9c c5" trong :uy=n ng2n
nhn quyn GU4T&
)iu G3 n=u nh Aau\
Y! î ngi A%u c #u&%n t+ do Ai lFi $, t+ do c trX
trong phF2 $i l[nh th cJ1 #u@c gi1!
'! î ngi A%u c #u&%n ri ;h?i bTt ;f n>c n,o, ;=
c: n>c 2Dnh, cmng nh c #u&%n tr $% n>c 2Dnh!]
Quy %nh ny ctng h 9c kh^ng %nh v c3 th# h8a
trong cc )iu GE! G3 '2ng +c qu0c t7 v cc quyn 1n A;
v ch4nh tr%! GUqq . ,i-t *a. h gia nh5" ngy E4 thng U
nV. GUTE&
Yii%u '!
! cTt cN 1i c trX hBp php trKn l[nh th cJ1 24t #u@c
gi1 A%u c #u&%n t+ do Ai lFi $, t+ do l+1 chn n9i c trX
trong phF2 $i l[nh th #u@c gi1 A!
'! î ngi A%u c #u&%n t+ do ri ;h?i bTt ;f n>c
n,o, ;= c: n>c 2Dnh!
L! 0h8ng #u&%n trKn A)& *n ;h<ng ph:i ch.u bTt ;f hFn
ch n,o, trC nh8ng hFn ch do lut A.nh $, l, cn thit A=
b:o $/ 1n ninh #u@c gi1, trt t+ c<ng c4ng, *Nc ;h?j hoGc
AFo ANc V[ h4i hoGc cc #u&%n t+ do cJ1 ngi ;hc, $, ph:i
phQ hBp $>i nh8ng #u&%n ;hc ABc (<ng >c n,& c<ng nhn
`! "h<ng 1i b. t>c AoFt 24t cch tQ& ti/n #u&%n ABc
tr $% n>c 2Dnh!]
Quyn t; 1o i li! c trz l .@t trong nh`ng quyn
quan trng cho A; "ht tri#n c nhn! Kng thi l tin
cho "ht tri#n gh h@i& Quyn t; 1o i li! t; 1o c trz 9c
c5" trong :uy=n ng2n nhn quyn GU4T v '2ng +c
qu0c t7 v cc quyn 1n A; v ch4nh tr%! GUqq li=n quan
chrt ch~ 7n cc quyn\
B :; 1o l;a chn n(i Ainh A0ng tr=n lhnh th> qu0c gia&
B :; 1o i li trong "h. vi lhnh th> qu0c gia&
B :; 1o i kh}i /t kN n+c no! k# c n+c .Inh&
B :; 1o tr$ v n+c .Inh&
IE Q3,N! 5y *$ !%.! 234!, 5y *$ n'$ #"J
_h h@i l .@t c@ng Kng gvn k7t già cc c th# v+i nhau
th2ng qua giao ti7"& 'on ngi c[n A; t(ng tc ldn nhau
303 304
trong cu@c A0ng& )iu ny ch6 c8 th# th;c hi-n khi h 9c t;
1o ng2n lu5n! t; 1o trao >i th2ng tin&
:; 1o ng2n lu5n 9c hi#u l A; /y t} a ki7n .@t cch
c2ng khai! r@ng rhi ca c nhn! t> chWc v+i c@ng Kng gh h@i&
)y l quyn .ang t4nh c nhn! l quyn ca .Zi c nhn
9c tha. gia vo gh h@i thMo cch 9c /y t} quan i#.
ca .Inh v cc vn ca gh h@i& :; 1o ng2n lu5n! t; 1o
/o ch4 l nn tng to kh nVng cho "h" ngi 1n l=n ti7ng
v tha. gia vo cc hot @ng qun la gh h@i! l "h(ng ti-n
li=n lc già nh n+c v nhn 1n& 'h6 c8 t; 1o ng2n lu5n! t;
1o /o ch4 v th2ng tin cc c nhn .+i c8 th# th;c A; tha.
gia vo gh h@i v ti7" c5n th2ng tin .@t cch t; 1o! thzc iy
A; /Inh ^ng! kh2ng "hn /i-t 0i gx! thzc iy quyn l. ch
ca ngi 1n&
Quyn t; 1o ng2n lu5n lu2n gvn v+i t; 1o /o ch4& h2ng
c8 t; 1o ng2n lu5n thI kh2ng c8 t; 1o /o ch4 v n7u t; 1o /o
ch4 kh2ng 9c /o . thI t; 1o ng2n lu5n ctng /% hn ch7&
Quyn t; 1o ng2n lu5n 9c ghi nh5n ti )iu GU :uy=n
ng2n nhn quyn GU4T v )iu GU '2ng +c qu0c t7 v cc
quyn 1n A; v ch4nh tr%! GUqq v+i t cch l .@t trong
nh`ng quyn t; 1o c nhn c( /n ca quyn con ngi&
)iu GU :uy=n ng2n nhn quyn GU4T kh^ng %nh\
<î ngi A%u c #u&%n t+ do ng<n lun $, b,& t? E
;in, ;= c: t+ do b:o lu #u1n Ai=2 2, ;h<ng b. c1n thi/pW
cmng nh t+ do tD2 ;i2, tip nhn $, tru&%n b cc t tng
$, th<ng tin bdng bTt ;f ph9ng ti/n tru&%n th<ng n,o $,
;h<ng c gi>i hFn $% biKn gi>i?&
)iu GU '2ng +c qu0c t7 v cc quyn 1n A; v ch4nh
tr%! GUqq h ti kh^ng %nh v c3 th# h8a n@i 1ung quyn t; to
ng2n lu5n trong :uy=n ng2n nhn quyn GU4T nh Aau\
<! î ngi A%u c #u&%n gi8 #u1n Ai=2 cJ1 2Dnh 2,
;h<ng b. 1i c1n thi/p!
'! î ngi c #u&%n t+ do ng<n lun! 7u&%n n,& b1o
g_2 t+ do tD2 ;i2, tip nhn $, tru&%n AFt 2i th<ng tin, E
;in, ;h<ng ph)n bi/t lgnh $+c, hDnh thNc tu&Kn tru&%n bdng
2i/ng, bdng b:n $it, in, hoGc d>i hDnh thNc ngh/ thut,
th<ng #u1 bTt ;f ph9ng ti/n th<ng tin AFi chXng n,o tuf
thjo *+ l+1 chn cJ1 h!
L! Vi/c th+c hi/n nh8ng #u&%n #u& A.nh tFi ;ho:n ' ii%u
n,& ;2 thjo nh8ng nghg1 $ $, trch nhi/2 AGc bi/t! Mo A,
$i/c n,& c th= ph:i ch.u 24t *@ hFn ch nhTt A.nh, tu& nhiKn,
nh8ng hFn ch n,& ph:i ABc #u& A.nh trong php lut $, l,
cn thit A=O
1w P<n trng cc #u&%n hoGc u& t-n cJ1 ngi ;hc,
bw c:o $/ 1n ninh #u@c gi1 hoGc trt t+ c<ng c4ng, *Nc
;ho hoGc AFo ANc cJ1 V[ h4i]&
303 304
QE Q3,N! 5y *$ 5J! !%O{!%, 5.! %&'$
Quyn t; 1o t4n ngyng! t2n gio l nhu c[u t; 1o l;a
chn Wc tin v th# hi-n Wc tin& Quyn t; 1o t4n ngyng! t2n
gio 9c "h" lu5t qu0c t7 ghi nh5n trong nh8. quyn 1n
A; v ch4nh tr% thu@c quyn con ngi v trong "h" lu5t ca
nhiu qu0c gia tr=n th7 gi+i nh l .@t trong nh`ng quyn t;
1o c nhn c( /n ca con ngi& :uy=n ng2n nhn quyn
GU4T ca Li=n h9" qu0c v '2ng +c qu0c t7 v cc quyn
1n A; v ch4nh tr%! GUqq h ghi nh5n! kh^ng %nh v cao
y=u c[u /o . quyn t; 1o t4n ngyng! t2n gio ca c
nhn& J[u h7t cc qu0c gia tr=n th7 gi+i u ghi nh5n v /o
. th;c hi-n quyn ny trong h- th0ng "h" lu5t ca .Inh&
:rong :uy=n ng2n nhn quyn GU4T! quyn t; 1o t4n
ngyng! t2n gio 9c c5" 7n $ )iu GT! trong 8 n=u r\
<î ngi A%u c #u&%n t+ do t tng, t-n ngpng $, t<n
gio, ;= c: t+ do th1& Ai t-n ngpng hoGc t<n gio cJ1 2Dnh,
$, t+ do b,& t? t-n ngpng h1& t<n gio cJ1 2Dnh bdng cc
hDnh thNc nh tru&%n gi:ng, th+c h,nh, th cXng $, tu)n thJ
cc nghi lh, d>i hDnh thNc c nh)n h1& tp th= tFi n9i c<ng
c4ng hoGc riKng t?&
*@i 1ung quyn t; 1o t t$ng! t4n ngyng v t2n gio
trong :uy=n ng2n nhn quyn ctng 9c l. r h(n trong
'2ng +c qu0c t7 v cc quyn 1n A; v ch4nh tr%! GUqq&
)8 l\
PhN nhTt! quyn l;a chn thMo horc kh2ng thMo .@t t2n
gio nht %nh&
ci ngi u c8 quyn t; 1o l;a chn vi-c thMo horc
kh2ng thMo .@t t2n gio! t4n ngyng no 8&
PhN h1i! quyn t; 1o th# hi-n! th;c hnh t4n ngyng!
t2n gio
ci ngi u c8 quyn t; 1o /y t}! th# hi-n Wc tin ca
.Inh v+i t4n ngyng! t2n gio .Inh l;a chn /Yng nhiu hInh
thWc nh th czng! c[u nguy-n! i l nh th .@t cch c2ng
khai horc k4n o&
PhN b1! quyn thay >i t4n ngyng! t2n gio
,i-c thMo hay kh2ng thMo .@t t2n gio "hi 9c 1;a
tr=n c( A$ t; nguy-n ca .Zi c nhn& cZi c nhn u c8
quyn tuy-t 0i khi quy7t %nh vi-c thMo! kh2ng thMo hay tu
/} t2n gio . .Inh h thMo # 7n v+i .@t t2n gio khc&
h2ng ai /% " /u@c l. nh`ng iu t>n hi 7n quyn t; 1o
l;a chn horc tin thMo t2n gio horc t4n ngyng ca h&
Quyn t; 1o /y t} t2n gio horc t4n ngyng ch6 c8 th# /%
gi+i hn /$i "h" lu5t v khi A; gi+i hn 8 l c[n thi7t # /o
v- an ninh! tr5t t; c2ng c@ng! AWc kho horc o Wc gh h@i!
horc # /o v- cc quyn v t; 1o c( /n ca ngi khc&
)iu GT '2ng +c qu0c t7 v cc quyn 1n A; v ch4nh
tr%! GUqq n=u r\
303 304
<! î ngi A%u c #u&%n t+ do t tng, t+ do t-n
ngpng $, t<n gio! 7u&%n n,& b1o g_2 t+ do c hoGc thjo
24t t<n gio hoGc t-n ngpng do 2Dnh l+1 chn, $, t+ do b,&
t? t-n ngpng hoGc t<n gio 24t 2Dnh hoGc trong c4ng A_ng
$>i nh8ng ngi ;hc, c<ng ;h1i hoGc ;-n Ao, d>i cc hDnh
thNc nh th cXng, cu ngu&/n, th+c h,nh $, tru&%n gi:ng!
'! "h<ng 1i b. Ip bu4c l,2 nh8ng Ai%u tn hFi An #u&%n
t+ do l+1 chn hoGc tin thjo t<n gio hoGc t-n ngpng cJ1 h!
L! 7u&%n t+ do b,& t? t<n gio hoGc t-n ngpng ch\ c th=
b. gi>i hFn bi php lut $, ;hi *+ gi>i hFn A l, cn thit A=
b:o $/ 1n ninh, trt t+ c<ng c4ng, *Nc ;ho hoGc AFo ANc V[
h4i, hoGc A= b:o $/ cc #u&%n $, t+ do c9 b:n cJ1 ngi ;hc!
`! (c #u@c gi1 th,nh $iKn (<ng >c c12 ;t t<n trng
#u&%n t+ do cJ1 cc bc ch1 2t, $, cJ1 nh8ng ngi gi2 h4
hBp php nu c, trong $i/c gio dc $% t<n gio $, AFo ANc
cho con ci h thjo E ngu&/n cJ1 riKng h?&
RE Q3,N! 5y *$ "o& "|1, 241 "o&
Quyn t; 1o h@i h"! l5" h@i l .@t trong nh`ng quyn t;
1o c( /n ca c2ng 1n& o+i g8c @ quyn con ngi! quyn
t; 1o ca .Zi c nhn! quyn t; 1o l5" h@i csng v+i quyn t;
1o h@i h" .@t cch hfa /Inh! [u ti=n 9c ghi nh5n trong
)iu E0 :uy=n ng2n nhn quyn GU4T& *goi vi-c quy %nh
.i ngi u c8 quyn t; 1o h@i h" v l5" h@i .@t cch
ho /Inh! )iu ny cfn n=u r kh2ng ai /% " /u@c "hi tha.
gia vo /t cW hi-" h@i no&
)iu E0 :uy=n ng2n nhn quyn GU4T gc %nh\
<! î ngi A%u c #u&%n t+ do h4i hp $, lp h4i 24t
cch h1 bDnh!
'! "h<ng 1i b. Ip bu4c ph:i th12 gi1 $,o bTt cN hi/p h4i n,o?&
:i kh^ng %nh v c3 th# h8a quy %nh v quyn t; 1o l5"
h@i trong )iu E0 :uy=n ng2n nhn quyn GU4T! )iu EE
'2ng +c qu0c t7 v cc quyn 1n A;! ch4nh tr%! GUqq n=u r\
ci ngi c8 quyn t; 1o l5" h@i v+i nh`ng ngi khc! k#
c quyn l5" v gia nh5" cc c2ng on # /o v- l9i 4ch ca
.Inh& ,i-c th;c hi-n quyn ny kh2ng /% hn ch7! tru nh`ng
hn ch7 1o "h" lu5t quy %nh v l c[n thi7t trong .@t gh h@i
1n ch! vI l9i 4ch an ninh qu0c gia! an ton v tr5t t; c2ng
c@ng! v # /o v- AWc kho horc o Wc ca c2ng chzng hay
cc quyn v t; 1o ca ngi khc&
*@i 1ung )iu EE cho thy quyn ny /ao gK. c /a kh4a
cnh\ l5" ra cc h@i .+i! gia nh5" cc h@i h c8 An! v iu
hnh cc h@i! /ao gK. c vi-c tI. ki7.! huy @ng cc nguKn
kinh "h4 cho hot @ng&
Quyn t; 1o h@i h" v t; 1o l5" h@i l nh`ng "h(ng
ti-n quan trng giz" c2ng 1n th;c thi cc quyn 1n A;!
ch4nh tr%! ctng nh cc quyn kinh t7! gh h@i! vVn h8a khc&
303 304
:h2ng qua vi-c th;c hi-n hai quyn t; 1o h@i h" v t; 1o l5"
h@i! cc thnh vi=n c8 th# /y t} quan i#. ch4nh tr%! tha. gia
vo cc .3c ti=u vVn hc v ngh- thu5t v cc hot @ng kinh
t7! gh h@i v vVn h8a khc! hInh thnh v gia nh5" cc t> chWc
c2ng on v h9" tc gh! /[u chn nh`ng ngi lhnh o i
1i-n cho .Inh
)iu EE '2ng +c qu0c t7 v quyn 1n A; v ch4nh tr%! GUqq\
! î ngi c #u&%n t+ do lp h4i $>i nh8ng ngi
;hc, ;= c: #u&%n lp $, gi1 nhp cc c<ng Ao,n A= b:o $/
lBi -ch cJ1 2Dnh!
'! Vi/c th+c hi/n #u&%n n,& ;h<ng b. hFn ch, trC nh8ng
hFn ch do php lut #u& A.nh $, l, cn thit trong 24t V[
h4i d)n chJ, $D lBi -ch 1n ninh #u@c gi1, 1n to,n $, trt t+
c<ng c4ng, $, A= b:o $/ *Nc ;ho hoGc AFo ANc cJ1 c<ng
chXng h1& cc #u&%n $, t+ do cJ1 ngi ;hc! ii%u n,&
;h<ng ng5n c:n $i/c AGt r1 nh8ng hFn ch hBp php trong
$i/c th+c hi/n #u&%n n,& A@i $>i nh8ng ngi l,2 $i/c trong
cc l+c lBng $m tr1ng $, c:nh *t!
L! "h<ng 24t #u& A.nh n,o cJ1 Ai%u n,& cho phIp cc
#u@c gi1 th,nh $iKn A[ th12 gi1 (<ng >c $% t+ do lp h4i $,
b:o $/ #u&%n lp h4i n52 `z cJ1 P chNc l1o A4ng #u@c t
ABc tin h,nh nh8ng bi/n php lp php hoGc h,nh php
l,2 ph9ng hFi An nh8ng b:o A:2 nKu trong (<ng >c A&
Quyn t; 1o h@i h"! t; 1o l5" h@i l .@t trong nh`ng
ti=u ch4 nh gi .Wc @ nh n+c t2n trng vi-c h$ng th3
cc quyn con ngi khc&
}E Q3,N! 5y *$ vU5 ".!
7t h2n l vi-c thanh ni=n na.! n` 7n tu>i tr$ng thnh!
th0ng nht csng nhau chung A0ng v gy 1;ng .@t gia Inh
hfa thu5n! hnh "hzc&
Quyn t; 1o k7t h2n l .@t trong nh`ng quyn con ngi
c( /n& o+i g8c @ quyn t; 1o c( /n ca .Zi c nhn!
)iu Gq :uy=n ng2n nhn quyn GU4T c5" 7n quyn t; 1o
k7t h2n! l5" gia Inh ca c nhn nh Aau\
<! 012 $, n8 ;hi AJ tui A%u c #u&%n ;t h<n $, V)&
d+ng gi1 ADnh 2, ;h<ng c bTt ;f *+ hFn ch n,o $% chJng
t4c, #u@c t.ch h1& t<n gio! 012 $, n8 c #u&%n bDnh AUng
trong $i/c ;t h<n, trong thi gi1n chung *@ng $, ;hi l& h<n!
'! Vi/c ;t h<n ch\ ABc tin h,nh $>i *+ A_ng E ho,n
to,n $, t+ ngu&/n cJ1 cGp $B ch_ng t9ng l1ie?&
Quyn k7t h2n! l5" gia Inh v /Inh ^ng trong h2n nhn
th;c cht /ao gK. .@t A0 quyn c8 .0i li=n h- chrt ch~ v+i
nhau& *h`ng quyn ny c8 quan h- .5t thi7t v+i quyn 9c
hZ tr9 # /o v- gia Inh! quyn ca cc / . v tr M. 9c
/o v- v chV. A8c rc /i-t! ctng nh v+i quyn /Inh ^ng
ca "h3 n` v quyn tr M. 9c n=u $ .@t A0 iu khc ca
303 304
'2ng +c cc quyn 1n A; v ch4nh tr%! GUqq&
*@i 1ung ca )iu Gq :uy=n ng2n nhn quyn GU4T Aau
8 9c ti kh^ng %nh v c3 th# h8a trong )iu E3 '2ng +c
qu0c t7 v quyn 1n A; v ch4nh tr%! GUqq quy %nh nh Aau\
Y! Gi1 ADnh l, 24t t b,o c9 b:n $, t+ nhiKn cJ1 V[ h4i,
cn ph:i ABc nh, n>c $, V[ h4i b:o h4!
'! 7u&%n ;t h<n $, lp gi1 ADnh cJ1 n12 $, n8 An tui
;t h<n ph:i ABc thC1 nhn!
L! "h<ng ABc t chNc $i/c ;t h<n nu ;h<ng c *+ A_ng
E ho,n to,n $, t+ ngu&/n cJ1 cGp $B ch_ng t9ng l1i!
`! (c #u@c gi1 th,nh $iKn (<ng >c ph:i tin h,nh cc
bi/n php th-ch hBp A= b:o A:2 *+ bDnh AUng $% #u&%n $,
trch nhi/2 cJ1 $B $, ch_ng trong *u@t thi gi1n chung *@ng
$, ;hi l& h<n! Prong trng hBp l& h<n, ph:i c #u& A.nh b:o
A:2 *+ b:o h4 cn thit $>i con ci]!
'8 th# thy nh`ng n@i 1ung c( /n ca quyn t; 1o
k7t h2n ghi nh5n trong )iu Gq :uy=n ng2n nhn quyn
GU4T v )iu E3 '2ng +c qu0c t7 v quyn 1n A; v
ch4nh tr%! GUqq gK.\
PhN nhTt! kh^ng %nh quyn ca na. v n` 7n tu>i k7t
h2n thI 9c k7t h2n v l5" gia Inh .@t cch t; 1o! t;
nguy-n& h2ng 9c t> chWc vi-c k7t h2n n7u kh2ng c8 A;
Kng a hon ton v t; nguy-n ca hai /=n na.! n`&
PhN h1i! quyn /Inh ^ng khi k7t h2n! na.! n` khi
tu>i u c8 quyn k7t h2n . kh2ng c8 /t kN A; "hn /i-t!
hn ch7 no v chng t@c! qu0c t%ch hay t2n gio&
PhN b1! quyn /Inh ^ng già v9 v chKng trong thi
gian chung A0ng v khi ly h2n& :t c cc vn ny Ainh
trong i A0ng gia Inh trong thi gian chung A0ng! v4 13
nh vi-c l;a chn n(i c trz! t> chWc cu@c A0ng! gio 13c
con ci! qun la ti An&&& ctng nh cc vn th t3c ly
h2n! vi-c tr2ng no.! chu c"! nu2i 1yng! thV. no.
con ci khi ly h2n u "hi gii quy7t tr=n c( A$ /Inh
^ng! kh2ng 9c c8 /t cW A; "hn /i-t 0i gx no già
v9 v chKng&
~E Q3,N! #i (&H# 2- ( eOf# 5y *$ 2yC #"|! (&H# 2-
Quyn c8 vi-c l. v 9c t; 1o l;a chn vi-c l.! 9c
h$ng ths lao c2ng /Yng! h9" la l .@t nh8. quyn c( /n
li=n quan 7n lbnh v;c lao @ng! quyn t; 1o l;a chn ngh
nghi-"! 9c . /o iu ki-n lao @ng h9" la! 9c tr ths
lao h9" la! 9c Inh c2ng! quyn 9c ngh6 ng(i
)iu E3 :uy=n ng2n nhn quyn GU4T quy %nh\
<! î ngi A%u c #u&%n l,2 $i/c, #u&%n t+ do l+1
chn ngh% nghi/p, ABc hng nh8ng Ai%u ;i/n l,2 $i/c c<ng
bdng, thun lBi $, ABc b:o $/ ch@ng lFi nFn thTt nghi/pW
'! î ngi A%u c #u&%n ABc tr: c<ng ng1ng nh1u
303 304
cho nh8ng c<ng $i/c nh nh1u 2, ;h<ng c bTt ;f *+ ph)n
bi/t A@i Va n,oW
L! î ngi l1o A4ng A%u c #u&%n ABc hng ch A4
thQ l1o c<ng bdng $, hBp lE nhd2 b:o A:2 *+ t_n tFi cJ1 b:n
th)n $, gi1 ADnh VNng Ang $>i nh)n phH2, $, ABc trB cTp
;hi cn thit bdng cc bi/n php b:o trB V[ h4ie]
'3 th# h8a quyn c8 vi-c l.! quyn t; 1o l;a chn ngh
nghi-" trong :uy=n ng2n nhn quyn GU4T! )iu q '2ng +c
qu0c t7 v nh`ng quyn kinh t7! gh h@i v vVn h8a GUqq O9c
)i h@i Kng Li=n h9" qu0c th2ng qua thMo *gh% quy7t A0
EE00 O__S ngy GqCGECGUUq! c8 hi-u l;c ngy E3C3CGUFqS h
gc %nh r\ ci ngi quyn l. vi-c v ca. k7t A~ /an
hnh nh`ng /i-n "h" # /o . quyn ny& Quyn l. vi-c
/ao gK. quyn c8 c( h@i Ainh A0ng nh c2ng vi-c! quyn t;
1o nh5n vi-c hay l;a chn vi-c l.&
)iu F '2ng +c qu0c t7 v nh`ng quyn kinh t7! gh h@i
v vVn h8a GUqq kh^ng %nh v quyn ca .i ngi 9c
h$ng nh`ng iu ki-n l. vi-c c2ng /Yng v thu5n l9i! rc
/i-t v+i nh`ng /o .\
:hs lao cho tt c .i ngi l. c2ng t0i thi#u "hi .
/o tho ng v c2ng /Yng! . /o cu@c A0ng t(ng 0i
[y cho h v gia Inh h& :in l(ng t(ng gWng v c2ng
/Yng cho cc c2ng vi-c c8 gi tr% ngang nhau kh2ng "hn /i-t
0i gx& )rc /i-t "h3 n` 9c /o . c8 nh`ng iu ki-n
l. vi-c t(ng gWng nh na. gi+i! l. vi-c ngang nhau 9c
tr l(ng ngang nhau&
'8 iu ki-n l. vi-c an ton v kh2ng hi 7n AWc kho&
'8 c( h@i thVng ti7n Kng u cho .i ngi v ch6 cVn
cW vo th. ni=n v kh nVng&
'8 quyn ngh6 ng(i v gii tr4] 9c n %nh h9" la A0 gi
l. vi-c! k# c nh`ng ngy ngh6 %nh kN c8 tr l(ng v
nh`ng ngy ngh6 l c8 tr l(ng&
:hMo quan i#. h 9c a ra trong :uy=n ng2n nhn
quyn GU4T v '2ng +c qu0c t7 v nh`ng quyn kinh t7! gh
h@i v vVn h8a GUqq! quyn c8 vi-c l. 9c t; 1o l;a chn
vi-c l.! 9c h$ng ths lao c2ng /Yng c8 nh`ng n@i 1ung
ch4nh Aau\
B ci ngi u c8 quyn l. vi-c]
B ci ngi u c8 quyn t; 1o l;a chn ngh nghi-"]
B *h`ng ngi l. cc c2ng vi-c nh nhau 9c tr c2ng
ngang nhau . kh2ng c8 A; "hn /i-t 0i gx]
B ci ngi lao @ng u 9c h$ng ch7 @ ths lao th}a
ng! c2ng /Yng v . /o cu@c A0ng t(ng 0i [y cho
/n thn v gia Inh&
IIE MT S QUY [<NH Cj BkN V QUYN T8 DO
303 304
C NH7N THtO PHP LUT VIFT NDM
e ,i-t *a.! tu khi thnh l5" 7n nay! *h n+c lu2n ghi
nh5n v t2n trng cc quyn t; 1o c( /n ca c2ng 1n! coi 8
l .@t trong nh`ng nguy=n tvc gy 1;ng "h" lu5t ca *h
n+c& *gay trong /n Ji7n "h" [u ti=n OJi7n "h" nV.
GU4qS ca *h n+c! cc quyn t; 1o c( /n ca c2ng 1n
nh quyn /Inh ^ng tr+c "h" lu5t! /Inh ^ng na.! n`!
quyn t; 1o ng2n lu5n! t; 1o t4n ngyng! t; 1o t> chWc h@i
h9"! t; 1o c trz! t; 1o i li&&& h 9c ghi nh5n&
<ii%u thN
PTt c: c<ng d)n Vi/t 012 A%u bDnh AUng tr>c php lut,
A%u ABc th12 gi1 ch-nh #u&%n $, c<ng cu4c ;in #u@c tuf
thjo t,i n5ng $, ANc hFnh cJ1 2Dnh?&
Yii%u thN 6
(<ng d)n Vi/t 012 c #u&%nO
- P+ do ng<n lun
- P+ do VuTt b:n
- P+ do t chNc $, h4i hp
- P+ do t-n ngpng
- P+ do c trX, Ai lFi trong n>c $, r1 n>c ngo,i?&
,i-c ghi nh5n! cao v t2n trng cc quyn t; 1o c( /n
ca c2ng 1n l .3c ti=u ch4nh trong hot @ng qun la! gy
1;ng *h n+c ,i-t *a.& :r=n tinh th[n 8! ngy E4 thng U
nV. GUT0! ,i-t *a. h tha. gia '2ng +c qu0c t7 v quyn
1n A; v ch4nh tr%! GUqq& Lu2n vI con ngi v cao nhn
t0 con ngi! gc %nh r con ngi l @ng l;c c( /n trong
gy 1;ng v "ht tri#n t n+c! rc /i-t! trong giai on hi-n
nay khi n+c ta ang trong qu trInh gy 1;ng *h n+c "h"
quyn gh h@i ch nghba! "h" lu5t ,i-t *a. lu2n h+ng 7n
vi-c ghi nh5n v c3 th# h8a quyn con ngi trong cc vVn
/n "h" lu5t! "hs h9" v+i iu ki-n ca t n+c v "h"
lu5t qu0c t7 . ,i-t *a. tha. gia! Kng thi *h n+c ctng
chz trng vi-c to ra cc c( A$ c[n thi7t " Wng nhu c[u .
/o th;c hi-n quyn con ngi tr=n th;c t7&
:rong h- th0ng "h" lu5t ,i-t *a.! cc quyn t; 1o c
nhn B nh`ng quyn con ngi c( /n ca c2ng 1n ,i-t
*a. nh\ quyn t; 1o i li! t; 1o c trz! t; 1o t4n ngyng!
t2n gio! t; 1o ng2n lu5n! t; 1o h@i h" v l5" h@i! t; 1o
nghi=n cWu! Ang tc! t; 1o kinh 1oanh! t; 1o l;a chn ngh
nghi-"! t; 1o h2n nhn! vv h 9c ghi nh5n trong Ji7n
"h" v cc o lu5t nh\ H@ lu5t on A;! H@ lu5t :0 t3ng
hInh A;! Lu5t Ho ch4! Lu5t _ut /n! Lu5t hi7u ni! Qh"
l-nh :4n ngyng! t2n gio&&&! v 9c *h n+c t2n trng!
