Salk Bakanl Yayn Numaras

800

ISBN

978-975-590-327-9

TEEKKR
Trkiye Salk Yaplar Asgari Tasarm Standartlar 2010 Yl Klavuzunun
hazrlanmasndan yaynlanmasna kadar olan tm srelerde vermi
olduu youn destekten sebebi ile dari Mali ler Dairesi Bakan Dr. nal
HLRe,
Tedavi Hizmetleri Genel Mdr Do. Dr. rfan ENCANa, Genel Mdr
Yrd. Dr. Serdar MERCANa, Genel Mdr Yrd. Uz. Dr. Orhan KOa ve
Tedavi Hizmetleri Genel Mdrl alma gurubuna, Salk Bakanl
Saha Koordinatrleri Dr. nci YILMAZ ve Dr. Metin DNERe deerli
katklarndan dolay ayrca teekkr ederim.

Uz. Dr. Ali Kemal AYLAN

 2010, Kitap olarak baslan ve CD formatnda yaynlanan bu klavuzun telif

hakk, T.C. Salk Bakanlna aittir. Salk Bakanlnn izni olmakszn basm,
yaym ve datm yasaktr.

Tasarm | Veysel Cebe

Trkiye Salk Yaplar Asgari Tasarm Standartlar

2010 Yl Klavuzu

NDEKLER

Sayfa

LKSZ

SUNU

xv

Balarken

1.

GR
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6

1.7

2.

1
2
3
3
3
5
5

TANIMLAR
2.1
2.2
2.3

3.

Genel
Yenileme/Tadilat
Engellilere Ynelik Tasarm Standartlar
Afetlere likin Kurallar
Ynetmelikler ve Standartlar
Salk Tesisinin Baka Bir Salk Tesisine
Dntrlmesi
Yatrm n zin/Proje n zin Belgesi

xv

Fiziksel evre
Gizlilik ve Gvenilirlik
Hizmet Alanlar

7
8
8

GENEL ZELLKLER
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
3.6
3.7

Planlama ve Tasarmda Enfeksiyon Kontrol (EK)

Safhalandrma / Fazlar
Onay ve Teslimat
Mimari izimler ve El Kitaplar
Kullanm zini
n Planlama Gereklilikleri
Fiziksel evre

15
17
18
18
19
19
27

3.8
3.9
3.10
3.11
3.12
4.

39
40
43
44
48

Genel zellikler

Snflandrma
Byk Teknik Donanmlar
Elektronik Donanmlar

51
52
53
53

GENEL HASTANE
6.1
6.2
6.3
6.4
6.5
6.6
6.7
6.8
6.9
6.10
6.11
6.12
6.13

Arsa ve Arazi ncelemesinde Gereken Veriler

Arsa ve Arazi Bilgileri
Yer Seim Kriterleri
Arazi Bykl
evre Kirliliinin Kontrol

EKPMAN
5.1
5.2
5.3
5.4

6.

25
30
31
36
36

MAR TANIMLARI ve STANDARTLARI

4.1
4.2
4.3
4.4
4.5

5.

Bina i Ulam Alanlar

Hasta Alanlar
Hizmet Alanlar
Otopark Alanlar
Heliport Alan

Genel Hususlar
dari ve Eitim Ynetim Alanlar
Poliklinikler
Yatakl Tedavi nitesi (Dhili ve Cerrahi)
Youn Bakm niteleri
Yenidoan Blm
Pediatri Klinii
Psikiyatri Klinii
Cerrahi nitesi
Kadn Hastalklar ve Doum Klinii
Acil Servis
Tansal ve Giriimsel Radyoloji
Laboratuvar

55
59
64
77
82
87
90
91
93
98
102
110
113

6.14
6.15
6.16
6.17
6.18
6.19
6.20
6.21
6.22
6.23
6.24
6.25
6.26
6.27
6.28
6.29
6.30

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Servisi

Hemodiyaliz nitesi (Akut ve Kronik)
Kan Bankas
Morg
Eczane
Yiyecek Hizmeti
Merkezi Sterilizasyon Hizmetleri
Genel Depolar
amarhane Hizmetleri
Bina i Tama Aralarn Temizleme Blm
Ortak Alanlar
Kat Hizmetleri/Temizlik Malzemesi Odalar
Mhendislik Hizmet Alanlar
Detaylar ve Bitiriler
Atk leme Hizmetleri
Mekanik Standartlar
Elektrik Standartlar

115
117
119
120
121
123
123
124
124
125
125
126
126
126
128
128
145

7.

TABLOLAR

151

8.

KAYNAKLAR

179

TABLOLAR

Sayfa

Tablo 1 Genel Hastaneler ve Tp Merkezlerinde Ses

Transmisyonu Snrlamalar

151

Tablo 2.1 Hastanelerde ve Ayakta Tedavi Veren Tesislerde Hasta

Bakmn Etkileyen Alanlar in Havalandrma Gereklilikleri

152

Tablo 2.2 Hastane ve Ayakta Tedavi Hizmeti Salayan Tesislerdeki

Scaklk ve Nem Gereklilikleri

156

Tablo 3 Genel Hastaneler ve Yatarak Tedavi Tesislerindeki Merkezi

Havalandrma ve Klima Sistemleri in Filtre Etkililikleri

160

Tablo 4 Scak Su Tasarm

161

Tablo 5 Oksijen, Vakum (Suction) ve Tbbi Hava Sistemleri in

stasyon klar

162

Tablo 6.1 Bakm Birimlerinin Belirli Alanlarnn Havalandrlmas

164

Tablo 6.2 Bakm Birimlerinin Belirli Alanlar in Scaklk ve Nem

165

Tablo 7 Bakm Birimlerindeki Merkezi Havalandrma ve Klima

Sistemleri in Filtre Etkinlikleri

168

Tablo 8 Salk Tesislerinde Aydnlatma

169

Tablo 9 Klinik Alanlar in Elektrik Priz Yuvas Gereklilikleri

172

Tablo 10 Hemire ar ve Sinyal Sistemleri

174

Tablo 11 Basn Odas ve Tasarm Boyutlar

176

LK SZ
Salk Bakanlnn amac ve grevi, salk hizmetlerinin yurdun her kesinde,
toplumun btn kesimleri iin eriilebilir, etkili, verimli, nitelikli ve srdrlebilir
olmasn salamaktr. Hkmetimizce bu maksatla 2003 ylndan beri yrtlen
Salkta Dnm Program erevesinde, yaptmz atlmlarla lkemizde salk
hizmet sunumunda nemli gelimeler kaydedilmitir.
Salk hizmetleri sunumunda daha ok sayda ve eitte salk yaplarna ihtiya
duymaktayz. lkemizde salk yaplarnn yaklak yzde 43, 25 yan zerindedir.
Bu binalar salk hizmetleri sunum prensiplerine, tp ve teknolojideki ba dndrc
deiimlere ayak uydurmas, yeni ihtiyalara cevap verecek hale getirilmesi iin
byk tadilatlara gereksinim duymaktadrlar.
Yeni salk yaplarnn inasnda, mevcut binalarn tadilat ve onarm ihtiyalar
karlanrken lkemizin snrl kaynaklarn ekonomik ve tasarruflu kullanmak iin
azami hassasiyet gstermemiz gerekir. yi plnlanmam, gereksiz ve atl kapasiteli
yatrmlara iletim maliyetlerinin de eklenmesiyle kaynak israfnn artaca aikrdr.
Yeni yaplacak salk tesislerinin gnmzn beklenti ve ihtiyalarn karlayacak,
tp ve teknolojideki gelimelerin kullanlmasna imkn verecek akll binalar olmasn
hedeflemekteyiz.
Yukardaki hedefler ve anlaylar erevesinde, yeni binalarn ina edilmesi, eski
tesislerin ve ek binalarnn onarm ve tadilatlar iin Trkiye Salk Yaplar Asgari
Tasarm Standartlar 2010 Yl Klavuzunu hazrlam bulunuyoruz.
Bu klavuz ile yaplacak salk tesisleri; eriimin kolaylatrld, ada salk
hizmetinin sunulduu, tptaki en son bilgi ve teknolojilerin uyguland yaplar
olacaktr. Hizmetin nitelii gelitirilecek, iletme ve onarm maliyetleri en aza
indirilerek tasarruf salanm olacaktr.
Bu almada emei geen btn arkadalarma, almalarmz srasnda gr ve
desteklerini esirgemeyen salk sektrmzn deerli mensuplarna teekkrlerimi
sunuyorum.

Prof. Dr. Recep Akda

Salk Bakan

SUNU
Bilim ve teknolojideki ilerlemeler sonucu salk alannda tetkik, tehis ve tedavi
yntemleri ile bu yntemlerde kullanlan tbbi uygulamalar ve cihazlar srekli
gelimektedir. lkemizde sunulan salk hizmetlerinde bu gelimelere paralel olarak
etkililik, eriilebilirlik ve kalitenin ykseltilmesi hedeflenmektedir. Hedeflerimiz
dorultusunda salk tesislerinde yeni teknoloji, sistemler ve ortaya kan dier
ihtiyalar iin tadilatlar ve yeni ek binalar gerekmektedir.
Bakanlmza bal ikinci ve nc basamak salk hizmeti veren binalarn
%45,5inin ekonomik ve fiziki mrn tamamlam, %29,4nn ise 25-50 ya
diliminde, %15,9unun ise 50 yan zerinde olduu grlmektedir. Ayrca 100 yan
zerinde hlihazrda youn salk hizmeti veren 24 salk yaps bina bulunmaktadr.
Byk ehirlerimizde yer alan bu tarihi binalarn artk gemiten gelecee k
tutacak bir ekilde hizmet vermek amac ile tekrar dzenlenmesi gerekmektedir.
Bakanlmz 2004-2008 yllar arasnda bakm ve onarm iin toplam 333.452.108
TL harcamtr. Bu miktarn 310.312.740 TLlik ksm ise Byk onarm kalemi
olarak adlandrlan, tadilat ve hizmet eksikliklerini karlamak amacyla yaplan ek
binalar kalemidir. 2030 yl ncesine kadar byklkleri yeterli grlen alanlarn,
artk yeterli olmad, ihtiya duyulan baz alanlara ise ihtiya duyulmad fakat yeni
ve farkl zellikteki, alanlara ve altyapya gereksinim duyulduu grlmektedir. Bu
gereksinimi karlamak iin yaplan binalarda, asgari mimari tasarm standartlarnn,
neler olmas gereklilii nemli bir konu olarak nmze kmaktadr.
Trkiye Salk Yaplar Asgari Tasarm Standartlar 2010 Yl Klavuzunun amac;
gerek kamu, gerekse zel salk yaplarnda asgari tasarm standartlarn belirleyerek
bu alanda hizmet kalitesini arttrmaktr. htiyalar ngrlerek, tadilat ve ek binalarn
yaplmasna gereksinimi azaltarak salk yaplarnn maliyetleri azaltlacak ve salk
hizmet sunumunun daha etkili, verimli ve nitelikli olmas salanacaktr.
lkemizin salk yaplarnn, asgari tasarm standartlar iin bir klavuz olacak bu
yayna katk salayan herkese teekkr ederim.
Prof. Dr. Nihat Tosun
Salk Bakanl Mstear

xv

Balarken...
Dn olduu gibi bugn de salk hizmet sunumu hayatmzda byk nem arz
etmektedir. Salk hizmet sunumu yllar getike daha karmak bir sistem iinde yer
almaktadr. Bireye dayal hizmet sisteminden toplumsal hizmet sunumuna geen
sektr biraz daha farkllaarak byk kitlelere hizmet eder olmutur. Devleen bu
hizmet tr daha iyi, hzl ve kaliteli hizmet verebilme adna salk hizmeti, malzeme
ynetimi, bakm onarm ve inaat gibi yeni yaplanmalara ihtiya duymutur.
Gsterilen tm zen ve hassasiyetteki ama hastalara daha iyi hizmet vermek, hzl
tan koymak, en ksa zamanda iyiletirmek, maliyetleri azaltmak ve hem alanlara
hem de hasta ve yaknlarna bu sreler ierisinde, huzurlu ve rahat bir ortam
salamaktr.
Bu kavramlar ile yllar boyu oluturulan sistemlerin sonucu yeni klinikler,
uygulamalar, grntleme metotlar, laboratuar sistemleri ve hasta bakm
yntemleri gelitirilmitir.
Gelimeler neticesinde farkllaan ve srekli yenilenen uygulamalarn tatbikine
ynelik admlarn mimari anlamda atlmasna ihtiya duyulmaktadr. Bu sebeple
gelimi lkelerde olduu zere lkemizde de salk hizmet sunumunun belkemii
saylacak salk yaplar tasarm standartlarnn oluturulmas almalar
balatlmtr. lk adm olarak Salk Yaplar Asgari Tasarm Standartlar Klavuzunun
oluturulmasna karar verilmitir.
Salk hizmet sunumu tm dnyada ayn hizmet zelliini, tbbi cihazlar ve klinik
uygulamalar tayor gibi grnmesine ramen, lkeler arasnda salk politikalar,
demeler, hastalk eitleri ve younluu, alma zellikleri ve kltr gibi farkllarn
bulunmas nedeni ile mimari tasarmn her lkede farkllk gstermesi gerekir.
Klavuzun hazrlanmasnda bata TSE (Trk Standartlar Enstits) olmak zere,
Bakanlmz hizmet kalite standartlar, AIA (Amerikan Mimarlar Birlii), ADA
(Amerikan Engelliler Hareketi) ve JCI (Joint Commission International) gibi kaynaklar,
aratrmalar, yaynlar ve ynetmeliklerden yararlanlmtr. Daha sonra lkemizde
sunulan salk hizmetleri anlay ve politikasna gre almalar ekillendirilmi ve
nihayet halkmzn yaam tarz ve kltrne uygun hle getirilmitir. Daha sonra
lkemizde salk alannda alan mimarlar, mhendisler, hastane iletmecileri
ve klinisyenlerden oluan kamu, niversite ve zel sektr temsilcileri ile eitli
altaylar yaplarak rehber tamamlanmtr.
Bu almann, lkemizin salk tesislerine ynelik asgari tasarm standartlarnn
belirlenmesinde nc olmas ve ilgili tm taraflara k tutmasn temenni ederim.
Uz. Dr. Ali Kemal aylan

xv

1. GR
Salk hizmeti sunan yaplarn ihtiam, binann mimari alanlarnn boyutlaryla
doru orantldr. Binay gzel ve kullanl klan, d grn kadar, giri ve gei
alanlar olan koridorlarn geni, odalarn byk ve ferah, tavanlarn yksek olmas
ve meknn iyi dekore edilmesidir. Bununla birlikte, gereinden fazla byklk ise
mesafeleri artracak, hizmet sunumunu yavalatacak, ileyite kopuklua, alan
ve hasta memnuniyetinin azalmasna, ksaca hizmet kalitesinin dmesine sebep
olacaktr. Ayrca, meknlarn gereinden byk olmas maliyetleri de artracaktr. Bu
sebeple salk yaplarnn asgari standartlarnn belirlenmesi ok nem tamaktadr.
Gnmzde salk alannda rnek Proje bal altnda uygulanan baz projeler
vardr. Ancak yetersiz planlama ve zaman iinde ihtiyalarn deimesi nedeni ile
yaplan yeni binalar kullanlmaya balanmadan nce bile tadilat gerektirmektedir.
Bu tadilatlar ise yllar boyu devam etmekte ve tadilat ihtiyac hi bitmemektedir.
Netice olarak tadilatlarn sreklilii maliyetleri artrmakta ve ou zaman mevcut
binann maliyetini geip yine de hibir zaman istenen azami hizmet kalitesine
ulalamamaktadr.
Trkiyedeki salk yaplarnn asgari mimari tasarmnda zaman iinde oluabilecek
deiiklik gereksinimi ilgili komisyonlar tarafndan belirlenip, belirli zaman
aralklarnda gerekli deiiklikler yaplacaktr.
Bu zellikler ile ilgili asgari standartlar aada yer almaktadr.

1.1. Genel
nas veya tadilat planlanan binann ihtiya program, ilgili tm taraflarca
oluturulacak bir komite tarafndan hazrlanmaldr. Herhangi bir yerde mkemmel
plana sahip olan bir bina farkl bir yerde yetersiz kalabileceinden, kopya projelerden
kanlmas gerekmektedir.
1.1.1 Gerek yeni, gerekse yenilenen veya tadilat ve eklenti yaplan salk
binalarnn projelendirilmesi, tasarm, yapm, bakm ve onarm sz konusu
standartlarn gerekliliklerini karlamak zorundadr.
Klavuzda belirtilen tm lmler kullanma hazr, ince ileri bitmi haldeki binann
lmleridir.

1.1.2 Salk hizmetleri sunucusu, plan deerlendirmesi amacyla ibraz edilen

her proje iin, iletme planlarn ve iletme senaryosunu aka anlatan bir rapor
sunmaldr. Raporda hizmet verecek personel detaylar, klinik tr ve klinik detay
ile yerletirilecek tbbi cihazlar yer almaldr. Bu rapor, tesiste yaplmas dnlen
her deiiklik iin ayr ayr istenmelidir. letme senaryolarnda veya raporunda
gelecekte artan talebi karlamak amacyla zaruri hizmetlerin geniletilmesi
olaslna da yer verilmelidir. letme senaryolar/raporu, proje tasarm ve inaat
belgelerinin gelitirilmesi srecinde kullanlmak zere temin edilmelidir.
1.1.3 Yeni bir inaat, ekleme veya yenileme ii yapldnda dier ilgili mevzuatlara
uyulmas gerekmektedir.
1.1.4 Salk tesisinin planlamas, yapm ve altrlmasnda hasta gvenlii n
planda tutulmal ve hasta gvenliinin salanmasna ynelik nlemler alnmaldr.
Bu konuda ilgili mevzuat dikkate alnmaldr.

1.2

Yenileme/Tadilat

1.2.1 Lisansl mevcut bir tesiste veya yenileme/tadilat ilerinin yapld

durumlarda, yaplan iin -varsa- Bina Ynetmelii, dare Ynetmelii, Elektrik
Ynetmelii, Makine Ynetmelii, Tesisat Ynetmelii, Asansr Ynetmelii ve
ynetmeliklerin mteakip blmlerine uygun olmas salanmaldr. Yaplan her
trl tadilat, aadaki maddelerle birlikte s ve ses yaltm ile elektrik konusunda
TSE 825 standartlarna uygun olmaldr.
1.2.2 Yenilenme projelerinde ve mevcut tesislere ekleme ve tadilat yaplan
projelerde, tesisin sadece projeden etkilenen ksm, standartlarn ilgili ksmlarna
uymaldr.
1.2.3 Tesisin yenilenme kapsamna dhil edilmeyen ancak tesisin tamamnn
ileyebilmesi iin zaruri olan mevcut blmlerinin, yaplacak yeni blmler iin de
yeterli olmas gerekmektedir.
1.2.4 Salk binasndaki her trl ek bina veya yenileme almalar inaata
balamadan nce sahip olunan gvenlik seviyesini dremez.
Yeni tesisler iin gerekli olan gvenlik seviyesinin salanmas zorunludur.
1.2.5 Tesisin yenilenme, onarm ve ek tesis yapm kapsamnda planlama,
yapm ve altrlmas aamalarnda hasta gvenlii n planda tutulmal ve hasta
gvenliinin salanmasna ynelik nlemler alnmaldr.

1.3

Engellilere Ynelik Tasarm Standartlar

Salk tesisinin inaat, Bina Ynetmelii, dare Ynetmelii ve mteakip blmlerde

belirtilen eriim standartlarn karlayacak ve dorudan 5378 nolu ve 01.07.2005
tarihli kanunun esaslarna ve ayrca, ADA (American Disabilities Act) (Engelliler
Hareketi) kstaslarna uymaldr. Salk tesisi, her trl engellinin (grsel, iitsel ve
bedensel) tesisin ilgili blmlerine erimesine imkn salayan zelliklere sahip
olmaldr. Salk tesisi ayrca, 22 Nisan 2006 tarih ve 26147 sayl zrllerin ulam
ve kullanmna uygun olmayan yaplarn uygun ekle getirilmesine ilikin Yaplarda
zrllerin Kullanmna Ynelik Proje Tadili Komisyonlar Tekili, alma Usul ve
Esaslar hakkndaki ynetmelie de uygun olmaldr.

1.4

Afetlere likin Kurallar

Planlama ve tasarmda; afet ihtimalinin yksek kabul edildii yerlerde, salk

tesisinde bulunan herkesin can gvenliinin korunmas iin gerekli nlemler yer
almaldr. Byle bir afetin ardndan hizmetlerin devam etmesi ve ortaya kacak ek
ihtiyac karlayacak ekilde planlama tasarm yaplm olmaldr.
1.4.1 Afet Plan
Doal afet (deprem, sel, v.b) sonrasnda mutlaka ayakta kalmas gereken salk
tesislerinin farkl ekildeki afetlerin etkilerine dayanma testleri yaplmaldr. Sz
konusu testler, yapsal ve dier kritik bina sistemlerinin performans ile haricen
temin edilen elektrik, gaz, su ve iletiim hizmetlerinin bu koullar altnda kesilme
olasln dikkate almaldr. Tesisin master plan, hastalar iin tehlikeli olabilecek
koullar ve tesisin Afet Plann iermeli. Afet plannda, gerekletirme kabiliyetine
zarar verecek koullar iin gerekli tedbirler dikkate alnmaldr.
Salk tesisleri, bina ynetmeliklerindeki doa artlar ve deprem dayankllna
ilikin gereklilikleri karlayacak ekilde tasarlanmaldr.

1.5

Ynetmelikler ve Standartlar

1.5.1 Uyulmas Gereken artlar

Yeni ilerin ve eklemelerin gerekletirildii durumlarda aadaki kanun,
ynetmelik ve ilgili oda artlarna uyulmas gerekmektedir.
1.5.1.1 Kanunlar
3194 Sayl mar Kanunu
Takn Sulara ve Su Basknlarna Kar Korunma Kanunu
Belediye Kanunu

 Bykehir Belediyesi Kanunu

l zel daresi Kanunu
Kat Mlkiyeti Kanunu
1.5.1.2

Ynetmelikler

Acil Salk Hizmetleri Ynetmelii

Afetlere likin Acil Yardm Tekilat ve Planlama Esaslarna Dair Ynetmelik
Az ve Di Sal Hizmeti Sunulan zel Salk Kurulular Hakknda Ynetmelik
Ambulanslar ve Acil Salk Aralar ile Ambulans Hizmetleri Ynetmelii
Atklarn Dzenli Depolanmasna likin Ynetmelik
Karayollar Kenarnda Yaplacak ve Alacak Tesislere likin Ynetmelik
Otopark Ynetmelii
Gayri Shhi Messese Ynetmelii
Evsel ve Tbbi Atk Ynetmelii
Kat Atk Ynetmelii
3030 Sayl Bykehir Belediyesi Dnda Kalan Belediyeler Tip mar -
Ynetmelii
Plan Yapmna Ait Esaslara Dair Ynetmelik
Grlt Kontrol Ynetmelii
Karayollar Trafik Ynetmelii
Ky Kanununun Uygulanmasna Dair Ynetmelik
zel Huzurevleri ve Yal Bakmevleri Ynetmelii
Su Kirlilii Ynetmelii
Deprem Ynetmelii
Yangn Ynetmelii
Su ve Kanalizasyon Belediye Ynetmelii
Tesisat Projesi Belediye ve Doal Gaz Ynetmelii
Snak nasna Ynelik Ynetmelikler

1.5.1.3

Oda artlar

Mimari Proje, Mimarlar Odas ve Belediye artlar

Statik Proje, naat Mhendisleri Odas artlar
Elektrik Projesi, Belediye ve Elektrik Mhendisleri Odas artlar
1.5.2

Kiisel Salk Bilgilerinin Korunmas

Yasalar kapsamnda her trl salk bilgisinin mahremiyetini korumak iin iletme
yntemleri ve fiziksel aralarn uygulanmas zorunludur.
Tesisler; kt, elektronik kayt ve zel konumalar da dhil olmak zere koruma

altndaki her tr ve ekildeki salk bilgilerinin gizliliini destekleyen bilgi gvenlii

ynetim sistemine uygun olarak tasarlanmaldr.

1.6 Salk Tesisinin Baka Bir Salk Tesisine Dntrlmesi

Bu standartlarn tm gereklilikleri, mevcut lisanssz (n izin alm ama almam,
iletme ruhsat almam) bir tesisin dntrlmesi srecinde de geerli olacaktr.
Tp merkezlerinin hastaneye, tp bebek merkezinin dal hastanesine, dal hastanesinin
hastaneye, bakm evinin hastaneye dntrlmesi ilemleri de dhil -ancak bu
rneklerle snrl kalmamak zere- daha az ihtiya duyulan mevcut lisansl tesislerin
daha ok ihtiya duyulan tesislere dntrlmesi ilemi iin izine gerek duyulabilir.
Bu standartlar -standartlarn pencere, oturma/yemek salonu ve eriim gereklilikleri
hari olmak zere- daha ok ihtiya duyulan mevcut lisansl bir tesisin daha az ihtiya
duyulan bir tesise dntrlmesinde kullanlmamaldr.

1.7

Yatrm n zin/Proje n zin Belgesi

Projeler, ynetmelik erevesince n izin belgesi almal ve ynetmelik gerekliliklerine

uygun olmaldr.

2. TANIMLAR
Blmn amac, hasta bakm sistemine dhil olan paydalar (hastalar ve salk
personeli) dorudan etkileyen ilevsel gereksinimler ve hasta bakm elerinin
-fiziksel evrenin temel elemanlar da dhil olmak zere- tm evresini tanmlamaktr.
Yaplan planlamalarn daha etkili ve amaca ynelik olmas tanmlarn ak ve net bir
ekilde yaplmas ile salanabilir. Salk yaplarnn, yeni ihtiyalarnn planlamasnda
kapasitelerine bal olarak baz benzer alanlar birletirilebilir veya ek alan olarak
eklenebilir. Neyin nasl yaplmas gerektiine karar vermek iin de salk tesisindeki
alanlarn ve durumlarn ne anlam ifade ettiinin ok iyi bilinmesi gerekmektedir.
Sonuta oluturulacak farkndalk ve anlayn; hasta iyileme srecini, hasta
memnuniyetini, saygnln, mahremiyetini, gizliliini ve gvenliini, tbbi hatalarn
orann, hasta ve personel stresini ve operasyonlarn baarsn etkileyecei aktr.

2.1 Fiziksel evre

Fiziksel evre, istenilen bakm modelinin datmn desteklemek ve aada sralanan
anahtar elemanlarn yerini belirtmek zere tasarlanacaktr.
2.1.1 Ik ve Manzaralar
Salk hizmeti sunan binada hastalarn ve alanlarn bulunduu tm alanlarn
mmkn olduu kadar gn almaldr. Binann iinden darya bakldnda
rahatlatc, gze ho gelen manzaralar bulunmaldr.
2.1.2 Ynlendirme ve Yol Bulma
Salk binas ile herhangi bir ilikisi olanlarn gidecekleri yerlere mmkn olan en
yksek hzda ve en az soru sorma gereksinimi duyacak ekilde gitmelerini salayacak
ekilde iaretlendirmenin yaplmasdr.
2.1.3 Rampalar
Tekerlekli sandalye ve sedye kullanan engelli kiilerin zemin seviye farklar engelini
bertaraf ederek ulamn salayan yol dzeneidir.
Rampa tanm binann kaldrm giriinden balayarak binay kullanan personel, hasta
ve hasta yaknlarnn ilgili yerlere ulam srasnda bina iinde ve dnda kulland
alanlarda seviye farkndan dolay meydana gelmi her trl eimi kapsar.

2.1.4 Merdivenler
Acil klar ve ykseklii 2 metreden az olan alanlara ulam amacyla kullanlan
alanlardr.
2.1.5 Asansrler
Binada hasta, hasta yakn, personel ve malzeme tanmas iin katlar aras kullanlan
tama aracdr.
2.1.6 Koridorlar
Koridorlar, birimler aras eriebilirlii salayan alanlardr. Geni boyuttaki koridorlar
binalara i kullanmda ferahlk, kullanm kolayl ve gvenlik zellii katmaktadr.

2.2

Gizlilik ve Gvenilirlik

Gizlilik ve gvenirlilik; hastalarn fiziki mahremiyetinin ve gvenliinin salanmasnn

gereklilii hususudur.
2.2.1 Gvenlik
Hastalarn veya hasta yaknlar ile dier kiilerin arasnda baz tbbi durumlarda
gvenliin salanmas hususu nem tamaktadr.
2.2.2 Mahremiyet
Hastalarn kendi yaknlarna, yabanclara, ilgili olmayan tbbi personele fiziki ve
dokmantasyon olarak mahremiyeti korunmaldr.

2.3

Hizmet Alanlar

Aada listesi verilen hizmetler, her bir hemire nitesinde temin edilmelidir.
letme plannda belirtildii veya ngrld takdirde bu hizmetler, tm tan ve
tedavi blmlerinde uygulanacaktr. Sz konusu hizmetler, her hasta birimi ierisinde
bulunacak veya kolaylkla temin edilebilecektir. Her bir servis alannn bykl ve
yeri, hizmet sunulan hasta says ve trne bal olacaktr. Belirtilen fonksiyonlarn
her biri iin tanmlanm alanlar gerekmektedir. Her hizmet alan, birden fazla
hasta birimine hizmet vermek zere dzenlenebilir veya konulandrlabilir; Aksi
belirtilmedike, byle bir hizmet servis alan, her hemire nitesinde bulunmaldr.
Oda veya Muayene Odas ifadelerinin kullanld yerlerde, anlan ilev iin ayr
ve kapal bir alan amalanmaktadr.

2.3.1 Hasta Hizmet Alanlar

Hastalarn yaadklar ve hizmet aldklar alanlardr. Hasta alan/alanlar her bir
hastann ve donanmn rutin olarak hareket etmesine imkn tanyacak ekilde
tasarlanmaldr.
2.3.1.1 El Ykama Alanlar
El ykama alanlar; Tbbi personelin hasta muayenesi ve benzer iler ncesi ve
sonrasnda ellerini ykad alanlardr.
Ziyareti, hasta ve dier personelden enfeksiyon yaylmasnn nlenmesine
ynelik olarak dzenlenen el ykama alanlar nem tamaktadr.
2.3.1.2 Poliklinik nitesi
erisinde bekleme alan olan, kan alma, n hazrlanma odas, hemirelik
hizmetlerinin ve ngrlyorsa tuvaletin yer ald blmdr.
2.3.1.3 Kat Muayene/Mdahale Odas/Odalar/Alan
Yatakl Tedavi nitesindeki btn hasta odalarnn tek yatakl olmas durumunda
muayene odas (mdahale odas hari) gereklilik olmaktan karlabilir. Merkezde
bulunan muayene ve mdahale odas/odalar birden fazla tedavi nitesi
tarafndan kullanlabilir. Dzenli kullanm iin uygun olmas durumunda bu odalar,
dier katlara yerletirilebilir. Bu odalarda en az 7 metrekarelik bo zemin alan ve
masann/sedyenin tarafnda da en az 100 cmlik aklk temin edilmelidir.
2.3.1.4 Cerrahi Uyanma niteleri
Anestezi Sonras Bakm (veya 1. Faz/Basamak Uyanma) nitesi; hastann tamamen
anestezi altnda olduu durumundan daha az akut mdahale gerektirdii duruma
getii bir oda veya birim anlamna gelmektedir. Bu yerler cerrahi birimden
karlmadan nce hastann tamamen stabil hale geldii alanlardr.
2.3.1.5 Klinik Servis
Klinik Servis, tesis ierisinde, hastalarn uyuduu ve geceyi geirdii odalar, destek
alanlarn ve personel alanlarn ieren alan olarak tanmlanmaktadr. Klinik servis
binann bir kanad, bir kat veya birka katn ierebilir. Klinik serviste bir veya daha
fazla hasta modl bulunabilir.
2.3.1.6 Hasta Modl
Hasta modl, bir salk tesisinde, hastalarn uyuduu bir veya daha fazla
odadan oluan ve tek bir personel istasyonundan hizmet verilen bir nite olarak
tanmlanmaktadr.

2.3.1.7 Hemire/kontrol istasyonu/istasyonlar

Tm anestezi sonras hastalarn bakm veya benzer acil durumda bulunan hastalar
iin, grsel veya edeeri tbbi gzlem yapma imkn salayan alanlardr.
2.3.1.8 Refakati le Girilen Banyolar ve Tuvaletler
Hastann durumu ve kulland aletler (sedye gibi) ile ilgili olarak hastann kendi
odasnda bulunan veya tahsis edilen banyodan yararlanamad durumlarda
refakatisi veya hasta bakc ile birlikte girilen banyolardr.
Hastaya elik eden refakati iin gerekli olan alan da dhil olmak zere, merkezi
banyolar, sedye, tekerlekli araba ve tekerlekli sandalyedeki hastalar iin 100 yatak
bana bir adet veya bunun katlar orannda temin edilmelidir. Kullanm asndan
uygun olmas halinde ayr bir katta bulunabilir. Bu alanlar tek kiilik olmaldr. inde
tuvalet ve banyo ihtiyac salanmaldr. Ayrca mahremiyet korunmaldr. Sabun,
havlu ve dier malzemelerin bu blmlerde muhafazas iin gerekli dzenlemeler
yaplmaldr.
2.3.1.9 la/Eczane stasyonu
lalarn datlmas iin gerekli dzenlemelerin yapld yerdir. Bu ilem, ila
hazrlama odasndan veya nitesinden, mstakil bir ila datm nitesinden veya
baka onayl bir sistem tarafndan gerekletirilebilir.
2.3.1.10 Sedye ve Tekerlekli Sandalye Muhafaza Alan
Gerek hastanenin girilerinde gerekse servis katlarnda hastalarn kullanmna
tahsis edilen tekerlekli sandalye ve sedyelerin trafii aksatmayacaklar ekilde
bekletildikleri alandr.
2.3.2 Dier Hizmet Alanlar
2.3.2.1 Temiz Odas
inde el ykama blm ve alma tezgh olmas yannda, temiz ve steril malzeme
iin temiz malzeme deposu/dolab bulunan odadr.
2.3.2.2 Kirli Odas
inde el ykama blm, kirli rtler ve pn konmas iin az kapal mahfazalarn
konaca bir alan; szgeli, iki blmeli bir lavabo ve kenardan sifonlu klinik lavabo
bulunan bir oda bulundurulmaldr. Kirli odasndan temiz odasna veya depolara
dorudan eriim imkn olmamaldr. Sadece kirli rt veya atk kutularnn
bulunduu alanlar varsa, ykanm bulaklar iin szgeli, iki blmeli lavabo ve
kenardan sifonlu klinik lavabo gereklilik olmaktan karlabilir.

10

2.3.2.3 Temiz rt Dolab

Her hemire nitesinde temiz rtlerin konulmas iin belirlenmi alandr. Bu alan
temiz odas ierisinde, ayr bir dolap halinde veya her katta planl bir datm
sistemi ierisinde olabilir.
2.3.2.4 Kat Mutfa
inde lavabo, alma tezgh, buzdolab/soutucu, malzeme dolab ve
programlanm nler haricinde scak ve souk yiyecekler iin donanmn
bulunduu mutfak anlatlmaktadr. Mutfak ierisinde, yiyecek servisinde kullanlan
tepsi ve tabaklar iin yer olmaldr. Yemek zaman kullanlmayan ve toplanmayan kirli
yemek tepsilerinin geici olarak konulmas iin gerekli imkn ve yer salanmaldr.
2.3.2.5 Kat Hizmetleri/Temizlik Malzemesi Odas
Her hemire nitesi veya blmnde uygun olacak ekilde bir temizlik odas temin
edilmelidir. Bu oda, niteden kolaylkla eriilebilir ve niteyle ayn katta olmaldr.
Oda ierisinde, servis lavabosu veya tahliye aygt ve rutin olarak kullanlan tm
malzeme ve temizlik donanm bulunmaldr.
2.3.2.6 Yaz/Rapor leri Alan
Hemire istasyonu iinde yaz, kayt ve dosya doldurma ileri iin alma yeri olan
bir alann temini kast edilmektedir.
2.3.2.7 Hasta Dosyalar Dolab
letme planna uygun ekilde hastalarn dosyalarnn iinde bulunduu ve yetkili
personel dndaki kiiler tarafndan ulalamayacak bir dzenee sahip bir yap kast
edilmektedir.
2.3.2.8 Ariv
Hastalara ait bilgilerin dosyalar halinde en az be yl saklanmasna ynelik odalar
kast edilmektedir. Saklanma sreleri mevzuatla belirlenmektedir.
2.3.2.9 Bilgi Ynetim Odas
Hastalar ile ilgili yaplan ilemlerin elektronik olarak kontrol, destek gibi hizmetlerin
verildii odadr.
2.3.2.10 Sunucu Bilgisayar Odas
Hastane de verilen bilgisayar hizmeti iin gerekli bilgisayar sunucu cihazlarn
bulunduu, iinde zgn havalandrma ve soutma sistemi olan toz ve nemden
arndrlm oda.

11

2.3.2.11 Bina i Ulam Aralar

Hastane binas iinde hasta, refakati ve personelin eitli alanlara ulamalar ve
yer deitirmelerine imkan verecek ve kolaylk salayacak zellikte olan aralar kast
edilmektedir.
2.3.3 Grnt Arivleme ve letiim Sistemi
Grnt Arivleme ve letiim Sistemi (Picture Archiving and Communication
System-PACS), hastaya ait filmlerin grntlerinin dijital ortamda toplanmas,
depolanmas ve iletilmesi ile poliklinik, klinik veya ameliyathane ortamnda izlenmesi
iin kullanlan bir elektronik aratr. Tasarm aamalarnda grntleme ve iletiim
sistemi ile ilgili alt yapnn planlanmasna yer verilmesi gerekmektedir.

12

3. GENEL ZELLKLER
Bu blmde hastanenin bir blmn veya tamamn kapsayan ve btnlk arz eden
hususlara yer verilmitir. Genel zellikleri tekil eden bu nemli ksm hastanenin
ilevselliinde byk bir deere sahiptir.
Gerek mstakil binalara ynelik, gerekse mevcut binalarn geniletilmesi veya
yenilenmesine ynelik tesis inaat hastalar ve personel iin tehlikeli koullar
oluturabilir. Bu nedenle, salk tesislerinin planlama, tasarm ve inaat srasnda,
mekn ve iletim ihtiyalarnn yan sra enfeksiyon kontrol, can gvenlii, ar
grlt/vibrasyon ve inaat aamasnda hastalarn korunmas gibi hususlar dikkate
alnmaldr.
Tanmlamalarnn iyi yaplmad veya zelliklerinin net olarak belirtilmedii
durumlarda hastanelerin ilgili ksmlarn ilevsellii btnyle bozulacaktr. Bu
sebeple hastalarn ve alan personelin tm hareketleri planlamaya katlmal ve
btnsel olarak deerlendirilmelidir.
Aada genel zellikleri ieren ve hastane tasarm iinde bir alan ihtiva etmeyen
blmlerin zelliklerine yer verilmitir.

3.1 Planlama ve Tasarmda Enfeksiyon Kontrol

Enfeksiyon Kontrol, projenin plan aamasnda, tesisteki hava ve suyla bulaan farkl
biyolojik kirleticilerin bulama olaslnn belirlenmesini ve bakl ciddi oranda
basklanm hastalarn tespit edilmesini salayan bir ilem olup epidemiyolojik
anlamda hastaln apraz bulamasn azaltmaya ynelik bir klavuz niteliindedir.
3.1.1 Enfeksiyon Risk Ynetimi Grevleri
Dorudan hastalarn gvenlii, bakm, ventilasyonu ve epidemiyolojinin korunup
salanmas hususunda tesisin tasarlanmas dhil inaatn her aamasnda, alannda
uzman kiilerden oluan bir komite (Enfeksiyon kontrol komitesi) grev almaldr. Sz
konusu komite, risk deerlendirmesine ilikin gncel belgeleri temin etmenin yan
sra planlama, tasarm, inaat ve iletmeye alma aamalarnn tamamnda gncel
risk azaltc tedbirler konusunda tavsiyelerde bulunmaldr. Mlk sahibi, projenin
mr boyunca, uygulanan protokollerin etkililiinin izlenmesine imkn tanmaldr.

15

3.1.2 Enfeksiyon Kontrolnde Tasarm zellikleri

Enfeksiyon Kontrol gelitirilirken bina tasarm zellikleri de ele alnmaldr.
3.1.2.1 Ters akml izolasyon ve koruyucu ortam odalarnn says, konumu ve tr
deerlendirilmelidir.
3.1.2.2 Acil servis bekleme ve kabul salonlarnda zel ventilasyon ve filtrasyon
sistemlerinin yerleri planlanmaldr.
3.1.2.3 Cerrahi servislerde ters akml izolasyon ve izolasyon odalar, laboratuvarlar,
kimyasal atklar iin lokal boaltma sistemleri ve dier zel alanlarda havalandrma
ihtiyac planlanmaldr.
3.1.2.4 Lejyoner hastal ve sudan kaynaklanan frsat patojenleri snrlamak iin
nlemler planlanmaldr.
3.1.2.5 Zemin demesi blmlere zgn olarak planlanmaldr.
3.1.3 Enfeksiyon Kontrolnde Planlanmas Gereken Hususlar
3.1.3.1 Enfeksiyon kontrol gelitirilirken, inaat almalarndan etkilenmesi
beklenen bina ve alanlar dikkate alnmaldr.
3.1.3.2 Zaruri hizmetlerin kesintiye uramasnn hasta ve alanlar zerindeki
etkileri deerlendirilmelidir.
3.1.3.3 Yukarda saylanlarn her biri iin spesifik tehlike ve koruma seviyelerinin
tespit edilmelidir.
3.1.3.4 Enfeksiyona hassasiyeti olan hastalarn yerlerinin belirlenerek bu hastalarn
her biri iin olas riskler tanmlanmaldr.
3.1.3.5 Muhtemel elektrik kesintilerinin veya acil durumlarn yarataca etkilerden
hastalar korunmaldr.
3.1.3.6 Molozlar kaldrlmal; trafik ak, temizlik, test ve sertifikasyon salanmaldr.
3.1.3.7 Harici ve dhili inaat faaliyetleri deerlendirilmelidir.
3.1.3.8 Bilinen tehlikelerin yeri belirlenmelidir.
3.1.4 Enfeksiyon Kontrol Protokolleri
Gerekli protokoller enfeksiyon kontrol komitesi tarafndan hazrlanmal ve aadaki
maddeleri iermeli ancak, bunlarla snrl kalmamaldr:
3.1.4.1 Enfeksiyon yayma veya kapma riski bulunan hastalarn yerletirilmesi veya
yerinin deitirilmesi durumunda gerekli nlemlerin alnmasnn salanmas,

16

3.1.4.2 Bitiik alanlar ve hassas durumdaki hastalar hava yoluyla bulaan

kirleticilerden korumak iin gerekli koruyucu tedbirlerin alnmas,
3.1.4.3 Istma, ventilasyon, klima ve su sistemlerinin geici olarak temin edilmesi
veya deitirilmesi, inaat ilerinde safhalandrma yaplmas,
3.1.4.4 Hastane personeli, ziyaretiler ve inaat personelinin eitmek iin tedbirler
alnmas,
3.1.4.5 Mlk sahibi tarafndan; inaatla ilgili veya enfeksiyon kontrol kapsamnda
oluturulan tasarm gerekliliklerinin proje gerekliliklerine dhil edilmesinin
salanmas.
3.1.4.6 Mlk sahibi, ilk kurulumu denetleyecek ve projenin mr boyunca enfeksiyon
kontrol tedbirlerinin etkinliinin srekli olarak izlenmesini salayacaktr. Sz konusu
izleme sreci, kurum ii enfeksiyon kontrol personeli tarafndan yaplabilecei
gibi bamsz harici uzmanlar tarafndan da gerekletirilebilir. Her iki durumda
da izlemeye ilikin koullar, ilerin acil durumlarda askya alnmasna ilikin yazl
prosedrleri ve taraflarn (mlk sahibi, tasarmc, mteahhit ve izlemeden sorumlu
kii) sorumluluklarn ve snrlarn belirleyen koruyucu tedbirleri iermelidir.

3.2 Safhalandrma/Fazlar
Mevcut binalarn yenilemesini ieren projeler, hastalara hlihazrda sunulan
hizmetleri en asgari dzeyde bile kesintiye uramayacak ekilde salamak iin,
safhalandrlmaldr. Hemirelik nitesi, temiz odas, kirli odas, ila datm nitesi,
yardml (refakatli) banyo, acil donanm deposu, temizlik malzemesi ve gerekli olan
harici pencere cam ile birlikte yemekhane de dhil olmak zere bakmla ilgili tm
zaruri fonksiyon ve blmlerin almas proje boyunca salanmaldr. Sz konusu
safhalandrma ilemi, hasta bakmnn yapld alanlarda gvenli bir ortamn temin
edilmesi iin elzemdir. Safhalandrma ilemi unlar iermelidir:
Temizden kirliye doru hava ak gvencesi salanmal,
Acil durum prosedrlerinin planlanmal,
Hizmetlerin kesintiye uramamasna ilikin nlemler ve kriterler alnmal,
at yzeylerinin kaplanmas ve inas,
in kesintiye uramas durumunda yazl bildirim salanmal,
letiim ve yetkili merci kademeleri belirlenmeli ve duyurulmal
Grlt ve vibrasyon (titreim) kontrol planl olarak yaplmaldr.

17

3.2.1 Yenileme ilerinin yapld alanlar, insanlarn bulunduu alanlardan

aada bahsi geen ilgili maddelerin gerekliliklerini karlayan- duman geirmez
bariyerle ayrlmaldr.
3.2.2 Hava ak egsozt sistemi; inaat sahasnda negatif hava basncnn
salanmas iin yeterli nitelikte olacaktr. Hava kalitesiyle ilgili gereklilikler, Tablo 2
ve 6da belirtilen ekilde karlanmaldr.
3.2.3 Anlan tedbirlerin hepsi iletme/faaliyet raporunda aklanmaldr.

3.3 Onay ve Teslimat

Tm sistemler ve donanm; tasarmn amacna gre iletilmesini salamak amacyla,
bina kullanma almadan nce test amal altrlmaldr. Bina bileenleri, mekanik,
tesisat, eitli elektrik ve kontrol/izleme sistemleri dier sistemlerle entegre
edilecektir. Normal ve alternatif enerji kaynaklar arasndaki gei gibi kritik iletimler,
bina kullanma almadan nce test edilecektir. Kabul kriterleri ve lm yntemleri,
tm kritik sistemlerin tasarmnda belirtilecektir. HVAC (Heating Ventilation and Air
Conditioning) sistemlerinin hava balans testleri, tamamen dolu filtre simlasyonu
kapsamnda gerekletirilecektir. Filtreler testlerin tamamlanmasnn ardndan
deitirilmelidir.

3.4 Mimari izimler ve El Kitaplar

Yeni bir binann planlanp inas veya kapasite deiiklii ve yenileme amacyla yaplan
tadilatlarn hepsi bir mimari dzen ierisinde, tm planlarn veya uygulamalarn
mimari izimleri olarak kayt altna alnmaktadr. Bu kaytlar zaman iinde binann
eitli kademeleri ve elektrik su kanalizasyon havalandrma alarm bilgisayar alt yaps
gibi eitli aamalarnn inasnda kullanlrlar. Planlarn dier bir nemi binann
tamamlanp tesliminden sonra zaman iinde herhangi bir tesisatn veya tadilat iin
baz deerlendirilmelerin yaplmas durumunda ortaya kmaktadr. Mimari izimler
ve el kitaplarnn nemi ve detaylar ile ilgili gereklilikler tanmlanmaktadr.
3.4.1 izimler
Szlemenin tamamlanmasn mteakip mlk sahibine izimler, klavuz kitaplar ve
tasarm bilgileri tam bir takm halinde teslim edilmelidir. izimler ve tasarm bilgileri
en az aadaki zellikleri iermelidir.
3.4.1.1 izimler; Yangn ve dier inaat ynetmeliklerine uygunluu salayacak
ekilde, her kat iin bir can gvenlii/yangn koruma plan iermelidir. izimler
ayrca; su depolarn, yangn sndrcleri, k/ka yollar ve k/ka kaplarn
gsterecektir. Duvarlarn yangn dayankllk snflar belirtilecektir. Proje tasarm

18

srasnda uygulamada olan ynetmelikler her szleme belgesinde liste halinde yer
almaldr.
3.4.1.2 Tasarm Bilgileri
naatla ilgili, yapsal, mimari, mekanik, elektrik ve tesisatla ilgili ticari ilemleri
ieren en son (kullanlan ekli) izimlerin kullancya teslim edilmelidir.

3.5 Kullanm zni

Salk tesisinin inas veya yenilenmesi ya da bunlarn herhangi bir aamas, ayet
hasta bakmyla balantlysa, yetkili merci ett yapp kullanma ama onayn
vermeden nce, tesis kullanma almamaldr.

3.6

n Planlama Gereklilikleri

Bir tesisin planlanmas ve projesinin izilmesi iin yaplan hazrlklar ve almalar ok

nemlidir. zerinde yaplan almalarn ve planlarn detaylar tesislerin kullanm
zelliklerini ve kapasitesini arttrmakta, sonu olarak uzun vadede maliyetleri
azaltarak daha ekonomik ve uzun sre kullanlabilen binalar ortaya kmaktadr.
Salk tesisleri ise, toplumun tamamn ilgilendiren ve zor zamanlarda ihtiya
duyulan zellie sahip olmalar nedeni ile daha ok nem kazanmaktadr. Bu
balamda yaplan proje hazrlklarna yeterince nem verilmelidir. Avrupa lkeleri
ve dier lkelerede salk alanndaki projelerin hazrlk dnemleri kabaca inaat
sresine eit olmaktadr. lkemizde ise baz ynetmelikler ile proje izim sreleri
iin bir ay gibi ok ksa sreler istenmektedir. Sonu olarak elde edilen projeler de
amaca ve hizmet hedefine tam ulaamayan kopyala-yaptr (copy-paste) projeleri
olmaktadr. Netice olarak, 400 yatakl bir salk tesisinin proje hazrlk sresi en az
alt ay olmaldr.
Projenin konumu; projenin amac ve kapsam ile birlikte uygun ilevsel program iin
aadaki bilgileri iermelidir.
Her alann bykl ve fonksiyonu;
Tahmin edilen doluluk oran, hasta ykn, personel, hasta, ziyareti
eitliliklerini, younluunu ve saylarn,
alma alanlar iin ngrlen ilemlerin tanmlarn ve saylarn kapsamaldr.
3.6.1 Kullanm
letme program, proje tasarm ve belgelendirmelerin gelitirilmesinde uygun ve
kullanlabilir ekilde yaplmaldr.

