TR!"NG #$I H%C NGO$I TH!

&NG
THNH PH' H( CH MINH


BO CO
MN #!"NG L'I CCH M$NG C)A
#*NG C+NG S*N VI,T NAM

!" ti: B-o tng Ch.ng tch chi/n tranh

Nhm th0c hi1n:
Kha l2p: K51G
M l2p:
Gio vin h32ng d4n: Ths T Ng5c H6ng



Tp.HCM, ngy 23 thng 5, 2014

TP.HCM, ngy 23 thng 5, 2014



"
M!C L!C
Mu, n"#c m$t, s%c m&nh dn t'c 2
Gi#i thi(u B)o tng Ch%ng tch chi*n tranh 4
1. L7ch s8 4
2. Khi qut v9 B-o tng Ch.ng tch chi/n tranh 5
T'i c chi*n tranh xm l"+c 7
Th* gi#i ,ng h' Vi(t Nam khng chi*n 12
-i(n Bin Ph, - ngy .y, by gi/ 15
Nh0ng s1 th2t l3ch s4, 5au th"6ng v gi tr3 c,a ha bnh 19
K*t lu2n 22




#
MU, N78C M9T, S:C M;NH DN T<C
Trong s# nghi$p thing ling ch%ng M&, c'u n()c, tr*i qua mun nghn gian kh+ hy
sinh, nhn dn ta , l-p nn nh.ng chi/n cng v cng oanh li$t. Dn t0c ta c th1 t#
ho l m0t dn t0c anh hng, tr()c h/t l do ton dn ta ,on k/t m0t lng, quy/t
,nh v quy/t th2ng gi3c M& xm l(4c - Ch: t7ch H; Ch Minh.
Lng yu n32c n;ng nn chnh l bu v<t tinh th=n m m>i ng3?i dn Vi1t Nam
@9u mang trong mnh tA lc sinh ra cho t2i lc trB v9 v2i cha ng tC tin. Chnh lng
n;ng nn yu n32c Dy @ gip nhn dn ta v3Et qua h/t th-y m5i kh khFn, m5i kG
th. #i9u @ @ @3Ec ch.ng minh qua tAng giai @oHn l7ch s8 n32c nh, tA th?i @Hi gy
d0ng n32c c:a cc v7 vua Hng cho t2i th?i nh LI, nh Tr=n v hJn th/ nKa, lng
n;ng nn yu n32c @ @3Ec nhKng v7 anh hng, nhKng v7 li1t sL, nhKng chi/n sL @ dMc
s.c mnh chMng lHi @/ quMc tn bHo, chMng lHi kG th @N mang lHi ho bnh cho ton
thN dn tOc. R;i cPng chnh lng yu n32c n;ng nn @ @ gip dn tOc ta tHo nn mOt
s.c mHnh ton dn, mOt I ch ton dn tOc.
#Dt n32c ta, dn tOc ta @ ph-i tr-i qua nhKng th?i k @en tMi, @en tMi nhDt khng
thN khng kN @/n l th?i k @Du tranh chMng Php, chMng MQ c.u n32c. Th0c dn Php
v @/ quMc MQ rDt mHnh v9 c- kinh t/ l4n qun s0, ai cPng bi/t nh3ng mDy ai bi/t r6ng
mOt dn tOc nhR b nh3 Vi1t Nam lm sao c thN @nh thSng @3Ec nhKng quMc gia
hng mHnh @ @N r;i @em lHi @Ong l0c cho ton thN nhKng dn tOc nhR b khc ginh
lHi cho ring @Dt n32c mnh n9n @Oc l<p vMn dL. Chng ta c thN ni hai cuOc chi/n
tranh chMng xm l3Ec l nhKng cuOc chi/n tranh @ gieo rSc cho dn tOc ta bao @au
th3Jng tang tc v mDt mt. Nhn dn c- n32c @ ph-i @Mi mTt v2i s0 @ hO tn bHo
c:a th0c dn Php, nhn dn mi9n Nam @ ph-i @Mi mTt v2i bao tOi c di1t ch:ng,
nhKng cuOc th-m st tn bHo cPng nh3 s0 huU di1t mi tr3?ng sMng c:a @/ quMc MQ
b6ng chDt @Oc mu da cam. R;i c- nhn dn h<u ph3Jng mi9n BSc ph-i chMng tr5i v2i
chi/n tranh ph hoHi c:a chng. Nh3ng tDt c- @i9u @ @9u khng gi/t ch/t @3Ec dn
tOc Vi1t cng I ch con ng3?i Vi1t Nam, mOt I ch @ @3Ec gia cM b6ng lng yu
n32c, b6ng tnh yu th3Jng giKa con ng3?i v2i con ng3?i v b6ng s.c mHnh @Hi @on
k/t dn tOc.

$
Chuy/n thFm quan B-o tng Ch.ng tch chi/n tranh @ @em lHi ci nhn su sSc
hJn, nhKng ci nhn c-m thng hJn v cPng khJi gEi cho chng ti mOt ni9m t0 ho
l2n lao. V nJi Dy, chng ti thDy @3Ec nhKng ng3?i lnh cng @Hi t32ng V Nguyn
Gip v ch: t7ch H; Ch Minh @ c mOt chi/n thSng tHi #i1n Bin Ph: oanh li1t nh3
th/ no. Chng ti thDy @3Ec nhKng tOi c chi/n tranh v cng tn bHo c:a @/ quMc
MQ, chng ti @ thDy @3Ec nhKng tOi c di1t ch:ng. Chng ti cPng thDy @3Ec n>i
@au @2n m bao ng3?i dn Vi1t Nam @ ph-i ch7u, tA nhKng trG em thJ cho @/n nhKng
cW gi, r;i nhKng ng3?i lnh trG. C nhKng @.a trG ch3a bi/t @3Ec th/ gi2i ra sao @
ph-i ng<m ngi tm v9 @Dt mX, c nhKng cW gi ch3a k7p dTn d con chu mOt l?i @
ph-i vOi v ra @i, c nhKng c gi ch3a k7p bn duyn @ ph-i la xa ci @?i, cPng c
nhKng ng3?i lnh ch3a k7p thDy @3Ec ho bnh @ ph-i n6m lHi d32i nhKng t=ng @Dt
qu h3Jng. Khng ai c thN km lng khi nhn thDy @3Ec nhKng hnh -nh @, B @
chng ta thDy @3Ec c- mu, c- n32c mSt c:a nhKng con ng3?i Vi1t Nam @ ph-i hy
sinh v @Oc l<p cho TC quMc. THi sao con ng3?i Vi1t Nam lc @ c thN vKng vng m
chi/n @Du, vKng tay m c=m sng @i lHi cng b6ng cho nhKng ng3?i @ hy sinh v @i
lHi tAng nSm @Dt qu h3Jng? Khng cn nghi ng? g nKa, @ chnh l nh? lng yu
n32c c:a m>i con ng3?i Vi1t Nam k/t tinh thnh s.c mHnh @Hi @on k/t ton dn.
Chnh nh? s.c mHnh @ m ng3?i Vi1t Nam m2i c thN v3Et qua @3Ec @au th3Jng
mDt mt @N chMng lHi ch: nghLa @/ quMc tn bHo m ginh lHi @Oc l<p dn tOc.
Nhm chng ti khng chY muMn vi/t nn mOt bo co @Jn thu=n v9 B-o tng
Ch.ng tch chi/n tranh, chng ti cn muMn qua @ ni ln s.c mHnh dn tOc Vi1t
Nam, I ch chi/n @Du v tinh th=n bDt khuDt c:a ton thN @;ng bo. #y cPng chnh l
nOi dung xuyn suMt m chng ti nhSc @/n qua bi bo co ny.
Bn cHnh @, B B-o tng Ch.ng tch chi/n tranh, chng ti cn thDy @3Ec cuOc
cch mHng chnh nghLa c:a Vi1t Nam @ @3Ec nhn dn th/ gi2i :ng hO nh3 th/ no,
qua @ cng ch.ng minh @3Ec cuOc chi/n tranh c:a cc @/ quMc, cW thN l th0c dn
Php v @/ quMc MQ, l hon ton phi nghLa, vi phHm lu<t php quMc t/, vi phHm
nhKng Hi1p 32c quMc t/, vi phHm nguyn tSc chnh tr7. Nh3ng hJn th/ nKa cuOc chi/n
tranh @ @ vi phHm nhKng quy tSc @Ho @.c lm ng3?i v @ gy nn nhKng tOi c
chi/n tranh h/t s.c kh:ng khi/p.