/o v- v to iu ki-n thu5n ti-n # c2ng 1n th;c hi-n
trong th;c t7&
303 304
6E Q3,N! 5y *$ e& 2+&, 5y *$ #O 5Sz
:rong h- th0ng "h" lu5t ,i-t *a.! quyn t; 1o i li! t;
1o c trz 9c gc %nh l .@t trong nh`ng quyn t; 1o c(
/n ca c2ng 1n! 9c ghi nh5n trong cc /n Ji7n "h"
nV. GU4q! GUwU! GUT0 v GUUE&
)iu G0 Ji7n "h" nV. GU4q n=u r\ <(<ng d)n Vi/t n12
c #u&%n t+ do c trX, t+ do Ai lFi trong n>c $, r1 n>c ngo,i?&
*7u nh trong cc Ji7n "h" nV. GU4q! GUwU! GUT0 c8
quy %nh quyn t; 1o i li! t; 1o c trz nhng .+i ch6 1ung
li $ "h. vi t; 1o c trz! t; 1o i li trong n+c v ra n+c
ngoi thI 7n Ji7n "h" nV. GUUE quyn t; 1o i li! t; 1o c
trz ca c2ng 1n 9c kh^ng %nh li! /> Aung v .$ r@ng
h(n v n@i 1ung\ c2ng 1n c8 quyn tu n+c ngoi tr$ v
n+c thMo quy %nh ca "h" lu5t&
)iu qT Ji7n "h" nV. GUUE kh^ng %nh \
<(<ng d)n c #u&%n t+ do Ai lFi $, c trX trong n>c,
c #u&%n r1 n>c ngo,i $, tC n>c ngo,i $% n>c thjo #u&
A.nh cJ1 php lut?&
Quyn t; 1o i li! t; 1o c trz 9c c3 th# h8a trong H@
lu5t on A; nV. E00w v Lu5t ' trz nV. E00q&
o+i g8c @ 1n A;! quyn t; 1o i li! t; 1o c trz 9c
coi l .@t trong nh`ng quyn nhn thn ca .Zi c nhn&
)iu 4T H@ lu5t on A; nV. E00w quy %nh v quyn t;
1o i li! t; 1o c trz ca c nhn nh Aau\
Y! ( nh)n c #u&%n t+ do Ai lFi, t+ do c trX!
'! 7u&%n t+ do Ai lFi, t+ do c trX cJ1 c nh)n ch\ c th=
b. hFn ch thjo #u&t A.nh cJ1 c9 #u1n nh, n>c c thH2
#u&%n $, thjo trDnh t+, thJ tc do php lut #u& A.nh]!
Quyn t; 1o i li! t; 1o c trz ca c2ng 1n li=n quan
7n vi-c /o v- tr5t t; c2ng c2ng! gi` gIn an ninh qu0c gia v
cc quyn t; 1o ca c2ng 1n khc! vI th7 vi-c th;c hi-n
quyn t; 1o c trz c[n tun th cc quy %nh ca Lu5t ' trz
v cc quy %nh khc ca "h" lu5t li=n quan&
,4 13\ e khu v;c /i=n gi+i qu0c gia! khu an ninh! qun A;
horc nh`ng n(i ang c8 1%ch /-nh nguy hi#.! vi-c t; 1o i
li! t; 1o c trz ca c2ng 1n $ nh`ng khu v;c ny c8 th# /%
hn ch7 trong nh`ng "h. vi! nh`ng khu v;c v trong thi
gian nht %nh&
*h v5y! thMo quy %nh ca "h" lu5t ,i-t *a.! n@i 1ung
quyn t; 1o i li! t; 1o c trz ca c2ng 1n 9c hi#u l\
B Quyn t; 1o i li trong "h. vi lhnh th> qu0c gia&
B Quyn t; 1o l;a chn n(i Ainh A0ng! n(i l. vi-c v n(i
ngh6 ng(i trong "h. vi lhnh th> n+c .Inh&
B Quyn ra n+c ngoi v tu n+c ngoi tr$ v n+c&
303 304
Quyn t; 1o i li! t; 1o c trz ca c nhn ch6 c8 th# /%
hn ch7 thMo quy7t %nh ca c( quan nh n+c c8 thi. quyn
v thMo trInh t;! th t3c 1o "h" lu5t quy %nh
.... /uyn t do 8i l2i trong ph2" *i lCnh th7 qu%c gi!
ci c nhn! /ao gK. c2ng 1n ,i-t *a. v ngi n+c
ngoi c8 quyn t; 1o i li trong "h. vi lhnh th> ,i-t *a.&
Quyn ny 9c "h" lu5t . /o v ch6 /% hn ch7 trong
nh`ng trng h9" rc /i-t! ti .@t A0 khu v;c nht %nh tr=n
c( A$ quy7t %nh ca c( quan nh n+c c8 thi. quyn v thMo
trInh t;! th t3c 1o "h" lu5t quy %nh&
*gi n+c ngoi 9c i li t; 1o tr=n lhnh th> ,i-t
*a. "hs h9" v+i .3c 4ch nh5" cnh h Vng ka! tru khu
v;c c. ngi n+c ngoi i li&
..2. /uyn r! n+:c ngo0i *0 tJ n+:c ngo0i trV * n+:c
)# to iu ki-n cho c2ng 1n th;c hi-n quyn ra n+c
ngoi v tu n+c ngoi tr$ v n+c! *h n+c /an hnh *gh%
%nh A0 G3qCE00FC*)B'Q ngy GFCTCE00F v gut cnh! nh5"
cnh ca c2ng 1n ,i-t *a.! *gh% %nh A0 qwCE0GEC*)B'Q
ngy 0qCUCE0GE Axa >i! /> Aung .@t A0 iu ca *gh% %nh A0
G3qCE00FC*)B'Q ngy GFCTCE00F v gut cnh! nh5" cnh
ca c2ng 1n ,i-t *a.& :hMo quy %nh ca *gh% %nh A0
G3qCE00FC*)B'Q h 9c Axa >i! /> Aung! c2ng 1n ,i-t
*a. 9c c" h@ chi7u horc giy t h9" l- # gut cnh!
nh5" cnh ,i-t *a. qua cc cxa khiu& hi gut cnh! nh5"
cnh! c2ng 1n ,i-t *a. kh2ng c[n th% th;c . ch6 "hi gut
trInh h@ chi7u horc giy th2ng hnh 1o c( quan c8 thi.
quyn ca ,i-t *a. c"& :rong .@t A0 trng h9"! c2ng 1n
,i-t *a. cfn 9c c" giy t khc c8 gi tr% # gut cnh!
nh5" cnh ,i-t *a.& Xiy t khc /ao gK.\ giy th2ng hnh]
Xiy th2ng hnh /i=n gi+i] Xiy th2ng hnh nh5" gut cnh]
Xiy th2ng hnh hKi h(ng v J@ chi7u thuyn vi=n&
ci c2ng 1n ,i-t *a. u c8 quyn 9c c( quan nh
n+c c8 thi. quyn c" h@ chi7u horc giy t h9" l- # gut
cnh& :rong trng h9" c8 nhu c[u tr$ v ,i-t *a. # l.
Vn! Ainh A0ng hay %nh c lu 1i! c2ng 1n ,i-t *a. ctng
9c c" giy t nh5" cnh h9" "h"&
Quyn t; 1o i kh}i v tr$ v n+c .Inh c8 nh`ng ngoi l-
nht %nh& :hMo quy %nh ca "h" lu5t v gut cnh v nh5"
cnh! c2ng 1n ,i-t *a. $ trong n+c cha 9c gut cnh n7u
thu@c .@t trong nh`ng trng h9" "h" lu5t quy %nh c. gut
cnh nh\ ang /% truy cWu trch nhi-. hInh A; horc c8 li=n
quan 7n c2ng tc iu tra t@i "h.] ang c8 nghba v3 ch"
hnh /n n hInh A;] ang c8 nghba v3 ch" hnh /n n 1n A;!
kinh t7] ang ch # gii quy7t tranh ch" v 1n A;! kinh t7] vI
la 1o /o v- an ninh qu0c gia v tr5t t; an ton gh h@i&&&
, nguy=n tvc! *h n+c ,i-t *a. to iu ki-n thu5n
l9i 0i v+i vi-c nh5" cnh! gut cnh ca ngi n+c ngoi&
303 304
*g9c li! ngi n+c ngoi nh5" cnh! gut cnh ,i-t *a.
"hi tun th "h" lu5t ,i-t *a. v t2n trng truyn th0ng,
"hong t3c! t5" qun ca nhn 1n ,i-t *a.& *gi n+c
ngoi cha 9c nh5" cnh horc c8 th# /% t. hohn gut cnh
trong .@t A0 trng h9" thMo quy %nh ca "h" lu5t v gut
cnh! nh5" cnh&
..9. /uyn t do c+ trb
:; 1o c trz l .@t trong nh`ng quyn c( /n ca c2ng
1n 9c ghi nh5n ngay tu Ji7n "h" [u ti=n nV. GU4q v
7n nay! quyn c( /n 8 vdn ti7" t3c 9c kh^ng %nh ti
Ji7n "h" nV. GUUE! trong H@ lu5t on A;! Lu5t ' trz v
cc vVn /n quy "h. "h" lu5t khc& )# to iu ki-n v /o
. cho c2ng 1n th;c hi-n quyn t; 1o c trz thMo zng quy
%nh ca "h" lu5t! ngy EU thng GG nV. E00q! Qu0c h@i
n+c '@ng hfa gh h@i ch nghba ,i-t *a. kh8a _! kN h"
thW G0 h th2ng qua Lu5t ' trz trong 8 quy %nh v quyn
t; 1o c trz ca c2ng 1n tr=n lhnh th> n+c '@ng ho gh h@i
ch nghba ,i-t *a.] trInh t;! th t3c Vng ka! qun la c trz]
quyn! trch nhi-. ca c2ng 1n! h@ gia Inh! c( quan! t>
chWc v Vng ka! qun la c trz&&&
,i-c /an hnh Lu5t ' trz nhY. to iu ki-n cho c2ng
1n th;c hi-n quyn t; 1o c trz trong n+c thMo quy %nh!
Kng thi gy 1;ng c( A$ "h" la! " Wng y=u c[u! fi h}i
khch quan trong qun la nh n+c v Vng ka! qun la c trz
trong tInh hInh! iu ki-n .+i khi . ,i-t *a. h@i nh5" kinh
t7! .$ r@ng giao lu! h9" tc qu0c t7&
)iu w Lu5t ' trz kh^ng %nh\ *h n+c /o . quyn
t; 1o c trz ca c2ng 1n& '( quan! t> chWc! c nhn g.
"h. quyn t; 1o c trz ca c2ng 1n "hi /% gx la nghi=.
.inh& :rong )iu w Lu5t ' trz ctng th# hi-n r A; quan t.
ca *h n+c 0i v+i hot @ng qun la c trz /Yng cch /o
. ngn Ach! c( A$ v5t cht! nguKn l;c ctng nh v v5t cht
ca *h n+c cho hot @ng qun la c trz! gy 1;ng v to
ra c( A$ v5t cht "h3c v3 t0t h(n cho vi-c th;c hi-n quyn t;
1o c trz ca c2ng 1n] Kng thi! *h n+c ctng A~ /an
hnh cc ch4nh Ach v /i-n "h" Kng /@ # /o . ngy
cng t0t h(n quyn t; 1o c trz ca c2ng 1n&
)# to iu ki-n cho c2ng 1n th;c hi-n quyn t; 1o c
trz thMo zng quy %nh ca "h" lu5t! Lu5t ' trz quy %nh r
cc nguy=n tvc c trz v qun la c trz! 8 l\
B :un th Ji7n "h" v "h" lu5t&
B Ho . hi ho quyn! l9i 4ch h9" "h" ca c2ng 1n!
l9i 4ch ca *h n+c! c@ng Kng v gh h@i] k7t h9" già vi-c
/o . quyn t; 1o c trz! cc quyn c( /n khc ca c2ng
1n v trch nhi-. ca *h n+c v+i nhi-. v3 gy 1;ng!
"ht tri#n kinh t7! gh h@i! cng c0 qu0c "hfng! an ninh! gi`
gIn tr5t t;! an ton gh h@i&
303 304
B :rInh t;! th t3c Vng ka thng trz! t. trz "hi (n
gin! thu5n ti-n! k%" thi! ch4nh gc! c2ng khai! .inh /ch!
kh2ng gy "hin h] vi-c qun la c trz "hi /o . hi-u qu&
B ci thay >i v c trz "hi 9c Vng ka] .Zi ngi
ch6 9c Vng ka thng trz! Vng ka t. trz ti .@t n(i&
Lu5t ' trz ctng gc %nh r nh`ng n@i 1ung quyn c
trz ca c2ng 1n v trch nhi-. ca c2ng 1n v c trz&
:hMo quy %nh ti )iu U Lu5t ' trz v quyn c trz ca
c2ng 1n thI c2ng 1n c8 quyn t; .Inh l;a chn! quy7t %nh
n(i thng trz! t. trz "hs h9" v+i quy %nh ca "h" lu5t&
Quyn t; 1o c trz ca c2ng 1n cfn 9c th# hi-n qua
vi-c c2ng 1n c8 quyn y=u c[u c( quan nh n+c c8 thi.
quyn Vng ka thng trz! t. trz! quyn 9c c"! c" li!
>i A> h@ khiu! A> t. trz! giy t khc li=n quan 7n c
trz] 9c cung c" th2ng tin! ti li-u li=n quan 7n vi-c th;c
hi-n quyn c trz] 9c y=u c[u c( quan nh n+c c8 thi.
quyn th;c hi-n /i-n "h" /o v- quyn c trz ca .Inh! c3
th#\
<! l+1 chn, #u&t A.nh n9i thng trX, tF2 trX cJ1
2Dnh phQ hBp $>i #u& A.nh cJ1 lut n,& $, cc #u& A.nh ;hc
cJ1 php lut c liKn #u1n!
'! iBc cTp, cTp lFi, Ai * h4 ;hHu, * tF2 trX, giT& t
;hc liKn #u1n An c trX!
L! iBc cung cTp th<ng tin, t,i li/u liKn #u1n An $i/c
th+c hi/n #u&%n c trX!
`! Ku cu c9 #u1n nh, n>c c thH2 #u&%n th+c hi/n
bi/n php b:o $/ #u&%n c trX cJ1 2Dnh!
o! "hiu nFi, t@ co, ;hi ;i/n A@i $>i h,nh $i $i phF2
php lut $% c trX thjo #u& A.nh cJ1 php lut?&
:hMo quy %nh ti )iu G0 Lu5t ' trz! khi th;c hi-n
quyn t; 1o c trz! c2ng 1n "hi c8 trch nhi-.\
<! (hTp h,nh cc #u& A.nh cJ1 php lut $% c trX!
'! (ung cTp A& AJ, ch-nh Vc th<ng tin, t,i li/u $% c trX
cJ1 2Dnh cho c9 #u1n, ngi c thH2 #u&%n $, ch.u trch
nhi/2 $% th<ng tin, t,i li/u A[ cung cTp!
L! 04p l/ ph- A5ng ;E c trX!
`! buTt trDnh * h4 ;hHu, * tF2 trX, giT& t ;hc liKn
#u1n An c trX ;hi c9 #u1n, ngi c thH2 #u&%n &Ku cu!
o! co ng1& $>i c9 #u1n A[ A5ng ;E c trX ;hi * h4
;hHu, * tF2 trX, giT& t ;hc liKn #u1n An c trX b. 2Tt
hoGc b. h h?ng?&
'sng v+i vi-c /o . v to iu ki-n # c2ng 1n th;c
hi-n quyn t; 1o c trz! Lu5t ' trz ctng quy %nh nh8. cc
hnh vi /% nghi=. c. " 13ng 0i v+i c( quan qun la! t>
chWc v c nhn nhY. /o . quyn t; 1o c trz ca c2ng
303 304
1n 9c th;c hi-n nghi=. ch6nh! kh2ng /% Ach nhiu! "hin
h khi th;c hi-n cc th t3c Vng ka thng trz! t. trz horc
th2ng /o lu trz! Kng thi ngVn chrn cc hnh vi l9i 13ng
quyn t; 1o c trz # g. "h. l9i 4ch ca nh n+c! quyn!
l9i 4ch h9" "h" ca t> chWc! c nhn! g8" "h[n /o . hi-u
qu c2ng tc qun la c trz& '3 th#! Lu5t ' trz nghi=. c.
cc hnh vi Aau\
B 'n tr$ c2ng 1n th;c hi-n quyn t; 1o c trz&
B L. 13ng quy %nh v h@ khiu # hn ch7 quyn! l9i
4ch h9" "h" ca c2ng 1n&
B *h5n h0i l@! cxa quyn! hch 1%ch! Ach nhiu! gy
"hin h trong vi-c Vng ka! qun la c trz&
B :hu! Ax 13ng l- "h4 Vng ka c trz tri v+i quy %nh ca
"h" lu5t&
B :; rt ra thi gian! th t3c! giy t! /i#u .du tri v+i
quy %nh ca "h" lu5t horc l. Aai l-ch A> Ach! hK A( v
c trz&
B '0 a c" horc tu ch0i c" giy t v c trz tri v+i quy
%nh ca "h" lu5t&
)0i v+i cc t> chWc! c nhn! lu5t nghi=. c. vi-c\
B L9i 13ng quyn t; 1o c trz # g. "h. l9i 4ch ca
*h n+c! quyn! l9i 4ch h9" "h" ca t> chWc! c nhn&
B :hu=! cho thu=! .9n! cho .9n! l. gi! Axa chà!
l. Aai l-ch n@i 1ung A> h@ khiu! A> t. trz! giy t khc li=n
quan 7n c trz] Ax 13ng giy t gi v c trz] cung c" th2ng
tin! ti li-u Aai A; th5t v c trz&
B :> chWc! k4ch @ng! gzi gi3c! l2i ko! 13 1Z! .2i gi+i!
giz" AWc! cyng /Wc ngi khc vi "h. "h" lu5t v c trz&
IE Q3,N! 5y *$ !%.! 234!, 5y *$ n'$ #"J
2... /uyn t do ng3n lun
:rong h- th0ng "h" lu5t ,i-t *a.! quyn t; 1o ng2n lu5n
9c gc %nh l .@t trong nh`ng quyn t; 1o c( /n ca c2ng
1n v 9c ghi nh5n trong Ji7n "h" v trong nhiu vVn /n
lu5t! 1+i lu5t nh\ Lu5t Ho ch4! Lu5t _ut /n! Lu5t Qhfng!
ch0ng tha. nhtng! Lu5t )t ai! Lu5t hi7u ni! Lu5t :0 co!
Qh" l-nh :h;c hi-n 1n ch $ gh! "hng! th% trn
Qua cc thi kN gy 1;ng v "ht tri#n t n+c! quyn t;
1o ng2n lu5n tung /+c 9c .$ r@ng! /> Aung&
)iu G0 Ji7n "h" nV. GU4q quy %nh c2ng 1n ,i-t
*a. c8 quyn t; 1o ng2n lu5n&
,i-c ghi nh5n cc quyn t; 1o c( /n ca c2ng 1n trong
Ji7n "h" h th# hi-n 9c /n cht ca *h n+c ,i-t *a.
l *h n+c 1n ch nhn 1n! kh^ng %nh quyn t; 1o! /Inh
^ng v quyn l. ch t n+c ca ngi 1n ,i-t *a.&
303 304
)7n Ji7n "h" n+c ,i-t *a. 1n ch c@ng hfa nV.
GUwU! quyn t; 1o ng2n lu5n .$ r@ng h(n! c3 th# h(n& )iu
Ew Ji7n "h" GUwU kh^ng %nh\ <(<ng d)n n>c Vi/t 012
d)n chJ c4ng h1 c cc #u&%n t+ do ng<n lun, bo ch-, h4i
hp, lp h4i $, bi=u tDnh! 0h, n>c b:o A:2 nh8ng Ai%u ;i/n
$t chTt cn thit A= c<ng d)n ABc hng cc #u&%n A?&
Ji7n "h" nV. GUUE ti7" t3c kh^ng %nh v quyn t; 1o
ng2n lu5n ca c2ng 1n& )iu qU Ji7n "h" nV. GUUE quy %nh\
<(<ng d)n c #u&%n t+ do ng<n lun, t+ do bo ch-W c
#u&%n ABc th<ng tinW c #u&%n h4i hp, lp h4i, bi=u tDnh
thjo #u& A.nh cJ1 php lut?&
'2ng 1n c8 quyn t; 1o ng2n lu5n c8 nghba l c2ng 1n
c8 quyn t; 1o "ht /i#u a ki7n! /y t} quan i#.! tha. gia
/n /c! tho lu5n v 8ng g8" a ki7n ca .Inh v cc vn
ch4nh tr%! kinh t7! vVn h8a! gh h@i ca t n+c&
Quyn t; 1o ng2n lu5n l c( A$ /o . cho c2ng 1n c8
iu ki-n c[n thi7t # ch @ng v t4ch c;c tha. gia vo c2ng
vi-c ca *h n+c v gh h@i& )y l .@t trong cc quyn t;
1o c( /n kh2ng th# thi7u ca c2ng 1n trong .@t gh h@i 1n
ch! l chuin .;c ca .@t gh h@i . trong 8 ngi 1n th;c
A; 9c t; 1o! 1n ch v c8 quyn l. ch t n+c .Inh&
Quyn t; 1o ng2n lu5n c8 a nghba v c8 v% tr4 quan trng
trong h- th0ng cc quyn c2ng 1n! l c( A$! l iu ki-n #
c2ng 1n tha. gia ch @ng v t4ch c;c vo cc hot @ng ca
*h n+c v gh h@i&
Quyn t; 1o ng2n lu5n ca c2ng 1n 9c th;c hi-n /Yng
nhiu hInh thWc khc nhau v $ cc "h. vi khc nhau\
- ^4t l,, c2ng 1n c8 th# Ax 13ng quyn t; 1o ng2n lu5n
trong cc cu@c h" $ c( A$ nh c( quan! trng hc! t> 1n
"h0 /Yng cch tr;c ti7" "ht /i#u a ki7n nhY. gy 1;ng c(
quan! trng hc! %a "h(ng .Inh&
- 31i l,! c2ng 1n c8 th# /y t} a ki7n! quan i#. ca
.Inh v ch tr(ng! ch4nh Ach v "h" lu5t ca *h n+c] v
gy 1;ng /@ .y nh n+c trong Ach! v`ng .nh] v vi-c
ng h@ ci zng! ci t0t! "h= "hn v "hn 0i ci Aai! ci gu
trong i A0ng gh h@i] horc g8" a ki7n vo cc 1; tho
'(ng lbnh! 'hi7n l9c! 1; tho vVn /n lu5t! /@ lu5t
quan trng!&&& thMo y=u c[u ca )ng v *h n+c /Yng cch
gxi /i Vng tr=n cc "h(ng ti-n th2ng tin i chzng O/o
vi7t! /o hInh! /o .ng v cc "h(ng ti-n th2ng tin i
chzng khcS&
- c1 l,! c2ng 1n c8 quyn trInh /y! t nguy-n vng
v nh`ng vn .Inh quan t.! 8ng g8" a ki7n! ki7n ngh%
v+i cc i /i#u Qu0c h@i v J@i Kng nhn 1n trong 1%" cc
i /i#u ti7" gzc v+i cx tri $ c( A$ horc c2ng 1n c8 th# vi7t
th cho i /i#u Qu0c h@i! i /i#u J@i Kng nhn 1n&
303 304
*h n+c to iu ki-n thu5n l9i # c2ng 1n th;c hi-n
quyn t; 1o ng2n lu5n! t; 1o /o ch4 v # /o ch4 "ht huy
zng vai trf ca .Inh&
Quyn t; 1o ng2n lu5n l .@t trong nh`ng quyn t; 1o
c( /n ca c2ng 1n! tuy nhi=n vi-c Ax 13ng quyn t; 1o ng2n
lu5n "hi tun thMo quy %nh ca "h" lu5t! # "ht huy t4nh
t4ch c;c v quyn l. ch ca c2ng 1n! g8" "h[n gy 1;ng
nh n+c! qun la gh h@i&
*h n+c nghi=. c. v c8 cc hInh thWc gx la nghi=.
.inh 0i v+i nh`ng hnh vi l9i 13ng quyn t; 1o ng2n lu5n
v cc quyn t; 1o 1n ch khc ca c2ng 1n # g. "h.
l9i 4ch ca *h n+c! quyn! l9i 4ch h9" "h" ca t> chWc!
c2ng 1n&
hon G! )iu EwT H@ lu5t JInh A; nV. GUUU quy %nh
v t@i l9i 13ng cc quyn t; 1o 1n ch g. "h. l9i 4ch ca
*h n+c! quyn! l9i 4ch h9" "h" ca t> chWc! c2ng 1n nh
Aau\ ngi no l9i 13ng cc quyn t; 1o ng2n lu5n! t; 1o /o
ch4! t; 1o t4n ngyng! t2n gio! t; 1o h@i h"! l5" h@i v cc
quyn t; 1o 1n ch khc g. "h. l9i 4ch ca *h n+c!
quyn! l9i 4ch h9" "h" ca t> chWc! c2ng 1n! thI /% "ht
cnh co! ci to kh2ng gia. gi` 7n /a nV. horc "ht ts tu
Au thng 7n /a nV.&
2.2. /uyn t do Ho ch
Quyn t; 1o /o ch4 ctng l .@t trong nh`ng quyn t;
1o c( /n ca c2ng 1n 9c ghi nh5n trong Ji7n "h"&
Quyn t; 1o /o ch4 c8 quan h- chrt ch~ v+i quyn t; 1o
ng2n lu5n v l .@t trong nh`ng "h(ng thWc th;c hi-n
quyn t; 1o ng2n lu5n& :h2ng qua /o ch4 v cc "h(ng
ti-n th2ng tin i chzng! c2ng 1n th;c hi-n quyn t; 1o
ng2n lu5n ca .Inh /Yng vi-c th# hi-n quan i#.! cc a
ki7n ri=ng ca /n thn! trao >i tho lu5n! g8" a v+i c(
quan nh n+c! cc t> chWc gh h@i v nh`ng vn c3 th#!
nhY. ci ti7n cch l. vi-c! ci ti7n hInh thWc hot @ng
horc ng h@ ci zng! ci t0t! "h= "hn v "hn 0i ci Aai!
ci gu v&v
Quyn t; 1o /o ch4 9c ghi nh5n l[n [u trong Ji7n
"h" nV. GUwU! 9c kh^ng %nh li trong cc /n Ji7n "h"
nV. GUT0 v Ji7n "h" nV. GUUE&
)iu qF Ji7n "h" nV. GUT0 quy %nh\
<(<ng d)n c cc #u&%n t+ do ng<n lun, t+ do bo ch-,
t+ do h4i hpe
0h, n>c tFo Ai%u ;i/n $t chTt cn thit A= c<ng d)n *a
dng cc #u&%n A!
"h<ng 1i ABc lBi dng cc #u&%n t+ do d)n chJ A= V)2
phF2 lBi -ch cJ1 0h, n>c $, cJ1 nh)n d)n?&
'3 th# h8a cc quy %nh ca Ji7n "h" v quyn t; 1o
/o ch4 ca c2ng 1n! ngy ET thng GE nV. GUTU ti kN h"
303 304
thW q! Qu0c h@i n+c '@ng ho gh h@i ch nghba ,i-t *a.
kho , h th2ng qua Lu5t Ho ch4& Lu5t Ho ch4 9c Axa
>i! /> Aung thMo Lu5t A0 GECGUUUCQJG0 ngy GE thng q nV.
GUUU v Axa >i! /> Aung .@t A0 iu ca Lu5t Ho ch4&
:hMo quy %nh ca Lu5t Ho ch4! quyn t; 1o /o ch4 ca
c2ng 1n th# hi-n qua vi-c c2ng 1n c8 cc quyn Aau\
B )9c th2ng tin qua /o ch4 v .i .rt ca tInh hInh t
n+c v th7 gi+i]
B )9c ti7" gzc! cung c" th2ng tin cho c( quan /o ch4
v nh /o]
B )9c gxi tin! /i! nh v tc "hi. khc cho /o ch4 .
kh2ng ch%u A; ki#. 1uy-t ca t> chWc! c nhn no v ch%u
trch nhi-. tr+c "h" lu5t v n@i 1ung th2ng tin]
B )9c "ht /i#u a ki7n v tInh hInh t n+c v th7 gi+i]
B :ha. gia a ki7n gy 1;ng v th;c hi-n ng l0i! ch
tr(ng! 'h4nh Ach ca )ng! "h" lu5t ca *h n+c]
B X8" a ki7n! "h= /Inh! ki7n ngh%! khi7u ni! t0 co tr=n
/o ch4 0i v+i cc t> chWc ca )ng! c( quan nh n+c! t>
chWc gh h@i v thnh vi=n ca cc t> chWc 8&
'c c( quan /o ch4 c8 trch nhi-. Vng! "ht A8ng tc
"hi.! a ki7n ca c2ng 1n! tr li horc y=u c[u t> chWc!
ngi c8 chWc v3 tr li /Yng th horc tr=n /o ch4 v ki7n
ngh%! khi7u ni! t0 co ca c2ng 1n gxi 7n& :rong trng
h9" kh2ng Vng! "ht A8ng "hi tr li v n8i r la 1o&
*gi Wng [u c( quan /o ch4 c8 quyn y=u c[u cc t>
chWc! ngi c8 chWc v3 tr li vn . c2ng 1n n=u ra tr=n
/o ch4] cc t> chWc! ngi c8 chWc v3 c8 trch nhi-. tr li
tr=n /o ch4&
:> chWc! c2ng 1n c8 quyn y=u c[u c( quan /o ch4 tr
li v vn . /o ch4 h th2ng tin v c( quan /o ch4 c8
trch nhi-. tr li&
hi /o ch4 th2ng tin Aai A; th5t! guy=n tc! vu kh0ng!
gzc "h. uy t4n ca t> chWc! 1anh 1;! nhn "hi. ca c nhn
thI "hi Vng! "ht A8ng li ci ch4nh! gin lZi&
:> chWc! c nhn c8 quyn "ht /i#u /Yng vVn /n v
nh`ng n@i 1ung c5" tr=n /o ch4 khi c8 cVn cW cho rYng
/o ch4 h th2ng tin Aai A; th5t! guy=n tc! vu kh0ng! gzc
"h. 7n .Inh& '( quan /o ch4 "hi Vng! "ht A8ng li
"ht /i#u ca t> chWc! c nhn 0i v+i th2ng tin h 9c Vng!
"ht A8ng tr=n /o ch4 ca .Inh&
'c c( quan /o ch4 th;c hi-n quyn t; 1o /o ch4 v c8
trch nhi-. /o . quyn t; 1o /o ch4! t; 1o ng2n lu5n tr=n
/o ch4 ca c2ng 1n thMo quy %nh ca "h" lu5t ,i-t *a.&
'( quan /o ch4 c8 trch nhi-. ti7" nh5n v Vng! "ht
ki7n ngh%! "h= /Inh! tin! /i! nh v cc tc "hi. /o ch4 khc
303 304
ca c2ng 1n c8 n@i 1ung "hs h9" v+i t2n ch6! .3c 4ch! 0i
t9ng "h3c v3! %nh h+ng th2ng tin v kh2ng vi "h. cc
quy %nh v nh`ng iu kh2ng 9c th2ng tin tr=n /o ch4&
*h n+c kh^ng %nh vi-c to iu ki-n thu5n l9i # /o ch4
"ht huy zng vai trf ca .Inh l c[u n0i già nhn 1n v *h
n+c& Ho ch4! nh /o hot @ng trong khu2n kh> "h" lu5t v
9c *h n+c /o h@] kh2ng .@t t> chWc! c nhn no 9c
hn ch7! cn tr$ /o ch4! nh /o hot @ng& h2ng ai 9c l.