19

Mekn ve konum onayl iletme program; dier tasarm datalaryla gelecekteki

program deiikliklerine, tadilatlara ve ilavelere fayda salayp bunlar kolaylatrmak
iin fonksiyonelliini koruyup srdrecek nitelikte olmaldr.
3.6.2 Yenileme/Tadilat
Tadilat, yeni bir mimari tertip yaratmak iin mevcut bir binann duvarlarnda veya
farkl blmlerinde deiiklik yaplmas, sistemin tasarm, rotas ve kapasitesinde
nemli deiikliklere yol aacak ekilde mekanik, elektrik veya tesisat sisteminin
yenilenmesi ve deitirilmesi anlamna gelmektedir. Normal bina bakm, tamiri,
muhafazas veya donanmlarn benzer donanmlarla deitirilmesi tadilat olarak
adlandrlmaz. Bir blmn; zemininin, blounun veya binann yzde 50sinde veya
daha fazlasnda yenileme gerekletirilmesi blmn, zeminin, bloun veya binann
tamamnn bu standartlar karlamasn gerektirir.
3.6.3 Ynlendirme ve Yol Bulma
Tbbi tesise giri noktalar, tm d ana girilerden itibaren (yol eritleri,
otobs duraklar, ara park) aka tanmlanmaldr.
Ynlendirme ve iaretler kolayca grlebilir ve anlalabilir grsellie sahip
olmaldr.
Kamusal ve zel alanlar arasndaki snrlar iyi iaretlenmeli ve aka ayrt
edilmelidir.
Bir lejant (kullanlan iaretlerin anlamn ieren izim) sistemi, istikametin
kavranmas ve anlalmasnda kullanclara yardm etmek iin gelitirilmelidir.
Bunlar, binadaki balca karar noktalarndaki zellikleri; yaratclk, ayrc
renk ve dekoratif ilemleri kapsayabilir. Bu zellikler, grsel fark edili kadar
dokunsal, iitsel iaretler ierebilir.
aret sistemleri; esnek, bytlebilir, adapte edilebilir ve salanmas kolay
olmaldr.
3.6.4 Donanm
Her proje iin farkllklar gsterecektir ve bu sebeple donanm, yaplacak salk
tesisinin ihtiya programna gre planlanacaktr.
3.6.4.1 Donanm Listesi
Donanm listesi, ilk mimari avan proje almas ile birlikte hazrlanmaldr. Liste,
inaat tamamlandnda donanmn tedariki, montaj ve yerine yerletirilmesi
esnasnda da kullanlacaktr. Donanm listesi, tesiste kullanlacak her trl -sarf
malzemeleri ve el aletleri dhil- donanm kapsayacaktr.

20

3.6.4.2 Donanmn Snflandrmas

a. Bina Hizmet Donanm
Bina hizmet donanm: Istma, havalandrma, iklimlendirme donanm; elektrik g
datm donanm; acil durum g retme donanm; enerji/deerlendirme ynetim
sistemleri; tama sistemleri ve binann iletme sistemi iin gerekli temel donanm
(nemlendirme, filtrasyon donanm; soutucular, stclar ve yangn pompalar vb.)
gibi maddeleri kapsamaldr.
Sabit Donanm: Sabit donanm, bir hizmet datm sistemi de belli bir
fonksiyonu yerine getirmek iin binaya kalc olarak balanm malzemeleri
kapsar. Sabit donanm zel yapsal tasarmlar, elektromekanik gereksinimler
ya da baka etmenler gerektirebilir.
Medikal Sabit Donanm: Sterilizasyon aleti, iletiim sistemleri, monte edilmi
kasa, grntleme donanm, radyoterapi donanm, bilgisayarl tomografi
cihaz, hidroterapi tanklar, iitme testi cihazlar, cerrahi ve zel prosedr
klar vb. donanmlar kapsar.
Medikal Olmayan Sabit Donanm: Soutucular, mutfak donanm, genel
amal bilgisayarlar, amarhane vb. donanmlar kapsar.
Hareketli Donanm: Tekerlekli malzemeler, tanabilir malzemeler, ofis tipi
mobilyalar, test ve grntleme cihazlar gibi alana gereksinim duyan veya
elektro-mekanik balant gerektiren, hareket edebilen donanmlar kapsar.
Hareketli Medikal Donanmlar: Tanabilir rntgen cihaz, EEG, EKG, egzersiz
donanmlar, solunum cihazlar, mdahale masalar, laboratuvar cihazlar,
muayene ve tedavi masalar vb. donanmlar kapsar.
Medikal Olmayan Hareketli Donanmlar: Kiisel bilgisayar istasyonlar,
hasta odas mobilyalar, yiyecek servis arabalar, hasta dosyalar vb. hareketli
donanmlar kapsar.
b. Donanm Gereksinimleri
Ana Teknik Donanmlar: Ana teknik donanmlar (medikal olsun ya da olmasn),
genellikle retici ya da satc tarafndan monte edilmesi uzmanlk gerektiren
donanmlar kapsar. zel yapsal tasarmlar, elektromekanik gereksinimler ya da
baka etmenler gerektirebilir. Bu sebeple, mal sahibi, bina tasarmcs, montajc,
taeron ve dierleri arasnda yakn koordinasyon gerektirir.
Elektronik Donanmlar: ok ilemli laboratuvar test cihazlar, bilgisayarlar gibi
elektrik dalgalanmalarndan ya da kesintilerinden zarar grebilecek donanm ya da
program gibi baz bilgisayarla iletilen cihazlar kapsar.

21

3.6.4.3 Donanm Kurulumu

a. Sabit donanmlar aada belirtilen ekilde olacaktr:
Yere sabitlenmi,
Tm gereklilikleri karlayacak ekilde ykseltilmi bir platform zerine
kurulup sabitlenmi
veya
Zemin ve donanm arasnda en az 15 cmlik aklk temin edilecek ekilde,
bacaklar zerinde ykseltilmi, duvara monte edilmi veya tavandan
sarktlm.
b. Donanm aadaki koullar karlad takdirde portatiftir:
Tekerlek zerine monte edilmise,
Herhangi bir altyap hizmetine balants yoksa veya bir altyap hizmetiyle
kolayca kopabilen bir balants varsa ya da donanmn temizlik iin hzlca
hareket ettirilmesine imkn veren yeterli uzunlukta esnek bir balant hatt
varsa,
Destekler yardmyla duvara aslmsa ve temizlik personelinin kullanabildii
bir aletle temizlenmesi iin duvardan indirilebiliyorsa.
3.6.4.4 Sabit donanmlarda tm nitelerinin arasn, arkasn ve stn kolaylkla
temizlemek iin yeterli alan temin edilmelidir. Bu salanamaz ise donanm ve
yanndaki donanm niteleri ile bitiikteki duvar veya tavanlar arasndaki boluk 2.5
cm / 81 cm den fazla olmayacaktr. Aksi takdirde donanm, yanndaki donanmla,
duvarlara ya da tavana monte edilmelidir.
3.6.4.5 Donanmn Korunmas
Elektronik donanmlarn korunmasna ynelik dzenleme yaplmaldr.
3.6.4.6 Kesintisiz G Kayna
Veri girii kaybna neden olaca ve hasta salnn olumsuz etkilenebilecei
(ameliyathaneler, acil servis, youn bakm, diyaliz, acil servis ile ilgili laboratuvarlar)
yerlerde kesintisiz g kayna bulunmaldr.
3.6.5 evrenin Kontrol
evre kontrolnn salanabilmesi amacyla hasta/hastane personeli ile bina yeri
uygunluunun ilevsel planlara gre dzenlenmesi gerekmektedir.
Her tasarm ve planlama; s, k, ses yaltm ile evrenin btn elementlerinin
olabildiince mmkn ve makul oranda- bireysel kontrollere izin verecek
ekilde yaplmaldr.

22

 Hasta ve personel alanlarnda klandrma bireysel olarak kontrollere izin

vermeli. Deiik seviyelerde ve tiplerde klandrmalar sunmaldr.
Termal kontrol ynetimi, hastalar ve alanlarn bireysel kontrol edebilecekleri
dizayn inaattan nce tasarm aamasnda, planlanmaldr.
Hastalar ve personel iin sesin, negatif ve skntya neden olan bir evre
faktr olduu ispatlanmtr. Dolaysyla, ses, fiziksel evrenin tasarm ve
operasyonel sistem ve donanmlarn seimi ile birlikte minimize edilmelidir.

3.6.6 Gizlilik ve Gvenilirlik

Hastalarn gizlilik ve mahremiyetinin salanmasna ynelik mekan uyumu ilevsel
plana gre salanmaldr.
Genel sirklasyon ve personel/hasta sirklasyonu birbirinden ayrlmaldr.
Sedyeli veya pijamal hastalar iin bekleme yerleri, plan dhilindeki zel bir
snr iinde ve genel umumi sirklasyon sisteminin dnda olmaldr.
Hastalar hakknda bilgi aktarm iin; hastalarn hastalk bilgileri, bakm planlar,
sigorta ve finansal durumlaryla ilgili kiisel bilgi ve belgelerin saklanmas
amacyla odalar veya odalarn iinde zel blmeler bulundurulmaldr.
Birden fazla yatakl hasta odalarnda; refakatilerin, hastalarn ve ailelerin
gerek kendi aralarnda gerekse doktor ile zel olarak grebilmeleri iin bir
alan bulundurulmadr.

3.6.7 Gvenlik
Hastalarn, personelin ve ziyaretilerin gvenlii ve emniyetine ynelik mekan
uyumu ilevsel plana gre salanmaldr.
Vaziyet plan, acil durumlarda kolaylkla ulalabilen, kontrol ve gvenlii
salanan, belirgin d eriim yollar ve kontrol noktalar bulunan ekilde
olmaldr. Binaya giri noktalar ve park yerindeki yeterli d aydnlatma, uygun
resepsiyon ve gvenlik servisleri gibi faktrler, gvenli bir evre salamak iin
gerekli temel unsurlardr.
Salk tesisine girite, gvenlik amal sk bir kontroln uygulanmas mmkn
deildir. Gvenliin bina iinde salanmas gerektiinden mekn ii ulam ve
ak plannn ilevsel olarak tasarlanmas gereklidir.
Personelin, ziyaretilerin ve hastalarn kiisel eyalarn korumak iin gerekli
artlar salanmaldr.

23

 Fiziksel evre, kurumun btn gvenlik politika ve protokollerini desteklemek

zere tasarlanmaldr.

3.6.8 Kltrel Uyumluluk

Hastalarn, personelin ve ziyaretilerin sahip olduu kltrel zellikleri ile mekann
uyum salamas gerekmektedir.
Tasarm, projenin uygulanaca yerin kltrel zellikleri gz nnde bulundurularak
yaplmaldr.

3.7

Fiziksel evre

Fiziksel evre, istenilen bakm modelinin sunumunu desteklemek ve aada

sralanan anahtar elemanlarn yerini belirtmek zere tasarlanacaktr.
3.7.1 Pencereler
3.7.1.1 Yeni inaatlarda hasta yatak odalar veya sitlerinde pencere bulunmaldr.
Tm pencerelerin alabilir hizasnn balama izgisi zeminden 90 cm den daha az
ykseklikte olmamaldr. Pencere gereklilii bulunan odalarda, pencerelerin effaf
caml ksm, odada gerekli zemin alannn en az yzde 10una karlk gelmelidir.
Camlar hasta yataklarndan en fazla 12 metre uzak olabilir.
3.7.1.2 Odann iinin dardan gzlenmesine imkn salayacak, normal gr
hizasna yerletirilen pencereler hasta mahremiyetini salayacak ekilde
ayarlanmaldr.
3.7.1.3 Pencereler, ak olduunda kazara dmeleri nleyecek ekilde tasarlanacak
veya mlk sahibinin zel talebine gre planlanmal ve gerekli grlen hallerde
gvenlik siperleriyle donatlmaldr.
3.7.2 Ik ve Manzaralar
Doal n kullanm ve sreklilii durumu ile aydnlatma ve manzaralar fiziksel
evrenin tasarmnda gz nne alnmaldr.
Doal k, doa manzaralar ve d mekna eriim fiziksel evrenin tasarmnda
mmkn olan her yerde gz nne alnmaldr.
3.7.2.1 Yerleim ve binann organizasyonu, doal manzaralara ve dier doal arazi
zelliklerine uygun olmaldr.
3.7.2.2 Doal a eriim, zel meknlara gitmeden salanmaldr. Personel, doal
a ulamak iin bir hasta ya da ikamet edenin odasna girmek zorunda kalmamaldr.

24

rnein, koridorlarn sonundaki pencereler, binann youn geili yerlerdeki derin

alanlara doru olan klklar, kap st pencereleri ve kap yanndan gelen klar
doal k kayna olarak kullanlabilir.
3.7.2.3 Salk bakm sunan her trl mekna ait yemek alanlar, salonlar ve aktivite
alanlar doal k alacak ekilde tasarlanmaldr.
3.7.2.4 Salk tesisleri -uzun sreli bakm tesisleri dhil- bina personelinin, hasta ve
yaknlarnn eriebilecekleri, kontrol edilebilir bahe ve d mekna sahip olmaldr.
Salk tesisi ve hastalar iin zel olarak tasarlanm teraptik ve canlandrc baheler
ilevsel programn bir paras olacak ekilde gz nne alnmaldr.
3.7.2.5 Yapay klandrma stratejileri aydnlatma seimi, renklerin temsil zelliklerini
gstermelidir.
3.7.3 Su Faktr
emeler ve dier ak dekoratif su elerinin insan psikolojisi zerinde olumlu
etkileri olmakla birlikte suyun mikroorganizma barndrma ve retme zellii gz
nnde bulundurulmaldr.
Havuz evresi nceden hazrlanmsa suyun tasarm, insan etkisiyle snrl
olmal ve su dezenfekte sistemi uygulanmaldr. Suyun evresindeki materyaller
kimyasal rmeye kar dayankl malzemeden imal edilmelidir. Havuz
evresi, su damlacklarn minimize edecek ekilde ina edilmelidir. Binann
havalandrma egzost klar dorudan suyun evresine verilmemelidir.
Ak su sistemi, bulac ve rahatsz edici aerosollerden mekn sakinlerini
korumak iin suyun kalitesi gvenli olacak bir ekilde donatlmaldr.

3.8

Bina i Ulam Alanlar ve Tavanlar

Hastane binas, iinde hasta, refakati ve personelin eitli alanlara ulamalar ve

yer deitirmelerine imkn verecek ve kolaylk salayacak zellikte olmaldr. Bu
zellikler aada tanmlanmtr.
3.8.1 Koridorlar
Birimler aras eriebilirlii salayan alanlardan olan koridorlarn geni olmas hem
trafii rahatlatacak hem de ferahlk, kullanm kolayl ve gvenlik salayacaktr.
3.8.1.1 Koridorlarn geniliklerinin hesaplanmasnda, yatak veya sedye enine ilave
olarak beraberinde tanma ihtimali olan ekipmann boyutlarnn ve elik edecek
personelin bulunaca aklda bulundurulmaldr. Ayrca koridorlar yatak/sedye
tanmas dnda dier trafie de ak ise boyutlar daha geni olmal ve ngrlen
younlua gre koridorun eni tekrar hesaplanmaldr.

25

3.8.1.2 Trafiin olmad, tek yn geilerin planland alanlarda koridorlar,

sedyenin veya hasta yatann en az bir personelin yannda yryerek mesafe kat
etmesine imkn verebilmesi iin en az 200 cm eninde olmaldr.
3.8.1.3 ki ynl geilerin planland durumlarda koridorun genilii en az 350 cm
olmaldr (ekil 1).
3.8.1.4 me suyu, telefon, hazr yiyecek makineleri ve portatif donanm
gibi kalemler, bulunduklar yerler itibariyle koridor trafiini engellememeli veya
koridor asgari standart geniliini azaltmamaldr.
3.8.1.5 Kk dolap gibi eyalar hari, dier tm kaplar koridora doru alrken
herhangi bir noktada yaya trafiini engellememeli veya gerekli koridor geniliini
azaltmamaldr.
3.8.1.6 Koridorlarn 90o veya 180o dne sahip olduu durumlarda her iki yatan
veya sedyenin yanlarndaki ekipman ve personel ile birlikte ayn anda geecekleri
varsaym ile koridorun dn ksmlar dne engel olmayacak ebatta olmaldr
(ekil 2).
ekil 1 U Koridor: Sedye yanlarnda hastaya mdahale eden bir kii gerektii
durumlarda iki sedyenin yan yana geebilmesi iin gerekli asgari alan

26

ekil 2 180 derecelik Koridor: ki sedyenin yanlarnda hastaya mdahale

eden bir kiinin gerektii durumlar da yan yana geebilmesi iin gerekli
asgari alan

3.8.2 Rampalar
Tekerlekli sandalye ve sedye kullanan engelli kiilerin seviye farklarn bertaraf
ederek ve ulam imknlarn salayan yol dzeneidir.
3.8.2.1 30 cmnin zerinde olan bir rampann yannda tekerlekli sandalye
kullanmayan dier engelli vatandalarn ulam iin mutlaka merdiven ve 2 mden
daha yksek ksmlar iinde asansr gibi baka dzenek konmaldr.
3.8.2.2 Rampa hemen grnmyorsa rampann yerini belirten bir iaret konmaldr.
3.8.2.3 Rampann eim uzunluunun en ok 1:12 olmas gerekmesine ramen
mesafeye ve artlara gre en fazla 1:20 eim uzunluuna sahip olmaldr. Rampa
ksa mesafe iin de 1:20 eim uzunluuna sahip olabilir.

27

3.8.2.4 Rampann uzunluu 10 myi ve balad noktadan biti noktas arasndaki

ykseklik ise 50 cmyi gememelidir.
3.8.2.5 Toplam rampa ykseklii 2 mden fazla ise mutlaka asansr kullanm
gerekmektedir.
3.8.2.6 Rampa ykseklii 30 cmden yksek ise yannda mutlaka alternatif merdiven
olmaldr.
3.8.2.7 Rampann eni en az 150 cm olmaldr.
3.8.2.8 Rampann ykseklii 15 cmden fazla veya yolu 180 cmden uzunsa o zaman
her iki tarafnda tutunacak trabzanlar bulunmaldr.
3.8.3 Merdivenler
Acil klar ve 2 metreden az ykseklikler iin kullanlan ulam alanlar.
3.8.3.1 Tm merdivenler Yangn Ynetmeliine uygun olmaldr.
3.8.3.2 Tm merdivenlerin genilii en az 150 cm olmaldr.
3.8.3.3 Merdivenin yaps ve sslemeleri enini 9 cmden daha fazla ksaltamaz.
3.8.3.4 Merdivenin tutunma yerleri her iki taraftan merdivenin enini toplam 9
cmden daha fazla ksaltamaz. Kiriler 4 cmlik knt yapabilir. Merdiven tutunma
yerleri erikin ve ocuklarnda tutunabilecei ekilde iki seviyeli olmaldr.
3.8.3.5 Her basaman rh ykseklii en az 15 cm, en ok 17 cm olmaldr.
3.8.3.6 Her basaman genilii (yatay) en az 28 cm olmaldr.
3.8.3.7 Her basaman genilii tm ksmlarda (dnd yerler dahil, 3/8 oranndan
daha kk ve 3/8 oranndan daha byk olamaz. Basaman orta noktas 28 cm
olmaldr.
3.8.4 Asansrler
Hastalara ynelik hizmet alanlar (yatak odalar, yemek alanlar veya dinlenme
meknlar gibi) ya da dorudan hastalara ynelik hizmetlerin (ameliyat, doum, tan
veya tedavi) zemin katn dndaki katlarda konuland tm hastanelerde elektrik
veya hidrolik asansrlerin bulunmas gerekir.
3.8.4.1 Trafik ak mhendislii yaplmam binalarn hepsinde aada belirtilen
say zelliklere sahip asansrlerin bulunmas gerekir:
Acil ve ameliyathane arasnda birden fazla kata sahip olan tm binalarn
asansr olmaldr.
Asansrler ziyareti, yatan hasta ve yk asansr olarak ayrlmaldr.

28

 Ziyareti asansrleri engellilerin de kullanabilecei zelliklere sahip olmaldr.

Ziyaretilerin ve ayaktan hastalarn bulunduu alan ortaklaa kullanlan bir
alan ise katlara kmak iin ayn asansrler kullanlabilir.
60 ila 200 arasnda yatak saysna sahip hastanelerde en az 6 asansr
bulunmaldr.
201 ila 350 hasta yatak kapasitesi iin en az 9 adet asansr gerekmektedir.
Ameliyathanelerin acil servisin st katlarndan birinde yer almas halinde,
ameliyathaneler iin ayrca bir asansr bulunmaldr. Bu asansr toplam
asansr saysna dhildir.
3.8.4.2 Yatakl/sedyeli hasta asansrlerinin i boyutlarnn, hastaya elik edenler
ile beraber bir hasta yatan alabilecek ekilde en az 170 cm geniliinde ve 230
cm derinliinde olmas gerekir. Asansr kaplarnn, 120 cm eninden ve 210 cm
yksekliinden daha az olmayacak ekilde rahat bir alm salamas gerekir.
Yenileme durumlarnda, hastanede kullanlan hlihazrdaki hasta yataklarnn
sabildii asansrlerin boyutlarnda bir art yapmak gerekmez.
3.8.4.3 Yk tama iin kullanlanlar hari olmak zere her asansrn personel
kullanmna ynelik olarak tm asansr arlarn iptal etmek ve yalnzca kendi
arlarna asansr armak iin bamsz bir anahtar ile donatlm olmas gerekir.
3.8.4.4 Tm asansrler TSE standartlarna uygun olmaldr.
3.8.5 Tavanlar
Tavanlar salk yaplarnn nemli unsurlarndan birisidir. Gnmz teknolojisinde
birok donanm alt yapsnn aktarm tavanlardan yaplmaktadr. Bunun salanmas
iin tavan ykseklikleri, mimari izim planlarnda belirlenen yksekliklerden daha
bask olmaktadr. Tavanlarn gereinden fazla bask olmas, hesaplanan hava
akmlarn, s seviye ayarlarn, klandrma glerini, enfeksiyon kontroln
bozmakta ve alan personel, hasta ve yaknlar zerinde olumsuz etki brakmaktadr.
Gereinden yksek tavanlar ise snma maliyetlerini arttrmakta, zellikle
ameliyathane gibi ortamlarn havalandrma ve enfeksiyon kontroln bozmakta ve
klandrma maliyetlerini arttrmaktadr.
3.8.5.1 alma odalar, hasta odalar, izole odalar, kardiyak youn bakm, mutfak,
toplant salonu, yemekhane, koridor gibi ortamlarn tavan ykseklikleri ince ileri
bitmi durumda iken en az 270 cm olmaldr.
3.8.5.2 Genel ksmn, cerrahi, pediatrik youn bakmlar, mahede, doumhane,
ameliyathane, kateter laboratuar ve cerrahi giriim odalar gibi alanlarn tavan
ykseklikleri ince ileri bitmi durumda en az 300 cm olmaldr.

29

3.8.5.3 Nadir kullanlan, hasta veya yaknlarna kapal olan zel koridorlarn tavan
ykseklikleri daha az olabilir. Ancak bu koridorlarn uzunluu 3 metreyi geemez.

3.9

Hasta Alanlar

3.9.1 Hasta Alanlar zellikleri

Aadaki tanmlar ierir:
3.9.1.1 Hasta alan tek yatakl hasta odalarnda klinikte ok yatakl odalar hariyatak veya sedye bana, -odadaki yatak, dolap, dier benzer eyalar ve tuvalet vs.
dnda kalan alan- den bo zemin alandr. Bu alan asgari 9 m2 olmaldr.
3.9.1.2 Birden fazla yatan bulunduu odalarda (kou tipi youn bakm veya
acil mahede gibi), yatak veya sedye bana en az 7 metrekarelik bo zemin alan
olmaldr. Ayrca bir blme ve sz konusu blmenin 120 cm geniliinde girii
olmaldr.
3.9.1.3 Bo zemin alan; birden fazla hasta koltuunun bulunduu odalarda, hasta/
koltuk bana asgari 5 metrekarelik bo bir zemin alan temin edilmelidir. Sz konusu
bo zemin alann, her bir hasta koltuuna ulam akl en az 115 cm geniliinde
olmaldr.
3.9.1.4 Yataklar veya sedyeler arasndaki mesafe; duvar ile yatan ya da sedyenin
arasnda en az 110 cm mesafe bulunacaktr.
Hasta koltuklar arasnda; duvar ile hasta koltuu arasnda en az 90 cm mesafe
bulunacaktr.
3.9.1.5 Hava ile bulaan enfeksiyonun izole edilmesine ilikin dzenlemeler, Blm
5.1e uygun olarak, Enfeksiyon Kontrol uygulanmas hususunda belirtilmitir.
3.9.1.6 Blmelerdeki perdeler veya dier donanm; birden fazla hastann bulunduu
odalarda, grsel mahremiyeti salamak iin her bir blmenin evresini sarmak
amacyla kullanlr.
3.9.1.7 Hemire kontrol istasyonlar; tm anestezi sonras hastalarn bakm veya
benzer acil durumda bulunan hastalar iin grsel veya edeeri tbbi gzlem yapma
imkn salayan alanlardr.
3.9.1.8 El ykama blmleri; Tbbi personelin hasta muayenesi ve benzer iler
ncesi ve sonrasnda ellerini ykad alanlardr. Blm 6.1.5ye uygun olarak temin
edilmelidir.
3.9.1.9 Tuvalet oranlar; hastalarn ayakta tedavi grd yerlerde, her sekiz
hasta muayene yeri bana bir adet veya bunun katlar orannda, uygun alanda

30

hasta tuvaleti temin edilmelidir. Tuvaletlerde kadn/erkek oran 1/1 olup her iki tip
tuvalette ocuk hastalar ve/veya ziyaretiler iin dzenleme yaplmaldr.
3.9.1.10 Destek alanlar; Blm 3.10a ve letme planna uygun olarak ve ngrlen
ekilde, destek alanlar temin edilmelidir.
3.9.1.11 Her Alana uygun olarak, personel tuvaletleri temin edilmelidir. (baknz
Blm 6.2.1.23 ve 3.10.1.4)
3.9.1.12 Hasta alan/alanlar mnferit blmelere veya zel olarak belirlenen
alanlara zarar vermeden hastalarn ve donanmn rutin olarak hareket etmesine
imkn tanyacak ekilde tasarlanacaktr.
3.9.2 zolasyon Odalarnn Ventilasyon Gereksinim zellikleri
Enfeksiyon kontrol iin hasta odasnn havalandrma ve insan/donanm giri-k
kontrolnn saland odadr.
Enfeksiyon Kontrol gereksinim kstaslar hakknda Blm 5.1.1 ve Tablo 2.1ya (dip
notlar dhil) baknz.

3.10 Hizmet Alanlar

Aada listesi verilen hizmetler, her bir hemire nitesinde temin edilmelidir.
letme plannda belirtildii veya ngrld takdirde bu hizmetler, tm tan
ve tedavi blmlerinde de uygulanacaktr. Sz konusu hizmetler, her hasta birimi
ierisinde bulunacak veya bu birimler kolaylkla temin edebilecektir. Her bir servis
alannn bykl ve yeri, hizmet sunulan hasta says ve trne bal olacaktr.
Belirtilen fonksiyonlarn her biri iin tanmlanm alanlar gerekmektedir. Her
hizmet alan, birden fazla hasta birimine hizmet vermek zere dzenlenebilir veya
konulandrlabilir; aksi belirtilmedike, byle bir hizmet servis alan, her hemire
nitesinde temin edilmelidir. Oda veya Muayene Odas ifadelerinin kullanld
yerlerde, anlan ilev iin ayr ve kapal bir alan amalanmaktadr; aksi takdirde,
tanmlanan alan baka bir oda veya ortak kullanm alan ierisindeki zellikli bir alan
anlamna gelebilir.
3.10.1 Hasta Hizmet Alanlar
3.10.1.1 Poliklinik nitesi
erisinde bekleme alan olan, kan alma, n hazrlanma odas, hemirelik
hizmetlerinin ve ngrlyorsa tuvaletin yer ald blmdr.
Poliklinik Hizmet Alanlar; hastalarn randevu veya poliklinik sras alarak
geldikleri ve muayene olduklar, giriimsel ilem yaptrdklar, laboratuvar,
grntleme ve dier tbbi tetkik sonularn gsterdikleri ve tedavileri iin

31

gerekli sonular hakknda bilgilendirildikleri alanlardr.

Poliklinik Bekleme Alanlar; muayene olmak iin gelen hastalarn elik edenler
ile birlikte muayene olmay bekledikleri ngrlen yeterli byklkteki
alanlardr. Hasta ve yaknlar, bu alanlarda otururlar ve temel ihtiyalarn
giderecek hizmetlerden yararlanrlar. Bu alanlarda tekerlekli sandalyeli
hastalar iin de bekleme alanlar ve muayene sra listelerini gsteren teknik
donanm bulunmaldr. Bu alanlar, kalabalk topluluu barndraca iin,
ses yaltm iyi olmaldr. Mmknse bu alanlar, poliklinik zelliklerine gre
ayrlmal; bylece, kalabalk datlarak hasta mahremiyeti korunmaldr.
Poliklinik Odas/Muayene odas; doktorun, hemire ile veya ilgili teknik
personel ile birlikte hastay eitli aletler (ultrason, EKG, biyomikroskop gibi)
kullanarak muayene ettikleri alanlardr. Polikliniin zelliine gre hasta
yatarak, oturarak veya zel bir masada muayene edilir. Odann donanm ve
blmeleri (sit hali) klinik brana gre deiebilir.
3.10.1.2 Kat Muayene/Mdahale Odas/Odalar/Alan
Yatakl Tedavi nitesindeki btn hasta odalarnn tek yatakl olmas durumunda
muayene odas (mdahale odas hari) gereklilik olmaktan karlabilir. Merkezde
bulunan muayene ve mdahale odalar birden fazla tedavi nitesi tarafndan
kullanlabilir. Dzenli kullanm iin uygun olmas durumunda bu odalar, dier katlara
yerletirilebilir. Bu odalarda en az 7 metrekarelik bo zemin alan ve masann/
sedyenin tarafnda da en az 100 cmlik aklk temin edilmelidir.
3.10.1.3 dari Merkez veya Hemire stasyonu
Resepsiyon ve iletiim merkezleriyle birlikte olabilir. Bu merkez, nitenin tm
trafiine hkim bir yerde olmaldr.
Her tedavi katnda personelin kullanmna uygun bir yerde en az bir personel
tuvaleti bulunmaldr.
nite personelinin kiisel eyalar iin kilitlenebilen dolap veya ekmece;
hemire istasyonu, personel alma odas veya salonu ierisinde ya da
yaknnda bulunmaldr. Bu dolap veya ekmeceler, iine en az anta veya
czdan sabilecek byklkte olacaktr. Kyafetler, her kattaki veya merkezi
personel dolap odasndaki kilitli dolaplara konabilir.
Personel, hastalar ve hastalarn ailelerine ynelik olarak konferans, rapor,
eitim seanslar ve konsltasyon iin kullanlacak ok amal oda/odalar
olmaldr. Bu odalar tedavi niteleri ve klinik blm iin uygun bir yerde
olacaktr.
Dzenli kullanm iin uygun olmas durumunda, ok amal odalar; baka
katlarda da olabilir. Byle bir oda birden fazla tedavi nitesi veya blm
tarafndan kullanlabilir. Bu oda, uygun bir ekilde tasarlanmsa Blm

32

3.10.2.9 uyarnca personel salonuna ilikin gereklilikleri karlamak iin de

kullanlabilir.
3.10.1.4 Tuvaletler
Hasta ve yaknlar iin poliklinik alanlarnda tuvaletler bulunmaldr. Bu tuvaletlerin
zellikleri ve says hem engellilerin kullanmna uygun olmal; hem de hizmet verdii
hasta grubuna (kadn sal, ocuk gibi) uygun olmaldr. Hasta tuvaletleri, kadn ve
erkekler iin ayr olmaldr. ok amal odaya/odalara uygun ilave hasta tuvaleti/
tuvaletleri temin edilmelidir. Gerekli yerlerde, yeterli sayda tuvalet bulunmaldr.
Kullanc saysna gre tuvalet saylar hesap edilmelidir. Tuvaletler, hastanede
alan personel ve genel kullanm iin ayrca planlanmaldr.
Tuvalet say hesab; kadn-erkek iin ayr olacak ekilde;
toplam insan says / 12 = kabin says
olarak hesaplanr. Erkek tuvaletleri iin ayrca pisuar hesab;
erkek says / 10 = Pisuar says
olarak hesaplanr (Neufert, Ernst. 1983, Yap Tasarm Temel Bilgileri).
ayet tuvaletler engellilerin kullanmna uygun ise ilave engelli tuvaleti aranmaz.
Engelliler ve eitli rahatszlklar nedeniyle yryemeyen ya da yrmekte
zorluk eken hastalar iin onlara yardm edecek ilgili personelle birlikte tuvaleti
kullanmalarn salayacak ya da olabiliyorsa onlarn kendi bana hareketini ve
manevrasn salayacak nlemler alnmaldr.
Tuvaletlerde kullanlacak tm vitrifiye elemanlar hastaneler iin zel retilmi,
hijyenik, anti-bakteriyel ve su tasarrufu salayacak tipte olmaldr.
ok amal odalara hizmet veren tuvaletler, halkn genel kullanmna da sunulabilir.
3.10.1.5 Refakati le Girilen Banyolar ve Tuvaletler
Bu tip alanlar hastaya elik eden refakati iin gerekli olan alan da dhil olmak zere,
merkezi banyolar, sedye, tekerlekli araba ve tekerlekli sandalyedeki hastalar iin
100 yatak bana bir adet veya bunun katlar orannda temin edilmelidir. Bu tesisler
kullanm asndan uygun olmas halinde ayr bir katta bulunabilirler. Bu alanlar tek
kiilik olmal. inde tuvaleti ve banyo ihtiyac salanmaldr. Ayrca mahremiyet
korunmaldr. Sabun, havlu ve dier malzemelerin, bu blmlerde muhafazas iin
gerekli dzenlemeler yaplmaldr.
3.10.1.6 la/Eczane stasyonu
lalarn datlmas iin gerekli dzenlemelerin yapld yerdir. Bu ilem, ila
hazrlama odasndan veya nitesinden, mstakil bir ila datm nitesinden veya
baka onayl bir sistem tarafndan gerekletirilebilir.

33

 la Hazrlama Odas: Bu oda, tedavi personelinin grsel kontrol altnda

olacaktr. Oda ierisinde bir alma tezgh, soutucu ve kontroll ilalar
iin kilitli bir depo/dolap bulunacaktr. la hazrlama odasnn bir veya daha
fazla mstakil ila datm nitesini muhafaza etmek amacyla kullanlmas
durumunda, oda; mstakil ila datm nitesi/niteleri oradayken bile
ilalarn hazrlanmas iin yeterli alana sahip olacak ekilde tasarlanacaktr.
Mstakil la Datm nitesi: Mstakil bir ila datm nitesi, nitenin
kontroll ilalar iin yeterli gvenlik dzeyine sahip olmas kouluyla hemire
istasyonunda, temiz alma odasnda veya bir blm/hcre ksmnda yer
alabilir.
Acil lalar: Acil mdahale arac kullanlmayan durumlar iin ila istasyonunda
acil ilalar iin ayr bir yer bulunmaldr.
Yeil Reeteli lalar: Bamllk yapc ve narkotik zellii olan bu ilalar
kilit altnda saklanmaldr. Eer bu ilalar istasyonda bulundurulacak ise
planlamann buna gre yaplmas gerekir.
3.10.1.7 ok Amal Oda
Personel, hasta ve hasta yaknlar iin derslik, eitim ve dier amalarlar iin
kullanlabilecek odadr.
3.10.1.8 Acil Donanm Alan
Kardiyo pulmoner ressitasyon (CPR) cihaz gibi tedavi personelinin dorudan
kontrol altndaki acil donanm iin yer temin edilmelidir. Bu yer, tedavi bakm
personeli iin uygun fakat normal trafiin dnda bir alanda olmaldr.
3.10.1.9 Medikal Cihaz Muhafaza Odas
Hasta bakm iin gerekli olan ve iletme plannn gerektirdii veya ngrlen
medikal cihazlarn muhafazas iin uygun oda ve odalar temin edilmelidir. Bu oda
ayn kattaki birden fazla nite tarafndan kullanlabilir.
3.10.1.10 Sedye ve Tekerlekli Sandalye Muhafaza Alan
Bu alan, normal yaya trafiini kstlamayacak bir yerde bulunmaldr.
3.10.2 Dier Hizmet Alanlar
Hastanenin hizmet temelli alanlar ile ilgili alanlardr.
3.10.2.1 Temiz Odas
inde el ykama blm ve alma tezgh olmas yannda, temiz ve steril malzeme
iin temiz malzeme deposu/dolab olmaldr. Kirli odasndan veya kirli depolama
odalarndan temiz odasna dorudan eriim olmayacaktr. Sadece temiz ve steril

34

malzeme deposu varsa el ykama blm ve alma tezgh gereklilik olmaktan

karlabilir.
3.10.2.2 Kirli Odas
inde el ykama blm, kirli rtler ve pn konmas iin az kapal kutularn
konaca bir alan; szgeli, iki blmeli bir lavabo ve kenardan sifonlu klinik lavabo
bulunan bir oda bulundurulmaldr. Kirli odasndan temiz odasna veya depolara
dorudan eriim imkn olmayacaktr. Sadece kirli rt veya atk kutularnn
bulunduu alanlar varsa, ykanm bulaklar iin szgeli, iki blmeli lavabo ve
kenardan sifonlu klinik lavabo gereklilik olmaktan karlabilir.
3.10.2.3 Temiz rt Dolab
Her hemire nitesinde temiz rtlerin konulmas iin bir yer belirlenecektir. Bu
yerin temiz odas ierisinde, ayr bir dolap halinde veya her katta onayl bir datm
sistemi iinde olmasna izin verilecektir.
3.10.2.4 Kat Mutfa
inde lavabo, alma tezgh, buzdolab/soutucu, malzeme dolab ve
programlanm nler haricinde scak ve souk yemek iin donanm yer alan
mutfak bulunmaldr. Mutfak ierisinde, nceden programlanmam yiyecek
servisinde kullanlan tepsi ve tabaklar iin yer olacaktr. Yemek zaman kullanlmayan
ve toplanmayan kirli yemek tepsilerinin geici olarak konulmas iin gerekli imkn ve
yer salanacaktr.
3.10.2.5 Kat Hizmetleri/Temizlik Malzemesi Odas
Her hemire nitesi veya blmnde uygun olacak ekilde bir temizlik odas temin
edilmelidir. Bu oda, niteden kolaylkla eriilebilir ve niteyle ayn katta olacaktr.
Oda ierisinde servis lavabosu veya tahliye aygt ve rutin olarak kullanlan tm
malzeme ve temizlik donanm iin gerekli imknlar bulunacaktr.
3.10.2.6 Yaz/Rapor leri
Hemire istasyonu iinde yaz, kayt ve dosya doldurma ileri iin alma yeri olan
bir alan temin edilmelidir.
3.10.2.7 Hasta Dosyalar Dolab
letme planna uygun ekilde hastalarn dosyalar, bir dolapta bulunacak ve bu
dolaplar kapakl ise yetkili personel dndaki kiiler tarafnda ulalamayacak
bir dzenekte olmaldr. Eer dolap koridorda ise koridoru kapatmayacak ekilde
yerlemi olacaktr.

35

3.10.2.8 Ariv
Hastalara ait bilgilerin dosyalar halinde en az be yl saklanmasna ynelik ariv odas
olmaldr. Bu odann bykl ve says hastanenin kapasitesine baldr.
3.10.2.9 Personel Giyinme Salonu
Personelin giyinme ve soyunmas iin bir salon temin edilmelidir. Bu alan baka
katlarda olabilir.
3.10.2.10 ofr Odas
ngrld takdirde bir dinlenme odas gerekmektedir. Aksi takdirde personel
salonunu paylarlar.

3.11 Otopark Alanlar

Otopark alan ve ara says hesaplamalar yaplrken 01.07.1993 tarih ve 21624 sayl
Otopark Ynetmeliine ve deiiklik maddelerine ve zellikle Madde 5e (Deiik
madde: 22.05.2006 tarih ve 26147 sayl S.R.G. Yn/3.mad) uygun yaplmaldr.
Otopark alanlar detaylar iin Blm 4.4.4ye baknz.

3.12 Heliport Alan

Heliport bulundurma zellikleri Salk Bakanl Temel Salk Hizmetleri Genel
Mdrlnn planlamas kapsamnda olup iletme izni Bakanla aittir.
3.12.1 ngrlen hastanede bir Heliport alan bulunmaldr.
Heliport alan inaat zellikleri Salk Bakanlnn Heliport letme Talimat
Blm 3, 4 ve 5de belirtilmi olup talimattaki tm maddeler yerine getirilmelidir.
3.12.1.1 Hareket alan; 25 m x 25 m ebadnda olmaldr.
3.12.1.2 Deme ve tekerlek kesme alan; 20 m x 20 m ebadnda olmal ve 30
cm eninde beyaz boya ile iaretlenmelidir. Bu alan ierisinde 13 m apnda deme
iaretlemesi 0,5 m eninde sar boya ile belirlenmelidir. Bu alann ortasnda 1,8 m x
3 m ebadnda 0,4 m eninde hkim rzgr ynnde krmz H harfi bulunmaktadr.
3.12.2 Fiziksel zellikler
3.12.2.1 VFR artlarda kullanlacak heliport iin her hastanenin rzgr uygunluk ve
yn raporu bulunmal ve alann inas bu rapora gre inas yaplmaldr.

36

3.12.2.2
Heliportun hareket alanndan itibaren 5 m geniliinde beton/ im/
toprak emniyet alan bulunmaldr. Emniyet alann etraf 1 m ykseklikteki tel itlerle
evrilmelidir.
3.12.2.3 Heliporta giri-klar kontroll olarak 112 Acil Servise en yakn tek
kapdan yaplmaldr. Ayrca hangar tarafndan personel ve malzemenin girii ve
k iin bir kap daha bulunmaldr.
3.12.2.4 Heliport ile Acil servis veya Acil Servis asansr arasndaki yol kara
ambulans aracnn veya tekerlekli sedyenin heliporta yaklaacak kadar genilikte ve
zemini dzgn olmaldr.
3.12.3 Grsel Yardmclar
3.12.3.1 Rzgr Tulumu, emniyet alannn dnda pilotun yaklama ve kalk
srasnda grebilecei ve mnia oluturmayacak bir yerde, 3,5 m ykseklie montaj
yaplmaldr.
3.12.3.2 Deme ve tekerlek kesme alan klandrlmas 5 m aralkl olmak zere
16 adet, yere gml 50 W gcnde yeil aydnlatma lambalaryla klandrlmaldr.
ni paneli iindeki H harfinin boyuna olacak ekilde 1,5 metre aralklar ile 7 adet
yere gml vaziyette 50 W gcnde beyaz renkli tekerlek koyma klandrma
lambalar bulunmaldr. Ayrca 6 adet 300 W gcnde halojen evre aydnlatma
lambalar bulunmaldr. Iklandrma lambalar tek bir elektrik panosundan kontrol
edilebilmelidir.
3.12.3.3 Heliportun 20 m x 20 m olan deme ve tekerlek kesme alannn sa st
kesine Sivil Havaclk Ynetmelii 14Bye gre heliportun maksimum izin verilebilir
arlk iaretlemesi, sol st keye ise heliportun ad iaretleme ile ayn standartta
beyaz renk ile yazlmaldr.
3.12.4 Heliport Gvenlii/Korunmas
3.12.4.1 Heliportun i ve d emniyeti 24 saat esasna gre gvenlik grevlilerince
salanmak zorunda olduundan konuyla ilgili gvenlik dzenlemeleri yaplmaldr.
3.12.5 Yangnla Mcadele
3.12.5.1 Yangnla mcadelede kullanlacak sistem ve donanm iin dzenek
bulunmaldr (Baknz SHY 14-B Ynergesi H1 ve Heliport Yangn Talimat Ek-2).

37

4. ARAZ VE MAR TANIMLARI VE

STANDARTLARI
lkemizde salk ve dier kamu altyaplarnn sunumunda, fiziksel yetersizliklerin
banda arazi bykl ve standartlar gelmektedir. Gerek salk gerekse dier
kamu binalar iin yeterli arazi byklkleri ve doru yer seiminin yaplmas salk
yaplarnn tasarmnda ok byk nem tamaktadr. Yatrmn doru yerde, yeterli
byklkte, gerekli standartlar dhilinde planlanmas ve etkin hizmet sunumu
yatrmn verimli olmasn salayacaktr. Standartlar belirlemek, salk yaplar iin
arsa ve arazi, imar, mlkiyet ve tahsis gibi konularda gerekli tanmlamalar aklamak,
mevzuat hkmlerini ortaya koymak adna aadaki hususlara uyulmasn gerektirir.

4.1 Arsa ve Arazi ncelenmesinde Gereken Veriler

4.1.1 mar Plan Verileri
Salk yatrmna konu olan her tr ve lekteki imar ve yakn evresi iin oluturulan
planlar iin mar Plan Verileri temin edilmelidir. Verinin elde edilmesindeki ama,
yatrmn gereklemesine imkn veren arazi kullanmna sahip olduu ve yatrma
konu olan alann salk tesis alan olarak tahsis edildiinin belirlenmesidir. ayet
alan, farkl bir kullanma ayrlm ise mevcut ve ngrlen ulam balantlar
dikkate alnarak yatrma imkn verecek ekilde arazinin, imar plan deiiklii ile
tekrar dzenlenmelidir.
mar plan deiiklikleri, onay kurulular olan Bykehir Belediye Meclisleri, le
Belediye Meclisleri, Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kurullar, l Genel Meclisleri,
evre ve Orman Bakanl vb. kurumlara nceden sunulmaldr.
zetle yatrma konu olan alann imar plan ile kesin snrlarnn, yaplama
koullarnn ve alan kullanm kararlarnn (salk tesis alan, kamu tesis alan)
belirlenmesi zaruridir.
Sz konusu arazilerin imar bilgileri, belediye snrlar ierisinde ise belediyelerden,
belediye dnda ise l zel darelerinden temin edilebilir. Temin edilmesi gerekli
imar bilgileri unlardr;
mar plan paftalar (1/1000 lekli uygulama imar plan, 1/5000 lekli nazm
imar plan),
Varsa st lekli master planlar (1/25.000-1/100.000 lekli evre dzeni
planlar),

39

 Arazilerin yerleme ierisindeki iaretlenmi konumlar (tercihan geni lekli

krokiler, yerleme haritas gibi haritalar zerinde),
Belediye imar mdrlklerinden temin edilecek ve zerinde emsal, yaplama
koullar, ekme mesafeleri, yap ykseklii gibi bilgileri ieren imar ap
(1/1000 lekli),
xy, koordinatl aplikasyon krokisi (Belediye Harita Mdrlkleri veya Kadastro
Mdrlklerinden),
lgili belediyeden elde edilecek 1/1000 veya 1/5000 lekli hali hazrdaki
haritalar,
lgili belediyeden elde edilecek olan kadastral pafta ozalitleri (Sz konusu
kadastral haritalar, belediyenin dnda kadastro mdrlklerinden de
istenmeli).
4.1.2 Ulam Verileri
Salk yatrmlar, kendi doal zelikleri sebebiyle, youn bir ekilde kullanlan kamu
tesisleridir. lk basamak salk tesislerinden son basamak ihtisas merkezlerine kadar
sz konusu yatrmlar, kamunun ska kulland ve bulunduu blgelerde gnlk
kii gidi ve gelileri; trafik byklklerini, debilerini, ara trafiini artrdndan
blgedeki mevcut yol sistemi, altyaps, gelecekteki yatrmlar, ulam tr ve
nitelikleri belirlenmelidir.
Genel olarak hava, kara, demiryolu, varsa denizyolu gibi ulam altyaps ve
yatrmlarna dikkat edilmeli ve mevcut altyapnn yeterlilikleri tespit edilmelidir.
Buna ilaveten ulam sisteminin bir paras olan otopark sisteminde, ara says,
otopark bykl, eriilebilirlii, ara giri ve k zelliklerine dikkat edilmelidir.
Salk tesisleri ierisinde veya evresinde bu ve benzer altyap aratrlmaldr.
Ara giri ve klar, doru yerde konumlandrlm, yeterli byklklerde tasarlanm
blgelerde, mevcut ulam sistemi ierisinde ele alnmaldr. Benzer ekilde salk
yatrmlarnn kendi isel eylemleri erevesinde acil giri ve klarnn, personel
ara trafii, yaya trafii, lojistik giri ve klarnn da nceden ngrlmesi ve bu
erevede ulam tespitlerinin yaplmas gerekmektedir.

4.2 Arsa ve Arazi Bilgileri

4.2.1 Mlkiyet Bilgileri
Tahsis edilecek veya edilmesi dnlen arsa ile ilgili olarak, arsann hlihazrda
mlkiyetinin kime ait olduu; mlkiyeti Maliye Hazinesine ait ise, herhangi bir
kurum veya kurulua tahsisinin bulunup bulunmad; herhangi bir kuruma

40

tahsisi yok ise, Bakanlmz veya ilgili birimler nezdinde yazl talepte bulunulup
bulunulmad; bu talepler dorultusunda arazinin Milli Emlak Mdrl tarafndan
Bakanlmza tahsisinin yaplp yaplmad; tahsis almalar devam ediyor ise,
tahsis ilemlerinin hangi aamada olduu; arazi ierisinde zel mlkiyet bulunup
bulunmad; bulunmas durumunda ise bykl ve yaklak metrekare bedeli,
ilgili yazmalarn fotokopileri; sz konusu arazilerin hisseli olup olmad; mlkiyet
snrlar ierisinde baka kullanmlarn bulunup bulunmad; zerinde enkaz bedeli
oluturacak bir mtemilatn bulunup bulunmad; herhangi bir arazi temini sz
konusu deil ise, blgede yer alan ve atl konumdaki dier kamu kurumlarna ait
arsa ve araziler ile Milli Emlak Mdrlklerinin ellerindeki kamu arazi stokunun
byklkleri ve konumlar gibi hususlarn aklanmas ve gerekli bilgi ve belgelerin
elde edilmesi beklenmektedir.
4.2.2 Jeolojik Bilgiler
Yatrma konu arazide, zemin ve buna bal veriler, bir deprem blgesi olan
lkemiz iin nem tamaktadr. Arazilerin depremselliinin yan sra, yer alt
yaps, heyelan durumu, toprak yaps, yer alt su seviyeleri gibi pek ok jeolojik/
jeofizik veriler, balang maliyetinin nemli bir ksmn oluturan yap maliyetlerini
belirleyeceinden, arazinin nceden zemine bal olas risk ve maliyetlerinin
bilinmesi gerekmektedir.
Yatrma konu arsa veya arazilere ynelik jeolojik veya jeofizik ett raporlarnn
temininde birka yol izlenebilir. Bunlardan birincisi, belediyelerin imar planlarnn
sondajl verilere dayal olarak hazrlanmas ve imar planna esas olacak ekilde
(yaplamaya uygun olan, nlemle uygun olan veya uygun olmayan alanlar)
var olmas, blgeye ynelik birtakm jeolojik verilerin elde edilmesine imkn
tanmaktadr. Bu veriler, ilgili belediyeden temin edilebilir. kincisi, alanda edeer
bir zemin yaps bulunmas kaydyla, yaknda yaplan bir yapya ait sondaj verileri
elde edilebilir. Bu veriler, yap sahipleri veya ruhsata esas jeolojik verilerin ruhsat
dosyasnn bir eki olmas hasebiyle belediyeden temin edilebilir. Alana ait jeolojik
veri bilgileri ayn zamanda, (varsa) Bayndrlk ve skn l Mdrlklerindeki jeolojik
veya jeofizik bilgi ve raporlarnda yer almaktadr.
Arsa ve arazi deerlendirmelerinde, yatrma konu alana ynelik jeolojik veriler iin;
asgari gzlemsel, tercihen sondajl deerlendirmeler ve raporlar istenmelidir.
4.2.3 Arazinin Mevcut Durum Bilgileri
Arazinin mevcut durumu hakknda deerlendirme yapabilmek amacyla, Belediye
veya dier kurulularda hlihazrda bulunan haritalar kullanlabilir. ncelemeye
konu arazilerin; eim dzeyi dk, grlt ve evre kirliliinden uzak olmas
tercih edilmelidir. ncelemeler esnasnda arazinin mevcut durumu, bitki veya
orman rts, su kaynaklar, zerindeki eski yap ve eklentileri ile mevcut kullanm
deerlendirilmelidir. Arazi zerinde yer alan dik yarma, ev, dere, tarmsal faaliyetler
gibi fiziksel zeliklerin detayl bir ekilde belirlenmesi gerekmektedir.

