EUROPEJSKA RADA URBANISTW

NOWA KARTA ATESKA 2003

Wizja miast XXI wieku












Lizbona, 20 listopada 2003 r.



Tytu# orygina#u:

La Nouvelle Charte dAthenes 2003
The New Charter of Athens
Wydawca: Alinea, Firenze 2003
ISBN 88-8125-782-3


Redakcja polska:

TOWARZYSTWO URBANISTW POLSKICH

Przekad z edycji francuskiej: Stanisaw Wyganowski

Przekad porwnawczy z edycji angielskiej i redakcja: Stanisaw Furman i Bogdan Wyporek





SPIS TRE$CI


Przedmowa

Wst!p

CZ$&) A. WIZJA

1. Spjne miasto
2. Spjno+- spoeczna
3. Spjno+- ekonomiczna
4. Spjno+- +rodowiska
5. Synteza przestrzenna

CZ$&) B 1. PROBLEMY I WYZWANIA

1. Zmiany spoeczne i polityczne
2. Zmiany ekonomiczne i technologiczne
3. Zmiany +rodowiska naturalnego
4. Zmiany +rodowiska miejskiego

CZ$&) B 2. ZAANGA/OWANIE URBANISTW

ANEKS























I












PRZEDMOWA

Europejska Rada Urbanistw (ERU), powoana do 1ycia w 1985 roku, jest organizacj4
zrzeszaj4c4 stowarzyszenia urbanistw z krajw nale14cych do Unii Europejskiej i
kandyduj4cych do Unii. Jest zarejestrowana w Brukseli, a jej Sekretariat znajduje si! w
Londynie. Organizacje zrzeszone w ERU reprezentuj4 ponad 25 000 urbanistw.

Europejska Rada Urbanistw ma dwa cele:

przyczynianie si! do budowania jednej Europy przez promowanie ideaw europejskich
maj4cych odniesienie przestrzenne oraz przez przedstawianie, zwaszcza w planowaniu
przestrzennym, konstruktywnych rozwi4za6;

organizowanie wymiany do+wiadcze6 i wiedzy pomi!dzy urbanistami pracuj4cymi w
Europie, a tak1e identyfikowanie i ocenianie tendencji rozwojowych miast europejskich
oraz prezentowanie wizji ich przyszo+ci.

W 1998 r. ERU opublikowaa Now Kart# Ate%sk: Kart# Miast Europejskich w XXI wieku.
Rada zobowi4zaa si! jednocze+nie do dokonywania regularnych przegl4dw i rozwijania
tego dokumentu. Rada wspiera organizacj! Europejskiego Biennale Miast i Urbanistw, oraz
promuje ogaszany co dwa lata konkurs o Europejsk4 Nagrod! za Opracowania Urbanistyczne
i Regionalne, maj4cy na celu prezentacj! dobrych praktyk. Rada wsppracuje z
Stowarzyszeniem Europejskich Szk Planowania (AESOP) na polu edukacji w dziedzinie
planowania przestrzennego i urbanistyki.

Dalsze informacje o Europejskiej Radzie Urbanistw s4 dost!pne na stronach internetowych:
http://www.ceu-ectp.org












II



WST&P


Europejska Rada Urbanistw jest pewna, 1e w XXI wieku Europa b!dzie zdecydowanie
zmierza- w kierunku integracji. W tej perspektywie, Rada przedstawia Wizj) przyszo+ci
miast europejskich, wyra1aj4c4 szeroko podzielane pogl4dy europejskich urbanistw (Cz!+-
A)

Jest to wizja sieci miast, ktre:

zachowuj4 bogactwo i zr1nicowanie kulturowe wynikaj4ce z ich dugiej historii i
umiej!tnie 4cz4 sw4 tera8niejszo+- i przyszo+- z przeszo+ci4;
s4 powi4zane w sieci o wielorakim znaczeniu i funkcji;
s4 twrcze i konkurencyjne, ale jednocze+nie s4 zdolne do wsppracy i wzajemnie si!
uzupenianiaj4 ;
przyczyniaj4 si! w decyduj4cym stopniu do dobrobytu i wygodnego 1ycia ich
mieszka6cw;
4cz4 harmonijnie +rodowisko zurbanizowane ze +rodowiskiem przyrodniczym.

Prezentowana w Nowej Karcie Ate6skiej Wizja wyznacza rwnie1 ramy dziaa6 (cz!+- B),
ktre tworz4:
- gwne problemy i wyzwania miast na pocz4tku trzeciego tysi4clecia;
- zaanga1owanie urbanistw w realizacj! Wizji.

Nowa Karta Ate6ska jest adresowana przede wszystkim do urbanistw oraz tych wszystkich,
ktrzy uczestnicz4 w procesach planistycznych w Europie. Ma ona ukierunkowa- ich spjne
dziaania na rzecz stworzenia sieci powi4za6 mi!dzy miastami Europy na wszystkich
szczeblach hierarchii miast i we wszystkich dziedzinach.

Planowanie przestrzenne ma 1ywotne znaczenie dla osi4gania trwaego i zrwnowa1onego
rozwoju. Su1y rozwa1nemu gospodarowaniu przestrzeni4, b!d4c4 podstawowym ale
ograniczonym w wielko+ci zasobem naturalnym, zapotrzebowanie na ktry ustawicznie
wzrasta. Planowanie przestrzenne wymaga zaanga1owania wielodyscyplinarnych zespow w
dugotrwae procesy planistyczne prowadzone w r1nych skalach. Atrybutem zawodu
urbanisty jest umiej!tno+- jednoczesnego brania pod uwag! i 4czenia wielu problemw oraz
wyra1ania ich w kategoriach przestrzennych. Europejska Rada Urbanistw, bior4c pod uwag!
wielkie zr1nicowanie miast i regionw europejskich, jest jednak +wiadoma zarwno
powszechno+ci zawodu urbanisty jak i r1nic w jego pojmowaniu w Europie.










III



CZ&$+ A. WIZJA MIAST XXI WIEKU

1. SPJNE MIASTO

W drugiej poowie XX wieku powstao wiele pesymistycznych prognoz dotycz4cych
przyszo+ci miast europejskich. Przewidywano spadek wydajno+ci pracy, wyludnienie i
degradacj! centralnych dzielnic miejskich, rozpasanie przest!pczo+ci, znaczne
zanieczyszczenie i zniszczenie +rodowiska, a tak1e utrat! to1samo+ci miast. Szcz!+liwie te
przewidywania nie potwierdziy si!, aczkolwiek dzisiejsze miasta Starego Kontynentu dalekie
s4 od ideau i musz4 sprosta- wielkim wyzwaniom.

Odpowiadaj4c na te wyzwania, Europejska Rada Urbanistw proponuje na pocz4tku nowego
tysi4clecia swoj4 Wizj! miasta. Ta Wizja nie jest ani now4 utopi4, ani oderwan4 od realiw
projekcj4 innowacji technologicznych. Koncentruje si! ona na Mie-cie Spjnym i jest
wyobra1eniem takiego miasta, jakie chcieliby+my mie- dzi+ i w przyszo+ci. Wizja ta wyra1a
cel, do ktrego urbani+ci Europy zobowi4zuj4 si! d41y-, wykorzystuj4c w najwy1szym
stopniu swoje umiej!tno+ci zawodowe; cel ktry mo1e by- osi4gni!ty poprzez wsplne
wysiki tych wszystkich, ktrzy uczciwie wpywaj4 na zrwnowa1ony rozwj i zarz4dzanie
miastami.

Na spjno+- miasta wpywa czynnikw oddziaywuj4cych w r1nych wymiarach. S4 to
zarwno czynniki fizyczne, widoczne w zabudowie miast, jak i powi4zania funkcjonale,
podziemne sieci infrastruktury, technologie informatyczne i systemy 4czno+ci.

Spjno-/ w czasie, - historyczna ci1g#o-/

Dawne osady byy tworzone aby zapewni- ludziom schronienie i bezpiecze6stwo oraz uatwi-
wymian! dbr. Osady te umo1liwiy powstanie zorganizowanych spoeczno+ci i rozwj
rznych dziaalno+ci, dzi!ki czemu stay si! bardzo produktywne i rozwin!y si! w pot!1ne
centra cywilizacji. Byy lokalizowane w miejscach starannie wybranych, zachowuj4c wyra8n4
granic! pomi!dzy miastem i otaczaj4cymi je obszarami wiejskimi i kompleksami
przyrodniczymi, nawet wwczas kiedy fortyfikacje otaczaj4ce te osady stay si! zb!dne i
zostay zburzone.

Miasta europejskie wyr1niaj4 si! dug4 histori4 swego rozwoju, w ktrej znajduj4 odbicie
cechy struktur politycznych, spoecznych i ekonomicznych poszczeglnych krajw. To
wa+nie historia i r1norodno+- czyni miasta Europy odmiennymi od miast innych cz!+ci
+wiata.

Odmiennie ni1 w przeszo+ci, miasta Europy XXI wieku staj4 si! trudniejsze do
wyodr!bnienia, poniewa1 aktywno+- ludzka, ktra dawniej koncentrowaa si! w o+rodkach
miejskich, rozprzestrzenia si! obecnie na otaczaj4cych je obszarach, zajmuj4c tereny wiejskie
i kompleksy przyrodnicze. Sieci transportu i infrastruktury budowane dla obsugi i
powi4zania ze sob4 rozproszonych dziaalno+ci, rozczonkowuja i degraduj4 tereny
stanowi4ce nieodnawialne zasoby naturalne. Powoli, lecz w sposb nieunikniony, nowe
systemy sieci 4cz4 ze sob4 mae i du1e miasta tworz4c continum miejskie widoczne ju1 w
wielu cz!+ciach Europy, gdzie miasto klasyczne staje si! tylko cz!+ci4 sieci pasm
urbanizacji. Ka1da wizja przyszo+ci miast powinna przeciwdziaa- skutkom tych
negatywnych tendencji.