13ng quyn t; 1o /o ch4! quyn t; 1o ng2n lu5n tr=n /o ch4 #
g. "h. l9i 4ch ca *h n+c! t5" th# v c2ng 1n& H=n cnh
8! "h" lu5t v gut /n ctng h ghi nh5n\ *h n+c /o .
quyn "h> /i7n tc "hi. 1+i hInh thWc gut /n "hi. th2ng
qua nh gut /n v /o h@ quyn tc gi& h2ng .@t c( quan!
t> chWc! c nhn no 9c l9i 13ng quyn "h> /i7n tc "hi.
l. thi-t hi l9i 4ch ca *h n+c! quyn v l9i 4ch h9" "h"
ca c( quan! t> chWc! c nhn&
*h n+c ctng /o . v to iu ki-n thu5n l9i #
c2ng 1n th;c hi-n quyn t; 1o /o ch4! quyn t; 1o ng2n
lu5n tr=n /o ch4& :uy nhi=n! *h n+c ctng nghi=. c. vi-c
l. 13ng quyn t; 1o /o ch4! quyn t; 1o ng2n lu5n tr=n /o
ch4 # g. "h. l9i 4ch ca *h n+c! t5" th# v c2ng 1n&
)# quyn t; 1o ng2n lu5n tr=n /o ch4 9c Ax 13ng zng
vn! )iu G0 Lu5t Ho ch4 quy %nh nh`ng iu kh2ng 9c
th2ng tin tr=n /o ch4! 8 l\
B h2ng 9c k4ch @ng nhn 1n ch0ng *h n+c '@ng
ho gh h@i ch nghba ,i-t *a.! "h hoi kh0i on k7t
ton 1n]
B h2ng 9c k4ch @ng /o l;c! tuy=n truyn chi7n tranh
g. l9c! gy h5n ths già cc 1n t@c v nhn 1n cc n+c!
k4ch @ng 1. 2! Ki tr3y! t@i c]
B h2ng 9c ti7t l@ /4 .5t *h n+c] /4 .5t qun A;! an
ninh! kinh t7! 0i ngoi v nh`ng /4 .5t khc 1o "h" lu5t
quy %nh]
B h2ng 9c a tin Aai A; th5t! guy=n tc! vu kh0ng
nhY. gzc "h. 1anh 1; ca t> chWc! 1anh 1;! nhn "hi. ca
c2ng 1n&
QE Q3,N! 5y *$ 5J! !%O{!%, 5.! %&'$
e ,i-t *a.! quyn t; 1o t4n ngyng! t2n gio 9c ghi nh5n
trong Ji7n "h"! H@ lu5t on A; v c3 th# h8a trong Qh" l-nh
:4n ngyng! t2n gio v nhiu vVn /n "h" lu5t khc&
_c %nh quyn t; 1o t4n ngyng! t2n gio l .@t trong
nh`ng quyn t; 1o c( /n ca c2ng 1n! l nhu c[u quan
trng trong i A0ng tinh th[n ca .@t /@ "h5n rt l+n trong
nhn 1n! ngay tu Ji7n "h" nV. GU4q B /n Ji7n "h" [u
ti=n ca *h n+c ,i-t *a. 1n ch c@ng hfa! 7n Ji7n
"h" nV. GUUE! quyn t; 1o t4n ngyng! t2n gio ca c2ng
1n lu2n 9c ghi nh5n v kh^ng %nh&
303 304
)iu F0 Ji7n "h" nV. GUUE quy %nh\
<(<ng d)n c #u&%n t+ do t-n ngpng, t<n gio, thjo
hoGc ;h<ng thjo 24t t<n gio n,o!
(c t<n gio A%u bDnh AUng tr>c php lut! 0h8ng n9i
th t+ cJ1 cc t-n ngpng, t<n gio ABc php lut b:o h4!
"h<ng 1i ABc V)2 phF2 t+ do t-n ngpng, t<n gio
hoGc lBi dng t-n ngpng, t<n gio A= l,2 tri php lut $,
ch-nh *ch cJ1 0h, n>c]&
)iu F0 Ji7n "h" nV. GUUE h kh^ng %nh thi @! quan
i#. zng vn ca *h n+c ta v cc vn t4n ngyng v
t2n gio! n=u r A; /Inh ^ng tr+c "h" lu5t già cc t2n
gio v n(i th t; ca cc t4n ngyng t2n gio 9c "h" lu5t
/o h@&
*gi c8 t4n ngyng! t2n gio v ngi kh2ng c8 t4n
ngyng t2n gio u /Inh ^ng v+i nhau tr+c "h" lu5t v c8
[y cc quyn! nghba v3 c2ng 1n 0i v+i nh n+c .
kh2ng /% "hn /i-t 0i gx vI la 1o t4n ngyng! t2n gio& )iu
ny ctng h 9c ghi nh5n trong Ji7n "h" v c3 th# h8a
trong nhiu vVn /n "h" lu5t c8 li=n quan&
)iu w4 Ji7n "h" nV. GUUE kh^ng %nh\
<(<ng d)n, ;h<ng ph)n bi/t d)n t4c, n12 n8, th,nh phn
7u@c h4i, 34i A_ng nh)n d)n thjo #u& A.nh cJ1 php lut?&
)iu E Lu5t H[u cx i /i#u Qu0c h@i quy %nh\
<(<ng d)n n>c (4ng ho, V[ h4i chJ nghg1 Vi/t 012,
trX, AJ 2i t2 tui tr lKn A%u c #u&%n bu ca $, AJ ' tui
tr lKn A%u c #u&%n Nng ca AFi bi=u 7u@c h4i thjo #u& A.nh
cJ1 php lut?&
'sng v+i vi-c c. g. "h. quyn t; 1o t4n ngyng!
t2n gio! Ji7n "h" ctng quy %nh c. vi-c l9i 13ng t; 1o t4n
ngyng! t2n gio # l. tri "h" lu5t v ch4nh Ach ca *h
n+c! "h hoi hfa /Inh! @c l5" v A; th0ng nht ca :>
qu0c! ch0ng li l9i 4ch ca *h n+c v nhn 1n horc l9i
13ng quyn 8 # c8 hnh vi tr3c l9i tri "h" lu5t&
'3 th# h8a quy %nh ca Ji7n "h"! ngy GT thng q nV.
E004! y /an :hng v3 Qu0c h@i kh8a _ h /an hnh Qh"
l-nh A0 EGCE004CQLBPH:,QJGG v t4n ngyng! t2n gio&
)iu G Qh" l-nh :4n ngyng! t2n gio quy %nh\
Y(<ng d)n c #u&%n t+ do t-n ngpng, t<n gio, thjo
0h, n>c b:o A:2 #u&%n t+ do t-n ngpng, t<n gio cJ1
c<ng d)n! "h<ng 1i ABc V)2 phF2 #u&%n t+ do T&!
303 304
(c t<n gio A%u bDnh AUng tr>c php lut!
(<ng d)n c t-n ngpng, t<n gio hoGc ;h<ng c t-n
ngpng, t<n gio cmng nh c<ng d)n c t-n ngpng, t<n gio
;hc nh1u ph:i t<n trng lRn nh1u]&
Qh" l-nh :4n ngyng! t2n gio ra i l .@t .inh
chWng r rng kh^ng %nh nguy=n tvc nht qun trong ch
tr(ng! ch4nh Ach ca )ng v *h n+c ta l t2n trng t; 1o
t4n ngyng! t2n gio& c@t .rt Qh" l-nh h to c( A$ "h" la
r rng! to iu ki-n thu5n l9i cho .i c2ng 1n th;c hi-n
quyn t; 1o t4n ngyng! t2n gio] .rt khc h g8" "h[n nng
cao hi-u l;c qun la nh n+c trong lbnh v;c ny&
:hMo quy %nh ca "h" lu5t ,i-t *a. n@i 1ung quyn t;
1o t4n ngyng! t2n gio ca c2ng 1n 9c hi#u l\
B '2ng 1n c8 quyn t; 1o l;a chn t2n gio! t4n ngyng
. .Inh thMo horc kh2ng thMo] ngi h thMo .@t t4n
ngyng! t2n gio no 8 c8 quyn th2i kh2ng thMo t4n ngyng!
t2n gio 8 nà! horc /} # thMo t4n ngyng! t2n gio khc .
kh2ng ai 9c ngVn c.! cyng /Wc horc cn tr$&
B *gi c8 t4n ngyng! t2n gio 9c t; 1o /y t} Wc tin
ca .Inh] 9c th;c hi-n cc nghi thWc th czng! c[u nguy-n
v tha. gia cc hInh thWc Ainh hot t2n gio! hc t5" gio la!
o Wc t2n gio&
B :rong hot @ng t4n ngyng! t2n gio! ngi c8 t4n
ngyng! t2n gio c8 trch nhi-. t2n trng quyn t; 1o t4n
ngyng! t2n gio v quyn t; 1o kh2ng t4n ngyng! t2n gio ca
ngi khc] th;c hi-n quyn t; 1o t4n ngyng! t2n gio kh2ng
cn tr$ vi-c th;c hi-n quyn v nghba v3 c2ng 1n] hot @ng t4n
ngyng! t2n gio thMo zng quy %nh ca "h" lu5t&
B *gi c8 t2n gio v kh2ng c8 t2n gio horc c8 t2n gio
khc nhau "hi t2n trng ldn nhau v u /Inh ^ng tr+c
"h" lu5t&
B *h n+c thua nh5n v /o . cho c2ng 1n c8 horc
kh2ng c8 t2n gio u 9c h$ng [y cc quyn c2ng
1n v c8 trch nhi-. th;c hi-n nghba v3 c2ng 1n! kh2ng c8
A; "hn /i-t 0i gx vI la 1o t2n gio&
)iu U Qh" l-nh :4n ngyng! t2n gio quy %nh\
<! 0gi c t-n ngpng, t-n A_ ABc t+ do b,& t? ANc tin,
th+c h,nh cc nghi thNc th cXng, cu ngu&/n $, th12 gi1
cc hDnh thNc *inh hoFt, phc $ lh h4i, lh nghi t<n gio $,
hc tp gio lE t<n gio 2, 2Dnh tin thjo!
'! Prong hoFt A4ng t-n ngpng, t<n gio, ngi c t-n
ngpng, t-n A_ c trch nhi/2 t<n trng #u&%n t+ do t-n ngpng,
t<n gio $, #u&%n t+ do ;h<ng t-n ngpng, t<n gio cJ1 ngi
;hcW th+c hi/n #u&%n t+ do t-n ngpng, t<n gio ;h<ng c:n tr
$i/c th+c hi/n #u&%n $, nghg1 $ c<ng d)nW hoFt A4ng t-n
ngpng, t<n gio thjo AXng #u& A.nh cJ1 php lut?&
303 304
*h n+c . /o quyn t; 1o t4n ngyng! t2n gio ca
c2ng 1n! /o h@ c( A$ v5t cht! ti An ca cc c( A$ t4n
ngyng! t2n gio nh chsa! nh th! thnh ng! thnh tht!
i-n! n! tr3 A$ ca t> chWc t2n gio! trng l+" t2n gio]
kinh />n v cc K 1sng th czng ca t4n ngyng! t2n gio&
*h n+c nghi=. c. vi-c " /u@c c2ng 1n thMo o!
/} o horc l9i 13ng quyn t; 1o t4n ngyng! t2n gio # "h
hoi ho /Inh! @c l5"! th0ng nht t n+c] k4ch @ng /o l;c
horc tuy=n truyn chi7n tranh! tuy=n truyn tri v+i "h" lu5t!
ch4nh Ach ca *h n+c] chia r~ nhn 1n! chia r~ cc 1n
t@c! chia r~ t2n gio] gy r0i tr5t t; c2ng c@ng! g. hi 7n
t4nh .ng! AWc kho! nhn "hi.! 1anh 1;! ti An ca ngi
khc! cn tr$ vi-c th;c hi-n quyn v nghba v3 c2ng 1n] hot
@ng .= t4n 1% oan v th;c hi-n cc hnh vi vi "h. "h"
lu5t khc& ci hnh vi vi "h. u /% gx la thMo quy %nh ca
"h" lu5t&
oo hot @ng t2n gio! t4n ngyng c8 li=n quan 7n nhiu
.0i quan h- gh h@i! n=n *h n+c ta ctng c2ng khai kh^ng
%nh quan i#. hot @ng t4n ngyng! t2n gio ctng nh
quyn t; 1o t4n ngyng! t2n gio "hi trong khu2n kh> ca
"h" lu5t ,i-t *a.& ,i-c quy %nh cc hot @ng t4n ngyng!
t2n gio "hs h9" v+i vVn ho 1n t@c v trong "h. vi "h"
lu5t ch4nh l nhY. /o . cho vi-c th;c hi-n quyn t; 1o
ca cc c2ng 1n khc v cho ch4nh nhu c[u ch4nh ng ca
nh`ng ngi c8 t4n ngyng! t2n gio& ,I v5y! Qh" l-nh :4n
ngyng! t2n gio c8 .@t A0 iu quy %nh /t k# ai ctng
kh2ng 9c l9i 13ng quyn t; 1o t4n ngyng! t2n gio # "h
hoi ho /Inh! @c l5"! th0ng nht t n+c! chia r~ nhn 1n!
chia r~ cc 1n t@c! chia r~ t2n gio] gy r0i tr5t t; c2ng c@ng!
g. hi 7n t4nh .ng! AWc kh}M! nhn "hi.! 1anh 1;! ti An
ca ngi khc] t2n trng quyn t; 1o t4n ngyng! t2n gio v
quyn t; 1o kh2ng t4n ngyng! t2n gio ca ngi khc] th;c
hi-n quyn t; 1o t4n ngyng! t2n gio kh2ng cn tr$ vi-c th;c
hi-n quyn v nghba v3 c2ng 1n] hot @ng t4n ngyng! t2n
gio thMo zng quy %nh ca "h" lu5t&
)iu T Qh" l-nh :4n ngyng! t2n gio quy %nh\
<! "h<ng ABc ph)n bi/t A@i Va $D lE do t-n ngpng, t<n
gioW $i phF2 #u&%n t+ do t-n ngpng, t<n gio cJ1 c<ng d)n!
'! "h<ng ABc lBi dng #u&%n t+ do t-n ngpng, t<n gio
A= ph hoFi ho, bDnh, A4c lp, th@ng nhTt ATt n>cW ;-ch
A4ng bFo l+c hoGc tu&Kn tru&%n chin tr1nh, tu&Kn tru&%n tri
$>i php lut, ch-nh *ch cJ1 0h, n>cW chi1 rn nh)n d)n,
chi1 rn cc d)n t4c, chi1 rn t<n gioW g)& r@i trt t+ c<ng
c4ng, V)2 hFi An t-nh 2Fng, *Nc ;ho, nh)n phH2, d1nh d+,
t,i *:n cJ1 ngi ;hc, c:n tr $i/c th+c hi/n #u&%n $, nghg1
$ c<ng d)nW hoFt A4ng 2K t-n d. Ao1n $, th+c hi/n cc h,nh
$i $i phF2 php lut ;hc?&
)rc /i-t! *h n+c kh^ng %nh thi @ ki=n quy7t Inh
ch6 hot @ng t4n ngyng! t2n gio n7u thu@c .@t trong cc
303 304
trng h9" Aau\ g. "h. an ninh qu0c gia! nh h$ng
nghi=. trng 7n tr5t t; c2ng c@ng horc .2i trng] tc @ng
gu 7n on k7t nhn 1n! 7n truyn th0ng vVn h8a t0t "
ca 1n t@c] g. "h. t4nh .ng! AWc kh}M! nhn "hi.! 1anh
1;! ti An ca ngi khc] c8 hnh vi vi "h. "h" lu5t
nghi=. trng khc O)iu Gw Qh" l-nh :4n ngyng! t2n gioS&
'sng v+i vi-c ghi nh5n quyn t; 1o t4n ngyng t2n gio
ca c2ng 1n! *h n+c ctng kh^ng %nh trch nhi-. trong
vi-c /o . quyn t; 1o t4n ngyng! t2n gio v hot @ng
t4n ngyng! t2n gio thMo quy %nh ca "h" lu5t] t2n trng!
"ht huy gi tr% vVn ho! o Wc t2n gio] gi` gIn v "ht huy
nh`ng gi tr% t4ch c;c ca truyn th0ng th czng t> ti=n! t$ng
ni-. v t2n vinh nh`ng ngi c8 c2ng v+i n+c! v+i c@ng
Kng nhY. g8" "h[n cng c0 kh0i i on k7t ton 1n t@c!
" Wng nhu c[u t. linh v i A0ng tinh th[n ca nhn 1n&
*h c8 ch4nh Ach t4n ngyng! t2n gio zng vn v 9c
/> Aung thMo A; "ht tri#n ca gh h@i n=n quyn t; 1o t4n
ngyng! t2n gio lu2n lu2n 9c .$ r@ng v . /o&
)iu w Qh" l-nh :4n ngyng! t2n gio kh^ng %nh\
<0h, n>c b:o A:2 #u&%n hoFt A4ng t-n ngpng, hoFt
A4ng t<n gio thjo #u& A.nh cJ1 php lutW t<n trng, pht
hu& gi tr. $5n ho, AFo ANc t<n gioW gi8 gDn $, pht hu&
nh8ng gi tr. t-ch c+c cJ1 tru&%n th@ng th cXng t tiKn,
tng ni/2 $, t<n $inh nh8ng ngi c c<ng $>i n>c, $>i
c4ng A_ng nhd2 gp phn cJng c@ ;h@i AFi Ao,n ;t to,n
d)n t4c, Ap Nng nhu cu t)2 linh $, Ai *@ng tinh thn
cJ1 nh)n d)n?&
,+i 4G iu quy %nh! Qh" l-nh :4n ngyng! t2n gio h
/ao qut h[u h7t cc n@i 1ung li=n quan 7n vi-c /o .
quyn t; 1o t4n ngyng! t2n gio ca c2ng 1n! qun la 0i
v+i hot @ng t4n ngyng! t2n gio v vi-c gx la 0i v+i cc
hnh vi vi "h. "h" lu5t v t4n ngyng! t2n gio
H=n cnh cc quy %nh trong Ji7n "h" v vVn /n "h"
lu5t chuy=n /i-t! quyn t; 1o t4n ngyng! t2n gio cfn 9c
c3 th# ho trong nhiu /@ lu5t! lu5t quan trng khc ca *h
n+c ,i-t *a. nh \ H@ lu5t on A; nV. E00w! H@ lu5t :0
t3ng hInh A;! Lu5t H[u cx i /i#u Qu0c h@i! Lu5t H[u cx i
/i#u J@i Kng nhn 1n
:rong H@ lu5t on A; nV. E00w! quyn t; 1o t4n ngyng
t2n gio ctng 9c ghi nh5n nh .@t quyn nhn thn gvn
v+i .Zi c nhn v l .@t quyn 1n A; trong A0 cc quyn
t; 1o c nhn&
)iu 4F H@ lu5t on A; quy %nh v quyn t; 1o t4n
ngyng! t2n gio nh Aau\
<! ( nh)n c #u&%n t+ do t-n ngpng, t<n gio, thjo
'! "h<ng 1i ABc V)2 phF2 t+ do t-n ngpng, t<n gio
303 304
hoGc lBi dng t-n ngpng, t<n gio A= V)2 phF2 lBi -ch cJ1
0h, n>c, lBi -ch c<ng c4ng, #u&%n, lBi -ch hBp php cJ1
ngi ;hc?&
)iu E Lu5t H[u cx i /i#u J@i Kng nhn 1n quy %nh\
Y(<ng d)n n>c (4ng ho, V[ h4i chJ nghg1 Vi/t 012
trX, AJ 2i t2 tui tr lKn c #u&%n bu ca $, AJ h1i 29i
2@t tui tr lKn c #u&%n Nng ca AFi bi=u 34i A_ng nh)n d)n
:rong hot @ng t0 t3ng hInh A;! .@t trong nh`ng
nguy=n tvc c( /n ca t0 t3ng hInh A; l /o . quyn /Inh
^ng ca .i c2ng 1n u /Inh ^ng tr+c "h" lu5t! kh2ng
"hn /i-t 1n t@c! na. n`! t4n ngyng! t2n gio!&&& Ht cW
ngi no "h. t@i u /% gx la thMo "h" lu5t& )iu w H@
lu5t :0 t3ng hInh A; nV. E003 quy %nh\
<P@ tng hDnh *+ tin h,nh thjo ngu&Kn tkc 2i c<ng d)n
A%u bDnh AUng tr>c php lut, ;h<ng ph)n bi/t n12 n8, d)n
t4c, t-n ngpng t<n gio, th,nh phn, A.1 $. V[ h4i! cTt cN
ngi n,o phF2 t4i A%u b. Va lE thjo php lut?&
:u nh`ng quy %nh tr=n ca "h" lu5t ,i-t na. c8 th#
kh^ng %nh "h" lu5t v t4n ngyng! t2n gio $ ,i-t *a. h
th# hi-n 9c [y quyn t; 1o t4n ngyng! t2n gio 9c
n=u trong :uy=n ng2n nhn quyn GU4T v '2ng +c qu0c t7
v cc quyn 1n A; v ch4nh tr% nV. GUqq& Quyn t; 1o t4n
ngyng! t2n gio ca c2ng 1n $ ,i-t *a. 9c "h" lu5t ghi
nh5n "hs h9" v+i quy %nh ca '2ng +c qu0c t7 v cc
quyn 1n A; . ,i-t na. h tha. gia&
'sng v+i vi-c kh^ng %nh *h n+c ghi nh5n quyn t;
1o t4n ngyng! t2n gio ca c2ng 1n! /o . quyn hot
@ng t4n ngyng! hot @ng t2n gio thMo quy %nh ca "h"
lu5t! "h" lu5t ctng quy %nh vi-c gx la nghi=. .inh 0i
v+i cc hnh vi g. "h. quyn t; 1o t4n ngyng! t2n gio
ca c2ng 1n&
*h`ng ngi c8 hnh vi cn tr$ c2ng 1n th;c hi-n
quyn t; 1o t4n ngyng! t2n gio thI tsy thMo t4nh cht! .Wc
@ ca hnh vi! c8 th# /% gx la k lu5t horc gx "ht hnh
ch4nh horc hInh A;&
)iu GEU H@ lu5t JInh A; nV. GUUU quy %nh v t@i g.
"h. quyn h@i h"! l5" h@i! quyn t; 1o t4n ngyng! t2n
gio ca c2ng 1n nh Aau\
<! 0gi n,o c h,nh $i c:n tr c<ng d)n th+c hi/n
#u&%n h4i hp, #u&%n lp h4i phQ hBp $>i lBi -ch cJ1 0h,
n>c $, cJ1 nh)n d)n, #u&%n t+ do t-n ngpng, t<n gio, thjo
hoGc ;h<ng thjo 24t t<n gio n,o A[ b. Va lE ;s lut hoGc Va
phFt h,nh ch-nh $% h,nh $i n,& 2, cn $i phF2, thD b. phFt
c:nh co, c:i tFo ;h<ng gi12 gi8 An 24t n52 hoGc phFt tQ
303 304
tC b1 thng An 24t n52!
'! 0gi phF2 t4i cn c th= b. cT2 A:2 nhi/2 chNc $,
cT2 h,nh ngh% hoGc l,2 c<ng $i/c nhTt A.nh tC 24t n52 An
n52 n52?&
RE Q3,N! 5y *$ "o& "|1, 241 "o&
Qh" lu5t ,i-t *a. ghi nh5n quyn t; 1o h@i h"! l5" h@i
l .@t trong nh`ng quyn c( /n ca c2ng 1n ,i-t *a.
9c quy %nh ti Ji7n "h" nV. GU4q O)iu G0S! Ji7n "h"
nV. GUwU O)iu EwS! Ji7n "h" nV. GUT0 O)iu qFS v Ji7n
"h" nV. GUUE O)iu qUS& )y l .@t trong nh`ng quyn t;
1o 1n ch ca c2ng 1n 9c *h n+c ghi nh5n v /o .
th;c hi-n&
)iu qU Ji7n "h" nV. GUUE kh^ng %nh\
<(<ng d)n c #u&%n t+ do ng<n lun, t+ do bo ch-W c
#u&%n ABc th<ng tinW c #u&%n h4i hp, lp h4i, bi=u tDnh
:hMo quy %nh ca Ji7n "h"! quyn t; 1o h@i h"! l5"
h@i /ao gK. hai n@i 1ung\ quyn t; 1o h@i h" v quyn
l5" h@i&
Quyn t; 1o h@i h" l quyn ca c2ng 1n 9c t5"
trung tho lu5n! /n /c g8" a ki7n v cc vn chung ca
*h n+c! ca gh h@i& Quyn t; 1o h@i h" cfn 9c Ax 13ng
# tho lu5n! gii quy7t cc c2ng vi-c n@i /@ trong c( quan
nh n+c! t> chWc gh h@i hay $ khu 1n c
Quyn l5" h@i l quyn ca c2ng 1n c8 th# t; 1o tha.
gia vo cc t> chWc on th# nh '2ng on! )on thanh
ni=n! J@i ngi cao tu>i! J@i ';u chi7n /inh v!v horc tha.
gia thnh l5" cc J@i ngh nghi-" nh J@i khuy7n hc! J@i
Ainh v5t cnh hay t5" h9" nh8. ngi c8 csng .@t i#.
chung no 8 nh csng A$ th4ch! th8i quMn! csng ngh nghi-"!
csng trng! l+" # trao >i! hc t5" kinh nghi-. ldn nhau!
giz" y nhau trong c2ng vi-c hay csng nhau l. nh`ng vi-c
c8 4ch cho gh h@i&
'3 th# h8a quy %nh ca Ji7n "h" v to c( A$ "h"
la # c2ng 1n th;c hi-n quyn l5" h@i! 'h4nh "h h /an
hnh *gh% %nh A0 4wCE0G0C*)B'Q quy %nh v t> chWc!
hot @ng v qun la h@i v *gh% %nh A0 33CE0GEC*)B'Q
Axa >i! /> Aung .@t A0 iu ca *gh% %nh A0
4wCE0G0C*)B'Q ngy EGC4CE0G0 ca 'h4nh "h quy %nh
v t> chWc! hot @ng v qun la h@i] trong 8 quy %nh r
nguy=n tvc t> chWc! hot @ng ca h@i! iu ki-n! th t3c
thnh l5" h@i! c( cu t> chWc ca h@i! quyn! nghba v3 ca
h@i! qun la nh n+c 0i v+i h@i
Ji7n "h" kh^ng %nh c2ng 1n c8 quyn h@i h"! l5"
h@i! tuy nhi=n! # /o v- l9i 4ch chung ca ton gh h@i! Ji7n
"h" ctng n=u r c2ng 1n ch6 9c th;c hi-n nh`ng quyn
303 304
tr=n trong khu2n kh> "h" lu5t quy %nh&
:hMo quy %nh ca "h" lu5t ,i-t *a.! .i hnh vi l9i
13ng quyn t; 1o 1n ch! l9i 13ng quyn t; 1o h@i h" v l5"
h@i # gy r0i tr5t t; c2ng c@ng! "h hoi! ch0ng li nn @c l5"
1n t@c! g. hi t+i l9i 4ch ca *h n+c! ca gh h@i! quyn v
l9i 4ch h9" "h" ca nhn 1n u /% nghi=. c. v trung tr%&
crt khc! nh`ng ngi c8 hnh vi cn tr$ c2ng 1n th;c
hi-n quyn h@i h"! quyn l5" h@i "hs h9" v+i l9i 4ch ca
*h n+c v ca nhn 1n! thI tsy thMo t4nh cht! .Wc @ ca
hnh vi vi "h. c8 th# /% gx la k lu5t! horc gx "ht hnh
ch4nh hay gx la hInh A;&
)iu EwT H@ lu5t JInh A; nV. GUUU quy %nh v t@i l9i
13ng cc quyn t; 1o 1n ch g. "h. l9i 4ch ca *h
n+c! quyn! l9i 4ch h9" "h" ca t> chWc! c2ng 1n nh Aau\
<! 0gi n,o lBi dng cc #u&%n t+ do ng<n lun, t+ do
bo ch-, t+ do t-n ngpng, t<n gio, t+ do h4i hp, lp h4i $,
cc #u&%n t+ do d)n chJ ;hc V)2 phF2 lBi -ch cJ1 0h,
n>c, #u&%n, lBi -ch hBp php cJ1 t chNc, c<ng d)n, thD b.
phFt c:nh co, c:i tFo ;h<ng gi12 gi8 An b1 n52 hoGc phFt
tQ tC *u thng An b1 n52!
'! PhF2 t4i trong trng hBp nghiK2 trng thD b. phFt tQ
tC h1i n52 An b:& n52]&
}E Q3,N! 5y *$ vU5 ".!
:rong "h" lu5t ,i-t *a.! quyn t; 1o k7t h2n 9c ghi
nh5n trong Ji7n "h"! H@ lu5t on A; v t5" trung nht trong
Lu5t J2n nhn v gia Inh& :hMo quy %nh ca Ji7n "h" nV.
GUUE! nguy=n tvc c( /n ca ch7 @ h2n nhn v gia Inh ,i-t
*a. l Y3<n nh)n t+ ngu&/n, tin b4, 24t $B, 24t ch_ng, $B
ch_ng bDnh AUng]! o;a tr=n nguy=n tvc ny! )iu 3U H@ lu5t
on A; nV. E00w quy %nh v quyn t; 1o k7t h2n ca c2ng
1n nh Aau\
<012, n8 c AJ Ai%u ;i/n ;t h<n thjo #u& A.nh cJ1 php
lut $% h<n nh)n $, gi1 ADnh c #u&%n t+ do ;t h<n!
Vi/c t+ do ;t h<n gi81 nh8ng ngi thu4c cc d)n t4c,
t<n gio ;hc nh1u, gi81 nh8ng ngi thjo t<n gio $, ;h<ng
thjo t<n gio, gi81 c<ng d)n Vi/t 012 $>i ngi n>c ngo,i
ABc t<n trong $, ABc php lut b:o $/?&
:hMo quy %nh ca H@ lu5t on A; nV. E00w! quyn t; 1o
k7t h2n ca c2ng 1n 9c hi#u l\
'h6 nh`ng ngi c8 iu ki-n k7t h2n thMo quy
%nh ca "h" lu5t v h2n nhn v gia Inh .+i c8 quyn
t; 1o k7t h2n&
,i-c th;c hi-n quyn t; 1o k7t h2n kh2ng c8 A; "hn /i-t
v qu0c t%ch! 1n t@c! t2n gio& *h`ng ngi thu@c cc 1n
t@c! t2n gio khc nhau! nh`ng ngi thMo t2n gio horc
kh2ng thMo t2n gio! c2ng 1n ,i-t *a. v ngi n+c ngoi!