41

4.2.4 Arazinin Geometrik Bilgileri

Yer seimi yaplacak arazilerin, mmkn olduunca yaplamaya msait geometride
olmas tercih edilmelidir. rnein kare veya dikdrtgen formda olmas, yola yeterli
genilikte bir cephesinin bulunmas gibi birtakm fiziksel kriterler salk yaplar iin
nemlidir.
ayet arazinin konumu ve dier nitelikleri ile uygun bir yere sahip olduu; ancak
kadastral adan parsel geometrisi uygun bir ekilde yer almyorsa, geometrisi
bozuk sz konusu parselin ve yakn evresindeki dier parsellerin nitelikleri dikkate
alnmak suretiyle evresindeki parseller ile birlikte dzenleme yaplabilme imknlar
aratrlmaldr.
Parseller zerindeki bu geometrik dzenleme 3194 sayl mar Kanununun 18.
maddesinin uygulamas yntemi ile gerekletirilebilir.
4.2.5 Altyap Bilgileri
Arazi ve yakn evresinin; elektrik, su, yamur suyu, kanalizasyon, doalgaz,
sulama kanal, telefon hatlar gibi altyap tesisleri asndan mevcut durumu, varsa
belediyesi ve ilgili dier kurum ve kurululardan (TEDA, Su ve Kanal dareleri vb.)
temin edilecek bilgiler erevesinde deerlendirilmesi gerekmektedir.
4.2.5.1 Altyap Hizmetlerinin Mevcudiyeti
Genel kanalizasyon sisteminin mevcut olmad ve zel sv atk sisteminin kullanld
durumlarda, bu sistem; ilgili ynetim tarafndan onaylanmal ve ilgili tm yasalara
uygun olmaldr.
4.2.5.2 Tm salk tesisleri en az 5 gnlk yedek ime suyu kaynana sahip olmaldr.
4.2.5.3 Yzey alt atk sistemi (septik tanklar ve kuyular) ynetmelikler ve
uygulamalarca kabul edilemez.
4.2.6 Fotoraflar
Koordinasyon amacyla arazinin yakn evresinin de grlebilecei uydu grntleri
ile arazinin eitli cephelerden fotoraflar elde edilmelidir. Fotoraflarn yol
ve cephesi, arazi zerinde varsa nemli yap ve tesisler ile arazinin niteliinin
anlalabilmesini temin amacyla yakn ve uzak grntleri elde edilmelidir.
4.2.7 Dier Bilgiler
Arazinin; yerleme ierisindeki konumu, yerlemenin gelime yn ve bykl, yol
ve ulam emas ierisindeki eriilebilirlii, evresindeki toplu tama gzerghlarnn
bulunup bulunmad, evresinde mevcut ve olas yatrmlar, gelime senaryolar
(yakn bir evrede herhangi bir kamu veya zel yatrmnn olup olmayaca hakknda)
deerlendirilmelidir.

42

Salk yaplarnn yksek dzeyde yolcu arz retmesi sebebiyle, kavak, alt veya st
geit, yol geniletilmesi gibi yatrmlara ihtiya olup olmad, alternatif gzergh ve
eriilebilirlik potansiyelleri belirlenmelidir.
Arazinin yakn evresinde mezarlk, sanayi alan, p depolama tesisleri gibi salk
tesisleri ile bir arada bulunmas istenmeyen herhangi bir yatrmn varl veya uzun
vadede planlanan bylesi yatrmlarn tespiti gerekir.
Arazi ve yakn evresinde mimari almalara yn verecek, manzara, hkim rzgr
yn, gnelenme ve aydnlanma imkn, nem gibi hususlarn belirlenmesi nemlidir.
lgili kurumlardan temin edilecek her trl grafik (bilgisayar kts, ozalit kopya ve
fotokopiler) dokmanlarn yan sra saysal ortamda bilgi ve belgelerin de temin
edilmesi gerekmektedir.
Saysal bilgilerin mmkn olduunca NetCAD, AutoCAD dosyalar formatlarnda
alnmas, bunlarn bulunmamas halinde dier saysal uzantl (Microstation,
ArcINFO-GIS vb.) dosyalarn temin edilmesi nem tar.

4.3 Yer Seim Kriterleri

Salk alannda yaplacak yer seimlerinde de kendi isel gerekliliklerine bal olarak
belirlenmi yer seim kriterleri gerek kamu sektr, gerekse zel sektr yatrmclar
iin byk nem tamaktadr. Kullanclara en hzl ve en iyi salk hizmetini
sunabilmek iin ilk basamak salk tesislerinden dal merkezlerine kadar tm salk
yaplar iin en uygun yerde faaliyet gstermek bir zarurettir.
Gerekli olan kriterleri aadaki balklar altnda toplamak mmkndr.
Yerleim birimlerine yakn olmak,
Trafik younluundan az etkilenmek,
Balang maliyeti (satn alma maliyeti) az olmak,
Toplu tam aralar ile rahat eriilebilir noktalarda bulunmak,
evresel olumsuz faktrlerden uzak olmak (grlt, p, toz, yetersiz
aydnlanma vb.),
Yeterli ara park yeri bulunmas,
Yakn ve orta vadede gelime potansiyeli yksek bir blgede olmak,
Elektrik, doalgaz, su, kanalizasyon gibi altyapsnn planlanm olmas,
Dier salk tesislerine ve nfus younluu bulunan alanlara yakn olmak

43

Salk yaplarnn gerek lke ve blge, gerekse il bazndaki yer seimlerinde belirleyici
olan en nemli husus mlkiyet durumudur.
Bu sebeple belediyeler salk tesisi alanlarn Salk Bakanlnn bilgisine
bavurmadan planlar. Bunun dnda ters bir srele mlkiyeti hazineye ait olan;
ancak imar plan ile kullanm baka amala ayrlm alanlarn Bakanln uralar
ile salk tesisi alanna dntrlmesi sz konusu olabilir.

4.4 Arazi Bykl

4.4.1 Genel zellikler
Salk tesislerinin yeterlilik ve kalite unsurlarndan biri de meknsal byklk ve
standartlardr. lkemizde salk tesisi iin yeterli arazi byklnn ayrlmam
olmas, srekli ek yaplar ile younlaan ve yeterli ak alan kalmayan yap ve
tesislerin varl ortadadr. Buna karn yeterli miktarda ak alan braklmas,
uluslararas norm ve standartlara gre srekli gelitirilen ve salk yaplarnda tercih
olmayp zorunlu olan kalite araynn bir sonucudur. Mkemmeli arayarak salk
mimarisinde vazgeilmez olan kalite hususu yakalanm olur.
Modern salk yaplar tasarmnda, salk yaplar iin kapal ve ak alan
standartlarnn belirlenmesi, nemli bir ura alan olmutur. Bu standartlar, srekli
gelitirilmekte ve kamunun kullanm standard ykseltilmektedir.
Salk yaplar tasarm, prensipleri erevesinde ak alan byklkleri hususunda
belirgin bir standart bulunmamakla birlikte inaat alannn zeminde oturumunun
(taban alannn) mtemilatlar dnda kalan ksm iin asgari 1 kat byklnde
ak alan ayrlmas, dier lke uygulamalar da dikkate alndnda temel bir tasarm
kriteri olmaktadr. Bu ak alan kullanm ierisinde otopark alan kadar dinlenme
ve vakit geirmeye yarayan aklklar, peyzaj alanlar ile yaya ve tat yollar da yer
alabilir. Sosyal alanlar kafeterya ve dinlenme alanlar refakati ve hastalar iin
planlanmaldr.
4.4.2 Salk Yaplarnda Alan Standartlar
Salk tesis alanlarnn belirlenmesi, belediyelerde hazrlatlan imar planlar ile
salandndan imar plan zerinde belirlenen alanlar; 3194 sayl mar Kanununa
bal dzenlenmi Plan Yapmna Ait Esaslara Dair Ynetmeliin Ek-1c maddesinde
belirlenen standartlar salanmaldr.
3194 Sayl mar Kanunu, Plan Yapmna Ait Esaslara Dair Ynetmelik Hkmlerine
gre

44

EK-1c Salk Tesisleri Asgari Alan Bykl (m2)

Ky tipi salk oca

2.240 m2

le tipi salk oca

2.300 m2

le tipi salk evi

1.050 m2

Salk merkezi (15 yatak)

2.300 m2

Hfzsshha enstits

3.200 m2

Halk sal laboratuvar

1.000 m2

Dispanser-semt poliklinii

5.000 m2

Ana ocuk sal ve aile planlama merkezi

1.050 m2

Az ve di sal merkezi *
Acil yardm ve kurtarma istasyonu *
Doum ve ocuk bakm evleri (75-250 yatak) *
Devlet hastaneleri (25-700 yatak) *
htisas hastaneleri *
Fizik tedavi ve rehabilitasyon hastaneleri *
(*) Yatak bana 130 m2 alan ayrlr.

Halen yrrlkte olan imar mevzuatnda yatak bana en az 130 m2 olarak belirlenmi
olan bu byklk standartlarna karn, modern salk yaplar uygulamalarnda ve
dnya rneklerinde;
Cerrahi arlkl hastanelerde en az 150 m2
Dhili hastanelerde en az 120 m2
Rehabilitasyon hastanelerinde 200 m2
Psikiyatri hastanelerinde 150 m2 olarak belirlenmitir.
Bu oran, ok zel yapsal standartlar ortaya koyan salk kamps almalarnda ise
yatak bana 200 m2 ye kadar ulaabilir.

45

4.4.3 Salk Yap Alanlarnda Yeil Alan Standard

Salk yaplar iinde yeterli yeil alan ayrlmas husunda belediyelerin kanun ve
ynetmeliklerine uyulmas ve salk yaplarnn planlama aamasnda yeterli yeil
alan ayrldnn ilgili belediye tarafndan yazl olarak belgelenmesi uygun olacaktr.
4.4.4 Salk Yaplarnda Otopark Standartlar
Salk yaplarnda uygulanan dier bir standart ise otopark says, byklk ve
miktardr. Belediye snrlar ierisinde uygulanan yaplamalarda dikkate alnan 3030
Dnda Kalan Belediyeler Tip mar Ynetmeliine bal hazrlanm olan Otopark
Ynetmeliinde, salk yaplar iin;
125 m2 lik kapal alan = 1 otopark alan
ngrlmektedir. Otopark Ynetmeliinde 125 m2 iin en az 1 otopark yeri ayrlr
hkmne ilaveten;
bu otopark miktarnn, engellilere ayrlanlar da dhil ara park yerlerinin, varsa
parsel snrndan itibaren otopark rampasnn, trafik aknn ve tesis kapasitesinin
yapnn onayl mimari projesinde saysal deerleri ile birlikte belirtilmesi zorunludur.
Otopark rampas, hibir koulda parsel snr dndan balatlamaz. Otopark
rampasnn yap yaklama snr iinden balatlabilmesi iin imar plan karar
alnmas ve rampa projelerinin hazrlanmas zorunludur. Ancak, belirlenen otopark
miktarlar yre ihtiyalar gz nnde bulundurularak belediye ve mcavir alan
snrlar iinde belediye meclislerince, dnda il genel meclislerince artrlabilir.
Otopark says, ak tesislerde parsel alan zerinden, dier yaplarda ise emsal
hesabna konu alan zerinden belirlenir. Bu rakam, imar mevzuatnda hasta yatak
bana belirlenen kapal alan byklne olduka yakn olduundan, pratik olarak
asgari hasta yatak says kadar otopark yeri ayrlmas zaruridir
hkmleri de belirtilmitir.
Bu belirlemelere gre sadece otopark says deil, otopark dzeni, ilevsel dalm
ve yerel otoriteler tarafndan ynetmelik hkmlerine ilave tedbir ve nerileri talep
etme imkn bulunduu hatrda bulundurulmaldr.
Her ne kadar otopark ynetmeliinde hesaplama usulleri belirtilmi olmakla birlikte
pratik anlamda otopark hesaplamasnda ele alnmas gereken unsurlar ve hesaplama
yntemlerinin aadaki ekilde yaplmas uygun olacaktr.
Her yeni tesis, byk ekleme veya fonksiyon deiiklii hastalarn, personelin ve
halkn ihtiyacn karlayacak ekilde park alanna sahip olmaldr. Resmi bir park
alan etd yaplmal ve etdn yaplamad durumlarda her yatak iin iki park
yeri veya her alan iin bir park yeri temin edilmelidir. Ayaktan tedavi ve dier
hizmetler iin ek park yerlerinin de olmas gerekmektedir. Hizmet aralar ve acil
hastalar iin kullanlan aralar iin ayrca park yeri temin edilmelidir.

46

Park yeri hesaplamasnda pratik dier bir yo ise; Tesiste alan her doktor iin bir
otopark alanna ilaveten dier alan her 4 salk personeline bir otopark ve ilaveten
her 1 yatak bana bir oto park alan bulundurulmas eklindedir.
4.4.5 Salk Tesis Alanlar erisinde Bulunan Yollar
4.4.5.1 Genel
Salk tesis alanlar ierisinde sirklasyonu salayan yollar, zerindeki ilevlere bal
olarak deimekle birlikte, tat (zel, personel, lojistik ve ambulans), yaya ve dier
iletim yollar olarak ayrlr.
Salk tesis alan ierisinde yer alan bu farkl tr ve zellikteki yollarn tasarlanmasnda
en temel tasarm kriteri, tat ve yaya yollarnn ayrtrlmas, ayr bir sath ve
dzende iletilmesidir.
Hasta, ziyareti ve alanlar iin ayrlan tat yollar, mal ve hizmet iin kullanlan
tat yollar ile acil iin kullanlan tat yollarnn giri ve klarnn tespiti, bu
kullanm gzerghlarnn mmkn olduunca ana giri ve klardan balamak
zere ayrtrlarak sathlarnn belirlenmesi gerekmektedir. Bu sathlarn bazen
rtmesi ve snrl alanlarda ortak kullanm takiben ayrmas, sz konusu olabilir.
Salk yaplarna ilikin arazilerin belirlenmesi, ierisindeki yaplarn tasarm ve
yerleiminde yollarn bu prensip ile datlmas bir gerekliliktir.
Salk yaplar ierisinde belirlenmi ve ayrtrlm olan dier bir yol tr ise
servis yollardr. Bu yollar sayesinde, lojistik hizmetler, mal ve rnler, atk ve dier
gereksinimler iin eriim imkn salanmaktadr. Salk tesisleri ierisinde depo
ksmlarna ve atk depolarna gerekli olan bu eriimin, mmkn olduunca gnlk
youn kullanlan ksmlardan uzak tutulmas ve giri ve klarnn da ayrtrlmas
gerekmektedir.
4.4.5.2 Dzenlenecek yol ve servis alanlarnn farkl byklk ve nitelikteki otopark
alanlarna ulamas salanmaldr.
4.4.5.3 Tesis ierisinde, tm girilere ve ykleme/boaltma noktalarna (teslimat
kamyonlar iin) eriim iin kaplama yollar, parke tal yollar temin edilmelidir.
Blgede organize olmu acil servis hizmeti veren hastaneler, bulunduklar semte
ulaan ana yol ve caddelerden itibaren hastane ve acil servis girilerini gsteren,
gecede kolayca grlebilen ynlendirmelere sahip olmaldr. Dier ara veya yaya
trafii, acil servis giriine mani olmamaldr.
4.4.5.4 Acil servis girileri sel ve dier doal afetlerden en az zarar grecek ekilde
konumlandrlmaldr. Yaya trafii iin kaplamal yaya yollar (parke tal) temin
edilmelidir.

47

4.5 evre Kirliliinin Kontrol

4.5.1 Tesisler; yerel, ehir ve lke dzeyindeki evre ynetmeliklerine uymak
zorundadr. Tbbi ve biyolojik atklarn boaltlmas iin izin konusu zlmelidir. Geri
dnm mmkn farkl atklarn ise gvenli bir ekilde muhafazas iin gerekli
aralar temin edilmelidir.
4.5.2 Evsel ve Tbbi Atk Ynetmelii ile Su Kirlilii Ynetmelii nin gereklilikleri
yerine getirilmelidir.

48

5. EKPMANLAR
Ekipman, gnmzde hastanelerin planlanmasnda nemli unsurlardan biridir.
Yaplan tasarmlarda kullanlacak ekipman eitlerinin ve konulanmas gereken
yerlerin belirlenmesi ayn zamanda hizmet verecei kiilerin veya grubun bilinmesi
ekipmann ulalabilirlii, kullanm, bakm ve temizlii gibi durumlarda byk
kolaylk salayacaktr.
Ekipmanlar ncelikle hareketli ve sabit olmak zere ikiye ayrlrlar. Sabit ekipmanlar
hareket etmeyeceklerinden yerlerinin nceden belirlenip alanlarn ve alt yapnn
planlanmas yeterlidir. Hareketli ekipmanlar iin ise sadece yerlerinin belirlenmesi
yeterli olmayp hizmet verecei insan gurubunun, alanlarn ve hizmet ekli, sresi
ve kapasitesinin bilinmesi bahsi geen alanlarn planlanmasnda nem tamaktadr.
Hastanelerde kullanlan ekipmanlar tbbi ve tbbi olmayan ekipmanlar olarak iki
gruptur. Her trl hastalklarn tehisinde ve tedavisinde kullanlan tbbi ekipmanlar
yukarda belirtildii gibi hareketli veya sabit olmak zere ayrca iki gruba ayrlrlar.
Mimari tasarmda cihazlar ister hareketli isterse sabit olsun ekipman iin bulunmas
iin ayrlacak yerin nemi, ekipmann korunmas bakm hizmet snrlar, birlikte
kullanlaca paralarn varlna gre planlama yaplma aamasnda ortaya
kmaktadr. Planlamaya dhil edilmemi bir ekipmann koridora konmas koridorda
oluan trafii aksatacak cihazn eskimesini hzlandracak, kalabalklar arttracak ve
grnt kirliliine de sebep olacaktr.
Bu bilgiler nda ekipmanlar iin yaplan planlamalar aadaki gibi olmaldr.

5.1

Genel zellikler

5.1.1 zel bina hizmeti veya zel yap gerektiren ya da meknla ilgili ok nemli
bir fonksiyonu yerine getiren donanmlarn kurulumuna ilikin dzenlemeler,
izimlerde gsterilmelidir. Donanmlar tamamlandnda inaat belgelerinde gerekli
ayarlamalar yaplmaldr.
5.1.2 Sabit donanmlar ile bina servis donanmlarna eriim ve bu donanmlarn
onarm iin gerekli olan alan, imalatnn tavsiyelerine gre temin edilmelidir.
5.1.3 Baz donanmlar, inaat szlemesine dhil edilmeyebilir; ancak inaat
srasnda koordinasyon gerektirir. Bu tr donanmlarn mlk sahibi tarafndan temin

51

edildii veya koordinasyon nedeniyle szlemede bulunmad inaat belgelerinde

beyan edilmelidir.

5.2 Snflandrma
Donanmlar, mnferit inaat projelerine gre farkllk gsterecektir; bu nedenle
dikkatli bir planlama sreci arttr. Projelerde kullanlacak donanmlar bina servis
ekipman, sabit donanm veya portatif donanm olarak snflandrlacaktr.
5.2.1 Bina Servis Donanm
Bina servis donanm snfna, stma, klima, ventilasyon, nemlendirme, filtrasyon,
soutucu, elektrik enerjisi datm, acil durumda enerji retimi, enerji/altyap
hizmeti ynetim sistemleri, nakliye sistemleri ve birincil fonksiyonu bina hizmeti
olan dier donanmlar dhildir.
5.2.2 Tbbi ve Tbbi Olmayan Sabit Donanm
Sabit donanm snfna, daimi olarak binaya sabitlenmi veya zgn kullanm iin
tasarlanan ve kurulan bir hizmet sistemine bal donanmlar girmektedir. Sabit
donanm; zel yapsal tasarm, elektromekanik gereklilikler ve baka unsurlarn
mevcudiyetini gerektirebilir.
Sabit tbbi donanm; aspiratr, sterilizatr, iletiim sistemleri, gmme dolap/
raf, grntleme donanm, radyoterapi donanm, bbrek ta krma cihaz,
hidroterapi tanklar, odyometri testi blme/odalar ve aydnlatma ve bunun
gibi donanmlardr.
Sabit tbbi olmayan donanm; ticari soutucu, yemek piirme donanm,
yemek servis hatlar, tama band, ana bilgisayar, amar makinesi ve bunun
gibi donanmlardr.
5.2.3 Tbbi ve Tbbi Olmayan Portatif Donanm
Portatif donanm snf; elektriksel veya mekanik balant gerektiren ancak hareket
ettirilebilen tekerlekli aletler, portatif aletler, ofis tipi mobilya ve izleme (monitoring)
donanm gibi kalemleri iermektedir. Portatif donanmlar; zel yapsal tasarm,
elektromekanik balant, koruyucu kaplama (zrh) gibi hasta ve alan gvenliine
ynelik ek unsurlarn kullanlmasn gerektirir.
Portatif tbbi donanm; portatif rntgen cihaz, elektro ensefalogram (EEG),
elektrokardiyogram (EKG), ultrasonografi, yrme band ve egzersiz donanm,
pulmoner fonksiyon donanm, ameliyat masas, laboratuvar santrifj,
muayene ve tedavi masalar ve bunun gibi donanmlardr.

52

 Portatif tbbi olmayan donanm; kiisel bilgisayarlar, hasta odas mobilyalar,

yemek servis arabalar, datm arabalar ve bunun gibi portatif donanmlardr.

5.3 Byk Teknik Donanmlar

Byk teknik donanmlar, geleneksel olarak imalat veya satc tarafndan kurulan
zellemi tbbi veya tbbi olmayan donanmlardr. Byk teknik donanmlar;
zel yapsal tasarm, elektromekanik koullar ve dier unsurlarn mevcudiyetini
gerektireceinden mlk sahibi, binay tasarlayan, donanm kuran, inaat
mteahhitleri ve dier taraflar arasnda koordinasyon salanmaldr.

5.4 Elektronik Donanmlar

Radyoterapi uygulanan hastanelerde; Multifazik laboratuvar test niteleri ve
bilgisayar gibi donanmlara zarar verecek elektrik g sapmalarndan korunmak
amacyla deerlendirmeler yaplmaldr. Veri girdi kaybnn, hasta bakm srecine
zarar verme olasl bulunuyorsa kesintisiz g kaynann temin edilmesi ve
donanma eklenmesi gerekir.

53

6. GENEL HASTANE
Hastaneler; salkl veya saln kaybetmi kii ve yaknlarnn tan, tedavi, destek
ve danmanlk hizmeti aldklar tesislerdir. Hastaneler verdikleri hizmetlere gre
snflanrlar. eitli snflamalar kullanlmakla birlikte genel olarak hastaneler,
Eitim ve Aratrma Hastaneleri ve Hizmet Hastaneleri olarak ikiye ayrlrlar. Bu
ayrmdan sonra hizmet hastaneleri; Dal Hastaneleri, Genel Hastaneler ile Ruh ve
Sinir Hastalklar hastanesi olarak ayrlrlar. Dal hastanelerine rnek olarak Kadn
Sal ve Hastalklar hastaneleri, Gz Hastalklar hastaneleri ve Fizik Tedavi ve
Rehabilitasyon Hastaneleri saylabilir.
Kadn Sal ve Hastalklar Hastaneleri ile ocuk Sal ve Hastalklar Hastaneleri
genellikle tek bir at altnda bulunmaktadr. Bu iki bran birbiri ile ilikili ve ou
alanda birbirini tamamlaycdr.
Aada hem eitim hem de genel hastanelerin zellikleri anlatlmaktadr. Ayrca
farkllk arz eden her kliniin zelliklerine de yer verilmitir. Anlatlan her kliniin
zelliklerine, hastanelerin genel zellikleri eklendii zaman Dal Hastanesinin
tasarm da eksiksiz olarak tamamlanm olacaktr.

6.1 Genel Hususlar

6.1.1 Standartlar
Hastanenin geneli, bu almada aklanan tm standartlar karlamaldr. Bu
standartlardan sapmalar, ancak yetkili kurumlarn izni ve onay ile gerekleebilir.
6.1.2 Boyutlar
Blm bykl ve bo zemin alanlar, klinik gerekliliklerine ve hastane ierisindeki
hizmet organizasyonuna bal olmaldr. Yerleim plannn emniyet standartlarna,
tbbi uygulamalara ve hemirelik uygulamalarna zarar vermemesi kouluyla baz
ilevler birletirilebilir veya paylatrlabilir.
6.1.3 Giriler
Salk tesisleri, her zaman youn insan trafiine maruz kalmakta ve bu yaplarda
hastalar, refakatiler ve personel uzun vakit geirmektedir. Dolaysyla hastalarn
karlanma ve bekleme alanlarnn boyutlar iyi ayarlanmaldr. zellikle de ana giri,

55

poliklinik ve acil servis giri alanlar, youn bakm ve ameliyathane giri alanlarnda,
hasta yaknlarnn beklemeleri iin alanlar ayrlmaldr. Bu alanlarn boyutlar kliniin
zelliine, muhtemel hasta ve refakati saysna uygun byklkte olmal ve kiilerin
fizyolojik ihtiyalarn (oturma, ime, yeme ve tuvalet gibi) karlayacak yeterli
dzenee sahip olmaldr.
6.1.3.1 Ana Giriler
Ana giriler, hastanenin hasta potansiyeline gre dzenlenmelidir. Hastane ana
girii, arala eriime msait bir alanda ve aracn mmkn olduu kadar binaya
yakn bir noktaya gelebilmesini salayacak ekilde planlanmaldr. Giri, zeri
kapal, ara ile gelen ahslarn inmelerine elverili, tekerlekli sandalye ve sedyeye
gereksinim duyan hastalar iin bu imknn saland alan olmaldr. Girite, i ve d
havay birbirine karmayacak ekilde ayran, kontroll alan rzgrlk yaplmaldr.
Kaplar, biri aldnda dieri kapanr ekilde olmaldr. Kaplarn says ve rzgrlk
bykl, hasta says ve trafiine gre belirlenmelidir. Kaplarn arasndaki
mesafe en az 3 metre olmaldr. Yangn annda, kaplarn Acil ka izin verecek
ekilde almas salanmaldr. Giri alanlarnda elektronik ve fiziksel zelliklerle
gvenlik nlemlerinin salanm olmas gerekmektedir. Bununla birlikte danma ve
mracaat gibi birimler bu alanlarda bulunabilir. Hastanenin bu alanlar, hastalar ve
yaknlarndan oluan kalabalklar datma zellii de tamaldr.
6.1.3.2 Poliklinik Girileri
Poliklinik girilerinde her seviyede gvenlik nlemleri iin dzenleme yaplm
olmaldr. Bu ksmlarda mracaat, danma ve vezne gibi alanlar da yer alabilir. Bu
alanlarn zellii, kalabalklar hzla datmak; fakat hastalarn ilemlerini de mmkn
olduu kadar abuk bitirmek olmaldr. Hasta giri kaytlar ise iletme durumuna
gre her Poliklinik nitesinde de olarak yaplabilir.
6.1.3.3 Acil Servis Girileri
Ambulans ve yaya girii olarak dzenlenmelidir. Bu alanlarn zerleri kapal; hasta
indirme ve bindirme imkn veren zellikte olmaldr. Acil servisin byklne
gre ambulans girileri birden fazla ambulansn hasta indirmesine izin vermelidir.
Ambulans girii resusitasyon (canlandrma) blmne yakn olmaldr. Acil giriinde
tekerlekli sandalye ve sedye park alanlar bulunmaldr. Bu alanda hastane gvenlik
birimi ve polis iin ayr yerler olmaldr. Bu alanlarda mracaat, vezne ve karlama
ekibinin konulanaca alanlar bulunmaldr. Hasta yaknlar iin en hareketli trafiin
younlaaca alan Acil Servis Girileri olacandan buralarda oluturulacak
bekleme alanlarnn daha zellikli olmas gerekmektedir.
6.1.3.4 Ameliyathane ve Youn Bakm Girileri
Ameliyathane ve youn bakm giri ksmlarnda; hasta yaknlarnn, hastalar
hakknda bilgi alabilecekleri, oturacaklar, bir eyler iebilecekleri ve doktor ile
ve kendi aralarnda zel grme yapabilecekleri bir oda ieren alanlar olmas

56

tavsiye edilmektedir. Bu alanlarn bykl ve donanm veya benzer alanlar ile

birletirilmesi ngrlen ekilde olmaldr.
6.1.4 Otopark
Her tesis, tesise ina edilen ek binalar veya tesisteki fonksiyon deiiklii durumunda;
hastalarn, refakatilerin, personelin ve hizmet salayclarn ihtiyacn karlayacak
ekilde otopark alanna sahip olmaldr. Ynetmelikler erevesinde resmi bir park
alan etd yaplmaldr. Byle bir etdn yaplamad durumlarda, Blm 4.4.4
hususlarna uyulmas gerekir.
6.1.5 El Ykama Alanlar
6.1.5.1 El ykama alanlar, invazif hasta aktivitelerinin gerekleebilecei, rn
korumasnn gerekli olduu yerlerde, kimyasal veya mikrobik temas ve bulamadan
kaynaklanan tehlikelerden bireylerin korunmasn salamak amacyla tahsis edilen
alanlardr.
6.1.5.2 El ykama alanlar, Blm 6.1.5de gerekli grlen durumlarda, elektrik
kesildiinde de kullanlabilmelidir.
A. El ykama blmleri aadaki alanlara dhil edilmelidir. Ancak aadaki alanlarla
snrl kalnmamaldr;
Yemeklerin hazrland blmler,
Kirli malzemelerin bulunduu alanlar,
Kimyasal veya mikrobik malzemelerin bulunabilecei laboratuvarlar,
Personelin hastalarla dorudan fiziki temasnn olduu alanlar (ameliyathane
ve doumhaneler hari),
Personelin kan alma veya damar ii uygulamalar gibi invazif aktivitelerde
bulunduu alanlar ve odalar,
Temiz veya steril malzemelerin hazrland veya maniple edilebilecei
alanlar veya odalar,
Eczaneler ve ila hazrlama odalar,
Personel ve hastalarn yemek yedii salonlar,
Nbeti personel odalar,
Poliklinik odalar,
Ksa ve uzun tedavi hizmetlerinin verildii hasta odalar.

57

B. El ykama alanlar aada belirtilen ekilde yerletirilmelidir;

Acil Servisteki tm hasta bakm alanlar, yatarak/ayaktan tedavi dhil olmak
zere kullanlan tm kuvz-yatak, sedye ve muayene/tedavi alanlarna 5
metreden uzak olmamaldr.
Ayaktan tedavi iin kullanlan tm sandalye, sedye ve muayene/tedavi
alanlarndan, hasta bakm iin ila/malzeme ve yemek hazrlanan yerlerden
veya toksik, potansiyel olarak enfeksiyz materyal gibi dier tehlikeli
malzemelerin rutin olarak bulunduu yerlerden en fazla 8 m uzaklkta
olmaldr.
Bo ve engelsiz veya depolama amacyla kullanlan alanlarda, blmelerdeki
perdelerin, stunlarn veya kaplarn arkas veya malzeme/donanmn
arkasnda kalmayacak ekilde olmaldr.
El ykama alanlar, bahsi geen alanlarla ayn oda veya ayn alan ierisinde
olmaldr.
C. Hasta ve nbeti personel odalarnn kulland tuvaletlere el ykama
blmleri yerletirilecektir. Fakat bu alanlarda Blm 6.1.5nin gerekliliklerine
uymak zorunlu deildir
6.1.5.3 El ykama blmlerinde, lavabo en az 30 cm x 20 cm x 15 cm llerine
olacaktr. Lavabo haznesi, musluk kndan kaynaklanan her trl su srama
olaslna kar uygun bir bykle sahip olacaktr. Lavabolardaki tm musluklarn
kontrol edilebilen scak ve souk su ksmlar olacaktr. Musluklarn el demeden
altrlabilen mekanizmaya sahip olmalar tercih edilmelidir. Gereken yerlerde
kullanlan dirsek ile su ama-kapama kanatlarnn uzunluu en az 10 cm olmaldr.
6.1.5.4 El ykama iin kullanlan lavabo/tezgh, porselen, paslanmaz elik veya sert
yzey malzemelerinden yaplabilir. ayet lavabolar plastik laminant tezghlar iine
oturtulmusa kullanlan malzeme asgari olarak su geirmez ve szdrmaz snf olmal
balantlarda szdrmaz conta kullanlmaldr.
6.1.5.5 El ykama blmleri hastalardan veya temiz/steril malzeme depolarndan en
az 90 cm uzakta olmal ya da sramadan kaynaklanan kontaminasyonu (bulama)
engellemek iin srama muhafaza aparat ile donatlmaldr.
6.1.5.6 El ykama blmlerinde sv veya kpkl sabun hazneleri ve tek kullanmlk
el havlusu hazneleri bulunmaldr. El havlusu hazneleri sensr ile almal ve havlu
aaya veya yana doru ekildiinde alnabilmelidir. Hava fleyen el kurutucularnn
kullanm uygun deildir.
6.1.5.7 El ykama blmlerinin ve lavabolarn n tarafna en az 120 kglk yke
dayanacak ekilde montaj salanmaldr.

58

6.2

dari ve Eitim Ynetim Alanlar

Hastanenin idari ksm, hastane genel dolamn etkilemeyecek ve ondan

etkilenmeyecek ekilde ve konumda tasarlanmaldr. Ynetim ksm ise hastanenin
kritik alanlarna yakn olmaldr. Hastanenin idari blm; giri hol ve ana trafik
noktalar ile direkt koridor balantl olmaldr. Bu blm hastanenin tedarik ve ikmal
blm ile de balantl olmaldr.
dari ksmn bykl alanlarn saysna gre belirlenir. Kapal ofis sistemine gre
her alan iin 8-12 m2 alan, ak ofis sistemiyle planlanacak meknlar iin ise kii
ba 5 m2 alan ayrlmaldr. dari blm deme ve duvar kaplamalar iin anma
dayanm yksek, kolay temizlenebilir, kaymaz, hijyenik ve dekoratif malzeme
kullanlmaldr. Tavanda, dekoratif asma tavan kullanlabilir.
Bu blmde yer alacak idari brolar ihtiya programnda belirtilecek A,B,C grubu
hastanelere gre planlanmaldr. Tm hastane gruplarnda hastanelerin byklne
gre bulunmas muhtemel birimler; bahekim odas ve bahekim sekreteri,
bahekim yardmcs ve bahekim yardmclar sekreter odas, bahemire odas,
bahemire sekreter odas (A gurubu hastanelerde), bahemire yardmclar odas,
hastane mdr, hastane mdr sekreteri odas ve hastane mdr yardmcs
odasdr. Hastanenin ait olduu gurup C ise bahemire sekreteri ve bahemire
yardmclar odalarnn bulunmas gerekmemektedir. Bulunmas gereken dier
birimler ise; muhasebe blm, istatistik ve dokmantasyon odas, bilgi ilem
merkezi, halkla ilikiler ve hasta haklar odas, sosyal hizmetler brosu, sivil savunma
uzman odas (A grubu hastanelerde), ayniyat brosu, toplant salonu, tbbi kayt/
ariv ve tuvaletlerdir (Kadn ve erkek personel iin ayr ve yeteri kadar). Hastanenin
byklne gre baz birimler birletirilebilir veya ak ofis eklinde dzenlenebilir.
6.2.1 dari Ynetim Alanlar
dari ve genel alanlar iin ngrlen salk iletme uygulamalar, yapnn bykl
ve zelliine gre planlanmaldr.
6.2.1.1 Lobi
Lobide aadakiler bulunacaktr;
Resepsiyon, bilgi ve gvenlik iin bir banko veya masa,
Genel bekleme alanlar,
Genel tuvaletler,
Genel telefonlar,
me suyu (sebil),
Tekerlekli sandalye/sedye ile bekleme alan.

59

6.2.1.2 Hasta Kabul

Hastalarn ilk kabul edildikleri alan aadakileri ierecektir;
Hastalar ve refakatileri iin ayr bir bekleme alan,
Personel iin bir adet alma bankosu veya masa,
Normal trafik aknn dnda, tekerlekli sandalyeler/sedye iin bir bekleme
blm.
6.2.1.4 Bahekim Odas
Hastanenin byklne gre i ie 2 ayr mekn olarak dnlebilir. Bunlar,
makam odas (koltuklu oturma ve alma meknlar, tuvalet ve banyosuyla birlikte)
ve kk toplant odas olmaldr. Her bir oda en az 15 m2 olmaldr. Sekreterlik
ve bekleme mahallinin planlamas da ayrca yaplmaldr. Makam odasna, birisi
bamsz ve dieri sekreterlikten olmak zere iki ayr giri olmaldr.
6.2.1.5 Bahekim Sekreteri Odas
Bahekim odasyla balantl ve ziyareti bekleme hol ile birlikte planlanmaldr.
Sekreterin alma mekn ile ziyareti bekleme hol hastanelerin kapasite
byklne bal olarak toplam 20-30 m2 olarak dnlebilir.
6.2.1.6 Bahekim Yardmcs Odas
Oda says, ihtiya programna gre belirlenir. Yerleim yerleri sorumlu olduklar
alanlar dnda toplu halde dare Alannda ise toplant salonu gibi ortak alanlar
paylalabilir. Bahekim yardmclarnn odalar 2 kiilik olabilir. alma ve oturma
ksmlarndan oluur. Oda bykl 20 m2 civarnda dnlebilir. Bahekim
yardmclarnn tek kiilik odalarda oturmalar ngrld takdirde oda boyutu en
az 12m2 olmaldr.
6.2.1.7 Bahekim Yardmclar Sekreter Odas
Tm bahekim yardmclarna hizmet veren bamsz tek bir sekretarya olmaldr.
Bahekim yardmclarnn odalaryla balantl ve ziyareti bekleme hol ile birlikte
planlanmaldr. Sekreterin alma mekn ile ziyareti bekleme hol toplam 15-20
m2 dnlmelidir.
6.2.1.11 Hastane Mdr Odas
Hastane mdr odas hastanenin boyutuna gre planlanmaldr. Planlamada, en
azndan makam odasna (koltuklu oturma ve alma mekn ve tuvalet) ve kk
bir toplant odasna yer verilmelidir. Her bir blm en az 12 m2 olmaldr. Sekreterlik
ve bekleme mahalli de ayrca planlanmaldr. Makam odasna, sekreterlikten ve
bamsz olmak zere iki ayr giri olmaldr.

60

6.2.1.12 Hastane Mdr Sekreteri Odas

Hastane mdr odasyla balantl ve ziyareti bekleme hol ile birlikte
planlanmaldr. Sekreterin alma mekn ile ziyareti bekleme hol toplam 15-20
m2 dnlmelidir.
6.2.1.13 Hastane Mdr Yardmcs Odas
alma ve oturma ksmlarndan oluur. Hastane mdr yardmcs saysna gre tek
kiilik odalar en az 9 m2 ve 2 kiilik odalar ise en az 15 m2 olmaldr. Odada kk 4
kiilik toplant masas bulunmaldr.
6.2.1.8 Bahemire Odas
Oda bykl en az 9 m2 olmaldr. Hastanenin kapasite byklne gre hemen
yannda en az 15 m2 lik kk bir toplant salonu olmaldr. Hastanenin byklne
gre toplant salonu Bahekim yardmclarnn toplant salonu ile paylalabilir.
6.2.1.9 Bahemire Yardmclar Odas
htiya programnda belirtilen kapasiteye gre hesaplanmaldr. alma ve oturma
ksmlarndan oluur. Oda bykl 2 kii iin 12 m2, 3 kii iin 16 m2 ve 4 kii iin
en az 20 m2 olmaldr.
6.2.1.10 Bahemire Sekretarya Odas
A gurubu hastanelerde bulunmas uygundur. Tm bahemire yardmclarna hizmet
veren tek bir sekretarya olmaldr. Bahekim yardmclarnn odalaryla balantl
ve ziyareti bekleme hol ile birlikte planlanmaldr. Sekreterin alma mekn ile
ziyareti bekleme hol toplam 15-20 m2 olarak dnlmelidir.
6.2.1.14 Muhasebe Blm
Bu blm, ak ofis alma mekn olarak tertiplenebilir, iinde effaf bir blmeyle
muhasebe yetkilisi odas olarak ayrlabilir. Ak ofis eklinde alacak blm kii
bana 6 m2, muhasebe yetkilisi odas 9 m2 ve kk bir toplant nii 15 m2 olarak
planlanmaldr.
Ak Ofisler 2 kii iin 12 m2 , 3 kii iin 16 m2 ve 4 kii iin 20 m2 lik alan olmal ve
ortasnda toplant yapmak iin yuvarlak toplant masas bulunmaldr. Oda da ayrca
kk sebil ve iecekler iin bir dzenek bulunmaldr.
6.2.1.15 dari Yaz leri
alma ve oturma ksmlarndan oluur. Oda bykl en az 16 m2 civarnda
dnlebilir. Kapasiteye gre arttrlmaldr.

61

6.2.1.16 statistik ve Dokmantasyon Odas

alma ve oturma ksmlarndan oluur. Oda bykl 16 m2 civarnda dnlebilir.
6.2.1.17 Bilgi lem Merkezi
Bu blm, ak ofis alma mekn olarak tertiplenebilir. inde effaf bir blmeyle
bilgi ilem mdr odas ayrlmaldr. Ak ofis eklinde alacak blm kii
bana 8 m2, bilgi ilem mdr odas 15 m2 ve kk bir toplant nii 15 m2 olarak
planlanmaldr.
6.2.1.18 Bilgi Ynetim Odas
Ynetim mahallinde en az 16 m2 byklnde bir oda gerekmektedir.
6.2.1.19 Sunucu Bilgisayar odas
Ynetim mahallinde en az 16 m2 byklnde bir oda bulunmaldr (Baknz Blm
2.3.2.10). Odann kaps gvenlikli olmaldr.
6.2.1.20 Halkla likiler ve Hasta Haklar Odas
Poliklinik mahallinde, oda bykl 16 m2 civarnda kaps veya n duvar effaf/
cam olarak dnlebilir.
6.2.1.21 Sosyal Hizmetler Brosu
Poliklinik veya idari alan mahallinde, sekretaryasn da ieren alma ve oturma
ksmlarndan oluur. Oda bykl 16-24 m2 civarnda kaps veya n duvar effaf/
cam dnlebilir.
6.2.1.22 Sivil Savunma Uzman Odas
A grubu hastanelerde bulunur. alma ve oturma ksmlarndan oluur. Oda
bykl 16 m2 civarnda dnlebilir.
6.2.1.23 Ayniyat Brosu
htiya programnda belirtilen kapasite byklne gre alma ve oturma
ksmlarndan oluur. Oda bykl 16 m2 civarnda dnlebilir.
6.2.1.24 Toplant Salonu
dare blmnde genel amal bir toplant salonu tertiplenmelidir. Hastanelerin
ihtiyacna gre toplant salonu ve balantl alanlar ile birlikte en az kii ba 2 m2
alan dikkate alnarak planlanmaldr. Toplant salonu ierisinde bilgisayar balants,
ses kayt ve seslendirme sistemi ile barkovizyon tehizat bulunmaldr.

62

6.2.1.25 Tbbi Kaytlar/Ariv

dari blmn genel arivi olarak kullanlacak olan bu blm, hitap edecei blm
bana en az 5 m2 olarak planlanmaldr.
Aadaki alanlar, salk tesisinin kapasite byklne gre planlanp temin
edilmelidir;
Tbbi kayt yneticisi/teknisyeni ofisi,
Gzden geirme ve dikte alan,
Tasnif, kayt veya mikrofilm kaytlar alan,
Tbbi kaytlarn gizliliini temin edecek ekilde kayt muhafaza alan,
Tbbi kaytlarn gzden geirilmesi iin genel eriimli alan.
6.2.1.25 Tuvalet
Uygun alanlarda yeteri kadar kadn ve erkekler iin ayr tuvaletler planlanmaldr.
(Baknz 3.10.1.4)
6.2.1.26 Salk Kurulu Birimi
Bu birim Salk Kurulu oluturabilecek byklkteki hastanelerde bulunmaldr. lgili
polikliniklere yakn ve kolay eriilir bir noktada planlanmaldr. Salk Kurulu birimi
aadaki zelliklerden oluur.
Mracaat: alma masas ve banko ksmlarndan oluur. Oda bykl 8
m2 olarak dnlebilir.
Bekleme Alan: Bu blmn bykl, bekleyen her kii iin 1 m2 olarak
hesaplanmaldr. Tercihan gn alabilecek bir blmde planlanmaldr.
Kurul Toplant Salonu: Baz durumlarda hastann, kurula alnmas ve
hekimlerin hastay birlikte muayene etmesi gerektiinden bu ihtiyaca gre
dzenlenmelidir. Kurulu oluturan dal hekimlerinin says ile orantl olarak
bykl belirlenmelidir. Salon bykl, en az 40 m2 olmak zere, hekim
bana 6 m2 planlanmaldr.
Hasta Muayene Odas: Hasta muayene odas Blm 6.3.1.2nin zelliklerinde
olmaldr.
alma Ofisi: Oda bykl 16 m2 dnlebilir.
Ariv: Salk kurulunun genel arivi olarak kullanlacak olan bu blm, hitap
edecei blm bana en az 5 m2 olarak planlanmaldr.

63

6.2.2 Eitim Ynetim Alanlar

Planlanan salk tesisinin, hizmet ilevinin yannda eitim hizmeti de vermesi
planlanyorsa her bir klinik iin aadaki zellikler bulunmaldr.
6.2.2.1 Klinik ef Odas
Kliniin bulunduu alanlarda ihtiya programnda belirtilen klinik says kadar iinde
tuvalet ve duu olan 12-16 m2 bir alma odas olmaldr.
6.2.2.2 Klinik ef Yardmcs Odas
Kliniin bulunduu alanlarda ihtiya programnda belirtilen klinik says kadar iinde
tuvalet ve duu olan 12-16 m2 bir alma odas olmaldr.
6.2.2.3 Ba Asistan Odas
Her klinikte ba asistanlarn oturup alabilecekleri 12-18 m2 bir oda olmaldr.
6.2.2.4 Derslik
Her klinik iin en az bir derslik planlanmaldr. Derslikler 2-3 klinik tarafndan
kullanlabilir.

6.3

Poliklinikler

Hastanenin en ok kullanlan ve trafiin en fazla olduu alan zellii tadndan

poliklinikler, hastane giriine yakn olmal ve aadaki zellikleri tamaldr.
6.3.1 Poliklinik nitesi
erisinde, zgn bekleme alan, hasta kayt, ayn brana ait muayene odas/odalar,
sekretarya, numune alma, n hazrlanma odas, sonu gsterme, kk mdahale
ilemlerin yapld alanlar, kk testlerin yapld alanlar, yardmc hemirelik
hizmetlerinin verildii ve ngrlyorsa tuvaletin yer ald, hizmetlerin verilmesine
ynelik bir blmdr.
6.3.1.1 Poliklinik Bekleme Alan
Bu alanlarda hastalarn ve yaknlarnn baz giriimsel ilemler iin uzun sre
bekleyecek olmalar gz nne alndnda bekleme alanlarnn bykl ve
donanm ngrlen ekilde olmaldr. Her hasta ile birlikte poliklinie ortalama
1,8, acil servise ise 2,2 refakati gelmektedir (Ref. Kayseri Salk Kamps htiya
Program). Bekleme alan hem yatakl tedavi hem de poliklinik hastalarna hizmet
veriyorsa; bekleme alanlar, hastalar iin grsel mahremiyeti gvence altna alacak
ekilde tasarlanmal ve aadaki zellikleri tamaldr.
Hastalar ve yaknlarnn sra takiplerini yapabilecekleri bir sistem kurgusunun
olduu alan olmaldr.

64

 Bekleme alanlarndan muayene odalarna ulamn dorudan saland

durumlarda, bekleme alanlarnda oluan grlt ve sesi bekleme alanndan
muayene odasna yanstmasna engel olan donanm ve yap zelliklerine
sahip olmaldr.
Alanlarda tekerlekli sandalye ve sedye ile de hastalarn gelecekleri gz nne
alnarak dzenlemeler yaplmaldr.
Hasta kaytlarnn ve n bilgilerin doldurulduu sekreter ve hostesin
bulunduu bir alan olmaldr.
ngrlen ekilde hastann muayenesi iin gerekli olan n hazrln
yaplmasna imkn veren bir alan temin edilmelidir.
6.3.1.2 Genel Poliklinik Odas/Muayene Odas
Aadaki zellikleri tamaldr.
Her poliklinik, olanaklar nispetinde gn almaldr.
Poliklinik odas, brana uygun olmal ve hasta mahremiyetini hastaya elik
edenlere kar da koruyabilme zelliinde sahip olmaldr.
Polikliniin zelliine gre hasta yatarak oturarak veya zel bir masada
muayene edilir. Odann donanm ve blmeleri, brana gre deiebilir
olduundan hasta mahremiyetinin korunmas amacyla (rnek; kadn doum,
cerrahi, adli poliklinik ve ocuk poliklinikleri) polikliniin i dzenlemesi
ngrlen ekilde olmaldr. Bu odalarda en az 13 m2 lik bo zemin alan
olmal ve masann/sedyenin tarafnda da en az 100 cmlik aklk temin
edilmelidir. alma alannda kii bana den alan en az 4-5 m2 dir. Poliklinik
odasnda en az bir doktor, bir hemire veya bir tbbi sekreter, hasta ve bir
hasta yaknnn bulunaca varsaym ile genel poliklinik odalar en az 20 m2
olmaldr. (ekil 3)
Doktorun hemire ile veya ilgili teknik personel ile birlikte hastay eitli aletler
(ultrason, EKG, eitli gz muayene cihazlar gibi) kullanarak muayene ettikleri
alanlar gerektiinden aletlerin kullanmn kolaylatran n azaltlmasna
ynelik dzenek bulunmaldr.
Poliklinik odas bekleme salonuna alyorsa hasta ve alan gvenlii ve
memnuniyeti asndan, muayene odas dardan ses almayacak zellikte
olup akustik yaltma sahip olmaldr. (Tablo 1.)
6.3.1.3 Poliklinik Mdahale Odas
Baz mdahale ve tetkiklerin yaplabilecei 24 m2 lik bir oda bulunmaldr. Mdahale
odalarnda medikal gaz donanm ve el ykama alan bulunmaldr.