Przyszo+- ksztatuj4 nasze dzisiejsze dziaania. Przeszo+- daje nam nieocenione nauki na
przyszo+-. Pod wieloma wzgl!dami miasto przyszo+ci istnieje ju1 dzisiaj. Wspczesne
miasto ma wiele cech, ktre cenimy i piel!gnujemy i chcemy przekaza- przyszym
pokoleniom. Jaki jest zatem podstawowy problem istniej4cych miast? W naszym
przekonaniu, jest nim brak spjno+ci, nie tylko w sensie fizycznym, ale rwnie1 w
odniesieniu do ci4go+ci w czasie; brak ktry rzutuje na struktury spoeczne i r1nice
kulturowe. Chodzi tu nie tylko o utrzymanie charakteru +rodowiska miejskiego, ale rwnie1 o
ci4go+- to1samo+ci miasta, b!d4cej istotn4 warto+ci4, wymagaj4c4 umocnienia w
dynamicznie rozwijaj4cym si! +wiecie. Natomiast my+l4c o przyszo+ci miast, nale1y
podkre+la- ide! miasta w sieci; miasta w4czonego w r1ne poli-centryczne sieci miast, z
ktrych wiele przekracza w nowej Europie granice pa6stwowe.

2. SPJNO$+ SPO3ECZNA

Rwnowaga spo#eczna

Pomy+lna przyszo+- ludzko+ci wymaga, aby dostrzegany by zarwno poszczeglny
czowiek oraz jego prawa dokonywania swobodnych wyborw, jak i r1ne wsplnoty
wchodz4ce w skad spoecze6stwa Jest to wa1ne zadanie dla spjnego miasta, ktre ma su1y-
interesom caego spoecze6stwa a jednocze+nie uwzgl!dnia- potrzeby, prawa i obowi4zki
r1nych grup spoecznych i poszczeglnych obywateli.

Uatwianie r1nym grupom spoecznym manifestowania swojej kultury i utrzymywania
wzajemnych kontaktw jest niezb!dne, ale niewystarczaj4ce. W Unii Europejskiej istniej4
wymagaj4ce przezwyci!1enia rozpi!to+ci w poziomie warunkw 1ycia, ktre rodzi system
wolnego rynku, konkurencja i procesy globalizacji. Je+li te r1nice b!d4 narasta-, to
doprowadz4 do rozpadu istniej4cych struktur spoecznych i gospodarczych. Aby temu
zapobiec, musi pojawi- si! nowy sposb rz4dzenia, ktrego istot4 jest wspudzia w nim
wszystkich podmiotw wpywaj4cych na 1ycie miasta i ktrego celem jest podejmowanie
takich problemw jak bezrobocie, ubstwo, wykluczenia spoeczne, przest!pczo+- i przemoc.
Miasto spjne spoecznie ma by- zdolne do zapewnienia wysokiego poziomu spokoju
spoecznego i wygody 1ycia.

Mimo 1e te szlachetne spoeczne cele przekraczaj4 mozliwo+ci dziaa6 urbanistw, to jednak
w ich wizji spjne miasto XXI wieku zapewni mieszka6com szerokie mo1liwo+ci pracy i
prowadzenia dziaalno+ci gospodarczej. Zapewni rwnie1 lepszy dost!p do obiektw
su14cych edukacji, opiece zdrowotnej i innym usugom socjalnym. Nowe struktury spoeczne
i gospodarcze stworz4 warunki do wyeliminowania podziaw wynikaj4cych z braku
rwnowagi spoecznej.

Zaanga4owanie spo#eczne

U1ytkownikami przyszych miast Europy b!d4 nie tylko ich mieszka6cy, ale rwnie1
doje1d1aj4cy regularnie lub okresowo do pracy lub w innych celach. W miastach mieszka-
b!d4 zarwno sabo wykwalifikowani imigranci jak i wyksztaceni specjali+ci, przybywaj4cy
do miast na du1szy lub krtszy pobyt. Te dwie ostatnie grupy odgrywa- b!d4
najprawdopodobniej znacz4c4 rol! w funkcjonowaniu wielu miast. W konsekwencji,
demokratyczne instytucje miejskie b!d4 musiay dba- o potrzeby i dobro tych grup
spoecznych. Obecne systemy zarz4dzania w mie+cie, uzale1nione gwnie od wyborw



dokonywanych przez staych mieszka6cw, nie b!d4 jednak do tego zdolne, zwaszcza w
sprawach dotycz4cych rozwoju miast. W mie+cie spjnym powinny powsta- nowe systemy
reprezentacji i partycypacji, wykorzystuj4ce w peni atwiejszy dost!p do informacji i
wi!ksze zaanga1owanie sieci aktywnych obywateli, zapewniaj4c gos w sprawach przyszo+ci
ich +rodowiska miejskiego nie tylko staym mieszka6com, ale i czasowym u1ytkownikom
miasta.

W procesach decyzyjnych dotycz4cych planowania i rozwoju przestrzennego, nale1y bra- pod
uwag! dostatecznie dugi okres czasu potrzebny na utrwalenie si! spoecznych wi!zi i
powstanie pozytywnych interakcji. Jest jednak wysoce prawdopodobne, 1e w mie+cie
przyszo+ci wiele grup staych i czasowych mieszka6cw zadowoli si! korzystaniem z
u1yteczno+ci i usug miejskich bez anga1owania si! i uczestniczenia w miejscowych
procesach decyzyjnych. Tym niemniej, rwnie1 oni wymaga- b!d4 wysokiej jako+ci
+wiadczonych usug, za ktre gotowi b!d4 ponosi- odpowiednie opaty.

Wielokulturowe bogactwo

Europejskie miasta stan4 si! ponownie prawdziwie wielokulturowe i wieloj!zyczne w
wyniku narastaj4cych tendencji do unifikacji Europy, ktra b!dzie miaa powolny ale
wyra8ny wpyw na mobilno+- ludno+ci i miejsca poszukiwania pracy. Powstan4 nowe,
powi4zania pomi!dzy przybyszami a mieszkancami miasta. Wymaga- one b!d4
utrzymywania delikatnej rwnowagi i wzajemnych przystosowa6, tak aby mieszka6cy miasta
zachowuj4c sw4 kulturow4 to1samo+- i dziedzictwo zach!cali jednocze+nie wszystkie grupy
przybyszw to kultywowania ich cech spoecznych i kulturowych, a tak1e aby obie strony
uczestniczyy we wa+ciwych proporcjach w rozstrzyganiu problemw dotyczacych ich
spoecznego i fizycznego otoczenia. Przestrzeganie zasad zrwnowa1onego rozwoju,
integruj4cego w sobie wymiar ekonomiczny, spoeczny i ekologiczny zachodzacych zmian
oraz opartego na szerokim wspuczestnictwie wszystkich partnerw spoecznych, ma
kluczowe znaczenie dla osi4gni!cia tych celw.

Zwi1zki mi)dzypokoleniowe

Zmieniaj4ce si! proporcje pomi!dzy poszczeglnymi grupami wieku w starzej4cej si!
populacji Europy, wymagaj4 przywrcenia spjno+ci i wi!zi pomi!dzy r1nymi generacjami
ludno+ci miasta. To nowe rosn4ce wyzwanie spoeczne odnosi si! nie tylko do sfery socjalnej
i ekonomicznej, ale rwnie1 do rozwoju odpowiedniej sieci usug i infrastruktury miejskiej.
Przy opracowywaniu koncepcji, sposobu u1ytkowania i lokalizacji miejsc i obiektw o
charakterze publicznym, nale1y mie- na uwadze potrzeby wszystkich grup wieku,
utrzymywania ich wzajemnych kontaktw i aktywno+ci, a zwaszcza specyficzne reakcje i
rytm 1ycia emerytw i ludzi w podeszym wieku.

To4samo-/ spo#eczna

Indywidualna to1samo+- mieszka6cw jest +ci+le zwi4zana z to1samo+ci4 ich miasta.
Dynamika rozwoju spjnego miasta, wynikaj4ca z imigracji do miast, wpynie znacz4co na
rozwj nowej i silniejszej to1samo+ci miejskiej. Ka1de miasto rozwinie swj wasny
mieszany charakter spoeczny i kulturowy, wynikaj4cy zarwno z jego historii jak i
zachodz4cych nowych zdarze6. W rezultacie, utrzyma si! wielka r1norodno+- charakteru i
to1samo+ci miast i regionw w r1nych cz!+ciach Europy.




W spjnym mie+cie, umo1liwiane przez +rodowisko miejskie kontakty pomi!dzy r1nymi
grupami kulturowymi, stopniowe 4czenie i asymilowanie si! tych grup, zwi!kszy bogactwo i
r1norodno+- 1ycia miejskiego. To z kolei prowadzi- b!dzie do zwi!kszenia atrakcyjno+ci
miasta, nie tylko jako miejsca zamieszkania, ale rwnie1 jako miejsca pracy, inwestowania,
studiw i rozrywki.

Ruchliwo-/ i -rodki transportu


W europejskich miastach przyszo+ci mieszka6cy b!d4 mieli do wyboru r1ne +rodki
transportu, jak rwnie1 zapewniony dost!p do sprawnych sieci informatycznych.