303 304
n7u iu ki-n k7t h2n thMo quy %nh ca "h" lu5t ,i-t
*a. u c8 th# k7t h2n v+i nhau& ,i-c k7t h2n già nh`ng
ngi ny 9c th;c hi-n thMo quy %nh ca "h" lu5t v
9c "h" lu5t t2n trng v /o v-&
)# to c( A$ "h" la giz" c2ng 1n th;c hi-n quyn t; 1o k7t
h2n thMo zng quy %nh ca "h" lu5t! *h n+c /an hnh Lu5t
J2n nhn v gia Inh] trong 8 quy %nh ch7 @ h2n nhn v gia
Inh! quy %nh trch nhi-. ca c2ng 1n! ca *h n+c v ca gh
h@i trong vi-c gy 1;ng! cng c0 ch7 @ h2n nhn v gia Inh&
Lu5t J2n nhn v gia Inh ctng a ra cc chuin .;c "h" la
cho cch Wng gx ca cc thnh vi=n trong gia Inh nhY. gy
1;ng gia Inh no .! /Inh ^ng! ti7n /@! hnh "hzc! /n v`ng&
:hMo Lu5t J2n nhn v gia Inh nV. E000! ch7 @ h2n nhn
v gia Inh 9c thi7t l5" tr=n nh`ng nguy=n tvc c( /n Aau\
<! 3<n nh)n t+ ngu&/n, tin b4, 24t $B 24t ch_ng, $B
ch_ng bDnh AUng!
'! 3<n nh)n gi81 c<ng d)n Vi/t 012 thu4c cc d)n t4c,
cc t<n gio, gi81 ngi thjo t<n gio $>i ngi ;h<ng thjo
t<n gio, gi81 c<ng d)n Vi/t 012 $>i ngi n>c ngo,i ABc
t<n trng $, ABc php lut b:o $/!
L! VB ch_ng c nghg1 $ th+c hi/n ch-nh *ch d)n *@ $,
; hoFch ho gi1 ADnh!
`! (h1 2t c nghg1 $ nu<i dF& con th,nh c<ng d)n c
-ch cho V[ h4iW con c nghg1 $ ;-nh trng, ch52 *c, nuc $, V[ h4i ;h<ng thC1 nhn *+ ph)n bi/t A@i
Va gi81 cc con, gi81 con tr1i $, con gi, con A $, con nu<i,
con trong gi thX $, con ngo,i gi thX!
{! 0h, n>c, V[ h4i $, gi1 ADnh c trch nhi/2 b:o $/
ph n8, tr j2, giXp Ap cc b, 2t th+c hi/n t@t chNc n5ng
c1o #uE cJ1 ngi 2t?&
:hMo Lu5t J2n nhn v gia Inh nV. E000! na. n` 9c
t; 1o k7t h2n tr=n c( A$ t; nguy-n quy7t %nh! /Inh ^ng&
*a. n` 9c t; 1o l;a chn! t; nguy-n! t; quy7t %nh vi-c
k7t h2n tr=n c( A$ /Inh ^ng trong vi-c k7t h2n! /Inh ^ng
trong quan h- h2n nhn! quan h- v9 B chKng&
:uy nhi=n! # quan h- h2n nhn 8 9c "h" lu5t c2ng
nh5n v /o h@ vi-c k7t h2n "hi tun th cc quy %nh ca
"h" lu5t v h2n nhn v gia Inh v iu ki-n k7t h2n v
nghi thWc k7t h2n&
V% Ai%u ;i/n ;t h<n
)iu U Lu5t J2n nhn v gia Inh nV. E000 n=u r na.
n` k7t h2n v+i nhau "hi tun thMo cc iu ki-n Aau y\
<! 012 tC h1i 29i tui tr lKn, n8 tC 2i t2 tui
303 304
tr lKnW
'! Vi/c ;t h<n do n12 $, n8 t+ ngu&/n #u&t A.nh,
;h<ng bKn n,o ABc Ip bu4c, lC1 d@i bKn n,oW ;h<ng 1i ABc
cpng Ip hoGc c:n trW
L! Vi/c ;t h<n ;h<ng thu4c 24t trong cc trng hBp
cT2 ;t h<n thjo #u& A.nh tFi ii%u 6 cJ1 lut n,&?&
)0i v+i vi-c k7t h2n già c2ng 1n ,i-t *a. v+i ngi
n+c ngoi! .Zi /=n "hi tun thMo "h" lu5t ca n+c .Inh v
iu ki-n k7t h2n v ngi n+c ngoi cfn "hi tun thMo quy
%nh ti )iu U v )iu G0 ca Lu5t J2n nhn v gia Inh ca
,i-t *a. v iu ki-n k7t h2n v cc trng h9" c. k7t h2n!
n7u vi-c k7t h2n 9c ti7n hnh tr+c c( quan nh n+c c8 thi.
quyn ca ,i-t *a.&
:rng h9" ngi n+c ngoi k7t h2n v+i nhau ti ,i-t
*a.! tr+c c( quan nh n+c c8 thi. quyn ca ,i-t *a. thI
.Zi /=n "hi tun thMo "h" lu5t ca n+c . h l c2ng 1n
horc thng trz O0i v+i ngi kh2ng qu0c t%chS v iu ki-n k7t
h2n! ngoi ra! cfn "hi tun thMo quy %nh ti )iu U v )iu G0
ca Lu5t J2n nhn v gia Inh ca ,i-t *a. v iu ki-n k7t
h2n v cc trng h9" c. k7t h2n&
:hMo quy %nh ti )iu G0 Lu5t J2n nhn v gia Inh nV.
E000! vi-c k7t h2n /% c. trong nh`ng trng h9" Aau y\
<! 0gi A1ng c $B hoGc c ch_ngW
'! 0gi 2Tt n5ng l+c h,nh $i d)n *+W
L! Gi81 nh8ng ngi cQng dng 2u $% tr+c h/W gi81
nh8ng ngi c h trong phF2 $i b1 AiW
`! Gi81 ch1, 2t nui con nu<iW gi81 ngi A[ tCng l,
ch1, 2t nui con nu<i, b@ ch_ng $>i con d)u, 2t $B $>i
con r=, b@ dBng $>i con riKng cJ1 $B, 2t ; $>i con riKng
cJ1 ch_ngW
o! Gi81 nh8ng ngi cQng gi>i t-nh?&
Qh" lu5t v h2n nhn v gia Inh ,i-t *a. quy %nh vi-c
k7t h2n "hi 9c Vng ka ti c( quan nh n+c c8 thi. quyn
v th;c hi-n thMo nghi thWc "h" lu5t quy %nh& ci nghi thWc
k7t h2n kh2ng thMo quy %nh u kh2ng c8 gi tr% "h" la& *a.!
n` kh2ng Vng ka k7t h2n . chung A0ng v+i nhau nh v9
chKng thI kh2ng 9c "h" lu5t c2ng nh5n l v9 chKng&
V% thH2 #u&%n A5ng ;E ;t h<n
,i-c k7t h2n già cc c2ng 1n ,i-t *a. v+i nhau $
trong n+c 9c th;c hi-n ti P /an nhn 1n gh! "hng!
th% trn n(i c trz ca .@t trong hai /=n k7t h2n&
:rong trng h9" c hai /=n na.! n` l c2ng 1n ,i-t
*a. ang trong thi hn c2ng tc! hc t5" lao @ng $
n+c ngoi v n+c Vng ka k7t h2n! h cvt h@ khiu
thng trz $ trong n+c! thI vi-c Vng ka k7t h2n 9c
th;c hi-n ti y /an nhn 1n c" gh! n(i c trz tr+c khi
303 304
gut cnh ca .@t trong hai /=n na.! n` O)iu GF *gh%
%nh A0 GwTCE00wC*)B'QS&
:rng h9" c2ng 1n ,i-t *a. Vng ka k7t h2n v+i
ngi n+c ngoi ti ,i-t *a. thI y /an nhn 1n c" t6nh
n(i thng trz ca c2ng 1n ,i-t *a. l c( quan c8 thi.
quyn th;c hi-n Vng ka vi-c k7t h2n& :rong trng h9" c2ng
1n ,i-t *a. kh2ng c8 horc cha c8 h@ khiu thng trz!
nhng h Vng ka t. trz c8 thi hn thMo quy %nh ca "h"
lu5t v h@ khiu thI y /an nhn 1n c" t6nh n(i t. trz c8
thi hn ca c2ng 1n ,i-t *a. th;c hi-n Vng ka vi-c k7t
h2n già ngi 8 v+i ngi n+c ngoi&
:rong trng h9" ngi n+c ngoi thng trz ti ,i-t
*a. gin k7t h2n v+i nhau thI y /an nhn 1n c" t6nh n(i
thng trz ca .@t trong hai /=n (ng A; th;c hi-n Vng ka
vi-c k7t h2n&
'( quan i 1i-n ngoi giao! c( quan lhnh A; ,i-t *a.
ti n+c ti7" nh5n n(i c trz ca c2ng 1n ,i-t *a. l c(
quan c8 thi. quyn th;c hi-n vi-c Vng ka k7t h2n già c2ng
1n ,i-t *a. v+i nhau $ n+c ngoi v già c2ng 1n ,i-t
*a. v+i ngi n+c ngoi c trz ti n+c 8&
hi t> chWc Vng ka k7t h2n "hi c8 .rt hai /=n na.! n`
k7t h2n& )i 1i-n c( quan Vng ka k7t h2n y=u c[u hai /=n
cho /i7t a .u0n t; nguy-n k7t h2n! n7u hai /=n Kng a k7t
h2n thI i 1i-n c( quan Vng ka k7t h2n trao Xiy chWng
nh5n k7t h2n cho hai /=n&
)# /o v- quyn t; 1o k7t h2n ca c2ng 1n! %nh h+ng
c2ng 1n th;c hi-n quyn t; 1o k7t h2n thMo zng quy %nh
ca "h" lu5t! *h n+c h /an hnh nhiu quy %nh v gx la
0i v+i cc hnh vi vi "h. "h" lu5t h2n nhn v gia Inh
nh cyng " k7t h2n! t> chWc to h2n! k7t h2n tri "h"
lu5t nh H@ lu5t JInh A;! *gh% %nh A0 TFCE00GC*)B'Q
ngy EG thng GG nV. E00G v gx "ht vi "h. hnh ch4nh
trong lbnh v;c h2n nhn v gia Inh
)iu T *gh% %nh A0 TFCE00GC*)B'Q quy %nh vi-c gx
"ht 0i v+i hnh vi vi "h. quy %nh v c. k7t h2n! vi
"h. ch7 @ h2n nhn .@t v9! .@t chKng nh Aau\
<! PhFt ti%n tC 66!666 A_ng An o66!666 A_ng A@i $>i
24t trong cc h,nh $i *1u A)&O
1w i1ng c $B hoGc A1ng c ch_ng 2, ;t h<n hoGc
chung *@ng nh $B ch_ng $>i ngi ;hc nhng ch1 g)&
hu #u: nghiK2 trngW
bw (h1 c $B hoGc ch1 c ch_ng 2, ;t h<n hoGc chung
*@ng nh $B ch_ng $>i ngi 2, 2Dnh bit r l, A1ng c ch_ng
hoGc A1ng c $B nhng ch1 g)& hu #u: nghiK2 trngW
cw "t h<n gi81 nh8ng ngi c h trong phF2 $i b1 AiW
dw "t h<n gi81 ch1 2t nui con nu<iW
303 304
Aw "t h<n gi81 ngi A[ tCng l, ch1 2t nui con
nu<i, b@ ch_ng $>i con d)u, 2t $B $>i con r=, b@ dBng $>i
con riKng cJ1 $B, 2t ; $>i con riKng cJ1 ch_ngW
jw "t h<n gi81 nh8ng ngi cQng gi>i t-nh!
'! 3Dnh thNc Va phFt b *ung $, bi/n php ;hcO
cu4c chT2 dNt #u1n h/ h<n nh)n tri php lut A@i $>i
trng hBp $i phF2 #u& A.nh tFi ;ho:n ii%u n,&?&
)iu G4q H@ lu5t JInh A; nV. GUUU quy %nh v t@i
cyng " k7t h2n horc cn tr$ h2n nhn t; nguy-n! ti7n /@
nh Aau\
<0gi n,o cpng Ip ngi ;hc ;t h<n tri $>i *+ t+
ngu&/n cJ1 h, c:n tr ngi ;hc ;t h<n hoGc du& trD #u1n
h/ h<n nh)n t+ ngu&/n, tin b4 bdng cch h,nh hF, ngBc
A[i, u& hip tinh thn, &Ku *ch cJ1 c:i hoGc bdng thJ AoFn
;hc A[ b. Va phFt h,nh ch-nh $% h,nh $i n,& 2, cn $i
phF2, thD b. phFt c:nh co, c:i tFo ;h<ng gi12 gi8 An b1
n52 hoGc phFt tQ tC b1 thng An b1 n52]!
~E Q3,N! #i (&H# 2- ( eOf# 5y *$ 2yC #"|! (&H# 2-
:rong "h" lu5t ,i-t *a.! quyn l. vi-c v t; 1o l;a
chn vi-c l. 9c ghi nh5n trong Ji7n "h"! H@ lu5t on A;
v H@ lu5t Lao @ng! Lu5t ooanh nghi-"! Lu5t :h(ng .i&&&
Quyn 9c c8 vi-c l. 9c *h n+c ta ghi nh5n l[n
[u trong Ji7n "h" GUwU O)iu 30S v ti7" t3c 9c kh^ng
%nh ti )iu wT ca Ji7n "h" GUT0& 'sng v+i vi-c kh^ng
%nh quyn 9c lao @ng! Ji7n "h" cfn nhn .nh 7n
nghba v3 ca .Zi c2ng 1n! 8 l\ <0gi c *Nc l1o A4ng
ph:i l1o A4ng thjo #u& A.nh cJ1 php lut?& )Kng thi! Ji7n
"h" GUT0 ctng gc %nh trch nhi-. ca *h n+c trong
vi-c to cho nhn 1n th;c hi-n quyn c8 vi-c l. ca .Inh
<0h, n>c d+1 $,o ; hoFch pht tri=n ;inh t $, $5n h1 2,
tFo thK2 $i/c l,2, *kp Vp c<ng $i/c c5n cN $,o n5ng l+c,
ngu&/n $ng c nh)n $, &Ku cu cJ1 V[ h4ie? O)iu wTS&
)iu wT Ji7n "h" nV. GUT0 quy %nh v quyn c8 vi-c
l. ca c2ng 1n nh Aau\
< (<ng d)n c #u&%n c $i/c l,2! 0gi l1o A4ng ph:i
l1o A4ng thjo #u& A.nh cJ1 php lut!
0h, n>c d+1 $,o ; hoFch pht tri=n ;inh t $, $5n h1
2, tFo thK2 $i/c l,2, *kp Vp c<ng $i/c c5n cN $,o n5ng l+c,
ngu&/n $ng cJ1 c nh)n $, &Ku cu cJ1 V[ h4i, n)ng c1o trDnh
A4 ngh% nghi/p, b_i dpng *Nc l1o A4ng, ;h<ng ngCng c:i thi/n
Ai%u ;i/n l,2 $i/c cJ1 l1o A4ng ch)n t1& $, l1o A4ng tr- c?&
:i7" 7n! quyn lao @ng ti7" t3c 9c /> Aung ngy
cng c3 th# h(n trong Ji7" "h" nV. GUUE! Ji7n "h" ca
thi kN >i .+i v ton c[u h8a& )iu ww Ji7n "h" nV. GUUE
quy %nh\
303 304
<l1o A4ng l, #u&%n $, nghg1 $ cJ1 c<ng d)n! 0h, n>c
$, V[ h4i c ; hoFch tFo ng,& c,ng nhi%u $i/c l,2 cho
ngi l1o A4ng?&
:rong H@ lu5t on A; quyn c8 vi-c l. 9c /i#u t
th2ng qua quyn lao @ng v 9c coi l .@t trong nh`ng
quyn nhn thn c( /n ca c2ng 1n& )iu 4U H@ lu5t on A;
quy %nh v quyn lao @ng ca c2ng 1n nh Aau\
<( nh)n c #u&%n l1o A4ng!
î ngi A%u c #u&%n l,2 $i/c, t+ do l+1 chn $i/c
l,2, ngh% nghi/p, ;h<ng b. ph)n bi/t A@i Va $% d)n t4c, gi>i
t-nh, th,nh phn V[ h4i, t-n ngpng, t<n gio]!
Quyn lao @ng l .@t trong nh`ng quyn c( /n ca con
ngi v vi-c /o . quyn lao @ng cho c2ng 1n l .@t
trong nh`ng ti=u ch4 nh gi A; ti7n /@ ca ch7 @ gh h@i&
)# to .2i trng "h" la thu5n l9i cho vi-c th;c hi-n
quyn 9c lao @ng ca ngi 1n! *h n+c h /an hnh
H@ lu5t Lao @ng c3 th# h8a quyn c8 vi-c l.! quyn t; 1o
l;a chn vi-c l. v ngh nghi-" ca ngi lao @ng& H@ lu5t
Lao @ng ctng l c2ng c3 "h" la quan trng # /o v- quyn
l. vi-c! l9i 4ch v cc quyn khc ca ngi lao @ng! Kng
thi /o v- quyn v l9i 4ch h9" "h" ca ngi Ax 13ng lao
@ng! to iu ki-n cho .0i quan h- lao @ng 9c hi ho v
>n %nh&
hon G )iu w H@ lu5t Lao @ng nV. E0GE quy %nh v
quyn c8 l. vi-c! t; 1o l;a chn vi-c l.! 9c h$ng ths
lao nh Aau\
<! 0gi l1o A4ng c cc #u&%n *1u A)&O
1w l,2 $i/c, t+ do l+1 chn $i/c l,2, ngh% nghi/p, hc
ngh%, n)ng c1o trDnh A4 ngh% nghi/p $, ;h<ng b. ph)n bi/t
A@i VaW
bw 3ng l9ng phQ hBp $>i trDnh A4 ; n5ng ngh% trKn
c9 * tho: thun $>i ngi *a dng l1o A4ngW ABc b:o h4
l1o A4ng, l,2 $i/c trong Ai%u ;i/n b:o A:2 $% 1n to,n l1o
A4ng, $/ *inh l1o A4ngW ngh\ thjo ch A4, ngh\ hdng n52 c
l9ng $, ABc hng phXc lBi tp th=We]!
*gi lao @ng 9c quyn l. vi-c cho /t kN ngi
Ax 13ng lao @ng no v $ /t kN n(i no . "h" lu5t
kh2ng c.&
*gi lao @ng 9c tr;c ti7" li=n h- v+i ngi Ax
13ng lao @ng horc th2ng qua t> chWc 1%ch v3 vi-c l. #
tI. vi-c l. thMo nguy-n vng! kh nVng! trInh @ ngh
nghi-" v AWc kho ca .Inh& O)iu G0& Quyn l. vi-c ca
ngi lao @ngS&
*h n+c c8 trch nhi-. gc %nh ch6 ti=u to vi-c l.
tVng th=. trong k7 hoch "ht tri#n kinh t7 B gh h@i 0w nV.!
hYng nV.&
303 304
'8 ch4nh Ach /o hi#. tht nghi-"! cc ch4nh Ach
khuy7n kh4ch # ngi lao @ng t; to vi-c l.] hZ tr9 ngi
Ax 13ng lao @ng Ax 13ng nhiu lao @ng n`! lao @ng l
ngi khuy7t t5t! lao @ng l ngi 1n t@c 4t ngi # gii
quy7t vi-c l.&
)Kng thi! *h n+c ctng ra hng lot cc ch(ng
trInh kinh t7 B gh h@i to l+n! Kng /@ v+i nhiu hot @ng nh\
'h(ng trInh qu0c gia v gii quy7t vi-c l. v+i nh`ng hot
@ng\ th;c hi-n qu qu0c gia to vi-c l.] thnh l5" cc ngn
hng ngi ngho] giao quyn Ax 13ng ru@ng t # khuy7n
kh4ch trKng rung! ch(ng trInh hZ tr9 nh /vt ga /&&&
H=n cnh 8! # khuy7n kh4ch! to iu ki-n thu5n l9i cho
cc t> chWc! c nhn trong n+c v n+c ngoi [u t "ht
tri#n An gut! kinh 1oanh # to vi-c l. cho ngi lao @ng!
*h n+c ctng /an hnh .@t h- th0ng cc ch tr(ng! ch4nh
Ach th2ng thong thu hzt A; [u t ca nhiu 1oanh nghi-"!
t> chWc kinh t7 n+c ngoi! nhY. to ngy cng nhiu vi-c
l. cho ngi lao @ng! to iu ki-n cho nh`ng ngi trong
@ tu>i lao @ng u c8 th# th;c hi-n quyn lao @ng ca
.Inh& 'c c2ng ty guy=n qu0c gia! cc c2ng ty li=n 1oanh
gut hi-n ngy cng nhiu $ ,i-t *a.! gii quy7t vi-c l.
cho hng tri-u ngi lao @ng! giz" ngi lao @ng c8 thu
nh5" >n %nh cu@c A0ng cho /n thn v 8ng g8" c2ng AWc
cho A; "ht tri#n kinh t7 t n+c
)# /o v- quyn v l9i 4ch h9" "h" ca ngi lao @ng
H@ lu5t Lao @ng ctng a ra cc quy %nh v h9" Kng lao
@ng! hInh thWc h9" Kng lao @ng! nguy=n tvc giao k7t h9"
Kng lao @ng! nghba v3! trch nhi-. ca ngi Ax 13ng lao
@ng v "h(ng thWc gii quy7t tranh ch" lao @ng
)iu GU4 H@ lu5t Lao @ng quy %nh v nguy=n tvc gii
quy7t tranh ch" lao @ng nh Aau\
<! P<n trng, b:o A:2 A= cc bKn t+ th9ng lBng,
#u&t A.nh trong gi:i #u&t tr1nh chTp l1o A4ng!
'! c:o A:2 th+c hi/n ho, gi:i, trng t,i trKn c9 * t<n
trng #u&%n $, lBi -ch cJ1 h1i bKn tr1nh chTp, t<n trng lBi
-ch chung cJ1 V[ h4i, ;h<ng tri php lut!
L! (<ng ;h1i, 2inh bFch, ;hch #u1n, ;.p thi, nh1nh
chng $, AXng php lut!
`! c:o A:2 *+ th12 gi1 cJ1 AFi di/n cc bKn trong #u
trDnh gi:i #u&t tr1nh chTp l1o A4ng!
o! Vi/c gi:i #u&t tr1nh chTp l1o A4ng tr>c ht ph:i
ABc h1i bKn tr+c tip th9ng lBng nhd2 gi:i #u&t h,i h1
lBi -ch cJ1 h1i bKn tr1nh chTp, n A.nh *:n VuTt, ;inh do1nh,
b:o A:2 trt t+ $, 1n to,n V[ h4ie?&
E Q3,N! 5y *$ v&!" *$C!"
inh 1oanh l .@t trong nh`ng hInh thWc lao @ng c3 th#&
303 304
Quyn t; 1o kinh 1oanh l A; c3 th# h8a quyn c8 vi-c l.!
t; 1o l;a chn vi-c l. trong lbnh v;c An gut! kinh 1oanh!
v l .@t n@i 1ung quan trng ca quyn kinh t7& Quyn t; 1o
kinh 1oanh 9c *h n+c ,i-t *a. ghi nh5n qua cc Ji7n
"h" nV. GUwU! Ji7n "h" nV. GUT0! rc /i-t l Ji7n "h"
nV. GUUE& Quyn t; 1o kinh 1oanh ctng 9c ghi nh5n trong
H@ lu5t on A;! Lu5t ooanh nghi-"! Lu5t :h(ng .i v
trong nhiu o lu5t khc ca *h n+c&
)iu wF Ji7n "h" nV. GUUE kh^ng %nh\
<(<ng d)n c #u&%n t+ do ;inh do1nh thjo #u& A.nh cJ1
php lut?&
'8 th# thy rYng! Ao v+i cc /n Ji7n "h" tr+c! Ji7n
"h" GUUE h th# hi-n A; >i .+i! th# hi-n .@t /+c chuy#n
/i7n cVn /n trong nh5n thWc v t 1uy kinh t7 ca )ng v
*h n+c ta v ch tr(ng gy 1;ng nn kinh t7 hng h8a a
thnh "h[n thMo c( ch7 th% trng i h+ng gh h@i ch nghba!
a A$ hù v /o . quyn t; 1o An gut! kinh 1oanh ca
c2ng 1n! /i#u hi-n t5" trung ca quyn kinh t7&
:rong H@ lu5t on A;! quyn t; 1o kinh 1oanh 9c ghi
nh5n trong nh8. cc quyn nhn thn v 9c "h" lu5t /o
v-& )iu w0 H@ lu5t on A; quy %nh\
<7u&%n t+ do ;inh do1nh ABc t<n trng $, ABc php
lut b:o $/!
( nh)n c #u&%n l+1 chn hDnh thNc, lgnh $+c, ng,nh
ngh% ;inh do1nh, th,nh lp do1nh nghi/p, t+ do gi1o ;t hBp
A_ng, thuK l1o A4ng $, cc #u&%n ;hc phQ hBp $>i #u& A.nh
cJ1 php lut?&
P+ do ;inh do1nh thMo quy %nh ca Ji7n "h" nV. GUUE
v H@ lu5t on A; 9c hi#u l .i c2ng 1n khi c8 iu
ki-n 1o "h" lu5t quy %nh u c8 quyn ti7n hnh hot @ng
kinh 1oanh Aau khi 9c c( quan nh n+c c8 thi. quyn
ch" nh5n Vng ka kinh 1oanh& :hMo 8! c2ng 1n c8 quyn
t; .Inh l;a chn v quy7t %nh ngnh! ngh! lbnh v;c! .rt
hng kinh 1oanh! quy .2 kinh 1oanh l+n hay nh}! hInh thWc
t> chWc hot @ng kinh 1oanh&
V- dO c<ng d)n th,nh lp do1nh nghi/p t nh)n, hoGc
th12 gi1 th,nh lp c<ng t& c phn, c<ng t& trch nhi/2 h8u
hFn A= *:n VuTt, ;inh do1nh h,ng 21& 2Gc, tiKu dQnge
:r=n tinh th[n ca Ji7n "h"! H@ lu5t on A;! H@ lu5t
Lao @ng! Lu5t )[u t! Lu5t ooanh nghi-"! quy %nh chi ti7t
nh`ng n@i 1ung c( /n ca quyn t; 1o kinh 1oanh ca c2ng
1n nh\ th t3c! thi. quyn Vng ka kinh 1oanh! th t3c
thnh l5" 1oanh nghi-"! quyn t; 1o ka k7t h9" Kng!
'3 th# h8a n@i 1ung quyn t; 1o kinh 1oanh! Lu5t
1oanh nghi-" nV. E00w c8 cc quy %nh v quyn thnh l5"!
g8" v0n! .ua c> "h[n v qun la 1oanh nghi-"! quyn ca
1oanh nghi-"
303 304
)iu T Lu5t ooanh nghi-" ghi nh5n 1oanh nghi-" c8
cc quyn\
Y! P+ chJ ;inh do1nhW chJ A4ng l+1 chn ng,nh, ngh%,
A.1 b,n, hDnh thNc ;inh do1nh, Au tW chJ A4ng 2 r4ng #u&
2< $, ng,nh, ngh% ;inh do1nhW ABc 0h, n>c ;hu&n ;h-ch,
u A[i $, tFo Ai%u ;i/n thun lBi th12 gi1 *:n VuTt, cung Nng
*:n phH2, d.ch $ c<ng -ch!
'! l+1 chn hDnh thNc, ph9ng thNc hu& A4ng, ph)n b
$, *a dng $@n!
L! (hJ A4ng tD2 ;i2 th. trng, ;hch h,ng $, ;E ;t
hBp A_ng!
`! "inh do1nh VuTt ;hHu, nhp ;hHu!
o! Pu&=n dng, thuK $, *a dng l1o A4ng thjo &Ku cu
;inh do1nh!
{! (hJ A4ng Nng dng ;ho1 hc c<ng ngh/ hi/n AFi A=
n)ng c1o hi/u #u: ;inh do1nh $, ;h: n5ng cFnh tr1nh!
! P+ chJ #u&t A.nh cc c<ng $i/c ;inh do1nh $, #u1n
h/ n4i b4!
z! (hi2 h8u, *a dng, A.nh AoFt t,i *:n cJ1 do1nh nghi/p!
! PC ch@i 2i &Ku cu cung cTp cc ngu_n l+c ;h<ng
ABc php lut #u& A.nh!
6! "hiu nFi, t@ co thjo #u& A.nh cJ1 php lut $%
;hiu nFi, t@ co!
! Pr+c tip hoGc th<ng #u1 ngi AFi di/n thjo us
#u&%n th12 gi1 t@ tng thjo #u& A.nh cJ1 php lut!
'! (c #u&%n ;hc thjo #u& A.nh cJ1 php lut]!
H=n cnh 8! Lu5t )[u t ctng a ra cc quy %nh c3 th#
h8a n@i 1ung quyn t; 1o kinh 1oanh trong lbnh v;c [u t!
/ao gK.\
B *h [u t c8 quyn t; 1o l;a chn lbnh v;c [u t v
hInh thWc [u t trong nh`ng lbnh v;c " h" lu5t kh2ng c.&
B *h [u t c8 quyn t; 1o l;a chn "h(ng thWc huy
@ng v0n! %a /n [u t! quy .2 [u t! 0i tc [u t v
thi hn hot @ng ca 1; n [u t&
B *h [u t 9c quyn thnh l5" 1oanh nghi-" thMo quy
%nh ca " h" lu5t ] t; quy7t %nh v hot @ng [u t! kinh
1oanh h Vng ka&
)# khuy7n kh4ch c2ng 1n thu@c .i thnh "h[n kinh t7
y=n t. [u t "ht tri#n An gut! khuy7n kh4ch vi-c l.
giu ch4nh ng! to iu ki-n # gii "h8ng .i AWc lao
@ng! "ht tri#n l;c l9ng An gut! Ji7n "h" nV. GUUE quy
%nh! c<ng d)n c #u&%n * h8u $% thu nhp hBp php, cJ1
c:i A= d,nh, t li/u *inh hoFt, t li/u *:n VuTt, $@n $, t,i *:n
;hc trong do1nh nghi/p hoGc trong cc t chNc ;inh t ;hcW
303 304
A@i $>i ATt ABc 0h, n>c gi1o *a dng thD thjo #u& A.nh tFi
ii%u $, ii%u z! 0h, n>c b:o h4 #u&%n * h8u hBp php
$, #u&%n thC1 ; cJ1 c<ng d)n O)iu wTS&
Lu5t ooanh nghi-" nV. E00w ctng gc %nh r trch
nhi-. /o . ca *h n+c 0i v+i 1oanh nghi-" v ch A$
hù 1oanh nghi-" trong hot @ng An gut! kinh 1oanh& )iu
w Lu5t ooanh nghi-" v /o . ca *h n+c 0i v+i 1oanh
nghi-" v ch A$ hù 1oanh nghi-" quy %nh\
<! 0h, n>c c<ng nhn *+ t_n tFi l)u d,i $, pht tri=n cJ1
cc loFi hDnh do1nh nghi/p ABc #u& A.nh trong lut n,&W b:o
A:2 *+ bDnh AUng tr>c php lut cJ1 cc do1nh nghi/p ;h<ng
ph)n bi/t hDnh thNc * h8u $, th,nh phn ;inh tW thC1 nhn
t-nh *inh lBi hBp php cJ1 hoFt A4ng ;inh do1nh!