65

ekil 3 Genel Poliklinik

66

6.3.2 zellikli Poliklinikler

Bu blmde, genel poliklinikler dnda, kendine zg yaplanma ve donanm
gerektiren poliklinikler ele alnmaktadr. zellikli alanlar dndaki dier yardmc
alanlar, Genel Poliklinik nitesi alanlarnda olduu gibi dzenlenecektir.
6.3.2.1 Gastroenteroloji Poliklinii
Genel poliklinik nitesinde bulunan muayene odalar ve ortak mahaller dnda
bir takm tetkiklerin yaplaca birimler gerekmektedir. Bu tetkikler, giriimsel
olacandan ilgili birimlerin muayene meknlarna yakn, tercihen poliklinik
nitesinin iinde olmasnda fayda vardr. Bu sebeple burada bir Endoskopi nitesi
bulunmaldr.
Endoskopi nitesinin zellikleri aadaki gibi olmaldr;
Endoskopi Odas: Kolonoskopi, rektoskopi ve gastroskopi odas/odalar
olarak ihtiyaca gre planlanmaldr. Bu odaya/odalara hizmet eden bir tuvalet
bulundurulmaldr (Tercihen operasyon odalarnn iinde). Bu odalarn
bykl en az 24 m2 olarak planlanmaldr. Odalar karartma dzeneine
sahip olmaldr.
Gzlem Odas: Mdahale sonras hastann dinlenecei bir gzlem odas
olmaldr. Hasta younluuna gre gzlem odas ebatlar, yatak bana 12
m2 olacak ekilde planlanmaldr. Bu oda nite ile paylalmyorsa hemire
bankosu/deski, ila deposu ve destek birimleri (temizlik odas, srg ykama,
vs.) bulunmaldr.
Tesisat zellikleri: Mdahale yaplyorken ortaya kan atk maddelerin
kanalize edilmesi iin gerekli tesisat altyaps dzenlenmelidir. Bunun iin,
ap en az 100 mm olan yer sifonu veya gider kullanlmaldr. Bu odalarda
havalandrma ile ilgili nlem alnmal, yzde yz egzoz salanmal, ieriye
koku yaylmas engellenmelidir. Mikrop remeyecek ekilde havalandrma
salanmaldr. Fan-coil tercih edilmez. Istma-soutma ve havalandrma
sistemi % 100 taze hava ile olmaldr. Scak ve souk su tesisat, odann
ykanmasna olanak verecek ekilde tertiplenmelidir. Oda ierisinde lavabo,
kullanlan ekipmanlarn n temizliinin yaplmas iin yeterli byklkte
eviyeli banko ve malzeme dolaplar yaplmaldr.
6.3.2.2 Kardiyoloji Poliklinii
Genel poliklinik nitesinde bulunan muayene odalar ve ortak mahaller dnda
kardiyoloji polikliniinde; EKG mahalli, eforlu EKG odas, eko-kardiyografi odas ve
hasta hazrlama ve dinlendirme odas yaplmaldr. Bu mahallerin varl ve says
hastane ihtiya ve younluuna gre deiir.
EKG Odas: EKG cihaz, muayene masas, hasta elbise dolab/asks ve malzeme
dolaplar bulunur. Odann hem poliklinik ii hem de dier polikliniklere hizmet

67

verecei gz nnde bulundurularak say ve yer tespiti yaplmaldr. Oda,

yatak bana en az 8 m2 olarak dzenlenmelidir.
Eforlu EKG Odas: Odada en az bir EKG cihaz ile kou band bulunmaldr.
Ayrca, taraftan eriilir bir hasta sedyesi, alma masas, lavabo, hasta
elbise dolab/asks, malzeme dolab ve Crash Cart denilen acil mdahale
arabas bulunmaldr. Gerekli medikal gaz donanm salanmaldr. Oda, en az
24 m2 olarak dzenlenmelidir.
Hasta Hazrlk Odas: Bu odayla balants olan bir hasta hazrlk ve dinlenme
mahalli/odas olmaldr. Bu ksm, en az 16 m2 olarak dzenlenmelidir.
Yukardaki odalar bir nite ierisinde yer alyorsa bu oda dier tetkik odalarna
da hizmet edebilir.
Eko-Kardiyografi Odas: taraftan eriilebilir bir hasta sedyesi, lavabo,
malzeme dolab, hasta elbise dolab ve doktor alma masas bulunmaldr.
En az 16 m2 lik bir alan salanmaldr.
6.3.2.3 Endokrinoloji Poliklinii
Genel poliklinik nitesinde bulunan muayene odalar ve ortak mahaller dnda;
Enjeksiyon Odas: eitli enjeksiyon tedavilerin yapld ve eitiminin verildii
16 m2 lik bir oda gerekmektedir.
Biyopsi Odas: Biyopsilerin alnd ve baz kk ilemlerin yapld 16 m2
lik bir oda bulunmaldr.
Kk Mdahale Odas: Baz mdahale ve tetkiklerin yaplabilecei 24 m2 lik
bir oda bulunmaldr. Blm 6.3.1.3 zelliklerine uygun olmaldr.
Dinlenme Odas: Giriimler sonrasnda hastann ksa bir sre dinlenebilecei
en az 12 m2 lik bir oda bulunmaldr.
Diyet ve Endokrinoloji Poliklinikleri: Her iki poliklinik ilikili olduundan bir
birine yakn planlanmaldr.
Numune Alma Mahalli: Kan ve idrar alnmas iin bir numune alma mahalli
dnlmelidir.
6.3.2.4 Nroloji Poliklinii
Genel poliklinik nitesinde bulunan muayene odalar ve ortak mahaller dnda;
EEG Odas: Hastann yatarak yaplacak tetkiki iin 16 m2
gerekmektedir.

lik bir alan

EMG Odas: Hastann yatarak yaplacak tetkiki iin 16 m2 lik bir alan
gerekmektedir. Younlua gre EEG ve EMG odalar birlikte olabilir

68

 Psikolojik Test Odas: Hastaya eitli testlerin uygulanaca 16 m2 lik bir alan
gerekmektedir.
Bu mahaller; karanlk, sessiz ve gn almayan yerlerde planlanmaldrlar.
6.3.2.5 KBB Poliklinii
Genel poliklinik nitesinde bulunan muayene odalar ve ortak mahaller dnda;
Odiometri Odas (sessiz kabinle beraber): Sessiz kabin bykl 2-4 m2
arasnda deiken, prefabrik bir yapdr. Bulunduu oda bykl 16 m2
olabilir. Bu oda ierisinde ayrca Bera testi de yaplabilmelidir.
Mdahale Odas: Mdahale ve pansumanlarn yapld 24 m2 boyutunda bir
alan gerekmektedir. Blm 6.3.1.3 zelliklerine uygun olmaldr.
Alerji Laboratuvar: Alerjik testlerin yapld, iinde 1 adet hasta muayene
masas, bir adet buzdolab, bir adet anaflaktik durumlarda da kullanlan
acil mdahale tepsisi ve defibrilatr bulunan 24 m2 boyutunda bir alan
gerekmektedir. Odann oksijen ve vakum balantlar olmaldr. Bu oda
klinik katta da yer alabilir ve ihtiyaca gre dier alerji laboratuvarlar ile
birletirilebilir.
6.3.2.6 Gz Poliklinii
Genel poliklinik nitesinde bulunan muayene odalar ve ortak mahaller dnda;
Bu blm, hastanenin byklk ve kullanmna gre dier poliklinikler ile birlikte
konumlanabilecei gibi ayr bir alan olarak da planlanabilir.
Dier poliklinikler ile birlikte planland takdirde;
Ortak mahaller dnda gz polikliniinde

- Biyometri,

- Laser,

- Pakimetri,

- Ortoscan ve

- Dinlenme odalar ihtiyaca gre ayrca bulunmaldr.

zgn poliklinik olarak planlandnda ise;

- Muayene odas

- HRT

69

- Biyometri odas,

- Grme alan odas,

- Anjio + Laser odas,

- Pakimetri + Ortoscan odalar

Yukardaki odalarn genel poliklinik zellikleri tayan doktor muayene odas ile
birlikte, ihtiyaca gre planlanmas gerekmektedir.
Operasyon blm iin;

- Ameliyat odalar

- Excimer Laser odas

- Gzlem odas

Ameliyat odas, gzlem ve Excimer Laser odalarnn bulunduu blm steril alandr
ve dier ameliyathanelerde alnan nlemler bu blge iin de geerli olmaldr.
Ameliyat ve Excimer Laser odalar byklkleri en az 36 m olmaldr.
6.3.2.7 Cildiye Poliklinii
Tercihen gn nn direkt alnabildii bir blme konulandrlmas gereken
poliklinik nitesi dier polikliniklerde de bulunan ortak mahallere sahip olmas
yannda;
Kk mdahale odas, Blm 6.3.1.3 zelliklerine uygun olmaldr.
Hasta dinlenme-gzlem odas bulunmaldr.
Pansuman odas/odalar planlanmaldr.
Pansuman ve kk mdahale odalar 16 m olarak planlanmaldr. Hasta dinlenmegzlem odas, yatak bana 12 m, hemire bankosu 8 m ve ila depolama/hazrlk
8 m olarak planlanmaldr.
6.3.2.8 Plastik ve Rekonstrktif Cerrahi Poliklinii
Dier polikliniklerde de bulunan ortak mahaller dnda,
Kk mdahale odas, Blm 6.3.1.3 zelliklerine uygun olmaldr.
Hasta dinlenme-gzlem odas bulunmaldr.
Pansuman odas bulunmaldr.
Cildiye polikliniine mmkn olduu kadar yakn planlanmaldr.

70

Pansuman ve kk mdahale odalar 24 m2 olarak planlanmaldr. Dinlenmegzlem odas, yatak bana 12 m2, hemire bankosu 8 m2 ve ila depolama/hazrlk
8 m2 olarak planlanmaldr.
6.3.2.9 roloji Poliklinii
Bu blm hastane byklk ve kullanmna gre dier polikliniklerin olduu mahalde
konumlanabilecei gibi ayr bir nite olarak da planlanabilir.
Dier poliklinikler ile birlikte planland takdirde ortak mahaller dnda
roloji poliklinii nitesinde olmas gereken blmler,
- rodinami,
- Gzlem odalar,
- Sistoskopi odas gerekmektedir.
roloji polikliniinin zellii hastalarn byk bir orannn ultrasonografi ile muayene
edilmesidir. Poliklinik odasnn donanm yukardaki zellikleri karlayacak nitelikte
olmaldr.
Poliklinik alanndaki operasyon blm iin;
- ESWL odas,
- Gzlem odas,
- Medikal alet odas,
- Hemire odas,
- Seminer odas,
- Temiz ve kirli depolar ve
- Kat hizmeti odas bulunmaldr.
ESWL odasnn bykl bir kenar en az 6 m olmak kouluyla en az 36 m olmaldr.
Gzlem odasnn bykl de yatak bana 12 m2 olmak zere hesaplanr. ESWL
odas iinde akustik nlem alnmaldr. Ses geirmezlik zellii olarak duvar, tavan ve
demede yaltm 80 desibel olmaldr.
6.3.2.10 Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Poliklinii
Genel Poliklinik nitesinde bulunan muayene odalar ve ortak mahaller dnda;
rodinami nitesi roloji blm varsa roloji blmnde yoksa FTR
blmnde yer alr.

71

 EMG-EVOK nitesi
sokinetik nitesi gibi kliniin byklne ve zelliine gre ngrlen
niteler bulunmaldr.
6.3.2.11 Kadn Hastalklar ve Doum Poliklinii
Kadn hastalklar ve doum polikliniinde; muayene, mdahale, aile planlamas,
gebe izleme ve istirahat odalar bulunmaldr.
Ek olarak ngrld takdirde NST, ofis sistereskopi, rojinokoloji, endokrin
blm, androloji blm olmaldr. Bu mahallerin says hastane ihtiya ve
younluuna gre deiir.
Kadn doum poliklinii, dier polikliniklerden ayr ve eriebilirlii kontroll olmaldr.
Bu blmde hasta mahremiyeti asndan, doktor odas ile muayene odalarnn
dorudan irtibatl olmas uygun olacaktr.
Muayene odas: erisinde bir tuvalet, soyunma-giyinme mahalli, taraftan
yaklalabilir jinekolojik muayene masas, ultrason cihaz, hasta elbise dolab/
asks ve lavabo olmaldr. Oda bykl en az 18 m2 olmaldr.
Mdahale odas: Tercihen poliklinik odasna bal olmaldr. Bu amala, en az
24 m2 lik bir alan gereklidir. Kk mdahale odasnda yerde muhakkak bir
temizlik gideri bulunmaldr. Blm 6.3.1.3 zelliklerine uygun olmaldr.
Hasta hazrlk ve dinlenme mahalli/odas: Mdahale odas ile dorudan
balantl olmaldr. Bu ksm, en az 16 m2 olarak dzenlenmelidir.
Aile planlama odas: Cinsel salk, doum kontrol ve reme bilgilerinin ailelere
verildii odadr. Toplant odas veya kk konferans odas gibi tasarlanabilir.
Oda bykl iin 24 m2 yeterlidir.
Gebe izleme odas: Gebelikte yaplmas gerekenler ile ilgili bilgilerin verildii
odadr. Uygulamal bilgiler verileceinden alak oturma ve kltrfizik
hareketlerinin yaplabilecei donanm konulmaldr. Oda bykl en az 24
m2 olmaldr. Medikal gazdonanm bulunmaldr.
Non Strest Test (NST) odas: NST, Anne karnndaki bebein-fetusun kalp
atlarnn seyrini ve bebek hareketleriyle olan ilikisini temel alarak fetal
distres taramasnda kullanlan bir testtir. Test iin sakin bir ortam ve hasta
yata bulunmaldr. Bu ksm, en az 16 m2 olarak dzenlenmelidir.
Androloji odas: reme sal iin erkekten sperm toplama ileminin yapld
odadr. inde tuvalet ve duu olan 18 m2 ebadnda rahat bir ortam olan oda
bulunmaldr.

72

ekil 4 Kadn Hastalklar ve Doum Poliklinik Odas

73

6.3.2.12 ocuk Sal ve Hastalklar Poliklinii (Pediatri)

Dier polikliniklerde bulunan ortak mahaller dnda bu poliklinikte,
Ateli ocuk mdahale ve dinlenme odas,
Bebek emzirme odas,
Oyun odas/ak alan,
Tart ve bebek bezi deitirme odas bulunmaldr.
Bekleme alan dnda, ateli ocuklarn beklemesi iin ayr bir dinlenme odas/
mahalli ayrlabilir.
Oda byklkleri en az, ateli ocuk dinlenme odas iin yatak bana 8 m2, hemire
bankosu iin 8 m2 ve ila depolama/hazrlk iin 8 m2 olmaldr. Bebek emzirme, tart
ve alt deitirme odalarnn byklkleri de en az 8 m2 olmaldr. Oyun odas ise en
az 24 m2 olarak planlanmaldr.
Mobilya ve malzeme seimleri ocuk leinde, ocuklarn zarar grmesini engeller
ekilde olmal; yumuak keli ve canl renkli mobilyalar seilmelidir.
Yer, duvar ve tavan kaplamalarnda ocuklarn houna gidecek renk ve desenler
tercih edilmelidir.
6.3.2.13 Psikiyatri Poliklinii
Genel Poliklinik zellikleri tamaldr. Oda bykl iin en az 18 m2 lik bir alan
bulunmaldr (ekil 5).
Psikiyatri polikliniinde hasta muayenesi 30 ile 45 dakika arasndadr. Gelen
hastalarn davranlar ajite, hareketli veya tamamen sakin ve depresif olabilir. Bu
sebeple hasta ve yaknlar iin oluturulan bekleme alanlarnn tasarlanmasnda bu
konu gz nne alnmaldr.
6.3.2.14 Az ve Di Sal Birimi
Az ve Di Sal Birimi; sekretarya, mdahale odas (poliklinik), grme odas,
protez alma odas, baka alanda grntleme yoksa rntgen ve malzeme
deposuna sahip olmaldr. Bu mahallerin says ve bykl, hastane ihtiya ve
younluuna gre deiir.
Mdahale odas: nite bana en az 12 m olmal. Burada di nitesi, alet
dolab, gerekli tehizat ve lavabo bulunmaldr. Kompresr ayn odada ise
kompresrn ses izolasyonu yaplm olmal ve darya ses verme zellii
olmamaldr. Temiz ve pis su tesisat olmal bu tesisat sva alt veya zemin alt
olarak planlanmaldr.

74

ekil 5 Psikiyatri Poliklinii

75

 Di malzemeleri deposu: En az 8 m olmal ve kapal dolaplar bulunmaldr.

Di rntgen odas: En az 8 m olarak planlanmal, di nitesi bulunmal,
(varsa) en az 8 m byklnde film banyo odas ile balantl olarak
dzenlenmelidir. Rntgen odas gereken ekilde kurunla kaplanmaldr.
Di protez alma odas: En az 24 m olarak dzenlenmeli, lavabolu, raf
ve ekmeceli, evre bankosu, banko alt dolap, seramik kapl eker ocak
bulunmal. Banko altlar zeminden ykanabilir ykseklikte, zemin ve kaplamalar
korozif maddelere dayankl, ykanabilir olmal ve iklimlendirilmelidir.
6.3.3 Genel Tuvaletler
6.3.3.1 Hasta, refakatiler ve ziyaretiler iin poliklinik ve dier gerekli alanlarda
tuvaletler bulunmaldr. Tuvaletler, kadn ve erkek tuvaleti olarak ikiye ayrlmaldr.
Kadn/erkek oran 1/1 olmaldr. Tuvaletlerde ocuk ziyaretilere gre de dzenleme
yaplmaldr. Tuvaletlerin zellikleri ve says hizmet verdii hasta grubuna (kadn
sal, ocuk gibi) ve engellilerin kullanmna uygun olmaldr. Blm 3.10.1.4n
zelliklerini tamaldr.
6.3.3.2 Her tuvalette el ykama alan bulunmaldr. Tm el ykama alanlarnda
kt havlu depolanacak aparatlar ve kullanlan ktlarn atlaca aparatlar
bulundurulmaldr.
6.3.3.3 Ayrca bahsi geen tm tuvalet/banyo alanlarnda en az bir mekanik veya
doal havalandrma salanmaldr.
6.3.3.4 Kabin tarz tuvaletlerde her bir tuvalet alan 100 cm x 140cmden kk
olamaz. Duvarda uygun yerde klozet rts ve tuvalet kd konacak aparatlar
bulunmaldr.
6.3.3.5 Tek kiilik tuvaletler, el ykma alan/lavaboda dhil 3 m2 den kk olamaz.
Duvarlardan birinin eni de 120 cm den kk olamaz.
6.3.3.6 Tuvalet kaplarnn eni, en az 90 cm olmal ve tamam darya doru
almaldr.
6.3.3.7 Tuvaletler de pisuar kullanldnda her pisuar alan en az 75 cm genilikte
olmaldr. Pisuar blme duvar en az 45 cm x 30 cm olmal ve blme yerden 85 cm
ykseklikten balamaldr. Pisuarlar da taharet musluu bulunabilir. Pisuar blmne
alan kap bulunduu takdirde ak durumdaki kap izgisi ile pisuar vaziyet durumu
arasnda en az 1 m mesafe bulunmaldr.
6.3.3.8 Genel tuvaletler engellilere uygun tasarlandnda ayrca engelli tuvaleti
yapma zorunluluu yoktur.
6.3.3.9 Hastalarn kulland tm klozet, du, kvet ve oturma banyolarnn ve
dier banyolar duvarna 4 cm akla sahip tutunma kollar yerletirilecektir. Sabun

76

haznesi gibi demirbalarn paras olan kollar, 120 kg yk tayacak ekilde duvarla
birletirilecektir.

6.4

Yatakl Tedavi nitesi (Dhili ve Cerrahi)

zellik gerektiren; uyanma odas, youn bakm nitesi, pediatri nitesi,

rehabilitasyon nitesi, klinik bran ve hemire bakm gibi niteler iin bu almann
ilgili ksmlarna baknz.
6.4.1

Klinik Hasta Odalar/Tuvaletler

Her hasta odas aada verilen standartlar karlamaldr. Her serviste hasta
odalarndan biri zrller iin gerekli tm zellikleri tamaldr.
6.4.1.1 Bir odann azami kapasitesi iki hasta olmakla birlikte odalarn tek kiilik
olarak planlanmas enfeksiyon kontrol, hasta mahremiyeti, hasta gvenlii, ve uzun
dnemde ekonomik olmas nedeni ile tavsiye edilmektedir. Yenileme almasnn
yapld durumlarda, azami oda kapasitesi 2 hastadan fazla olmamaldr.
6.4.1.2 Birden fazla yatak bulunan odalarda donanma ve yataklara gei mmkn
olacak ekilde her yatan ayak ksmnn nnde 110 cm ve iki yatak arasnda 120
cmlik bir aklk olmaldr. Stun ve tuvaletler de dhil olmak zere, fonksiyona
mani olmayan kk engeller, hasta odalar iin bo alan gerekliliklerini belirlerken
gz ard edilebilir.
6.4.1.3 Tek kiilik odalarda yatak etrafnda, ayak ksm ve her iki yannda 110 cmlik
bir aklk bulunmaldr. Bu zellikler ile birlikte hasta odasnn ebad en az 15 m2
olmaldr.
6.4.1.4 Yeni binalarda birden fazla yataa sahip odalarda yatak bana den bo
zemin alan en az 9 m2 , tek yatakl odalarda ise en az 11 m2 olmaldr.
6.4.1.5 Yenileme almalarnn yapld durumlarda, yukarda belirtilen asgari
standartlarn karlanmas iin her trl aba gsterilmelidir. Yukarda belirtilen
metre kare standartlarna uymann mmkn olmad hallerde yetkili mercilerden
sz konusu gereklilikten saplmas iin onay istenebilir. Byle bir durumda hasta
odalarnda birden fazla yatak varsa yatak bana den bo zemin alan 7 m2 den, tek
yatakl odalarda ise 9 m2 den az olmamaldr.
6.4.1.6 Her hasta odasnda Blm 6.5.1.8 ile uyumlu bir pencere bulunmaldr.
6.4.1.7 Hasta odas tuvaleti ve kabinli hasta tuvaletleri aadaki zellikleri
tamaldr.
Her hasta, hasta odasndan genel koridora (ara koridor hari) kmadan
tuvalete eriim imknna sahip olmaldr. Bir tuvalet, drt yataktan ve iki hasta

77

odasndan fazlas iin hizmet vermemelidir. Tuvaletler kadn erkek olarak

ikiye ayrlmal ve iinde en az bir klozet ve bir lavabo bulunmaldr. Kabinli
tuvaletlerde her bir tuvalet alan 120cmX150cmden kk olmamaldr.
Duvarda uygun yerde klozet rts ve tuvalet kd konacak aparatlar
bulunmaldr.
Hasta odas tuvaleti ve engelli tuvaleti, kap izgisi, lavabo ve klozet-kvet
geninde bir daire izildiinde dairenin ap en az 152 cm olmaldr. Bu
husus ayn zamanda tm engelli tuvaletleri iin de geerlidir. Klozetler duvara
gmme eklinde olmal, altnda temizlenmeye imkn brakacak boluk
mesafesi bulunmaldr. Klozetlerin montaj en az 350 kg. yke dayanacak
ekilde yaplmaldr.
Oda iinde bulunan tuvaletlerin kap eni en az 90 cm olmal ve kaplarn
tamam darya doru (oda iine) almaldr.
Hasta odalarndaki dulu tuvaletler ise el ykama donanm dhil 3,35 m2 den
kk olamaz.
Banyo/dularda tutamaklar bulunmal ve bu aygtlar 130 kg yke dayankl
olmaldr.
Tm el ykama alanlarnda kt havlu depolanacak aparatlar ve kullanlan
ktlarn atlaca aparatlar bulundurulmaldr.
Ayrca bahsi geen tm tuvalet/banyolarnda en az bir mekanik veya doal
havalandrma salanmaldr.
6.4.1.8 Her hasta odasnda, hastalarn uzun kyafetlerini katlamadan asabilecei ve
kiisel eyalarn koyabilecei kendisine ait bir gardrop veya dolaba sahip olmaldr.
6.4.1.9 Birden fazla yatan bulunduu odalarda her hastann dier hasta veya
ziyaretilerin gayri ihtiyari kendisini grmesine engel olacak ekilde grsel
mahremiyet salanmaldr. Mahremiyetin korunmasna ynelik tasarm hastann
tuvalete veya lavaboya eriimini engellememelidir.

78

ekil 6 Tek Kiilik Hasta Yatak Odas

Alanlar
1 adet evye/tezgh/alma masas
1 adet komodin
1 adet hasta karyolas
1 adet dolap
1 adet ekyat
Tuvalet
Ara toplam
Bo Alan
Toplam Bitmi Alan
Gerekletirilmi Alan

En cm
60
40
100
60
90

Boy cm
120
40
230
60
220

cm
7200
1600
23000
3600
19800
41000
96200
110000
206200
24,90m

79

ekil 7 ki Kiilik Hasta Yatak Odas

Alanlar
1 adet tezgh/alma masas
1 adet komodin
1 adet hasta karyolas
1 adet dolap
Refakati koltuu
Tuvalet
Ara toplam
Bo Alan
Toplam Bitmi Alan
Gerekletirilmi Alan

80

En cm
60
40
100
60
90

Boy cm
120
40
230
60
90

cm
6800
1600
23000
3600
8100
4100
80150
90000

cm
6800
3200
46000
7200
16200
4100
120800
180000
300800
32,50m

6.4.2 Hizmet Alanlar

Blm 3.10nun gerekliliklerine uygun olarak temin edilmelidir.
6.4.3 Deiken Basnl zolasyon Odalar
6.4.3.1 En az bir adet deiken veya ters akml izolasyon odas temin edilmelidir.
Tek kiilik hasta niteleri iin ters akml izolasyon odalarnn says, bu amala
oluturulmu ok disiplinli grup tarafndan hazrlanan enfeksiyon kontrol karar
ile arttrlmaldr. Bu odalar, tek kiilik oda olarak klinik servis ierisine dhil edilebilir
ve izole edilmesi gereken vakalar iin kullanlmadnda klinik hasta yata olarak
kullanlabilir veya ayr bir izolasyon nitesi olarak da gruplandrlabilirler. Her odada
sadece bir yatak bulunmal ve klinik hasta yata odas ile ilgili klinik ksma ve aada
belirtilen hususlara uygun olmaldr.
6.4.3.2 zolasyon Odas
Blm 6.4.3n zelliklerini tamaldr. En az 15 m2 ebadnda olmaldr..
6.4.3.2 zolasyon Oda Antresi
Ters akml izolasyon odalarnn her birinde oda giri kapsnn hemen dnda el
ykama, giyinme ve temiz/kirli malzemelerin konulmas iin bir alan bulunmaldr.
Antre alan en az 4 m2 olmaldr.
6.4.3.3 Ters akml izolasyon odasn evreleyen duvarlar, tavan ve zemin perimetre
duvarlar dhil olmak zere, oda ierisindeki havann dardaki ortama ve dier
meknlara szmamas iin tam etkin bir ekilde szdrmazl salanmaldr.
6.4.3.4 Ters akml izolasyon odalarnn tm k kaplar kendi kendine kapanmasn
salayacak cihazlarla donatlmaldr.
6.4.3.5 zolasyon Oda Tuvaleti
Ters akml izolasyon odalarnn her biri iin ayr klozet, du ve el ykama blm
gerekmektedir. Tuvaletlerin biraz byk olmas enfeksiyon kontrolnn salanmasn
kolaylatrr. Bu sebeple tuvalet en az 6 m2 olmaldr.
6.4.4 Gvenlikli Oda
Hastane, tbbi veya psikiyatrik bakm iin yakn takip gerektiren hastalara bir
veya daha fazla tek yatakl oda temin edecektir. Tek yatakl oda veya odalar, akut
bakm nitesinin bir parasysa, aadaki istisnalar geerli olmak kaydyla Blm
6.4.4nin hkmleri uygulanacaktr. Her oda, tek kiinin kalmas iin kullanlacaktr.
Gvenlikli odalar, tercihen hemire istasyonundan, personelin gvenlikli odann
giriini grmesine imkn salayacak bir yerde olmaldr. Her oda; kama, saklanma,
kendini yaralama veya intihar etme olaslklarn asgari dzeye indirecek ekilde
tasarlanmaldr. ayet hasta gzlemi iin ekran kullanlyorsa, yaplan dzenleme
hasta mahremiyetini koruyacak ve hastalarn ve ziyaretilerin dier hastalar
izlemelerini nlemelidir.

81

6.5

Youn Bakm niteleri

Youn bakm nitelerinde her trl planlama, donanm ve ileyi Youn Bakm
nitelerinin Standartlar konulu 03.04.2008 tarih ve 113958 (2008/25) sayl
Genelge hususlarna uygun olmaldr. Dier hususlar aadaki zellikleri tamaldr.
6.5.1

Genel Youn Bakm zellikleri

6.5.1.1 Genel Youn Bakmn yeri, bina trafiinin iinden gemeye gerek kalmayacak
ekilde belirlenmelidir. Youn bakm nitesinde yatan hastalarn bekleyen yaknlar
iin oturma, bekleme ve bilgi alma alan bulunmaldr. Bu alanlar dier benzer alanlar
ile birletirilebilir.
6.5.1.2 Yeni yaplarda; durumu kritik olan hastalarn tanmasn salayan asansrn,
kabin kontrol zellikleri (dmeye basldnda herhangi bir katta durmadan ilgili
kata gitmesi gibi) bulunduran zellie sahip olmaldr.
6.5.1.3 Youn bakm odalar, tek kiilik ya da kou tipi veya her iki grup olarak
bulunabilir. Ancak tek kiilik odalar tavsiye edilmektedir.
6.5.1.4 Tek kiilik odalar, en az 13 m2 lik bo alana sahip olmaldr. Odada bulunan
tuvalet Blm 6.4.1.4n zelliklerine uygun olmaldr. Odann boyutlar ve ekli
yatan kenarlar ve ayak ksmyla herhangi bir duvar veya sabit engel arasnda
asgari 120 cm aklk bulunacak ekilde dzenlenmelidir. Stunlar ve tuvaletler de
dhil olmak zere ilevsellie mdahale etmeyen kk engeller, hasta odalar iin
meknsal gereklilikler belirlenirken gz ard edilebilir (ekil 8).
6.5.1.5 Birden fazla yatan bulunduu meknlarda, blmeli alanlar (giri blm,
antreler, tuvaletler, dolaplar, gardroplar veya raflar hari) yatak bana asgari 13
m2 lik bo zemin alan bulunacaktr. Yataklar arasnda grsel mahremiyeti salayacak
dzenek olmaldr. Hem pediatrik hem de erikin tip youn bakmda yataklar aras
mesafe en az 240 cm olmaldr (ekil 9).
6.5.1.6 zel odalar veya blmeler temin edildiinde, koridorun grlmesini
salayacak gr panellerinin (cam duvar) bulunmas ve bu panellerin kapatlabilen
perdelerle donatlmas gerekmektedir. Yatan bulunduu alana alan kap en
az 120 cm geniliinde olmaldr. Yatak veya byk donanm hareketlerinden
asgari dzeyde etkilenecek ekilde ayarlanmaldr. Srgl kaplarn yerde raylar
olmayacak ve skma olasln asgariye indiren donanma sahip olacaktr.
6.5.1.7 Hasta yatann bulunduu her alanda, yatan her iki tarafnda da
ziyaretilerin durabilecei bir boluk olacak ve dier hastalarn veya ziyaretilerin
ieriye rastgele bakmasna kar grsel mahremiyet de temin edilecektir.
6.5.1.8 Hasta yataklarnn her biri, bulunduu alanda en az bir pencereyle dary
grmelidir. Her bir yatak ile pencere aras 12 metreden fazla olmamaldr. Pencereler
Blm 3.7.1 ile uyumlu olmaldr.

82

ekil 8 Bir (1) Kiilik Youn Bakm Odas (Kardiyoloji)

Alanlar
1 adet eviye
1 adet komodin
1 adet hasta karyolas
1 adet dolap
1 adet ekyat
Tuvalet
Ara toplam
Bo Alan
Toplam Bitmi Alan

En cm
50
40
100
65
60

Boy cm
50
40
230
65
150

cm
2500
1600
23000
4225
9000
26000
66325
130000
19,63 m2

83

ekil 9 ki Kiilik Karma Youn Bakm Odas

Alanlar
En cm
1 adet eviye
50
1 adet komidin
40
1 adet hasta
100
karyolas
1 adet dolap
65
Refakati koltuu
50
Tuvalet
Ara toplam
Bo Alan
Toplam Bitmi Alan

84

Boy cm 1 kii cm
50
2500
40
1600

2 kii cm
2500
3200

3 kii cm
2500
4800

230

23000

46000

69000

65
50

4225
2500
0
33825
110000
143825

8450
5000
0
67650
220000
287650

12675
7500
0
101475
330000
43,15 m2

6.5.1.9 Hizmet alanlar, Blm 3.10.2nin gerekliliklerine uygun olarak youn

bakm blm iinde temin edilmelidir. Bu birime ait depo odas baka birimler iin
kullanlamaz.
6.5.1.10 Her bir nitede, hayati bulgularn srekli izlenmesini salayacak ve her hasta
yatann yannda ve hemire istasyonunda grsel monitrlerin olduu donanmlar
bulunmaldr. Monitrler, gr ve eriim kolayl salayan ancak hastaya eriimi
engellemeyen yerlere yerletirilmelidir.
6.5.1.11 Youn bakm hastalar srekli olarak gzlenir. Bunu salamak iin hemire
masas; hemirenin, hasta ile srekli gz temas salayabilecei bir yerde olmaldr.
Her birim, bu imkn verebilecek ekilde tasarlanmaldr.
6.5.1.12 En az bir adet deiken/ters akml izolasyon odas temin edilmelidir.
6.5.1.13 Birden fazla yatakl youn bakm odalar olan nitelerde tuvaletler
dorudan ulam olmayan, enfeksiyon riski oluturmayan alanlarda ve Blm
6.4.1.7de belirtilen zellikleri de olmaldr. Kullan-at tipi srglerin kullanlmad
durumlar iin tuvaletlerde srg ykama mahalli tasarlanmaldr.
6.5.1.14 Rntgen filmlerinin grntlenmesi iin negatoskop bulunmaldr.
6.5.1.15 Blm 3.10da belirtilen gerekliliklere uygun hizmet alanlar ile aada
listesi verilen alanlar, temin edilecek veya kolaylkla eriilebilir olmas kouluyla
nite dna yerletirilebilmelidir.
Telefonlara ve tuvaletlere eriimin kolay olduu bir ziyareti bekleme odas
temin edilmelidir. Birden fazla youn bakm nitesi iin bir bekleme odas
hizmet verebilmelidir.
Youn bakm nitesinin ila ve bakm ynetimi iin youn bakm nitesine
bitiik yeterli byklkte bir ynetim alan temin edilmelidir. Ynetim alan/
odalar youn bakm ekibinin ye ve ziyaretileriyle konsltasyona imkn
salayacak byklkte olmaldr. Ofisler, niteye telefon veya dhili iletiim
sistemiyle balanabilir.
Personel salonlar, acil durumlarda hastalar iin arldklarnda personelin
hzla oraya ulamasn salayacak ekilde konumlandrlmaldr. Salon, hizmet
verdii youn bakm nitesiyle telefon veya dhili iletiim sistemi ve acil
durum kod alarm balantlarna sahip olmaldr. Youn bakm alanlarnn
yanndaki salonlar, bu hizmeti verebilir.
Gerekli grlrse zel prosedr (hasta ile ilgili) odas temin edilmelidir.
Hasta yaknlarnn ve ziyaretilerin youn bakm nitesine girmeden hastalar
hakknda bilgi alabilecekleri ve bekleyebilecekleri bir alan olmaldr. Bu alanda
hasta yaknlarnn oturacaklar yerler, telefon, sebil, yiyecek istasyonu veya
kafeterya ve TV/Bilgi grnt ekran bulunmaldr.

85

6.5.2 Koroner Youn Bakm nitesi

Koroner youn bakm hastalarnn zel ihtiyalar vardr. Bilin kayb olmamasna
ramen acil bakma ihtiya duyarlar. Blm 6.5.1de belirtilen standartlara ek olarak
koroner youn bakm nitesi iin aadaki standartlar geerlidir.
6.5.2.1 Her koroner youn bakm hastasnn bir odas olmaldr. Hasta, refakatisi ile
birlikte kalabilmelidir (ekil 8).
6.5.2.2 Her koroner youn bakm hastasnn odasnda tuvalet bulunmal ve tuvalette
klozet olmaldr. Tuvalet yar ak oda eklinde olabilir.
6.5.3 Birleik Tbbi/Cerrahi ve Koroner Youn Bakm
ayet tbbi, cerrahi ve koroner youn bakm servisleri tek bir youn bakm nitesinde
birletirilirse ve odalarda birden fazla hastann kalmas eklinde dzenlenmi ise
Blm 6.5.2.1 ve 6.5.2.2de belirtilen zellikler aranmaz (ekil 9).
6.5.4 Pediatrik Youn Bakm
Pediatrik youn bakm zellikleri erikin tip youn bakm zelliklerini tamaldr
(Baknz Blm 6.5.1).
6.5.5 Yeni Doan Youn Bakm nitesi (YDYB)
Yeni Doan Youn Bakm nitesi, Kadn Doum klinii iinde Sezeryan
ameliyathaneleri ve doumhane ile yakn ilikili olmas birok klinisyen tarafndan
tercih edilmektedir. YDYB aadaki maddelere uygun olmaldr.
6.5.5.1 YDYBne tm giriler kontrol edilmelidir. Aile girii ve mracaat alan aka
belirlenmelidir. Alan, niteye giren trafiin tamamnn grsel olarak izlenmesine ve
temas kurulmasna imkn salamaldr.
6.5.5.2 nitedeki her odann en az bir kaps, tanabilir rntgen donanmnn
sabilecei byklkte olmaldr.
6.5.5.3 Merkezi bir alan, kontrol istasyonu olarak grev yapmaldr. erisinde
tezghlar ve malzemelerin ksa sreli depolamas iin yer bulunmal ayrca buradan
el ykama blmlerine eriim kolay olmaldr. Bu alan resepsiyon, iletiim ve hasta
izleme merkezleri ile birletirilebilir veya bahsedilen zellikleri ierebilir.
6.5.5.4 Tedavi alan iinde uygun yerlerde el ykama blmleri olmal ve el ykama
alanna eriim be metreden fazla olmamaldr.
6.5.5.5 Her hasta bakm alannda, lavabolar ve koridorlar hari, kuvz bana asgari
9 m2 lik bir alan bulunmaldr. Bir kuvz ortalama 100cmX60cm llerine sahiptir.
Birden fazla kuvz olan odalarda iki yatak aras en az 90 cm olacaktr. Bir YDYB
odasnda 12 bebek istasyonundan fazlas bulunmayacaktr.

86

6.5.5.6 Hastane ierisinde en azndan en st seviyede bir adet ters akm izolasyonlu
bakm odas gerekmektedir. Bu oda uzun sreli, zel bakm veya yeni doan youn
bakm ihtiyac olan hastalar iin gereklidir. Odann etraf kapal ve pediatrik bakm
nitesinden ise ayr olacak, ancak bebein bitiikteki pediatri bakm nitelerinden
veya kontrol odasndan/odalarndan gzlenmesine imkn tanyacaktr. Ters akml
izolasyon odalarnn tamam, ayr bir klozet, kvet veya duun bulunmas zorunluluu
hari Blm 6.4.3nin gerekliliklerini karlamaldr.
6.5.5.7 nite iin uygun olacak ekilde bir konsltasyon/demonstrasyon odas
ve bir emzirme veya pompa odas temin edilmelidir. El ykama blmleri, alma
tezgh, soutma ve dondurma, pompa ve eklentilerinin muhafazas iin ve ayrca
eitim materyalleri iin gerekli dzenlemeler yaplacaktr.
6.5.5.8 Blm 3.10un gerekliliklerine uygun servis alanlar temin edilmelidir.
6.5.5.9 Personelin kullanm iin birim ierisine veya bitiiine bir salon ve dolapl
oda temin edilmelidir.
6.5.5.10 nite iin kat hizmetleri/temizlik malzemesi odas temin edilmelidir.
Bu oda, dorudan niteden eriilebilir olacak ve mnhasran yeni doan youn
bakm nitesinin kullanmna tahsis edilecektir. erisinde bir servis lavabosu ilgili
malzemeler ile temizlik donanmlarnn muhafazas iin gerekli dzenlemeler
yaplmaldr.
6.5.5.11 Blm 6.5.1.15in gerekliliklerine uygun bir ziyareti bekleme odas temin
edilmelidir.

6.6

Yeni doan Blm

Bu blm doumhane blm ierisinde veya doum blm ile yakndan ilikili
olmaldr. Bebek bakm odalar, ilgili yaya trafii zerinde olmaldr. Bebek bakm
odalar dier bebek odalarna dorudan almamaldr.
6.6.1 Bebek Bakm/Term Bebek Odas
Yeni doan salkl bebekler doumdan sonra anne yanna verilmektedir.
ngrld takdirde salkl yeni doan bebekler aadaki standartlara uygun
bebek bakm odasna yerletirilebilir.
6.6.1.1 Bebek bakm odalarndan belirli zamanlarda bebeklerin grlmesine imkn
veren, gzlem rahatl salayan pencereleri olmaldr.
6.6.1.2 Bebek bakm odalarnn her birinde en fazla 16 bebek kuvz bulunabilir.
Bebek yata bana den zemin alan yardmc alma alanlar hari 2,75 m2,
yataklar arasnda ise her taraftan en az 90 cm mesafe olmaldr.

87

Bebek kuvz says lisansl postpartum (doum sonras) yatak saysnn yzde
110ununa sahip olmaldr. ayet kuvz anne odasnda konulandrlyorsa kuvz
saylar anne yatak saylar ile orantl olabilir. Fakat doum hizmeti veren bir tesiste
(dal hastanesi) ayr bir term bebek odas da olmaldr.
6.6.1.3 Her bebek odasnda, rtler ve bebek malzemeleri iin uygun ve eriilebilir
bir depo bulunmaldr.
6.6.1.4 Blm 6.5.5.6nn gerekliliklerine uygun bir konsltasyon
demonstrasyon odas ve bir emzirme veya pompa odas bulunmaldr.

veya

6.6.1.5 Blm 6.4.3de belirtilen gerekliliklere uygun ters akml izolasyon odas
temin edilmelidir.
6.6.2 Yakn Takip Gerektiren Bebek Bakm nitesi
Yeni Doan Youn Bakm nitesinden farkl olarak; Postpartum yatak says 25 veya
daha fazla olan hastanelerde, yakn takip gerektiren bebekler (dk doum arlkl
bebekler, RDSli bebekler vb.) iin srekli bakm salayan ayr bir Bebek Bakm
nitesi bulunmaldr. Bebek bana asgari zemin alan, yardmc alma alanlar
hari, 4,5 m2, kuvzler arasnda ise her taraftan en az 120 cm mesafe olmaldr. Her
bebek bakm odasnda en fazla 12 bebek istasyonu bulunmaldr.
6.6.3 alma Odas /Odalar
Her bir bebek bakm odas kendisine balanan bir alma odasndan faydalanabilir.
alma odasnda alma tezgh, buzdolab ve malzeme dolab bulunmaldr. Bir
alma odas, gerekli hizmetlerin hepsine yeterli olmas durumunda birden fazla
bebek bakm odas tarafndan kullanlabilir. Bebek bakm odalarna gemeksizin
alma odasndan, koridora dorudan eriim imkn bulunmaldr.
6.6.4

Yeni Doan Mdahale/Muayene/Hazrlama Alan/ Odas

Postpartum yatak says 25in zerinde olan klinikler iin geerlidir. Kadn doum
servisinde yeni doanlarn doum ya da sezeryan ile doumla ezamanl yaplmas
gereken mdahale iin gerekli muayene ve tedaviye imkn tanyan bir oda ya da
alandr. Burada asgari bo zemin alan 7 m2 olmal ve sezeryan ameliyathanesinin
iinde veya birinci derecede ilikili bir yerde olmaldr. Bu oda/alanda; alma tezgh,
depolama imkn, muayene masas veya tezgh ve stc bulunmaldr. Bebek bakm
odalarna gemeksizin odadan, koridora dorudan eriim imkn bulunmaldr.
6.6.5 Temiz Odas
Blm 3.10.2.5 ile uyumlu en az 8 m2 byklnde olmaldr.

88

ekil 10 Oniki Kiilik Yeni Doan Youn Bakm nitesi

89

6.6.6 Kirli Odas/Odalar

Blm 3.10da belirtilen gerekliliklere uygun olarak kirli odas ve kirli bekletme
odas/odalar temin edilmelidir.

6.7

Pediatri Klinii

Pediatrik hastalar refakati ile birlikte kalmalar gerektiinden pediatrik hasta

odalar, erikin hasta odalar ile ayn zellik, boyut ve donanma sahip olmaldr.
6.7.1 Hasta Odalar
Her hasta odas aadaki standartlara sahip olmaldr.
6.7.1.1 Azami oda kapasitesi Blm 6.4.1.1de belirtilen gerekliliklere uygun
olmaldr.
6.7.1.2 Pediatrik hasta odalarna ilikin mekna ait gereklilikler, Blm 6.4.1.2de
belirtilen gerekliliklerle uyumlu olmaldr.
Mekanik sistemler, Blm 6.29un gerekliliklerine uygun olmaldr.
6.7.1.3 Her hasta odasnda Blm 3.7.1 ile uyumlu bir pencere bulunmaldr.
6.7.1.4 Blm 6.4.3n gerekliliklerine uygun, en az bir adet ters akml izolasyon
odas temin edilmelidir.
6.7.2 Muayene/Tedavi/Giriim Odas
Blm 3.10.A.2nin gerekliliklerine uygun muayene/tedavi odas/odalar temin
edilmelidir. Medikal gaz donanm bulunmaldr.
6.7.3 Hizmet Alanlar
Pediatrik ve yetikin nitelerindeki servis alanlar, Blm 3.10.1e uygun olmal ve
aadaki standartlar karlamaldr.
6.7.3.1 Fiziksel engeli olan/olmayan, pediatrik ve yetikin hasta ve refakatilerine
hizmet veren alanlar ierisinde veya bitiiinde; yemek, eitim, geliime yardmc
oyun ve elence iin eriim imkn ve donanm salayan ok amal veya bireysel
oda/odalar temin edilmelidir.
6.7.3.2 letme plannda gerekli grlmesi durumunda, ebeveyn/aile iin zel
grme, teselli, danma ve eitim iin bireysel bir oda temin edilmelidir. Sz konusu
ok amal oda/odalarn zemin, duvar veya tavanlarnn ses yaltm, izolasyonu ve
yapsal dzenlemeleri gerekletirilmelidir.
6.7.3.3 Odalar iin uygun hasta tuvaletleri temin edilmelidir.

90

6.7.3.4 Oyuncaklarn, eitim ve elence materyallerinin konulduu dolaplar veya

saklama dolaplar temin edilmelidir.
6.7.3.5 ocuk yataklarnn ocuk karyolas ile deiimine imkn salayacak
depolama alan temin edilmelidir. Hastayla birlikte geceyi hastanede geirecek
ebeveynlerin ihtiyac olan donanm ve malzemelerin (alr kapanr yatak veya yatan
koltuk, fazladan nevresim vb.) muhafazas iin gerekli dzenlemeler yaplmaldr.

6.8

Psikiyatri Klinii

Genel hastanenin bir paras olduunda, bu niteler gn (gece yatlmayan,

kalnmayan) ve tam gn (24 saat) olan yatakl tedavi hastalarna bakm sunmak zere
tasarlanmaldr. Alann farkl psikiyatrik tedavi trlerine uyarlanmas iin tasarmda
gerekli dzenlemeler yaplmaldr.
6.8.1 Hasta Odalar
Aadaki madde dnda Blm 6.4.1de belirtilen standart, tm psikiyatrik bakm
nitelerindeki hasta odalar iin geerli olmaldr.
6.8.1.1 Birden fazla yatan bulunduu odalarda grsel mahremiyetin temin
edilmesi (rnein; blmeler ve kullanlan perdeler) zorunlu deildir.
6.8.2 Hizmet Alanlar
Psikiyatrik bakm nitelerine ynelik servis alanlar aadaki eklemelerle birlikte
Blm 3.10nun gerekliliklerine uygun olarak dizayn edilmelidir.
6.8.2.1 Potansiyel olarak zararl grlen hasta eyalar (tra ba, trnak trps,
akmak vb.) iin gvenli bir muhafaza alan temin edilmelidir.
6.8.2.2 nitedeki yemek servisi aada belirtilenlerden biri veya bunlarn bileimi
eklinde olmaldr:
Yiyecek istasyonu (para atlp biskvi gibi eylerin alnd makine ortam),
Hastalarn kullanm iin tasarlanm, stma ve piirme cihazlarnn personel
tarafndan kontrol edildii kk bir mutfak,
nite ierisinde depolama alan, buzdolab ve yemek hazrlama blmn
ieren bir mutfak servisi. Yiyecek hizmeti Blm 6.19.un gerekliliklerini
karlamaldr.
6.8.2.3 Sedye ve tekerlekli sandalyeler iin bir depolama alan temin edilmelidir.
Sz konusu depo, engelli hastalarn ihtiya duyduu uygun eriim koullarn yerine
getirdii takdirde psikiyatri nitesi dnda olabilir.