%
GI8I THI=U
B>O TNG CH:NG TCH CHI?N TRANH
1. L3ch s4
Th?i nh NguyZn
#7a @iNm nJi ny th?i nh NguyZn l v7 tr c:a cha Kh-i T3?ng, mOt
ngi cha do vua NguyZn Th/ TC (nin hi1u Gia Long) truy9n d0ng ln @N @nh dDu
nJi sinh c:a hong t8 NguyZn Phc #-m (t.c vua Thnh TC, nin hi1u Minh
MHng sau ny). Sang th?i Php thuOc, nFm 1880 chnh quy9n th0c dn cho ph bR
cha. Ring pho t3Eng Ph<t @3Ec l3u giK v sau chuyNn vo B-o tng Blanchard de la
Brosse. N9n cha b7 lDp v xy bi1t th0 ln trn, mang sM 28 @3?ng Testard.
Th?i k[ 1930-1975
Vo th<p nin 1930 @7a chY ny l vFn phng lu<t s3 r;i @3Ec nK bc sL Henriette
Bi m32n lHi lm d3\ng @3?ng s-n phW khoa nFm 1940. Chnh quy9n Php tr3ng
dWng bi1t th0 r;i sau chuyNn nh3Eng lHi cho Vi1n #Hi h5c Si Gn lm trW sB
cho Tr3?ng #Hi h5c Y khoa Si Gn nFm 1947. Tn @3?ng Testard, nFm 1955, d32i
chnh thN Vi1t Nam COng ha @Ci thnh @3?ng Tr=n QuI Cp.
Sau nFm 1975
B-o tng ny @3Ec thnh l<p ngy 4 thng 9 nFm 1975 v2i tn g5i "Nh tr(ng
by t0i c M&-ng5y". Ngy 10 thng 11 nFm 1990 @Ci tn thnh "Nh tr(ng by t0i c
chi/n tranh xm l(4c". #/n ngy 4 thng 7 nFm 1995 (mOt tu=n tr32c khi TCng thMng
Hoa K[ Bill Clinton tuyn bM bnh th3?ng ha quan h1 ngoHi giao v2i Vi1t Nam), b-o
tng ny lHi @Ci tn thnh "B-o tng Ch.ng tch chi/n tranh" nh3 ngy nay.

&

L6 khai m7c Nh tr(ng by t0i c M& - Ng5y vo ngy 04/9/1975
2. Khi qut v@ B)o tng Chi*n tch chi*n tranh.
B-o tng Ch.ng tch chi/n tranh l mOt b-o tng B sM 28 @3?ng V VFn T=n,
qu<n 3, TP. H; Ch Minh.
B-o tng Ch.ng tch chi/n tranh tr3ng by mOt sM hi1n v<t, hnh -nh trong Chi/n
tranh Vi1t Nam v2i cc ch: @9: chi/n thSng #i1n Bin Ph:, s0 :ng hO c:a th/ gi2i @Mi
v2i Vi1t Nam trong cc cuOc chi/n tranh, lnh MQ tn st, tra tDn, t @y dn, r-i chDt
@Oc ha h5c, r-i bom ph hoHi mi9n BSc. Cc hi1n v<t nh3 my bay, @Hi bc, xe tFng,
my chm v hai ngFn "chu;ng c5p" @3Ec xy d0ng @ng kch th32c nh3 B nh t
Cn #-o.
C cc phng tr3ng by v9: chi/n tranh bin gi2i Ty Nam, chi/n tranh b-o v1
bin gi2i pha BSc, vDn @9 qu=n @-o Tr3?ng Sa, m m3u c:a cc th/ l0c th @7ch...
Bn ngoi, b-o tng c nhKng gian hng tr3ng by, gi2i thi1u s-n ph]m vFn
ha dn tOc Vi1t Nam, phng rMi n32c Vi1t Nam.
Cho !"n nay, B-o tng Ch.ng tch Chi/n tranh ngy cng kh!ng "#nh "$%c t&m
quan tr!ng v "nh h#$ng c%a mnh khng nh&ng $ Vi't Nam m cn ()i v*i c! th"
gi!i. B-o tng ! ch" cho cng chng, !Tc bi1t l th/ h1 trG, v9 tinh th=n @Du tranh qu!t
c!"ng c#a nhn dn Vi$t Nam trong th"i k chi%n tranh ch&ng Php ch&ng M' c(u

'
n!"c, v9 I th.c chMng chi/n tranh xm l3Ec phi ngh!a, b-o v1 ha bnh v tinh th=n
@on k/t hKu ngh7 giKa cc dn tOc trn th/ gi2i.
Hi1n nay B-o tng Ch.ng tch Chi/n tranh l @Jn v7 tr0c thuOc SB VFn ha, ThN
thao v Du l7ch Thnh phM H; Ch Minh. N6m trong h1 thMng cc b-o tng Vi1t Nam,
cc b-o tng v ha bnh th/ gi2i v l thnh vin c:a HOi @;ng cc b-o tng th/ gi2i
(ICOM).
B-o tng ! l"u giK hJn 20.000 ti li1u, hi1n v<t v phim -nh, trong @ hJn
1.500 ti li1u, hi1n v<t, phim -nh @ @3Ec @3a vo gi2i thi1u B 8 chuyn @9 tr3ng by
th3?ng xuyn. Trong th!i gian ho!t "#ng, " c h$n 15.000.000 l%&t khch trong v
ngoi n!"c #$n th%m quan b&o tng v trung bnh kho&ng 500.000 l!'t khch tham
quan m!i n"m. #i$u % % ph&n no ni ln tnh thu ht v tnh chn th'c c(a B-o
tang, !"#c cng nh$n trn ton Th% gi&i.
Ngy nay, B-o tng v!n khng ng"ng nghin c.u, s3u t=m thm nhi!u t" li#u,
hi!n v"t, phim #nh v cc ti li!u lin quan, ti$p t%c ph#n nh m&t ph'n (au th)*ng
c!a l"ch s# dn t$c. Ph%m vi nghin c!u c"a B#o tng g$m: ch.ng tch cc cuOc chi/n
tranh xm l3Ec Vi1t Nam; cc vDn @9 cJ b-n v9 chi/n tranh v ha bnh; th0c hi1n cc
Dn ph]m c:a B-o tng; hi1n v<t, t3 li1u, hnh -nh bC sung cho nOi dung tr3ng by, kho
cJ sB, ch.ng tch phi v<t thN v9 cc cuOc chi/n tranh xm l3Ec Vi1t Nam.
V2i nhKng thnh qu- ! !"t !#Ec trong th!i gian ho"t #$ng, B-o tng Ch.ng tch
Chi/n tranh @ @3Ec Nh n32c tTng th3Bng Hun ch3Jng Lao @Ong hHng 3 (n!m
1995) v Hun ch!"ng Lao #Ong hHng 2 (nFm 2001).
Chng ta @ @i sJ l3Ec qua v9 l7ch s8 hnh thnh, v9 nOi dung tr3ng by cPng
nh3 I nghLa cJ b-n m B-o tng Ch.ng tch chi/n tranh muMn truy9n t-i @/n du khch
th<p ph3Jng. V by gi?, @N cW thN hJn v9 B-o tng Ch.ng tch chi/n tranh, nhm
chng ti s^ @/n v2i cc phng: #i1n Bin Ph: - ngy Dy, by gi?; Th/ gi2i :ng hO
Vi1t Nam khng chi/n; TOi c chi/n tranh xm l3Ec. Qua ba phng ny chng ti
muMn truy9n t-i nOi dung v9 mu, n32c mSt v s.c mHnh dn tOc Vi1t Nam v bn
cHnh @ ni ln s0 gip @\ c:a th/ gi2i @Mi v2i chi/n tranh Vi1t Nam. Ngoi ra, nhm
s^ nhSc @/n cc phng H;i ni1m, ChDt @Oc mu da cam trong chi/n tranh

(
T<I C CHI?N TRANH XM L7AC
"TOi c chi/n tranh xm l3Ec" l mOt chuyn @9 @3Ec @Tt tHi l=u mOt c:a B-o
tng Ch.ng tch Chi/n tranh tHi thnh phM H; Ch Minh. Chuyn @9 g;m 125 b.c -nh,
22 ti li1u, 243 hi1n v<t gi2i thi1u nhKng ch.ng tch tOi c v h<u qu- c:a chi/n tranh
xm l3Ec @Mi v2i @Dt n32c v ng3?i dn Vi1t Nam.