W mie+cie spjnym i jego zapleczu regionalnym, nowe twrczo wykorzystywane technologie
pozwol4 na rozwj r1nych systemw transportu osb i towarw, jak rwnie1 umo1liwi4
atwy przepyw informacji. W skali lokalnej, technologie i zarz4dzanie ruchem b!d4
wykorzystane do ograniczenia potrzeby korzystania z pojazdw prywatnych. Po4czenia
mi!dzy jednostkami s4siedzkimi, miastami i regionami b!d4 uatwione dzi!ki rozwojowi
europejskiej sieci transportu, ktra zapewni po4czenia szybkie wygodne, trwae i
ekonomiczne mi!dzy miejscami pracy, mieszkania, nauki i wypoczynku. W granicach miasta,
podr1owanie uatwione b!dzie dzi!ki sprawnym w!zom integrujacym r1ne +rodki
transportu. Taka, zwiekszaj4ca mobilno+-, poprawa infrastruktury transportowej b!dzie
rwnowa1ona przez zapewnienie mieszka6com mo1liwo+ci zamieszkania i pracy w rejonach
cichych i spokojnych, oddalonych od uci41liwych sieci szybkiego ruchu.

Przestrzenna organizacja spjnego miasta opiera- si! b!dzie na integracji polityk
transportowej i rozwoju przestrzennego. Uzupenieniem tych dziaa6 b!d4 lepsze
funkcjonalnie rozwi4zania urbanistyczne i atwiejszy dost!p do informacji, umo1liwiaj4cy
ograniczenie potrzeb podr1owania. Dost!pno+- celw i atwo+- poruszania si!, oraz wi!kszy
wybr +rodkw transportu, b!d4 szczeglnie istotne dla 1ycia w przyszym mie+cie.

Us#ugi

Zgodnie z dzisiejszymi i przyszymi potrzebami mieszka6cw, mieszkania i usugi b!d4
stawa- si! coraz atwiej dost!pne i elastycznie dostosowywane do pojawiaj4cych si! potrzeb i
zmieniaj4cych si! warunkw 1ycia miejskiego. B!dzie wi!cej powszechnie dost!pnych
mieszka6, a tak1e usug w dziedzinie edukacji, handlu, obiektw kultury i wypoczynku.
Powszechno+- u1ytkowania i korzystania z nich wynika- b!dzie zarwno z ich cen
dost!pnych dla ka1dego mieszka6ca, jak i z poczucia bezpiecze6stwa i spoecznej to1samo+ci.


3. SPJNO$+ EKONOMICZNA

Miasta europejskie XXI wieku b!d4 silnie powi4zane ze sob4 gospodarczo. Stworz4
zintegrowan4, wysoce sprawn4 i wydajn4 sie-, zapewniaj4c4 wysoki poziom zatrudnienia i
konkurencyjno+ci w ukadzie globalnym oraz dostosowuj4c4 si! dynamicznie do zmiennych
uwarunkowa6 gospodarczych, wewn!trznych i zewn!trznych.



Globalizacja i regionalizacja

Gospodarka pozostaje obecnie pod wpywem dwu gwnych czynnikw: globalizacji i
specjalizacji (lokalnej lub regionalnej). Z jednej strony nowe dziaalno+ci gospodarcze opiera-
si! b!d4, jak nigdy dot4d, na wiedzy, wykorzystuj4c innowacyjne technologie zarwno w
sferze produkcji jak i usug. O lokalizacji tych dziaalno+ci b!d4 decydowa- raczej oglne
kryteria ekonomiczne, a nie specyficzne cechy okre+lonego miejsca. Z drugiej jednak strony,
zwi!ksza- si! b!dzie zapotrzebowanie na rzadkie i wyrafinowane produkty i usugi,
powi4zane ze szczeglnymi, tradycyjnymi metodami i renomowanymi miejscami ich
wytwarzania. W pierwszym przypadku zasadnicz4 rol! w podejmowaniu decyzji
lokalizacyjnych odgrywa- b!dzie relacja pomi!dzy jako+ci4 produktu a kosztem jego
wytworzenia. W drugim przypadku o lokalizacji przesadza- b!dzie mo1liwa do osi4gni!cia
jako+- produktu. Poszukiwanie rwnowagi pomi!dzy endogenicznymi (wewn!trznymi) i
egzogenicznymi (zewn!trznymi) czynnikami rozwoju b!dzie szczeglnym, strategicznym
wyzwaniem dla miast i regionw europejskich. Otwarcie si! Europy na wschd, wpynie na
rozwj i poszerzenie kontaktw pomi!dzy r1nymi kulturami, co z kolei przyczynia- si!
b!dzie do rozwoju nowych powi4za6 ekonomicznych, spoecznych i kulturowych.

Miasta stan4 wobec konieczno+ci dokonania w tym kontekscie strategicznych wyborw
swojej orientacji gospodarczej. B!d4 one mogy albo dostosowywa- si! do procesw i
wymogw globalizacji, kad4c nacisk na zwi!kszanie mo1liwo+ci podejmowania w nich
r1norodnych dziaalno+ci, albo rozwija- trwale w nich zakorzenion4 i maj4c4 ustalon4
mark! produkcj! specyficznych wyrobw. Lokalna i regionalna gospodarka b!dzie coraz
bardziej powi4zana z gospodark4 innych miast i regionw, zarwno w ukadzie krajowym jak
i mi!dzynarodowym, a silne powi4zania gospodarcze sprzyja- b!d4 penemu zatrudnieniu i
dobrobytowi obywateli Europy.

Przewagi konkurencyjne

W XXI wieku sukces gospodarczy odnios4 te miasta, ktre potrafi4 wykorzysta- swoje
przewagi konkurencyjne. Gwnym 8rdem tych przewag b!dzie wieloaspektowa spjno+-
miasta. Znacz4ce przewagi konkurencyjne stwarza- b!d4 tak1e: umiej!tne wykorzystanie
przymiotw +rodowiska naturalnego i kulturowego, zachowywanie dziedzictwa historycznego
oraz podkre+lanie zarwno unikalno+ci miasta, jak i r1norodno+ci tworzonych przez miasto
mo1liwo+ci dziaania. Ponadto zapewnienie w miastach przyjaznego, zdrowego i
bezpiecznego +rodowiska 1ycia i pracy dla jego mieszka6cw i u1ytkownikw b!dzie
zwi!ksza- w istotny sposb atrakcyjno+- miasta dla lokowania w nim przyszo+ciowych
dziaalno+ci gospodarczych, stwarzaj4cych wysokie wymagania miejscu ich prowadzenia.

Dla zdobycia po14danej pozycji ekonomicznej, miasto sukcesu b!dzie musiao wykorzysta-
swe najlepsze wewn!trzne i zewn!trzne walory. Aby t4 pozycj! i przewagi konkurencyjne
utrzyma- b!dzie musiao si! te1 ci4gle uczy- i przystosowywa- do zmieniaj4cych si!
warunkw. Wymaga- to b!dzie staej obserwacji wyst!pujacych tendencji zmian oraz
poddawania regularnie analizom r1nych scenariuszy rozwoju, tak aby byo mo1liwe
antycypowanie zarwno pozytywnych jak negatywnych zjawisk i podejmowanie
odpowiednich dziaa6.



Powi1zania sieciowe miast

Dla zwi!kszenia swojej konkurencyjno+ci, miasta b!d4 musiay si! 4czy- w r1ne sieci,
funkcjonuj4ce jako mniej lub bardziej zintegrowane systemy. Miasta stanowi- b!d4 w!zy
tych sieci b!d4c powi4zane ze sob4 fizycznie lub wirtualnie, albo jednocze+nie w jeden i
drugi sposb.

Mo1na b!dzie wyr1ni- kilka typw policentrycznych sieci, takich jak :

- sie- miast o zbli1onej specjalizacji, ktre poprzez wspprac! funkcjonaln4 i
organizacyjn4 stan4 si! zauwa1alne osi4gaj4c wielko+- i produktywno+- potrzebn4 do
efektywnego konkurowania w gospodarce +wiatowej lub do realizowania wsplnych
celw;
- sie- komplementarnych wzgl!dem siebie miast o r1nej specjalizacji, gdzie specjalizacja
miasta b!dzie wytyczn4 lokalizacji projektw publicznych podejmowanych w obr!bie
sieci;
- sie- miast powi4zanych pomi!dzy sob4 elastycznym systemem wymiany dbr i usug;
- sie- obejmuj4ca miasta maj4ce wsplne interesy (ekonomiczne lub kulturowe),
pozwalaj4ca na umacnianie ich profilu, a przez to tak1e ich przewag konkurencyjnych.

Rodzaj powi4za6 w!zw w poszczeglnych sieciach zale1e- b!dzie +ci+le od zachodz4cych
mi!dzy nimi przepyww dbr materialnych i informacji oraz od charakteru powi4za6
funkcjonalnych.

Powi4zane w r1ny sposb policentryczne sieci miast b!d4 su1y- wa+ciwemu
rozmieszczeniu dziaa6 gospodarczych w ukadzie europejskim oraz ich wzrostowi i sile.
Zdefiniowanie nowych sieci i pozycji w nich poszczeglnych miast wymaga- b!dzie
znacznego udziau specjalistw w celu przeo1enia na strategie rozwoju przestrzennego
dynamicznego procesu formowania sieci.