'! 0h, n>c c<ng nhn $, b:o h4 #u&%n * h8u t,i *:n,
$@n Au t, thu nhp, cc #u&%n $, lBi -ch hBp php ;hc cJ1
do1nh nghi/p $, chJ * h8u do1nh nghi/p!
L! P,i *:n $, $@n Au t hBp php cJ1 do1nh nghi/p $,
chJ * h8u do1nh nghi/p ;h<ng b. #u@c h8u ho, ;h<ng b.
t.ch thu bdng bi/n php h,nh ch-nh!
Prng hBp tht cn thit $D lE do #u@c phng, 1n ninh $,
$D lBi -ch #u@c gi1, 0h, n>c trng 2u1, trng dng t,i *:n
cJ1 do1nh nghi/p thD do1nh nghi/p ABc th1nh ton hoGc b_i
thng thjo gi th. trng tFi thi Ai=2 c<ng b@ trng 2u1
hoGc trng dng! Vi/c th1nh ton hoGc b_i thng ph:i b:o
A:2 lBi -ch cJ1 do1nh nghi/p $, ;h<ng ph)n bi/t A@i Va gi81
cc loFi hDnh do1nh nghi/p?&
*h v5y! trong c( ch7 .+i! csng v+i vi-c thua nh5n A;
/Inh ^ng tr+c "h" lu5t ca .i thnh "h[n kinh t7! *h
n+c g8a /} A; @c quyn kinh 1oanh ca cc c( A$ kinh t7
thu@c khu v;c nh n+c! .$ r@ng n@i 1ung quyn t; 1o kinh
1oanh ca c nhn& h2ng ch6 1ung li $ 8! *h n+c cfn
ch @ng to ra nh`ng c( ch7! ch4nh Ach thu5n l9i cho cc t>
chWc! c nhn ti7n hnh hot @ng An gut! kinh 1oanh&
:hMo quy %nh ca Ji7n "h"! Y(<ng d)n c #u&%n t+ do
;inh do1nh thjo #u& A.nh cJ1 php lut]! VI v5y! khi ti7n
hnh cc hot @ng kinh 1oanh! c2ng 1n "hi th;c hi-n [y
cc quy %nh ca "h" lu5t trong hot @ng An gut! kinh
1oanh! th;c hi-n cc nghba v3 . "h" lu5t quy %nh chung
cho .i 0i t9ng! .i thnh "h[n kinh t7 v nghba v3 ri=ng
0i v+i tung 0i t9ng! tung thnh "h[n kinh t7! tung loi
hInh 1oanh nghi-"! tung ngnh! ngh kinh 1oanh& *hIn chung!
nghba v3 ca nh An gut! kinh 1oanh /ao gK.\
B inh 1oanh zng ngnh! ngh ghi trong giy "h" kinh
1oanh v nh`ng ngnh! ngh . "h" lu5t kh2ng c.]
B *@" thu7 [y thMo quy %nh ca "h" lu5t]
B Ho v- .2i trng]
303 304
B Ho v- quyn l9i ca ngi ti=u 1sng]
B :un th cc quy %nh v qu0c "hfng! an ninh! tr5t t;!
an ton gh h@i v&v
*h v5y! c8 th# kh^ng %nh rYng! Ji7n "h" v "h" lu5t
,i-t *a. trong /0i cnh ton c[u h8a kinh t7 h ghi nh5n r
rng! [y quyn t; 1o An gut! kinh 1oanh ca c2ng 1n&
; zng vn ca ch4nh Ach! A; .inh /ch ca "h" lu5t l
y7u t0 quan trng kh(i 15y nh`ng ti. nVng Ang to v2 t5n
ca con ngi v nh`ng nguKn l;c to l+n trong gh h@i! to ra
nh`ng /+c "ht tri#n to l+n trong i A0ng kinh t7! gh h@i
ca t n+c&
Chuy! "# 3
QUYN TH40 GI4 +,/ (I S%NG CHNH TR
IE MT S QUY [<NH Cj BkN V QUYN THDM
GID V9O [I SNG CH:NH T;< THtO PHP LUT
QUC T
Quyn tha. gia vo i A0ng ch4nh tr% vPhj yight to
p1rticip1tion in pilitic1l lijw l .2t trong nhng quy=n 1n
A ! chinh tri quan trong cua c2ng 1n& Quyn tha. gia vo i
A0ng ch4nh tr% [u ti=n 9c ghi nh5n trong )iu EG :uy=n
ng2n nhn quyn qu0c t7 OPoJRS& :hMo )iu ny thI 2i
ngi A%u c #u&%n th12 gi1 #u:n lE ATt n>c 2Dnh, 24t
cch tr+c tip hoGc th<ng #u1 cc AFi di/n 2, h ABc t+ do
l+1 chn! î ngi A%u c #u&%n ABc tip cn cc d.ch $
c<ng c4ng n>c 2Dnh 24t cch bDnh AUng!
:i7" thMo! )iu Ew '2ng +c qu0c t7 v cc quyn 1n
A;! ch4nh tr% O''QRS h ti kh^ng %nh v c3 th# h8a quy
%nh trong )iu EG PoJR! trong 8 n=u r\ <î c<ng d)n,
;h<ng c bTt ;f *+ ph)n bi/t n,o!!! $, ;h<ng c bTt ;f *+ hFn
ch bTt hBp lE n,o, A%u c #u&%n $, c9 h4i A=O 1w Ph12 gi1
303 304
Ai%u h,nh cc c<ng $i/c V[ h4i 24t cch tr+c tip hoGc th<ng
#u1 nh8ng AFi di/n do h t+ do l+1 chnW bw cu ca $, Nng
ca trong cc cu4c bu ca A.nh ;f ch)n th+c, bdng ph th<ng
Au phiu, bDnh AUng $, b? phiu ;-n, nhd2 A:2 b:o cho ca
tri ABc t+ do b,& t? E ngu&/n cJ1 2DnhW cw iBc tip cn $>i
cc chNc $ c<ng ATt n>c 2Dnh trKn c9 * bDnh AUng]!
IIE MT S QUY [<NH Cj BkN V QUYN THDM
GID V9O [I SNG CH:NH T;< THtO PHP LUT
VIFT NDM
Ji-n nay! Ji=n "ha" va "ha" lut ,i=t *a. h ghi nhn
va /ao a. cho quyn tha. gia vo i A0ng ch4nh tr% (c
thc hi=n tr=n th;c t7& *h`ng quy %nh ca "ha" lut ,i=t
*a. hi=n hanh v= quy=n tha. gia vo i A0ng ch4nh tr% kha
y u va t(ng 2i "hu h(" v(i quy inh cua ''QR va
PoJR& ,i-c ghi nh5n trong Ji7n "h" v "h" lu5t ,i-t *a.
v quyn tha. gia vo i A0ng ch4nh tr% Ob1o g_2 cc #u&%n
bu ca, #u&%n Nng caW #u&%n th12 gi1 #u:n lE nh, n>c $,
V[ h4iW #u&%n ;hiu nFi, #u&%n t@ coeS ca c2ng 1n nhY.
th;c hi-n nguy=n tvc quyn l;c nh n+c thu@c v nhn 1n!
kh^ng %nh nn tng ca vi-c qun la nh n+c v gh h@i l
"hi tr=n c( A$ Kng thu5n ca nhn 1n! /o . cho c2ng
1n th;c hi-n quyn l. ch *h n+c! l. ch gh h@i! th;c
hi-n "h(ng ch. .i c2ng vi-c ca *h n+c! ca gh h@i
9c <d)n bit, d)n b,n, d)n l,2, d)n ;i=2 tr1?&
6E Q3,N! n3 #c, T!% #c
Quyn /[u cx! Wng cx l .@t trong nh`ng quyn ch4nh tr%
c( /n ca c2ng 1n ,i-t *a.! 9c quy %nh trong Ji7n
"h"! to c( A$ "h" la cho c2ng 1n tr;c ti7" tha. gia gy
1;ng ch4nh quyn! gy 1;ng nh n+c ca nhn 1n&
)iu w4 Ji7n "h" nV. GUUE quy %nh\ <(<ng d)n,
ngpng, t<n gio, trDnh A4 $5n h1, ngh% nghi/p, thi hFn c
trX, AJ z tui tr lKn A%u c #u&%n bu ca $, AJ ' tui tr
lKn A%u c #u&%n Nng ca $,o 7u@c h4i, 34i A_ng nh)n d)n
e n+c '@ng hfa gh h@i ch nghba ,i-t *a.! tt c
quyn l;c thu@c v nhn 1n& H[u cx! vI v5y! tr$ thnh y7u
t0 quan trng # nhn 1n th;c hi-n quyn l. ch v l
/i#u hi-n! th+c o ca 1n ch& ,i-c /[u cx i /i#u Qu0c
h@i $ n+c ta h hon thi-n v "ht tri#n Y0h, n>c cJ1
nh)n d)n, do nh)n d)n, $D nh)n d)n]! :i kN h" thW F!
Qu0c h@i kh8a _! Qu0c h@i h th2ng qua Lu5t Axa >i! />
Aung .@t A0 iu ca Lu5t /[u cx i /i#u Qu0c h@i v Lu5t
H[u cx i /i#u J@i Kng nhn 1n # "h3c v3 cho cu@c
/[u cx i /i#u Qu0c h@i kh8a _ v /[u cx i /i#u J@i
Kng nhn 1n cc c" nhi-. kN E0GG B E0Gq 1in ra trong
csng .@t ngy& *gy EECwCE0GG h 9c chn l ngy /[u
cx i /i#u Qu0c h@i kh8a _ v /[u cx i /i#u J@i Kng
303 304
nhn 1n cc c" nhi-. kN E0GG B E0Gq& 7t qu cu@c /[u cx i
/i#u Qu0c h@i kh8a _ v i /i#u J@i Kng nhn 1n cc c" nhi-. kN E0GGBE0Gq
v+i t>ng A0 cx tri i /[u l qG&Uqw&qwG ngi Ot UU!wGS h cho thy ngi 1n
ngy cng a thWc r h(n v quyn /[u cx ca .Inh v kh^ng %nh a thWc ch4nh tr%!
trch nhi-. c2ng 1n v vai trf quan trng ca .Inh trong vi-c
th;c hi-n quyn tha. gia qun la nh n+c v gh h@i&
.... /uyn Hu c`
cu ca l vi-c cc cx tri /} "hi7u l;a chn nh`ng ngi
c8 "hi. cht o Wc! nVng l;c! trInh @ thMo quy %nh ca
"h" lu5t # i 1i-n cho .Inh tha. gia vo h- th0ng cc c(
quan quyn l;c nh n+c OQu0c h@i! J@i Kng nhn 1n
cc c"S&
7u&%n bu ca l quy %nh ca "h" lu5t v kh nVng ca
c2ng 1n th;c hi-n quyn l;a chn ngi i /i#u ca .Inh $
c( quan quyn l;c nh n+c& Quyn /[u cx /ao gK. vi-c
cx! gi+i thi-u ngi Wng cx v /} "hi7u! tWc l quyn ch
@ng trong l;a chn ca c2ng 1n&
!!! V% chJ th= cJ1 #u&%n bu ca
:hMo quy %nh "h" lu5t! c2ng 1n n+c '@ng hfa gh
h@i ch nghba ,i-t *a. kh2ng "hn /i-t 1n t@c! na. n`!
thnh "h[n gh h@i! t4n ngyng! t2n gio! trInh @ vVn h8a!
ngh nghi-"! thi hn c trz! GT tu>i tr$ l=n c8 quyn
/[u cx&
)i=u E Lut Hu c ai /i=u Qu2 c h2i quy inh\ <(<ng
d)n n>c (4ng ho, V[ h4i chJ nghg1 Vi/t 012, ;h<ng ph)n
bi/t d)n t4c, n12 n8, th,nh phn V[ h4i, t-n ngpng, t<n gio,
trDnh A4 $5n ho, ngh% nghi/p, thi hFn c trX, AJ 2i t2
tui tr lKn A%u c #u&%n bu ca $, AJ h1i 29i 2@t tui tr
lKn A%u c #u&%n Nng ca AFi bi=u 7u@c h4i thjo #u& A.nh cJ1
php lut?&
c2t cach t(ng t! )i=u E Lut Hu c ai /i=u J2i 2ng
nhn 1n quy inh\ <#ng dn n c # ng ho x$ h i
ch ngh%a Vi t &am khng phn bi t dn t c, nam
n , thnh ph n x$ h i, tn ng ng, tn gio, t'(nh
v)n ho, ngh nghi p, th i h n c t'*, m i
tm tu i t' "+n c qu n b u c v hai m i
m t tu i t' "+n c qu n ng c i bi u , i ng
nhn dn th!o qu nh c a php "u t .
H=n canh vi-c khVng inh quy=n /u c thu2c v= c2ng
1n ,i=t *a.! Lut Aa 2i! /2 Aung .2t A2 i=u cua Lut
Hu c ai /i=u Qu2 c h2i E00G va Lut Hu c ai /i=u J2i
2ng nhn 1n nV. E003 cung quy inh ro nhng tr(ng h("
/i han ch= quy=n nay! 8 l nh`ng ngi kh2ng 9c ghi t=n
vo 1anh Ach cx tri&
*h`ng ngi ;h<ng ABc ghi tKn $,o d1nh *ch ca tri l
ngi ang /% t+c quyn /[u cx thMo /n n! quy7t %nh ca
:o n nhn 1n h c8 hi-u l;c "h" lu5t! ngi ang "hi
303 304
ch" hnh hInh "ht ts! ngi ang /% t. gia. v ngi .t
nVng l;c hnh vi 1n A;&
:uy nhi=n! nh`ng ngi n=u tr=n c8 th# ABc b *ung
$,o d1nh *ch ca tri& 'c trng h9" 9c /> Aung vo 1anh
Ach cx tri 9c quy %nh\ ng(i ang /% t+c quyn /[u cx
thMo /n n! quy7t %nh ca tfa n nhn 1n h c8 hi-u l;c
"h" lu5t! ngi ang "hi ch" hnh hInh "ht ts! ngi
ang /% t. gia. horc ngi .t nVng l;c hnh vi 1n A; .
cho 7n tr+c thi i#. /vt [u /} "hi7u hai .(i /0n gi
9c kh2i "h3c li quyn /[u cx! 9c tr li t; 1o horc 9c
c( quan c8 thi. quyn gc nh5n kh2ng cfn trong tInh trng
.t nVng l;c hnh vi 1n A; thI 9c /> Aung vo 1anh Ach
cx tri v 9c "ht th cx tri&
*g9c li! .@t ngi c8 th# b. V1 tKn ;h?i d1nh *ch ca
tri n7u thu@c trng h9" Aau\ ngi h c8 t=n trong 1anh Ach
cx tri . 7n thi i#. /vt [u /} "hi7u /% :fa n t+c quyn
/[u cx! "hi ch" hnh hInh "ht ts! /% /vt t. gia. horc .t
nVng l;c hnh vi 1n A; thI :fa n nhn 1n horc c( quan
hù quan "hi th2ng /o cho y /an nhn 1n gh! "hng! th%
trn h l5" 1anh Ach cx tri # g8a t=n ngi 8 trong 1anh
Ach cx tri v thu hKi th cx tri&
!!'! VK ngu&Kn t5|c b)u c}
*guy=n tvc /[u cx l iu ki-n 9c quy %nh /$i "h"
lu5t /[u cx! . vi-c th;c hi-n v tun th quy %nh 8 trong
qu trInh /[u cx quy7t %nh t4nh h9" "h" ca cu@c /[u cx&
*guy=n tvc /[u cx 9c th# hi-n chrt ch~! th0ng nht v
guy=n Au0t trong ton /@ qu trInh ti7n hnh /[u cx! /o
. cho cu@c /[u cx khch quan! 1n ch! th# hi-n zng
nguy-n vng ca cx tri khi l;a chn& *guy=n tvc /[u cx y=u
c[u "hi quy %nh r quyn v trch nhi-. ca cx tri trong
/[u cx! trch nhi-. ca *h n+c "hi /o . cc quy
%nh v /[u cx&
e ,i-t *a.! cc nguy=n tvc /[u cx thMo quy %nh ca
"h" lu5t gK. /0n nguy=n tvc 8 l ph th<ng, bDnh AUng,
tr+c tip $, b? phiu ;-n& )iu F Ji7n "h" nV. GUUE quy
%nh\ <Vi/c bu ca AFi bi=u 7u@c h4i $, 34i A_ng nh)n d)n
ABc tin h,nh thjo ngu&Kn tkc ph th<ng, bDnh AUng, tr+c
tip $, b? phiu ;-n?& )8 ctng l nh`ng t t$ng ch6 o
trong vi-c t> chWc /[u cx! th# hi-n /n cht 1n ch ca *h
n+c ta&
*2i 1ung t(ng t cung (c ti. th y trong Lut Hu c
)ai /i=u Qu2c h2i va Lut Hu c )ai /i=u J2i 2ng nhn
1n& :hMo o ! )i=u G Lut Hu c )ai /i=u Qu2 c h2i GUUF
quy inh\ <Vi/c bu ca AFi bi=u 7u@c h4i n>c (<~ng ho, V[
h4i chJ nghg1 Vi/t 012 ABc tin h,nh thjo ngu&Kn tkc ph
th<ng, bDnh AUng, tr+c tip $, b? phiu ;-n?& )i=u G Lut Hu
c )ai /i=u J2i 2ng nhn 1n E003 cung quy inh\ <Vi/c
bu ca AFi bi=u 34i A_ng nh)n d)n ABc tin h,nh thjo
ngu&Kn tkc ph th<ng, bDnh AUng, tr+c tip $, b? phiu ;-n.
303 304
Th c t cho thy, ni dung cac quy inh trong Lut
Bu c ai biu Quc hi va Lut Bu c ai biu
Hi ng nhn dn u nht quan tun thu nguyn
tc bu c nay.
N i dung c th c a nguyn t c b u c ph
th<ng, bDnh AUng, tr+c tip $, b? phiu ;-n /ao gK.\
- 0gu&Kn tkc ph th<ng 9c hi#u l "h> th2ng [u "hi7u
# /o . cho .i c2ng 1n kh2ng "hn /i-t 1n t@c! na.!
n`! thnh "h[n gh h@i! t4n ngyng! t2n gio! trInh @ vVn ho!
ngh nghi-"! thi hn c trz! .i t. tu>i tr$ l=n u c8
quyn tha. gia /[u cx v hai .(i .0t tu>i tr$ l=n u c8
quyn Wng cx i /i#u Qu0c h@i! i /i#u J@i Kng nhn 1n
*guy=n tVc bu c h thng bao a! " tha!
gia bu c cua !oi tng # nhn dn. B i bu c
$hng #a c quyn, c # i cua b hn nao trong
%a hi. p=u c[u ca nguy=n tvc ny l *h n+c "hi /o
. # cu@c /[u cx th;c A; tr$ thnh .@t cu@c Ainh hot
ch4nh tr% r@ng l+n! to iu ki-n thu5n l9i # c2ng 1n th;c
hi-n quyn /[u cx ca .Inh! /o . t4nh 1n ch! c2ng khai
v A; tha. gia r@ng rhi ca cc t[ng l+" nhn 1n trong /[u
cx&
- cDnh AUng trong bu ca l nguy=n tvc nhY. /o .
t4nh khch quan! kh2ng thi=n v% # .i c2ng 1n u c8 c(
h@i ngang nhau tha. gia /[u cx! nghi=. c. .i A; "hn
/i-t 1+i /t cW hInh thWc no& *@i 1ung ca nguy=n tvc /Inh
^ng l .Zi cx tri c8 .@t "hi7u /[u 0i v+i .@t cu@c /[u cx
v gi tr% "hi7u /[u nh nhau kh2ng "h3 thu@c vo gi+i t4nh!
%a v% gh h@i! Avc t@c! t2n gio v&v&
*guy=n tvc /Inh ^ng cfn fi h}i "hi c8 A; "hn /> h9"
la c( cu! thnh "h[n! A0 l9ng i /i#u Qu0c h@i # /o .
ti7ng n8i i 1i-n ca cc vsng! .in! %a "h(ng! cc t[ng
l+" gh h@i! cc 1n t@c thi#u A0 v "h3 n` "hi c8 t l- i
/i#u th4ch ng trong Qu0c h@i&
- cu ca tr+c tip! c8 nghba l c2ng 1n tr;c ti7" th# hi-n
a ch4 ca .Inh qua l "hi7u! c2ng 1n tr;c ti7" /[u ra i /i#u
ca .Inh chW kh2ng qua .@t c" i 1i-n cx tri no& *guy=n
tvc /[u cx tr;c ti7" fi h}i cx tri kh2ng 9c nh ngi /[u
h@! /[u thay horc /[u /Yng cch gxi th& 'x tri t; /} l "hi7u
/[u vo hf. "hi7u& :rng h9" cx tri kh2ng th# t; vi7t 9c
"hi7u /[u thI nh ngi khc vi7t h@! nhng "hi t; .Inh /}
"hi7u] ngi vi7t h@ "hi /o . /4 .5t "hi7u /[u ca cx tri]
n7u cx tri vI tn t5t kh2ng t; /} "hi7u 9c thI nh ngi
khc /} "hi7u vo hf. "hi7u] cx tri 1o 0. au! gi y7u! tn
t5t kh2ng th# 7n "hfng /} "hi7u 9c thI :> /[u cx .ang
hf. "hi7u "h3 v "hi7u /[u 7n chZ $ ca cx tri # cx tri
nh5n "hi7u /[u v /[u&
- co phi+u kin cho h& ng i i bu t do biu
303 304
# y chi, $hng ai c %&! hiu bu cua c tri, c
tri $hng vit c hiu bu thi nh ng i $hac
vit, ng i vit h hai a! bao gi bi !t thng tin
trong hiu bu cua c tri. c3c 4ch ca nguy=n tvc ny
l nhY. . /o t; 1o [y A; th# hi-n a ch4 ca cx tri&
!!L! V% ng,& bu ca $, $i/c b? phiu
- 0g,& bu ca\ ,i-c /} "hi7u /[u cx i /i#u Qu0c h@i
v i /i#u J@i Kng nhn 1n cc c" 9c ti7n hnh trong
csng .@t ngy tr=n c n+c&
*gy /[u cx "hi l ngy ch nh5t! 1o P /an thng
v3 Qu0c h@i n %nh v c2ng /0 ch5. nht l .@t trV. l
nV. ngy tr+c ngy /[u cx # /o . .i c2ng 1n c8
iu ki-n tha. gia th;c hi-n .@t cch [y quyn /[u cx
ca .Inh&
:rong trng h9" rc /i-t 1o thi=n tai! %ch ho horc $
hi o! vsng nzi! vsng cao! vsng ga! vsng Au! vsng i li
kh8 khVn&&& c[n hohn ngy /} "hi7u horc /} "hi7u A+. h(n
ngy quy %nh $ khu v;c /} "hi7u no! thI :> /[u cx $ khu
v;c /} "hi7u 8 "hi k%" thi /o co Han /[u cx # ngh%
P /an /[u cx i /i#u Qu0c h@i v i /i#u J@i Kng nhn
1n c" t6nh trInh J@i Kng /[u cx gM. gt! quy7t %nh&
- Vi/c b? phiu\ 9c /vt [u tu F gi Ang 7n F gi t0i
csng ngy& )y l khong thi gian thu5n l9i v "hs h9" nht
0i v+i .i ngi trong ngy& :uy nhi=n! tuN tInh hInh th;c t7
$ %a "h(ng! :> /[u cx c8 th# quy7t %nh cho /vt [u /}
"hi7u A+. h(n! nhng kh2ng 9c tr+c w gi Ang horc k7t
thzc .u@n h(n nhng kh2ng qu G0 gi =.&
:rong ngy /[u cx! cc thnh vi=n ca :> /[u cx "hi
7n A+. h(n F gi Ang horc A+. h(n gi khai .c . :> h
quy %nh # ki#. tra n(i /} "hi7u v ti7n hnh khai .c cu@c
/} "hi7u&
hi h h7t gi /} "hi7u! n7u cfn cx tri $ "hfng /} "hi7u
. cha k%" /} "hi7u thI ch6 Aau khi A0 cx tri ny /} "hi7u
gong! :> /[u cx .+i 9c tuy=n /0 k7t thzc cu@c /} "hi7u&
!!`! V% tin trDnh bu ca
:oan /2 ti=n trinh /u c ai /i=u Qu2c h2i va J2i 2ng
nhn 1n (c quy inh cu th= ! ro rang trong Lut Hu c )ai
/i=u Qu2c h2i nV. GUUF O(c Aa 2i! /2 Aung nV. E00G!
E0G0S va Lut Hu c )ai /i=u J2i 2ng nhn 1n nV. E003
O(c Aa 2i! /2 Aung thMo Lut Aa 2i! /2 Aung .2t A2 i=u
cua Lut Hu c )ai /i=u Qu2c h2i va Lut Hu c )ai /i=u
J2i 2ng nhn 1n nV. E0G0S&
c@t cu@c /[u cx 9c coi l /[u cx 1n ch v zng
"h" lu5t "hi . /o cc y7u t0 Aau y\
B ,i-c /[u cx "hi ti7n hnh thMo nguy=n tvc "h> th2ng!
/Inh ^ng! tr;c ti7" v /} "hi7u k4n]
303 304
B Ho . cc quyn /[u cx! Wng cx! v5n @ng /[u cx&
Quy %nh c3 th# nh`ng trng h9" /% t+c quyn /[u cx! Wng
cx] nh`ng trng h9" kh2ng 9c th;c hi-n quyn /[u cx!
Wng cx v nh`ng trng h9" kh2ng tha. gia /[u cx]
B Quy %nh r quy trInh! th t3c cc /+c gi+i thi-u ngi
Wng cx! hi-" th(ng gi+i thi-u ngi Wng cx! /[u /> Aung!
/[u cx li! /[u cx th=. # . /o l;a chn 9c nh`ng
ngi gWng ng Wng cx i /i#u Qu0c h@i]
B Ho . quyn ca cx tri n(i ngi Wng cx c2ng tc!
l. vi-c! c trz 9c nh5n gt! /y t} a ki7n ca .Inh v A;
t4n nhi-. 0i v+i ngi Wng cx]
B Quy %nh r t> chWc! nhi-. v3! quyn hn ca cc c(
quan! t> chWc! (n v% trong c2ng tc /[u cx]
B ,i-c gii quy7t cc ki7n ngh%! khi7u ni! t0 co v /[u
cx "hi 9c th;c hi-n nghi=. tzc! nhanh ch8ng] cc vi "h.
v /[u cx "hi 9c gx la nghi=. .inh! zng "h" lu5t&
)Kng thi! # . /o A0 l9ng v c( cu thnh "h[n i
/i#u Qu0c h@i trong cc lbnh v;c kinh t7! vVn h8a! gio 13c!
"h" lu5t /[u cx i /i#u Qu0c h@i hi-n hnh quy %nh t>ng
A0 i /i#u Qu0c h@i 9c /[u kh2ng qu w00 ngi& ,I v5y!
t>ng A0 i /i#u Qu0c h@i kh8a _! nhi-. kN E0GG B E0Gq
9c /[u kh2ng qu w00 ngi&
..2. /uyn (ng c`
ng ca l vi-c t; .Inh Wng ra ghi t=n tranh cx vo cc
v% tr4! cc c( quan lhnh o! cc c" ch4nh quyn! on th#! t>
chWc& *gi Wng cx gi l Wng cx vi=n&
7u&%n Nng ca l quy %nh ca "h" lu5t v kh nVng ca
c2ng 1n th# hi-n nguy-n vng ca .Inh 9c Wng cx l. i
/i#u Qu0c h@i! i /i#u J@i Kng nhn 1n cc c"&
!'!! V% chJ th= cJ1 #u&%n Nng ca
Th&o quy %nh! c2ng 1n n+c '@ng hfa gh h@i ch
nghba ,i-t *a. kh2ng "hn /i-t 1n t@c! na. n`! thnh "h[n
gh h@i! t4n ngyng! t2n gio! trInh @ vVn h8a! ngh nghi-"!
thi hn c trz! EG tu>i tr$ l=n c8 quyn Wng cx i /i#u
Qu0c h@i! i /i#u J@i Kng nhn 1n thMo quy %nh ca "h"
lu5t&
)# " Wng y=u c[u >i .+i t> chWc v hot @ng ca
Qu0c h@i thI vi-c quy %nh ti=u chuin ca i /i#u Qu0c h@i!
i /i#u J@i Kng nhn 1n l c[n thi7t! l. c( A$ # cx tri
l;a chn v /[u ra 9c nh`ng i /i#u Wc! ti! gWng
ng l. i /i#u i 1i-n ca .Inh& oo v5y! 0i v+i nh`ng
ngi Wng cx i /i#u Qu0c h@i! i /i#u J@i Kng nhn 1n
cc c"! # 9c /[u l. i /i#u cfn "hi /o . cc ti=u
chuin thMo quy %nh ca "h" lu5t v /[u cx&
B :hMo quy %nh ti )iu 3 Lu5t H[u cx i /i#u Qu0c
303 304
h@i! thI AFi bi=u 7u@c h4i c nh8ng tiKu chuHn Aau y\
:rung thnh v+i :> qu0c v Ji7n "h" n+c '@ng
hfa gh h@i ch nghba ,i-t *a.! "hn u th;c hi-n c2ng
cu@c >i .+i! vI A; nghi-" c2ng nghi-" h8a! hi-n i h8a
t n+c! l. cho 1n giu! n+c .nh! gh h@i c2ng /Yng!
1n ch! vVn .inh]
'8 "hi. cht o Wc t0t! c[n ki-. li=. ch4nh! ch4
c2ng v2 t! g(ng .du ch" hnh "h" lu5t] ki=n quy7t u
tranh ch0ng .i /i#u hi-n quan li=u! hch 1%ch! cxa quyn!
tha. nhtng v cc hnh vi vi "h. "h" lu5t]
'8 trInh @ v nVng l;c th;c hi-n nhi-. v3 i /i#u
QJ! tha. gia quy7t %nh cc vn quan trng ca t n+c]
Li=n h- chrt ch~ v+i nhn 1n! lvng nghM a ki7n ca
nhn 1n! 9c nhn 1n t4n nhi-.]
'8 iu ki-n tha. gia cc hot @ng ca Qu0c h@i&
B :hMo quy %nh ti )iu 3 Lu5t H[u cx i /i#u J@i Kng
nhn 1n! thI AFi bi=u 34i A_ng nh)n d)n c8 nh`ng ti=u chuin
Aau y\
:rung thnh v+i :> qu0c ,i-t *a. gh h@i ch nghba!
"hn u th;c hi-n c2ng cu@c >i .+i t n+c v gy 1;ng!
"ht tri#n %a "h(ng]
'8 "hi. cht o Wc t0t! g(ng .du ch" hnh "h"
lu5t! t4ch c;c u tranh ch0ng .i /i#u hi-n quan li=u! hch
1%ch! cxa quyn! tha. nhtng! lhng "h4 v cc hnh vi vi "h.