Tuyn ngn @Oc l<p c:a n32c MQ nFm 1776 c @oHn vi/t: TDt c- m5i ng3?i sinh
ra @9u c quy9n bnh @_ng. THo ha cho h5 nhKng quy9n khng ai c thN xm phHm
@3Ec; trong nhKng quy9n Dy c quy9n @3Ec sMng, quy9n t0 do v quy9n m3u c=u hHnh
phc.
Th/ nh3ng khi ti/n hnh chi/n tranh xm l3Ec Vi1t Nam, qun @Oi MQ @ ch
@Hp cc "quy9n" ni trn, kN c- lu<t php quMc t/, th0c hi1n mOt cch c h1 thMng vi1c
bSt b2, tra tDn, hm hi/p, bSn gi/t dn th3?ng v t binh, kN c- th0c hi1n nhKng cuOc
th-m st hng loHt (@iNn hnh l vW th-m st 504 th3?ng dn B SJn MQ, Qu-ng Ngi
nFm 1968). Trong suMt th?i gian MQ chi/m @ng mi9n nam Vi1t Nam, bao nhiu mu
@ @C, bao nhiu n32c mSt @ rJi, bao nhiu mHng ng3?i v tOi @ ng xuMng mOt cch
oan uCng. Chi/n tranh k/t thc v2i kho-ng 3 tri1u ng3?i ch/t (trong @ c 2 tri1u dn
th3?ng), kho-ng 2 tri1u ng3?i b7 th3Jng, 300.000 ng3?i mDt tch, hH t=ng cJ sB c:a c-
hai mi9n Nam BSc b7 thi1t hHi nTng n9.

)
NhKng b.c -nh v2i n>i m -nh kinh hong, gEi t- chn th<t v9 mOt th?i k[ chi/n
tranh th-m khMc. Khi b32c vo cFn phng ny, @<p vo mSt ng3?i xem @=u tin l b.c
-nh v2i nhKng xc trG em, phW nK n6m ngCn ngang, ch;ng chDt, mu me @=y ng3?i.
C-nh t3Eng kh:ng khi/p @ d3?ng nh3 hi1n ra r r1t @/n tAng chi ti/t cho d nhKng
b.c -nh @ang @3Ec triNn lm @a sM c mu tng mu trSng v @en. MOt b.c -nh khc
miu t- c-nh nhKng tn lnh MQ chTt @=u ng3?i dn Vi1t Nam, tay ph pho @i/u thuMc
v chWp -nh l3u ni1m, trn mi nB nW c3?i. Chng ti khng dm t3Bng t3Eng r6ng
nhKng ng3?i sMng st sau nhKng cuOc th-m st, nhKng cuOc di1t ch:ng @ c thN @Mi
mTt v2i hi1n th0c nh3 th/ no. H5, ngy qua ngy, ph-i sMng v2i tm lI lo sE, v2i hnh
-nh nhKng xc ng3?i trn ruOng @;ng, trong nhKng nh tranh mi l, d32i con m3Jng
m ngy x3a h5 dng @N d4n n32c. V v2i c- chng ti, nhKng ng3?i khng tr0c ti/p
thDy, chY xem qua nhKng b.c -nh m ci c-m gic m -nh @ @ xm lDn chng ti
trong suMt nhKng ngy qua.





*
NhKng nhi/p -nh gia trong cuOc chi/n tranh xm l3Ec c:a MQ c l^ l nhKng
ng3?i @ mang theo mnh hng tri1u th?i khSc kinh hong, @Tc bi1t l lc h5 ghi lHi
ranh gi2i giKa s0 sMng v ci ch/t. Trong ph=n ch thch, mOt nhi/p -nh gia tm s0:
khi h5 chu]n b7 bSn nhKng ng3?i phW nK nhR b @ang run sE kia, ti ht ln: "khoan
@". Sau khi l3u lHi kho-ng khSc Dy, ti quay l3ng b32c @i v nghe thDy ngay sau mnh
ti/ng sng M16 cng ti/ng thn ng3?i ng xuMng.

Ngoi ra, qun @Oi MQ cn s8 dWng nhKng ph3Jng ti1n chi/n tranh @ b7 cc
cng 32c quMc t/ nghim cDm nh3: bom bi, bom ln tinh, chDt @Oc ho h5c, @Tc bi1t l
chDt @Oc da cam dioxin... Khi ti/n hnh chi/n tranh ph hoHi mi9n BSc Vi1t Nam,
thng 11/1965, t32ng Curtis Lemay chY huy l0c l3Eng Khng qun chi/n l3Ec MQ @
trSng trEn tuyn bM "s^ @]y li mi9n BSc Vi1t Nam trB v9 th?i k[ @; @".
Khng khRi thSc mSc r6ng tHi sao mOt @Dt n32c to l2n, hng mHnh nh3 MQ lHi
d;n nhi9u ngu;n l0c, c:a c-i cho cuOc chi/n tranh B Vi1t Nam nh3 v<y. MQ dnh hJn
m3?i b-y nFm cho cuOc chi/n ny, v2i g=n chn tri1u l3Et qun tham gia (8.744.000
l3Et), sM qun huy @Ong lc cao nhDt ln @/n 549.500 ng3?i, khMi l3Eng bom @Hn ln
@/n con sM: 14.300.000 tDn, tCng chi ph ln @/n m3?i hai chK sM: 676 tU @ la MQ.
HJn h/t th-y, hng chWc ngn mHng ng3?i @ ng xuMng trn chi/n tr3?ng ny, cng
v2i hng trFm ngn ng3?i mang trn mnh v/t th3Jng chi/n tranh. V2i m.c chi ph v
thi1t hHi ln qu cao nh3 th/, ta khng khRi @Tt ra cu hRi: tHi sao MQ lHi lm nh3 th/?

"+
V th. m h5 nh<n lHi @3Ec sau cuOc chi/n l g? Vng, MQ bDt chDp tDt c- @N ti/n
hnh chi/n tranh trn @Dt n32c nhR b ny, h5 coi Vi1t Nam l mOt "phng th
nghi1m" c:a h5, @N h5 tha h; mTc s.c m oanh tHc, m th8 nghi1m nhKng loHi vP kh
m2i. C- mOt dn tOc ph-i o6n mnh gnh ch7u nhKng @n roi, nhKng tr @a man rE
v2i s0 trE gip c:a nhKng loHi vP kh tMi tn lc bDy gi?. Nh3ng @i9u @ng ni B @y l
s0 lHnh lng khng cht tnh ng3?i c:a b5n #/ quMc, khi m nHn nhn c:a chng l
nhKng ng3?i nng dn hi9n lnh chn chDt, l ng3?i gi, l phW nK v trG em tay khng
tDc sSt. # chnh l mOt cuOc chi/n khng cn s.c!