91

6.8.2.4 Hasta odalarndaki banyolardan faydalanamayan her alt yatak bana bir
banyo veya du temin edilmelidir. Banyo/du, hastalar iin uygun olacak ve ayrca
mahremiyeti koruyacak ekilde tasarlanp ve konumlandrlmaldr. Her du ykanma,
kurulanma ve giyinme esnasnda mahremiyeti salayacak ekilde bireysel bir oda
veya kapal bir alan ierisinde olmaldr. Hasta tuvaleti/tuvaletleri dorudan merkezi
banyolara almaldr.
6.8.2.5 Akustik mahremiyetin saland ayr bir dosya yazma alan temin edilmelidir.
6.8.2.6 Bir tanesi grltl, dieri ise sessiz aktiviteler iin olmak zere en az iki ayr
soysal alan temin edilmelidir. Hasta bana den ortak kullanm alan en az 3,50 m2
olmal ve bu iki alannn her biri iin en az 11 m2 lik alan temin edilmelidir. Bu alan,
yemek salonu ile paylalabilir.
6.8.2.7 Grup terapisi iin alan temin edilmelidir. Aadakilerin mevcut olmas
kouluyla yukarda anlan sessiz faaliyet alan ile birletirilebilir;
Grup terapi faaliyetleri iin kullanlabilecek en az 20 m2 kapal zel alan,
veya
7.8.2.6da gerekli grlen aktivite alanna ek olarak hasta bana 100 cm2
aktivite alan (bylece hasta bana toplam 4,5 m2 alan temin edilmi olacaktr).
6.8.2.8 Hastalarn kullanm iin, iinde otomatik amar makinesi ve kurutucu
olan amar ykama blmleri temin edilmelidir.
6.8.2.9 Her 30 psikiyatri yatana bir konsltasyon odas olacak ekilde, asgari bo
zemin alan her birinde 9 m2 olan ayr konsltasyon odas/odalar temin edilmelidir.
Oda ve odalar, akustik ve grsel mahremiyeti koruyacak ekilde tasarlanmal ve en
az 45 desibellik grlt azalmasn salanacak ekilde ina edilmelidir (Baknz Tablo
1).
6.8.2.10 Psikiyatri niteleri, mesleki terapi iin, hasta bana 1,40 m2 lik ayr bir alan
veya en az 18 m2 lik toplam alandan hangisi daha genise o seenek temin edilmelidir.
Bu alan ierisinde el ykama imkn, alma tezghlar ve depo bulunmaldr. Mesleki
terapi alanlarna birden fazla hemire nitesi hizmet verebilir. Psikiyatri bakm
niteleri 16 yataktan daha az olduunda, mesleki terapi fonksiyonlar, hasta bana
en az 90 cm2 lik ek alan temin edilmesi kouluyla grltl aktiviteler iin ayrlan bir
alanda gerekletirilebilir.
6.8.2.11 Psikiyatri nitesi tarafndan kullanlmak zere bir toplant ve tedavi
planlama odas temin edilmelidir.
6.8.3 Deiken/Ters Akml zolasyon Odas
ngrld takdirde ters akml izolasyon odas iin gerekli dzenlemeler hastane
dhilinde yaplmaldr. Enfeksiyon izolasyon odalarnn toplam says enfeksiyon

92

kontrol komitesi tarafndan deerlendirmesi sonucu belirlenmelidir. Ters akml

izolasyon odas/odalar Blm 6.4.3de belirtilen gerekliliklere uygun olmaldr.
6.8.4 Tecrit Odas
En az bir adet tecrit odas bulunmaldr. Tecrit tedavi odas iddete eilimli bir
hastann ksa sreyle orada kalmasna imkn vermektedir. Bu alan, psikiyatrik
bakm niteleri dhilinde, gvenlik ve korunma ihtiyac olan hastalara yneliktir.
Oda ve odalar, tedavi personelinin dorudan gzetimine uygun bir yerde olmaldr.
Her odada sadece bir hasta bulunmaldr. Bo alan en az 9 m2 olmal ve hastalarn
saklanmasna, kamasna veya yaralanmasna olanak tanmayacak ekilde ina
edilmelidir. Tecrit odalar birlikte gruplandrlabilirler. zel demirbalar ve elektrik
devresi donanm kullanlmaldr. Asgari tavan ykseklii 3 metre olmaldr. Kaplar
110 cm geniliinde, darya doru almal ve bir yandan hasta mahremiyetini
salarken dier yandan hastann personel tarafndan izlenmesine imkn tanmaldr.
Tecrit tedavi odalarna, tuvalete dorudan eriimi olan bir n oda veya antreden
geilerek ulalmaldr. Tuvalet ve n oda hastann emniyetli bir ekilde kontrol
edilmesi iin yeterince byk olmaldr.

6.9

Cerrahi nitesi

Aada belirtilen hususlara yaplacak ekleme ve uyarlamalar, daha byk tesislerdeki

zel ilem gerektiren ameliyathaneler iin geerli olacaktr.
6.9.1 Cerrahi Alanlar
Cerrahi alanlar kirli, yar steril ve steril alanlardan oluur. Steril alanlar; ameliyathane
ve steril youn bakm odalardr. Yar steril alanlar; hastalarn ameliyata hazrland
ve sonrasnda bekletildii, aylma odalar, ameliyathane koridoru ve sedye transferi
yaplan alandan ameliyathaneye kadar olan ksmdr (ekil 11).
ekil 11 Alanlar aras gei zellii

STERL ALAN

YARI STERL
ALAN

KRL ALAN

93

Kirli alanlar ise; sedye transferinin yapld ksmn d taraf, giriteki bekleme
alanlar, personelin kyafet deitirdii alanlar, du ve tuvaletler, ameliyathane kirli
malzeme odas ve koridordur. Bu alanlarda trafik her zaman yar steril alandan temiz
alana, temiz alandan yar steril alana ve buralardan kirli alana doru olmaldr. Fakat
hibir zaman kirli malzemenin dn temiz alanlara doru olmamaldr.
Cerrahi alanlar aadaki genel zellikleri tamaldr.
Cerrahi nitesi, ilgisiz trafiin cerrahi nitesi iinden geemeyecei ekilde
konumlandrlmal ve dzenlenmelidir.
Cerrahi nitesinin bir giri alan olmaldr. Bu alanda ameliyata alnan
hastalarn yaknlarnn bekleyecekleri, bir eyler iebilecekleri, doktorlar
tarafndan bilgilendirilecekleri ve bilgi alacaklar bir alan bulunmaldr.
Cerrahi niteye (acil servise zg bir ameliyathane yok ise) gerek Acil
Servisten, gerekse Youn Bakm nitesinden dorudan ve kolay ulam
olmaldr.
Ameliyathaneler blmnde, giriin hemen nnde sedye transferinin
yapld bir alan olmaldr. Hastalarn hazrlandklar alanlar, sedye transferinin
yaplmadan nceki alanlarda olmaldr.
Ameliyathaneler ve dier destek birimleri aadaki zellikleri tamaldr.
6.9.1.1 Genel Ameliyathane ve Ameliyathaneler Blm
Her orta boy ameliyathanede, sabit veya duvara monte dolaplar ve gmme raflar
hari asgari bo zemin alan 42 m2 ve ameliyathanenin bir duvar asgari 6 metre
uzunluunda olmaldr. Ameliyathanede, cerrahi nitesi kontrol istasyonu ile acil
durumlarda iletiim kurmak iin bir sistem bulunmaldr. Her ameliyathane de en az
drt filmin e zamanl olarak ele alnmasn salayan negatoskop veya benzer sistem
bulunmaldr. (ekil 12)
6.9.1.2 zellikli/Byk Ameliyathaneler
lave personel veya geni donanm gerektiren; kardiyovaskler, ortopedik, nrolojik
ve dier zel prosedr odalar; yukarda belirtilen zelliklere ek olarak, sabit veya
duvara monte dolap ve gmme raflar hari asgari 50 m2 lik bo zemin alanna sahip
olmal ve bir duvar asgari 6 metre uzunluunda olmaldr. Ak kalp ameliyatlarnda,
cerrahi blmn kstl alannda, ekstrakorporeal pompalarn, malzemelerin,
aksesuarlarn konulmas ve kullanlmas iin ameliyathane ile birleen ek bir oda,
temin edilmelidir. Kompleks ortopedik ve nrocerrahi ameliyatlarnda, cerrahi
blmn kstl alannda, bu prosedrlerin desteklenmesi iin kullanlan byk
donanmlarn konulmas iin tercihen zel ameliyathanelerle birleen ek odalar
belirlenmelidir. Kardiyovaskler, ortopedik, nrocerrahi, pompa ve donanm
odalarnda gerekli tesisat ve elektrik balantlar temin edilmelidir.

94

ekil 12 Ameliyat Odas

95

6.9.1.3 Ortopedik Cerrahi Odas

Blm 6.9.1.2de belirtilen gerekliliklere ek olarak, bu odada splint ve traksiyon
donanm iin kapal bir depolama alan temin edilmelidir. Bu depo ameliyathane
dnda olabilir. Ancak byle bir durumda uygun bir yere yerletirilmelidir. Alnn
at iin lavabo kullanlmas durumunda al tutaca (plaster trap) temin edilmelidir.
6.9.1.4 Endo-rolojik Giriim Odas
Sistoskopik cerrahi ve dier endo-rolojik ilemler iin oda, en az 32 m2 lik ak alan
iermeli ve bir duvar asgari 4,50 metre uzunluunda olmaldr. Oda ierisindeki
dolaplar raflar vs. buna dhil deildir. En az drt filmin e zamanl olarak ele
alnmasn salayan negatoskop veya sistem bulunmaldr.
6.9.1.5 Endoskopi nitesi
Endoskopi nitesi gereksinimleri iin Blm 6.9.1.4'e baknz.
6.9.2 liik Hasta Alanlar
6.9.2.1 Ameliyat ncesi/Preop Hasta Alan/Alanlar
ki veya daha fazla ameliyathane bulunan tesislerde, hastalarn ameliyata
hazrlanmalar iin bir alan temin edilmeli ve bu alanlar cerrahi nite iin uygun bir
yerde bulunmaldr. Bu alanlar, Blm 3.9.1in gerekliliklerini karlamaldr. Ameliyat
ncesi/preop alanlarnn says her koulda ikiden daha az olmamaldr.
6.9.2.2 Anestezi Sonras Bakm niteleri/Postop nitesi
Her, Anestezi Sonras Bakm nitesi (Post Anesthesia Care Unit), Blm 3.9.1de
belirtilen hasta preop alan gerekliliklerini karlamaldr. En az bir kap, hastanenin
genel koridorlarn gemeye gerek kalmadan, cerrahi nitesinden dorudan 1. Faz
uyanma odasna eriimi salamaldr. Hasta preop istasyonlarnn says her koulda
ikiden az olmamaldr. Blm 3.10.1.7, 3.10.2.1, ve 3.10.2.2ye uymak iin gerekli
dzenlemeler, PACU dhilinde veya PACUnun hemen bitiiinde yaplmaldr.
6.9.3 Hizmet Alanlar
Servis alanlar, cerrahi blm ierisinde Blm 3.10unun gerekliliklerine uygun
olarak temin edilmeli ve ek gereklilikler aadaki zellikleri iermelidir.
6.9.3.1 Her ameliyathane giriinin yanna, iki ykanma/fralanma imkan temin
edilmelidir. Eer iki ameliyathanenin girileri birbirine bitiikse, iki ykanma/
fralanma pozisyonu iki ameliyathaneye de hizmet verebilir.
Ykanma/fralanma blmleri, yakndaki personel, tbbi donanm veya malzeme
arabalarna kazara srama olasln asgariye indirecek ekilde dzenlenmelidir.
Ykanma/fralanma lavabolar ana trafik alanlarnn dnda olmaldr.

96

6.9.3.2 Sadece cerrahi blm tarafndan kullanlmak zere kirli alma odas temin
edilmelidir.
6.9.3.3 Hzl Sterilizasyon Odas
Ameliyathaneye kolaylkla eriilebilen kstl nite ierisinde, cerrahi malzemelerin
acil durumlarda kullanlmak zere yeniden hazrlanmasna hizmet edecek bir oda
temin edilmelidir. Cerrahi blm, bu odalara ameliyathaneden gemeye gerek
kalmadan eriilebilecek ekilde dzenlenmelidir. Oda ierisinde, kullanlan alet
kutularnn sabilecei byklkte bir alma lavabosu, tezgh, yeniden hazrlama
iin gerekli malzemelerin konulduu gmme dolap, ayr el ykama blmleri
hzl sterilizatr cihaz bulunmaldr. Oda, uygun temizlik, dekontaminasyon ve
denetim aletlerinin sterilizasyondan nce mahfazalarn konulmasn ve evresel
kontaminasyonun nlenmesini destekleyecek yeterli alana sahip olmal ve kirliden
temize i akna izin verecek ekilde tasarlanmaldr.
6.9.3.4 Tbbi Gaz Depolama Blm
Ana tbbi gaz deposu TSE standartlarna uygun olmaldr. En az bir gnlk prosedr
tamamlamaya yetecek kadar rezerv gaz tanklarnn konulaca, mevcudun dnda
ayr bir depolama alan temin edilmelidir.
6.9.3.5 Anestezi donanm ve malzemelerinin yeniden hazrlanmas, test edilmesi
ve muhafazas iin alma tezgh, alma lavabosu ve raflar temin edilmelidir.
Temiz ve kirli malzemenin ayrlmasna imkn salanmaldr. Anestezi mobil cihazlar,
tanabilir tbbi gaz tpleri ve dier anestezi donanmnn depolanmas iin yeterli
alan temin edilmelidir.
6.9.3.6 Personel Kyafet Deitirme Alanlar
Cerrahi nitede alan erkek ve bayan personele kyafet deiimi iin (ameliyathane
personeli, teknisyenler, hemireler, doktorlar) uygun alanlar temin edilmelidir. Bu
alanlarda dolap, du, tuvalet, el ykama blmleri ve cerrahi kyafetlerin giyilmesi
iin uygun yerler ayrlmaldr. Alan dzenei, personelin cerrahi niteye girdikten
sonra kyafetini deitirerek dorudan cerrahi alana gemesini salayacak ekilde
kurulmaldr.
6.9.3.7 Personel Odas
Personelin ihtiyalar iin ameliyathane ve postop nitesinden kmay
gerektirmeyecek donanma sahip bir personel salonu ve kadn erkek tuvaleti temin
edilmelidir.
6.9.3.8 Uyanma Odas
Gnlk cerrahi uygulanmas durumunda, gnlk cerrahi hastalarnn iki kategoriye
ayrlmas iin gerekli dzenlemeler yaplmaldr; genel anestezi verilen hastalar

97

(1.Faz) ve genel anestezi verilmeyen hastalar (2.Faz). Bu gereklilik ayr odalarla

karlanmaldr. Uyanma alanlar Blm 3.3.1.3n gerekliliklerini karlamaldr.
6.9.3.9 Gnlk cerrahi hastalar ve dier cerrahi hastalar iin kyafetlerini karp
hasta nl giyebilecekleri ve cerrahi ileme hazrlanabilecekleri ayr bir alan temin
edilmelidir. Bu alanda, bekleme odas, dolap(lar), tuvalet(ler) ve kyafet deitirme
ya da giyinme alan bulunmaldr. Kyafet deitirme, zel bekleme odasnda veya
blmede yaplabilir.
6.9.3.10 Gnlk cerrahi hastalarnn muayenesi, anamnez/hikye alm hazrl,
testleri ve hayati bulgulara baklmas iin gerekli imknlar (alanlar ve kaynaklar)
temin edilmelidir.
6.9.3.11 Portatif rntgen donanm, sedye, katlanabilir masa, stma cihazlar,
yardmc aydnlatmalar vb. iin muhafaza alanlar temin edilmelidir. Bu alanlar,
koridorlardan ve kalabalktan ayr bir yerde olmaldr.
6.9.3.12 Acil durum aletlerine kolay eriim ve bunlarn kolaylkla kullanlmas iin
hem cerrahi alanlarda hem de uyanma blmlerinde yer temin edilmelidir.
6.9.3.13 Cerrahi blmne zgn bir temizlik malzeme odas bulunmaldr.
6.9.3.14 Frozen section hazrlanmas ve mikroskopi muayenesi iin bir alan temin
edilmelidir.
6.9.3.15 rnek Hazrlama Ve Muhafaza Alan
Materyalin Patoloji blmne gnderilme ncesi gerekli olan rnek hazrlama ve
muhafaza alan temin edilmelidir.
6.9.3.16 karlan dokular iin kullanlan soutma blmleri temin edilmelidir.
6.9.3.17 Soutucu/Buzdolab Kan Bankas Deposu
Kan bankasnda gelen kanlarn ameliyat iin bekletildii uygun bir soutucu/
buzdolab temin edilmelidir.

6.10 Kadn Hastalklar ve Doum Klinii

6.10.1 Genel
Kadn Doum nitesi, ilgisi olmayan trafiin nite ierisinden gemesini engelleyecek
ekilde tasarlanmal ve konumlandrlmaldr. Doumhane ve ameliyathaneler,
birbirine bitiik ise personel ya da hastalarn bu alanlara ulamak iin birbirinin
iinden gemesine gerek kalmayacak ekilde eriim ve hizmet dzenlemeleri

98

yaplmaldr. Burada aksine izin verildii durumlar hari, yenileme almalar yaplan
mevcut tesislerde, gerekli tm destek hizmetleri temin edilmelidir.
6.10.1.1 Hasta Odas
Blm 6.4.1deki hasta odalar iin belirtilen gereklilikleri karlamaldr.
6.10.2 Doum Blm
Ameliyathane (Sezaryen); gmme raf veya dolaplar hari asgari 36 m2
lik bo zemin alanna sahip olmal ve bir kenar asgari 5 metre uzunluuna
sahip olmaldr. Her kadn doum servisinde, doumhane yannda sezaryen
ameliyatlarnn yapld en az bir ameliyathane bulunmas nerilmektedir.
Doum Salonu; her doum iin ayr bir oda bulundurulmad durumlarda
en az bir doum salonu bulunmaldr. Her doum salonunda en az iki
doum masas bulunmaldr. Masann drt tarafnda iki metrelik aklk
bulunmaldr. Masann ba ksmnda gerektiinde kullanlmak zere tbbi gaz
sistemi bulunmaldr. Odaya konacak dolaplar, aletler, tezgh, bebek bakm
ve mdahale masas ve radyan stc dnda 15 m2 lik bo alan bulunmaldr.
Odann ebatlar 30 m2 den az olmamaldr. Odann hemen dnda veya iinde
cerrahi ykanma alan bulunmaldr.
Bebek Ressitasyon Alan; radyan stc, aspiratr, oksijen ve dier
ressitasyon malzemesi hazr bulundurulduu tercihen sezeryan/doum
odasnn iinde veya ayr fakat derhal ulalabilecek Blm 3.3.1.3e uygun
bebek ressitasyon alan bulunmaldr.
Travay Odas; her doum evresi iin ayr odalar temin edilmedii durumlarda,
sezeryan ve doum masas bana en az iki travay yata bulunmaldr.
Travay odas Blm 6.10.2.ye uygun olmaldr, ancak pencere gereklilii
bulunmamaktadr. Kendisine balanan bir banyo veya duun hizmet
vermedii durumlarda her alt yatak bana en az bir adet ve bunun katlar
orannda banyo veya du temin edilmelidir. Bu blmlerden, tuvalet ve el
ykama blmlerine dorudan eriim salanmal, kullanclarn mahremiyeti
korunmal ve ortak bir koridordan eriim imkn verilmelidir.
Uyanma Odas (ikame edilebilir); uyanma alanlar, Blm 3.3.1de belirtilen
gereklilikleri karlamaldr. Ylda 1500den az doum gerekleen hastanelerde
kapsam d braklabilir. Her uyanma odasnda en az iki yatak bulunmal ve
hemire istasyonundan tm yataklarn grsel kontroln salayan, hastalarn
vital bulgularn gsteren teknik imkn salanmaldr. Bebek yataklar ve
bebek kuvz iin yeterince alan ayrlmal ve refakati iin oturma amal bir
koltuk bulunmaldr.
Hizmet alanlar; Blm 3.10da belirtilen gerekliliklere uygun olarak temin
edilmelidir.

99

Ek gereklilikler ise aadakileri iermelidir:

1. Kirli (ksa sreli bekletme) Odas; doum blm tarafndan
kullanlacak kapal, kirli alma odas veya kirli malzemelerin
toplanmas ve bertaraf edilmesine ynelik sistemin bir paras olan
kirli bekletme odas bulunmaldr.
2. Sterilizasyon Blm (ikame edilebilir); acil durumlara ynelik
hzl sterilizatrler ve dier sterilizasyon donanmn bulunduu
sterilizasyon blm/blmleri, Blm 6.20ye uygun etkili ve rahat
kullanm amacyla, birden fazla doumhane iin dzenlenmelidir.
3. Ykanma Blmleri; her doumhanenin giriinin yanna iki adet
ykanma alan temin edilmelidir. ki doumhanenin girileri yan
yana olduu durumlarda iki ykanma alan iki doumhaneye birden
hizmet verebilir. Ykanma blmleri, yakndaki personel, tbbi
donanm veya malzeme arabalarna kazara sramalar asgariye
indirecek ekilde dzenlenmelidir. Ykanma lavabolar ana trafik
alanlarnn dnda olacaktr. Ykanma lavabolar steril alann dna
yerletirilecektir.
4. Tbbi Gaz Depolama Blmleri; ana tbbi gaz deposu tesis iinde
veya dnda TSE standartlarna uygun olmaldr. En az bir gnlk
prosedrleri tamamlamaya yetecek kadar rezerv gaz tanklarnn
konulaca mevcudun dnda, fazladan bir depolama alan
bulunmaldr.
5. Anestezi alma Odas; anestezi donanmnn temizlenmesi,
test edilmesi ve muhafazas iin bir anestezi alma odas temin
edilmelidir. Bu odada alma tezghlar, lavabolar ve tbbi gaz
silindirleri iin raflar bulunmaldr. Temiz ve kirli malzemelerin
ayr depolanmas iin gerekli dzenlemeler yaplmaldr. Anestezi
alma odasnda anestezi donanm arabalar ve dier anestezi
donanmlar iin yer ayrlmaldr.
6. Personel Kyafet Deitirme Alanlar; kadn doum blmnde
alan erkek ve bayan personele (ameliyathane personeli,
teknisyenler, hemireler, doktorlar) uygun alanlar temin edilmelidir.
Bu alanlarda dolap, du, tuvalet, el ykama blmleri ve cerrahi
kyafetlerin giyilmesi iin yer bulunmal ve personelin kadn doum
blmne girdikten sonra, kyafetini deitirerek gemesini
salayacak ekilde dzenlenmesi gerekir.
7. Kadn ve Erkek Destek Personeli Kyafet Deime Alan; yukarda
anlatlan ekilde tasarlanmaldr.

100

8. Personel Salonu ve Tuvaletler; kadn ve erkek personel iin ayr

veya ortak salonlar bulunmal ve salonlar kadn doum blmnden
kma ihtiyacn asgariye indirecek ve uyanma odasna kolay eriim
salayacak ekilde tasarlanmaldr.
9. Nbet Odas/Odalar; hekimler ve/veya personel iin bir nbet
odas/odalar tesisin farkl bir yerinde de bulunmaldr.
10. Kat Hizmetleri veya Temizlik Odas; doum blm tarafndan
kullanlacak temizlik malzemeleri odas bulunmaldr.
11. Depolama Alanlar; portatif rntgen donanm, sedye, katlanabilir
masa (kalp masaj iin birbirine gemeli sedye), stma cihazlar,
yardmc klar vb. iin depolama alanlar; koridorlardan ve
kalabalktan ayr bir yerde olmaldr.
6.10.3 Postpartum nitesi
Postpartum odalar, Blm 6.3.1de hasta odalar iin belirtilen gereklilikleri
karlamaldr. ngrlen ekilde bebek ile anne ayn odada kalacaklar ise
beik bana 280 cm2 ek bo alanla birlikte duvarlar ile beiin kenarlar ve ayak
ksm arasnda ve yatak ile kuvz arasnda en az 90 cm aklk bulunmaldr.
Bu nitenin hizmet alanlar, Blm 3.10un gerekliliklerine uygun olarak
temin edilmelidir.
Ek gereklilikler unlar iermektedir:
1. Personel salonu temin edilmelidir.
2. Sadece kadn doum blm tarafndan kullanlmak zere kirli
alma odas temin edilmelidir.
3. Hasta odasna ait bir banyo veya du bulunmaldr.
4. Postpartum nitesi tarafndan kullanlmak
malzemeleri odas temin edilmelidir.

zere

temizlik

5. Yeni doan niteleri Blm 6.5.5nin gerekliliklerine uygun olarak

temin edilmelidir.
6.10.4 LDR ve LDRP Blmleri
Doum srecinin bir hastalk deil, doal (fizyolojik) bir eylem olmas nedeni ile
gnmzde pek ok aile doum eyleminin tek bir odada takip edilmesini ve baz
aile bireyleri ile birlikte paylalmasn ancak istenmeyen bir durum olutuunda
ise profesyonel kadro ve donanm ile derhal mdahale edilmesini arzulamaktadr.
Bu sebeple Kadn Doum servislerinde LDR veya LDRP (Labor-gebelik ve doum
ncesi, Delivery-doum, Recovery-annenin kendini toparlamas ve baz tbbi

101

ilemlerin yaplmas ve Postpartum-doum sonras doum organlarnn ve kanama

kontrollerinin yapld evre) olarak tanmlanan doum evrelerinin tek bir odada
gerekletirilebildii blmler bulunmaktadr. Yukardaki gerekeler ile LDR ve LDRP
blmleri ngrld takdirde aadaki zelliklerde dzenlenebilir.
Doum ilemleri LDR veya LDRP odalarnda gerekletirilebilir. LDR odalar, ayr bir
LDR blm olarak veya sezeryan/doum blmnn bir paras olarak bulunabilir.
Postpartum nitesinin dahil edildii LDRP odalar; tuvalet, dolap, raf veya antre hari
asgari 23 m2 bo zemine ve bir kenar en az 4 metre uzunluunda bir alana sahip
olmaldr. Kot (bebek yata) ile destek iin orada bulunan refakatinin kullanaca
alr kapanr koltuk arasnda yeterli mesafe bulunmaldr. Odada annenin alanna
ek bir alanda bebek iin stabilizasyon ve ressitasyon dzenlemesi yaplmaldr.
Odadaki tbbi gaz klar anne doum alan ve bebek ressitasyon alanndan da
kolaylkla eriilebilir ekilde yerletirilmelidir.
Her LDR veya LDRP odas tek bir kii kalacak ekilde tasarlanmal ve Blm 6.4.1.2
ve 6.4.1.4e uygun, dulu zel bir tuvalete dorudan eriim salanmaldr. Her odada
el ykama imkn bulunmaldr.
Her LDRP odasnda Blm 3.7.1e uygun bir pencere bulunmaldr.
nitenin hizmet alanlar, Blm 6.9.1.1 ve 6.9.1.2nin gerekliliklerine uygun olarak
temin edilmelidir.
6.10.5 Deiken/Ters Akml zolasyon Odas/Odalar
Blmde kadn doum hastalarna ynelik ters akml izolasyon dzenlemeleri
gerekletirilmelidir. Ters akml izolasyon odalarnn toplam says, enfeksiyon
kontrol komitesinin deerlendirmesi sonucu belirlenmelidir. Ters akml izolasyon
odalar Blm 6.4.3de belirtilen gerekliliklere uygun olmaldr.
6.10.6 Bekleme Odas
Doum iin gelmi kiinin yaknlarnn doumumu bekleyebilecekleri ve bilgi
alabilecekleri uygun bir yerde konulanm bekleme odas ve oda ile ilintili tuvalet,
telefon ve sebil gibi destek donanm salanmaldr.

6.11 Acil Servis

6.11.1 Genel zellikler
Her hastane acil hastalar iin acil tedavi imkn veren bir hizmete sahip olmaldr.
Asgari acil servis hizmeti; temel yaam destei, ileri yaam destei, temel kardiyak
yaam destei, ayakta hasta bakm ve youn bakm gerektirmeyen hastalarn,
mahede ortamnda takip edilmesinden olumaktadr.

102

Byk acil servis hizmeti; acil servis hizmet seviyesine gre, ileri kardiyak yaam
destei, kritik ve youn hasta bakmn salayacak imkan ve donanma, travma
merkezine, ileri grntleme imknlarna sahip ve 24 saat uzman dzeyinde hizmet
verecek ekilde planlanmaldr.
lkemizde acil servis hizmeti uygulamalarnda gelen hastalarn tamamnn muayene
ve tedavi edilmesi ngrlmektedir. Bu sebeple, acil girii ve bekleme alanlarnn
planlanmas, hastanenin ngrlen kapasitesi gz nne alnarak yaplmaldr.
Ayrca hasta younluu asnda hastanelerde gece ynetim ekibi bulunmaktadr.
Gece ynetim ekibi iin ayrlacak alanlar acil servis iinde bulunmal veya yakn
ilikili olmaldr.
6.11.1.1 Ynlendirme
Yakn yollardan Acil Servisin bahe snrlarna ve sonrasnda binann acil giriine
ulaana kadar uluslararas iaretlere gre hazrlanm ve dzenlenmi gndz ve
gece de kolayca grlebilen (klandrlm) ynlendirme levhalar bulunmaldr.
6. 11.2 Acil Servis Dzenlemesi
Acil Servise ilikin dzenlemeler aadakileri iermelidir.
6.11.2.1 Acil servisin dzenlenmesi, Acil Servis Ynetmeliindeki hususlara gre
yaplmaldr. Ynetmelikte ...acil servis hizmeti hastanenin Acil Servis Hizmet
Seviyesine gre dzenlenir... denmektedir.
Acil servis, verilen hizmetin uygulama biimine gre; krmz, sar ve yeil alanlar
iermelidir.

Canlandrma
Mahede
Poliklinik
Farkl hizmet zelliklerine sahip olan alanlar arasnda birbirine geiler kesin hatlar
ile ayrlmazlar.
6.11.2.2 Acil Girii
Acil servis zemin katnda iyi aydnlatlm ve zeri kapatlm bir girie sahip olmaldr.
6.11.2.3 Ambulans Girii
Ambulans girii ile hususi aralar ile gelen hastalar ve yayalarn girii ayr olmaldr.
Ambulanstan hasta indirimi iin ykseltilmi bir platform kullanldnda, yaya ve
tekerlekli sandalye girii iin ayr bir rampa temin edilmelidir. Rampann zellikleri
Blm 3.8.2de belirtilmitir.

103

6.11.2.4 Ambulansn Hazrda Bekleme Alan

6.11.2.4 Ambulansn Hazrda Bekleme Alan
Hastanenin kendi ambulans sistemi varsa hazrda bekletilen ambulanslar iin binaya
Hastanenin kendi ambulans sistemi varsa hazrda bekletilen ambulanslar iin binaya
yakn kapal bir alan planlanmaldr.
yakn kapal bir alan planlanmaldr.
6.11.2.5 Ambulans Ekibi Bekleme Alan
6.11.2.5 Ambulans Ekibi Bekleme Alan
Hastanenin kendi ambulans sistemi bulundurulduunda hastaneye ait ambulans
Hastanenin kendi ambulans sistemi bulundurulduunda hastaneye ait ambulans
ekibi iin bekleme alan olmaldr. Ekip, acil servisin personel ile ortak bir alan
ekibi iin bekleme alan olmaldr. Ekip, acil servisin personel ile ortak bir alan
paylaabilir.
paylaabilir.
6.11.2.6 Yaya Hasta Girii
6.11.2.6 Yaya Hasta Girii
Acil Servise yaya veya kendi aralar ile gelen hastalarn ve/veya yaknlarnn acil
Acil Servise yaya veya kendi aralar ile gelen hastalarn ve/veya yaknlarnn acil
servise ulamalarn salayan ayr bir giri olmaldr.
servise ulamalarn salayan ayr bir giri olmaldr.
6.11.2.7 Tekerlekli Sandalye ve Sedye Muhafaza Alan
6.11.2.7 Tekerlekli Sandalye ve Sedye Muhafaza Alan
Hastalar iin tekerlekli sandalye ve sedye muhafaza alan temin edilmelidir. Sedye ve
Hastalar iin tekerlekli sandalye ve sedye muhafaza alan temin edilmelidir. Sedye ve
tekerlekli sandalye alan trafiin dnda, acil girilerden rahatlkla eriilebilecek bir
tekerlekli sandalye alan trafiin dnda, acil girilerden rahatlkla eriilebilecek bir
yerde bulunmaldr. Alann bykl Acil Servisin kapasitesine gre hesaplanmaldr.
yerde bulunmaldr. Alann bykl Acil Servisin kapasitesine gre hesaplanmaldr.
6.11.2.8 Karlama/Gvenlik Birimi Alan
6.11.2.8 Karlama/Gvenlik Birimi Alan
Karlama ve gvenlik birimi alan; personeli, tedavi alann, yaya ve ambulans
Karlama ve gvenlik birimi alan; personeli, tedavi alann, yaya ve ambulans
girilerini ve genel bekleme alanlarnn gzlenmesi ve kontrol edilmesine imkn
girilerini ve genel bekleme alanlarnn gzlenmesi ve kontrol edilmesine imkn
salayacak ekilde yerletirilmelidir. Bu alan genel bekleme alan iinde yer alabilir.
salayacak ekilde yerletirilmelidir. Bu alan genel bekleme alan iinde yer alabilir.
6.11.2.9 Tuvaletler
6.11.2.9 Tuvaletler
Blm 3.10.1.4, ve 6.3.3ye uygun olmaldr. Hasta tuvaletleri, asgari her sekiz
Blm 3.10.1.4, ve 6.3.3ye uygun olmaldr. Hasta tuvaletleri, asgari her sekiz
tedavi istasyonu bana bir (1 kadn ve 1 erkek) veya bunun katlar orannda temin
tedavi istasyonu bana bir (1 kadn ve 1 erkek) veya bunun katlar orannda temin
edilmelidir. Tuvaletler, idrar ve dk numunelerinin toplanmas esnasnda gerekli
edilmelidir. Tuvaletler, idrar ve dk numunelerinin toplanmas esnasnda gerekli
olan aparatlara ve dzenee sahip olmaldr.
olan aparatlara ve dzenee sahip olmaldr.
ACL SERVS LETM PLANI NERS
ACL SERVS LETM PLANI NERS

104
104

6.11.2.10 Polis ve Gvenlik Odalar

Polis iin ayr ve Gvenlik iin ayr birer oda bulundurulmaldr.
6.11.2.11 Muayene/Tedavi Odalar
Blm 3.10nun gerekliliklerine uygun olmaldr; ancak odalarda, mahremiyet
korunmal ve vital donanm imknna sahip olmaldr. Birden fazla yatan bulunduu
tedavi odalarnda, hasta blmesi bana asgari 7 m2 alan temin edilmelidir.
6.11.2.12 Cerrahi lem/Cerrahi Mdahale Odas
Tam bir ameliyathane ve ekipman gerektirmeyen, kk cerrahi ilemler iin en az
24 m2 lik bir oda bulunmaldr.
Oda da hastalara mhale etmek amacyla medikal gaz donanm bulunmal ve odann
d ksmnda cerrahi ykanma ve hazrlanma alan bulunmaldr. Tavanda muayene
lambas duvarda en az 4 filmin konabilecei bir negatoskop veya ngrlen bir
sistem ve dier gerekli aletler, dolaplar ve donanm bulunmaldr.
Genel tbbi/cerrahi acil servis malzemeleri, ila ve ventilatr, defibrilatr gibi
donanmlar muhafaza etmek iin hizmet trafiinin dnda ve personel kontrolnde,
hzla hizmet imkn veren bir depolama alan temin edilmelidir.
6.11.2.13 Laboratuvar
ngrlen byklk ve donanma sahip acil kan ve idrar parametrelerinin
alld bir laboratuvar bulunmaldr. Laboratuvarn boyutlar, laboratuvara
konacak cihazlarn teknik alan gereklerine ve bulunacak personel saysna gre
belirlenmelidir. ngrld takdirde laboratuvarda alma tezgh, kapsaml
eviye ve gerekli alet ve malzemenin konulduu dolap bulunmaldr. Hastalardan
kan almak iin laboratuvarn n ksmnda Kan Alma Odas veya Alan bulunmal,
boyutlar ise ngrlen younlua gre tasarlanmaldr. Ayrca laboratuvarn n
ksmnda Numune Teslim Alan da bulunmaldr.
6.11.2.14 Grntleme Blm
ngrlen sayda radyografi odas ve ultrasonografi odas bulunmaldr. Bu alanlar
Blm 6.12deki zellikleri tamaldr.
6.11.2.15 Enjeksiyon Pansuman Odas
Kk mdahaleler ve enjeksiyon iin planlanan odada, her trl sabit dolap veya
gmme raf hari asgari 10 m2 bo zemin alan ve hasta masas veya sedyenin her
tarafnda en az 150 cm aklk bulunmaldr. Odalarda Blm 3.10 uyarnca temiz
malzeme muhafaza blmleri, alma tezgh ve el ykama alanlarn zellikleri
Blm 6.1.5 ile uyumlu olmaldr.

105

6.11.2.16 Destek Alanlar

Destek alanlar, nitede ngrlen ekilde ve Blm 3.10a uygun olarak hizmet
verecek ekilde dzenlenmelidir.
6.11.2.17 Acil Servis Ynetim Alan
Acil Servisin byklne gre planlanmaldr. Aadaki alanlar yer alabilir;
Nbeti ef Odas
Gece Amiri
Bahemire Odas
Vezne
6.11.3 Tam Teekkll Acil Servis (Seviye II ve III)
Servislerin tipi, bykl ve says ngrlen ekilde olmaldr. Yukarda bahsedilen
Seviye Iin zelliklerine ilave olarak aadakiler temin edilmelidir.
6.11.3.1 Acil Servis Girii
Blm 6.11.2nin zelliklerine sahip olmaldr. Ek olarak; zemin katta olan Acil
Servis Girii, birden fazla ambulansn hasta indirmesine imkn verecek ekilde
olmaldr. Hususi aralar ile gelen hastalar ve yayalarn girii birden fazla aracn
hasta indirmesine imkn salamaldr. Giri, giri yolu, k, k yolu ve park alan
tabelalarla aka gsterilmelidir.
6.11.3.2 Resepsiyon ve Kontrol stasyonlar
stasyonlarn en az birisindeki personel, tedavi alann, yaya ve ambulans girilerini
ve genel bekleme alanna eriimi gzlemesine ve kontrol etmesine imkn salayacak
ekilde konumlandrlmaldr.
6.11.3.3 Giri Alan Havalandrma zellii
Hava yolu ile bulaan, tan koyulmam ve tedavi edilmemi enfeksiyon hastalar
iin giri veya deerlendirme noktas olan Triyaj alan, personelin, hastalarn ve
ailelerin hava ile bulaan enfeksiyz hastalklara maruz kalma durumunu azaltacak
ekilde tasarlanmal ve havalandrlmaldr. Enfeksiyon kontrol komitesi tarafndan
talep edildii takdirde, ters akml izolasyon odas olarak tasarlanan ve havalandrlan
bir ya da daha fazla ayr, kapal alan gerekli olabilir.
6.11.3.4 Tekerlekli Sandalye ve Sedye Muhafaza Alan
Hastalar iin tekerlekli sandalye ve sedye muhafaza alan temin edilmelidir. Bunlar,
trafiin dnda, acil girilerinden rahatlkla eriilebilecek bir yerde bulunacaktr.
Alann bykl Acil Servisin kapasitesine gre hesaplanmaldr. Alann bykl
Acil Servisin kapasitesine gre hesaplanmaldr.

106

6.11.3.5 Triyaj Alan

Hastalarn acil servise girdikleri anda hastalk durumlarn annda belirleyen, derhal
mdahale eden ve ileri muayene tetkik ve tedavilerinin yaplmas iin ilgili alanlara
sevkin yapld bir alan gerekmektedir. Genellikle paramediklerin veya yardmc
salk personelinin bulunduu bu alanlarda tedavi tetkik ve detayl muayene
yaplmamaktadr. Bunun yerine hasta ilgili klinie veya alana (resusitasyon, travma,
genel cerrahi gibi) gitmesi konusunda ynlendirilmektedir. Triyaj alan ngrlen
altrlma planna gre muayene odalarndan oluabilecei gibi yar kapal
alanlardan da oluabilir.
6.11.3.6 Genel Bekleme Alan
inde tuvalet, ime suyu (sebil) ve telefon hizmeti bulunan alann bykl,
hasta ve yaknlarnn muhtemel younluuna gre hesaplanmal ve en az bir
genel bekleme alan planlanmaldr. Hastane enfeksiyon komitesi, deerlendirme
sonucunda gerekli grd takdirde acil servis bekleme alannda, zel tedbirlerin
alnmasn gerekli grebilir.
6.11.3.7 letiim Merkezi
Hemire istasyonu iinde uygun bir yerde olmal ve iinde telsiz, telefon ve dhili
iletiim sistemleri bulunmaldr.
6.11.3.8 Resusitasyon/Canlandrma Odas
Acil Servise gelen veya serviste bulunan her trl hasta iin Resusitasyon gerektiren
durumlarda kullanlmak zere en az 24 m2 lik bo alan olan bir oda temin edilmelidir.
En az drt filmi birden gsteren negatoskop veya film grntleme sistemi
bulunmaldr. Odada, bir muayene lambas, alma tezgh, tbbi donanm, dolap,
hasta bakm malzemeleri deposu ve yaz yazmak iin ayrlm yeterli byklkte alan
olmaldr. Resusitasyon odasnda ayn zamanda birden fazla hastann bulunmas
planland durumlar iin mahremiyetin salanmasna ynelik dzenlemeler
yaplmal ve gerektiinde ilave alan temin edilmelidir. Hastann izlenmesi iin
gereken dzenlemeler yaplmaldr.
6.11.3.9 Ulam Koridoru
Ambulans giriinden kardiyak/travma/resusitasyon odasna bir koridor ile
ulalmasnn planland durumlarda koridorun genilii; sedye, donanm ve
personelin ayn anda hastann yannda bulunacak genilikte en az 200 cm olmaldr.
Eer dolap ve benzeri donanm koridora konacak ise koridorun enini 200 cmnin
altna drlmemeli ve var olan dolaplarn kapaklar vs., kapal tutulmaldr.
Yenileme projelerinde, mevcut kardiyak/travma/resusitasyon odalarnn yukarda
belirtilen asgari standartlara uymas iin her trl aba gsterilmelidir. Tadilat
uygulamalarnda yukardaki standartlara uymann mmkn olmad durumlarda,
ambulans giriinden kardiyak/travma/resusitasyon odasna alan koridorlarn
genilii en az 120 cm olabilir.

107

6.11.3.10 Muayene ve Tedavi Odalar

Blm 3.10.1.2nin gerekliliklerine uygun olarak tasarlanmaldr. Birden fazla yatan
bulunduu tedavi odalarnda blme bana asgari 7 m2 alan temin edilmelidir.
Ancak tm oda ve blmlerde eitli zellikte blmeler kullanlarak mahremiyet
korunmaldr.
6.11.3.11 Ortopedik lemler/Travma Odas
Ortopedik ilemlerin ve alya alma ilemlerinin ayr odada /odalarda veya travma
odasnda yaplabilmesi iin gerekli imknlar temin edilmelidir. inde, splint ve dier
ortopedik malzemeler, traksiyon kancalar, alma tezghlar ve muayene lambalar
iin bir depo bulunmaldr. Her odada en az bir adet negatoskop veya film grntleme
sistemi bulunmaldr. Eer al bertaraft iin lavabo kullanlyorsa, lavaboya szge
(al tutucu) temin edilmelidir. Odalar, Blm 3.10.1.2nin gerekliliklerine uygun
olarak tasarlanmal, ancak odada ayn anda birden fazla hastann bulunabilmesi
halinde mahremiyeti korumak amacyla blmelerle ek yer ve imkn salanmaldr.
Birden fazla yatan bulunduu odalarda, Blm 3.10.1.2ye uygun olarak blme
bana en az 7 m2 lik alan temin edilmelidir.
6.11.3.12 Cerrahi Ykanma ve Hazrlanma Alan
Personel ykanma blm (cerrahi giriim ncesi); travma odasnn hemen
bitiiinde olmaldr.
6.11.3.13 Kk Cerrahi lem Odas
Tam bir ameliyathane ve ekipman gerektirmeyen yine de cerrahi ilem gerektiren
iler iin kullanlacak olan odann bykl en az 24 m2 olmaldr. Odann d
ksmnda ykanma ve hazrlanma alan bulunmaldr. Tavanda muayene lambas,
duvarda en az 4 filmin konabilecei bir negatoskop ve film grntleme sistemi
bulunmaldr.
6.11.3.14 Pansuman Odas
Kk mdahaleler iin planlanan odada, her trl sabit dolap veya gmme raf
hari asgari 10 m2 bo zemin alan ve hasta masas veya sedyenin her tarafnda en
az 150 cm aklk bulunmaldr. Odalarda Blm 3.10.2.1 uyarnca temiz malzeme
muhafaza blmleri, alma tezgh ve el ykama blmleri bulunmaldr. Blm
6.30.6nin gerekliliklerine uygun olarak bir adet personel acil durum iletiim
sistemi bulunmaldr.
6.11.3.15 Acil Donanm Alan
Kardio Pulmoner Resusitasyon (Cardiopulmonary Resuscitation) aleti ve tayc
arabas, splint, pompalar, ventilatrler, hasta izleme donanm ve portatif rntgen
nitesi gibi Tedavi/Mdahale personelinin dorudan kontrol altnda olan genel
tbbi/cerrahi acil servis malzemeleri ve acil donanmlar iin uygun ak, yar ak

108

veya kapal alanlar temin edilmelidir. Bu alanlar, personel tarafndan kolaylkla

eriilebilen ancak normal trafik aknn dnda bir yerde bulunmaldr.
6.11.3.16 Servis alanlar
Blm 3.10nun gerekliliklerine ve n grlen ekle uygun olmaldr.
6.11.3.17 Gvenlik
Tedavi alanlar, bekleme alanlar ve nemli girilerin grnrln azamiye
karacak bir gvenlik istasyonu veya sistemi yerletirilmelidir. Bu sistem, hem acil
serviste dhili olarak hem de girilerde ve park yerlerinde harici olarak tesis edilen
grsel izleme cihazlarn iermelidir. Hastane gvenlik personeli, polis memurlar
ve izleme donanm iin yeterli alan temin edilmesi, gvenlik istasyonun meknsal
gereklilikleri arasnda bulunmaldr. Tasarm; sessiz alarm, panik dmeleri, dhili
iletiim sistemleri ve hasta girilerindeki kaplar gibi fiziksel bariyerlerin kurulumunu
iermelidir. Gvenlik izleme sistemi, hastanenin acil durum enerji destek sistemine
dhil edilmelidir.
6.11.3.18 Polis ve Gvenlik Odalar
Polis iin ayr ve Gvenlik iin ayr birer oda bulundurulmaldr.
6.11.3.19 Ters Akml zolasyon Odas
Blm 6.3.3ye uygun olarak, en az bir adet ters akml izolasyon odas temin
edilmelidir. Ek ters akml izolasyon odas ihtiyac, enfeksiyon komitesinin
deerlendirmesi sonucu belirlenmelidir.
6.11.3.20 Grme Odas
Durumu kritik olan veya hayatn kaybeden hastalarn ailelerine mahremiyet salamak
iin ana hizmet trafii aknn dnda, tedavi alanlarndan uzakta bir grme odas
temin edilmelidir. ila alt kiinin rahata oturabilecei kapal ve telefon balants
olan salon veya oturma odas ortamnda ve beyaz k aydnlatmasna sahip en az 8
m2 byklnde bir oda bulundurulmaldr.
6.11.3.21 Gvenli Bekletme/Tecrit Odas
En az 11 m2 ebadnda bir bekletme/tecrit odas temin edilmelidir. Oda; hastann
gvenliinin salanmas, personel emniyetinin korunmas amacyla planlanmal ve
hastann gzlenmesine imkn tanyacak ve ses geirmeyecek zellie sahip olmaldr.
6.11.3.22 Grntleme Merkezi
Acil Servis iinde veya dorudan ksa mesafe ulam olan bir grntleme merkezi
bulunmaldr. MR, CT, Ultrason ve rntgen gibi grntleme aletlerinin mevcudiyeti
ve saylar ngrlen ekilde olmaldr. Bahsi geen birimler ile ilgili oda ve alan
gereklilikleri Blm 6.12deki zelliklere uymaldr.

109

6.11.3.23 Laboratuvar
ngrlen tetkikler ve ilemler iin gerekli donanm bulunduran alma tezgh/
tezghlar olan ve gn n alan bir alan gerekmektedir. Laboratuvarn n ksmnda,
yakndan ilikili kan alma odas/alan olmaldr. Laboratuvara alan bir numune
teslim alan bulunmaldr. Dier zellikleri Blm 6.13e uygun olmaldr.
6.11.4 Acil Servis dari Ynetim Alan
Acil Servisin byklne gre planlanmaldr. En az aadaki alanlar bulunmaldr;
Nbeti ef Odas
Gece Amiri
Bahemire Odas
Vezne
6.11.5 Acil Servis Eitim Ynetim Alan
Acil Servis Klinii; Eitim ve Aratrma hastanesinin ihtisas veren bir blm olduu
durumlarda eitim hizmetlerine ynelik planlamalar Blm 6.2nin zelliklerine
gre yaplmaldr. Eitim alanlar Acil Servisin hareketli ortamnn dnda fakat alan
ile yakndan ilikili olmaldr.

6.12 Tansal ve Giriimsel Radyoloji

6.12.1 Genel zellikler
Tansal ve Giriimsel Radyolojide; anjiyografi, MRI, kardiyak kateterizasyon
laboratuvar, nkleer tp, radyasyon terapisi, PET, CT, radyoloji, floroskopi, mamografi
ve benzer cihazlar, hastalarn tan, tedavi ve takibinde kullanlrlar.
6.12.1.1 Tansal ve giriimsel radyoloji odalarnn bykl, imalat firmann
tavsiye ve gereklerine gre belirlenmelidir. Odada masa kullanldnda, odann
bykl, hastaya masann tarafndan eriilebilecek ve yatak transferi
kolaylaacak ekilde asgari 110 cm boluk brakarak tasarlanmaldr. ki tarafa da
alabilen kaplar donanmn bulunduu, hasta sirklsyonunun olduu alanlar ile
transfer alann engellememelidir.
rnek alanlar:
- Radyografi ve stereotaktik mamografi odalar en az 16 m2 olmaldr.
- Tomografi ve Radyografi/Floroskopi (R ve F) odalar en az 23 m2 olmaldr.
- PET odalar derinlik olarak tomografi odalarndan en az 2,5 m daha derin
olmaldr.

110

- Mamografi odalar en az 9 m2 olmaldr.

- Simlatr odas en az 24 m2 olmaldr.
- Akseleratr odalar iin asgari byklk, blmeler dhil 60 m2, kobalt
odalar iin ise 41 m2 olmaldr.
6.12.1.2 Radyoterapi blm iin bir fizik (mold-zrh) odas temin edilmelidir.
Rntgen ve gama n donanmlarna ynelik radyasyon korumas (zrh zellikleri)
Atom Enerjisi Radyasyon Kontrol Standartlarna uygun olmaldr.
6.12.1.3 Grnt Arivleme ve letiim Sistemi (Picture Archiving and
Communication System PACS)
Grnt Arivleme ve letiim Sistemi (PACS), hastaya ait filmlerin grntlerinin
dijital ortamda toplanmas, depolanmas, iletilmesi ve izlenmesi iin kullanlan
bir elektronik aratr. Ancak eski veya kullanlm filmlerin saklanmas iin bir yer
bulunmaldr.
Filmlerin grntlenip izlenmesi acil artlarda da gerekli olduundan dhili, cerrahi,
acil veya youn bakm ile balantl sistemin elektrik kesilmesi ihtimaline karn acil
durum g kaynana bal olmaldr.
6.12.1.4 Hasta Hazrlanma Alan
Bu alanlarn giriinde her cihaz iin hastalarn soyunup giyinecei en az iki alan
olmaldr.
6.12.1.5 Her bir ultrason ve floroskopi odasndan dorudan eriilebilen ayr
tuvaletler temin edilmelidir.
6.12.1.6 Anjiyografi Odas/lem Odas
Kardiyak kateterizasyon laboratuvarlar ve benzer prosedr odalar, dolaplar hari
en az 40 m2 lik kullanlabilir zemin alanna ve giriimsel ilem masas etrafnda en az
110 cm akla sahip olmaldr. ki tarafa da alabilen kaplar, donanmn bulunduu
ve hasta sirklsyonun olduu alan engellemeyecektir.
6.12.1.7 Kontrol/Raporlama Odas
Asgari personelin birlikte alabilecei imknna sahip en 14 m2 byklnde
ve ilem odasna bitiik olmaldr. Kontrol/Raporlama odas iki ilem odasna hizmet
verebilir.
6.12.1.8 Temiz Odas
Cerrahi ilemler iin kullanlacak steril rt ve donanm malzemelerinin depoland
Blm 3.10.2.1 zelliklerinde, en az 8 m2 byklnde bir oda olmaldr.