R4norodno-/ rozwoju gospodarczego

Powi4zania gospodarcze miast europejskich nie b!d4 ograniczay ich r1norodno+ci;
przeciwnie, b!d4 jej sprzyja-, poniewa1 przynale1no+- do systemu opartego na wsppracy
wzmocni specjalizacj! i r1norodno+- miast wynikaj4c4 z ich odmiennych przewag
konkurencyjnych. Szereg czynnikw wpywaj4cych na dziaalno+- gospodarcz4 miast, takich
jak spu+cizna kulturowa i materialna, wyksztacona i fachowa kadra pracownicza, przyjemne
+rodowisko, dobra strategiczna lokalizacja itp., b!dzie wyst!powa- w poszczeglnych
miastach w r1nych proporcjach, przyczyniaj4c si! do odmienno+ci i r1norodno+ci miast i
pozwalaj4c ka1demu miastu okre+li- swj wasny stan rwnowagi pomi!dzy pomy+lno+ci4
gospodarcz4 i jako+ci4 1ycia.

4. SPJNO$+ $RODOWISKA

Bilans ekologiczny

Utrzymywanie bezpo+redniego kontaktu z przyrod4 jest dla ludzi nie tylko 8rdem dobrego
samopoczucia, ale tak1e warunkiem przetrwania. W rozwoju zrwnowa1onym kwestie
+rodowiska nie ograniczaj4 si! jednak do zachowania i powi!kszania udziau terenw
otwartych w miastach i na ich obrze1ach, ale dotycz4 wielu innych kluczowych problemw.




Mo1na przypuszcza-, 1e gwnym zadaniem w XXI wieku b!dzie roztropne
korzystanie z zasobw, zwaszcza z nieodnawialnych zasobw naturalnych: terenw,
powietrza i wody.
Gwnym wymogiem b!dzie ochrona miast przed zanieczyszczeniami i degradacj1
walorw -rodowiska, tak aby miasta mogy zachowa- swoj4 u1yteczno+-.
Miasta w nowym tysi4cleciu b!d4 oszcz)dnie gospodarowa/ zasobami naturalnymi
ostro4nie wywa4aj1c korzy-ci z ich eksploatacji ze stopniem zu4ycia zasobw; b!d4
ogranicza- zu1ycie zasobw do zaspokojenia rzeczywistych potrzeb stosuj4c nowe
technologie i minimalizuj4c zu1ycie zasobw poprzez ich wtrne wykorzystanie a tak1e
przez ich odzyskiwanie w mo1liwie najwy1szym stopniu ze zu1ytych produktw.
Produkcja i zu1ycie energii stan4 si! problemem szczeglnej uwagi, wymagajac
osi4gni!cia bezprecedensowej efektywno-ci wykorzystania energii pierwotnej oraz
zwi!kszenia wykorzystania odnawialnych 8rde energii.
Ponadto, miasto przestanie eksportowa- odpady na otaczaj4ce tereny i stanie si!
samowystarczalnym, powi1zanym systemem zdolnym odzyskiwa- i wtrnie
wykorzystywa- wi!kszo+- zu1ywanych zasobw naturalnych.

Dla zminimalizowania skutkw kl!sk 1ywioowych podejmowane b!d4 wnikliwe badania
+rodowiska naturalnego, obejmuj4ce m.in. ocen! ryzyka ekologicznego. I tak katastrofalne
skutki trz!sie6 ziemi b!d4 zmniejszone przez wa+ciwe strefowanie zabudowy, ograniczaj4ce
urbanizacj! terenw sejsmicznie zagro1onych. Zarz4dzanie gospodark4 wodn4 w caych
obszarach zlewni pozwoli na wykorzystanie rzek, potokw i terenw zalewowych do
agodzenia skutkw powodzi i innych ekstremalnych zjawisk pogodowych spowodowanych
zmianami klimatu i niedostatkami rozwi4za6 in1ynieryjnych. W miastach i wok nich,
powi!kszona zostanie powierzchnia lasw i terenw zieleni w takim zakresie, aby mogy one
mie- istotny wpyw na czysto+- powietrza i stabilizacj! temperatury. Te dziaania b!d4 miay
rwnie1 pozytywne efekty uboczne, ograniczaj4c wpyw i zakres niekontrolowanej
urbanizacji.

Zdrowe miasto

Umiej!tne zarz4dzanie +rodowiskiem i praktyczne stosowanie zasad zrwnowa1onego
rozwoju spowoduj4, 1e wszystkie miasta stan4 si! zdrowsze dla mieszka6cw.

W przyszych miastach europejskich zagro1enie zdrowia przez substancje toksyczne zawarte
w artykuach spo1ywczych i innych materiaach zostanie w znacznym stopniu
wyeliminowane.

Te dziaania b!dzie uzupenia- rozwj w szerokim zakresie su1by zdrowia i usug
socjalnych, rwno dostepnych dla wszystkich mieszka6cw i zorientowanych na
zapobieganie przyczynom chorb.

Przyroda, krajobraz i tereny otwarte.

W miastach XXI wieku dba- si! b!dzie o zapewnienie wszystkim bliskiego s4siedztwa
miejsc zamieszkania i miejsc pracy, a tak1e kontaktu ze starannie utrzymywanymi
elementami kulturowego i przyrodniczego dziedzictwa, takimi jak: urokliwe krajobrazy,
wykopaliska archeologiczne i inne zabytki, tradycyjne osiedla, parki, skwery, rezerwaty
przyrody oraz r1nego rodzaju tereny otwarte, rolnicze i powierzchnie wodne (jeziora, rzeki,
moczary, wybrze1e morskie).




Wa1nym narz!dziem ochrony tych elementw przyrodniczej i kulturowej spu+cizny b!dzie
nadal planowanie przestrzenne, ktre odgrywa- b!dzie rwnie1 kluczow4 rol! w
ksztatowaniu nowych otwartych terenw powi4zanych z tkank4 zabudowy miejskiej.

Emocjonalna wi!8 z otoczeniem i poczucie przynale1no+ci do miejsca ma fundamentalne
znaczenie dla pomy+lnego 1ycia mieszka6cw miasta. Najbardziej lubiane miasta i miejsca w
mie+cie dostarczaj4 bogatych i cennych prze1y-. Jako+- +rodowiska jest jednym z
podstawowych czynnikw gwarantuj4cych gospodarczy sukces miasta i przyczynia si! tak1e
do jego 1ywotno+ci spoecznej i kulturalnej.

Energetyka

Nowe formy energii, pozyskiwanej z czystych i odnawialnych 1rde, b!d4 wykorzystywane
do zaspokojenia potrzeb energetycznych miast XXI wieku zwaszcza w odniesieniu do
kluczowych sektorw gospodarki miejskiej, takich jak transport i systemy klimatyzacji.

Systemy dystrybucji energii i urz4dzenia energetyczne stan4 si! bardzo sprawne dzi!ki
zastosowaniu nowych technologii, a zu1ycie energii zostanie radykalnie zmniejszone. Ten
post!p b!dzie mia bardzo pozytywny wpyw na zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza,
ograniczenie efektu cieplarnianego i zmiany klimatu.

5. SYNTEZA PRZESTRZENNA

Prezentowane powy1ej powi4zania w sferze ekonomicznej, spoecznej i +rodowiskowej b!d4
miay znacz4cy wpyw na planowanie przestrzenne.

Powi1zania przestrzenne

W wyniku starannego planowania i innych stosownych dziaa6 wzmocni4 si! sieci powi1za7
funkcjonalnych w miastach i w ich otoczeniu. W mie+cie spjnym b!d4 zachowane i
rozwini!te podstawowe funkcje centrum oraz innych kluczowych o+rodkw aktywno+ci;
sieci 4czno+ci i transportu zapewni4 im sprawn4 obsug! nie pozwalaj4c na utrat! ich
1ywotno+ci.

Jednocze+nie kompleksy przyrodnicze kontynentu europejskiego b!d4 skutecznie chronione
przed ekspansj4 sieci obszarw zurbanizowanych. Tej ochronie su1y- b!d4 zarwno
instrumenty regulacyjne jak i dziaania stymuluj4ce po14dane zachowania przestrzenne, a
tak1e pog!bianie spoecznej +wiadomo+ci warto+ci kompleksw przyrodniczych oraz
potrzeby ich ochrony i umacniania.

Spjny charakter i ci1g#o-/ historyczna miasta oraz jako-/ 4ycia

Rwnolegle z ksztatowaniem makrostruktur przestrzennych utrzymywana i umacniana
b!dzie atrakcyjno+- miast europejskich, przyczyniaj4c si! do poprawy warunkw 1ycia
wszystkich mieszka6cw naszego kontynentu, jako 1e blisko 9 ludno+ci europejskiej 1yje w
miastach. Projektowanie urbanistyczne b)dzie kluczowym czynnikiem w procesie
odnowy miast przeamuj4c izolacj! poszczeglnych cz!+ci miasta, umacniaj4c specyficzny
dla danego miasta charakter zabudowy i przeciwstawiaj4c si! tendencjom jej uniformizacji.




Urbani+ci b!d4 odgrywa- bardzo istotna rol! w formuowaniu polityki przestrzennej i
realizuj4cych j4 dziaaniach, ktre obejmowa- b!d4:

Odrodzenie projektowania urbanistycznego, ktre b!dzie chroni- i wzbogaca- ulice,
place, bulwary i trakty spacerowe jako podstawowe elementy zespalaj4ce miasto.
Rehabilitacj) tych fragmentw tkanki miasta, ktre ulegy degradacji lub byy
zaplanowane w oderwaniu od potrzeb czowieka.
Dziaania uatwiaj4ce osobiste kontakty mieszka7cw oraz zwi!kszaj4ce im mo1liwo+ci
rekreacji i rozrywki.
Dziaania zapewaniaj4ce indywidualne i zbiorowe poczucie bezpiecze7stwa, ktre
stanowi podstawowy wymg dobrego 1ycia w mie+cie.
Wysiki zmierzaj4ce do tworzenia unikalnego krajobrazu miejskiego, wyra4aj1cego
jego genius loci miasta i uwydatniaj4cego jego charakter.
Trosk! o zachowanie pi!kna i wysoki poziom estetyczny wszystkich fragmentw
miasta.
Ochron) przez planowanie wszystkich znacz4cych elementw przyrody i dziedzictwa
kulturowego oraz ochron! i rozszerzanie sieci terenw otwartych.