B32c chn vo cFn phng mang tn "TOi c chi/n tranh xm l3Ec" ny v2i s0
chu]n b7 tinh th=n rDt kL, nh3ng v4n khng trnh khRi nhKng c-m gic kinh sE, khi/p
hi v2i nhKng hnh -nh @3Ec thDy. Tr32c mSt nh3 hi1n ln mOt b.c tranh ton c-nh
cuOc chi/n khMc li1t Dy, nh c8a tan hoang, @C nt do bom @Hn, l8a chy, xc ng3?i la
li1t trn @3?ng @i, ngoi b? ruOng
Cu hRi @3Ec @Tt ra: #/ quMc MQ nh<n lHi @3Ec g sau cuOc chi/n ny? # l
k/t qu- c:a nhKng th. vP kh bom @Hn h5 ch/ tHo ra, nh3ng @ cPng l mDt mt @au
th3Jng c:a mOt dn tOc, l v/t th3Jng c- v9 thN xc l4n tm h;n m khng g c thN
hn gSn @3Ec. Ng3?i MQ @ b7 nhn dn ta @nh @uCi khRi @Dt n32c nh3ng h5 @ @N lHi
cho ton thN ng3?i dn Vi1t Nam m>i n>i m -nh kinh hong v9 cuOc chi/n tranh @=y
@au th3Jng v ch/t chc v2i s0 xuDt hi1n c:a mu, c:a n32c mSt nhn dn v tOi.

""













V9 gc tri c:a cFn phng, nJi tr3ng by mOt b.c -nh @Tc bi1t ghi lHi s0 ki1n:
khi lnh MQ cn qut mOt ngi lng, h5 ph-i c=m c0 trong vng mOt ti/ng @;ng h;
trong khi pha ta chY cn duy nhDt mOt Trung y sMng st. V lc bSt @3Ec ng3?i @,
lnh MQ ph-i thMt ln r6ng: n/u ng ta l ng3?i MQ, chng ti s^ trao tTng hun
ch3Jng danh d0. B.c -nh ny @ lOt t- h/t tinh th=n chi/n @Du h/t s.c phi th3?ng c:a
ng3?i Trung y trG m ni rOng ra chnh l tinh th=n c:a ton dn tOc Vi1t Nam trong
cuOc khng chi/n chMng giTc ngoHi xm v cng c li1t Dy.
Dn tOc ta @ ph-i gnh ch7u nhKng tOi c chi/n tranh xm l3Ec v nhn tnh nh3
v<y nh3ng tinh th=n kin c3?ng, bDt khuDt ]n su d32i thn hnh nhR b v4n tr>i d<y
mHnh m^ v khng c g c thN ngFn c-n @3Ec. D v2i hnh th.c tra tDn d man nh3
th/ no qun @Oi MQ v4n khng thN lm ng3?i Vi1t Nam yu n32c khi/p sE. BBi v, h5
giK ni9m tin v hi v5ng tA nhKng ng3?i @ ng xuMng, ti/p thm s.c mHnh tinh th=n to
l2n lm nn nhKng chi/n thSng vang dOi khSp nFm chu.


"#
TH? GI8I BNG H<
VI=T NAM KHNG CHI?N
Chng ti gh thFm l phng Th/ gi2i :ng hO Vi1t Nam khng chi/n, n6m B
s-nh ngay t=ng tr1t, @y cPng l mOt trong nhKng phng @5ng lHi trong nhm nhi9u Dn
t3Eng nhDt.
CFn phng khng l2n nh3ng vAa @: @N ti hi1n ph=n no nhKng phong tro m
nhn dn th/ gi2i (kN c- nhn dn MQ) @ pht @Ong @N thN hi1n tinh th=n @on k/t :ng
hO nhn dn Vi1t Nam khng chi/n chMng chi/n tranh xm l3Ec. CW thN, trong phng
tr3ng by g;m 100 -nh, 145 t3 li1u hi1n v<t @3Ec chia thnh nhi9u khu t3Jng .ng v2i
cc n32c #ng Nam , cc n32c XHCN, v mOt sM sM n32c khc nh3 c, #.c, MQ,
Php, ` v mOt khu thN hi1n vi nt v9 chnh sch @Mi ngoHi c:a Vi1t Nam trong
th?i chi/n.
#ng nh3 tn g5i c:a phng Th/ gi2i :ng hO Vi1t Nam khng chi/n, khSp cFn
phng l nhKng hnh -nh, biNu ngK, hi1n v<t, tranh v^, bi bo b6ng cc ngn ngK
khc nhau, v2i s0 xuDt hi1n c:a nhKng con ng3?i mang nhi9u quMc t7ch khc nhau
nh3ng tDt c- @9u mang chung mOt mWc tiu, mOt thng @i1p l :ng hO Vi1t Nam trong
cuOc chi/n tranh chnh nghLa ginh lHi ha bnh, @Oc l<p.


"$
Th<t v<y, th/ gi2i @ :ng hO Vi1t Nam d32i rDt nhi9u hnh th.c, b6ng nhi9u
ph3Jng ti1n, cch th.c khc nhau, c t0 gic, t0 pht, c qui m nhR, qui m vAa v
qui m l2n, rOng khSp. #/n @y, chng ti @ @3Ec nhn thDy nhKng cuOc mt tinh biNu
tnh, hOi th-o hOi ngh7 c:a @ng @-o qu=n chng nhn dn trn khSp cc quMc gia, cc
chu lWc ph-n @Mi MQ xm l3Ec Vi1t Nam. Ti/p @/n l hng loHt tranh cC @Ong, biNu
ngK, c?, truy9n @Jn, v<t ph]m cc loHi @3Ec pht hnh rOng ri nh6m biNu th7 tnh
@on k/t hKu ngh7 v2i nhn dn Vi1t Nam c:a cc n32c: an #O, #.c, ` c:a cc tC
ch.c ti/n bO tHi cc n32c nh3: BEHEIREN - )y ban "Ha bnh cho Vi1t Nam" c:a
Nh<t B-n, tC ch.c PhW nK MQ chMng chi/n tranh, @i ha bnh cho Vi1t Nam hay cc
tC ch.c mang t=m quMc t/ nh3: tC ch.c sinh vin v thanh nin quMc t/ v c:a #-ng
cOng s-n tHi cc n32c bHn. Bn cHnh @, B @y cn c nhKng kY v<t do chnh nhKng
c0u chi/n binh MQ @ tham gia chi/n tranh Vi1t Nam tTng B-o tng Ch.ng tch Chi/n
tranh @N thN hi1n s0 knh tr5ng @Mi v2i nhn dn Vi1t Nam, v s0 hMi ti/c v9 vi1c @
tham gia cuOc chi/n tranh phi nghLa ny, trn mOt sM kY v<t @3Ec tr3ng by c khSc
dng chK: Ti @ sai l=m, ti rDt n h<n.

(ng Jui Cunosin ng(8i , t# thiu tr()c dinh th9 t()ng Nh-t)
MOt @iNm khng thN bR qua khi ni v9 ln sng :ng hO Vi1t Nam khng chi/n
c:a th/ gi2i l hnh -nh nhKng g3Jng mTt, c nhn mang t3 t3Bng ti/n bO v tDm lng
yu chuOng ha bnh @ ti/p l8a cho ln sng kia thm mHnh m^, v nh3 ng Jui