111

6.12.1.9 Anjiyografi ve kardiyak kateterizasyon laboratuvarlar ile benzer giriimsel

ilem odalarnda, odann personel giri kaps dnda bir adet ykanma yeri temin
edilmelidir.
6.12.1.10 Hasta Dinlenme Odas
ngrld takdirde baz grntleme ilemleri sonras hastalarn ksa bir sre
dinlenmesi iin en az 8 m2 byklnde yatakl oda bulunmaldr.
6.12.1.11 Donanm odas/odalar
Rntgen cihaz transformatrlerini, g modllerini, ilgili elektronik cihazlar,
anjiyografide kullanlan elektrikli donanmlar, kardiyak kateterizasyon ve benzer
giriimsel ilem odalarn kapsayabilecek, imalatnn tavsiyelerine uygun, evre
emniyeti alnm donanm odas/odalar veya blm/blmler temin edilmelidir.
6.12.2 Destek Alanlar ve Servisleri
6.12.2.1 Hasta Bekleme/Bekletme Alan: Sedyedeki ve yataktaki hastalar iin, trafik
ak dnda ve personel kontrol altnda bir bekletme alan temin edilmelidir.
Bekletme alan Blm 3.9.1.1, 6.2.1.1 ve 6.2.1.2nin gerekliliklerini karlamaldr.
6.12.2.2 Bir kontrol/resepsiyon alan temin edilmelidir.
6.12.2.3 Hasta bekleme alanlarnda, uygun el ykama imknl tuvaletler ve acil
durum ar sistemi tesis edilmelidir.
6.12.2.4 Hasta giyinme odalarna bir koltuk veya bank, ayna ve hastalarn
kyafetlerinin ve deerli eyalarnn muhafaza edilmesi iin gerekli imknlar temin
edilmelidir.
6.12.2.5 Personel Blmleri
Servislerde alan personele yetecek miktarda tuvalet, dolap ve giyinmeleri iin yer
temin edilmelidir.
6.12.2.6 Blm ierisindeki grntleme servisleri iin aktif hastalarn filmleri veya
kaytlarnn muhafaza edilecei iin bir film depolama alan temin edilmelidir.
6.12.2.7 Arivleme amacyla film ve tbbi kayt muhafaza alan iin emniyetli bir yer
temin edilmelidir.
6.12.2.8 ekilmemi filmler iin uygun bir muhafaza alan temin edilmelidir.
6.12.2.9 Az kullanlmakla birlikte kullanld durumlarda Film Banyo Prosedr iin
gerekli dzenlemeler yaplacaktr. Film banyo donanm, film ekme odalarna yakn
bir yerde bulunacaktr. Film banyo ileminin ardndan filmlerin deerlendirilmesi iin
negatoskoplar, film banyo donanmna yakn bir yere yerletirilecektir. Otomatik film
ilemcileri kullanldnda, ilemci raflarnn temizlenmesi iin yeterli byklkte bir
lavabo temin edilmelidir

112

6.12.2.10 Grntleme, konsltasyon ve filme bakma ilevleri iin hekim ve idari

personel ofisleri temin edilmelidir.
6.12.2.11 zel Destek Odalar veya Alanlar:
Kontrast madde hazrlk odalarnda bir adet lavabo, tezgh ve malzemeler iin
gvenli bir muhafaza bulunacaktr.
Radyofarmastik hazrlk ve/veya nceden hazrlanm malzemelerin
depolanmas iin bir oda temin edilmelidir.
Radyoterapi tedavilerinde kullanlan bloklarn depolanmas iin yer salanmaldr.
Radyoterapi blmnde ngrlen ekle uygun muayene odalar temin edilmelidir.
Her muayene odas Blm 3.10.1.2ya uygun olmaldr.
nvazif prosedrler iin hasta hazrlk ve prosedr sonras gzlem alan, radyoloji
odalarna uygun bir yerde olacak ve 3.10.1.2 gerekliliklerini karlayacaktr.
6.12.2.12 Blm 3.10.2ye uygun hizmet alanlar temin edilmelidir.
6.12.2.13 MRIya hizmet veren destek blmlerinde kriyojenik gazlarn depolanmas
iin yer temin edilmelidir.
6.12.3 Tansal ve Giriimsel Radyoloji Eitim Ynetim Alan
Radyoloji Servis Klinii: Eitim ve Aratrma hastanesinin ihtisas veren bir blm
olduu durumlarda eitim hizmetlerine ynelik planlamalar Blm 6.2.2nin
zelliklerine gre yaplmaldr. Eitim alanlar Radyoloji Servisin hareketli ortamnn
dnda fakat alan ile yakn ilikili olmaldr.

6.13 Laboratuvarlar
Klinik laboratuvar blmleri, n grlen ekle gre detaylar verilen hizmetlerin
kapsamna uygun olarak temin edilmelidir.
6.13.1 Genel zellikler
6.13.1.1 ngrld takdirde zerinde mikroskop, kimyasal analizatrler,
inkbatrler, santrifjler vb. gibi cihazlarn yerletirilmesi iin yer olan laboratuvar
tipi almalar iin alma tezgh/tezghlar ve saklama dolaplar temin edilmelidir.
alma alanlarnda su ebekesine bal lavabolar ve vakum, gaz, hava ve elektrik
hizmetlerine eriim imkn bulunmaldr.
6.13.1.2 Kan nakli iin soutuculu kan depolar temin edilmelidir. Kan depolanan
soutucular scaklk izleme ve alarm sinyalleri ile donatlmaldr.

113

6.13.1.3 El ykama imknl lavabolar veya tezgh st lavabolar bulunmaldr.

6.13.1.4 Soutma, reaktif maddeler, yanc sv, standart, malzeme, boyanm rnek
mikroskop slytlar vb. dhil, depolama blmleri temin edilmelidir.
6.13.2 Numune Toplama Alan
Numune (kan, idrar ve dk) toplama blmleri laboratuvar alma alanndan ayr
bir yerde olarak temin edilmelidir.
6.13.2.1 Kan toplama alannda alma tezgh, hastalarn oturmas iin yer ve el
ykama blmleri bulunmaldr.
6.13.2.2 drar ve dk toplama odasnn tuvaletler haricinde ayrca planland
durumlarda; odada klozet ve lavabo bulunmaldr. Bu blm laboratuvar blmnn
dnda yakn bir yerde olmaldr.
6.13.2.3 Enfeksiyon kontrol komitesinin talep ettii durumlarda, tberklozdan
phe edilen hastalar iin balgam toplama imkn temin edilmelidir. Ayn ilem HEPA
filtresi olan ve d ortama alan havalandrmaya sahip bir odada da yaplabilmelidir.
6.13.3 eker Ocak
ngrld takdirde alma alanlarnda kimyasal maddeler ile almak iin eker
ocak kullanlmaldr.
6.13.3.1 eker ocaklarn kullanlmas ngrldnde, eker ocaklar seramik kapl
olmal ve asit ntrolize edici donanma sahip olmaldr.
6.13.3.2 Kimyasal maddeler ile manel allan ortamlarda kimyasal emniyet
dzenlemeleri (acil du, gz ykama aralar dhil) temin edilmelidir.
6.13.4 Hizmet Alanlar
6.13.4.1 Ofis ve sekreterlik ileri, dosyalama ve kayt tutma iin ayrlan alanlar da
dhil olmak zere idari blmler temin edilmelidir.
6.13.4.2 Salon, dolap ve tuvaletler, kadn ve erkek laboratuvar personeli iin uygun
bir yerde bulunacaktr. Bu blmler, laboratuvar alannn dnda bir yerde olabilir ve
dier blmler ile paylalabilir.
6.13.4.3 Hasta bekleme alan uygun bir yerde olacaktr. Bu blm laboratuvar
alannn dnda bir yerde olabilir ve dier blmlerle paylalabilir.
6.13.5 Laboratuvar Eitim Ynetim Alan
Biyokimya, Mikrobioloji, Endokrinoloji, Patoloji Klinikleri gibi laboratuvar hizmeti
veren ihtisas dallar bulunan hastanelerde eitim hizmetlerine ynelik planlamalar
Blm 6.2.2nin zelliklerine gre yaplmaldr. Eitim alanlar laboratuvar

114

hizmetlerinin hareketli ortamnn dnda fakat laboratuvar alan ile yakn ilikili
olmaldr.

6.14 Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Servisi

6.14.1 Genel
Rehabilitasyon tedavisi temelde vcut fonksiyonlarnn yeniden tesis edilmesi
anlamna gelip bir veya daha fazla hizmet kategorisini ierebilir. ayet resmi bir
rehabilitasyon tedavi servisi projeye dhil edilmise, ilgili blmler ve donanm
ngrlen ekle uygun olmaldr. ki veya daha fazla Fizik tedavi ve Rehabilitasyon
servisinin dhil edilmesi durumunda, ilgili blmler uygun ekilde paylalabilir.
6.14.2 Ortak Unsurlar
6.14.2.1 Her rehabilitasyon tedavi blmnde, aadaki servisler tarafndan
paylalabilecek veya her servis iin ayr bir nite olarak temin edilecek hizmet
alanlarna ek olarak, Blm 3.10.1.3, 3.10.1.10, 3.10.2.5 ve 3.10.2.9un
gerekliliklerine uygun servis alanlar bulunmaldr.
6.14.2.2 Hastalarn ulam, muayenesi, tedavisi ve bakm iin kullanlan tm alanlar
tekerlekli sandalye ve sedye geilerine imkan veren ekilde dzenlenmelidir.
6.14.2.3 Dosyalama ve hasta kaytlarnn bulunmas iin ofis ve sekretarya alan
temin edilmelidir.
6.14.2.4 Bekleme ve aktivite alanlarnn grsel kontrolne imkn salayan resepsiyon
ve kontrol istasyonu/istasyonlar (Bunlar ofis ve sekretarya alan ile birletirilebilir)
temin edilmelidir.
6.14.2.5 Tekerlekli sandalye ve sedye kullanmna uygun, hizmet trafii dnda hasta
bekleme alan/alanlar temin edilmelidir.
6.14.2.6 Tuvalet ve dolaplara kolay eriim salanmaldr.
6.14.2.7 Blmde bir toplant odas bulunmaldr. Toplant odasna her tr (tekerlekli
sandalye, sedyeli veya deiik felli hastalar) hastann eriimi salanacak ekilde
dzenleme yaplmaldr.
6.14.3 Tedavi Alanlar
6.14.3.1 Tedavi Kabinleri/Odalar
Mahremiyetin saland tek kiilik tedavi alanlardan olumaldr. Masa veya sedye
gerektiren bu alanlarn her birinde, bo zemin alan 6,5 m2 den daha az olmamaldr.
Tek kiilik odalar eklinde planland durumlarda odann bykl 8 m2 den az
olmamaldr.

115

Odalarn veya blmlerin kaps 120 cm genilikten az olmamaldr. Bu alanlarda

kayar caml kaplar veya farkl bir dzenek kullanlabilir.
Tm terapi alanlarnn tavan ykseklikleri en az 4m olmaldr. Tedavi alanlar grltl
alanlardr. Bu sebeple ses izolasyonlar ok iyi yaplmaldr.
6.14.3.3 Temiz rt ve Havlu Deposu
Tedavi alanlarndaki temiz rt ve havlu dolaplarna malzeme salamak amac ile
ara depo grevi yapan Temiz rt ve havlu deposu bulunmaldr.
6.14.3.4 Kirli rt, Havlu ve Malzeme Deposu
Tedavi alanlarnda kullanlan rt ve havlularn kirli odalarna tanmadan nce ksa
sreli depoland bir oda bulunmaldr.
6.14.3.5 Hasta Giyinme Alan
Hastalarn tedavi ncesi ve sonrasnda mahremiyetin saland, kyafetlerini
deitirecekleri bir alan bulunmaldr. Alanlarda dolaplar, tuvalet ve du temin
edilmelidir. Tedaviye gelen hastalarn bir ksm tedavi iin sedye ile gelmekte
olduundan dzenlemelerin bu tr hastalara da uygun yaplmas gerekmektedir.
6.14.3.6 Tedavi Alanlar
Aada yer alan tedavi alanlarnn eidi ve says ngrlen ekilde olmaldr.
Elektroterapi/Ultrasonoterapi; ngrlen sayda kabinler eklinde olmaldr.
Her kabin tek kiilik ve en az 8m2 olmaldr. Kabinlerin en az birinde ok iyi ses
izolasyonu olmaldr.
Hidroterapi; kvetler ve havuzlarn boyutlar ve zellikleri ngrlen ekilde
olmaldr. Hastalarn havuza veya kvete tanmasna ynelik dzenek
bulunmaldr. Mahremiyetin saland, hastalarn soyunma ve giyinmesine
imkn veren alanlar planlanmaldr. Havlu/rt dolaplar bulunmaldr.

Whirlpool, 4 hcreli galvanizli havuz, kontrast banyo, sauna, parafin odas

ve Trk hamam; Hidroterapi alan iinde veya bileik olabilirler. Ortak alanlar
paylalabilir.
Spor Salonu; eitli dallarda hasta tedavisinin, ortak bir alanda hem
malzeme hem de insan gc paylalarak yaplmasna imkn veren bir salon
bulunmaldr. Salon en az 45 m2 olmaldr. Salonun iinde egzersiz merdiveni,
egzersiz bisikleti, kondisyon aleti, tam boy aynas, paralel bar, makara sistemli
arlklar gibi alet ve donanmlar bulunmaldr.

116

6.14.4 Mesleki Terapi

6.14.4.1 Mesleki terapi servisinin saland durumlarda tekerlekli sandalye
kullanmna uygun alma alanlar, tezghlar ve dzenek bulunmal ayrca farkl
bir engelli olan hastalarn olaan yaama altracak eitli dzenein bulunduu ve
altrma egzersizlerini yapabilecek bir alan/bina/blm gibi dzenek bulunmaldr.
6.14.5 Prostetik ve Ortotik
Prostetik ve Ortotik hizmetinin verildii durumlarda, en azndan aadaki alanlar
bulundurulmaldr:
6.14.5.1 Teknisyenler iin alma alan,
6.14.5.2 Hasta mahremiyeti salanan, deerlendirme ve takma alan,
6.14.5.3 Cihazlarn fabrikasyonu/modifikasyonu iin evresel olarak kontrol edilen
prostetik/ortotik laboratuvar iin alan.
6.14.6 Konuma ve Duyma Terapisi
Konuma ve duyma tedavi hizmetinin verildii durumlarda, en azndan aadaki
alanlar bulundurulmaldr:
6.14.6.1 Akustik dzeni salanm, grltl ortamdan uzak bir deerlendirme ve
tedavi alan.

6.15 Hemodiyaliz nitesi (Akut ve Kronik)

6.15.1 Genel
Diyaliz ilemi, youn bakm nitelerinde ve ngrlen dier alanlarda, hastann
yata banda gerekletirilebilir. Bu tr vakalarda, bu ama iin tahsis edilen
hizmetler (su ve atk drenaj) temin edilmelidir. Hastane ve bakm tesislerindeki
ayakta tedavi blmleri veya diyaliz hastalarnn yatakl tedavi niteleri iin Blm
6.14.2.1de yer alan zellikler uygulanmaldr.
6.15.1.1 Diyaliz nitesine bir adet bekleme odas, tuvalet, ime suyu, genel telefona
eriim ve oturacak yer temin edilmeli veya bunlar diyaliz nitesinden eriilebilir
olmaldr.
6.15.2 Tedavi Alanlar
6.15.2.1 Tedavi alan, idari alanlardan ve bekleme blmlerinden ayr olmaldr.
6.15.2.2 Hemire stasyonlar
Diyaliz tedavi alannn ierisinde bulunmal ve tm hasta istasyonlarnn, grsel
olarak izlenebilmesine imkn tanyacak ekilde tasarlanmaldr.

117

6.15.2.3 Muayene ve tedavi amacyla kullanlan yatak/sedye tedavi istasyonu

bana, en az 9 m2 lik bo zemin alan temin edilmelidir. Her diyaliz tedavi istasyonu
bana, en az 7 m2 lik bo zemin alan temin edilmelidir. Koltuk/yatak/sedyeler
arasnda 120 cmlik aklk, koltuk/yatak/sedye ve duvarlar arasnda ve istasyonun
ayak ksmnn nnde istasyona eriim alan olarak en az 120 cm aklk temin
edilmelidir.
6.15.2.4

nite, her hasta iin mahremiyet salayacak ekilde tasarlanmaldr.

6.15.2.5 Hastalarn eyalarn koyabilecei uzun boy giysilerini asabilecekleri bir yer
temin edilmelidir.
6.15.2.6 Ters akml izolasyon odalarna duyulan ihtiya ve bu odalarn says,
enfeksiyon kontrol komitesinin deerlendirmesi sonucunda belirlenmelidir. Gerekli
olduunda, ters akml izolasyon odalar Blm 6.4.3de belirtilen gerekliliklere
uygun olmaldr; ancak tuvalet ve banyolarn bulunmas zorunlu deildir.
6.15.2.7 Diyaliz aletlerinin yeniden kullanlmas durumunda, yeni bir hazrlama
odasna ihtiya duyulacaktr. Bu oda gerekli fonksiyonlarn gerekletirilmesine
yetecek bir bykle sahip olacaktr. Yeniden hazrlama odas kirliden temize i
akn salayacak ekilde tasarlanmaldr.
6.15.2.8 Her tesis, n grlen ekle uygun olarak kullanlan malzemelerin ve diyaliz
solsyonlarnn temininde ve solsyonlarn hazrlanmasnda kullanlan donanm iin
ayr bir oda bulundurmaldr. Bu oda, su artma ve dier kullanlan malzemelerin
depolama fonksiyonlar iin kullanlabilir.
6.15.2.9

Su artma donanm kapal bir odada bulunacaktr.

6.15.2.10 Hizmet alanlar, Blm 3.10nun gerekliliklerine uygun olmaldr.

6.15.2.11 Tuvalet
Tedavi alanna uygun bir hasta tuvaleti temin edilmelidir. Blm 3.10.1.4 ve 6.3.3nin
zelliklerine uygun olmaldr.
Hepatit B ve Cli diyaliz hastalarna ynelik ayr bir tuvaletin planlanmasna gerek
yoktur.
6.15.2.12 Kat Hizmetleri/Temizlik Malzemesi Odas
Kat hizmetleri/temizlik malzemesi odas sadece bu nite tarafndan kullanlacaktr.
6.15.2.13 Personel Kyafet Deitirme Alan
Personel kyafet deitirme alanlar temin edilmelidir. nitede alan bayan ve
erkek personel (temizlik personeli, teknisyenler vd.) iin mahremiyeti salanm
uygun alan temin edilmelidir. Bu alanlarda, dolap, klozet, el ykama blmleri ve
kyafet deitirme alanlar bulunmaldr.

118

6.15.2.14 dari servisler iin ofis ve klinik alma alan temin edilmelidir.

6.16

Kan Bankas

6.16.1 Genel
Hastanede yatan hastalarn tedavileri iin gereken kanlarn topland testlerinin
yapld ve depoland alandr. Kendine zg sirklasyonu mevcut olduundan
kendisine zg bir giri k dzenlemesine sahip olmaldr.
6.16.2 Mracaat/Kayt/Bekleme
Kan vermek isteyenlerin ve hasta yaknlarnn mracaat ve kayt ilerinin
yaplabilecei Blm 3.10.1.1in zelliklerine uygun bir alan bulunmaldr. Gerek
kan vermek isteyenler ile birlikte gelenler gerekse hastas iin kan bulmak amacyla
gelenler iin bekleme alan bulunmaldr. Alan ierisinde gelen kiiler ve personel
iin tuvaletler kadn ve erkekler iin ayr olarak bulunmaldr.
6.16.3 Kan Verme Alan
Kan verme ilemi yatarak zel koltuklarda yaplmaktadr. Kan verme ilemi 30 ila
45 dakika arasnda srmektedir. lem sonrasnda kan verenlere sv iecekler ikram
edilmektedir. Buna ynelik dzenek bulunmaldr.
6.16.3.1 Hasta Koltuu
Yerletirilen koltuklarn kenarnda en az 70 cm bo alan bulunmaldr. Koltuk
adedi ngrlen kapasiteye gre dzenlenmelidir.
6.16.3.1 Hemire stasyonu
Kan verme ileminin gereklemesini salayan hemirenin ilem srasnda kan
verenleri gzlemlemek iin hkim bir yerde bulunmaldr.
6.16.4 Laboratuvar
Kanlarn testlerinin allmas iin cihazlarn bulunduu alandr. Alann boyutlar
retici firmann tavsiyelerine gre tasarlanmaldr.
6.16.4.1 alma tezgh
Ender olmakla birlikte ngrld takdirde lavabo ve alma alan olan bir alma
tezgh bulunmaldr. eitli solsyonlarn ve alet edevatn konabilecei bir dolap
olmaldr.
6.16.4.4 Soutma ve Depolama Dolaplar
Toplanan kan rnlerinin soutulup depolanmas amacyla bir dolap bulunmaldr.
Dolaplardan giri k yaplan rnlerin kayt altna alnmasna ynelik bir dzenek
bulunmaldr.

119

6.17 Morg
Morg, gerek hastanede gerekse darda len kiilerin cesetlerinin ailelerine veya
grevli kiilere teslim edilmesi iin bekletilen alandr. Buras personel hem de
mevtann yaknlar iin zor ve hassas bir ortamdr.
Morgun bulunduu alan, acil servis, poliklinik, ameliyathane, youn bakm, servisler,
laboratuvar ve grntleme alanlarndan bamsz bir yerde olmaldr.
6.17.1 Gerekli Alanlar
6.17.1.1 Morg Girii
Morgun girii, acil girii, poliklinik girii ve personel giriinden ayr olmaldr. Hastane
iinden personel iin ayr bir gei olmaldr.
Mevtann, tabut ile alnmasna imkn veren bir ara girii olmaldr. Personel ve ara
girii birlikte olabilir.
6.17.1.2 Mracaat Alan
Morg giriine hakim bir alanda; mracaat, gvenlik ve dier kayt hizmetlerinin
bulundurulduu bir alan olmaldr. Bu alanlar bir arada planlanabilir.
6.17.1.3 Bay ve Bayan mam Odas
Dini vecibelerin gerekletirilmesi iin bulunan bay ve bayan imamlar iin ayr birer
oda bulunmaldr. Oda en az 8 m2 olmaldr.
6.17.1.4 Savc Odas
Adli ilemlerin yaplmas amacyla grevlendirilen savcnn almas iin en az 8m2
byklnde bir oda bulunmaldr.
6.17.1.5 Gasilhane
Mevta saklama odas ve otopsi odas ile ilikili bir gasilhane bulunmaldr.
6.17.1.6 Mevta Saklama Odas
Mevtann saklanmas iin soutmal blmler veya uygun amal dolaplarn
bulunduu bir oda temin edilmelidir.
6.17.1.7 Mevta Tehis Alan
Cesetlerin gsterilmesi ve kimlik tespiti iin gerekli alan ve dzenlemeler
gerekletirilmelidir.

120

6.17.1.8 Mevta Teslim Alan

Teslim ve k dzenei, aralarn rahatlkla yanap mevtay teslim alamaya elverili
olmaldr.
6.17.1.9 Otopsi Odas
Otopsilerin hastanede gerekletirildii durumlarda aadaki hususlar temin
edilmelidir.
Otopsi odasnda;
Scaklk kontroll ve zgn havalandrmal,
Derin lavabolu bir alma tezgh ve doku bertaraf iin tc,
Malzeme, donanm ve rnekler iin bir muhafaza alan,
Bir adet otopsi masas bulunmaldr.
6.17.1.10 inde du, klozet ve dolap bulunan bir kyafet deitirme alan temin
edilmelidir.
6.17.1.11 Alana uygun bir temizlik odas temin edilmelidir.

6.18

Eczane

6.18.1 Genel
Eczanenin bykl ve burada sunulacak hizmet trleri, kullanlan ila datm
sistemine, hizmet verilen hasta saysna ve paylalan veya satn alnan hizmetlerin
derecesine bal olacaktr. Eczane odas veya blm eriim kolayln personel
kontroln ve gvenliini salayacak bir yerde olacaktr. Blmler ve donanm,
verecei hizmetin byklne uygun olmaldr. Alt birim eczanesi ise gerekli
kalemleri ierecektir; asgari artlar olarak aadakiler dhil edilecektir.
6.18.2 Datm
6.18.2.1 Toplama ve kabul alan.
6.18.2.2 alma tezghlar ve otomasyonlu veya manel datm faaliyetleri iin
alan.
6.18.2.3 Tama aralarnn geici depolanmas, deitirilmesi ve yeniden
doldurulmas iin bir alan
6.18.2.4 Datm tezgh alanndaki ilalar ve personel iin gvenlik tedbirleri

121

6.18.3 la Hazrlama
6.18.3.1 Karm hazrlama alan
6.18.3.2 Paketleme ve etiketleme
6.18.3.3 Kalite kontrol alan
6.18.4 Depolama (dolap, raf ve/veya ayr oda veya dolap olabilir)
6.18.4.1 Parti (byk miktarlar) halinde depolama
6.18.4.2 Faal Depo
6.18.4.3 Souk Depo
6.18.4.4 Narkotik ve kontroll ilalar iin gvenli depo
6.18.4.5 Kullanlmayan genel malzeme, kayt ve donanm iin depo
6.18.5 Eczane Ynetim Alan
6.18.5.1 Mnferit hastalarn ald ilalarn ve ila profillerinin karlkl olarak
kontrol edilmesi imkn
6.18.5.2 Zehir kontrol, reaksiyon verileri ve ila bilgi merkezleri
6.18.5.3 Masa, dosyalama, iletiim ve referans dhil ofis fonksiyonlar iin ayr bir
oda veya alan
6.18.5.4 Hasta danma ve talimat iin dzenleme (eczaneden ayr bir alanda
olabilir)
6.18.5.5 Eitim ve retim odas (dier blmler ile paylalan ok amal bir oda
da olabilir)

6.18.6 Dier zellikler

6.18.6.1 Tuvalet ve dolaplara kolay eriim salanmaldr.
6.18.6.2 ayet birim doz prosedr kullanlyorsa, malzemeler, paketleme, etiketleme ve muhafaza ilemleri iin yer ve donanm temin edilmelidir. Tama aralar
iin de yer temin edilmelidir.
6.18.6.3 Steril solsyonlar eczanede hazrlanyorsa, rn koruma amacyla
tasarlanm bir laminer akl alma istasyonu olan temiz bir alma alan temin
edilmelidir. Laminer ak sisteminde dioctyl phthalate (DOP) ile test edilmi % 99.97
dereceli (HEPA) hidroskopik olmayan bir filtre bulunacak ve filtreden szntlar veya
hatalar tespit etmek iin grnr bir basn sayac olacaktr. Teknik El Kitab uyarnca,
sitotoksik kemoterapi ajanlar, Biyolojik Gvenlik Kabinlerinde hazrlanacaktr.

122

6.19 Yiyecek Hizmeti

Gda servisi blmleri ve donanm, ilgili mevzuata uygun olmaldr.
6.19.1 Mutfak
Mutfak ve ilgili birimlerin ngrlen verilecek hizmet trne gre bulunup
bulunmamasna karar verilmelidir.
6.19.2 Yemek Salonu
6.19.2.1 ngrlen personel saysna ve eidine gre yemek salonu veya salonlar
planlanmaldr.
6.19.2.2 Yemek salonu gn almal, ferah ve i ac olmaldr.
6.19.2.3 Birok kiinin bir arada bulunaca ve yemek gerelerinden ilave grlt
oluacandan bu alann ses izolasyonu salanmal ve ses transformasyonu iin
nlem alnmaldr.

6.20 Merkezi Sterilizasyon Hizmetleri

Hizmet sunumu iin aadaki artlar karlanmaldr.
6.20.1 Alet Dekontaminasyon odasnda (Kirli alma Odas) kirli alet ve donanmn
konabilecei blmler, kullanlan aletlerin sabilecei byklkte alma lavabosu/
lavabolar, tezgh st, dekontaminasyonla ilgili malzemelerin konmas iin sabit
muhafaza alan, el ykama blmleri ve ngrlen ykama ve temizleme ilemleri iin
zel donanm temin edilmelidir. Oda, personel hareketlerini engellemeyecek ekilde
yeterli alana sahip olacak; i aknn sorunsuz bir ekilde ilemesini salayacak ve
evresel kirlenmeyi nleyecek ekilde tasarlanacaktr.
6.20.2 Temiz Odas/alma Odasnda, tbbi ve cerrahi donanm/malzemelerin
terminal sterilizasyonu iin alma alan ve donanm bulunacaktr.
6.20.3 Tasnif ve Depolama Blmleri
6.20.3.1 Temiz ve steril malzemelerin tasnifinin yaplmas ve depolanmas iin bir
alan temin edilmelidir.
6.20.3.2 Hasta bakm donanmlarnn depolanmas iin bir alan temin edilmelidir.
6.20.4 Blm ierisinde erkek ve kadn personel iin uygun alanlar temin
edilmelidir. Bu alanlar; dolap, klozet, el ykama blmleri ve i kyafetlerinin giyilmesi
iin temin edilen yerlerdir.

123

6.21. Genel Depolar

ngrlen planlama erevesinde aadakiler temin edilmelidir:
6.21.1 Bina inde Yk Boaltma Blmleri
6.21.2 Kabul Alannda rn dorulama, hasar tespit ve envanter fonksiyonlar iin
bir yer bulunacaktr.
6.21.3 Yatakl tedavide yatak bana en az 1,5 m2 toplam alan olan genel depolama
odas/odalar temin edilmelidir. Depolama, kurum ierisinde ayr, youn alanlarda
veya sahadaki bir ya da daha fazla mnferit binada olabilir. Blm, hasta bakm
malzemeleri nakliyat mahfazalarndan karldnda, genel depolardan alnp temiz
malzeme ara depolarnda muhafaza edilecek ekilde tasarlanp dzenlenecektir.

6.22 amarhane Hizmetleri

6.22.1 Her tesiste, temiz ve kirli rtlerin muhafazas ve ilenmesi iin gerekli
dzenlemeler mevcut olacaktr. leme tesis ierisinde, saha iinde veya dnda ayr
bir binada veya ticari ya da ortak kullanmdaki bir amarhanede yaplabilir.
6.22.2 Gerekli zellikler
6.22.2.1 Kirli malzemenin ykama ncesi depolanmas iin ayr bir oda
bulundurulmaldr.
6.22.2.2 Merkezi bir rt kabul/depolama odas planlanmaldr.
6.22.3 ayet rtler hastane ve hastane kamps ierisindeki bir amarhanede
ileniyorsa, aadakiler temin edilmelidir:
6.22.3.1 inde ticari donanm bulunan, olaan haftalk alma program dhilinde
en az yedi gnlk malzemeyi ileyebilecek byklkte ayr bir amar ileme alan
bulundurulmaldr.
6.22.3.2 amar ykama odas ve donanm, temiz rtlere apraz kontaminasyon
riskini asgariye indirecek ve dzenli bir i akn salayacak ekilde dzenlenecektir.
6.22.3.3 Temiz rtlerin ayrlmas, katlanmas ve onarlmas iin bir alan temin
edilmelidir.
6.22.3.4 Ekstra rtlerin depolanmas iin bir alan temin edilmelidir.
6.22.3.5 Ticari bir amarhaneden hizmet alnmas halinde dahi belirlenmi artlar
aranr.

124

6.23 Bina i Tama Aralarn Temizleme Blm

Merkezi servis blmne, yiyecek blmne ve rt servisine hizmet veren mobil
aralarn temizlenmesi ve sanitasyonu iin bir alan temin edilmelidir. Bu blm
merkezi veya mnferit blmlere ait olabilir.

6.24 Ortak Alanlar

6.24.1 Genel
dari ve genel alanlar ngrlen iletme planlar ve politikasna gre yapnn
bykl ve zelliine gre planlanmaldr.
6.24.2 Lobi
Lobide aadakiler bulunmaldr;
6.24.2.1 Resepsiyon ve bilgi iin bir banko veya masa bulunmaldr.
6.24.2.2 Genel bekleme alanlar planlanmaldr.
6.24.2.3 Genel tuvaletler planlanmaldr.
6.24.2.4 Genel telefonlar bulunmaldr.
6.24.2.5 me suyu (sebil) bulunmaldr.
6.24.2.6 Tekerlekli sandalye ile bekleme alan planlanmaldr.
6.24.3 badethane
Tesiste personel hasta yakn (hasta hari) ve refakatilerin bireysel dini vecibelerini
yerine getirebilecei kk kapal bir mekna yer verilmelidir.
6.24.4 Hasta Kabul
ngrldnde, hastalarn ilk kabul edildikleri alan aadakileri iermelidir;
6.24.4.1 Hastalar ve refakatileri iin ayr bir bekleme alan bulunmaldr.
6.24.4.2 Personel iin bir adet alma bankosu veya masa bulunmaldr.
6.24.4.3 Normal hizmet trafii aknn dnda, tekerlekli sandalyeler iin bir
bekleme alan planlanmaldr.

125

6.25 Kat Hizmetleri/Temizlik Malzemesi Odalar

Baz blmler de gerekli olan temizlik malzemesi odalarna ek olarak, temiz ve
shhi bir ortam salamak iin Blm 3.10.2.5in gerekliliklerine uygun yeterli sayda
temizlik malzemesi odas, tesis apnda temin edilmelidir. Her katta en az bir temizlik
malzemesi odas bulunmaldr.

6.26 Mhendislik Hizmet Alanlar

Donanm bakmnn uygun bir ekilde yaplabilmesi iin tm mekanik ve elektrikli
donanm odalarnda yeterince yer temin edilmelidir. Donanmn baka yere
tanmas ve deitirilmesi iin gerekli dzenlemeler yaplmaldr.
6.26.1 Mhendislik Ofisi
inde dosya alan ve tesis izimleri, kaytlar, el kitaplar vb.nin gvenli bir ekilde
muhafaza edilebilmesi iin gerekli dzenlemelerin olduu mhendislik ofisi
bulunmaldr.
6.26.2 Genel Bakm Atlyesi/Atlyeleri
ngrlen byklkte donanm tamiri ve bakm iin genel bakm atlyesi/atlyeleri
bulunmaldr.
6.26.3 Depo
Bina bakm malzemeleri iin mekanik ve elektrikli donanm odalarndan ayr
depolama odalar bulunmaldr.
6.26.4 Elektronik Eya Tamir Odas
Spesifik olarak elektronik ve dier tbbi donanmlarn muhafazas, onarm ve test
edilmesi iin ayr bir alan veya oda (Burann bykl ve altyap hizmetlerinin
tr, donanmn tipi ve kullanlan harici szlemelerin trne gre deiecektir),
bulunmaldr.

6.27 Detaylar/Bitiriler
6.27.1 Detaylar
6.27.1.1 Yatak ya da sedye eriimi gereken odalardaki tm kap aklklar en az 1,05
metre olmaldr. Tekerlekli sandalye eriimi gereken hasta tuvaletlerine ve dier
odalardaki kap aklklar en az 90 cm olmaldr.
6.27.1.2 Tekerlekli sandalyelerin ve tama aralarnn rahatlkla kullanlmas iin
eikler ve ekler kaplanm ve yerle hemzemin olmaldr.

126

6.27.2 Bitiriler/nce iler

6.27.2.1 Zemin malzemeleri kolayca temizlenebilir ve kullanldklar yere gre suya
dayankl olmaldr. Yemek yapma veya yemek hazrlama alanlarndaki zeminler
suya dayankl olacaktr. Zemin yzeyleri, yer karolarnn ek yerleri de dhil olmak
zere gda asitlerine kar dayankl olacaktr. Islak temizlik yntemlerine tabi
tutulan tm alanlarda, zemin malzemeleri, mikrop ldrc solsyonlardan fiziksel
olarak etkilenmeyecektir. Du, banyo, mutfak vb. alma alanlar kaymaz zemine
sahip olmaldr. Mutfak, kirli alma odalar ve slak temizlik yntemlerinin sklkla
kullanld dier alanlardaki zeminler ve evresi homojen olmaldr, ancak skca
birletirilmi ek yerlerine sahip olabilir.
6.27.2.2 Yeni inaatlarda veya byk apl yenileme/tadilat almalarnda, tm
ameliyathane, kk cerrahi prosedr odalar, sistoskopi, roloji, doumhaneler
ve sezeryan iin kullanlan zeminler ve evresi tek para olacak ve ek yerleri
olmayacaktr.
6.27.2.3 Duvar boyalar ykanabilir zellikte olacaktr. Tesisat donanmlar civarndaki
duvar boyalar przsz ve suya dayankl olacaktr. Duvar yapm, boyas ve
ss, duvar ve zeminlerin ek yerleri de dhil olmak zere bcek ve kemirgenlerin
saklanabilecei yerlerden arndrlm olacaktr.
Ameliyathane, doumhane, izolasyon odalar ve steril ilem odalarnda, duvar
boyalar przsz olacak ve kir taneciklerini tutabilecek veya bunlarn geiine izin
verecek atlak, birletirilmemi ek yeri veya yarklardan arndrlm olacaktr.
6.27.2.4 inden boru, kanal ve kablo borusu geen zemin ve duvarlar kemirgen
ve bceklerin giriini asgariye indirmek amacyla skca birletirilecektir. Yapsal
elemanlarn ek yerleri de benzer ekilde birletirilecektir.
6.27.2.5 Tm tavanlar, rutin temizlik donanm ve malzemesi ile temizlenebilecek
zellikte olmaldr.
Ameliyathane, doumhane, izole odalar, koruyucu ortam, steril ilem, giriimsel
radyoloji, otopsi, sterilizasyon odas ve film ileme odalarndaki tavan boyalar
przsz, kimyasallarla temizlenmeye dayankl olmaldr. Ayrca boyalar emici
ve delikli olmamal, kf ve bakterilerin oalabilecei atlaklardan arndrlm
olacaktr. Asma tavan kullanldnda, tavann stndeki boluktan partikl geiini
engellemek iin ksmlar contalarla skca tutturulmaldr. Delikli, kaplama, oluklu
veya dokusu youn tavan demeler kabul edilmez.
Psikiyatri hasta odalar, tuvaletler ve tecrit odalarndaki tavanlar, kama veya intihar
olasln engellemek iin tek para olacaktr. Tavana monte havalandrma ve
aydnlatma cihazlar emniyetli olacak ve yangn nleyici balklar gizli olacaktr.
6.27.2.10 Yemek hazrlama alanlar, hasta bakm niteleri, temiz ve steril malzeme
alanlar, cerrahi ykanma lavabolar ve dier alanlarda sa tarandnda asepsi
kontrol azalacandan el ykama blmlerine ayna yerletirilmeyecektir.

127

6.28 Atk leme Hizmetleri

6.28.1 Depolama ve Bertaraf Etme /Atma
Hastanelerde, ilgili salk ve evreyle ilgili makamlar tarafndan kabul edilebilir shhi
depolama ve ileme veya bertaraf, hizmetlerinin salanmas gerekir. Bertaraf iin
atk kategorileri ve hacimleriyle birlikte her biri iin bertaraf ynteminin belirtilmesi
gerekir.
6.28.1.1 p atma kanallarnn tasarm ve inas, Belediye ve evre mevzuatna
uyumlu olmaldr.
6.28.1.2 Nkleer atklar Atom Enerjisi Kurumu ynetmeliklerine uygun
depolanmaldr.

6.29 Mekanik Standartlar

6.29.1 Genel
Tm mekanik standartlar TSE, EN, ISO, DIN ve ASHRE standartlarn karlamaldr.
6.29.1.1 Istma, havalandrma ve klima (HVAC) sistemlerinin borularnn, Tablo 2.1
ve 2.2ye uygun olarak, ortama rahatlk salama artlarn ve Tablo 3e uygun olarak,
filtrasyon etkinliini salayacak ekilde tasarmnn yaplmas gerekir.
6.29.1.2 Kullanlan HVAC donanmlarna hizmet eden yeniden yaplandrlm
alanlarn, Tablo 2.1 ve 2.2deki standartlarla beraber Tablo 3teki filtrasyon
verimliliini karlamas gerekir. Yeniden yaplandrlm alanlara hizmet eden
hlihazrdaki besleme, geri dn ve egzoz kanal sistemlerinde i kesimlerinin
temizlenmesi ve yaltmnn uygun bir ekilde yaplmas gerekir.
6.29.1.3 Titreim ve grltnn tesise girmesini engellemek amacyla, HVAC
donanmlarn kanal ve borular iin titreim ve ses yaltma nitelerinin kullanlmas
gerekir.
6.29.2 Is ve Ses Yaltm
6.29.2.1 HVAC sistemleri iin, enerji tasarrufu, gvenlii, youmay engellemek
ve grlty azaltmak amacyla, boru, donanm ve kanallarda yaltmn salanmas
gerekir.
6.29.2.2 Souk yzeylerdeki yaltmda, harici buhar bariyerleri kullanlmaldr. Nemi
emmeyen veya iletmeyen maddenin sz konusu olduu durumlarda ayr bir buhar
bariyerine gerek yoktur.
6.29.2.3 Hlihazrdaki denmi egzoz ve geri dn hava kanallarnn bir yenileme/
tadilat projesinde yeniden yaplandrld durumlarda, ince atlaklar ve deliklerin
izolasyonunun yeniden yaplmas veya deitirilmesi gerekir. Eer kanal astar

128

kullanldysa, zerinin kapatlmas, izolasyonunun yaplmas ve TSE standartlarna

uyumlu olmas gerekir. Hlihazrdaki yeniden dzenlenen alanlara hizmet eden eski
besleme hava kanallarnn yeni hava kanallaryla deitirilmesi gerekir.
6.29.2.4 Eski, kullanlm malzeme tekrar kullanlamaz. Bu gereklilik, bu tr bir
geirmezlik tabakas iin zel kaplamas olan hava karm kutular ve akustik
kapanlar iin geerli deildir.
6.29.3 Buhar ve Scak Su Sistemleri
6.29.3.1 TSE tarafndan yaynlanm net oranlara dayanarak, tm kazan sistemleri
ve donanmlarnn normal stma, scak su ve buhar gerekliliklerini karlayacak
kapasitesinin olmas gerekir. Kazanlarn say ve dzenlemeleri, bir kazanda meydana
gelebilecek bir bozulma veya rutin bakm durumunda mevcut alan kazanlarn
ihtiyalar karlayabilir zellikte olmaldr.
6.29.3.2 Besleme, sirklasyon, nem geri dn ve fueloil pompalar ile atk s
kazanlarn ieren kazan aksesuarlarnn, hem normal hem de acil hizmet salayacak
ekilde balanm ve kurulmu olmas gerekir.
6.29.3.3 Hem giri hem k veya geri dn borularnn ve kollarnn ana borulardan
ayrldklar veya katldklar yerlerde valf olmaldr.
6.29.4 Klima, Istma ve Havalandrma Sistemleri
Klima zelliklerinde genel olarak bahsedilecektir. Klima sistemlerinin kurulumu,
bakm ve testlerinin yaplmas ve izlenmesi konular hastanenin enfeksiyon
kontrolnde ve dolaysyla ekonomik anlamda byk nem tamaktadr.
6.29.4.1 Meknn havalandrma sistemi, mekn yk gerekliliklerini karlamal
ve Tablo 2.1 ve 2.2de belirtilmi olan artlar asgari dzeyde tamaldr. Tablo 3te
belirtilen filtreleme verimlilii kullanlmaldr. Temiz hava alm ve aktarm kontrol
altnda tutulmal ve kaynak d hava karmna kar muhafaza edilmelidir.
Sistem hasta bakm iin kullanlan tm odalarn scaklk ve nem kontrolnn
salanmas ve Tablo 2.2de belirtilmi olan standartlarda uygunluk gstermesi
gerekir.
6.29.4.2 Hasta bakm alanlarna hizmet veren klimalarn egzoz sistemlerinin, boaltm
ucu, egzost fanlar ile balanm olmal ve kullanl bir ekilde konulandrlmaldr.
Hasta bakm alanlarnda, devir daim sistemlerine izin verilmemelidir.
6.29.4.3 D Hava Girileri ve Egzost klar
Otopsi odalar, hava yoluyla bulaan enfeksiyonlar iin izolasyon odalar, etilen
oksit boaltmlar, hasta dekontaminasyonu, kemoterapi bacalar/aspiratrleri,
laboratuvar aspiratrleri, radyo-farmasi aspiratrleri, yanma gazlar (doalgaz ve
propan dnda) ya da tat egzozu veya dier zararl dumanlarn k yerleri, d hava
giri yerlerinden(yanma havas alm dndakiler) en az 750 cm uzakta olmaldr.

129

Dardan hava alm salayan merkezi sistemlerin alt taraf, kullanlabilen en yksek
seviyede ancak zeminden en az 180 cm ykseklikte veya at zerine kurulmu ise
at seviyesinden en az 90 cm ykseklikte olmaldr.
Kontamine olabilecek alanlarn egzoz k noktalarnn at seviyesinden yukarda
olmas ve egzoztan kan havann binaya yeniden sirkle olmasn en aza indirgeyecek
ekilde dzenleme yaplm olmas gerekir.
Egzost klar: Tm dardan hava almlarnn (yanma havas alm dndakiler),
egzoz fanlar, tbbi vakum boaltm noktalar veya boru azlarndan en yakn 300 cm
uzaa konulandrlmas gerekir.
Montaja hazr hava ileme niteleri ve hava tahliyesi, kendi yanma azlarndan
dolay bu gerekliliklerden muaftr.
Temiz havann alnd ve egzostun kn ayn ortamda olduu havalandrma cihaz
sistemleri kullanld durumlarda, egzost ksmlarna gelen duvarlarn en st izgisi
egzost fannn alt izgisinden 90 cm daha aada olmal ve egzost gc 5 m/sn
olmaldr.
6.29.4.4 Yeni inaat ve byk yenileme/tadilat ilerinde, ameliyathane ve
doumhaneler, kardiyak kateterizasyon laboratuvarlar ve anjiyografi odalar gibi
majr invazif ilem odalar iin hava donanmnn, hava girileri tavandan ve alannn
ortasndan olmaldr. Geri dn ve egzoz zgaralarnn yere yakn olmas gerekir.
Her ameliyathane ve doumhanenin en az iki geri dn ve egzoz zgaras olmal ve
birbirinden en uzak yerlerde konulandrlmaldr.
6.29.4.5 Rutin olarak, inhalasyon anestezisi ve inhalasyon analjezisinin verilmesi
iin kullanlan her alann, atk gazlar boaltmak iin bir havalandrma sistemi ile
donatlm olmas gerekir. Vakum sisteminin kullanld durumlarda, gaz toplama
sistemi, hastalara ynelik solunum sistemlerini rahatsz etmeyecek ekilde
dzenlenmi olmaldr. Toplama sisteminden gelen gazlarn, dorudan darya
boaltlmas gerekir. Atk Anestezi Gaz Boaltm, nerilene uygun olmaldr.
6.29.4.6 Havalandrma (besleme/geri dn) menfezlerinin alt taraflarnn,
zeminden en az 15 cm yukarda olmas gerekir.
6.29.4.7 Tm merkezi havalandrma veya klima sistemlerinin, Tablo 3te belirtilmi
olan filtre etkililiklerine edeer veya onlardan daha stn zellikte filtrelerle
donatlm olmas ve TSE standartlarna uygun olmas gerekmektedir. ki filtre
yatann gerekli olduu durumlarda, 1 numaral filtre yatann, klima donanmndaki
her fan veya pervaneye ters ynde, 2 numaral filtre yatann ise fan ve pervane akm
ynnde yerletirilmesi gerekir. Filtre etkililiklerinin, Minimum Etkililik Raporlama
Deeri (MERV) ASHRAE 52.1-92 ile tutarl bir ekilde test edilmesi gerekir. Filtre
erevelerinin, denen kanallarla havay szdrmayacak dayankllkta ve oranda
olmas gerekir. Filtre segmentleri ve denen kanallar arasndaki tm ek yerlerinde,

130

hava szntsna kar pozitif koruma salayacak conta ve kilitler olmaldr. Gerekli
olan MERV 12 etkililiine veya daha fazlasna sahip, hot DOP testini geen HEPA
filtreleri dhil tm eker kabinler iin de, bir manometre ya da basn diferansiyelini
izleyecek baka aralarn, her filtre yatana yerletirilmesi gerekir.
6.29.4.8 Nemlendiricilerin, nihai filtrelerin tersine konulandrlm olduu
durumlarda, nihai filtrelerle arasnn en az 450 cm olmas gerekir. Kanal ierisine
yerletirilmi olmas durumunda, kanallarda, bir su giderinin olmas gerekir.
Ayarlanabilir yksek limitli bir nemlendiricinin, kanal ierisindeki olas younlamay
azaltmak iin, nemlendirici akm ynnde konulandrlmas gerekir. Tm kanal
klarnn, tam rutubet emilimini salamas iin nemlendirici akm ynnde olmas
gerekir. Buhar nemlendiricileri kullanlmaldr. Rezervuar tipi su pskrtc veya
buharlama borulu nemlendiriciler kullanlmamaldr. Tm nemlendiricilerin TSE
standartlarna uymas gerekir.
6.29.4.9 Hava ileme kanal sistemlerinin, kanallar temizlemek iin eriime imkn
salayacak ekilde tasarlanm olmas ve TSE standartlarna uygun olmas gerekir.
6.29.4.10 Sitotoksik ajanlarn hazrland yerlerde Snf II, B tipi veya Snf III Biyolojik
Gvenlik Kabininin olmas gerekir.
6.29.4.11 Aspiratr/Baca ve gvenlik kabinlerinin, bir meknn tek egzost yolu olarak
kullanlmamas gerekir. Tablo 2.1deki hava deiimi standartlar, egzost bacalar ve
gvenlik kabinleri (kullanmda olduklar zamanlarda) normal alr durumda yeterli
hava salamyorsa, bu nitelerin etrafnda gerekli hava akmna ve egzoz hzna
ulamak iin ek hava donanm (filtreli ve nceden stlm) ilave edilmelidir. lave
hava donanmnn kullanlmas, dardan veya kontamine alanlardan gelen hava
szntlarn nleyecektir. Aspiratr/Bacalar iin ilave hava donanmnn, havann
ksa devre yapmasn en aza indirgeyecek ve kontaminasyonun olduu noktada
havann hzn drmeyi engelleyecek ekilde dzenlenmesi gerekir.
6.29.4.12 Laboratuvar aspiratr/bacalarnn aada belirtilmi genel standartlarla
uygunluk gstermesi gerekir;
0,40 metre/saniyeden az olmamak kaydyla ortalama 0,50 metre/saniyelik
bir yzey hz gerekir ve hz artrc bir kontrol dzeneine sahip olmas gerekir.
Bina egzoz sisteminden ayr olarak darya, bir egzoz sistemine balanmas
gerekir. Laboratuvar havasnn yeniden sirkle etmesi veya transferine izin
verilmez.
Sistemin boaltm ucuna yerletirilmi, egzoz kanalnn negatif basn
altnda olduu bir egzoz fannn olmas gerekir. Binann iine yerletirilmi
olan boaltm kanalnn olabilindiince ksa ve sznt yapmayacak ekilde
kapatlmas gerekir. Egzoz havasnn ieri yeniden tanmasn en aza
indirgeyecek ekilde dardan hava boaltmn dzenlemek gerekir.
Planlanan kabin kullanmnn karlanmas iin, egzoz kanal sisteminin yanc
olmayan srtnmeye dayankl bir materyalden olmas gerekir.