W poszczeglnych krajach i miastach ka1de z tych pozytywnych dziaa6 realizowane b!dzie
w r1ny sposb, zale1nie od historycznych spoecznych i ekonomicznych uwarunkowa6
Rwnocze+nie zwi!ksza- si! b!dzie jednak spjno+- dziaa6 prowadzonych w poszerzonej
Unii Europejskiej, bowiem dojrzej4 jej struktury administracyjne i spoeczne a wytyczne
dotycz4ce problemw planistycznych b!d4 stopniowo w4czane do unijnych regu. Poprzez
ten proces wsplne cele miast europejskich uzyskaj4 szerok4 akceptacj! a r1norodno+- i
unikalny charakter ka1dego miasta b!dzie wysoko ceniony i chroniony.

Nowy model miasta europejskiego

Istotnym wkadem Europy XXI wieku w poszukiwania wsplnej przyszo+ci przez
spoeczno+- +wiata - poszukiwa6 prowadzonych po+rd powtarzaj4cych si! konfliktw i
cz!sto b!dnych eksperymentw politycznych i gospodarczych b!dzie nowy model rozwoju
jej historycznych i wspczesnych miast. Wzr miast prawdziwie spjnych, innowacyjnych,
produktywnych i kreatywnych w dziedzinie nauki, kultury i idei, a jednocze+nie miast
zapewniaj4cych swoim mieszka6com godziwe warunki 1ycia i pracy. Wzr miast, ktre
#1cz1 przesz#o-/ z t)tni1cym 4yciem dniem dzisiejszym i przysz#o-ci1.



CZ&$+ B 1 - PROBLEMY I WYZWANIA

Dugotrwae tendencje rozwojowe powinny by- wnikliwie analizowane pod k4tem ich
mo1liwego oddziaywania na przyszo+- miast. Historia pokazuje bowiem, 1e przyszo+- w
znacznym stopniu jest definiowana przez przeszo+-. Jednak1e nale1y si! pogodzi- z tym, 1e
nie da si! przewidzie- rzeczywistych skutkw obserwowanych obecnie trendw dla
przyszo+- miast, ktr4 w znacznym stopniu ksztatowa- b!d4 rwnie1 nieprzewidywalne dzi+
wydarzenia.

W tej cz!+ci, omwione s4 cztery gwne grupy wyst!puj4cych obecnie tendencji
rozwojowych:
Zmiany spoeczne i polityczne;
Zmiany ekonomiczne i technologiczne;
Zmiany +rodowiska naturalnego;
Zmiany +rodowiska miejskiego.

W odniesieniu do ka1dej z tych grup zmian przedstawia si! ich oczekiwany wpyw na miasta ,
oraz wskazuje na wynikaj4ce z nich problemy i wyzwania, wobec ktrych stan4 zarwno
miasta jak i urbani+ci.

1. ZMIANY SPO3ECZNE I POLITYCZNE

Tendencje zmian

Ogarniaj4cym cay +wiat procesom globalizacji towarzyszy na starym kontynencie zjawisko
europeizacji. Post!puj4cy proces unifikacji sprawia, 1e granice trac4 swoje znaczenie, a
czynnik czasu i odlego+ci staje si! mniej wa1ny. Obywatele r1nych krajw nawi4zuj4
bezpo+rednie kontakty, a miasta konkuruj4 ze sob4 w skali globalnej.

Na kultur! miast wpywaj4 nie tylko nowo+ci technologicznych, ale i kontrasty kulturowe,
ktre pojawiaj4 si! w miastach wraz z napywem imigrantw. Nast!puje tak1e r1nicowanie
popytu na usugi i dobra materialne w wyniku post!puj4cego starzenia si! ludno+ci,
zmniejszania si! czasu sp!dzanego w miejscu pracy oraz szybkich zmian struktur
spoecznych i kulturowych ludno+ci miast. Coraz wi!cej osb korzystaj4cych z usug
oferowanych przez miasto mieszka poza jego granicami, tak 1e obok staych mieszka6cw
pojawiaj4 si! nowe grupy u1ytkownikw miasta i konsumentw miasta.

Zachodz4ce w caej Europie radykalne zmiany sposobu rz4dzenia wpywaj4 na kontekst
planowania i zarz4dzania miastami. Deregulacja i prywatyzacja otwieraj4 nowe mo1liwo+ci
rozwoju i drogi jego finansowania. Miasta zmuszone do konkurowania o inwestycje,
wprowadzaj4 cz!sto sposoby zarz4dzania rozwojem charakterystyczne dla przedsi!biorstw,
zorientowane na krtki horyzont czasowy i finansowo motywowane zadania, odmienne od
tradycyjnej dziaalno+ci wadz lokalnych wyra1aj4cej przede wszystkim interes publiczny.
Przejawia si! to mi!dzy innymi w rozwijaniu partnerstwa publiczno-prywatnego, silnym
zaanga1owaniu w marketing miasta i promowaniu spektakularnych inwestycji, maj4cych
stworzy- nowy wizerunek miasta. Towarzyszy temu niekiedy lekcewa1enie spoecznego
uczestnictwa w procesie planowania. Te uchybienia demokracji mog4 si! pojawia- w
miastach, ktre w nadmiernym stopniu upatruj4 8rda spoecznych korzy+ci w dziaaniach
sektora prywatnego.



Problemy

Mimo 1e czas tracony na podr1e wydaje si! ulega- skrceniu a nawet zanika- (dzi!ki
zast!powaniu podr1y przesyem informacji), nie oznacza to, 1e wszyscy mieszka6cy
odczuwaj4 popraw! dost!pno+ci. Wielu ubogich mieszka6cw nie korzysta z dobrodziejstw
wspczesnej 4czno+ci, transportu, urz4dze6 i usug. Obszary zamieszkae przez bogatych
mieszka6cw wykazuj4 tendencj! do tworzenia zamkni!tych enklaw, podczas gdy ubodzy
mieszka6cy pozostaj4 bezdomni lub 1yj4 w upadaj4cych +rdmie+ciach miast lub na
przedmie+ciach.

W Europie zachodniej wielu mieszka6cw miast odczuwa zagro1enie du14 liczb4
imigrantw. Narasta- mo1e przy tym poczucie wrogo+ci, podsycane brakiem wzajemnego
zrozumienia i uprzedzeniami wobec odr!bnych kultur. L!k przed przest!pczo+ci4 i
katastrofami powodowanymi przez czowieka i natur! mog4 dodatkowo wzmaga- poczucie
niepewno+ci 1ycia w mie+cie.

Starzenie si! ludno+ci europejskiej i zmieniaj4ca si! struktura gospodarstw domowych oraz
sabn4ce wi!zi rodzinne, tworz4 nowe wyzwania spoeczne a tak1e nowe wymogi
spoecznej i technicznej infrastrukturze miejskiej.

Ogromne problemy finansowe i socjalne, z ktrymi boryka si! wiele miast, skutkuj4
niedostatkami lokalnej demokracji, bowiem wadze publiczne przerzucaj4 na wolny rynek
cz!+- swojej odpowiedzialno+ci za zaspokajanie zbiorowych potrzeb. Mieszka6cy, czuj4c si!
opuszczeni przez wybranych demokratycznie swych reprezentantw, trac4 zaufanie do
oficjalnej wadzy. Oznacza to mniej respektu dla wadzy, mniej cierpliwo+ci i zaanga1owania
obywateli, co w konsekwencji mo1e prowadzi- do postaw konsumenckich i egoistycznych.

Wyzwanie dla miast przysz#o-ci

Realizowanie szeregu podstawowych idei i celw, takich jak zrwnowa1ony rozwj,
utrzymywanie to1samo+ci miasta, rozwijanie 1ycia spoecznego, zapewnianie poczucia
bezpiecze6stwa i opieki zdrowotnej staje si! coraz bardziej trudnym i newralgicznym
zadaniem w pracy urbanistw i w caym procesie planowania.

Rosn4ca potrzeba stworzenia +rodowiska miejskiego daj4cego obok zdrowia i spokoju
wysok4 jako+- 1ycia, czyni wa1nym wyzwaniem dla miast ksztatowanie ich przyszo+ci w
sposb zapewniaj4cy rwnowag! i harmoni! pomi!dzy aspektami spoecznymi,
ekonomicznymi i +rodowiskowymi rozwoju.

Budowanie nowej to1samo+ci w oparciu o ujawniaj4ce si! wpywy kulturowe jest rwnie1
jednym z tych wyzwa6, ktre musz4 podj4- miasta. :ycie w mie+cie powinno sprzyja-
rozwojowi r1norodnych grup kulturowych, zdolnych do wspistnienia i wzajemnego
respektowania swoich tradycji. Ponadto, miasta europejskie powinny rozwija- si! w sposb
uatwiaj4cy migracje pozwalaj4c obywatelom pa6stw czonkowskich na atwe przenoszenie
si! i osiedlanie w wi!kszo+ci krajw.

Odnowa wi!zi pomi!dzy r1nymi generacjami i solidarno+ci spoecznej wydaje si! by-
rwnie1 spraw4 kardynalnej wagi dla dobra i pomy+lno+ci 1ycia przyszych spoeczno+ci
miejskich.