"%
Cunosin (ng3?i Nh<t) @ t0 thiu tr32c dinh th: t32ng Nh<t @N ph-n @Mi chi/n tranh
xm l3Ec c:a MQ B Vi1t Nam, trong trch th3 g8i th: t32ng Sato c @oHn: ti tin
t3Bng chSc chSn r6ng nhKng ai mong muMn ha bnh th<t s0 B Vi1t Nam v trn ton
th/ gi2i s^ khng cho ci ch/t c:a ti l hon ton v ch, hay v nh3 nhi9u lnh MQ
@ ph-n @Mi chi/n tranh b6ng ci hnh @Ong chMng @Mi, khng li my bay, khng c=m
sng cho d sau @ h5 b7 bSt vo t, b7 thiu ch/t. Bn cHnh @, c=n ph-i kN @/n B
@y nKa l cc n32c XHCN, cc tC ch.c #-ng cOng s-n trn khSp cc n32c, nhKng
ng3?i bHn #ng D3Jng, n32c bHn Cuba, Lin X @ khng chY h> trE Vi1t Nam @Sc
l0c trn mTt tr<n vP trang m cn gp ph=n khng nhR trn mTt tr<n t3 t3Bng, bBi v<y
m B-o tng Ch.ng tch Chi/n tranh @ 3u i dnh h_n nhKng khu ring.
C thN thDy r6ng, vi1c l3u giK, tr3ng by nhKng t3 li1u hnh -nh ny khng chY
nhSc nhB m>i ng3?i Vi1t Nam chng ta v9 vai tr quan tr5ng c:a cOng @;ng th/ gi2i
trong chi/n thSng c:a cuOc khng chi/n m @y cn l mOt cch tri n nhKng ng3?i
bHn quMc t/. Bn cHnh b.c tranh l2n hnh b; cu trSng v2i dng chK Th/ gi2i :ng hO
Vi1t Nam khng chi/n l @oHn trch tA bo co chnh tr7 c:a Ban chDp hnh Trung
3Jng #-ng COng s-n Vi1t Nam tHi #Hi hOi #Hi biNu ton quMc l=n th. IV c:a #-ng,
thng 12/1976: Chng ta nhi1t li1t c-m Jn cc #-ng COng s-n v giai cDp cng nhn
cc n32c trn th/ gi2i, cc phong tro gi-i phng dn tOc, cc n32c dn tOc ch: nghLa,
cc n32c yu chuOng ha bnh, cc tC ch.c dn ch: quMc t/ v c- loi ng3?i ti/n bO @
@;ng tnh :ng hO, cC vP mHnh m^ cuOc khng chi/n chMng MQ c.u n32c c:a nhn dn
ta.
V, @N c @3Ec s0 :ng hO mHnh m^ tA th/ gi2i nh3 v<y l nh? @3?ng lMi, chnh
sch @Mi ngoHi h/t s.c @ng @Sn, mang tnh xuyn suMt c:a #-ng v Nh n32c @ pht
huy tc dWng to l2n trong th?i chi/n cW thN hai cuOc khng chi/n chMng th0c dn Php
v @/ quMc MQ xm l3Ec. V2i @3?ng lMi @ng @Sn, #-ng ta @ xy d0ng @3Ec mOt mTt
tr<n nhn dn th/ gi2i rOng ri, @on k/t v :ng hO Vi1t Nam khng chi/n. MTt tr<n @
bao g;m: cc n32c x hOi ch: nghLa, cc n32c @Oc l<p dn tOc, cc l0c l3Eng yu
chuOng ha bnh, dn ch: v ti/n bO, trong @ c c- bO phn nhn dn Php v nhn
dn MQ. Cch mHng Vi1t Nam @ tranh th:, t<p hEp @3Ec mOt l0c l3Eng mHnh m^ gp
ph=n @3a cuOc khng chi/n chMng Php v chMng MQ @/n thSng lEi hon ton.

"&
-I=N BIN PHB - NGY CY, BY GID
#3Ec dnh h_n mOt khu v0c ngay chnh giKa @Hi s-nh, khu tr3ng by #i1n Bin
Ph: - ngy Dy v by gi? thu ht khch tham quan ngay tA cch by tr cPng nh3 nOi
dung truy9n t-i. N/u dng 3 tA @N diZn t- v9 #i1n Bin Ph: - ngy Dy v by gi? th @
l: oai hng, bi trng, k di1u

Khng gian tHi phng tr3ng by khi/n ng3?i xem nh3 @ang B tr<n @7a th<t c:a
tr<n #i1n Bin ngy Dy. Pha trn @3Ec bao trm bBi l2p mn mu l t3Eng tr3ng cho
lng ch-o M3?ng Thanh, nJi ni rAng oai hng, l cFn c. @7a c:a qun ta trong nhKng
nFm khng chi/n chMng Php. V mOt gc phng l nhi9u bao t-i l2n @3Ec @Sp thnh
@Mng, bn trn cSm mDy cy sng v nhKng m-nh pho cn st lHi, c-m gic gi<t mnh
kh t-. Cc chi/n sL ta cPng tAng chi/n @Du B nhKng tr<n @7a nh3 v<y, vDt v- nh3 v<y
@N tHo nn mOt cuOc chi/n lm rng @Ong ton c=u, tHo nn mOt #i1n Bin oai hng
nh3 th/. D chY l nhKng hnh -nh @en trSng, tDm r, tDm m?, nhKng trang chK ngSn
ng:i thu<t lHi ton bO cuOc chi/n ho hng @ nh3ng chAng Dy thi cPng @: @N thi
thc lng t0 ho dn tOc, @Tc bi1t trong lc Vi1t Nam @ang gTp nhi9u vDn @9 lin quan
@/n ch: quy9n dn tOc. Qun @Oi Vi1t Nam @ tAng c mOt chi/n thSng oanh li1t B
vng ni pha BSc th by gi?, b-o v1 biNn #ng l mOt nhi1m vW quan tr5ng v chSc
chSn ph-i lm @3Ec.


"'
Chi/n d7ch #i1n Bin Ph: l chi/n thSng qun s0 l2n nhDt trong cuOc khng
chi/n chMng Php 1945 1954 c:a Vi1t Nam. B6ng thSng lEi quy/t @7nh ny, l0c
l3Eng Qun @Oi Nhn dn Vi1t Nam do #Hi t32ng V NguyZn Gip chY huy @ buOc
qun Php tHi #i1n Bin Ph: ph-i @=u hng vo thng 5 nFm 1954, sau suMt 2 thng
ch7u tr<n. GiKa tr<n ny, qun Php @ gia tFng ln @/n 16.000 ng3?i nh3ng v4n khng
thN chMng nCi cc @Et tDn cng c:a Qun @Oi Nhn dn Vi1t Nam, Th0c dn Php @
khng thN bnh @7nh Vi1t Nam bDt chDp nhi9u nFm chi/n @Du v s0 h> trE ngy cng
gia tFng c:a Hoa K[ v h5 @ khng cn kh- nFng @N ti/p tWc .ng chi/n sau th-m bHi
ny. Trn ph3Jng di1n quMc t/, tr<n ny c mOt I nghLa rDt l2n: l=n @=u tin qun @Oi
c:a mOt n32c thuOc @7a chu @nh thSng b6ng qun s0 mOt qun @Oi c:a mOt c3?ng
quMc chu u. #3Ec xem l mOt th-m h5a bDt ng? @Mi v2i th0c dn Php v cPng l
mOt @n ging mHnh v2i th/ gi2i ph3Jng Ty, @ @nh bHi I ch duy tr thuOc
@7a #ng D3Jng c:a Php v buOc n32c ny ph-i ha @m v rt ra khRi #ng
D3Jng, cc thuOc @7a B Chu Phi @3Ec cC vP cPng @;ng loHt nCi d<y. ChY ring trong
nFm 1960, 17 n32c chu Phi @ ginh @3Ec @Oc l<p v @/n nFm 1967, Php @ buOc
ph-i trao tr- @Oc l<p cho tDt c- cc n32c l thuOc @7a c:a Php.
NhSc @/n #i1n Bin Ph: l nhSc @/n mOt kho-ng th?i gian k di1u, khi m qun
ta v @7ch, xt v9 t3Jng quan m5i mTt l chnh l1ch rDt nhi9u nh3ng v4n thSng lEi vG
vang. #=u tin l v9 t3Jng quan l0c l3Eng. L0c l3Eng Qun @Oi nhn dn Vi1t nam
tham gia g;m 11 trung @on bO binh thuOc cc @Hi @on bO binh (304, 308, 312, 316),
1 trung @on cng binh, 1 trung @on pho binh 105 ly (24 kh]u), 1 trung @on pho
binh 75 ly (24 kh]u) v sng cMi 120 ly (16 kh]u), 1 trung @on cao xH 24 kh]u 37 ly
(367) (sau @3Ec tFng thm mOt tiNu @on 12 kh]u) vMn l phMi thuOc c:a @Hi @on cng
pho 351 (cng binh pho binh). Trong khi @ v9 pha Php, l0c l3Eng qun Php B
#i1n Bin Ph: c 12 tiNu @on v 7 @Hi @Oi bO binh (trong qu trnh chi/n d7ch @3Ec
tFng vi1n 4 tiNu @on v 2 @Hi @Oi lnh nh-y d), 2 tiNu @on pho binh 105 ly, 1 @Hi @Oi
pho 155 ly (4 kh]u), 2 @Hi @Oi sng cMi 120 ly (20 kh]u), 1 tiNu @on cng binh, 1 @Hi
@Oi xe tFng 18 tDn (10 chi/c M24 Chaffee c:a MQ), 1 @Hi @Oi xe v<n t-i 200 chi/c,
1 phi @Oi my bay g;m 14 chi/c (7 my bay khu trWc, 6 my bay lin lHc trinh st, 1

"(
my bay ln th_ng). L0c l3Eng ny g;m kho-ng 16.200 qun @3Ec tC ch.c thnh 3
phn khu: phn khu BSc, phn khu Trung tm v phn khu Nam.