131

Tm egzoz sistemleri, TSE standartlarna uygun olmaldr.

6.29.4.13 Laboratuvar aspiratr/bacalarnn aadaki zel standartlara sahip
olmas gerekir:
Yeni inaat ve byk yenileme/tadilat almalarnda, enfeksiyz veya
radyoaktif maddeleri ilemek iin kullanlan her kabinin hava emi hzlar,
hibir noktada 0,43m/saniyeden daha az olmayacak ekilde ayarlanmaldr.
Ortalama emi hz ise en az 0,50m/sn olmaldr. Basntan bamsz uygun
hava debisi kontrol cihazlarnn, sabit hava debisinin muhafazas iin
kullanlmas nerilir. Fann bozulmas veya hava akmnn kayb alarm, her
kabinde bulunmaldr. zleme cihaznn, hava ak debisini gsteren, normal
ve emniyetsiz mod klar ve susturuculu bir alarm ddnn olmas
gerekir. Her kabinde, egzoz akmnda, kontamine filtrelerin gvenli bir ekilde
kaldrlabilecei, deitirilebilecei ekilde tasarlanm, donatlm ve %
99;97 orannda bir etkililie sahip DOP (dioktilftalat) test metodu temelinde
alan filtrelerin olmas gerekir. HEPA filtre sisteminin, yerinde DOP test
sertifikasyonuna imkn salayacak ekilde dzenlemeler ve cihazlara sahip
olmas gerekir. Kanal kontaminasyonunu en aza indirgemek iin, filtrelerin
baca ksmna mmkn olduu kadar yakn mesafede olmas gerekir.
Radyoaktif izotop iin kullanm planlanan duman kabinlerinin, zel seramik
kapl ve ilgili mevzuata uyumlu olmas gerekir.
6.29.4.14 Anestezik gaz depo odalar iin kullanlan havalandrma sisteminin,
yerekimi hesaba katlarak, TSE gerekliliklerini karlamas gerekir. Bu odalarda,
mekanik olarak ileyen hava sistemlerinin kullanlmas tercihe baldr.
6.29.4.15 Etilen Oksit sterilizasyon cihazlarnn bulunduu meknlarda kullanlan
havalandrma sisteminin aadaki zelliklere sahip olmas gerekir:
TSEye uyumlu olarak, zel tasarlanm (geri dn havasna veya dier egzoz
sistemlerine bal olmayan) bir egzoz sistemi salanmaldr.
Sterilazr donanm odas, hizmet/havalandrma alanlar dhil tm kaynak
alanlarnn sterilazr kaps ve havalandrma zerinden boaltmnn
yaplmas gerekir. ETO silindirlerinin, iyi havalandrlmayan, bir bo donanm
meknnda konulandrlm olmas halinde, bir egzoz kabininin silindirlerin
zerine yerletirilmesi gerekir. Emniyet valfnn iyi havalandrlan, bo bir
donanm alannda veya binann dnda sonlandrlmas gerekir. Sterilizasyon
cihazlarnn boaltm yapt zemin drenajnn iyi havalandrlan, bo bir
donanm alannda yerletirilmemi olmas durumunda, bir egzoz drenaj
supabnn tedarik edilmesi gerekir.
Genel hava aknn sterilizasyon operatrlerinden uzak olmas salanmaldr.
Egzoz sisteminde hava aknn olmamas durumunda, iitilebilir ve grlebilir
bir alarmn, sterilizasyonun yapld ve 24 saat boyunca personelin bulunduu
alanda harekete gemesi gerekir.

132

6.29.4.16 Yaktla alan donanmlarn olduu odalara, donanm yanma oranlarn

muhafaza etmek ve alma alan scakln snrlamak iin yeterli miktarda d hava
salanmas gerekir.
6.29.4.17 Tecrit edilmi hastalarn ve psikiyatrik vakalarn bulunduu odalardaki
stma ve soutma birimleri, havalandrma k noktalar ve aksamlarnn zelliklerine
nem verilmelidir. En azndan aada belirtilmi olan hususlar uygulanmaldr:
Tm hava mazgallar ve difzrleri, yabanc cisimlerin girmesini engelleyecek
ekilde olmaldr. Darda kalan tm kilitlerin darbeye dayankl olmas gerekir.
Odalarda dardan eriilebilecek tm s vericileri veya HVAC kutular yuvarlak
kenarlara sahip olmal ve kilitleride darbeye dayankl olmaldr.
HVAC donanm, oda ierisindeki bakm ihtiyacn en aza indirgeyen zellikte
olmaldr.
TSE standartlarna uygun olmaldr.
6.31.4.18 Tberkloz ihtimali olan hastalarda, ksrk indkleyen her ilemin,
dar boaltm salayan HEPA filtreleri veya dorudan darya egzoz veren blme
veya zel odacklar ierisinde gerekletirilmesi gerekir. Bu ilemler, havadan
bulaan enfeksiyonlarn kontrol amacyla, havalandrma gerekliliklerini salam
olan odalarda da yaplabilir. Havalandrma gereklilikleri iin Tablo 2.1e baknz.
6.29.4.19 Hava yoluyla bulaan enfeksiyon izolasyon odalar ve ameliyathaneler
gibi kritik ortamlarn, minimum 0,025 cm su seviyesi basn fark ve minimum 28,3
dakika/kbik litre hava ak diferansiyelinin olmas gerekir. Bu odalara hizmet veren
tuvalet egzozunun, bu diferansiyele gre deerlendirilmesi gerekir. Tablo 2.A ve
ilikili dipnot 2ye baknz.
6.29.4.20 Istma ve soutma amal kullanlan bamsz oda nitelerinin (fan
coil niteleri, s pompas niteleri vs.) MERV 8 standartlaryla uyumlu filtrelerle
donatlm olmas gerekir. Bu niteler, yalnzca yeniden sirklsyon amacyla kullanlp
tek bir odaya hizmet salyor olabilir. Tm dardan gelen hava gerekliliklerinin,
Tablo 3te de belirtildii zere, dzgn filtrasyona sahip ayr bir merkezi hava ileme
sistemi tarafndan karlanyor olmas gerekir.
6.29.4.22 Basn likileri ve Ventilasyon
Hastanelerinin deiik blmlerinde hastann tedavisini dorudan etkileyen koku
kontrol, konfor, tbbi temizlik amal vantilasyon nerileri Tablo 3de verilmitir.
Belirli standartlarn verilmedii alanlar iin ASHRAE Standart 62, kabul edilir.
mahal hava kalitesi iin ventilasyon kullanlmaldr (ASHRAE Standart 62). Tablo 3de
belirtilenden daha fazla taze hava gereksinimi gsterilen yerler iin, yksek olan
deer kullanlmaldr.
Organ nakli ve yank birimleri dhil olmak zere zellikli hasta tedavi alanlarnn,

133

i mahal hava kalitesinin kontrolnde ek olanaklara sahip klnmas uygun olur.

Ventilasyon sisteminin, temiz alanlardan temiz olmayan alanlara, olanak orannda
fazla hava tamas gerekir.
Kritik-tedavi alanlarnda doru basn ve ventilasyon ilikilerinin salanmas iin
sabit hacimli sistemler kullanlmaldr.
Mahalde insan bulunmad zamanlarda gsterilen hava deiim miktarlar % 50
azaltlabilir. Hava deiim miktarnn azaltlmas; (1) mahal boken hava deiim
miktarlar yeniden belirlenme, (2) hava deiim miktar larnn azaltlmas durumunda
komu mahallerle basn ilikileri korunmas artlarna baldr.
Temizleme gl olan ve kirlilik toplanma potansiyeli bulunan mahallerde
resirklasyon stma ve/veya soutma niteleri kullanlmamaldr.
Davlumbaz ieren odalarda, tasarmdaki basn ilikilerinin korunabilmesi iin,
davlumbazlara fazladan hava salanmas gereklidir. Laboratuvar ventilasyonu
konusunda daha fazla bilgi iin Laboratuarlar ile ilgili Blm 6.13e bavurunuz.
6.29.4.23 Duman Kontrol
Aktif duman kontrol sistemlerinde, yangn ve duman partisyonlar ile birlikte,
dumann yaylmasn nlemekte pozitif ve negatif basn alanlar yaratan ventilasyon
sistemleri kullanlmaldr.
Ventilasyon sistemi, yanma rnlerinin mekanik yoldan egzost edildii bir duman
atma konumunda da kullanlabilir. Aktif duman kontrol sistemlerinin tasarm,
mhendisin ve kodlarn uygulanmasndan sorumlu yetkilinin, sistemin alma ve
dzenlenme biimi hakknda birlikte alarak planlama yapmas gerekmektedir.
6.29.5 Spesifik Alanlarn Havalandrma Kriterleri
Youn bakm servisi ihtiva eden genel hastanelerde yedi adet temel blm bulunur:
(1) Cerrahi ve kritik bakm, (2) Hasta bakm mahalli, (3) Yardmc tesisler, (4) Ynetim,
(5) Tan ve tedavi, (6) Sterilizasyon blm ve datm, (7) Servis alanlar.
6.29.5.1 Cerrahi ve Kritik Bakm
Ameliyathaneler: Ameliyathane hava datm cihazlarnn alma sistemi,
havay tavandan verip, aada kart duvarlarn alt tarafna yerletirilmi
egzost azlarndan eken ekilde olmaldr. Tamamen delikli, ksmen
delikli tavanlar ve tavana kurulu difzrler uygulanabilir. Ameliyathane,
kateterizasyon (catheterization), kemik ilii nakli ve krk-kk odalarnda
aadaki koullar nerilir:
1. Enerji tasarrufu iin, olanak bulunduunda ventilasyon sisteminin
ameliyathanelerin tm yada bir ksmna gnderilen havay ksma
zelliinde olmas gerekir. Steril koullarn salanmas iin, dk

134

hava koullarnda da ierideki pozitif basn koullar salanmaldr.

Etkin durumda olmayan bir mahallin tekrar kullanma girmesi iin
gereken sre dikkate alnmaldr.
2. Anestezik gazlarn atlmas iin zel bir vakum sistemi salanmaldr.
Her ameliyathaneye, anestezik atk makinesini emme borusuna
balayan bir yada birka k az yerletirilebilir.
3. Radyasyon yoluyla ameliyathane havasnn dezenfeksiyonu
yntemi kullanlacak ise; zel kurulum tasarm gereksinimine,
personel gereklerine ve lamba veriminin srekli gzlemlenmesine
ihtiya vardr.
4. Scaklk ve nem iin ayar noktalar tbbi personel tarafndan
belirlenmelidir. Kalp ameliyat gibi zellikli ilemlerde sistem,
mahalli 17C de tutabilme yeteneinde olmaldr. Bu dk
scaklklar evredeki komu alanlar olumsuz etkiliyorsa ek soutma
olanaklar tasarlanmaldr.
5. Fazla besleme havas vererek mahalde pozitif basn koullar
salanmaldr.
6. Mahallerdeki basnlar okuma olana salayan bir diferansiyel
basn gstergesi konulmaldr. Basn farkn koruyabilmek
iin, kaplar, pencereler, tesisat elemanlarnn duvar, deme
ve tavanlardan gei yerlerinin evresinde ok iyi szdrmazlk
uygulanmal ve kaplarn boluksuz, sk bir biimde oturmas
salanmaldr.
7. Nem ve scaklk gstergeleri kolayca okunabilecekleri bir yerde
bulunmaldr.
8. Filtre verimleri Tablo 1e uygun olmaldr.
9. Btn kurulum, NFPA Standart 99 Salk Tesisleri, adl standardn
gerekliliklerine uygun olmaldr.
10. Btn hava tavandan verilmeli, egzost yada dn demeye yakn
en az iki noktadan yaplmaldr (minimum ventilasyon miktarlar
iin Tablo 3e baknz). Dier bir deile havandrmann te ikisi
demeye yakn ksmdan ve te biri ise tavana yakn ksmdan
yaplmaldr. Besleme difzrleri tek ynl olabilir. Yksek flemeli
tavan ya da yan duvar difzrleri kullanlmamaldr.
11. Kaplamann alt akm blgesine % 90 verimli terminal filtreleri
uygulanmadan, akustik malzemeler kanal ii kaplamas olarak
kullanlmamaldr. Kanala kurulumlu ses tutucular salmastrasz
trden yada akustik dolgu evresinde polyester film kaplama
malzemesi ieren trden olmaldr.

135

12. Sprey-uygulamal btn yaltm ve yangn kesici malzemeye,

mantar nleyici ilem uygulanm olmaldr.
13. Nemlendirme ekipmannn alt akm blgesine, havann mahalle
boaltlmasndan nce suyun tam olarak buharlamasn salamak
zere, yeteri uzunlukta, su geirmez paslanmaz sa kanal
yerletirilmelidir.
14. Cerrahi kontrol masasna scaklk, nem ve hava basn gzlem ve
ayarlar iin kontrol merkezleri yerletirilmesi uygun olur.
Anne ve ocuk Sal Alanlar: Anne ve ocuk sal blmndeki basnlar
pozitif yada dier alanlardaki basnca eit olmaldr.
Doum ameliyathanesi: Bu mahaller, ameliyathanelerle ayn koullarn
iermelidir.
Aylma Odalar: Ameliyathanelerle balantl olarak kullanlan ameliyat
sonras aylma odalar % 45-55 nemlilikte tutulmaldr. Aylma odalarnn
ventilasyonu komu odalarla dengeli bir basn ilikisi oluturmaldr.
Youn Bakm niteleri: 21Cden 24Cye deien scaklk, en az % 30, en ok
%60 nem ortam ve pozitif basn bulunmaldr.
Bebek-Bakm niteleri: klimlendirme sisteminin hastanede yeni doan
bebeklerin gereksinim duyduu sabit scaklk ve nem koullarn salamas
gereklidir. stenmeyen hava akmlarnn nlenmesi iin bu alanlardaki hava
akm dikkatli tasarlanmaldr.
Egzost azlar yerden en az 75 mm (ortalama 20 cm) ykseklikte olacak
biimde tasarlanmaldr. Hava sistemindeki filtre verimlerinin Tablo 1deki
deerleri karlamas gerekir. Kanatl boru radyatrler ya da dier tr
konvektrler bebek-bakm odalarnda kullanlmamaldr.
Basnl bakm odalar: Basnl pediatri odalar, giriim odalar ve alma
mahalleri % 30-60 arasndaki nemlilikte olmaldr. Bakm odas, alma ve
muayene odalar ile koridor arasnda kalan herhangi bir odaya gre pozitif
basn altnda tutulmaldr. Koridor da bulunduu konuma gre benzer
biimde basnlandrlmaldr.
Kuvz Mahalli: Bu odalarda 24-27C ortam arasnda ve % 30-60 arasnda
deien nem deerlerinde olmaldr. Bu tr odalar scaklk ve nemin
ayarland zel kuvzler bulunur. Kuvz mahallinin basn durumu, Basnl
bakm odalarna benzer olmaldr.
Gzlem-Bakm Odalar: Gzlem-bakm odalarndaki scaklk ve nem koullar,
Basnl bakm odalarndaki gibidir. Bu odalardaki bebekler olaan d
semptomlara sahip olduklarndan bu hava dier bakm odalarna girmemelidir.

136

Odada, alma-odasna gre negatif basn bulunmaldr. alma-odas

koridora gre basnlandrlmaldr.
Acil Muayene Mahalli: Acil muayene odalar ve bekleme salonunun scaklk
ve nem koullar konfor snrlarnda tutulmaldr.
Travma Odas: Travma odalarna Tablo 3de belirtilen gereksinimleri karlamak
zere ventilasyon uygulanmaldr. Acil servise yakn bulunan gzlem odalar
ameliyathanelerle ayn nem, scaklk ve ventilasyon koullarnda bulunmaldr.
Anestezik Madde Depolama Odalar: En az bir mekanik ventilasyona sahip
olmaldr.
6.29.5.2 Hasta Bakm Mahalleri
Hasta Odalar: Hasta bakm odalarnn iklimlendirilmesinde merkezi sistemler
kullanldnda, enfeksiyon ve kokularn odalar arasnda dalmasn nlemek zere,
Tablo 1 ve 3de belirtilen filtrasyon ve hava deiim miktarlar kullanlmaldr.
Enfeksiyonlu hastalar yaltmak amacyla kullanlan izolasyon odalarn tm havas d
mahalle aktarlr. K tasarm koullar olarak 21-24C scaklk ve % 50 nem olmaldr.
Her hasta odas kendine zg bir scaklk kontrolne sahip olmaldr.
Hasta odalarndaki tuvaletlerde ve dier tuvaletlerdeki hava dorudan d mahalle
aktarlmaldr.
Odalarda nit sistemler kullanldnda, ventilasyon amacyla ieri verilen havaya eit
miktardaki hava egzost edilmelidir. Tuvalet, lazmlk, banyo ve btn i mahallerin
ventilasyonu yrrlkteki standartlara uygun olmaldr.
Deiken Basnl Odalar: Baklk sistemi zayflam hastalar (kemik ilii yada organ
nakli geirmi, lsemi, yank ve AIDS hastalar) yksek riskli olgulardr. Bu birimler
de aspirasyon zellii olmayan difzrler arasndan saatte en az 15 hava deiimine
dayanan bir hava trblans bulunmaldr. Basn dzeyleri negatif ve pozitif olarak
ayarlanabilmelidir. Steril koullarn korunmas iin btn birim ve komu mahalleri
arasnda pozitif basn koullar korunmaldr.
6.29.5.3 Yardmc Tesisler
Radyoloji Blm: Bu odalardaki ventilasyonu etkileyen faktrler arasnda
belirli klinik ilemlerden kaynaklanan koku ile radyasyondan korunmak iin
yaplm zel konstrksiyonlar yer alr. Fluoroskopi, radyografi, terapi ve
karanlk oda alanlar zel bir ilgi ve dikkat gerektirir.
Fluoroskopi, Radyografi ve Derin-Terapi Odalar: Bu odalar 26-27C scaklk
ve % 40-50 bal nem gerektirirler. Bu bal nem kontrol aral, ou zaman
kendine ait bir ekipman ve kontrol gereini ortaya koyar.
Besleme klar ve egzost girilerinin yerlerine gre, dier mahallere

137

radyasyon szntsn nlemek zere, besleme ve dn kanallarnn deiik

klinik alanlara giri noktalarnn kurun-astarlanmas gerekmektedir.
Karanlk Oda: Karanlk odalarn bamsz bir sistemle havay d mahalle
egzost gerei vardr. Film ilemcisinden yaplan egzost, karanlk odann
egzostuna balanabilir.
Laboratuarlarn Genel zellikleri: Ekipman slar genellikle soutma yknn
nemli bir ksmn oluturduundan, bu laboratuarlarda kullanlan ekipmann
byklk ve trne zel bir dikkat gsterilmelidir.

Laboratuvardaki vantilasyon iin gerekli hava miktarlar, davlumbazlarn

egzost edilmesi iin gerekli olan miktara yakn olduunda, laboratuvar egzost
sistemi tm mahallin vantilasyonunda kullanlabilir. Davlumbaz egzostu iin
gerekli olan hava miktar, laboratuvar besleme havasndan fazla olduunda,
davlumbaz iin ek bir taze hava sistemi kullanlabilir.

Tamamen koullandrmaya gerek gstermeyen besleme havas normal

ventilasyon sisteminden bamsz bir sistemle salanmaldr. Ayrk davlumbaz
sistemleri, yardmc hava sistemi ile ilevsel-balantya sahip olmaldr. Ayrca
yardmc sistem arza yaptnda davlumbaz sistemi bu balant nedeniyle
durmamaldr. Kimyasal madde depolama mahalleri, bir terminal fanna sahip
srekli alan bir egzost sistemi ile donatlmaldr.

Davlumbaz egszost fanlar, egzost rnlerinin binaya girmesini nlemek iin,

kanal sisteminin boaltma ucuna yerletirilmelidir.

138

Genel hava datm ve egzost sistemleri, kullanlan sistem trne uygun

standart malzemelerden tasarlanmaldr. erisinde radyoaktif malzeme,
uucu solventler ve perklorik asit gibi gl oksitleyici maddeler ieren
davlumbazlara hizmet veren egzost sistemleri paslanmaz elikten
retilmelidir. Perklorik asitle ilgili kanal ve davlumbazlara ykama olanaklar
ve kendine ait fanlar uygulanmaldr. erisinde radyoaktif yada enfeksiyon
maddeleri barndran davlumbazlar egzost eden kanallarda ultra-yksek
verimli (ULPA) filtreler ve dolu filtrelerin yerlerinden kartlmasnda kullanlan
zel ekipmanlar kullanlmaldr. Egzost kanallar olanak orannda minimum
tutulmal ve yatayda en az sayda kasis yapmaldr. Bu yaklam ok zehirli ve
patlayc olabilen perklorik asit davlumbazlarna uygulanmaldr.

Biyokimya, histoloji, sitoloji ve patoloji, cam-eya ykama /sterilizasyon,

seroloji/bakteriyoloji birimlerine ait davlumbazlardan gelen egzost havas,
hibir resirklasyon yaplmakszn d mahalle atlmaldr. Egzost edilen
havann taze hava girileri yada binann dier aklklarn kullanarak tekrar
bina ierisine girmemesi iin, egzost k azlarnn yerleim ve uyarlama
tasarmna dikkat edilmelidir. Bu azlar taze hava girilerinden ayrmakta,
rzgar yn ve hz, bina geometrisi ile egzost k elemannn yerden
ykseklii ve boaltma hz nemlidir ve tasarmda gz nne alnmaldr.

 Bakteriyoloji Laboratuarlar zellikleri: Bu birimler uygunsuz hava hareketine

maruz kalmamal ve hava hz bir minimumda snrlandrlmaldr. Bakteriyoloji
mahalleri ierisinde yada yaknnda olabilen steril transfer odalar, steril
ortamn (media) datld ve numunelerin kltr ortamna transfer edildii
yerlerdir. Steril bir evrenin korunmas iin, kanal zerinde odaya giri
noktasna yakn bir yere yksek verimli bir HEPA filtresi yerletirilmelidir.
Media odas koku ve buharlarnn atlmas iin havalandrlmaldr.

Seroloji-bakterioloji birimi, havann infiltrasyon yoluyla girerek numuneyi

kirletme olasln azaltmak iin komu mahallere gre pozitif basn altnda
tutulmaldr. Koku yada kirliliklerin, hastanedeki dier ksmlara yaylmn en
aza indirmek iin btn laboratuvar mahalli hafif bir negatif basn altnda
tutulmaldr. Scaklklar ve nemlilikler konfor snrlar ierisinde olmaldr.

Enfeksiyon Hastalklar ve Virs Laboratuarlar zellikleri: Herhangi bir hava

kirlilik elemannn komu her hangi bir mahalle eksfiltrasyonunu nlemek
iin negatif basn altnda bulunmas gereken bu laboratuvarlar iin, saatte
en az 6 hava deiimi yada egzost davlumbazlarnn deiim hava hacmine
eit miktarda besleme havas nerilmektedir. Duman davlumbazlarndan
yada gvenlik kabinlerinden emilen hava d mahalle egzost edilmeden nce
sterilize edilmelidir. Bu ilem, egzost sistemine seri biimde yerletirilmi,
315Cye kadar stma yeteneinde elektrikli ya da gaz yaktl stclarla
yaplabilir. Daha ucuz ve daha sk kullanlan sterilizasyon yntemi olarak HEPA
filtreleri kullanlr.
Nkleer Tp Laboratuarlar zellikleri: Bu tr laboratuvarda radyoizotop
maddeler azdan, damardan yada hastaln tan ve tedavisini kolaylatrmak
zere solunum yoluyla verilir. yot-131 ieren ampuller, doz hazrlamak
iin aldnda havaya szarak havay kirletici madde yayarlar. Bu nedenle
ampullerin standart bir laboratuvar davlumbaz iinde almas genellikle
uygulanan yntemdir. Bu ama iin minimum 0,5 m/s lik bir ortalama hz
yeterli olur. Bu miktarlar sadece basit ilemlerdeki kk miktarlar iin
geerlidir. Dier durumlarda eldivenli-kabin yada benzeri olanaklara gerek
vardr.

Ksenon-133n kullanmnda, gaz hastann ekmesine ve soluduktan sonra

tekrar geri vermesine yarayan bir aparat uygulanr. Geri verilen gaz bir
kmrl filtre arasndan genellikle dar egzost edilir. Bu ilem srasnda bir
ksm gazn i mahal havasna karma potansiyeli bulunmaktadr.

Bu ilemin kendine-zg nitelikte olmas ve kullanlan ekipmann da ayn

yapda bulunmas nedeniyle, tasarmc kullanlacak arac belirlemeli ve
reticisi ile yol gsterici bilgiler almak amacyla grmelidir. Dier bilgiler
ABD Nkleer Tp Dzenleme Komisyonunun, Dzenleyici Rehber10. 8(NRC
1980) adl yaymndan elde edilebilir. zellikle, Ksenon-133n mahal havasna
szmas durumunda alnacak acil nlemler, mahallin geici boaltlmasn ve/
veya hava miktarlarnn artrlmasn da iermelidir.

139

Nkleer tp laboratuarlarnda mahaller arasndaki basn ilikisi, besleme

havas filtrasyonu, besleme havas miktar ve hem egzost hem de besleme
hava sistemlerindeki dier zellikler iin, patoloji, histoloji, sitoloji
laboratuarlardaki zellikler ile ayn olabilir.

Radyoaktif maddelerin kullanld yerler iin NRCnin tanmlad zel

vantilasyon sistemleri de bulunmaldr.

Otopsi Odalar/Patoloji Laboratuarlar zellikleri: Hastanenin patoloji

biriminin bir ksm olan ve ar bakteri (rnein tberkloz) ve koku
younluuna maruz bulunabilen otopsi odalarna zel dikkat harcanmaldr.
Egzost azlar hem tavanda hem de yan duvarn demeye yakn ksmlarnda
bulunmaldr. Egzost sistemi havay hastanenin ats zerinden boaltmaldr.
Kirlilik dalmn nlemek iin otopsi odalarnn komu odalara gre negatif
basn altnda bulundurulmas gerekir. ok miktarda formaldehit kullanlan
yerlerde, konsantrasyon dzeyini maksimumun deerlerin altnda tutmak
iin zel egzost davlumbazlar gerekebilir. Otopsi odasnn seyrek kullanld
kk hastanelerde, ventilasyon sisteminin lokal kontrol ile aktive edilmi
kmr yada potasyum permanganatla zenginletirilmi aktive almina koku
kontrolnde kullanlabilir.
6.29.5.4 Ynetim Alanlar
Bu departman, ana lobi, danma, tbbi kaytlar ve alma brolarndan oluur.
Danma alanlar tan konmam hastalklarn hava yoluyla iletilme riskini barndran
mahallerdir. Burada, havay hastaya doru hareket ettiren lokal egzost sistemler
dnlmelidir. Geceleri meskun olmayan bu alan hastanenin dier blmlerinden
doru biimde ayracak mstakil bir hava-hazrlama ekipman dnlebilir.
6.29.5.5 Tan ve Tedavi Alanlar
Bronkoskopi, Balgam Toplama ve Pentamidin Ynetim Alanlar: Bu alanlarda ok
miktarda enfeksiyonlu su damlacklarnn mahal havasna karma potansiyeli vardr.
Bu alanlarda yksek miktarda hava kirlilii yaratacak olan enfeksiyon maddelerinin
retilecei varsaym ile genel oda ventilasyonu artrlmaldr.
Manyetik-Rezonans Grntleme (MRI) Odalar: Bu mahaller scaklk, nem ve
ventilasyon ynnden muayene odalar gibi ele alnmaldr. Buna karlk, kontrol
odasna bilgisayarl ekipmanlarn yksek dzeyde s yaymas ve muayene odasna
mknatslarn soutulmasnda kriyojen kullanlmas nedeniyle zel dikkat harcamak
gerekir.
Fiziksel-Terapi Blm: Elektroterapi blmnn soutma yk mahalde kullanlan
ksa-dalga diatermi, kzl tesi ve mor tesi ekipmanndan etkilenir.
Hidroterapi: Deiik su banyolar ile birlikte bu blm, genellikle 27C scakla
kadar olan scaklklarda korunur. Mahalde reyen yksek gizli s ve nem gz-ard
edilmemelidir. Egzersiz blm iin zel ilemler gerekmez, burada scaklk ve nem

140

konfor snrlarnda tutulmaldr. Havann mahalde resirklasyonu olanakl olup koku

kontrol salayan bir sistem nerilir.
Mesleki Terapi Departmanlar: zel ventilasyon ilemi gerektirmeyen bu gibi
yerlerde resirklasyon havasnn sistemdeki orta-dereceli filtreler arasndan
gemesine izin verilebilir.
Rehabilitasyon alannda uzmanlam olan hastanelerde her bir blm iin
uygulanan iklimlendirme ve ventilasyon gerekleri, her bir daldaki normal pratiklere
ve bunlarla ilgili standartlara uygun olmaldr. Scaklk ve nemlilikler konfor
snrlarnda korunmaldr.
Solunum Terapisi Blm: Blmn havas son derecede temiz ve mahal komu
alanlara gre pozitif basn altnda olmaldr.
-mahalleri: Temiz i-mahalleri temiz malzemeler iin datm ve depolama olarak
hizmet verirler ve pozitif basn altnda tutulmaldrlar.
Kirli-ilikler, ncelikle kirli alet ve malzemelerin toplanma noktas olarak ilev grr.
Buralar kirli odalar olarak dnlrler ve komu odalara gre negatif basn altnda
tutulurlar. Scaklk ve nem konfor snrlarnda tutulur.
6.29.5.6 Sterilizasyon Blm ve Datm Alan
Kullanlm ve kirlenmi tbbi aletler, lm aralar ve ekipman, tekrar kullanlmadan
nce temizlenmeleri iin buraya getirilir. Mahal genellikle bir temiz blge, bir
sterilizasyon blgesi ve tekrar istendiinde datm iin bir depolama blgesi ierir.
Eer btn bu alanlar bir tek geni mahal ierisinde bulunuyorsa, hava temiz
depolama ve sterilizasyon alanndan kirli alana doru akmaldr. Mahal basn
ilikileri Tablo 3de gsterildii biimde olmal, scaklk ve nemlilik ise konfor snrlar
ierisinde bulunmaldr.
Merkezi sterilizasyon ve datm biriminin tasarmnda aadaki bilgiler yol-gsterici
niteliktedir:
Is yknn drlmesi amacyla sterilizasyon ekipmanna yaltm
uygulanmaldr.
Sterilizasyon ekipmannn bulunduu kabinlerdeki sy ekmek zere
ventilasyon hava miktar yksek tutulmaldr.
Etilen oksitli (ETO) gaz sterilize ediciler kullanlan yerlerde, terminal fan
bulunan bir ayr egzost sistemi kurulmaldr. (Samulas ve Eastin, 1980)
ETOnun sznt olasl bulunan blgelerde uygun bir kapma hz bulunmas
gereklidir. Sterilize edici boaltma hatt ve ekipman kaps zerinden bir egzost
yerletirilmelidir. Havalandrma ve servis odalar egzost edilmelidir. ETO
konsantrasyon sensorlar, egzost ak sensrleri ve alarmlar kullanlmaldr.

141

 Sterilizasyon ekipman, en az saatte 10 hava deiimi olmak zere komu

alanlara gre yksek negatif basn altnda bulunan bo ve sadece bu
ekipmana ayrlm mahallere konulmaldr.
Sterilize edilmi datm malzemelerini bal nemi % 50den fazla olmayan bir
depolama biriminde tutmak gerekir.
6.29.5.7 Hizmet Alanlar
Hizmet alanlar; diet yemek hizmetleri, kat hizmetlerini ve igren tesislerini ierir. Bu
alanlarn vantilasyonu sadece egzost sistemleriyle snrl olmayp, tasarma besleme
havas da dahil edilmelidir. Bu hava filtrasyondan sonra kontroll scaklklarda verilir.
Diyet Besin Tesisleri: Bu alanlar genelde ana mutfak, frn, diyetisyenin oturduu
bro, bulak ykama blm ve yemek salonu gibi alanlar ierir. Deiik koullarla
karlaldndan (rnein yksek s ve nem retimi, kokular vb) kabul edilebilir
bir evre salamak iin zel bir dikkat gerektirir. Diyetisyen brosu ana mutfak
iinde yada ona yakn bulunur. Bu oda genellikle zel nitelikte ve kokular nedeniyle
tamamen kapal tasarlanr. Normal konfor koullarnn salanmas iin iklimlendirme
uygulanmaldr.
Bulak ykama odas, kapal olmal ve bulak makinesi davlumbaz egzostuna eit
olan bir minimal ventilasyona sahip olmaldr. Yemek salonunun ventilasyonu TSE
gereklilikleri karlamaldr. Yemek salonu ventilasyon havasnn, % 80i verimli
filtreler arasndan geirilmek kouuyla, hastanedeki besin hazrlama blmlerinde
tekrar kullanlmas nerilir. Kafeterya servisi bulunan yerlerde, servis alan ve buhar
reten tezgahlar davlumbaz ile donanmaldr. Bu davlumbazlarn hava-hazrlama
kapasitesi evresel alann metre karesi bana en az 380 L/s olmaldr.
Mutfak Kompresr/ Kondenser Mahalleri: Bu mahallerin havalandrlmas aadaki
gerekler ile birlikte TSE gereksinimlerini karlamaldr: (1) mutfak ierisinde yerleik
ekipmanlar iin kompresrn kW soutma yk bana 220 L/s vantilasyon havas
uygulanmaldr, (2) kondenser biriminin optimal alma scakl 32 C salanmaldr,
(3) hava scakl ve hava miktarlar marjinal dzeylerde olduunda hava ve su
soutmal kondenser birimlerinin birletirilmesi dnlmelidir.
amarhane ve Beyaz-amar Tesisleri: Bu tesisler ierisinde kirli beyaz-amar
depolama odas, kirli-giysi ayrma odas, kirli el aletleri blm ve amarhane
ilem alan zel dikkat gerektirir. Kirli-amarlarn (nlk, eldiven, gmlek vb) ticari
amarhaneye gnderilmeden nce depoland oda kirli bir mahal olup kt kokular
da ierdiinden ventilasyon uygulanmal ve negatif basn altnda tutulmaldr.
Kirli donanm blm, sadece yatakl hastalarn bulunduu blmlerde olur ve
zehirli kokularla kirlenmitir. Oda, mekanik aralarla dorudan d havaya egzost
edilmelidir.
amar ileme alan, ykayclar, dz t makineleri, silindir tler gibi ekipman

142

ierir ve bu ekipmanlar hemen zerlerinde nemin azaltlmas amacyla davlumbaz

iermelidir. Yksek radyasyon ss yaydklarndan bu ekipmanlar olanak
bulunduunda, perdelenmelidir.
Dz-tleme tablas zerine yerletirilen bir sundurma, ierdii egzost eki azlar
yardm ile snn alnmasn en etkili biimde gerekletirir. Besleme havas, ileme
alanna doru ve s reten cihazlarn zerinden geecek biimde ynlendirilmelidir.
Dz-ve silindirli t ekipmanlar genel ventilasyondan ayr bir egzost sistemine ve
filtrelere sahip olmaldr.
klimlendirme dnldnde, mutfak davlumbazlarnda nerildii gibi, ayr bir
besleme havas olana tlerin zerindeki sundurmaya uygulanmaldr. i gerei
belirli alanlarda bulunma durumunda olan insanlarn konforu iin noktasal souma
olanaklar dikkate alnmaldr.
Mekanik Tesisler: Kazan ve brlr byklkleri maksimum yakma havas gereklerini
belirler. Bu nedenle hava miktarlar yakt trne gre hesaplanmaldr. Kazan
dairesine egzostu beslemek amacyla olduu kadar kazanlar beslemek iin de
yeterli besleme havas gnderilmelidir.
alma alanlarnda, ventilasyon sistemi scakl 32Cde snrlandrlmaldr. D
hava scakl bundan yksek olduunda, i mahal scakl, motorlarn ar sdan
korunmas amacyla 36Cye kadar d hava scaklklarna eit olabilir.
Bakm Atlyeleri: Marangozhane, makine, elektrik ve shhi tesisat bakm-onarm
atlyeleri olaan d ventilasyon gereksinimi sergilemez. Boya atlyelerinin ve boya
depolama odalarnn doru havalandrlmas nemlidir.
Kaynak ileri yaplan bakm atlyeleri egzost ventilasyonuna sahip olmaldr.
6.29.6 Tesisat ve Dier Tesisat Sistemleri
6.29.6.1 Bu belgede aksi belirtilmedii srece, tm tesisat sistemleri, yetkili
makamn talimatlarna uygun olarak tasarlanp kurulacaktr.
6.29.6.2 me suyu salayan sistemler iin aadaki standartlar geerlidir:
Her ana su borusu, tali boru ve ykselticinin valflarnn olmas gerekir. Her
balantda vanalarn yerletirilmi olmas gerekir. Tm vanalara eriim
salanmaldr.
ilmez svlar, katlar veya gazlarn, apraz balantlarla ime suyu kaynana
karmas halinde meydana gelecek kontaminasyonu engelleyecek ekilde
tasarlanmas, kurulmas ve muhafaza edilmesi gerekir.
Hasta srg ve rdeklerinin ykanmasn kolaylatran klozete kadar ulaan
uzunlukta du hortumlar, her hasta odas tuvaletinde bulunmaldr. Psikiyatri
ve AMATEM odalarnda bu durum gerekmemektedir.

143

 Srekli kullanma ynelik olmayan ime suyu depolama kaplarnn (scak ve

souk) yerletirilmemesi gerekir.
6.29.6.3 Scak su sistemleri iin aadakiler geerli olacaktr:
Su stma sisteminin, Tablo 4te gsterilen scaklklar ve miktarlarda su tedarik
edebilmesi gerekir. Su scakl, kullanm noktasnda veya donanm aznda
llr.
Hasta bakm alanlarna hizmet veren scak su datma sistemlerinin, srekli
olarak her scak su k noktasnda devaml scak su tedariki iin yeniden
sirklsyonunun olmas gerekir. Banyo aksam ve el ykama amal lavabolarn
k noktalarndaki scak su scaklnn 49oC gememesi gerekir.
6.29.6.4 Aadaki standartlar, drenaj sistemler iin geerli olacaktr:
Mmkn olduu kadar, drenaj borularnn, tavana yerletirilmemesi veya
ameliyathane ve doumhanelerde, ocuk bakm odalarnda, gda hazrlama
merkezlerinde, gda servisinin yapld birimlerde, gda depolama alanlarnda,
merkezi hizmetlerde, elektronik veri ilenilen alanlarda, elektrik dolaplarnda
ve dier hassas alanlarda akta olmamas gerekir. Bu alanlarda olduu srece
havai drenaj borularnn nnden geilemez. Dolaysyla bu meknlar; sznt,
younlama veya toz partikllerinden korumak iin zel artlarn yerine
getirilmesi gerekir.
Zemin drenajlarnn ameliyathane ve doumhanelerde kullanlmamas
gerekir.
Sitotoskopinin yapld alanda bir zemin drenaj mevcutsa, drenajn,
fkrtmayan, drenaj plakas altnda yatay ak salayan bir gider deliinin
olmas gerekir.
Otopsi masalar alanndaki drenaj sistemlerinin, zemine srama veya tamay
pozitif anlamda nleyecek veya geri ekme salayacak, ayn zamanda da
kolay temizleme ve sifon mekanizmasna imkn verecek ekilde tasarlanmas
gerekir.
Bina kanalizasyonun, toplu kanalizasyona boaltm yapmas gerekir. Byle bir
sistemin olmad durumlarda, tesis, pn yerel ve Belediye ynetmelikleri
uyarnca ilemelidir. (Blm 1.5e baknz)
6.29.6.5 Yanc olmayan medikal gaz ve hava sistemlerinin kurulumu, testi ve
sertifikasyonunun TSE standartlarnn gereklilikleriyle uyumlu olacak ekilde
belirlenmesi gerekir. Medikal hava kompresrlerini kontrol etmek amacyla
bilgisayar tabanl kontrollerin manel baypassna izin verilir.
(stasyon klar gerektiren odalar iin Tablo 5e baknz )

144

6.29.6.6 Klinik vakum sistemi kurulumlarnn TSE ile uyumlu olmas gerekir. Medikal
vakumu kontrol etme amacyla bilgisayar tabanl kontrollerin manel baypassna
izin verilmez.
(stasyon klar gerektiren odalar iin Tablo 5e baknz )
6.29.6.7 Kontrol hatt borular dndaki tm borularn, tanmlanmas gerekir. Tm
hizmet ana borusu, yan borular ve ykseltici valflarnn etiketlenmesi ve sabit kayt
ve referans iin tesis sahibine bir valf izelgesinin verilmesi gerekir.
6.31.6.8 Soutma bobinleri iin demontaja gerek kalmadan temizlenebilecek
younlama drenajlar tedarik ediniz (Yerel makamlar tarafndan spesifik olarak
belirtilmedii srece, younlama drenajlar iin sifon/ gider/szgec(trap)e gerek
yoktur. Younlama drenajlarnn zemin drenajna dkld yerlerde hava boluu
braklmaldr. Dondurucular veya donmann sorun olabilecei dier alanlardaki
younlama hatlar iin stc elementler tedarik edilmelidir.

6.30 Elektrik Standartlar

6.30.1 Genel
6.32.1.1 Bu tr standartlarn gerekli grld hallerde, kondktrler, kontroller
ve sinyal cihazlar dhil tm elektrikli gere ve donanmalarn, TSE standartlarnn
ilgili blmlerine uygun olarak kurulmas ve snflandrma kurumlarnn mevcut
standartlar veya dier benzeri belirlenmi standartlara uygun olmas gerekir.
6.30.2 Hizmetler, Elektrik Panolar, Kumanda Panolar ve Transformatr
Ana elektrik panolarnn, kumanda panolar ve transformatrlerin, borularn ve
mekanik donanmlarn olduu alanlardan ayr bir alana yerletirilmesi ve yalnzca
yetkili kiilerin eriimine ak olmas gerekir. Elektrik panolar, kumanda panolar
ve transformatrlerin, kullanma elverili, bakm iin kolayca eriilebilir ve andrc
veya patlayc duman, gaz veya her trl yanc maddeden uzak, kuru, havalandrlan
meknlara yerletirilmi olmas gerekir. Ar yk korumas salayan cihazlar ortam
oda scaklyla dzgn bir ekilde alyor olmaldr.
Normal klandrma iin kullanlan kumanda panolarnn ve aksam devrelerinin, ilgili
devreler ile ayn katta olmas gerekir. Acil durum devreleri iin kullanlan kumanda
panolarnn, nemli kullanclarn (ameliyathaneler, doumhaneler, youn bakm
vb.) olduu her kata yerletirilmesi gerekir. Yaam Gvenlii iin kullanlan kumanda
panolar altndaki veya stndeki katlara hizmet verebilir.
6.30.3 Aydnlatma
6.30.3.1 Aydnlatma, Tablo 8de belirtilen minimum aydnlatma seviyelerini
karlamal veya bu seviyeleri gemelidir.

145

6.30.3.2 Hasta odalar ve bitiiindeki tuvaletlerin genel klandrmas ve gece

klandrmas olmaldr. Her hasta iin bir okuma tedarik edilmelidir. Okuma
kontrollerinin hastalar tarafndan kolayca eriilebilir olmas gerekir.
Hasta veya yatak nevresimleri zerinde yana neden olmasn engellemek iin s
reten akkor ve halojen k kaynaklarndan kanlmaldr. Oynar balkl lambalarn
kullanld durumlarda da bunlarn yatak nevresimiyle temasn engellemek iin
mekanik olarak kontrol edilmesi gerekir.
6.30.3.3 Hareketsiz hastalar rahatsz eden ve kimi hastalarn da gzlerinde kalc
krlk yapacandan koroner bakm, her trl youn bakm, yeni-doan odalar,
hasta transfer koridorlar ve radyoloji blmlerinin sedyeli hasta bekleme alanlarnda
tavan direkt k ile deil yapay klandrma kullanlmaldr.
6.30.3.4 Koroner bakm ve her trl youn bakm yatak alanlar iin klandrma,
personelin hastaya en az rahatszlk verecek ekilde ve hastay gzlemlemesine
imkn salayacak gte olmaldr.
En az bir adet zemine yakn bir konuma sahip duvara monte edilmi bir gece nn,
hem hasta hem de personel kullanmna ynelik olarak hasta tuvaleti yoluna
yerletirilmesi gerekir. Bu gereklilik, koridorlarda effaf panellerin bulunmas halinde
youn bakm nitesindeki hastalar iin geerli deildir.
6.30.3.5 Ameliyathane ve doumhaneler, LDR (Sanc, doum, doum sonras
iyileme) ve LDRP (sanc, doum, iyileme ve doum sonras) odalarnda, cerrahi ve
doum masalar veya yataklar iin salanan zel klandrma nitelerine ek olarak
genel klandrmann da olmas gerekir. Genel klandrma ve zel klandrmann
ayr devreler zerinde olmas gerekir.
6.30.3.6 Bakm niteleri koridorlarnda, gece k seviyesini azaltmak artyla, genel
aydnlatma olmaldr.
6.30.3.7 Tablo 8le uyumlu olarak, muayene/tedavi ve ilem odalar iin tanabilir
veya sabit bir muayene nn tedarik edilmesi gerekir.
6.30.3.8 Acil Servis iin d bina uyar klar ve giri klarnn acil durum gcne
bal olmas gerekir.
Jeneratrl yedek klandrmann, acil durum jeneratr alanlarnda, acil durum g
transferi anahtar alanlarnda ve gerekli ngrlen dier alanlarda yerletirilmesi
gerekir.
6.30.3.9 Jeneratrl klandrmann, Ameliyathaneler, Doumhaneler, Kardiyak
Katetarizasyon Laboratuvarlar, Anjiyografi Laboratuvarlar ve Travma Odalar
ve dier genel olarak anestezi uygulanan meknlarda bulundurulmas gerekir.
Jeneratrn normal ve acil durum gcnn kaybndan sonra, en az 240 dakika
boyunca, klandrma salamas gerekir.

146

6.30.4 Priz Yuvalar

6.30.4.1 Elektrik prizi yuvalarnn, Tablo 9a uygun bir ekilde tesis edilmesi TSE
standartlarna uygun olmas gerekir.
6.30.4.2 Priz yuvalar; inaat ve oda konfigrasyonunun, kurulumu kullanl
klmad durumlarda, d duvarlardan kartlabilir.
6.30.4.3 Genel kullanm iin dubleks priz yuvalarnn, aralarnda, tm koridorlarda
yaklak 15 metre uzaklk ve koridor sonlarnda 7,5 metre olacak ekilde
konumlandrlmas gerekir. Pediatrik ve psikiyatrik nite koridorlarndaki priz
yuvalarnn darbeye dayanakl trden olmas gerekir. X n kullanm iin tahsis
edilen zel priz yuvalarnn, hasta alanlar koridorlarnda tesis edilmesi; bylece, 15
metre veya daha az uzunluktaki bir kablo kullanmyla hasta odasnn herhangi bir
yerinde tanabilir donanm kullanlabilir. Ayn tanabilir X n nitesi ameliyathane
veya bakm alanlarnda kullanlyorsa, X n kullanm iin olan priz yuvalarnn, tm
konumlarda bir fiin kullanmna imkn verecek ekilde olmas gerekir. G kayna
veya batarya gcyle alan X n nitelerinin kullanlmas durumunda, zel X n
priz yuvalarna gerek yoktur.
6.30.4.4 Acil durum sistemleri zerinden alan elektrik prizi yuvalarnn, ayr bir
renkle belirtilmesi veya tannmas iin iaretlenmesi gerekir. Eer belirtmek iin renk
kullanlyorsa, tm tesiste ayn rengin kullanlmas gerekir
6.30.5 Malzeme
6.30.5.1 Ameliyathanelere bir seferde en az 4 filmin okunmasn salayacak
Negatoskoplar yerletirilmelidir. Acil muayene odalarnda ve radyoloji blmlerinde
en az iki filmin okunmasn salayacak byklkte negatoskop yerletirilmesi
gerekir. Tm negatoskoplarn ayn younluk, renk ve k gcne sahip olmaldr.
Film grntlenmesi amacyla bilgisayarl bir sistem kullanlyor ise negatoskop
kullanmna gerek yoktur.
6.30.6 Hastane Uyar ve Hemire ar Donanmlar
Hastane Uyar ve Hemire ar Donanm drt tip ar istasyonunu ierir:
Hasta Odas ar stasyonu
Banyo ar stasyonu
Acil Durum Uyar stasyonu (Personel Yardm)
ar Kod stasyonu (Mavi Kod)
6.30.6.1 Her yatakta iki ynl ses iletiiminin salanabilecei bir sistemin olmas
gerekir. Bitiik yataklara hizmet eden iki ar cihaz bir Hasta stasyonuyla
ynetilebilir. arlarn grlebilir bir sinyali aktive etmesi gerekir. Hasta
stasyonunun, bir ar yapldnda yanan bir ar lambasnn olmas ve arnn

147

iptal edilmesi iin bir Reset dmesinin olmas gerekir. ki veya daha fazla Hasta
stasyonunun bulunduu odalarda, ar lambalarnn her istasyonda bulunmas
gerekir. Her Hasta stasyonunun ses devresi alt srece yank kalan bir ar
lambasnn olmas gerekmektedir.
6.30.6.2 Banyo ar stasyonunun da her hastann tuvaleti, kveti, oturularak
ykanlan kveti ve dua kabinlerinde yere dm yerde yatan bir hastann
eriebilecei ve ekerek aktif hale gelebilecei bir alarm dzenei bulunmaldr. Bu
alanlardaki alarmn yalnzca alarmn verildii Banyo ar stasyonundan kapatlabilir
olmas gerekmektedir.
6.30.6.3 Kod ar stasyonlar (lkemizde Mavi Kod olarak ifade edilir), belirli
her hasta yata, masas ve sandalyesinde gr hizasnda yerletirilir. Kod arsn
balatan kiiye srekli olarak iitsel ve grsel teyit gndermesi gerekir. Bu sre ve
bu arlara cevap veren personelin, iletim raporu vastasyla belgelenmesi gerekir.
6.30.6.4 Psikiyatri servislerinin hemire blmlerinde, bir hemire ar istasyonu
gerekmez. Ancak bir istasyon varsa, kolayca kaldrlmasna veya ar dmesi
klarnn kaplanmasna ilikin dzenlemelerin yaplmas gerekir. Psikiyatrik
hemire blmlerinde, tm hemire ars donanmlarnn darbeye dayankl
tutalarnn olmas gerekir.
6.30.6.5 Hasta stasyonu, Banyo stasyonu, Acil Durum Uyar stasyonu (Personel
Yardm) ve Kod ars stasyonunun (Mavi Kod) grevlileri, n grlen ekilde ve
Tablo 10da belirtildii zere, rapor vermesi gerekir. Mmkn olduu durumlarda, ana
istasyonlarn, iitsel/grsel uyarlar vermesi ve tm bekleyen arlar grntlemesi
gerekir ya da snrl grntleme olanaklarnn bulunduu durumlarda n grlen
ekilde ncelii olan grntlemelidir.
6.30.6.6 Hasta istasyonlar, banyo stasyonlar, Acil Durum Uyar stasyonlar ve
Kod ar stasyonlarnn, Tablo 10da ve n grlen eklinde belirtilmi olan uygun
grev istasyonlarna rapor vermesi gerekir.
6.30.7 Acil Durumlarda Elektrik Hizmeti
Acil durum elektrik gcnn, TSE standartlarnda tm bina ve ileyiine hizmet
salayacak ekilde ve tam ykte, en az 24 saat hizmet verecek kapasitede olmas
gerekir.
6.30.8 Yangn Alarmlar
Tm salk tesislerinde Yangn Ynetmeliklerine ve TSE standartlarna uygun bir
yangn alarm sisteminin olmas gerekir.
6.30.9 Telekomnikasyon ve Bilgi Sistemleri
6.30.9.1 Telekomnikasyon ve bilgi sistemleri cihazlarnn (server gibi) konaca
yerlerin tesis edilmesi gerekir.