Innym wa1nym wyzwaniem jest unowocze+nianie sposobw funkcjonowania demokracji
lokalnej, poszukiwanie nowych drg zwi!kszenia udziau spoecznego i uczestnictwa
wszystkich podmiotw w celu zabezpieczenia wsplnych interesw. Udzia spoecze6stwa w
demokratycznych procesach rz4dzenia pozwoli lepiej zrozumie- potrzeby mieszka6cw i
mo1e zapocz4tkowa- przemiany kulturowe prowadz4ce do akceptacji r1norodnych
rozwi4za6, umo1liwiaj4cych zaspokojenie potrzeb r1nych grup spoecznych przy
zachowaniu jednocze+nie uznawanej przez wszystkich za wspln4 to1samo+ci caego miasta.


2. ZMIANY EKONOMICZNE I TECHNOLOGICZNE


Tendencje zmian

Z pocz4tkiem XXI wieku tempo rozwoju technologicznego opartego na badaniach
naukowych, innowacjach i ich rozpowszechnianiu w wielu dziedzinach nauki i techniki - jest
wi!ksze ni1 kiedykolwiek w historii. Ma to wpyw na sposb 1ycia, gospodark!, struktury
przestrzenne i jako+- miast.

Powstanie i rozwj gospodarki opartej na wiedzy zmieniy zasadniczo siy nap!dowe rozwoju
miast w Europie. Zaawansowane usugi dla producentw staj4 si! wiod4c4 dziaalno+ci4 w
miastach, podczas gdy powszechny dost!p do sieci informatycznej umo1liwia prac! w domu i
prowadzenie dziaalno+ci handlowej i finansowej poprzez system elektroniczny.
Ponadnarodowe korporacje organizuj4 i prowadz4 swoje interesy niezale1nie od granic
regionalnych i krajowych, wykorzystuj4c zaasoby, na przykad siy roboczej, tam gdzie s4 one
tanie i dost!pne. Korzy+ci aglomeracji wynikaj4ce z koncentracji przemysu przetwrczego
straciy na znaczeniu, a czynnikami decyduj4cymi o lokalizacji przedsi!biorstw stay si!
bogactwo i zr1nicowanie dziaalno+ci prowadzonej w miastach oraz jako+- +rodowiska
miejskiego. Konkurencja mi!dzynarodowa wymusza zarwno specjalizacj! jak i kooperacj!
w funkcjonalnych i fizycznych sieciach miast. Gospodarka oparta na wiedzy nie tylko
zmienia sposb produkcji i struktur! zatrudnienia ale stwarza tak1e nowe wymogi miejskim
ukadom osadniczym.

Problemy

;4czno+- elektroniczna w pracy, w domu jak i w handlu i interesach, mo1e spowodowa-
zmniejszenie zapotrzebowania na miejskie obiekty usugowe. Z drugiej jednak strony, ten
proces mo1e generowa- znacznie wi!kszy ruch dostawczy w i tak ju1 przeci41onych ruchem
centralnych dzielnicach miast. Wi!kszo+- dziaaj4cych w skali globalnej firm przemysowych
i usugowych lokalizuje swe zakady bez przyjmowania zazwyczaj zobowi4za6 wobec miast
poniewa1 mi!dzynarodowe przesanki ekonomiczne coraz silniej przewa1aj4 nad lokalnymi
warunkami spoecznymi, +rodowiskowymi i wzgl!dami bezpiecze6stwa.

Co wi!cej, globalizacja gospodarki wzmacnia wpyw czynnikw zewn!trznych na rozwj
miasta. Otwieraj4c z jednej strony nowe mo1liwo+ci rozwoju, osabia jednocze+nie cz!sto
tradycyjn4 gospodark! lokaln4 co prowadzi do spadku warto+ci miejscowych zasobw i do
zanikania gospodarczych i kulturalnych wi!zi mi!dzy miastem i regionem. Bez reakcji i
dziaa6 wadz lokalnych chroni4cych interesy sabszych grup spoecznych, siy gospodarcze
mog4 powodowa- rwnie1 wykluczenia spoeczne i niedostatek.




Wyzwania dla miast przysz#o-ci

Gospodarka oparta na wiedzy b!dzie wa1niejsza od konwencjonalnych przemysw, a
optymalizacja jej wydajno+ci mo1e doprowadzi- do zwi!kszenia wolnego czasu obywateli.
Mo1e si! to 4czy- z powstaniem wi!kszego spektrum usug su14cych wypoczynkowi jak i
rozwojem nowych dziaalno+ci wypeniaj4cych wolny czas, zarwno w +rodowisku miejskim
jak i wirtualnym.

Nowe rodzaje dziaalno+ci gospodarczej powinny rwnie1 wpyn4- na o1ywienie centralnych
dzielnic miasta, zmniejszenie zanieczyszczenia +rodowiska, odbudowe walorw
krajobrazowych i bogactwa przyrodniczego na obrze1ach miast i w ich wiejskim otoczeniu.
Kulturowe i +rodowiskowe walory b!d4 w coraz wi!kszym stopniu uznawane za istotny
czynnik konkurencyjno+ci miast, a to1samo+- historyczna i jako+- ka1dego z miast ogrywa-
b!dzie wybitn4 rol! w ich rozwoju. Miasta b!d4 musiay umacnia- swe przewagi
konkurencyjne aby zapewni- sobie pomy+lno+- w uwarunkowaniach tworzonych przez sieci
miast rozwijaj4ce si! w r1nych zasiegach i oferuj4cych nowe formy wsppracy.

Istotne wyzwanie polega- b!dzie na realizacji tych zada6 w taki sposb, aby zdecydowana
wi!kszo+- spoeczno+ci lokalnej je popieraa i aktywnie w nich uczestniczya.


3. ZMIANY $RODOWISKA PRZYRODNICZEGO

Tendencje zmian

&rodowisko naturalne jest pod sta4 siln4 presj4 spowodowan4 wzrostem dziaalno+ci
gospodarczej, ci4g4 urbanizacj4 pochaniaj4c4 tereny, spadkiem znaczenia rolnictwa i
rozwojem sieci infrastruktury i usug. Pod wpywem rozwoju gospodarczego stopniowo
zanikaj4 tereny otwarte w miastach i wok nich.

&rodowisko naturalne zagro1one jest rwnie1 przez zanieczyszczenia i rozrzutne korzystanie
z nieodnawialnych zasobw. Wzrastaj4ce ska1enie ziemi, wody i powietrza, haas i zamglenia
powa1nie gro14 przekroczeniem odporno+ci +rodowiska naturalnego i utrat4 jego zdolno+ci do
regeneracji. Zmiany klimatu powoduj4, 1e warunki atmosferyczne staj4 si! mniej stabilne, z
wi!kszymi opadami, silnymi wiatrami, turbulencjami i podnoszeniem si! poziomu wd
morskich.

Problemy

Ze warunki zdrowotne w miastach s4 konsekwencj4 dziaa6 powoduj4cych zanieczyszczenia
i wzrost wytwarzanych odpadw. Mniej przestrzeni otwartych i mniej r1norodno+ci
biologicznej w miastach stanowi zagro1enie dla jako+ci 1ycia miejskiego i przestrzeni
publicznych. Pogarsza si! stan +rodowiska na obrze1ach wi!kszo+ci miast. Rolnictwo i
tereny otwarte ust!puj4 przed zabudow4, u1ytkowaniem i dziaalno+ciami, ktre nie s4
wa+ciwe w obszarach wiejskich.

Powodzie, ktrych skutki odczuto prawie wsz!dzie w Europie, powodowa- b!d4 poczucie
zagro1enia. Aglomeracjom nadmorskim mo1e zagra1a- jeszcze wi!ksze niebezpiecze6stwo
spowodowane podniesieniem poziomu mrz. Pot!1ne burze, lawiny i obsuni!cia ziemi
spowoduj4 wzrost troski o ochron! ludno+ci przed zagro1eniami naturalnymi.




Wyzwania dla miast przysz#o-ci

Zagro1enia zwi4zane z degradacj4 +rodowiska przyrodniczego w mie+cie stwarzaj4 szereg
wyzwa6 dla miast przyszo+ci. Zasada zachowania szczeglnej ostro1no+ci i analizy
+rodowiska musz4 by- w4czone do procesw podejmowania decyzji w ka1dym przypadku, a
nie tylko wwczas kiedy dokonywanie oceny wpywu na +rodowisko jest obowi4zkowe.
Podej+cie do miast jako ekosystemw musi zosta- zakorzenione w zarz4dzaniu miastami..
Konieczne jest znalezienie rwnowagi pomi!dzy ekonomicznie uzasadnionym rozwojem
miasta i zapewnieniem zdrowych warunkw 1ycia. Wa1nym zadaniem staje si! znalezienie
odpowiednich +rodkw finansowych na ochron! i konserwacj! terenw przyrodniczych i
ochron! r1norodno+ci biologicznej. Potrzeba utrzymania rwnowagi +rodowiska wymaga
wa+ciwego zarz4dzania przestrzeni4, ktrego podstawowym narz!dziem jest planowanie i
urbanistyka.

Utrzymanie rolnictwa na obrze1ach miast ma zasadnicze znaczenie dla rwnowagi
ekologicznej. Bliskie s4siedztwo terenw rolnych z terenami zabudowy miejskiej w 1adnym
przypadku nie jest zjawiskiem negatywnym i powinno by- popierane i promowane. Nale1y
tworzy- zach!ty finansowe dla ochrony i rozwijania przedsi!biorstw rolniczych, zwaszcza
takich, ktre dostarczaj4 swoje produkty na lokalny rynek i stosuj4 metody produkcji zdrowej
1ywno+ci.