(V: kh binh lnh Php s; d5ng trong tr-n !i$n Bin Ph9)
S0 bi trng, ho hng, k di1u c:a chi/n d7ch #i1n Bin Ph: cn thN hi1n qua
nhKng n> l0c c:a h<u c=n b6ng vi1c huy @Ong v cung cDp hng ngn tDn gHo v th0c
ph]m cho qun @Oi ta, v3Et qua chTng @3?ng hJn 500km ph=n l2n l @3?ng dMc hiNm
trB, my bay Php th3?ng xuyn @nh ph. #N mOt l0c l3Eng mHnh cho chi/n d7ch
#i1n Bin Ph:, Chnh ph: @ huy @Ong tMi @a v9 s.c ng3?i v s.c c:a: hng vHn dn
cng v bO @Oi lm @3?ng d chi/n trong kho-ng th?i gian c0c ngSn, d32i cc @i9u
ki1n rDt kh khFn trn mi9n ni, lHi lun b7 my bay Php oanh tHc. Cc dn cng tA
vng do Vi1t Minh kiNm sot @i ti/p t/ b6ng gnh g;ng, xe @Hp th; k/t hEp cng cJ
gi2i @-m b-o h<u c=n cho chi/n d7ch. #Oi qun g;m thanh nin xung phong, dn cng
hRa tuy/n, @3Ec huy @Ong t2i hng chWc vHn ng3?i (gDp nhi9u l=n qun @Oi) v @3Ec
tC ch.c bin ch/ nh3 qun @Oi. MOt trong nhKng l0c l3Eng quan tr5ng phWc vW h<u c=u
cho chi/n d7ch l @Oi xe @Hp th; trn 2 vHn ng3?i, v2i nFng suDt t-i m>i xe chB @3Ec
200 300 kg, kU lWc ln @/n 352 kg. Xe @Hp @3Ec c-i ti/n c thN th; cao gDp hJn 10
l=n dn cng gnh bO, @;ng th?i gi-m @3Ec m.c tiu hao gHo Fn d5c @3?ng cho ng3?i
chuyn chB. Ngoi ra xe th; cn c thN hoHt @Ong trn nhKng tuy/n @3?ng m xe t
khng thN @i @3Ec. Chnh ph3Jng ti1n v<n chuyNn ny @ gy nn bDt ng? l2n ngoi
t=m d0 tnh c:a cc chY huy Php, lm @-o lOn nhKng tnh ton tr32c @y khi cho r6ng

")
Vi1t Minh khng thN b-o @-m h<u c=n cho mOt chi/n d7ch l2n, di ngy trong cc @i9u
ki1n ph.c tHp nh3 v<y @3Ec.

Oai hng, bi trng, k di1u l nhKng tA cn st lHi sau buCi tham quan phng
tr3ng by #i1n Bin Ph: ngy Dy v by gi?. #i9u cMt li l vo th?i k nh3 v<y, v2i
t3Jng quan l0c l3Eng chnh l1ch v2i qun @7ch kh nhi9u, ph3Jng ti1n, vP kh cn th
sJ, qun dn ta v4n c thN d0ng v giK n32c, v4n c thN Cn @7nh tnh hnh @Dt n32c
mang lHi ha bnh th khng c l do g vo th?i @iNm by gi?, x hOi ngy mOt ti/n bO,
qun @Oi l cPng c ph3Jng ti1n, vP kh hi1n @Hi hJn, c nhKng nh hoHch @7nh thao
l3Ec ti ba, c thm c- lng yu n32c v tinh th=n giK vKng ch: quy9n su sSc m biNn
#ng lHi c thN mDt hay ai @ ph-i hi sinh mnh cho biNn @-o qu h3Jng nKa.
Lin h1 giKa chi/n d7ch #i1n Bin Ph: 1954 v tnh hnh biNn #ng hi1n nay, c-
n32c ta ph-i lm g @N nhanh chng v3Et qua tnh trHng ny? #y l mOt cu hRi kh,
bDt c. ai gTp ph-i @9u kh c thN tr- l?i nh3ng ai ai cPng @9u bi/t. Dn tOc Vi1t Nam
@ ph-i tr-i qua nhi9u cuOc chi/n tranh, @ ph-i ch7u nhi9u @au th3Jng. V v<y chng
ta hiNu gi tr7 c:a ha bnh l nh3 th/ no, chng ta l mOt dn tOc yu ha bnh.


"*
NHENG SF THGT LHCH SI, -AU TH7JNG
V GI TRH CBA HA BNH
Ngoi cc phng tr5ng tm m nhm chng ti ch5n phn tch, B-o tng Ch.ng
tch chi/n tranh cn c cc phng thN hi1n n>i @au m chi/n tranh @ mang lHi cho
nhn dn Vi1t Nam. Ngoi ra, chng ta cn c mOt gc nhn m2i v9 chi/n tranh thng
qua cc tc ph]m c:a cc nhi/p -nh gia tc nghi1p. H5 @ ph-i hi sinh ngay c- tnh
mHng c:a mnh @N c nhKng tc ph]m ph-n nh chn th<t nhDt cuOc chi/n tranh phi
nghLa B Vi1t Nam.
ChDt @Oc mu da cam l mOt nCi m -nh kinh hong @Mi v2i nhn dn Vi1t Nam
trong c- th?i bnh l4n th?i chi/n. N khng nhKng mang lHi s0 @au @2n, ci ch/t cho
nhKng ng3?i trong th?i chi/n m cn -nh h3Bng rDt l2n @/n cc th/ h1 sau ny, @
chnh l nhKng ng3?i con, nhKng ng3?i chu c:a h5. #y l mOt n>i @au c:a c- mOt
th/ h1. #i9u ny @ @3Ec thN hi1n rDt r nt thng qua bO -nh c:a nh nhi/p -nh Nh<t
B-n Goro Nakamura tHi phng ChDt @Oc da cam trong chi/n tranh. V @y chng ta
c tDt c- 42 tDm hnh thN hi1n su sSc v r nt tOi c c:a MQ gy ra cho nhn dn Vi1t
Nam. Nhn vo nhKng b.c -nh ny ai cPng ph-i chHnh lng xt xa v nhKng g m
nhn dn Vi1t Nam ph-i ch7u @0ng @N c @3Ec n9n @Oc l<p, s0 hHnh phc cho ton thN
dn tOc Vi1t Nam. B.c -nh RAng @32c C Mau b7 ph h:y bBi chDt @Oc ha h5c
trong chi/n tranh Vi1t Nam l b.c -nh thN hi1n kh r nt v9 s0 tn ph c:a n ln c-
con ng3?i v c- thin nhin. MOt s0 xJ xt, mOt s0 hoang tn v mOt b.c mn u tMi l
tDt c- nhKng g m tOi c c:a MQ @ gy ra.
V Vi1t Nam, th/ h1 trG khng bi/t g v9 chi/n tranh ngy cng nhi9u. Ti muMn
cho h5 bi/t chi/n tranh l g, cho h5 thDy gi tr7 c:a ha bnh v ha bnh chnh l
ni9m vui c:a nhn loHi @y l cu ni c:a nhi/p -nh gia Ishikawa Bunyo. ng l
tc gi- c:a bO -nh Vi1t Nam - Chi/n tranh v ha bnh @3Ec tr3ng by tHi l=u 2 bao
g;m 123 tDm -nh. #ng nh3 nhKng g ng @ ni, qua nhKng b.c -nh ny th nhKng
ng3?i xem nh3 @3Ec sMng lHi chnh th?i k[ ny, @3Ec c-m nh<n chnh nhKng s0 @au
khC @, nhKng kh khFn @. N gip cho th/ h1 trG c @3Ec ci nhn @ng m0c v9 s0