"h" lu5t khc! /o v- l9i 4ch ca *h n+c! quyn v l9i 4ch
h9" "h" ca c2ng 1n]
'8 trInh @ v nVng l;c th;c hi-n nhi-. v3 i /i#u
J@i Kng nhn 1n! c8 kh nVng tuy=n truyn! v5n @ng gia
Inh v nhn 1n th;c hi-n ch4nh Ach! "h" lu5t] a. hi#u tInh
hInh kinh t7 B gh h@i # tha. gia quy7t %nh nh`ng vn
quan trng $ %a "h(ng&
Li=n h- chrt ch~ v+i nhn 1n! lvng nghM a ki7n ca
nhn 1n! 9c nhn 1n t4n nhi-.]
'8 iu ki-n tha. gia cc hot @ng ca J@i Kng
nhn 1n&
)y l cc ti=u chuin # cx tri l. cVn cW! l;a chn /[u
cc i /i#u Qu0c h@i! i /i#u J@i Kng nhn 1n cc c"&
!'!'! V% $i/c th+c hi/n #u&%n Nng ca
'2ng 1n cc ti=u chuin! iu ki-n thMo quy %nh th;c
hi-n quyn Wng cx th2ng qua t+ Nng ca horc 9c c( quan nh
n+c! l;c l9ng vt trang! t> chWc ch4nh tr%! t> chWc ch4nh tr% B
gh h@i! t> chWc gh h@i gi>i thi/u Nng ca&
0gi ABc gi>i thi/u Nng ca l ngi 9c t> chWc
ch4nh tr%! t> chWc ch4nh tr% B gh h@i! t> chWc gh h@i! l;c l9ng
vt trang nhn 1n! cc c( quan nh n+c $ trung (ng horc
303 304
%a "h(ng gi+i thi-u # 9c gM. gt a vo 1anh Ach
ngi Wng cx i /i#u Qu0c h@i&
0gi t+ Nng ca l ngi c8 iu ki-n Wng cx i /i#u
Qu0c h@i thMo quy %nh ca Lu5t H[u cx i /i#u Qu0c h@i v
gt thy .Inh c8 ti=u chuin! trInh @! nVng l;c thI n@" hK
A( Wng cx i /i#u Qu0c h@i ti y /an /[u cx i /i#u Qu0c
h@i v i /i#u J@i Kng nhn 1n c" t6nh $ t6nh! thnh "h0
tr;c thu@c trung (ng n(i .Inh Wng cx&
'2ng 1n th;c hi-n quyn Wng cx nh Aau\
B *@" hK A( Wng cx& JK A( Wng cx gK.\
)(n gin Wng cx]
( y7u la l%ch c8 chWng nh5n ca c( quan! t> chWc! (n
v% n(i ngi 8 l. vi-c horc P /an nhn 1n gh! "hng!
th% trn n(i ngi 8 c trz]
:i#u Ax t8. tvt v 3 nh .u! nn trvng! cy 4gqc.]
Aau nh ghi h v t=n! ngy thng nV. Ainh! qu= qun Ot6nh!
thnh "h0S]
Hn k= khai ti An! thu nh5" ca ngi Wng cx&
B :hi hn n@" hK A(\ n@" tr+c ngy /[u cx ch5. nht l
qw ngy n7u Wng cx i /i#u Qu0c h@i v q0 ngy n7u Wng cx
i /i#u J@i Kng nhn 1n&
B *(i n@" hK A(\
:rng h9" Wng cx i /i#u Qu0c h@i\ ngi 9c t>
chWc ch4nh tr%! t> chWc ch4nh tr% B gh h@i! t> chWc gh h@i! l;c
l9ng vt trang nhn 1n! c( quan nh n+c $ :rung (ng gi+i
thi-u Wng cx thI n@" hK A( ti J@i Kng /[u cx] ngi 9c t>
chWc ch4nh tr%! t> chWc ch4nh tr% B gh h@i! t> chWc gh h@i! l;c
l9ng vt trang nhn 1n! c( quan nh n+c $ %a "h(ng gi+i
thi-u Wng cx v ngi t; Wng cx thI n@" hK A( ti P /an /[u
cx i /i#u qu0c h@i v i /i#u J@i Kng nhn 1n c" t6nh
n(i .Inh Wng cx&
:rng h9" Wng cx i /i#u J@i Kng nhn 1n\ ng i
c c quan, t ch c, n v gi i thi u ng c v'
ng i t ng c n h " t i y ban b u c n i
!(nh ng c .
) n # u * #' ng i t ng c v' ng i c gi i
thi u ng c ch c ghi tn ng c ! t n v
b u c v' $hng c tha! gia Ban B u c ho c
T b u c thu c n v !(nh ra ng c , ng th i
c+ c,c quy n "au-
B )9c .i tha. 1; J@i ngh% cx tri&
B '8 quyn v5n @ng /[u cx th2ng qua vi-c gr" gy!
ti7" gzc v+i cx tri v cc "h(ng ti-n th2ng tin i chzng
# /o co v+i cx tri 1; ki7n th;c hi-n trch nhi-. ca
ngi i /i#u n7u 9c /[u l. i /i#u Qu0c h@i! i
303 304
/i#u J@i Kng nhn 1n& .i c v n ng b u c c
ti n h'nh dn ch , b(nh ng, /ng h, #u t,
b o ! tr t t , an to'n %0 h i v' h i $ t th/c
tr c $hi b t u cu c b hi u hai ! i b n
gi .
B '8 quyn chWng ki7n vi-c ki#. "hi7u v khi7u ni v
vi-c ki#. "hi7u&
B '+ quy n t c,o nh ng vi c #'! tr,i h, #u t !
trong
b u c .
:hMo quy %nh! nh`ng ngi Wng cx 9c qu nxa A0
"hi7u h9" l- v 9c nhiu "hi7u h(n thI trzng cx& :rong
trng h9" c8 nhiu ngi 9c A0 "hi7u /Yng nhau thI ngi
nhiu tu>i h(n l ngi trzng cx&
..9. Cc Hi1c n ph!d p B` lZ 8%i *:i h0nh *i *i ph2" quy1e n He u
c+f 6 +d ng c+f
B Lu5t H[u cx i /i#u Qu0c h@i O)iu TFS! Lu5t H[u cx
i /i#u J@i Kng nhn 1n O)iu FqS quy %nh hnh vi 1sng
th on lua gt! .ua chu@c horc cyng " l. tr$ ngi vi-c
/[u cx! Wng cx i /i#u Qu0c h@i! i /i#u J@i Kng nhn 1n
ca c2ng 1n thI tuN thMo .Wc @ vi "h. . /% gx la k lu5t!
gx "ht hnh ch4nh horc /% truy cWu trch nhi-. hInh A;&
B Jnh vi cn tr$ horc tr ths ngi khi7u ni! t0 co v
/[u cx thI tuN thMo .Wc @ vi "h. . /% gx la k lu5t! gx
"ht hnh ch4nh horc truy cWu trch nhi-. hInh A; O)iu TT
Lu5t /[u cx i /i#u Qu0c h@i! )iu FF Lu5t H[u cx i /i#u
J@i Kng nhn 1nS&
)Kng thi! # th= hi=n tinh thn chu 2ng "hong nga!
ki=n quy= t u tranh ch2ng t2i "ha.! nhV. a. /ao cho qua
trinh /u c (c 1i=n ra t 1o! c2ng /Vng! 1n chu thMo ung
cac quy inh cua "ha" lut! H2 lut Jinh A GUUU OAa 2i! /2
Aung E00US h co hai i=u trc ti=" quy inh v= cac t2i g.
"ha. t(i quy=n /u c ! ng c! la. Aai l=ch k=t qua /u c &
'3 th#\
<)iu GEq& :@i g. "h. quyn /[u cx! quyn Wng cx
ca c2ng 1n
G& *gi no lua gt! .ua chu@c! cyng " horc 1sng th
on khc cn tr$ vi-c th;c hi-n quyn /[u cx! quyn Wng cx
ca c2ng 1n! thI /% "ht cnh co! ci to kh2ng gia. gi` 7n
.@t nV. horc "ht ts tu /a thng 7n .@t nV.&
E& Qh. t@i thu@c .@t trong cc trng h9" Aau y! thI
/% "ht ts tu .@t nV. 7n hai nV.\
aS '8 t> chWc]
/S L9i 13ng chWc v3! quyn hn]
cS Xy h5u qu nghi=. trng&
303 304
3& *gi "h. t@i cfn c8 th# /% c. . nhi-. chWc v3
nht %nh tu .@t nV. 7n nV. nV.&
)iu GEF& :@i l. Aai l-ch k7t qu /[u cx
G& *gi no c8 trch nhi-. trong vi-c t> chWc! gi. At
vi-c /[u cx . gi .o giy t! gian l5n "hi7u horc 1sng th
on khc # l. Aai l-ch k7t qu /[u cx! thI /% "ht ci to
kh2ng gia. gi` 7n hai nV. horc "ht ts tu Au thng 7n
hai nV.&
E& Qh. t@i thu@c .@t trong cc trng h9" Aau y! thI
/% "ht ts tu .@t nV. 7n /a nV.\
aS '8 t> chWc]
/S Xy h5u qu nghi=. trng&
3& *gi "h. t@i cfn c8 th# /% c. . nhi-. chWc v3
nht %nh tu .@t nV. 7n nV. nV.?&
IE Q3,N! 5"C- %&C M3l! 2 !" !OV# ( u@ "o&
Quyn tha. gia qun la nh n+c v gh h@i l .@t trong
nh`ng quyn ch4nh tr% quan trng ca c2ng 1n! . /o cho
c2ng 1n th;c hi-n quyn l. ch nh n+c! l. ch gh h@i!
th;c hi-n "h(ng ch. .i c2ng vi-c ca *h n+c! ca gh
h@i <d)n bit, d)n b,n, d)n l,2, d)n ;i=2 tr1?& Quyn tha.
gia qun la nh n+c v gh h@i l quyn ca c2ng 1n tha.
gia tho lu5n vo cc c2ng vi-c chung ca t n+c trong tt
c cc lbnh v;c ca i A0ng gh h@i! trong "h. vi c n+c v
trong tung %a "h(ng] quyn ki7n ngh% v+i cc c( quan nh
n+c v gy 1;ng /@ .y nh n+c v gy 1;ng! "ht tri#n
kinh t7 B gh h@i
Quyn tha. gia qun la nh n+c v gh h@i ca c2ng 1n
,i-t *a. h th# hi-n /n cht ca *h n+c '@ng hfa gh h@i
ch nghba ,i-t *a. l nh n+c "h" quyn gh h@i ch nghba
ca nhn 1n! 1o nhn 1n v vI nhn 1n& )iu GG Ji7n "h"
nV. GUUE h quy %nh r\ <(<ng d)n th+c hi/n #u&%n l,2
chJ cJ1 2Dnh c9 * bdng cch th12 gi1 c<ng $i/c cJ1 0h,
n>c $, V[ h4i, c trch nhi/2 b:o $/ cJ1 c<ng, b:o $/
#u&%n $, lBi -ch hBp php cJ1 c<ng d)n, gi8 gDn 1n ninh #u@c
gi1 $, trt t+ 1n to,n V[ h4i, t chNc Ai *@ng c<ng c4ng?&
)iu w3 Ji7n "h" nV. GUUE ctng kh^ng %nh\
<(<ng d)n c #u&%n th12 gi1 #u:n lE 0h, n>c $, V[
h4i, th12 gi1 th:o lun cc $Tn A% chung cJ1 c: n>c $, A.1
ph9ng, ;in ngh. $>i c9 #u1n nh, n>c, bi=u #u&t ;hi 0h,
n>c t chNc trng cu E d)n?&
*h v5y! .o i c2ng 1n ,i= t *a.! u i= u ki= n thMo
quy i nh cu a "ha " lu t! = u co quy= n tha. gia va o vi= c gy
1 ng! /a o v= va qua n ly t n( c& )y la .@t quy= n chi nh
tri r t V c /i= t! l c( A$ "h" la quan trng # nhn 1n
tha. gia vo hot @ng ca /@ .y nh n+c! nhY. @ng
vi=n "ht huy AWc .nh ca ton 1n! ton gh h@i vo vi-c
303 304
gy 1;ng nh n+c v`ng .nh! hot @ng c8 hi-u qu vI l9i
4ch ca nhn 1n&
, cch thWc th;c hi-n quyn ny! ngi 1n tha. gia
vao vi= c qun la nh n+c v gh h@i 1(i hai hinh thc la\
tr~c tiK|p ho5~c gi1|n tiK|p th<ng #u1 c1| c A1~i diK~n cu}1 2inh do
2inh l~1 cho~n& *gi 1n c8 th# tha. gia gy 1;ng cc ch4nh
Ach! "h" lu5t th2ng qua i /i#u trong cc c( quan i 1i-n
OQu0c h@i! J@i Kng nhn 1nS! cc t> chWc ch4nh tr% B gh h@i
. .Inh tha. gia horc qua cc "h(ng ti-n th2ng tin i
chzng! nhng ctng c8 th# tha. gia a ki7n tr;c ti7" cc vn
$ t[. qu0c gia khi *h n+c t> chWc trng c[u 1n a! horc
tr;c ti7" quy7t %nh cc vn $ c( A$ thMo quy %nh ca "h"
lu5t ; tha. gia ca nhn 1n 9c th;c hi-n trong ton /@
qu trInh gy 1;ng ch4nh Ach\ tu cc gut Ang ki7n /an
[u! 7n vi-c ti7n hnh tri#n khai gy 1;ng! quy7t %nh v thi
hnh ch4nh Ach& :uy nhi=n! tsy vo t4nh cht ca nh`ng
ch4nh Ach c3 th# . ngi 1n c8 th# tha. gia tr;c ti7" horc
gin ti7"! $ .Wc @ khc nhau&
2... hn dn th!" gi! trc ti'p quIn lZ nh0 n+:c *0
BC h$i
Quyn ca c2ng 1n tha. gia tr;c ti7" vo c2ng vi-c
qun la nh n+c! qun la gh h@i 9c ghi nh5n trong Ji7n
"h" v nhiu vVn /n "h" lu5t khc nh\ Lu5t hi7u ni!
Lu5t :0 co! Qh" l-nh :h;c hi-n 1n ch $ gh! "hng! th%
trn h quy %nh c3 th# cc iu ki-n! hInh thWc! "h(ng
thWc # c2ng 1n tha. gia vo hot @ng qun la nh n+c!
qun la gh h@i& *h`ng vVn /n "h" lu5t ny a (c /an
hanh v(i nhng quy inh cu th=! chi ti=t ghi nhn quy=n tha.
gia trc ti=" cua c2ng 1n vao vi= c gy 1ng! /ao v= va quan
ly t n(c& )y ch4nh l nh`ng c( A$ "h" la quan trng #
nhn 1n tha. gia tr;c ti7" qun la nh n+c v gh h@i nhY.
@ng vi=n! "ht huy AWc .nh ca ton 1n! ton gh h@i vo
vi-c gy 1;ng nh n+c v`ng .nh! hot @ng c8 hi-u qu vI
l9i 4ch ca nhn 1n&
*h v5y! 0i v+i hInh thWc tha. gia tr;c ti7"! c2ng 1n
th;c hi-n quyn ca .Inh /Yng cch\
B ng cx i /i#u Qu0c h@i v J@i Kng nhn 1n cc c"
khi cc ti=u chuin! iu ki-n thMo quy %nh& HYng vi-c tr$
thnh i /i#u Qu0c h@i horc J@i Kng nhn 1n! c2ng 1n c8
th# tr;c ti7" tha. gia qun la nh n+c! qun la gh h@i th2ng
qua vi-c gM. gt! quy7t %nh cc vn quan trng ca t
n+c! ca %a "h(ng&
B :sy thMo nVng l;c! trInh @ chuy=n .2n! nghi-" v3!
c2ng 1n 9c tuy#n 13ng vo c( quan nh n+c horc 9c
/> nhi-. vo nh`ng chWc v3 c3 th# trong /@ .y nh n+c&
hi 8! c2ng 1n c8 nh`ng iu ki-n v kh nVng thu5n l9i #
tr;c ti7" tha. gia qun la nh n+c&
B :ha. gia tho lu5n! cho a ki7n tr;c ti7" cc vn $
303 304
t[. qu0c gia khi *h n+c t> chWc trng c[u 1n a& cZi khi
quy7t %nh nh`ng vn quan trng ca i A0ng t n+c v
gh h@i! tr+c khi th2ng qua quy7t %nh! *h n+c thng t>
chWc ly a ki7n 8ng g8" ca cc t[ng l+" nhn 1n& ,+i hInh
thWc ny! .Zi c2ng 1n t; .Inh tr;c ti7" 8ng g8" a ki7n vo
cc ch tr(ng! ch4nh Ach! "h" lu5t ca *h n+c& HYng
cch 8 . a ch4! tr4 tu- ca nhn 1n nh h$ng 7n cc
quy7t %nh ca *h n+c&
B :ha. gia g8" a ki7n gy 1;ng vVn /n quy "h. "h"
lu5t& Lu5t Han hnh vVn /n quy "h. "h" lu5t v Lu5t Han
hnh vVn /n quy "h. "h" lu5t ca J@i Kng nhn 1n! y
/an nhn 1n quy %nh r trong qu trInh gy 1;ng vVn /n
quy "h. "h" lu5t! c( quan! t> chWc ch trI Aon tho v c(
quan! t> chWc hù quan c8 trch nhi-. to iu ki-n # cc c(
quan! t> chWc! (n v%! c nhn tha. gia g8" a v 1; tho vVn
/n] t> chWc ly a ki7n ca 0i t9ng ch%u A; tc @ng tr;c
ti7" ca vVn /n& )Kng thi! c2ng 1n c8 quyn v trch
nhi-. 8ng g8" a ki7n! "hn nh v+i *h n+c v nh`ng
v+ng .vc! /t c5"! kh2ng "hs h9" ca cc vVn /n "h" lu5t
trong qu trInh th;c hi-n # *h n+c Axa >i! /> Aung! hon
thi-n! /o . t0t h(n quyn v l9i 4ch ca c2ng 1n&
B :ha. gia g8" a ki7n 0i v+i hot @ng ca cc c( quan
nh n+c] "ht /i#u a ki7n v cc vn qun la nh n+c! v
n@i 1ung ca cc quy7t %nh qun la& Quyn hn ny ca c2ng
1n 9c th;c hi-n th2ng qua cc "h(ng ti-n th2ng tin i
chzng! gxi a ki7n g8" a 0i v+i c( quan c8 thi. quyn&
B :ha. gia /n v quy7t %nh tr;c ti7" nhiu vn li=n
quan 7n i A0ng $ c( A$&
B i#. tra! gi. At hot @ng ca /@ .y nh n+c] u
tranh v+i t- quan li=u! hch 1%ch! cxa quyn! tha. nh`ng! lhng
"h4 v nh`ng hi-n t9ng ti=u c;c trong /@ .y nh n+c&
B :h;c hi-n khi7u ni! t0 co nh`ng vi-c l. tri "h"
lu5t ca cc c( quan v c2ng chWc nh n+c&
)rc /i-t! v(i "h(ng ch. d)n bit, d)n b,n, d)n l,2,
d)n ;i=2 tr1! nhY. "ht huy quyn l. ch tr;c ti7" ca
nhn 1n ngay tu c( A$! ngay E0 thang 4 nV. E00F! Py /an
th(ng vu Qu2c h2i kho a _ a th2ng qua Qha" l=nh :hc
hi=n 1n chu ( ga! "h(ng! thi trn& )y la vVn /an "ha" ly
quan trong ghi nhn kha chi ti=t va y u quy=n 1n chu trc
ti=" cu a nhn 1n ( ga! "h(ng! thu hzt nhn 1n tha. gia
qun la nh n+c! gi. At hot @ng ca ch4nh quyn! khvc
"h3c tInh trng Auy thoi! quan li=u! .t 1n ch! tha. nhtng
ti gh! "hng! th% trn&
Qha" l=nh :h;c hi-n 1n ch $ gh! "hng! th% trn gK.
q ch(ng! ET iu v(i n2i 1ung chinh la i=u chinh trc ti="
.2i quan h= gia chinh quy=n c" ga v(i nhn 1n ( ga !
"h(ng! thi trn trong vi=c thc hi=n ca c quy= n 1n chu trc
ti=" cua nhn 1n& Qh. vi iu ch6nh quy %nh trong Qh"
303 304
l-nh ch y7u iu ch6nh .0i quan h- già ch4nh quyn c" gh
v nhn 1n $ gh! "hng! th% trn trong vi-c th;c hi-n cc
quyn 1n ch ca nhn 1n&
Qh" l-nh :h;c hi-n 1n ch $ gh! "hng! th% trn h
quy %nh nh`ng n@i 1ung ch4nh quyn c" gh "hi c2ng khai
# nhn 1n /i7t] nh`ng n@i 1ung nhn 1n /n v quy7t %nh]
nh`ng n@i 1ung nhn 1n tha. gia a ki7n tr+c khi c( quan
c8 thi. quyn quy7t %nh] nh`ng n@i 1ung nhn 1n gi. At]
trch nhi-. ca ch4nh quyn! cn /@! c2ng chWc gh! "hng!
th% trn! ca cn /@ th2n! t> 1n "h0! ca c( quan! t> chWc! c
nhn c8 li=n quan v ca nhn 1n trong vi-c th;c hi-n 1n
ch $ c" gh&
)Kng thi # . /o vi-c th;c hi-n cc n@i 1ung 1n
ch zng "h" lu5t! "ht huy quyn l. ch ca nhn 1n $
gh! "hng! th% trn! nht l cc quyn 1n ch tr;c ti7"! Qh"
l-nh h quy %nh c3 th# cc nguy=n tvc th;c hi-n 1n ch $
c" gh& 'c nguy=n tvc ny ctng ch4nh l cc t t$ng ch6 o
guy=n Au0t trong ton /@ n@i 1ung Qh" l-nh! /ao gK. cc
nguy=n tvc\ /o . tr5t t;! k c(ng! trong khu2n kh> Ji7n
"h" v "h" lu5t] /o . quyn ca nhn 1n 9c /i7t!
tha. gia a ki7n! quy7t %nh! th;c hi-n v gi. At vi-c th;c
hi-n 1n ch $ c" gh] /o v- l9i 4ch ca *h n+c! quyn v
l9i 4ch h9" "h" ca t> chWc! c nhn] c2ng khai! .inh /ch
trong qu trInh th;c hi-n 1n ch $ c" gh] /o . A; lhnh
o ca )ng! A; qun la ca *h n+c&
Qh" l-nh ctng h quy %nh c3 th# cc hnh vi /% nghi=.
c. trong qu trInh th;c hi-n 1n ch $ gh! "hng! th% trn
nh\ hnh vi kh2ng th;c hi-n horc l. tri cc quy %nh ca
Qh" l-nh v th;c hi-n 1n ch] hnh vi trs 15" ngi khi7u
ni! t0 co] horc hnh vi l9i 13ng 1n ch # g. "h. an
ninh qu0c gia! tr5t t; an ton gh h@i] g. "h. l9i 4ch ca
nh n+c! quyn v l9i 4ch h9" "h" ca t> chWc! c nhn&
Quyn tha. gia qun la nh n+c v gh h@i ca c2ng 1n
th# hi-n /n cht ca *h n+c '@ng hfa gh h@i ch nghba
,i-t *a. l nh n+c "h" quyn gh h@i ch nghba ca nhn
1n! 1o nhn 1n v vI nhn 1n&
2.2. hn dn th!" gi! gin ti'p quIn lZ nh0 n+:c *0
BC h$i
)0i v+i hInh thWc tha. gia gin ti7" qun la nh n+c v
gh h@i! c2ng 1n th;c hi-n quyn ca .Inh /Yng cch\
B *hn 1n co quy=n thc hi=n quy=n lc cu a .inh th2ng
qua cac ai 1i=n 1o chinh nhn 1n la chon th2ng qua cac
cu2c /u c t 1o! c2ng /Vng va 1n chu& HYng hnh vi /[u
cx! .Zi c2ng 1n y nhi-. quyn qun la nh n+c cho
ngi i 1i-n&
*h v y! c2ng 1n ,i= t *a.! u i= u ki= n thMo quy i nh cu a
"ha " lu t! AM / u ra a i 1i= n cu a .i nh la ca c )a i /i= u Qu2 c h2 i va
)a i /i= u J2 i 2 ng *hn 1n& 'a c a i /i= u na y AM thay .V t nhn
303 304
1n tr c ti= " tha. gia va o ca c hoa t 2 ng gy 1 ng! qua n ly va /a o
v= t n( c& 'a c )a i /i= u Qu2 c h2 i va J2 i 2 ng nhn 1n! th c
hi= n quy= n l c nha n( c ( c nhn 1n trao cho th2ng qua nhi= u
hi nh th c] trong o hi nh th c gia . Aa t! ch t v n th= hi= n ro nM t
quy= n l c t2 i cao .a nhn 1n trao cho ho &
B *hn 1n tha. gia gin ti7" qun la nh n+c v gh h@i
th2ng qua cc t> chWc ch4nh tr% B gh h@i! cc t> chWc gh h@i! gh
h@i ngh nghi-" . h l thnh vi=n&
:hMo hInh thWc ny! nhn 1n tha. gia vo vi-c thnh l5"
ctng nh gia nh5" cc t> chWc ch4nh tr% B gh h@i! cc t> chWc
gh h@i! gh h@i ngh nghi-"& *h`ng nguy-n vng! a ki7n ca
ngi 1n 9c cc t> chWc 8 t5" h9" li # chuy#n t+i cc
c( quan c8 thi. quyn ca *h n+c gM. gt! gii quy7t]
Kng thi cho "h" c2ng 1n th2ng qua t> chWc . .Inh l
thnh vi=n tha. gia nhiu h(n trong hot @ng qun la ca
nh n+c! tu vi-c "hn /i-n cc ch4nh Ach! "h" lu5t ca *h
n+c! gi. At A; th;c hi-n ca cc c( quan nh n+c v ca
c2ng chWc! ctng nh t nguy-n vng! a ki7n ca .Inh
cho cc c( quan nh n+c gM. gt! th;c hi-n&
2.9. Cc Hi1c n ph!d p H!f o 8!f " th+c c hin quyn th!" gi!
quIn lZ nh0 n+:c *0 BC h$i
,i-c /o . A; tha. gia ca nhn 1n vo c2ng vi-c
qun la nh nu+c v gh h@i h 9c ghi trong Ji7n "h" v
nhiu vVn /n "h" lu5t khc nh\ Lu5t H[u cx i /i#u Qu0c
h@i v Lu5t /[u cx i /i#u J@i Kng nhn 1n! Lu5t hi7u
ni! Lu5t :0 co! Lu5t Qhfng! ch0ng tha. nhtng! Qh" l-nh
:h;c hi-n 1n ch $ gh! "hng! th% trn trong 8 quy %nh
c3 th# cc iu ki-n! hInh thWc! "h(ng thWc # nhn 1n
tha. gia vo hot @ng qun la ca *h n+c nh vi-c cc
i /i#u! cc c( quan nh n+c "hi ti7" nh5n v gii quy7t
cc gut! ki7n ngh%! khi7u ni ca ngi 1n! ti7" thu cc a
ki7n 8ng g8" vo cc vVn /n quy "h. "h" lu5t 9c /an
hnh! cc ch(ng trInh! k7 hoch "ht tri#n kinh t7 B gh h@i
:hMo khon w )iu GGE Ji7n "h" nV. GUUE thI 'h4nh
"h c8 nhi-. v3\ thi hnh nh`ng /i-n "h" /o v- cc quyn
v l9i 4ch h9" "h" ca c2ng 1n] to iu ki-n cho c2ng 1n
13ng quyn v l. trfn nghba v3 ca .Inh&
)iu T Ji7n "h" nV. GUUE quy %nh\ <(c c9 #u1n nh,
n>c, cn b4, $iKn chNc nh, n>c ph:i t<n trng nh)n d)n,
tn t& phc $ nh)n d)n, liKn h/ chGt chn $>i nh)n d)n, lkng
nghj E ;in $, ch.u *+ gi2 *t cJ1 nh)n d)nW ;iKn #u&t ATu
tr1nh ch@ng th12 nhmng, l[ng ph- $, 2i bi=u hi/n #u1n liKu,
hch d.ch, ca1 #u&%n!
)iu UF Ji7n "h" nV. GUUE quy %nh nghba v3 ca cc
i /i#u Qu0c h@i "hi thu th5" v "hn nh trung th;c a ki7n
ca cx tri v+i Qu0c h@i v cc c( quan nh n+c hù quan&
:i7" thMo! )iu 43 Lu5t :> chWc Qu0c h@i nV. E00E OAxa
>i! /> Aung nV. E00FS! i /i#u Qu0c h@i ch%u A; gi. At
303 304
ca cx tri! .Zi nV. .@t l[n i /i#u "hi /o co tr+c cx tri
v vi-c th;c hi-n nhi-. v3 ca .Inh] cx tri c8 th# tr;c ti7"
horc th2ng qua crt tr5n :> qu0c ,i-t *a. y=u c[u i /i#u
/o co c2ng tc v c8 th# nh5n gt v vi-c th;c hi-n nhi-.
v3 ca i /i#u&
)iu T Lu5t 'n /@! c2ng chWc nV. E00T ctng quy %nh!
trong qu trInh th;c hi-n nhi-. v3 ca .Inh! cn /@! c2ng
chWc nh n+c ch%u A; gi. At ca nhn 1n&
:hMo )iu q Lu5t Qhfng! ch0ng tha. nhtng nV. E00w
OAxa >i! /> Aung nV. E00FS! trong trng h9" "ht hi-n c8
hnh vi tri "h" lu5t ca cc c( quan! cn /@! c2ng chWc nh
n+c! c2ng 1n c8 quyn khi7u ni! t0 co v+i c( quan nh
n+c c8 thi. quyn&
QE Q3,N! v"&U3 !+&, 5B #'$
Quyn khi7u ni! t0 co l .@t quyn ch4nh tr% quan
trng ca c2ng 1n& :h2ng qua vi-c th;c hi-n quyn ny!
c2ng 1n h g8" "h[n t4ch c;c v ch @ng vo hot @ng
qun la nh n+c v gh h@i& )iu F4 Ji7n "h" nV. GUUE
quy %nh\
<(<ng d)n c #u&%n ;hiu nFi, #u&%n t@ co $>i c9 #u1n
nh, n>c c thH2 #u&%n nh8ng $i/c l,2 tri php lut cJ1 c9
#u1n nh, n>c, t chNc ;inh t, t chNc V[ h4i, A9n $. $m
tr1ng nh)n d)n hoGc bTt cN c nh)n n,o?&
)y l .@t c2ng c3 "h" la quan trng! /o . cho
c2ng 1n c8 kh nVng /o v- quyn l9i ch4nh ng ca .Inh!