4. ZMIANY $RODOWISKA MIEJSKIEGO

Tendencje zmian

Miasto nigdy nie byo jednorodnym ukadem ci4gej i intensywnej zabudowy.
Charakteryzowao si! r1norodno+ci4 form zabudowy i przestrzeni miejskich.
Zagospodarowanie miast i regionw nie jest wy4cznie rezultatem wspczesnych technik
planowania przestrzennego, ale tak1e nie kontrolowanego i nie planowanego rozwoju w
przeszo+ci. Warunki, w jakich b!dzie nast!powa dalszy rozwj miast ulegaj4 zmianom.
Techniki 4czno+ci i informatyki pozwalaj4 na komunikowanie si! w sposb bezpo+redni i
natychmiastowy w skali +wiatowej. Fizyczna dost!pno+- oraz transport osb i dbr ulega
radykalnej poprawie w wyniku szybkiego rozwoju i doskonalenia optymalnie i efektywnie
zarz4dzanej sieci infrastruktury. Systemy te funkcjonuj4 coraz wydajniej przy obni1onych
kosztach, tworz4c nowe rozwi4zania oraz nowe formy i ukady urbanistyczne.

Problemy

Rozwj infrastruktury transportowej, zapewniaj4cy lepsz4 dost!pno+- terenw, tworzy
rwnocze+nie nowe bariery i przeszkody, zwaszcza dla poruszania si! pieszych i
wolniejszych +rodkw transportu. W rezultacie, dominuj4ca struktura przestrzenna dzieli i
rozbija poszczeglne jednostki urbanistyczne i ukady krajobrazowe. Suburbanizacja i
rozprzestrzenianie si! funkcji miejskich w kierunku peryferii prowadzi do wydu1ania drogi
pojazdw, a w efekcie do pogorszenia jako+ci obsugi i usug. Dodatkowym problemem
miast staje si! spadek ilo+ci pasa1erw w transporcie publicznym i wzrost u1ytkowania
pojazdw prywatnych.

W kategoriach ekonomicznych, proces globalizacji wyra1a si! dekoncentracj4 produkcji w
skali +wiatowej i koncentracj4 zarz4dzania i funkcji z tym zwi4zanych w du1ych miastach.



Mo1e to prowadzi- do szybkiego wzrostu regionw metropolitalnych kosztem innych
jednostek osadniczych w sieci miast.

Narastaj4ce r1nice mi!dzy r1nymi grupami spoecznymi spowoduj4 nie tylko zmiany w
sposobie zarz4dzania miastami, ale tak1e nasilenie kontrastw pomi!dzy du1ymi obszarami
ubstwa i degradacji a wysokiej jako+ci nowymi osiedlami i zespoami aktywizacji
gospodarczej oraz dobrze utrzymanymi dzielnicami mieszkaniowymi uprzywilejowanych
grup spoecznych.

Wyzwania dla miast przysz#o-ci

Nowe rozwi4zania techniczne w dziedzinie 4czno+ci, informatyki i transportu powinny by-
wykorzystane w taki sposb, aby zyskali na tym obywatele i cae 1ycie miejskie. Wywa1enie
warto+ci historycznych i kulturowych oraz zmian wnoszonych przez nowe technologie mo1e
pozwoli- na wykreowanie nowej to1samo+ci miasta, ktra tworzy- b!dzie bardziej atrakcyjne
+rodowisko 1ycia w mie+cie. Rozwj technologii powinien by- w peni wykorzystany do
zapewnienia zrwnowa1onego i stabilnego rozwoju przyszych miast.

Nowe zasady projektowania urbanistycznego potrzebne s4 wsz!dzie tam gdzie stare i nowe
cz!+ci miasta musz4 by- planowane w sposb spjny i zapewniaj4cy wa+ciwe rozwi4zania
wi414ce przeszo+- z przyszo+ci4,. Powsta- rwnie1 musz4 trwae powi4zania mi!dzy
terenami otwartymi i zabudowanymi w r1nych zasiegach, od jednostki mieszkaniowej do
miasta, i od sieci miast do Europy. Formy zagospodarowania przestrzennego powinny
integrowa- r1ne struktury socjalne i miejskie i sprzyja- podnoszeniu poziomu 1ycia.
Wypoczynek w mie+cie mo1e sta- si! kombinacj4 +rodowiska fizycznego i wirtualnego, w
trudnej obecnie do przewidzenia formie.

Rwnocze+nie nale1y pami!ta-, 1e znaczna cz!+- u1ytkownikw miasta w nim nie mieszka.
Dla tej grupy ludzi wa1ne jest oferowanie na zasadach komercyjnych usug i +rodowiska o
wysokiej jako+ci. Dziaania planistyczne powinny pobudza- prawdziwe zaanga1owanie
spoeczne i chroni- wsplne dobro podstawowe narz!dzie tworzenia trwaej spjno+ci
spoecznej.

Kryteria planowania rozwoju gospodarczego powinny nawi4zywa- do konkurencji
gospodarczej mi!dzy miastami, i z tego powodu w procesie planowania konieczne b!dzie
stosowanie my+lenia strategicznego.

Podsumowuj4c nale1y stwierdzi-, 1e unikalny charakter miejskiej kultury europejskiej,
stanowi4cej dziedzictwo historii i okre+lonego stylu 1ycia miejskiego, stawia przed
urbanistami profesjonalistami wysokie wymagania +wiadomego i umiej!tnego tworzenia
nowych form zagospodarowania zgodnie z potrzebami mieszka6cw miast XXI wieku.



CZE$+ B 2. ZAANGA9OWANIE URBANISTW


Ta cz!+- Karty przedstawia zadania urbanistw zajmuj4cych si! planowaniem przestrzennym
w Europie. Wskazuje na system warto+ci, ktrym urbani+ci maj4 si! kierowa- doradzaj4c
wadzy publicznej i spoeczno+ciom miejskim aby umo1liwi- realizacj! Wizji i stosowa-
zasady wyra1one w Karcie.

Planowanie przestrzenne jest zasadniczo prac4 zespow wielodyscyplinarnych, anga1uj4c4 w
zo1one dziaania profesjonalistw z wielu dziedzin oraz innych aktywnych uczestnikw
gospodarowania przestrzeni4. Przedstawiane zadania maj4 na celu wydobycie specyfiki
zawodu urbanisty, ktra go odr1nia od innych uczestnikw gospodarowania przestrzeni4.
Jednocze+nie maj4 one da- wyraz potencjalnej sile oddziaywania tego zawodu wzmacniaj4c
poczucie wiary w siebie, spjno+ci i solidarno+ci +rodowiska urbanistw.

Rola urbanisty ewoluuje wraz z rozwojem spoecze6stwa, systemu prawa gospodarki
przestrzennej i zasad urbanistyki. Te zmieniaj4 si! zale1nie od uwarunkowa6 politycznych
i spoecznych kraju, w ktrym urbani+ci dziaaj4 jako projektanci, pracownicy administracji,
doradcy, nauczyciele lub instruktorzy. Urbanistw wyr1nia spo+rd innych zawodw
koncentracja uwagi na interesach spoecznych, traktowanie miasta czy regionu jako
wyodr!bniaj4cej si! cao+ci oraz dalekosi!1ne spojrzenie w przyszo+-.

Urbani+ci analizuj4, nakre+laj4 , wdr41aj4 i monitoruj4 strategie rozwojowe oraz su14ce
realizacji tych strategii polityki i projekty, a tak1e tak jak specjali+ci w ka1dej innej
dziedzinie wnosz4 wkad w szkolenie zawodowe i prace badawcze aby dostosowywa- w
sposb ci4gy nauczanie zawodu do aktualnych i przyszych wymaga6. Urbani+ci uczestnicz4
aktywnie w r1nych fazach i zakresach przedmiotowych procesu planistycznego jakkolwiek
ich rola i udzia w tym procesie jest zmienna.

Jest ju1 powszechnie rozumiane, 1e zadaniem planowania jest nie tylko sporz4dzanie
planw. Planowanie jest cz!+ci4 procesu politycznego zmierzaj4cego do wywa1enia
interesw publicznych i prywatnych aby rozwi4za- konflikty dotycz4ce u1ytkowania
przestrzeni i tre+ci programw rozwojowych. Wskazuje to na znaczenie urbanisty jako
mediatora. Dzi+ i w przyszo+ci, zdolno+ci po+redniczenia w sporach i prowadzenia
negocjacji b!d4 nabiera- coraz wi!kszego znaczenia.

Wypenienie przez urbanist! jego roli stwarza- b!dzie konieczno+- sprostania wi!kszym
zadaniom ni1 kiedykolwiek w przeszo+ci. Wymaga- b!dzie od niego umiej!tno+ci
projektowania, syntetyzowania, zarz4dzania i administrowania, ktre s4 niezb!dne dla
wspierania i ukierunkowywania spoecznego procesu planowania we wszystkich jego fazach.
B!dzie rwnie1 wymaga- od urbanisty podej+cia naukowego a tak1e zdolno+ci
doprowadzania do spoecznego konsensusu, ktry uznaje zarwno zr1nicowane preferencje
jednostek jak i polityczne decyzje dotycz4ce realizacji, monitorowania i oceny planw i
programw oraz ich ewentualnych zmian.

Zo1one i pene wyzwa6 zadania urbanisty w XXI wieku wymagaj4 od urbanistw
szczeglnego zaanga1owania w dziaalno+- jako politycznych doradcw, projektantw,
zarz4dcw miast i naukowcw.