148

6.30.9.2 Merkezi donanm yerleri iin bir odann tesis edilmesi gerekir. zel klima ve
voltaj dzenlemelerinin, retici tarafndan tavsiye edilmesi durumunda salanmas
gerekir.

149

7. TABLOLAR
Tablo 1 Genel Hastaneler ve Tp Merkezlerinde Ses Transmisyonu Snrlamalar
Hava Yoluyla Tanan Ses Geirgenlii Snf (STC)a
Yeni naat
Blmeler
Katlar
Hasta odasndan hasta odasna
45 desibel
40 desibel
b
Genel alandan hasta odasna
55 desibel
40 desibel
c
Servis alanlarndan hasta odasna
65 desibel
45 desibel
d
Hasta odasna giden koridor
45 desibel
45 desibel
Poliklinik koridorud
65 desibel
45 desibel
Devam Eden naat
Hasta odasndan hasta odasna
35 desibel
40 desibel
b
Genel alandan hasta odasna
40 desibel
40 desibel
Servis alanlarndan hasta odasna
45 desibel
45 desibel
a
Ses geirgenlik snf (Sound transmission class) (STC), ASTM E90 ve ASTM
E413te belirtilen yntemlere uygun testler ile belirlenmelidir. Blmelerin,
yukardaki yapya ulamamas durumunda, tavanlardaki ses iletimi ve kompozit
STC performansnn gzden geirilmesi gerekir.
Genel alanlar, koridorlar (hasta odalarnn ald koridorlar hari), lobiler,
yemekhaneler, dinlenme odalar, tedavi odalar ve benzeri mekanlar ierir.

Hizmet alanlar, mutfak, asansr, asansr makine dairesi, amarhane, garaj,

bakm odalar, kazan ve mekanik donanm odalar, ve yksek grltnn olduu
benzeri mekanlar ierir. Hasta odalaryla ayn veya hasta odalarnn zerinde
konulanan mekanik donanm, ofisler, hemire istasyonlar ve kiilerin olduu
benzeri meknlarn, zemin yaltmnn etkin bir ekilde salanmas gerekir.
c

Hasta odalarnn ald koridorlarda, kap/pencerelerin bulunduu birleik

duvarlar vardr ve hasta odasna dorudan eriim salanr.

151

152
3

eride
Darda
Darda
Darda
_
Darda
Darda

Bronkoskopi
Dier ilem odalar
Kardiyak Kataterizasyon/Anjiografi16
Doumhane9
Uyanma odas9
Kritik ve youn bakm
Hcre Nakil Odas

Hasta odas
Yeni doan bakm
Koruyucu ortam odas11

Darda
Darda

Darda

Endoskopi18

BAKIM

Darda
eride

2
2
2

2
2
3
3
2
2
3

3
-

Darda

Ameliyathane/cerrahi/sitotoskopik/minr
cerrahi odalar9
Travma odas10
Anestezi gaz depolama alan

CERRAH VE KRTK BAKIM

Belirtilen Alan

2
6
12

12
6
15
15
6
6
12

15
8

15

Hava hareketinin D havann

Minimum saat
bitiik alanla
saat ba hava ba toplam hava
ilikisi2
deiimi3
deiimi4

Evet
-

Evet

Dorudan dar
boaltlan hava5

Hayr

Hayr
Hayr
Hayr
Hayr
Hayr
Hayr

Hayr

Hayr
-

Hayr

Oda niteleri
tarafndan
yeniden
sirklasyon6

Tablo 2.1 Hastanelerde ve Ayakta Tedavi Veren Tesislerde Hasta Bakmn Etkileyen Alanlar iin Havalandrma Gereklilikleri1

153

Nkleer Tp ve X n (tan & tedavi)17

Karanlk oda
Nkleer tp laboratuvar
LABORATUVAR
Genel13
Biyokimya13
Sitoloji
Cam Ykama
Mikrobiyoloji13
Patoloji
Seroloji
Sterilizasyon
Otopsi odas
Soutulmayan beden (body) bekletme
odas

TANI VE TEDAV

Travay/doum/kontrol
Travay/doum/kontrol /postpartum

zolasyon odas veya n oda11, 12

Hava yolu enfeksiyon izolasyon odas12

2
2

2
2
2
2
2
2
2
2
-

eride
eride

eride
eride /
darda
-

Darda
eride
eride
eride
eride
Darda
eride
eride
eride

10

6
6
10
10
10
10
6
10
12

6
10
10

2
2

10

12

Evet

Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet

Evet
Evet

Evet

Evet

Hayr
Hayr
Hayr
Hayr
Hayr
Hayr

Hayr
Hayr

Hayr

Hayr

154

la odas
Temiz amar deposu
Temiz alma odas veya temiz odas
Diyaliz yeniden ileme odas
Endoskop optii yeniden ileme odas
Temizlik malzemesi odas

DESTEK MEKNLAR

Gda hazrlama merkezi14

Kiler
Gda ykama

GIDA HZMET

ETO-sterilizr odas
Sterilizr mekanik donanm odas
Kirli veya dekontaminasyon odas
Temiz alma odas
Steril depo

MERKEZ CERRAH TEHZATI

Muayene/Tedavi/Fiziksel Terapi10
Hidroterapi

TANI ve TEDAV

Darda
Darda
Darda
eride
eride
eride

eride

eride
eride
eride
Darda
Darda

eride

4
2
4
10
10
10

10
2
10

10
10
10
4
4

6
10

Evet
Evet
Evet

Evet

Evet
Evet
Evet
-

Evet

Hayr
Hayr
Hayr

Hayr

155

amarhane-ileme
Hasta dekontaminiasyon odas
Eczane (Genel)
Eczane (Steril karm alanlar)
Kirli amar (ayrm ve depo)
Kirli amar ve p atma odas
Kirli alma odas ve kirli odas
Triyaj19
Tuvalet/Banyo/Du Odalar
Bekleme odas19

eride
Darda
Darda
eride
eride
eride
eride
eride
eride

2
2
2
2
2

10
12
4
4
10
10
10
12
10
12

Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet

Hayr
Hayr
Hayr
Hayr
Hayr
-

Tablo 2.2 Hastane ve Ayakta Tedavi Hizmeti Salayan Tesislerdeki

Scaklk ve Nem Gereklilikleri
CERRAH VE KRTK BAKIM
Ameliyathane/cerrahi sitotoskopi9
Doumhane9
Uyanma odas9
Kritik ve youn bakm
Tedavi odas10
Travma odas10
Hasta odas
Endoskopi odas
Bronkoskopi odas
Yeni doan bakm odas
X n (cerrahi/kritik bakm ve
kateterizasyon) odas

Rlatif nem7(%)

stenen scaklk C

30-60
30-60
30-60
30-60
30-60
30-60
30-60
30-60
30-60
30-60

20-23
20-23
21-24
21-24
21-24
21-24
21-24
20-23
20-23
24

30-60

21-24

Notlar:
1. Bu tablodaki havalandrma oranlar, rahatlk salayacak havalandrmalar;
ayn zamanda, hastanelerin akut bakm birimlerinde, hasta bakmn dorudan
etkileyen asepsi ve koku kontroln ierir ve hastanelerin byk ounluunda
Sigara ilmez olduundan, Sigara ilmez kural salk tesisleri temelinde
belirlenmitir. Organ transplantasyon nitesi, yank nitesi, zel ilem odalar
gibi uzmanlam hasta bakm alanlarnn, uygun olduu takdirde, hava kalitesi
kontrol iin ek havalandrma artlarnn olmas gerekir.
2. Havalandrma sistemlerinin tasarm, genelde temizden daha az temiz alanlara
olacak tarzda, grlebilir (erit ve duman testi vastasyla) bir hava hareketi
salayacak ekilde olmaldr. Enerji tasarrufu iin herhangi bir tip deiken
hava debisi veya ar yk kesme sistemi kullanlyorsa bunun, koridordan
odaya basn ayar ilikilerine veya tablo tarafndan gerekli grlen minimum
hava deiikliklerine zarar vermiyor olmas gerekir. Mnferit bir odadan gelen
infiltrasyon veya exfiltrasyon debisinin, tablo tarafndan belirtildii zere, saat ba
minimum toplam hava deiikliliinin %15ine veya kap akl bana 1416 litre/
dakikaya tekabl etmesi gerekir (hangisi daha bykse).
3. Egzost ihtiyalarn karlamak iin, dardan hava replasman gereklidir. Tablo
21de listelenen alanlar dnda kalan mnferit mekanlara gidecek d hava miktarn
spesifik olarak belirtmemitir. Gerekli egzozu dengelemek iin sisteme eklenen
dardan havann datm, iyi mhendislik uygulamalar gereinde salanmaldr.
Minimum hava miktarnn, sistem alrken, sabit kalmas gerekir.

156

4. Hava deiim says, odada kimsenin kalmad durumlarda, drlebilir. Hava

deiim says drldnde, hava hareketi ynnn ayn kalacana ilikin
artlarn olaca dzenlemeler yaplmaldr. Srekli yn kontrolnn saland
belirtilmemi olan alanlarda, meknda kimsenin kalmamas ve havalandrmaya
gerek duyulmad durumlarda, havalandrma sistemleri kapatlabilir.
5. Kontaminasyonun veya koku sorunlarnn olduu alanlardan gelen havann,
darya boaltlmas ve dier alanlara yeniden sirkle edilmemesi gerekir. Havann
darya boaltlmas hususunda, baz alanlarn zel ihtimam gerektirebileceini
dikkate alnz. rn; pulmoner enfeksiyonlu hastalarn tedavi edildii youn bakm
nitelerinde ve yank hastalar odalarnda.
6. Yeniden sirklasyon odas HVAC niteleri, birincil olarak havann stlmas ve
soutulmas iin kullanlan lokal niteler iindir; hava dezenfeksiyonu iin deildir.
Temizleme zorluu ve kontaminasyonun toplanma olaslndan dolay, yeniden
sirklasyon odas nitelerinin, karsnda Hayr yazan alanlarda kullanlmamas
gerekir. Ancak, hava yolu enfeksiyon kontrol iin, HEPA filtrelerinin kullanld
mnferit izolasyon odalarnda hava yeniden sirkle edilebilir. zolasyon ve youn
bakm nitesi odalar, yalnzca merkezi sistem tarafndan tedarik edilen birincil
havann yeniden stma nitesine getii yeniden s indkleyici niteler tarafndan
havalandrlabilir. Radyatr veya konvektr gibi yerden stma veya soutma
nitelerinin ameliyathane, youn bakm, zel bakm niteleri, PACU, anjiyografi,
giriimsel radyoloji ve kardiyak kateterizasyon laboratuarlarnda kullanlmamas
gerekir.
HEPA filtreli yeniden sirklasyon cihazlarnn, halihazrdaki tesislerde, hava yoluyla
bulaan enfeksiyz ajanlarn kontrol iin olan gereklilikleri karlamadr. Tanabilir
veya sabit sistemlerin tasarm, hava aknn tkanmasn ve ksa devre yapmasn
engeller nitelikte olmaldr. Besleme ve egzoz konumlanmas, temiz havay, salk
hizmetleri alanlarnn en ok alt yerlere, enfeksiyz kaynaktan karya,
ardndan egzoza yneltecek ekilde olmas gerekir; bylece, salk hizmetleri
alan, enfeksiyz kaynak ve egzoz noktas arasnda kalmaz. Bu tr sistemlerin
tasarm ayn zamanda, zaman belirlenmi koruyucu bakm ve temizleme iin
eriime imkn salayacak ekilde olmaldr.
7. Listelenmi deerler, kontroln spesifik olarak gerektii yerlerdeki alt ve st
snr deerlerdir.
8. Sistemlerin scaklk deerlerinin belirtilen yerlerde, odalar bu deerde
tutabilecek kapasitede olmas gerekir. Tek bir rakam genelde, en az belirtilmi
scakln stma veya soutma kapasitesini gsterir. Bu, genelde, hastalar
giysisiz olduunda ve daha scak bir ortam gerektiinde geerlidir. Bu tasarm
standartlarnda belirtilenler dhil, hastalarn rahatl ve tbbi artlar neticesinde
daha dk scaklklarn istenmesi durumunda, belirtilen scaklklardan daha dk
scaklk ayarnn yaplmasn engellemez.
Depo alanlar gibi srekli olarak personelin olmad alanlarn, amalanan ileve
uygun scaklklarnn olmas gerekir.

157

9. Azot Oksite Mesleki Maruziyetine ilikin TSE kriterleri, sz konusu gazlarn

kullanld alanlarn hem lokal egzoz (sprme) sistemleri hem de genel
havalandrlmasna ilikin bir ihtiya olduunu ortaya koymaktadr.
10. Burada kullanlan travma odas ibaresi, acil servisteki ameliyathane veya acil
cerrahi mdahale iin kullanlan dier travma alandr. Kaza madurlarnn ilk
tedavisinde kullanlan ilk yardm odas veya acil durum odas, tedavi odas iin
belirtilen ekilde havalandrlabilir. Bronkoskopi iin kullanlan tedavi odalarnn,
Bronkoskopi odalar olarak deerlendirilmesi gerekir. Azot oksitin kullanld
kriyoterapi ilemleri iin kullanlan tedavi odalarnn, atk gazn boaltlmasna
ilikin artlara sahip olmas gerekir.
11. Koruyucu evre hava ak tasarm zellikleri hastay genel evresel hava
yoluyla bulaan enfeksiyz etkenlerden (rn; Aspergillus sporlar) korur. Bu zel
havalandrma alanlarnn, en temiz hasta bakm alanndan daha az temiz alanlara
hava ak salayacak ekilde tasarlanm olmas gerekir. Bu odalar, besleme hava
akmnda bulunan HEPA filtreleriyle (MERV 17) korunur. Bu tutucu filtreler, hastay,
havalandrma sisteminin bileenlerinden gelebilecek, bakmla treyen evresel
mikroplarn salnmasndan korur. Yeniden sirklasyon salayan HEPA filtreleri,
edeer oda hava deiimini artrmak iin kullanlabilir. Sabit debili hava ak,
korunan ortamn tutarl havalandrmas iin gereklidir. Tesisin, havaya yoluyla
bulaan enfeksiyonlar iin izoloasyonun, korunan ortamlardaki hastalar iin gerekli
olduuna karar verilmesi durumunda, bir n odann tedarik edilmesi gerekir.
Korunan ortam ve hava yoluyla bulaan enfeksiyon izolasyon ilevleri arasnda
deiim salayabilmek iin, tersinir hava ak bulunan odalar kabul edilemez.
12. Bu klavuz ilkelerde tanmlanan enfeksiyz hastalk izolasyon odalar, kzamk,
suiei veya tberkloz gibi enfeksiyz hastalklarn hava yoluyla bulamasn
engellemek amacyla kullanlr. Hava yoluyla bulaan enfeksiyon izolasyon
odalarnn, izolasyon nlemleri gerektirmeyen dnemlerde normal hasta bakm
koullarna sahip olmas gerekir. Yedek sirklasyon cihazlar, edeer oda havas
deiimini artrmak iin hasta odasnda kullanlabilir; ancak, bu tr yeniden
sirklasyon cihazlar d hava gereklilikleri kontroln salamaz. Mnferit
izolasyon odalar ierisindeki hava, HEPA filtrelerinin kullanlmas halinde, yeniden
sirkle edebilir. Korunan ortam ile enfeksiyon izolasyonu ilevleri arasnda deiim
salayabilmek iin ters ynde hava ak bulunan odalar kabul edilemez.
13. Gerekli grldnde, zararl gaz veya kimyasal buharlarn ekilmesi iin uygun
kabinler veya egzoz cihazlarnn salanmas gerekir. Baknz Blm 7.31.412. ve 13.
14. Gda hazrlama merkezlerindeki havalandrma sistemlerinin hava tedarik
mekanizmalarnn, egzost kabin kontrolleri ve emniyet azlaryla uygun bir ekilde
ara yznn salanmas gerekir; bylece k koridorlarna veya koridorlarndan
olacak exfiltrasyon ve infiltrasyon, Yangn Ynetmeliine uygun k koridor
kstlamalar, basn gereklilikleri veya tabloda belirtilmi maksimum deere zarar
vermeyecek ekilde olabilir. Meknn kullanlmamas durumunda, koku kontrol
iin gerekli olan hava deiimi says drlebilir veya deitirilebilir.

158

15. Bulan ykand odalarda, daha yksek seviyelerde hava deiimi gerekli
olabilir.
16. Burada kullanlan kardiyak kateterizasyon/anjiyografi ibareleri, deri insizyonu
veya steril kaviteye bir enstrmann girmesinde cerrahi asepsinin kullanld her
trl invazif tanya veya tedaviye ynelik ilemi ierir.
17. X n ibaresi (tan ve tedavi), ilemin bir paras olarak steril bir teknik
gerektirmeyen non-invazif tanya ynelik ilemler iin kullanlmtr; ancak bu
ilemler esnasnda, ksa dnemli bir toplar damar girii gerekebilir.
18. eitli ilemlere imkn salamak iin, hem endoskopi hem de bronkoskopi
iin kullanlan odalardaki havalandrmann, bronkoskopi odalarndaki standartlara
uymas gerekir. Bronkoskopi ilemleri iin kullanlan odalarn Blm 6.3.1.2, 6.3.2.1
ve 6.3.2.11e uygun olmas gerekir.
19. Acil durum departmannn gerekli grd ve Tberkloz taramasnn
gerekletirildii, radyoloji ve laboratuvar gibi dier departmanlarda resirklasyon
salayan bir havalandrma sisteminde, geriye dnen havann darya verilmeden
nce, HEPA filtrelerinden geirilmesi gerekir.

159

Tablo 3 Genel Hastaneler ve Yatarak Tedavi Tesislerinde Merkezi Havalandrma ve

Klima Sistemleri in Filtre Etkilikleri
Belirtilen Alan

No. Filtre
Yataklar

Filtre Yata
No. 1
(MERV)

Yatan hasta bakm, tedavi ve tan

iin tm alanlar ve shhi ve temiz
2
8
ileme vb gibi dorudan hizmet veya
temiz malzeme salayan alanlar
* %100 d hava sistemleri iin MERV 13 seviyesine drlebilir.
Koruyucu Ortam Odas
2
8
Laboratuarlar
1
13
dari, byk depolama, kirli
bulundurulan alanlar, gda
hazrlama alanlar, kimyasal baml
1
8
hasta birimleri, psikiyatri niteleri,
ayakta tedavi diyaliz nitesi ve
amarhaneler

Filtre Yata
No. 2 (MERV)

14*

17

Notlar:
lave kafes veya n filtreler, MERV 12 den yksek etkililie sahip filtreler iin
gerekli bakm azaltmak iin dikkate alnabilir.
Filtrasyon etkilik oranlar, ASHRAE 52.2-99 Standart 52.2-1999 Genel
Havalandrma Hava Temizleme Cihazlarnn Partikl Boyutuna Gre Ortadan
Kaldrma Etkiliklerini Test Yntemi
Minimum Etkililik Raporlama Deeri (MERV) ASHRAE Std.52.2 ile ASHRAE
Std.52.1, Toz Yeri Verimlilii ve IEST-RP-CC001.3:
MERV 17

% 99.97

MERV 15-16

>% 95 ASHRAE/ANSI 52.1Standard, filtre tarafndan

tutulmu olan tozun arlna dayanarak etkililii
% 90-95 ler ve, yzeylerin kirliliini azaltmak iin filtrelerin
etkinliini saptamak iin retildi. ASHRAE/ANSI 52.2% 80-90 1999 Standard, solunumu yaplabilir partikllerin
tutulmasndaki ve HVAC donanmn korumadaki
% 60-75 filtre etkinliini test etmek iin gelitirildi. Minimum
Etkililik Raporlama Deeri (MERV), bu partikl
% 40-55 erimini kullanarak yaplan testlerden gelitirilmitir.

MERV 14
MERV 13
MERV 11-12
MERV 9-10

MERV 8
% 30-35
HEPA filtreleri Standard 52.2ye gre test edilmedi; ancak performanslar
temelinde, IEST test standartlaryla uyumlu olarak kendilerine bir MERV deeri
verilmitir. Aadaki apraz referans ASHRAE/ANSI Standard 52.2-1999, Ek E.deki
bilgilere dayanmamaktadr.

160

Tablo 4 Scak Su Tasarm

Klinik
Yemekhane/Mutfak
amarhane
Yatak ve saat bana litre*
11.3
7.6
7.6
Scaklk (oC)**
49
49
71**
malatnn tavsiyelerine uygun olarak ve YM tarafndan onaylanan ekilde,
ykaycdaki durulama suyunun 82oC olmasna imkn tannacaktr (Ayr bir
amplifikatr temin edilebilir).
*Scak su iin tasarmda talep edilen miktarlar, genel referans niteliindeki
minimum miktar olup, monte edilmesi gereken demirbalarn fiili say ve tiplerinin
kullanld mhendislik tasarm prosedrlerinin yerine gemeyecektir. Tasarm
ayn zamanda, kartrma iin kullanlan souk suyun scaklk derecesinden,
aktma sresinden ve s kaybna nispetle izolasyondan vb. etkilenecektir. rnein,
ktaki scaklk kaynak tanktaki scakla yakn olduunda ve yumuatma
amacyla kullanlan su nispeten lk olduunda ihtiya duyulan scak suyun toplam
kalitesi daha dk olacaktr.
**Gerekli olduunda, amar ykama donanmna 71oC scak su temin edilmesine
imkn tannacaktr (Bu istimli stc veya ayr bir amplifikatrl stcyla
yaplabilir). Ancak, bunun, kullanlan tm suyun bu scaklkta olaca anlamna
gelmedii vurgulanmaktadr. amar ykama ileminin kabul edilebilir bir sonu
vermesi iin gerekli olan su scaklklar, evrim tipi, sabun ve beyazlatc forml
ile lekenin tr ve derecesi esasnda deiiklik gsterecektir. Birok tesiste daha
dk scaklklar ou ilem iin yeterli olabilir; ancak zel koullar altnda ihtiya
duyulduunda 71oCnin zerindeki scaklklar da temin edilebilmelidir. Bu konuda
TSE standartlarna da uyulmas gerekir.

161

Tablo 5 Oksijen, Vakum ve Tbbi Hava Sistemleri in stasyon klar

KONUM
Yatan hasta yata (tbbi ve
cerrahi) 1
Yatan hasta muayene/tedavi
yerleri 1 (giriimsel radyoloji dahil)
Kritik bakm (genel)
Kritik bakm muayene/tedavi
Koroner kritik bakm
Yeni doan youn bakm
Yeni doan bakm nitesi (salkl)2
zel bakm nitesi
Pediatrik ve ergen
Psikiyatrik hasta odas
Tecrit tedavi odas
n ilem yatan hasta bekleme
odas
Ameliyathane
Cerrahi olmayan sitotoskopi,
litotripsi, roloji
minr cerrahi odas
Bronkoskopi
Cerrahi olmayan endoskopi
Anestezi sonras bakm nitesi
Anestezi alma odas
Ayakta hasta uyanma
Ameliyat sonras yatak odas
Doumhane
Sanc odas
Uyanma odas
Doum ncesi /doum/uyanma
(LDR)
Doum ncesi /doum/uyanma /
ameliyat Sonras (LDRP)

162

OKSJEN

VAKUM

TIBB HAVA

2
2
2
3
1
1
1
-

3
3
3
3
1
1
1
-

1
1
1
3
1
1
1
-

1
2
1
1
alma
istasyonu
bana 1 adet
1
1
2
1
1

1
2
2
3

1
1
3
1
3

1
1
1
1
alma
istasyonu
bana 1 adet
1
1
-

Yatak bana ilk acil durum

ynetimi
Triyaj alan
Acil Muayene ve Tedavi Odalar
Travma/Kardiyak/ ressitasyon ve
ilgili grntleme odalar
Ortopedik ve al odas
Kardiyak katerizasyon/anjiyografi
& Giriimsel radyoloji laboratuvar
Otopsi odas

1
1

1
1

1
1

alma
alma
istasyonu
istasyonu
bana 1 adet bana 1 adet

1. Baz hastalar, yksek oksijen seviyelerini tolere edemezler; dolaysyla, oksijen

yerine tbbi havaya ihtiya duyarlar. Bu nedenle, bu odalarda, zellikle de daha
ok solunum vakalarnn kabul edilebilecei izolasyon odalarnda, tbbi havann
bulunmasn tavsiye ederiz.
2. ki salkl yeni-doan bebek, bu k/girileri paylaabilir; ancak Salk
Bakanl, her salkl yeni doan bebek iin bir vakum girii gereklilii getirmitir.

163

Tablo 6.1 Bakm Birimlerinin Belirli Alanlarnn Havalandrlmas1

Hava
hareketinin
bitiik
alanla
ilikisi2

D
havann
saat ba
hava
deiimi3

Nbeti doktor odas

Nbeti doktor nitesi

koridoru

Tuvalet, banyo, du, ve

hidroterapi odalar

eride

10

Evet

Havayolu enfeksiyonu
izolasyon odalar,
varsa

eride

12

Evet

Hayr

zolasyon hcre (ni)

veya n odalar, varsa 9

eride /
Darda

10

Evet

Hayr

Yemekhaneler

Faaliyet odalar, varsa

Gzellik salonu

eride

12

Evet

Hayr

Fiziksel terapi

Mesleki terapi

Kirli alma odas

veya kirli holding

eride

10

Evet

Hayr

Temiz alma odas

veya temiz holding

Darda

la odas

Darda

eride

10

Evet

Hayr

10

Evet

Hayr

Kirli amar ayrma ve

depo

10

Evet

Hayr

Temiz araf deposu

Hayr

Hayr

10

Evet

Hayr

10

Evet

Hayr

lev Alan

Muayene ve Tedavi
Odalar
amar ve p atma
odas, varsa
amar ileme

Gda hazrlama
birimleri 10

Gda ykama
Gda depolama
alanlar
Temizlik malzemesi
odalar

164

Minimum
Oda
Dorudan
saat ba
niteleri
dar
toplam
tarafndan
boaltlan
hava
yeniden
5
hava
deiimi4
sirklasyon6

Tablo 6.2 Bakm Birimlerinin Belirli Alanlar in Scaklk ve Nem1

lev Alan
Nbeti doktor odas11
Nbeti doktor nitesi koridoru
Tuvalet
Havayolu enfeksiyonu izolasyon odalar
varsa
zolasyon hcreleri veya n odalar varsa9
Yemekhaneler 11
Faaliyet odalar11
Fiziksel terapi
Mesleki terapi
Kirli alma odas veya kirli alan
Temiz alma odas veya temiz holding
la odas
Sterilizr egzoz odas
amar ve p atma odas, varsa
amarhane (genel) varsa
Kirli amar ayrma ve deposu
Temiz amar deposu
Gda hazrlama birimleri10
Gda ykama
Gda depo alanlar
Temizlik malzemesi odas
Banyolar
Notlar:

Rlatif nem7

Tasarm Scakl8

21-26

24

21-26

24
24
24
24

24

26

26

24

1. Bu tablodaki havalandrma oranlar, rahatlk salayacak havalandrmalar;

ayn zamanda, hastanelerin akut bakm birimlerinde, hasta bakmn dorudan
etkileyen asepsi ve koku kontroln ierir. Bu tabloda, spesifik havalandrma
oranlarnn verilmedii alanlar gereince havalandrlmaldr.
2. Havalandrma sistemlerinin tasarm, genelde temizden daha az temiz alanlara
olacak eklide, grlebilir (erit ve duman testi vastasyla) bir hava hareketi
salayacak ekilde olmaldr. Enerji tasarrufu iin herhangi bir tip deiken hava
debisi veya ar yk kesme sistemi kullanlyorsa bunun, koridordan odaya

165

basn ayar ilikilerine veya tablo tarafndan gerekli grlen minimum hava
deiikliklerine zarar vermiyor olmas gerekir.
TSE standartlarnn spesifik olarak izin verdii durumlar haritir.
3. Egzoz ihtiyalarn karlamak iin, dardan hava replasman gereklidir. Tablo
6A, listelenen alanlar dnda kalan mnferit mekanlara gidecek d hava miktarn
spesifik olarak belirtmemitir. Gerekli egzostu dengelemek iin sisteme eklenen
dardan havann datm, iyi mhendislik uygulamalar gereinde salanmaldr.
Minimum hava miktarnn, sistem alrken, sabit kalmas gerekir
4. Hava deiim says, mekn kullanld srece hava deiimi saysnn
yeniden saptanacan salayacak artlar getirilmise odada kimsenin kalmad
durumlarda, drlebilir. Hava deiim says drldnde, hava hareketi
ynnn ayn kalacana ilikin artlarn olaca dzenlemeler yaplmaldr. Srekli
yn kontrolnn saland belirtilmemi olan alanlarda, meknda kimsenin
kalmamas ve havalandrmaya gerek duyulmad durumlarda, havalandrma
sistemleri kapatlabilinir.
5. Kontaminasyonun veya koku sorunlarnn olduu alanlardan gelen havann,
darya boaltlmas ve dier alanlara yeniden sirkle edilmemesi gerekir.
Havann darya boaltlmas hususunda, mnferit vakalarn zel ihtimam
gerektirebileceini dikkate alnz.
6. Temizleme zorluu ve kontaminasyonun toplanma olaslndan dolay, yeniden
sirklasyon odas nitelerinin, karsnda Hayr yazan alanlarda kullanlmamas
gerekir. zolasyon odalar, yalnzca merkezi sistem tarafndan tedarik edilen birincil
havann yeniden stma nitesine getii yeniden s indkleyici niteler tarafndan
havalandrlabilir. Radyatr veya konvektr gibi yerden stma veya soutma
nitelerinin zel bakm nitelerinde kullanlmamas gerekir.
7. Listelenmi terimler, kontroln spesifik olarak gerektii yerlerdeki minimum ve
maksimum limitlerdir.
8. Scaklk erimlerinin belirtildii yerlerde, sistemlerin, odalar bu erimde herhangi
bir noktada tutabilecek kapasitede olmas gerekir. Tek bir rakam genelde, en az
belirtilmi scakln stma veya soutma kapasitesini gsterir. Bu, genelde, nbeti
doktorlar giysisiz olduunda ve daha scak bir ortam gerektiinde geerlidir. Bu
tasarm standartlarnda belirtilen hibir ey, nbeti doktorlarn rahatl ve tbbi
artlar neticesinde daha dk scaklklarn istenmesi durumunda, belirtilen
scaklklardan daha dk scaklk ayarnn yaplmasn engellemez. Depo alanlar
gibi srekli olarak kiinin olmad alanlarn, amalanan ileve uygun scaklklarnn
olmas gerekir.
9.Bu klavuz ilkelerde tanmlanan enfeksiyz hastalk izolasyon odalar, kzamk,
suiei veya tberkloz gibi enfeksiyz hastalklarn hava yoluyla bulamasn
engellemek amacyla kullanlr. Hava yoluyla bulaan enfeksiyon izolasyon 2. seviye

166

odalarnn, izolasyon nlemleri gerektirmeyen dnemlerde normal hasta bakm

koullarna sahip olmas gerekir. Ek yeniden sirklasyon cihazlar, edeer oda
havas deiimini artrmak iin hasta odasnda kullanlabilir; ancak, bu tr yeniden
sirklasyon cihazlar d hava gereklilikleri kontroln salamaz. Mnferit izolasyon
odalar ierisindeki hava, HEPA filtrelerinin kullanlmas halinde, yeniden sirkle
edebilir. Korunan ortam ve AII ilevleri arasnda deiim salayabilmek amacyla
tersinir hava ak bulunan odalar kabul edilemez.
HEPA filtreli yeniden sirklsyon cihazlarnn, hlihazrdaki tesislerde, hava yoluyla
bulaan enfeksiyz ajanlarn kontrol iin gereklilikleri karlamada, geici, ek,
evresel kontrollerde kullanm vardr.
Tanabilir veya sabit sistemlerin tasarm, hava aknn tkanmasn ve ksa
devre yapmasn engeller nitelikte olmaldr. Besleme ve egzoz konumlanmas,
temiz havay, salk hizmetleri alanlarnn en ok alt yerlere, enfeksiyz
kaynaktan karya, ardndan ekzoza yneltecek ekilde olmas gerekir; bylece,
salk hizmetleri alan, enfeksiyz kaynak ve egzoz noktas arasnda kalmaz.
Bu tr sistemlerin tasarm ayn zamanda, zaman belirlenmi koruyucu bakm ve
temizleme iin eriime imkn salayacak ekilde olmaldr.
10. Gda hazrlama merkezilerindeki havalandrma sistemlerinin hava tedarik
mekanizmalarnn, egzoz kabin kontrolleri ve emniyet azlaryla uygun bir ekilde
ara yznn salanmas gerekir; bylece k koridorlarna veya koridorlarndan
olacak da filtrasyon (exfiltrasyon) ve ie filtrasyon (infiltrasyon), k koridor
kstlamalar, basn gereklilikleri TSE standartlarna uygun olmal veya tabloda
belirtilmi maksimum deere zarar vermeyecek ekilde olabilir. Meknn
kullanlmamas durumunda, koku kontrol iin gerekli olan hava deiimi says
drlebilir veya deitirilebilir.
11. Tedavi amacyla hastalarn kulland odalarn gnlk scakl dzenli bir
seviyede, zeminden 90 cm ykseklikten lldnde 22OC den az olmayacak
ekilde salanmaldr. Buna gre, ruhsatn tebliin yaynlanma tarihinden sonra
alan tesislerin, 21-27OC scaklk seviyesini muhafaza etmeleri gerekir.

167

Tablo 7 Bakm Birimlerindeki Merkezi Havalandrma ve

Klima Sistemleri in Filtre Etkinlikleri
Belirtilen Alan

Minimum
Filtre Yata
Says

Filtre Etkilikleri (MERV)

Filtre yata No: 1

Filtre yata No: 2

Yatan hasta
bakm, tedavi
veya tan iin
tm alanlar ve
2
8
dorudan hizmet
veya temiz
malzeme salayan
alanlar
* %100 d hava sistemleri iin MERV 13 seviyesine drlebilir
dari, byk
depolama,
kirli depolama
1
8
alanlar, amar,
gda hazrlama
alanlar
Etkilikleri

13*

Not: Filtrasyon etkilik oranlar, ASHRAE 52.2-99 Standart 52.2-1999 Genel

Havalandrma Hava Temizleme Cihazlarnn Partikl Boyutuna Gre Ortadan
Kaldrma Etkiliklerini Test Yntemi ile MERV temelinde belirlenmitir.
Minimum Etkililik Raporlama Deeri (MERV) ASHRAE Std.52.2 ile ASHRAE
Std.52.1, Toz Yeri Verimlilii:
MERV 13

% 80-90

MERV 11-12

% 60-75

MERV 9-10

% 40-55

MERV 8

% 30-35

MERV 7

% 25-30

MERV 6

< % 20

ASHRAE/ANSI 52.1 Standard, filtre tarafndan tutulmu olan tozun arlna

dayanarak etkililii ler ve yzeylerin kirliliini azaltmak iin filtrelerin etkinliini
saptamak iin retildi. ASHRAE/ANSI 52.2-1999 Standard, solunumu yaplabilir
partikllerin tutulmasndaki ve HVAC ekipmann korumadaki filtre etkinliini test
etmek iin gelitirildi. Minimum Etkililik Raporlama Deeri (MERV), bu partikl
terimini kullanarak yaplan testlerden gelitirilmitir.

168

Tablo 8 Salk Tesislerinde Aydnlatma

Aadaki tablolar, temsil amaldr; tm klinik birimlerini kapsamaz. Burada
llm (mumluk=foot-candle) olan deerler, zeminden 91 cm ykseklikten
veya uygun olduunda, grev yerlerinden ve ampul ve donanm kayb alnarak
hesaplanmtr. Elektriklerin kesilip g kayna devreye girdii zaman
aydnlatma seviyelerinin yars, acil durum gc zerindeyken, Ameliyathaneler,
Doumhaneler, Travma Odalar ve Acil Durum Muayene Odalar, Hemire
stasyonlar, Youn Bakm Odalar, zel Bakm niteleri, Tam Zamanl Bakm
niteleri, Anjiyografi Laboratuvarlar, Giriimsel Radyoloji Odalar, Kardiyak
Kateterizasyon Laboratuvarlar, Ressitasyon Alanlar, PACU, Hasta Bekleme
Alanlar, la Hazrlama ve Datma Alanlar ve Laboratuvar ierisindeki alma
alanlarn aydnlatma seviyesi yarm (1/2)gte almay muhafaza edilecektir. Bu
seviyelerin karlanmas, Acil Durum Gcne gei esnasnda en fazla 10 saniye
sre gerektirmektedir.
150 mumluk
Ameliyathane/Doum/Travma Odalar1
Bu aydnlatma dzeyleri muayene masas veya sedyenin 180 cmlik alannda
geerlidir. Odann kalan ksm en az 75 mumluk=k ile aydnlatlmaldr.
Kritik Grev Alanlar
75 mumluk
1
Kardiyak kateterizasyon Laboratuvarlar
Anjiyografi 1
Giriimsel radyoloji1
El ykama lavabolar
Merkezi sterilizasyon yerleri
Hasta muayene/tedavi yerleri 2
Dekontaminasyon yerleri
Eczane ve laboratuvar kabinleri
Youn bakm yatak ve beik alanlar1
Travay, Doum, postpartum yatak alanlar 1
PACU/Kardiyovaskler iyileme 1
lem Odalar 2
Otopsi 1
Hasta muayenesi, ressitasyonu, veya hastann yaknndaki bir ilem iin 75
mumluk minimum deer kabul edilir. Hasta yakn, hasta yata/masasnn
kenarlar ve bandan 3 fit olarak tayin edilir. Bu odalarn geri kalan alanlarnda
minimum deer 15 mumluk.dir. Hasta acil durum ve ressitasyon durumlar iin
kullanlan baz alanlarda 75 mumluk seviyesi gerekir. Kardiyak kateterizasyonu gibi
normal ilemler esnasnda bu seviyenin salanmas gerekmez.

169

Uzmanlam Grev Alanlar

50 mumluk
Gda hizmeti alma tezgh
la hazrlama ve datma yerleri
Hemire , Doktor ve Klinisyen (kat) hasta kayt hazrlama yerleri
Uzmanlam Grev Alanlar
50 mumluk
Laboratuarlar
Triyaj alanlar
Scak Laboratuvar alanlar
Diyaliz alanlar
Grev Alanlar
30 mumluk
Hasta bakm yata, sedye, masa ve sandalye konumlar (muayene iin olmayan)
Nbeti doktor yata konumu
El ykama, su kabinleri ve kvet/du
Personel alma alan
Hasta ve nbeti doktor oturma/yemek odalar
Hasta ve nbeti doktor okuma alanlar
Hasta hazrlama ve bekleme alanlar
Genel radyoloji odalar, MRI, PET, CT, ve Litotripsi
Morg
Genel Alanlar
15 mumluk
3
Koridorlar
Genel hasta ve nbeti doktor odas/alanlar
Temiz ve kirli odas (alma tezgah iin yukarya baknz)
Klinik malzeme bulundurma ve depolama
Giysi deiim odalar
Hizmetli dolaplar
Merdivenler, asansrler, bekleme odalar
1
Sabit grev aydnlatmas (acil durum gc zerinden olmaldr)
2
Blm 7.32.4.8 ile uyumlu grev aydnlatmas salanmaldr.
3
Gece iin en az 5 mumluk seviyesinde aydnlatma salanmaldr.

170

1 mumluk seviyesindeki aydnlatmann, ameliyathane, doumhane ve travma

odalarnda, acil durum gcne geite kullanlmas gerekir.
Yukardaki gerekliliklerin, ruhsatlandrma ve sertifikasyon teftileri srasnda
gerekli grldn dikkate alnz.
Salk tesisi aydnlatma seviyeleri, Enerji Yasasndan muaf olabilir. Ancak,
tesisin aydnlatma plann, genel enerji tasarrufu programnn bir paras olarak
deerlendirmede fayda vardr.
Kontrol seeneklerine, ksmi aydnlatma seviyelerinin kullanc tercihlerini
salamas iin izin verilir.

171

Tablo 9 Klinik Alanlar in Elektrik Priz Yuvas Gereklilikleri

Belirtilen Alan

Says

Hasta Yata Konumlar

Tbbi, Cerrahi, Pediatrik,
Postpartum, Fiziksel
12
Rehabilitasyon
Kritik Bakm/Neonatal YB/
Pediatrik YB (ve ilgili muayene/
16
tedavi)
Psikiyatrik/Madde Bamll
Asgari deer yok
Yeni Doan Bakm
4
zel Bakm nitesi
8
Anestezi Sonras Bakm- Evre 1
8
Anestezi Sonras Bakm - Evre 2

Ameliyathane/Doumhane

24

Travay/Doum

16

Travma/Ressitasyon/Kardiyak
acil durum odas /minr (genel
anestezi yok) cerrahi ilem odas
Acil Servis Bakm - Genel

Her duvarda olacak ekilde

yatan banda
Her duvarda olacak ekilde
yatan banda

Her kot yata/beik iin

Her kot yata/beik iin
Sedye veya yatak banda
Sedye veya hasta koltuu
banda
Her iki duvarda iki adet
olmak zere masa
zerinde 16 adet
Anne yatann banda 8
ve her duvarda bir adet
olmak zere 4 adet
Sedye veya yatak banda

16
12

Genel Muayene/Tedavi odalar

Kardiyak Kateterizasyon/
Giriimsel Radyoloji/Anjiyografi

12

Endoskopi, Bronkoskopi, Cerrahi

Olmayan Sitotoskopi, Litotripsi,
roloji

172

Konum

Sedye veya yatak banda

Sedye veya yatak banda
4 adet
Her duvarda 1 adet olmak
zere masa zerinde 8
adet

Notlar:
1. Tekli veya dupleks tipi veya kombinasyonu olabilir.
2. Hasta yata balar, Ameliyathaneler, Doumhaneler ve Travma/Resusitasyon/
Kardiyak acil durum odalar iin, transfer anahtarnn bozulmas durumunda, baz
klara acil durum gc bazlarna da normal g verilmesini dikkate alnz.
3. Her hasta yata konumu veya ilem odasnda, birinin acil durum sistemi dier
biri veya daha fazlasnn normal sistem zerinden olmas kouluyla, en az iki
yan devrenin salanmas gerekir. Acil durum sistemi zerindeki iki ayr transfer
anahtarnn hizmet ettii kritik bakm alanlarnda, normal sistemin dnda bir ayr
devrenin kullanlmasna gerek yoktur.
4. Kritik bakm alanlarnda, yalnzca zel amal priz yuvalarna veya ekipmanlarna
hizmet eden yan devrelerine, dier kumanda panolar zerinden kontrolne izin
verilir.
5. Odada televizyonun bulunmas durumunda, ilave bir kn salanmas gerekir
6. Her kritik hasta konumuna minimum bir adet devre tesis ediniz.
7. Ak Kalp Ameliyat Anestezi Sonras Uyanma Meknlar, eylem raporu
temelinde yukarda belirtilmi klardan farkl olan klar gerektirir.

173

174
Hasta Banyo
stasyonu

Acil Durum
kaz stasyonu

Kod ar
stasyonu

Hemire Ana
stasyonu

Grev Yeri
stasyonu

1, 2, 3, 4

Notlar

Hasta stasyonu

Opsionel fakat gereke belirtilmelidir.

Gerekli

1, 2, 3, 4
2, 4
1, 2

Post-op (aylma)-Faz 1

Post-op (aylma)-Faz 2

lem odalar

Travay/Doumhane

Ameliyathane/Doumhaneler

Dier Klinik Alanlar

ok amal Oda

Malzeme Depo odas

Yemek istasyonu

Temiz rt deposu

Hemire Dinlenme Alan

Muayene/Tedavi odas

la Hazrlama odas

Kirli Depolama odas

Kirli odas

Temiz Malzeme odas

Temiz odas

Hemire/Kontrol stasyonu

Hasta Klozeti, Du ve Banyolar

Yatan hasta yatak konumu

Bakm niteleri

Belirtilen Alan

Tablo 10 Hemire arma Aralarnn Yerleri

175

Hasta Banyo
stasyonu

Acil durum kaz

stasyonu

Kod ar
stasyonu

Hemire Ana
stasyonu

Grev yeri
istasyonu
Notlar

1, 2, 4

Hasta
stasyonu

Kritik Bakm Yatak Konumlar (YDYB

dahil)

Psikiyatrik hasta odas

Yatan Hasta Yatak

1. Tek bir cihaz hem Hasta stasyonunun hem de Acil Durum Personel Yardm stasyonunun ilevini salayabilir.
2. Hasta kapsnn ald koridor, Hemire/Kontrol stasyonu ve tm grev istasyonlarnda grsel bir uyar balatmas gerekir.
ok koridorlu bakm nitelerinde, ilave grsel uyarlarnn, koridorlarn kesitikleri noktalarda tesis edilmesi gerekir.
3.Hemire/Kontrol stasyonu ile 2 ynl ses iletiiminin salanmas gerekir. Tek bir cihaz, hem Acil Durum Personel Yardm stasyonunun hem de
Kod ars stasyonunun ilevini salayabilir
4. YDYB ierisinde hasta istasyonu gereklilii yoktur.

Poliklinik tuvaletleri/dular

Psikiyatri tecrit odas (antre ve muayene)

Poliklinik bekleme ve soyunma oda

alanlar

Poliklinik oda alanlar

MRI, BT, Stres Testi Alanlar

Kardiyak kat./Giriimsel Radyoloji/

Anjiyografi
2, 4

1, 2, 4, 5

Hasta Hazrlama ve Bekletme Alanlar

Yeni doan ve zel Bakm niteler

1, 2

Acil Durum Muayene/Tedavi/Triyaj

Dier Klinik Alanlar

Belirtilen Alan

Tablo 11 Basn Odas ve Tasarm Boyutlar

Ana blme (MC) kapasitesi
n blme (AC) kapasitesi
Odann i ap
Ana blme uzunluu
n blme uzunluu
MC hava hacmi (kullanlan malzeme hari)
Oda ii yry yolu (ykseklik-genilik)
Koltuklar (1 kii iin genilik x boy)
malat materyali
Kaplarn says
Dikdrtgen kap ls (hasta giri kaps)
Dier kaplarn lleri
MC gzetleme lumbozu says
Kap lumbozu
Kamera lumbozu
n blme gzetleme lumbozu says
Kap lumbozu
Kamera lumbozu
Gzetleme lumbozu ap
Kap ve kamera lumbozlarnn ap
Medikal blme says
Medikal blme boyutlar (i ap- derinlik)

176

10+1 kii
2 kii
2000 mm (en az)
4500 mm (en az)
1000 mm (en az)
1 m/kii
1800mm - 600 mm (en az)
500 x 400 mm (en az)
Boiler elik H II
En az 2
1600 x 700 mm (en az)
1600 x 600 mm (en az)
En az 4
1
En az 4
En az 1
1
1
250 mm (en az)
150 mm (en az)
1
200-300 mm

8. KAYNAKLAR
1.

TSE Kamu Binalarnda Mekn htiyac-Salk Binalar-Genel Kurallar, TS 12813

Mart 2002

2.

zel Hastaneler Ynetmelii, Kasm 2006

3.

Youn Bakm nitelerinin Standartlar konulu 03.04.2008 tarih ve 113958

(2008/25) sayl Genelge

4.

Diyaliz Merkezleri Hakknda Ynetmelik, 18.08.2007 tarih ve 26617 sayl

Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Diyaliz Merkezleri Hakknda
Ynetmelikte Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik

5 . Amerikan Mimarlar Birlii, Salk Yaplar Tasarm Klavuzu, 2006 (American

Institude of Archetects - AIA Guidelines for Design and Construction of Health
Care Facilities, 2006)
6.

JCI Salk Yaplar Kriterleri, Austos 2007 (Joint Commition of International,

2007)

7.

Amerikan Engelliler Birlii Kriterleri, 1994 (American Disabilities Act - ADA),

1994

8.

Michigan Salk Yaplar Asgari Standartlar 2007 (Minimum Design Standarts

for Health Care Facilities in Michigan 2007)

9.

Hastaneler ve Tp Merkezleri in Tasarm Klavuzu, Victoria-Avustralya (The

Department of Human Resourses, Design Guidelines for Hospitals)

10. Isnma, Havalandrma, klimlendirme ve Soutma Alannda Bilimi ve Sanat

Gelitirme Amac Tayan Uluslararas Teknik zellikler Organizasyonu
(ASHRAE) .
11. Teksas Bina Eriim Standartlar (Texas Accessblty Standards - TAS)
12. ngiltere Birleik Krall, evre Eriim Merkezi (Centre for Accessible
Environments-United Kingdom - CAE)
13. IDAHO General Safety and Health Standarts
14. Uniform Federal Accessibility Standards (UFAS)
15. Emekliler Birlii VA Virginia Amerika Birleik Devletleri (Department of
Veteran Affairs)

179

NOTLAR

180