#+
hi sinh anh dPng m cc cha, cc anh @ bR ra @N mang lHi mOt cuMc sMng yn bnh,
hHnh phc cho chng ta ngy hm nay.
V mOt bO -nh khc cPng mang gi tr7 th?i @Hi to l2n @ chnh l bO -nh H;i
ni1m - BO s3u t<p -nh v9 chi/n tranh xm l3Ec c:a MQ B Vi1t Nam do hai nh bo
ng3?i Anh th0c hi1n l Tim Page v Horst Faas g;m 275 tDm -nh do 134 phng vin,
thuOc 11 quMc t7ch @ ch/t trong khi lm nhi1m vW tHi chi/n tr3?ng #ng D3Jng. M>i
tDm -nh B @y @9u l v gi v @N c @3Ec nhKng tc ph]m @ cc nh nhi/p -nh @ @Ci
c- chnh mHng sMng c:a mnh. CPng v l do @ m m>i tDm -nh @9u mang mOt sSc
thi hon ton khc nhau @N thN hi1n v9 nhKng g trong qu kh. m dn tOc Vi1t Nam
@ tr-i qua. V v<y @y cPng l mOt thng @i1p n32c mSt v nCi thMng khC c:a chi/n
tranh do cc th/ l0c xm l3Ec gy ra B Vi1t Nam.
Ngoi ra, B t=ng 2 chng ta cn c mOt cFn phng mang tn NhKng s0 th<t l7ch
s8. N khng ph-i l nhKng tc ph]m c:a cc nhi/p -nh gia nh3 cc phng cn lHi.
N tr3ng by nhKng hi1n v<t, nhKng con sM ni ln s0 sai l=m v thDt bHi ton di1n c:a
chi/n tranh B Vi1t Nam. V @y, chng ta c 66 -nh, 20 ti li1u cc loHi v 153 hi1n v<t
khc nhau m qun @Oi MQ v th0c dn Php @ s8 dWng v ti/n hnh cuOc chi/n tranh
xm l3Ec Vi1t Nam. V @y chng ta s^ @3Ec tm hiNu qu trnh v m m3u m cc th/
l0c th @7ch tm cch xm l3Ec Vi1t Nam. NCi b<t nhDt l tDm hnh @3Ec chWp vo
ngy 08/03/1965 bao g;m 3.500 lnh th:y @nh bO thuOc TiNu @on 3 Trung @on 9 v
TiNu @on 1 Trung @on 3 @C bO ln bi biNn Nam (# Nbng) @nh dDu mOt dDu mMc
trong cuOc chi/n tranh B Vi1t Nam. N thN hi1n s0 tham chi/n cng khai c:a bO binh
qun @Oi MQ. TA @y, MQ chnh th.c thN hi1n m3u @; @nh chi/m Vi1t Nam. Cc hi1n
v<t tr3ng by B @y l cc W sng phng l0u v2i @: cc kch c\ v @3Ec trang b7 nhKng
cng ngh1 hi1n @Hi. Nhn v9 qu kh., nhn dn Vi1t Nam ta @ ph-i chi/n @Du rDt kin
c3?ng v anh dPng khi dng nhKng vP kh th sJ @N chMng lHi nhKng thi/t b7 hi1n @Hi.
Ngoi ra, B @y cn tr3ng by mOt quyNn sch tuy chY c vi trang giDy nh3ng lHi
mang mOt I nghLa v cng to l2n. # chnh l b-n Tuyn ngn @Oc l<p m Ch: t7ch
n32c H; Ch Minh @ vi/t v tA @ khai sinh ra n32c Vi1t Nam Dn Ch: COng Ha.
Th/ nh3ng khng lu sau @, qun @Oi MQ @ can thi1p, ph hoHi Hi1p @7nh Genve,
ti/n hnh mOt cuOc chi/n tranh xm l3Ec khSp c- hai mi9n Nam BSc. THi phng ny,

#"
chng ta c mOt b-ng sM li1u cho thDy MQ @ tiu tMn 676 tU USD, bao g;m mOt l3Eng
qun @Oi t2i trn 8 tri1u ng3?i, trn 14 tri1u 300.000 tDn bom @Hn. Con sM ny v3Et xa
v g=n gDp @i sao v2i cuOc chi/n tranh th/ gi2i l=n th. hai v cuOc chi/n tranh B
Tri9u Tin m MQ @ tham gia tr32c @. K/t cWc cuMi cng c:a MQ tHi Vi1t Nam l
thDt bHi. #i9u ny @3Ec thN hi1n qua cu ni c:a C0u BO Tr3Bng quMc phng MQ
Mc.Namara Chng ti @ sai l=m, sai l=m kh:ng khi/p. Chng ti mSc nE cc th/ h1
t3Jng lai trong vi1c gi-i thch tHi sao sai l=m nh3 v<y. Chnh s0 sai l=m tai hHi @ @
gy ra cho @Dt n32c Vi1t Nam nhKng h<u qu- v cng nTng n9 m ngay c- t2i ngy
nay, d3 m c:a cuOc chi/n tranh v4n cn @N lHi rDt su sSc.
#N lm r hJn nhKng d3 m c:a cuOc chi/n tranh, chng ta s^ @/n phng H<u
qu- chDt @Oc da cam trong cuOc chi/n tranh xm l3Ec c:a MQ B Vi1t Nam tHi l=u mOt.
THi @y, chng ta c kho-ng 100 tDm -nh, 10 ti li1u v kho-ng hJn 20 hi1n v<t. Cc
tDm -nh bao g;m cc hnh -nh v9 vi1c r-i chDt @Oc ha h5c khSp m5i mi9n @Dt n32c
Vi1t Nam. #Tc bi1t l trong vng 10 nFm, bSt @=u tA nFm 1961 t2i nFm 1971), qun
@Oi MQ @ th0c hi1n chi/n d7ch Ranch Hand r-i xuMng mi9n Trung, Ty Nguyn v
mi9n Nam trn 100 tri1u lt chDt @Oc ha h5c, trong sM @ @ng ni nhDt l 65% l chDt
@Oc mu da cam ch.a 386 kg dioxin. MOt chDt c0c k @Oc hHi v gy ra nhKng tCn hHi
nghim tr5ng @/n s.c khRe con ng3?i nh3 cc b1nh ung th3, d7 t<t b]m sinh v hng
loHt cc b1nh v9 rMi loHn ch.c nFng khc. Khng nhKng v<y, chDt @Oc da cam cn @N
lHi di ch.ng cho nhi9u th/ h1 sau. Theo thMng k, c kho-ng 2.1 tri1u @/n 4.8 tri1u
ng3?i dn Vi1t Nam v cc th/ h1 con chu c:a h5 b7 -nh h3Bng bBi chDt @Oc ny.
Khng nhKng -nh h3Bng @/n s.c khRe ng3?i dn Vi1t Nam, chDt @Oc cn gy -nh
h3Bng @Mi v2i binh lnh MQ @ tham chi/n. Tuy cuOc chi/n @ @i qua nhi9u nFm.
Nh3ng nhKng tCn thDt v4n t;n tHi h/t s.c nTng n9. Chng ta @ ti/n hnh nhi9u cuOc
biNu tnh, @3a tOi c v9 vi1c r-i chDt @Oc da cam c:a qun @Oi MQ ni chung v ca cc
cng ty s-n xuDt ha chDt MQ ni ring ln ta n quMc t/. Ngy nay, cOng @;ng quMc
t/ cPng @ v @ang chung tay v2i Vi1t Nam trong vi1c @Du tranh @i cng b6ng cPng
nh3 khSc phWc h<u qu- m MQ @ @N lHi.