Urbanista - humanista i pracownik naukowy:

- Analizuje obecne zjawiska i tendencje rozwojowe w ich szerokim geograficznym
kontek+cie, skupiaj4c uwag! na dugookresowych potrzebach, aby dostarczy- penych,
klarownych i dokadnych informacji decydentom, innym podmiotom wa14cym na
rozwoju miast oraz opinii publicznej;

- Si!ga po dost!pne dane, dostosowane do przyj!tych w Europie miernikw rozwoju, oraz
korzysta z interaktywnych sposobw ich prezentacji aby uatwi- debaty publiczne i
powszechne zrozumienie proponowanych rozwi4za6 i caego procesu podejmowania
decyzji;

- Posiada stosown4 wiedz! o wspczesnych doktrynach, teoriach, badaniach i praktyce
planowania, co wymaga od niego ustawicznego doksztacania;

- Uczestniczy w prowadzeniu szkole6 zawodowych i nauczania, wspomagaj4c rozwj
praktyki planistycznej w Europie oraz wi414c t4 praktyk! z teori4;

- Pobudza zdrow4 i konstruktywn4 krytyk! teorii i praktyki planowania przestrzennego
oraz dzieli si! rezultatami swych do+wiadcze6 i bada6, przyczyniaj4c si! w ten sposb do
rozwoju wiedzy i kompetencji w dziedzinie planowania.

Urbanista projektant planw i twrca wizji

- Rozpatruje problemy rozwoju wi414c lokalne i regionalne strategie z globalnymi
tendencjami (my+li globalnie, dziaa lokalnie);

- Poszerza wszystkim szanse i mo1liwo+ci wyboru, czuj4c si! szczeglnie
odpowiedzialnym za reagowanie na potrzeby osb i grup upo+ledzonych;

- Stara si! o ochron! integralno+ci +rodowiska przyrodniczego, doskonao+- projektw
urbanistycznych i podejmuje wysiki na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego
+rodowiska miejskiego dla przyszych pokole6;

- Opracowuje mo1liwe warianty rozwi4za6 odpowiadaj4cych na wyst!puj4ce problemy i
wyzwania, analizuj4c zarwno oddziaywanie tych rozwi4za6 na +rodowisko jak i
odporno+- +rodowiska , umacnia w proponowanych rozwi4zaniach to1samo+- lokaln4 i
uczestniczy w ich realizacji przez sporz4dzanie programw i studiw wykonalno+ci;

- Tworzy i opracowuje wizje rozwoju przestrzennego obrazuj4ce mo1liwo+ci oglnego
rozwoju miast i regionw;

- Wskazuje na optymaln4 lokalizacj! zamierze6 inwestycyjnych w krajowej i
mi!dzynarodowej sieci miast i regionw;

- Przekonuje wszystkie zainteresowane strony do wsplnej, dugo okresowej wizji rozwoju
miast i regionw wychodz4cej poza indywidualne interesy i cele.



Urbanista - doradca polityczny i mediator:

- Przestrzega zasady solidarno+ci, sybsydiarno+ci i rwno+ci w podejmowanych decyzjach
oraz w planowanych rozwi4zaniach i ich realizacji;

- Doradza wadzom publicznym przedstawiaj4c cele, oczekiwane efekty i problemy
realizacji r1nych zamierze6, a tak1e plany i projekty su14ce dobru publicznemu;

- Zaleca i opracowuje propozycje instrumentw prawnych maj4cych zapewni- efektywno+-
i sprawiedliwo+- spoeczn4 w polityce przestrzennej;

- Uatwia partycypacj! spoeczn4 i wspprac! wadz lokalnych, innych decydentw,
podmiotw gospodarczych i mieszka6cw aby skoordynowa- oraz zapewni- spjno+- i
ci4go+- dziaa6 ksztatuj4cych przestrze6;

- Wsppracuje z wszystkimi zainteresowanymi podmiotami w przygotowaniu projektw
decyzji wadz rozwi4zuj4cych na zasadzie kompromisu wyst!puj4ce konflikty;

- Zabiega o wysoki poziom komunikacji spoecznej przynosz4cej znajomo+- i zrozumienie
proponowanych rozwi4za6 urbanistycznych w+rd ich przyszych u1ytkownikw.



Urbanista zarz1dca i administrator

- Stosuje w procesie rozwoju przestrzennego metody zarz4dzania strategicznego raczej ni1
plany speniaj4ce tylko birokratyczno-administracyjne wymagania;

- Zapewnia skuteczno+- i efektywno+- przyjmowanych rozwi4za6 bior4c pod uwag! ich
realno+- ekonomiczn4 oraz skutki +rodowiskowe i spoeczne, zgodnie z wymogami
zrwnowa1onego rozwoju;

- Uwzgl!dnia zasady, cele i zadania zawarte w Europejskiej perspektywie rozwoju
przestrzennego i innych dokumentach okre+laj4cych polityk! Unii Europejskiej aby
dostosowa- lokalne i regionalne projekty do europejskich strategii i polityk;

- Koordynuje dziaania prowadzone na r1nych poziomach i w r1nych sektorach
zarz4dzania aby zapewni- wspprac!, zaanga1owanie i wzajemne wsparcie wszystkich
szczebli wadz terytorialnych i administracji rz4dowej;

- Stymuluje rozwijanie partnerstwa publiczno-prywatnego aby pobudza- inwestycje,
tworzy- miejsca pracy i osi4ga- spjno+- spoeczn4;

- Stara si! o uzyskanie +rodkw z funduszy Unii Europejskiej zach!caj4c wadze lokalne i
regionalne do udziau w programach i projektach wspfinansowanych przez Uni!;

- Monitoruje oddziaywanie planw aby zapobiec nieprzewidzianym i niepo14danym ich
skutkom i proponuje zamienne rozwi4zania oraz dziaania koryguj4ce, zapewniaj4c stae
sprz!1enie zwrotne pomi!dzy planami i ich realizacj4.



ANEKS
T3O HISTORYCZNE

Nowa Karta Ate6ska zostaa przyj!ta przez E.R.U. w maju 1998r. na mi!dzynarodowej
konferencji w Atenach. Zdecydowano wwczas, 1e E.R.U. b!dzie aktualizowa- Kart! co
cztery lata. Niniejszy dokument, przygotowany przez komitet redakcyjny E.R.U. jest
wynikiem takiej aktualizacji.

Istotne jest porwnanie Karty ERU z oryginaln4 Kart4 Ate6sk4 z 1993r., ktra wskazywaa
jak budowa- miasta o du1ej g!sto+ci zaludnienia obszarw mieszkaniowych i
skoncentrowanych miejscach pracy przy wykorzystaniu wysoce wydajnego transport u
publicznego.
Uwaga Nowej Karty i jej obecnej aktualizacji ogniskuje si! na mieszka6cach i
u1ytkownikach miast oraz ich potrzebach w szybko zmieniaj4cym si! +wiecie. Karta
promuje wizj) miasta spjnego, do ktrej spenienia mo1e doprowadzi- planowanie
przestrzenne i wsplny wysiek urbanistw oraz ludzi innych zawodw. Karta dotyczy te1
nowych zasad rz4dzenia i sposobw wci4gania obywateli w procesy podejmowania decyzji
poprzez nowe formy komunikowania si! z wykorzystaniem technologii informatycznych.
Jest to jednocze+nie wizja realistyczna w ocenie, gdzie planowanie mo1e wywiera- istotny
wpyw na rozwj miast a gdzie spenia tylko ograniczon4 rol!.

KLUCZOWE POJ&CIA


Aby uatwi- zrozumienie Karty, podajemy sens nadawany stosowanym w niej poj!ciom.
Miasto (polis, civitas) : osada ludzka o pewnym stopniu spjno+ci. Poj!ciem tym obejmuje si!
nie tylko konwencjonalne zwarte miasto ale tak1e zo1one ukady osadnicze, regiony miejskie
i miasta w sieciach.

Przestrzenny : (u1ywany jako przydawka do rzeczownikw takich jak: zasi!g, perspektywa,
planowanie, rozwj): odnosz4cy si! do przestrzeni fizycznej we wszystkich jej wymiarach
oraz do znajduj4cych si! w tej przestrzeni terenw, ludzi i dziaalno+ci;

Planista przestrzenny, urbanista: profesjonalista zajmuj4cy si! zarz4dzaniem i organizacj4
u1ytkowania przestrzeni, ktrego specjalno+ci4 jest wyra1anie w formach przestrzennych
teoretycznych koncepcji i sporz4dzanie planw zagospodarowania przestrzennego;

Powi4zanie: funkcjonalna )wirtualna) lub fizyczna relacja elementw, - w Karcie, gwnie
miast w przyj!tym wy1ej szerokim rozumieniu miasta.

Sie-: lu8na cao+- skadaj4ca si! z powi4zanych ze sob4 jednostek, dziaaj4cych wedug
pewnych wsplnych zasad i zdolnych reagowa- w zgodny sposb;

Integracja; organizacja elementw systemu dziaaj4cych wedug wsplnych zasad i
wykazuj4cych silne poczucie jedno+ci.



PODZI&KOWANIA

E.R.U. dzi!kuje Grupie Roboczej Redakcji Karty pracuj4cej w skadzie:
Paulo V.D. Correia (koordynator),
Virna Bussadori,
Jed Griffiths,
Thymio Papayannis,
Jan Vogelij,
przy pomocy Maro Evangelidou.

E.R.U. dzi!kuje za cenny wkad wniesiony w opracowanie aktualizacji Karty przez
organizacje urbanistw z Francji (SFU), Polski (TUP), Sowenii (DUPPS), Belgii (VRP),
Holandii (BNSR),Grecji (GPA), Malty (MaCP) i w ko6cowej fazie tak1e z Niemiec (SRL).