Kng thi "ht hi-n ra nh`ng vi "h. trong hot @ng ca c(
quan nh n+c v cc t> chWc gh h@i! giz" cho vi-c ch6nh 0n!
cng c0 v ci ti7n hot @ng ca cc c( quan ny& *h`ng quy
%nh ca Ji7n "h" v quyn khi7u ni v quyn t0 co ca
c2ng 1n l. c( A$ nn tng "h" la # gy 1;ng v /an hnh
Lu5t hi7u ni! Lu5t :0 co! to n=n .@t c( ch7 "h" la
Kng /@ trong vi-c th;c hi-n quyn khi7u ni! quyn t0
co ca c2ng 1n&
9... /uyn &hi'u n2i
Quyn khi7u ni l quyn ca c2ng 1n! c( quan! t> chWc
9c ngh% c( quan! t> chWc! c nhn c8 thi. quyn gM.
gt li quy7t %nh hnh ch4nh! hnh vi hnh ch4nh khi c8 cVn
cW cho rYng quy7t %nh horc hnh vi 8 l tri "h" lu5t! g.
"h. quyn! l9i 4ch h9" "h" ca .Inh&
V- dO ;hiu nFi $i/c thu h_i 2, ch1 c #u&t A.nh thu
h_i ATt cJ1 cTp c thH2 #u&%n h1& $i/c c<ng d)n ABc ;hiu
nFi $% 7u&t A.nh Va phFt h,nh ch-nh A@i $>i ngi $i phF2
lut gi1o th<ng Ang b4 ;hi #u&t A.nh A ;h<ng AXnge
*h v5y .3c 4ch ca vi-c khi7u ni tr+c h7t l nhY.
/o v- quyn v l9i 4ch h9" "h" ca ngi khi7u ni kh}i /%
g. hi /$i nh`ng vi-c l.! nh`ng quy7t %nh! ch4nh Ach
tri "h" lu5t ca cc c( quan nh n+c v ngi c8 thi.
303 304
quyn trong cc c( quan nh n+c& uy r@ng ra! .3c 4ch ca
khi7u ni ti7" thMo ch4nh l nhY. . /o cho cc quy %nh
"h" lu5t li=n quan t+i cc quyn! l9i 4ch ca c( quan! t> chWc!
c2ng 1n 9c th;c hi-n nghi=. ch6nh] giz" cho hot @ng
qun la! iu hnh ca cc c( quan! t> chWc nh n+c c8 hi-u
qu! cc quy7t %nh! hnh vi hnh ch4nh tri "h" lu5t 9c
Axa >i horc /hi /} k%" thi! ngVn ngua cc vi "h. "h" lu5t
c8 th# gy ra tu "h4a nh`ng ngi th;c thi c2ng v3&&& g8" "h[n
nng cao hi-u qu qun la nh n+c&
*gy GGCGGCE0GG! Qu0c h@i kh8a _ ti kN h" thW E
h th2ng qua Lu5t hi7u ni& Lu5t hi7u ni h 9c 'h
t%ch n+c '@ng hfa gh h@i ch nghba ,i-t *a. ka l-nh
c2ng /0 v ch4nh thWc c8 hi-u l;c tu ngy 0GCFCE0GE& ,i= c
/an hnh Lu t hi7u ni nV. E0GG h to iu ki-n thu5n
l9i cho .i c2ng 1n! c( quan! t> chWc v cn /@! c2ng
chWc th;c hi-n quyn khi7u ni! cao trch nhi-. ca cc
c( quan nh n+c c8 thi. quyn trong vi-c gii quy7t
khi7u ni! g8" "h[n nng cao hi-u qu c2ng tc gii quy7t
khi7u ni v hi-u l;c c2ng tc qun la nh n+c tr=n cc
lbnh v;c i A0ng kinh t7! gh h@i&
:hMo )iu E Lu5t hi7u ni! ;hiu nFi l vi-c c2ng 1n!
c( quan! t> chWc horc cn /@! c2ng chWc thMo th t3c 1o Lu5t
ny quy %nh! ngh% c( quan! t> chWc! c nhn c8 thi.
quyn gM. gt li quy7t %nh hnh ch4nh! hnh vi hnh ch4nh
ca c( quan hnh ch4nh nh n+c! ca ngi c8 thi. quyn
trong c( quan hnh ch4nh nh n+c horc quy7t %nh k lu5t
cn /@! c2ng chWc khi c8 cVn cW cho rYng quy7t %nh horc
hnh vi 8 l tri "h" lu5t! g. "h. quyn! l9i 4ch h9"
"h" ca .Inh&
L!!! V% chJ th=
0gi ;hiu nFi l c2ng 1n! c( quan! t> chWc horc cn
/@! c2ng chWc th;c hi-n quyn khi7u ni&
0gi b. ;hiu nFi l c( quan hnh ch4nh nh n+c horc
ngi c8 thi. quyn trong c( quan hnh ch4nh nh n+c c8
quy7t %nh hnh ch4nh! hnh vi hnh ch4nh /% khi7u ni] c(
quan! t> chWc! c nhn c8 thi. quyn c8 quy7t %nh k lu5t
cn /@! c2ng chWc /% khi7u ni&
L!!'! V% trDnh t+ ;hiu nFi
,+i quan i#. gy 1;ng trInh t; khi7u ni (n gin! c2ng
khai! 1n ch v c8 hi-u qu] "ht huy quyn 1n ch ca
nhn 1n] tao iu ki-n thu5n l9i = cc c( quan! t> chWc! c
nhn th;c hi-n c8 k7t qu quyn khi7u ni] go" "hn "hat
tri=n kinh t= ! 2n inh ch4nh tr% v tr5t t; ga h2i] qua o thc
hi=n t2t nhi=. vu qun la nh nha n(c] Kng thi # khvc
"h3c nh`ng hn ch7! /t c5" ca Lu5t hi7u ni! t0 co tr+c
y! Lu5t hi7u ni nV. E0GG h c8 nh`ng quy %nh thay >i
.nh .~ v trInh t; khi7u ni thMo h+ng c2ng khai! 1n ch!
(n gin v nhanh ch8ng h(n! v+i c( ch7 khi7u ni linh hot!
303 304
to iu ki-n thu5n l9i cao nht cho ngi khi7u ni&
:hMo c( ch7 ny! khi v3 vi-c khi7u ni hnh "ht Ainh!
c2ng 1n! c( quan! t> chWc c8 quyn chn l;a cch gii quy7t
. .Inh cho l hi-u qu! c3 th# l khi7u ni tr;c ti7" 7n
ngi c8 quy7t %nh! hnh vi hnh ch4nh horc kh$i ki-n v3 n
hnh ch4nh ti :o n thMo quy %nh ca Lu5t :0 t3ng hnh
ch4nh! kh2ng nht thi7t "hi khi7u ni t+i ngi c8 quy7t %nh!
hnh vi hnh ch4nh nh tr+c y] Kng thi cho "h" c2ng
1n! c( quan! t> chWc c8 quyn kh$i ki-n v3 ki-n hnh ch4nh
$ /t kN giai on no trong qu trInh khi7u ni ,+i tinh
th[n 8 Lu5t hi7u ni h quy %nh r trInh t; khi7u ni 0i
v+i quy7t %nh hnh ch4nh! hnh vi hnh ch4nh nh Aau\
:hMo quy %nh ti )iu F Lu5t hi7u ni v trInh t; khi7u
ni! khi c8 cVn cW cho rYng quy7t %nh hnh ch4nh! hnh vi
hnh ch4nh l tri "h" lu5t! g. "h. tr;c ti7" 7n quyn!
l9i 4ch h9" "h" ca .Inh thI ngi khi7u ni khi7u ni l[n
[u 7n ngi h ra quy7t %nh hnh ch4nh horc c( quan c8
ngi c8 hnh vi hnh ch4nh horc kh$i ki-n v3 n hnh ch4nh
ti :fa n thMo quy %nh ca Lu5t :0 t3ng hnh ch4nh&
:rng h9" ngi khi7u ni kh2ng Kng a v+i quy7t %nh
gii quy7t l[n [u horc qu thi hn quy %nh . khi7u ni
kh2ng 9c gii quy7t thI c8 quyn khi7u ni l[n hai 7n :h
tr$ng c" tr=n tr;c ti7" ca ngi c8 thi. quyn gii quy7t
khi7u ni l[n [u horc kh$i ki-n v3 n hnh ch4nh ti :fa n
thMo quy %nh ca Lu5t :0 t3ng hnh ch4nh&
:rng h9" ngi khi7u ni kh2ng Kng a v+i quy7t
%nh gii quy7t khi7u ni l[n hai horc h7t thi hn quy %nh
. khi7u ni kh2ng 9c gii quy7t thI c8 quyn kh$i ki-n
v3 n hnh ch4nh ti :fa n thMo quy %nh ca Lu5t :0 t3ng
hnh ch4nh&
B )0i v+i quy7t %nh hnh ch4nh! hnh vi hnh ch4nh
ca H@ tr$ng! :h tr$ng c( quan ngang H@! :h tr$ng
c( quan thu@c 'h4nh "h OAau y gi chung l H@ tr$ngS
thI ngi khi7u ni khi7u ni 7n H@ tr$ng horc kh$i ki-n
v3 n hnh ch4nh ti :fa n thMo quy %nh ca Lu5t :0 t3ng
hnh ch4nh&
:rng h9" ngi khi7u ni kh2ng Kng a v+i quy7t
%nh gii quy7t khi7u ni ca H@ tr$ng horc qu thi hn quy
%nh . khi7u ni kh2ng 9c gii quy7t thI c8 quyn kh$i
ki-n v3 n hnh ch4nh ti :o n thMo quy %nh ca Lu5t :0
t3ng hnh ch4nh&
B )0i v+i quy7t %nh hnh ch4nh! hnh vi hnh ch4nh ca
'h t%ch y /an nhn 1n t6nh! thnh "h0 tr;c thu@c :rung
(ng OAau y gi chung l c" t6nhS thI ngi khi7u ni khi7u
ni l[n [u 7n 'h t%ch y /an nhn 1n c" t6nh horc kh$i
ki-n v3 n hnh ch4nh ti :fa n thMo quy %nh ca Lu5t :0
t3ng hnh ch4nh&
303 304
gii quy7t khi7u ni l[n [u ca 'h t%ch y /an nhn 1n c"
t6nh horc h7t thi hn quy %nh . khi7u ni kh2ng 9c gii
quy7t thI c8 quyn khi7u ni l[n hai 7n H@ tr$ng qun la
ngnh! lbnh v;c horc kh$i ki-n v3 n hnh ch4nh ti :fa n
thMo quy %nh ca Lu5t :0 t3ng hnh ch4nh&
gii quy7t l[n hai ca H@ tr$ng horc h7t thi hn quy %nh .
khi7u ni kh2ng 9c gii quy7t thI c8 quyn kh$i ki-n v3 n
hnh ch4nh ti :fa n thMo quy %nh ca Lu5t :0 t3ng hnh ch4nh&
,i-c quy %nh trInh t; khi7u ni nh tr=n vua to iu
ki-n thu5n l9i cho c2ng 1n! c( quan! t> chWc trong vi-c l;a
chn hInh thWc gii quy7t c8 hi-u qu h(n khi7u ni ca .Inh!
cao trch nhi-. ca cc c( quan nh n+c! to c( h@i t;
Axa chà ca ngi c8 quy7t %nh hnh ch4nh! hnh vi hnh
ch4nh khi /% khi7u ni v h(n h7t l to ra c( ch7 gii quy7t
khi7u ni khch quan! c2ng khai! .inh /ch v k%" thi h(n&
L!!L! V% hDnh thNc ;hiu nFi
:hMo quy %nh ti )iu T Lu5t hi7u ni! vi-c khi7u ni
9c th;c hi-n /Yng (n khi7u ni horc khi7u ni tr;c ti7"&
B :rng h9" khi7u ni 9c th;c hi-n bdng A9n thI
trong (n khi7u ni "hi ghi r ngy! thng! nV. khi7u ni]
t=n! %a ch6 ca ngi khi7u ni] t=n! %a ch6 ca c( quan! t>
chWc! c nhn /% khi7u ni] n@i 1ung! la 1o khi7u ni! ti
li-u li=n quan 7n n@i 1ung khi7u ni v y=u c[u gii quy7t
ca ngi khi7u ni& )(n khi7u ni "hi 1o ngi khi7u ni
ka t=n horc i#. ch6&
B :rng h9" ngi khi7u ni 7n ;hiu nFi tr+c tip thI
ngi ti7" nh5n khi7u ni h+ng 1dn ngi khi7u ni vi7t (n
khi7u ni horc ngi ti7" nh5n ghi li vi-c khi7u ni /Yng vVn
/n v y=u c[u ngi khi7u ni ka horc i#. ch6 gc nh5n
vo vVn /n! trong 8 ghi r n@i 1ung thMo quy %nh nh
trng h9" /Yng (n n=u tr=n&
B :rng h9" nhiu ngi csng khi7u ni v .@t n@i
1ung thI th;c hi-n nh Aau\
:rng h9" nhiu ngi 7n khi7u ni tr;c ti7" thI c(
quan c8 thi. quyn t> chWc ti7" v h+ng 1dn ngi khi7u ni
cx i 1i-n # trInh /y n@i 1ung khi7u ni] ngi ti7" nh5n
khi7u ni ghi li vi-c khi7u ni /Yng vVn /n! trong 8 ghi r n@i
1ung thMo quy %nh n=u tr=n& ,i-c ti7" nhiu ngi csng khi7u
ni th;c hi-n thMo quy %nh ti 'h(ng , ca Lu5t hi7u ni]
:rng h9" nhiu ngi khi7u ni /Yng (n thI trong
(n "hi ghi r n@i 1ung quy %nh n=u tr=n! c8 ch` ka ca
nh`ng ngi khi7u ni v "hi cx ngi i 1i-n # trInh /y
khi c8 y=u c[u ca ngi gii quy7t khi7u ni]
B :rng h9" khi7u ni 9c th;c hi-n th2ng qua ngi
303 304
i 1i-n thI ngi i 1i-n "hi l .@t trong nh`ng ngi
khi7u ni! c8 giy t chWng .inh t4nh h9" "h" ca vi-c i
1i-n v th;c hi-n khi7u ni thMo quy %nh ca Lu5t hi7u ni&
L!!`! Phi hi/u ;hiu nFi
:hi hi-u khi7u ni l U0 ngy! k# tu ngy nh5n 9c
quy7t %nh hnh ch4nh horc /i7t 9c quy7t %nh hnh ch4nh!
hnh vi hnh ch4nh&
:rng h9" ngi khi7u ni kh2ng th;c hi-n 9c quyn
khi7u ni thMo zng thi hi-u vI 0. au! thi=n tai! %ch ha! i
c2ng tc! hc t5" $ n(i ga horc vI nh`ng tr$ ngi khch quan
khc thI thi gian c8 tr$ ngi 8 kh2ng&
L!!o! 7u&%n $, nghg1 $ cJ1 ngi ;hiu nFi
Qun tri-t quan i#.! nguy=n tvc gy 1;ng lu5t l nhY.
<tFo Ai%u ;i/n thun lBi cho c<ng d)n, c9 #u1n, t chNc th+c
hi/n #u&%n ;hiu nFi?! Lu5t hi7u ni nV. E0GG h /> Aung
th=. nhiu quyn hn .+i quan trng giz" cho ngi khi7u
ni th;c hi-n c8 hi-u qu vi-c /o v- cc quyn v l9i 4ch h9"
"h" ca .Inh& :hMo quy %nh ti )iu GE Lu5t hi7u ni!
ngi khi7u ni c8 cc quyn Aau y\
aS :; .Inh khi7u ni&
:rng h9" ngi khi7u ni l ngi cha thnh ni=n!
ngi .t nVng l;c hnh vi 1n A; thI ngi i 1i-n thMo
"h" lu5t ca h th;c hi-n vi-c khi7u ni]
:rng h9" ngi khi7u ni 0. au! gi y7u! c8 nh9c
i#. v th# cht horc vI la 1o khch quan khc . kh2ng th#
t; .Inh khi7u ni thI 9c y quyn cho cha! .! v9! chKng!
anh! ch%! M. ru@t! con h thnh ni=n horc ngi khc c8 nVng
l;c hnh vi 1n A; [y # th;c hi-n vi-c khi7u ni]
/S *h lu5t A t vn v "h" lu5t horc y quyn cho lu5t
A khi7u ni # /o v- quyn! l9i 4ch h9" "h" ca .Inh&
:rng h9" ngi khi7u ni l ngi 9c tr9 giz" "h"
la thMo quy %nh ca "h" lu5t thI 9c nh tr9 giz" vi=n "h"
la t vn v "h" lu5t horc y quyn cho tr9 giz" vi=n "h" la
khi7u ni # /o v- quyn! l9i 4ch h9" "h" ca .Inh]
cS :ha. gia 0i thoi horc y quyn cho ngi i 1i-n
h9" "h" tha. gia 0i thoi]
1S )9c /i7t! c! Aao ch3"! Aao ch"! ti li-u! chWng cW
1o ngi gii quy7t khi7u ni thu th5" # gii quy7t khi7u ni!
tru th2ng tin! ti li-u thu@c /4 .5t nh n+c]
S p=u c[u c nhn! c( quan! t> chWc c8 li=n quan ang
lu gi`! qun la th2ng tin! ti li-u li=n quan t+i n@i 1ung khi7u
ni cung c" th2ng tin! ti li-u 8 cho .Inh trong thi hn 0F
ngy! k# tu ngy c8 y=u c[u # giao n@" cho ngi gii quy7t
khi7u ni! tru th2ng tin! ti li-u thu@c /4 .5t nh n+c]
MS )9c y=u c[u ngi gii quy7t khi7u ni " 13ng cc
/i-n "h" khin c" # ngVn chrn h5u qu c8 th# gy ra 1o
303 304
vi-c thi hnh quy7t %nh hnh ch4nh /% khi7u ni]
gS )a ra chWng cW v vi-c khi7u ni v gii trInh a ki7n
ca .Inh v chWng cW 8]
hS *h5n vVn /n tr li v vi-c th3 la gii quy7t khi7u
ni! nh5n quy7t %nh gii quy7t khi7u ni]
iS )9c kh2i "h3c quyn! l9i 4ch h9" "h" h /% g.
"h.] 9c /Ki thng thi-t hi thMo quy %nh ca "h" lu5t]
kS hi7u ni l[n hai horc kh$i ki-n v3 n hnh ch4nh ti
:o n thMo quy %nh ca Lu5t :0 t3ng hnh ch4nh]
lS Rzt khi7u ni&
H=n cnh quyn! ngi khi7u ni c8 cc nghg1 $ Aau y\
aS hi7u ni 7n zng ngi c8 thi. quyn gii quy7t]
/S :rInh /y trung th;c A; vi-c! a ra chWng cW v t4nh
zng vn! h9" la ca vi-c khi7u ni] cung c" th2ng tin! ti
li-u li=n quan cho ngi gii quy7t khi7u ni] ch%u trch
nhi-. tr+c "h" lu5t v n@i 1ung trInh /y v vi-c cung c"
th2ng tin! ti li-u 8]
cS 'h" hnh quy7t %nh hnh ch4nh! hnh vi hnh ch4nh
. .Inh khi7u ni trong thi gian khi7u ni! tru trng h9"
quy7t %nh! hnh vi 8 /% t. Inh ch6 thi hnh thMo quy %nh
ti )iu 3w ca Lu5t hi7u ni]
1S 'h" hnh nghi=. ch6nh quy7t %nh gii quy7t khi7u
ni h c8 hi-u l;c "h" lu5t&
*gi khi7u ni th;c hi-n cc quyn v nghba v3 khc
L!!{! PhH2 #u&%n gi:i #u&t ;hiu nFi
7 thua Lu5t hi7u ni! t0 co tr+c y! Lu5t hi7u ni
nV. E0GG ti7" t3c quy %nh thi. quyn gii quy7t khi7u
ni tr+c h7t v ch y7u thu@c v th tr$ng cc c( quan
hnh ch4nh&
'c iu tu )iu GF 7n )iu E4 ca Lu5t hi7u ni quy
%nh v thi. quyn gii quy7t cc khi7u ni hnh ch4nh& :hMo
cc quy %nh ny\ :h tr$ng cc c( quan hnh ch4nh nh
n+c c8 thi. quyn gii quy7t khi7u ni Ol[n [uS 0i v+i
quy7t %nh hnh ch4nh! hnh vi hnh ch4nh ca .Inh! ca cn
/@! c2ng chWc 1o .Inh qun la tr;c ti7"] Kng thi gii quy7t
khi7u ni Ol[n haiS 0i v+i quy7t %nh hnh ch4nh! hnh vi
hnh ch4nh ca th tr$ng c( quan hnh ch4nh nh n+c c"
1+i tr;c ti7" h gii quy7t l[n [u nhng cfn khi7u ni horc
khi7u ni l[n [u h h7t thi hn nhng cha 9c gii quy7t&
)(n cx nh thi. quyn ca 'h t%ch y /an nhn 1n
c" huy-n 9c quy %nh ti )iu GT nh Aau\ OGS Xii quy7t
khi7u ni l[n [u 0i v+i quy7t %nh hnh ch4nh! hnh vi hnh
ch4nh ca .Inh] OES Xii quy7t khi7u ni l[n hai 0i v+i quy7t
%nh hnh ch4nh! hnh vi hnh ch4nh ca 'h t%ch y /an
nhn 1n c" gh! :h tr$ng c( quan thu@c y /an nhn 1n
303 304
c" huy-n h gii quy7t l[n [u nhng cfn khi7u ni horc
khi7u ni l[n [u h h7t thi hn nhng cha 9c gii quy7t&
:(ng t; nh v5y! cc iu E4! Ew v Eq quy %nh thi.
quyn ca :h t+ng 'h4nh "h! :>ng thanh tra 'h4nh "h v
'hnh thanh tra cc c"! cc ngnh& :hMo 8! :h t+ng
'h4nh "h v+i t cch l ngi Wng [u c( quan hnh ch4nh
nh n+c cao nht kh2ng "hi l .@t c" gii quy7t tr;c ti7"
cc khi7u ni hnh ch4nh nhng c8 thi. quyn ch6 o! 2n
0c cc ngnh! cc c" th;c hi-n c8 hi-u qu c2ng tc gii
quy7t khi7u ni! /o . cho cc quy7t %nh gii quy7t zng
ch4nh Ach "h" lu5t] cc c( quan thanh tra nh n+c c8 thi.
quyn giz" th tr$ng c( quan hnh ch4nh nh n+c csng c"
trong c2ng tc gii quy7t khi7u ni! c3 th# l ti7" nh5n (n th
khi7u ni! khi 9c giao thI ti7n hnh ki#. tra gc .inh! k7t
lu5n v ki7n ngh% # th tr$ng c( quan hnh ch4nh ra quy7t
%nh gii quy7t v3 vi-c khi7u ni&
:u nh`ng quy %nh tr=n y cho thy! thi. quyn gii
quy7t khi7u ni l[n [u thu@c v ngi c8 quy7t %nh hnh
ch4nh! hnh vi hnh ch4nh] thi. quyn gii quy7t khi7u ni
l[n hai 1o th tr$ng c( quan c" tr=n tr;c ti7" ca ngi c8
thi. quyn gii quy7t khi7u ni l[n [u gii quy7t&
,i-c ti7" t3c quy %nh thi. quyn gii quy7t khi7u ni
l[n [u thu@c v ngi c8 quy7t %nh hnh ch4nh! hnh vi
hnh ch4nh ca Lu5t hi7u ni nV. E0GG l "hs h9" v+i c(
ch7 qun la hi-n nay! Kng thi to iu ki-n cho vi-c gii
quy7t khi7u ni 9c nhanh ch8ng! k%" thi h(n& H$i vI h(n ai
h7t! ngi c8 quy7t %nh! hnh vi hnh ch4nh /% khi7u ni l
ngi hi#u r A; vi-c /% khi7u ni! 1o v5y h c8 th# gii quy7t
nhanh ch8ng A; vi-c . ngi khi7u ni y=u c[u& )Kng thi!
vi-c quy %nh nh v5y A~ to iu ki-n cho ngi c8 quy7t
%nh hnh ch4nh! hnh vi hnh ch4nh c8 c( h@i t; Axa chà
nh`ng Aai A8t c8 th# c8 trong qu trInh qun la ca .Inh!
trnh gy .t thi gian! c2ng AWc ca cc c( quan khc& ,i-c
quy %nh :h tr$ng c( quan c" tr=n tr;c ti7" ca ngi c8
quy7t %nh hnh ch4nh! hnh vi hnh ch4nh gii quy7t l[n hai
0i v+i quy7t %nh hnh ch4nh h 9c ngi c8 quy7t %nh
hnh ch4nh! hnh vi hnh ch4nh gii quy7t l[n [u cfn khi7u
ni l "hs h9"! to iu ki-n cho vi-c gii quy7t khi7u ni
9c ch4nh gc! khch quan v .inh /ch h(n&
9.2. /uyn t% co
Quyn t0 co l quyn ca c2ng 1n 9c /o cho c(
quan! t> chWc! c nhn c8 thi. quyn /i7t v hnh vi vi "h.
"h" lu5t ca /t kI c( quan! t> chWc! c nhn no gy thi-t
hi horc M 1a gy thi-t hi 7n l9i 4ch ca *h n+c! 7n
quyn v l9i 4ch h9" "h" ca c2ng 1n! c( quan! t> chWc&
'2ng 1n kh2ng nh`ng c8 quyn t0 co hnh vi vi "h.
"h" lu5t gy thi-t hi 7n quyn! l9i 4ch h9" "h" ca .Inh
. cfn c8 quyn t0 co hnh vi vi "h. gy thi-t hi 7n l9i
303 304
4ch ca *h n+c horc ca /t kN c( quan! t> chWc horc c
nhn no khc . .Inh /i7t&
V- dO t@ co $i/c bu<n bn tri phIp chTt 21 tX&W bu<n
luW ph rCng l,2 rR&W t@ co $i/c V)& d+ng h,ng #un
tri phIpe
:uy nhi=n! "h" lu5t ctng quy %nh ngi t0 co kh2ng
9c l9i 13ng quyn t0 co # vu co! vu kh0ng cho c( quan!
t> chWc! c nhn khc& :rong trng h9" vI t ths c nhn .
vu co! vu kh0ng cho ngi khc l h vi "h. "h" lu5t thI
tuN thMo t4nh cht! .Wc @ ca hnh vi v thi-t hi gy ra! .
ngi t0 co Aai A; th5t A~ /% gx la hnh ch4nh horc truy cWu
trch nhi-. hInh A; v t@i vu kh0ng thMo )iu GEE H@ lu5t
JInh A; nV. GUUU OAxa >i! /> Aung nV. E00US&
*gy GG thng GG nV. E0GG! Qu0c h@i n+c '@ng ho gh
h@i ch nghba ,i-t *a. kh8a _! kN h" thW E th2ng qua
Lu5t :0 co v+i T ch(ng v w0 iu& Lu5t ny c8 hi-u l;c thi
hnh k# tu ngy 0G thng F nV. E0GE&
:hMo quy %nh ca Lu5t :0 co! thI <P@ co l, $i/c c<ng
d)n thjo thJ tc do lut n,& #u& A.nh bo cho c9 #u1n, t
chNc, c nh)n c thH2 #u&%n bit $% h,nh $i $i phF2 php
lut cJ1 bTt cN c9 #u1n, t chNc, c nh)n n,o g)& thi/t hFi
hoGc Aj d1 g)& thi/t hFi lBi -ch cJ1 0h, n>c, #u&%n, lBi -ch
hBp php cJ1 c<ng d)n, c9 #u1n, t chNc? Okhon G )iu E
Lu5t :0 coS&
)# c3 th# ho cc quy %nh ca Ji7n "h" v quyn t0
co ca c2ng 1n ctng nh trch nhi-.! nghba v3 ca cc c(
quan! t> chWc! (n v% trong vi-c gii quy7t t0 co! Lu5t :0 co
quy %nh v\
B :0 co v gii quy7t t0 co 0i v+i hnh vi vi "h.
"h" lu5t ca cn /@! c2ng chWc! vi=n chWc trong vi-c th;c
hi-n nhi-. v3! c2ng v3]
B :0 co v gii quy7t t0 co 0i v+i hnh vi vi "h.
"h" lu5t ca c( quan! t> chWc! c nhn v qun la nh n+c
trong cc lbnh v;c]
B Ho v- ngi t0 co v qun la c2ng tc gii quy7t t0 co&
H=n cnh 8! # /o . A; th0ng nht trong h- th0ng
"h" lu5t! Lu5t :0 co quy %nh\
B ,i-c t0 co ca c nhn n+c ngoi ang c trz ti ,i-t
*a. v gii quy7t t0 co hnh vi vi "h. "h" lu5t ca c(
quan! t> chWc! c nhn n+c ngoi ti ,i-t *a. 9c " 13ng
thMo quy %nh ca Lu5t ny! tru trng h9" iu +c qu0c t7
. '@ng hfa gh h@i ch nghba ,i-t *a. l thnh vi=n c8 quy
%nh khc&
B ,i-c t0 gic v tin /o v t@i "h. 9c th;c hi-n thMo
quy %nh ca "h" lu5t v t0 t3ng hInh A;&
B :rng h9" lu5t khc c8 quy %nh khc v t0 co v gii
quy7t t0 co thI " 13ng quy %nh ca lu5t 8&
303 304
L!'!! V% chJ th=
)0i t9ng " 13ng ca Lu5t :0 co /ao gK.\ c2ng 1n t0
co] c( quan! t> chWc! c nhn c8 hnh vi /% t0 co] c( quan
nh n+c! t> chWc! c nhn c8 thi. quyn trong vi-c gii
quy7t t0 co] c( quan! t> chWc! c nhn c8 li=n quan trong vi-c
"h0i h9" gii quy7t t0 co&
:hMo )iu E Lu5t :0 co! cc tu ng` 9c hi#u nh Aau\
B 0gi t@ co l c2ng 1n th;c hi-n quyn t0 co&
B 0gi b. t@ co l c( quan! t> chWc! c nhn c8 hnh vi
/% t0 co&
B 0gi gi:i #u&t t@ co l c( quan! t> chWc! c nhn c8
thi. quyn gii quy7t t0 co&
B Gi:i #u&t t@ co l vi-c ti7" nh5n! gc .inh! k7t
lu5n v n@i 1ung t0 co v vi-c gx la t0 co ca ngi gii
quy7t t0 co&
L!'!'! 7u&%n $, nghg1 $ cJ1 ngi t@ co
Quyn v nghba v3 ca ngi t0 co 9c quy %nh ti
)iu U Lu5t :0 co& *gi t0 co c8 cc #u&%n Aau y\
aS Xxi (n horc tr;c ti7" t0 co v+i c( quan! t> chWc! c
nhn c8 thi. quyn thMo quy %nh ca "h" lu5t]
/S )9c gi` /4 .5t h! t=n! %a ch6! /zt t4ch v cc th2ng
tin c nhn khc ca .Inh]
cS p=u c[u c( quan! t> chWc! c nhn c8 thi. quyn
th2ng /o v vi-c th3 la gii quy7t t0 co! th2ng /o chuy#n
v3 vi-c t0 co Aang c( quan c8 thi. quyn gii quy7t! th2ng
/o k7t qu gii quy7t t0 co]
1S :0 co ti7" khi c8 cVn cW cho rYng vi-c gii quy7t t0
co ca c( quan! t> chWc! c nhn c8 thi. quyn kh2ng zng
"h" lu5t horc qu thi hn quy %nh . t0 co kh2ng 9c
gii quy7t]
S p=u c[u c( quan! t> chWc! c nhn c8 thi. quyn /o
v- khi /% M 1a! tr ths! trs 15"]
MS )9c khMn th$ng thMo quy %nh ca "h" lu5t&
o v+i Lu5t hi7u ni! t0 co tr+c y! Lu5t :0 co nV.