##
K?T LUGN
G=n mOt n8a th/ kU @ tri qua tA khi chi/n tranh k/t thc nh3ng n>i @au th3Jng
v mDt mt m chi/n tranh @ @em t2i v4n khng thN no ngui ngoai trong lng m>i
ng3?i dn Vi1t Nam. Chng ta khng thN no qun v cPng khng @3Ec qun r6ng
nhKng ng3?i chi/n sL, nhKng phW nK v trG em @ hy sinh c- mHng sMng c:a mnh @N
chng ta c @3Ec mOt cuOc sMng bnh yn nh3 ngy hm nay. Trn @Dt n32c hnh chK
S c:a chng ta, khSp nJi nJi, m5i ngc ngch @9u t;n tHi nhKng dDu tch @au th3Jng
m chi/n tranh @a @em t2i v B-o tng Ch.ng tch chi/n tranh l mOt trong sM @.
Qua bi bo co, chng ta @ thDy @3Ec chi/n thSng #i1n Bin Ph: oanh li1t v2i
s0 lnh @Ho ti tnh c:a #Hi t32ng V Nguyn Gip v ch: t7ch H; Ch Minh cng v2i
s0 quy/t tm v tinh th=n quy/t chi/n quy/t thSng c:a nhn dn ta. Chng ta cPng @
thDy @3Ec @/ quMc MQ @ gy nn tOi c chi/n tranh nh3 th/ no @Mi v2i ton thN dn
tOc ta, gy nn bao @au @2n cho nhKng gia @nh, cho ton thN nhKng con ng3?i Vi1t
Nam v cPng cho ton thN cc dn tOc yu ho bnh trn ton th/ gi2i. V bn cHnh @,
B-o tng cPng cho chng ta bi/t @3Ec nhn dn ton th/ gi2i @ gip @\ chng ta nh3
th/ no trong nhKng cuOc chi/n chnh nghLa @. V v<y, ta c thN ni r6ng B-o tng
Ch.ng tch chi/n tranh chnh l nJi m nhKng ni9m vui, n>i bu;n v c- nhKng ni9m t0
ho l2n lao @3Ec hOi tW. V @y, chng ta s^ khng thDy @3Ec quang c-nh ;n o, no
nhi1t c:a mOt @iNm du l7ch m chng ta lHi thDy B @y nhKng cTp mSt bu;n r32m l1,
nhKng g3Jng mTt c-m thng, nhKng c-m xc dng tro mHnh m^ c:a s0 ph4n nO cPng
nh3 c:a ni9m t0 ho dn tOc c:a ng3?i dn Vi1t Nam v c- nhKng s0 c-m phWc c:a
khch du l7ch @/n tA khSp nJi trn th/ gi2i.
#Mi v2i mOt bO ph<n gi2i trG hi1n nay, c l^ B-o tng Ch.ng tch chi/n tranh l
mOt @7a @iNm nhm chn v thi/u khng kh vui vG nh3ng @Mi v2i chng ti, nJi @y
chnh l nJi m nhKng c-m xc c nhn ha cng v2i c-m xc c:a m5i ng3?i. NJi m
m5i ng3?i cng c-m thng cho n>i @au chi/n tranh c:a Vi1t Nam. CPng l nJi m
nhKng ng3?i con Vi1t Nam s^ c-m thDy t0 ho cPng nh3 bi/t Jn nhKng g cha ng @
bR ra @N chng ta lc ny ph-i bi/t trn tr5ng hJn gi tr7 c:a cuOc sMng, trn tr5ng hJn
gi tr7 c:a n9n @Oc l<p dn tOc v ha bnh giKa cc quMc gia trn th/ gi2i.

#$
Sau mOt ngy di @i khSp m5i ngc ngch c:a B-o tng Ch.ng tch chi/n tranh,
c ng3?i hRi chng ti r6ng: Cc bHn @ h5c @3Ec @i9u g khi @/n @y? Chng ti
khng ng=n ngHi g m tr- l?i r6ng chng ti @ h5c @3Ec gi tr7 c:a n9n @Oc l<p, gi
tr7 c:a s0 t0 do v @Tc bi1t l gi tr7 c:a s0 ha bnh ci m chng ti @ang @3Ec
h3Bng nh? s0 hy sinh anh dPng c:a cc th/ h1 @i tr32c. Bc H; knh yu c:a chng ta
@ tAng ni: Khng c g quI hJn @Oc l<p, t0 do. #ng nh3 v<y, chng ti @ thDy
@3Ec r6ng cPng khng c g quI hJn ha bnh. Chng ti ngy cng hiNu v sao c- th/
gi2i, m>i con ng3?i sMng trn tri @Dt ny @9u mong muMn ha bnh nh3 th/. Nh3ng
by gi? ai cPng bi/t r6ng, @Dt n32c ta @ang c vDn @9 v9 ch: quy9n trn biNn #ng khi
chnh quy9n Trung QuMc lin tWc gy hDn cPng nh3 xm phHm ch: quy9n vng biNn
@Dt n32c ta. V s0 ki1n ngay g=n @y nhDt chnh l s0 ki1n Trung QuMc @Tt gin khoan
HD-981 trn vng biNn @Tc quy9n kinh t/ c:a Vi1t Nam. #.ng tr32c tnh th/ ny, m>i
ng3?i dn v c- cc quan ch.ng #-ng, Nh n32c Vi1t Nam @9u ph-i @au @=u tm @u
ra gi-i php cho vDn @9 tMi quan tr5ng, -nh h3Bng @/n n9n ha bnh hi1n c. V2i t3
cch l nhKng ng3?i cng dn c:a Vi1t Nam, chng ti lun mong muMn r6ng ha
bnh s^ lun lun t;n tHi trn @Dt n32c ny. Cho d s0 vi1c c @i @/n cFng th_ng nh3
th/ no, chng ta ph-i giK vKng l<p tr3?ng l mOt quMc gia yu ha bnh, hKu ngh7
giKa cc @Dt n32c trn th/ gi2i. #Dt n32c chng ta @ ph-i ch7u bao nhiu @au th3Jng,
mDt mt, chng ta khng muMn ph-i @Mi mTt v2i nhKng @i9u @ mOt l=n nKa.
Nh3ng @i9u @ khng c nghLa l chng ta s^ nhn nh3Eng, chng ta s^ v4n @Du
tranh, chng ta s^ @Du tranh b6ng ha bnh, b6ng lu<t php quMc t/ v chng ti tin
r6ng, @Dt n32c ta s^ ti/p tWc nh<n @3Ec s0 gip @\ c:a bHn b trn th/ gi2i mOt l=n
nKa. Chng ta ph-i thSng Trung QuMc v9 s0 nh4n nh7n v tinh th=n yu ha bnh,
chng ta s^ thSng v chnh nghLa c:a chng ta.
Tm lHi, chng ti muMn nhSc lHi mOt l=n nKa, dn tOc @ ph-i @C nhi9u mu, @C
nhi9u n32c mSt nh3ng nh? lng yu n32c v s.c mHnh @Hi @on k/t dn tOc, nhn dn
ta @ chi/n thSng @3Ec nhi9u cuOc chi/n tranh xm l3Ec c:a th0c dn v @/ quMc.
Chng ta hiNu gi tr7 c:a ha bnh l g, chng ta bi/t r6ng @Oc l<p, t0 do v ha bnh
l quan tr5ng nhDt. Dn tOc Vi1t Nam l mOt dn tOc yu ha bnh.

#%
DANH SCH THNH VIN
HK V TN MSSV
L Thanh Bnh 1201017032
NguyZn Thanh Bnh 1201017033
L Th7 Minh Chu 1201017037
L3Jng #nh Qu/ Chi 1201017040
VFn Th7 Ng5c DiZm 1201017057
#on PhHm Minh Hi/u 1201017104
NguyZn #.c Huy 1201017130
Ng Thnh Lun 1201017184
NguyZn Nh3 Ng5c 1201017222