E0GG h /> Aung quy %nh ngi t0 co c8 quyn gi` /4 .5t h!
t=n! %a ch6! /zt t4ch v th2ng tin c nhn khc& )# quyn ny
ca ngi t0 co 9c th;c hi-n thI ngi gii quy7t t0 co "hi
c8 trch nhi-. gi` /4 .5t h! t=n! %a ch6! /zt t4ch v cc th2ng
tin c nhn khc ca ngi t0 co] Kng thi "hi " 13ng /i-n
"h" c[n thi7t thMo thi. quyn horc ngh% c( quan! t> chWc c8
thi. quyn c8 /i-n "h" c[n thi7t # gi` /4 .5t th2ng tin v /o
v- cho ngi t0 co O)iu 3q Lu5t :0 coS&
:uy nhi=n! y l quyn ca ngi t0 co! n=n ngi t0
co c8 th# th;c hi-n horc kh2ng th;c hi-n! trong trng h9"
ngi t0 co thy kh2ng c[n thi7t gi` /4 .5t v .u0n c2ng
khai h! t=n! %a ch6 ca .Inh thI h c8 th# t; .Inh ch @ng
303 304
c2ng khai horc /o cho c( quan! t> chWc c8 li=n quan # c2ng
khai thMo y=u c[u ca h&
H=n cnh quyn! ngi t0 co c8 cc nghg1 $ Aau y\
aS *=u r h! t=n! %a ch6 ca .Inh]
/S :rInh /y trung th;c v n@i 1ung t0 co] cung c" th2ng
tin! ti li-u li=n quan 7n n@i 1ung t0 co . .Inh c8 9c]
cS 'h%u trch nhi-. tr+c "h" lu5t v n@i 1ung t0 co
ca .Inh]
1S HKi thng thi-t hi 1o hnh vi c0 a t0 co Aai A; th5t
ca .Inh gy ra&
,i-c quy %nh trch nhi-. ca ngi t0 co th# hi-n 9c
t4nh c2ng /Yng ca "h" lu5t& *gi t0 co "hi ch%u trch
nhi-. tr+c "h" lu5t v n@i 1ung t0 co ca .Inh v c8
nghba v3 "hi /Ki thng thi-t hi 1o hnh vi c0 a t0 co Aai
A; th5t ca .Inh gy ra& ,I v5y! khi l. (n t0 co! ngi t0
co "hi cn nhvc! Auy nghb cin trng! c8 chWng cW gc ng
v rc /i-t kh2ng th# vI @ng c( c nhn tr ths ngi c8 .u
thudn v+i .Inh hay vI .@t A; cnh tranh! 0 k&&& . l. (n
t0 co! vu kh0ng l. .t uy t4n! 1anh 1;! th5. ch4 gy thi-t
hi 7n quyn v l9i 4ch ch4nh ng ca ngi khc& *7u
ngi t0 co . t0 co Aai A; th5t thI h A~ "hi ch%u trch
nhi-. "h" la thMo quy %nh ca "h" lu5t& Quy %nh ny
nhY. trnh gy ra tInh trng t0 co trn lan! kh2ng c8
th2ng tin ch4nh gc horc 1o trInh @ hn ch7 ca ngi t0 co
h nh5n thWc kh2ng zng v /n cht A; vi-c h t0 co Aai A;
th5t horc l9i 13ng quyn t0 co # "h3c v3 cho l9i 4ch ca /n
thn horc # tr ths ngi khc vI la 1o c nhn&
L!'!L! PrDnh t+, thJ tc gi:i #u&t t@ co
- V% ngu&Kn tkc Vc A.nh thH2 #u&%n gi:i #u&t t@ co!
thMo quy %nh ti )iu GE Lu5t :0 co thI\
:0 co hnh vi vi "h. "h" lu5t trong vi-c th;c hi-n
nhi-. v3! c2ng v3 ca cn /@! c2ng chWc! vi=n chWc 1o ngi
Wng [u c( quan! t> chWc c8 thi. quyn qun la cn /@!
c2ng chWc! vi=n chWc 8 gii quy7t&
nhi-. v3! c2ng v3 ca ngi Wng [u! c" "h8 ca ngi
Wng [u c( quan! t> chWc 1o ngi Wng [u c( quan! t>
chWc c" tr=n tr;c ti7" ca c( quan! t> chWc 8 gii quy7t&
nhi-. v3! c2ng v3 ca cn /@! c2ng chWc! vi=n chWc thu@c
thi. quyn qun la ca nhiu c( quan! t> chWc 1o ngi Wng
[u c( quan! t> chWc tr;c ti7" qun la cn /@! c2ng chWc! vi=n
chWc /% t0 co "h0i h9" v+i cc c( quan! t> chWc c8 li=n quan
gii quy7t&
nhi-. v3! c2ng v3 ca cn /@! c2ng chWc! vi=n chWc c8 1u
303 304
hi-u t@i "h. 1o c( quan ti7n hnh t0 t3ng gii quy7t thMo
quy %nh ca "h" lu5t v t0 t3ng hInh A;&
B ,i-c gii quy7t t0 co 9c th;c hi-n thMo trInh t; Aau y\
OGS :i7" nh5n! gx la th2ng tin t0 co]
OES _c .inh n@i 1ung t0 co]
O3S 7t lu5n n@i 1ung t0 co]
O4S _x la t0 co ca ngi gii quy7t t0 co]
OwS '2ng khai k7t lu5n n@i 1ung t0 co! quy7t %nh gx la
hnh vi vi "h. /% t0 co&
L!'!`! V% hDnh thNc t@ co 9c quy %nh ti )iu GU Lu5t
:0 co& '3 th#\
OGS ,i-c t0 co 9c th;c hi-n /Yng (n t0 co horc t0
co tr;c ti7"&
OES :rng h9" t0 co 9c th;c hi-n /Yng (n thI trong
(n t0 co "hi ghi r ngy! thng! nV. t0 co] h! t=n! %a ch6
ca ngi t0 co] n@i 1ung t0 co& )(n t0 co "hi 1o ngi
t0 co ka t=n horc i#. ch6& :rng h9" nhiu ngi csng t0
co /Yng (n thI trong (n "hi ghi r h! t=n! %a ch6 ca
tung ngi t0 co! c8 ch` ka horc i#. ch6 ca nh`ng ngi
t0 co] h! t=n ngi i 1i-n cho nh`ng ngi t0 co # "h0i
h9" khi c8 y=u c[u ca ngi gii quy7t t0 co&
O3S :rng h9" ngi t0 co 7n t0 co tr;c ti7" thI
ngi ti7" nh5n h+ng 1dn ngi t0 co vi7t (n t0 co horc
ngi ti7" nh5n ghi li vi-c t0 co /Yng vVn /n v y=u c[u
ngi t0 co ka t=n horc i#. ch6 gc nh5n vo vVn /n!
trong 8 ghi r n@i 1ung thMo quy %nh ti khon E )iu tr=n&
:rng h9" nhiu ngi 7n t0 co tr;c ti7" thI ngi ti7"
nh5n h+ng 1dn ngi t0 co cx i 1i-n # trInh /y n@i
1ung t0 co&
L!'!o! V% thi hFn gi:i #u&t t@ co O)iu EG Lu5t :0 coS
B :hi hn gii quy7t t0 co l q0 ngy! k# tu ngy th3 la
gii quy7t t0 co] 0i v+i v3 vi-c "hWc t" thI thi hn gii
quy7t l U0 ngy! k# tu ngy th3 la gii quy7t t0 co&
B :rng h9" c[n thi7t! ngi c8 thi. quyn gii quy7t t0
co c8 th# gia hn gii quy7t .@t l[n nhng kh2ng qu 30
ngy] 0i v+i v3 vi-c "hWc t" thI kh2ng qu q0 ngy&
L!'!{! V% Vc 2inh n4i dung t@ co, ;t lun n4i dung t@ co
_c .inh n@i 1ung t0 co! k7t lu5n n@i 1ung t0 co l .@t
trong nh`ng vn trng t. ca c2ng tc gii quy7t t0 co&
Lu5t hi7u ni! t0 co nV. GUUT cha quy %nh c3 th#! r
rng quyn hn! trch nhi-. ca ngi ti7n hnh gc .inh
n@i 1ung t0 co 1 1dn 7n A; tuN ti-n! thi7u khch quan
trong vi-c thu th5" th2ng tin! ti li-u # chWng .inh t4nh
zng! Aai ca n@i 1ung t0 co&
)# khvc "h3c hn ch7 ny! Lu5t :0 co nV. E0GG h
303 304
quy %nh c3 th#! r rng v gc .inh n@i 1ung t0 co ti
)iu EE] c3 th#\ ngi gii quy7t t0 co ti7n hnh gc .inh
horc giao cho c( quan thanh tra nh n+c csng c" horc c(
quan! t> chWc! c nhn c8 trch nhi-. gc .inh n@i 1ung t0
co] trng h9" giao cho c( quan! t> chWc! c nhn c8 trch
nhi-. gc .inh n@i 1ung t0 co thI ngi gii quy7t t0 co
"hi l5" vVn /n giao vi-c gc .inh! trong 8 ghi r n@i
1ung c[n gc .inh! thi gian ti7n hnh gc .inh! quyn hn
v trch nhi-. ca ngi 9c giao gc .inh n@i 1ung t0
co& *gi 9c giao gc .inh n@i 1ung t0 co c8 quyn v
nghba v3 nh ngi gii quy7t t0 co& :uy nhi=n! ngi
9c giao gc .inh n@i 1ung t0 co kh2ng 9c k7t lu5n v
n@i 1ung t0 co! kh2ng 9c ra quy7t %nh gx la nhng
9c k7t lu5n n@i 1ung gc .inh! ki7n ngh% /i-n "h" gx la
v /o co ngi gii quy7t t0 co&
)Kng thi! ngi gc .inh n@i 1ung t0 co c8 cc quyn v
nghba v3 c3 th# ti khon 3! 4 )iu EE Lu5t :0 co& :hMo 8!
ngi gc .inh n@i 1ung t0 co c8 cc quyn v nghba v3 Aau\
B Qhi ti7n hnh cc /i-n "h" c[n thi7t # thu th5"
th2ng tin! ti li-u! l. r n@i 1ung t0 co& :h2ng tin! ti li-u
thu th5" "hi 9c ghi ch" thnh vVn /n! khi c[n thi7t thI
l5" thnh /i=n /n! 9c lu gi` trong hK A( v3 vi-c t0 co&
B Qhi to iu ki-n # ngi /% t0 co gii trInh! a ra
cc chWng cW # chWng .inh t4nh zng! Aai ca n@i 1ung t0
co c[n gc .inh& ,i-c gii trInh ca ngi /% t0 co "hi
9c l5" thnh /i=n /n! c8 ch` ka ca ngi gc .inh n@i
1ung t0 co v ngi /% t0 co&
'Vn cW vo n@i 1ung t0 co! vVn /n gii trInh ca ngi
/% t0 co! k7t qu gc .inh n@i 1ung t0 co! cc ti li-u! /Yng
chWng c8 li=n quan! ngi gii quy7t t0 co "hi k7t lu5n /Yng
vVn /n v n@i 1ung t0 co& 7t lu5n "hi ghi r vi-c t0 co l
zng hay Aai horc zng "h[n no! gc %nh trch nhi-. ca
tung c nhn v nh`ng n@i 1ung t0 co zng horc zng .@t
"h[n] cc /i-n "h" gx la thMo thi. quyn] ki7n ngh%
/i-n "h" gx la v+i c( quan! t> chWc! c nhn c8 thi. quyn
O)iu E4S&
L!'!! c:o $/ ngi t@ co
:r=n th;c t7 thi hnh Lu5t hi7u ni! t0 co nV. GUUT v
Lu5t Qhfng! ch0ng tha. nhtng! h c8 nhiu trng h9" ngi
t0 co /% tr ths! /% trs 15"! /% g. "h. v AWc kho! t4nh
.ng! th5. ch4 c ngi thn ca h ctng /% M 1o! /% g.
"h.& oo 8! ti7" t3c k7 thua cc quy %nh ca Lu5t hi7u
ni! t0 co nV. GUUT v nguy=n tvc /o v- cho ngi t0 co!
gc %nh trch nhi-. ca c( quan nh n+c c8 thi. quyn
trong vi-c /o v- cho ngi t0 co! Kng thi gy 1;ng c( ch7
/o . th;c hi-n /o v- ngi t0 co! Lu5t :0 co nV.
E0GG h 1nh 'h(ng ,& Ho v- ngi t0 co Otu )iu 34 7n
)iu 40S quy %nh v "h. vi! 0i t9ng! trch nhi-. v cc
303 304
/i-n "h" /o v- ngi t0 co
)iu 34 ca Lu5t :0 co quy %nh A@i tBng ABc b:o $/
l ngi t0 co v ngi thn th4ch ca ngi t0 co& ,i-c /o
v- ngi t0 co 9c th;c hi-n ti n(i c trz! c2ng tc! l.
vi-c! hc t5"! n(i c8 ti An ca ngi c[n 9c /o v- horc
nh`ng n(i khc 1o c( quan c8 thi. quyn quy7t %nh& :hi
hn /o v- 1o c( quan c8 thi. quyn quy7t %nh tuN thu@c
vo tInh hInh th;c t7 ca tung v3 vi-c! .Wc @! t4nh cht ca
hnh vi g. "h. 7n quyn v l9i 4ch h9" "h" ca 0i
t9ng c[n 9c /o v-&
:rch nhi-. ch4nh trong vi-c /o v- ngi t0 co tr+c
h7t thu@c v c( quan! ngi c8 thi. quyn gii quy7t t0 co&
*gi gii quy7t t0 co c8 trch nhi-. /o v- ngi t0 co!
kh2ng "h3 thu@c vo ngi t0 co c8 y=u c[u hay kh2ng&
:hMo 8! ngi t0 co 9c /o v- v\
- c- 2t th<ng tin c nh)n OgK. h t=n! tu>i! %a ch6! n(i
l. vi-c! gia Inh! ngi thnS\ '( quan! t> chWc! c nhn
c8 thi. quyn khi ti7" nh5n t0 co! gii quy7t t0 co! khai
thc! Ax 13ng th2ng tin! ti li-u 1o ngi t0 co cung c" c8
trch nhi-. gi` /4 .5t h! t=n! %a ch6! /zt t4ch v cc th2ng
tin c nhn khc ca ngi t0 co] Kng thi "hi " 13ng
/i-n "h" c[n thi7t thMo thi. quyn horc ngh% c( quan! t>
chWc c8 thi. quyn c8 /i-n "h" c[n thi7t # gi` /4 .5t
th2ng tin v /o v- cho ngi t0 co O)iu 3qS& )Kng thi!
khon 3 )iu T ca Lu5t :0 co ctng quy %nh nghi=. c.
ti7t l@ h! t=n! %a ch6! /zt t4ch ca ngi t0 co v nh`ng
th2ng tin khc c8 th# l. l@ 1anh t4nh ca ngi t0 co&
- iBc b:o $/ t-nh 2Fng, *Nc ;ho, t,i *:n, d1nh d+,
nh)n phH2, u& t-n\ hi ngi gii quy7t t0 co nh5n 9c
th2ng tin ngi t0 co /% M 1o! tr ths! trs 15" thI c8 trch
nhi-. ch6 o horc "h0i h9" v+i c( quan c2ng an horc c(
quan khc c8 thi. quyn c8 /i-n "h" k%" thi ngVn chrn!
/o v- ngi t0 co v ngh% c( quan c8 thi. quyn gx la
thMo quy %nh "h" lu5t 0i v+i ngi c8 hnh vi M 1o! tr
ths! trs 15" ngi t0 co Okhon G )iu 3US&
- iBc b:o $/ tFi n9i c<ng tc, n9i l,2 $i/c\ )# /o .
ngi t0 co kh2ng /% trs 15"! cn tr$ trong c2ng vi-c! )iu
3F Lu5t :0 co quy %nh ngi c8 thi. quyn qun la! Ax
13ng cn /@! c2ng chWc! vi=n chWc! ngi lao @ng "hi /o
. v% tr4 c2ng tc! kh2ng 9c "hn /i-t 0i gx v vi-c l.
0i v+i ngi t0 co 1+i .i hInh thWc! kh2ng 9c tr ths!
trs 15"! M 1a! l. nh h$ng 7n quyn v l9i 4ch h9" "h"
ca ngi t0 co Okhon G! E )iu 3FS&
- iBc b:o $/ tFi n9i c trX\ y /an nhn 1n cc c"
trong "h. vi nhi-. v3! quyn hn ca .Inh c8 trch nhi-.
/o . # ngi t0 co kh2ng /% "hn /i-t 0i gx trong vi-c
th;c hi-n cc quyn! nghba v3 ca c2ng 1n ti n(i c trz]
kh2ng /% "hn /i-t 0i gx! tr ths! trs 15"! M 1a! l. nh
303 304
h$ng 7n quyn v l9i 4ch h9" "h" ca ngi t0 co Okhon
G! E )iu 3TS&
)# trnh tInh trng vi-c /o v- ngi t0 co ch6 l hInh
thWc! Lu5t :0 co ctng quy %nh\ hi ngi t0 co c8 cVn cW
cho rYng vi-c t0 co c8 th# gy nguy hi 7n t4nh .ng! AWc
kho! 1anh 1;! nhn "hi.! uy t4n ca .Inh horc ca ngi
thn th4ch ca .Inh horc c8 cVn cW cho rYng .Inh /% "hn
/i-t 0i gx trong vi-c th;c hi-n cc quyn! nghba v3 ca c2ng
1n ti n(i c trz horc c8 cVn cW cho rYng .Inh /% "hn /i-t
0i gx v vi-c l. 1dn 7n gi. thu nh5"! gy thi-t hi 7n
quyn! l9i 4ch h9" "h" ca .Inh thI c8 quyn y=u c[u ngi
gii quy7t t0 co " 13ng /i-n "h" /o v-! kh2i "h3c cc
quyn v l9i 4ch h9" "h" ca ngi t0 co h /% g. "h.!
Kng thi gM. gt! gx la ngi c8 hnh vi vi "h.& :rong
trng h9" /% M 1o horc /% g. hi v t4nh .ng! AWc kho!
1anh 1;! nhn "hi.! uy t4n thI c8 quyn ngh% c( quan c2ng
an " 13ng /i-n "h" /o v- c[n thi7t&
hi nh5n 9c ngh% /o v- ca ngi t0 co! ngi
c8 thi. quyn c8 trch nhi-. ki#. tra! gc .inh& *7u
ngh% ca ngi t0 co l ch4nh ng thI " 13ng cc /i-n
"h" thMo thi. quyn horc y=u c[u ngi c8 thi. quyn
" 13ng /i-n "h"\ Inh ch6! t. Inh ch6! hy /} .@t
"h[n horc ton /@ quy7t %nh g. "h. quyn v l9i 4ch
h9" "h" ca ngi t0 co] kh2i "h3c cc quyn v l9i 4ch
h9" "h" ca ngi t0 co h /% g. "h.] gx la k%" thi!
nghi=. .inh 0i v+i ngi c8 hnh vi M 1o! tr ths! trs
15"! g. "h. 7n quyn v l9i 4ch h9" "h" ca ngi t0
co& )0i v+i trng h9" /% M 1o horc /% g. hi v t4nh
.ng! AWc kho 1anh 1;! nhn "hi.! uy t4n thI ngi gii
quy7t t0 co horc c( quan c2ng an "hi k%" thi /0 tr4 n(i
t. lnh khi ngi t0 co! ngi thn th4ch ca h c8 nguy
c( /% g. "h. 7n t4nh .ng! AWc kh}M] /0 tr4 l;c l9ng!
"h(ng ti-n! c2ng c3 # tr;c ti7" /o v- an ton t4nh
.ng! AWc kh}M! ti An! 1anh 1;! nhn "hi.! uy t4n cho
ngi t0 co v ngi thn th4ch ca h ti n(i c[n thi7t]
" 13ng /i-n "h" ngVn chrn! gx la hnh vi g. hi horc
M 1a g. hi 7n t4nh .ng! AWc kh}M! ti An! 1anh 1;!
nhn "hi.! uy t4n ca ngi t0 co v ngi thn th4ch
ca ngi t0 co thMo quy %nh ca "h" lu5t&
crc 1s trch nhi-. ch4nh trong vi-c /o v- ngi t0 co
thu@c v c( quan! ngi c8 thi. quyn gii quy7t t0 co& :uy
nhi=n! ngi t0 co 9c /o v- ctng "hi th;c hi-n cc
quyn v nghba v3 thMo )iu 3w Lu5t :0 co&
:hMo 8! ngi t0 co c8 cc quyn\
B p=u c[u ngi gii quy7t t0 co! c( quan! t> chWc c8
thi. quyn " 13ng /i-n "h" /o v- .Inh horc ngi thn
th4ch ca .Inh khi c8 cVn cW gc %nh vi-c /% k lu5t! /u@c
th2i vi-c! lun chuy#n c2ng tc horc /% cc hInh thWc trs 15"!
"hn /i-t 0i gx khc! /% M 1a g. hi horc g. hi t4nh
303 304
.ng! AWc kh}M! 1anh 1;! nhn "hi.! uy t4n! ti An! cc
quyn v l9i 4ch h9" "h" khc 1o vi-c t0 co hnh vi vi
"h. "h" lu5t]
B )9c th2ng /o v /i-n "h" /o v- 9c " 13ng]
ngh% thay >i /i-n "h" /o v- n7u c8 cVn cW cho rYng /i-n
"h" 8 kh2ng /o . an ton] 9c tu ch0i " 13ng /i-n
"h" /o v-]
B p=u c[u gia hn thi hn /o v-] y=u c[u /o v- li]
B )9c /Ki thng thMo quy %nh ca "h" lu5t v trch
nhi-. /Ki thng ca *h n+c trong trng h9" ngi t0
co y=u c[u c( quan! t> chWc! c nhn c8 thi. quyn "
13ng /i-n "h" c[n thi7t # /o v- .Inh . cc c( quan! t>
chWc! c nhn 8 kh2ng " 13ng horc " 13ng kh2ng k%"
thi! kh2ng zng quy %nh ca "h" lu5t! gy thi-t hi v
t4nh .ng! AWc kh}M! ti An! t>n tht v tinh th[n cho ngi
9c /o v-&
*gi t0 co c8 cc nghba v3\
B Xxi vVn /n y=u c[u /o v- trong trng h9" c8 cVn
cW cho rYng /% "hn /i-t 0i gx v vi-c l. Oquy %nh ti
)iu 3FS] trong vi-c th;c hi-n cc quyn! nghba v3 c2ng
1n Oquy %nh ti )iu 3TS] hay nguy hi 7n t4nh .ng! AWc
kh}M! ti An! 1anh 1;! nhn "hi.! uy t4n ca .Inh Oquy
%nh ti )iu 3US ca Lu5t :0 co 7n ngi gii quy7t t0
co horc c( quan! t> chWc khc c8 thi. quyn " 13ng /i-n
"h" /o v- ngi t0 co& :rong trng h9" khin c"! c8
th# gr" tr;c ti7" horc th2ng qua cc hInh thWc th2ng tin
khc # y=u c[u 9c /o v- ngay nhng Aau 8 "hi gxi
vVn /n y=u c[u ch4nh thWc 7n c( quan! t> chWc c8 thi.
quyn " 13ng /i-n "h" /o v-]
B 'ung c" th2ng tin! ti li-u! cVn cW gc %nh vi-c /% g.
"h. horc M 1a g. "h. t4nh .ng! AWc kh}M! ti An!
1anh 1;! nhn "hi.! uy t4n horc quyn! l9i 4ch h9" "h" khc
l gc th;c v "hi ch%u trch nhi-. tr+c "h" lu5t v th2ng
tin! ti li-u h cung c"]
B :un th y=u c[u . c( quan! t> chWc c8 trch nhi-.
/o v- a ra c8 li=n quan 7n c2ng tc /o v-] kh2ng 9c
ti7t l@ /i-n "h" /o v- cho ngi khc /i7t&
9.9. XIo * quyn &hi'u n2i6 quyn t% co
*hV. a. /ao quy=n khi=u nai! t2 cao cu a c2ng 1n!
"h" lu5t h c8 nhiu quy %nh v vi-c /o v- ngi khi7u
ni! ngi t0 co! ctng nh cc hnh vi g. "h. quyn
khi7u ni! quyn t0 co ca c2ng 1n thI tsy thMo .Wc @ vi
"h. v h5u qu gy ra A~ /% gx la thMo cc quy %nh ca
"h" lu5t&
)# cc quy %nh ca Lu5t hi7u ni 9c th;c hi-n
nghi=. ch6nh tr=n th;c t7! Lu5t hi7u ni ti7" t3c quy %nh
303 304
vi-c gx la cc hnh vi vi "h. "h" lu5t 0i v+i ngi gii
quy7t khi7u ni! ngi khi7u ni v nh`ng ngi khc c8 li=n
quan& :hMo 8! ngi gii quy7t khi7u ni vi "h. .@t trong
cc hnh vi /% nghi=. c. quy %nh ti cc khon G! E! 3 v 4
)iu q ca Lu5t hi7u ni horc vi "h. cc quy %nh khc
ca "h" lu5t trong vi-c gii quy7t khi7u ni thI tsy thMo t4nh
cht! .Wc @ vi "h. . /% gx la k lu5t horc /% truy cWu
trch nhi-. hInh A;! n7u gy thi-t hi thI "hi /Ki thng
horc /Ki hon thMo quy %nh ca "h" lu5t] t(ng t; nh v5y
ngi khi7u ni v nh`ng ngi khc c8 li=n quan vi "h.
.@t trong cc hnh vi /% nghi=. c. quy %nh tai cc khon
w! q! F v T )iu q ca Lu5t hi7u ni horc vi "h. cc quy
%nh khc ca "h" lu5t v khi7u ni v gii quy7t khi7u ni
thI tsy thMo t4nh cht! .Wc @ vi "h. . /% gx la vi "h.
hnh ch4nh horc /% truy cWu trch nhi-. hInh A;! n7u gy thi-t
hi thI "hi /Ki thng thMo quy %nh ca "h" lu5t&
# " Wng y=u c[u ca c2ng tc "hfng! ch0ng tha.
nhtng! Lu5t :0 co nV. E0GG h quy %nh .@t A0 n@i 1ung
.+i v c2ng khai k7t lu5n n@i 1ung t0 co! quy7t %nh gx la
hnh vi vi "h. /% t0 co O)iu 30S& *gi gii quy7t t0 co
c8 trch nhi-. c2ng khai k7t lu5n n@i 1ung t0 co! quy7t %nh
gx la hnh vi vi "h. /% t0 co /Yng cc hInh thWc\ c2ng /0
ti cu@c h" c( quan! t> chWc n(i ngi /% t0 co c2ng tc]
ni=. y7t ti tr3 A$ l. vi-c horc n(i ti7" c2ng 1n ca c(
quan! t> chWc h gii quy7t t0 co! quy7t %nh gx la hnh vi vi
"h. /% t0 co] th2ng /o tr=n "h(ng ti-n th2ng tin i
chzng& ,i-c c2ng khai ny "hi /o . kh2ng ti7t l@ th2ng
tin v ngi t0 co v nh`ng n@i 1ung thu@c /4 .5t *h n+c&
H2 lut Jinh A GUUU OAa 2i! /2 Aung E00US a a ra .2t
i=u khoan trc ti=" quy inh v= t@i g. "h. quyn khi7u
ni! t0 co cu a c2ng 1n ti )iu G3E& :hMo 8\
<! 0gi n,o c 24t trong cc h,nh $i *1u A)&, thD b.
phFt c:nh co, c:i tFo ;h<ng gi12 gi8 An 24t n52 hoGc
phFt tQ tC b1 thng An b1 n52O
1w lBi dng chNc $, #u&%n hFn c:n tr $i/c ;hiu nFi, t@
co, $i/c VIt $, gi:i #u&t cc ;hiu nFi, t@ co hoGc $i/c Va
lE ngi b. ;hiu nFi, t@ coW
bw ( trch nhi/2 2, c@ E ;h<ng chTp h,nh #u&t A.nh
cJ1 c9 #u1n c thH2 #u&%n VIt $, gi:i #u&t cc ;hiu nFi, t@
co g)& thi/t hFi cho ngi ;hiu nFi, t@ co!
'! 0gi n,o tr: thQ ngi ;hiu nFi, t@ co thD b. phFt
c:i tFo ;h<ng gi12 gi8 An b1 n52 hoGc phFt tQ tC *u thng
An n52 n52!
L! 0gi phF2 t4i cn c th= b. cT2 A:2 nhi/2 chNc $
nhTt A.nh tC 24t n52 An n52 n52&?
303 304
303 304
c' L'
),i gi:i thiu w
P"! 6E K"'& M3'5 #"3!% (N M3,N! #$! !%OP& F
x! "hi ni/2, t-nh chTt, ph)n loFi #u&%n con ngi U
xx! V,i nIt $% l.ch *a pht tri=n cJ1 $Tn A% #u&%n
con ngi trKn th gi>i $, ;hi lBc l.ch *a t
tng $% #u&%n con ngi trong l.ch *a, $5n h1,
ch-nh *ch, php lut Vi/t 012 Gw
xxx! 7u1n Ai=2, ch-nh *ch c9 b:n cJ1 i:ng $,
0h, n>c Vi/t 012 $% #u&%n con ngi 3E
P"! IE C'# M3,N! *0! by #"J!" 5SA 5S$!% 1"'1
2345 V&H5 NC- 4F
(hu&Kn A% ! 7u&%n *@ng $, ABc b:o A:2 1n ninh
c nh)n 4U
(hu&Kn A% '! 7u&%n bDnh AUng tr>c php lut $,
ABc php lut b:o $/ 24t cch bDnh AUng GGT
(hu&Kn A% L! 7u&%n t+ do c nh)n GFG
(hu&Kn A% `! 7u&%n th12 gi1 $,o Ai *@ng ch-nh tr. E4G
303 304

Mot So Kien Thuc PL Ve Quyen Con Nguoi - Danh Cho Giao Vien

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mot So Kien Thuc PL Ve Quyen Con Nguoi - Danh Cho Giao Vien

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Phn 2. Cc quyn dn s - chnh tr trong php lut Vit !" #$t s% &i'n th(c P) * quyn con ng+,i - -p ..

& e c" @ qu0c

You might also like