1

1.Saetak
Nikolaje auesku (26. januar 1918- 25. decembar 1989.) je bio voa.
Rumunije od 1965.godine (predsjednik od 1974. godine) pa sve do svoje
smrti, 1989. godine, kada je strijeljan.
Na vlast dolazi u martu 1965. godine, kada je postao generalni
sekretar Rumunske radnike partije. Od tada on suvereno vlada
Rumunijom, posebno od 1974., sve do dana 25. decembra 1989. godine
kada je, kako je ve navedeno osuen na smrt i strijeljan istoga dana.



















2


2. Uvod
U ovom seminarskom radu je rije o vladavini Nikolaja aueskog i to
poev od 1971. godine kada se rauna drugi dio njegove vladavine, pa
sve do 1989 godine.
Zatim u govoriti o prilikama u Rumuniji nakon drugog svetskog rata
sve do dolasaka aueskog na vlast, o biografiji Nikolaja aueskog te o
njegovoj diktaturi i nainu vladanja, sve do njegovog hapenja i
streljanja.


















3

3. Rumunija neposredno nakon drugog svjetskog rata do dolaska
aueskog na vlast
Prisutnost sovjetskih snaga uzrokovala je postavljanje lijevo
orijentirane vlade pod vodstvom Petrua Groze u martu 1945. godine.
Mirovnim ugovorom Rumuniji je vraen dio Transilvanije, a oduzeti su
joj Besarabija i sjeverna Bukovina. Rumunska je vojna sila ograniena i
zajameno je potivanje ljudskih prava. Dana 30. decembra 1947. Godine
monarhija je ukinuta, a kralj je bio prisiljen abdicirati. Proglaena je
Narodna Republika Rumunija na elu s komunistikom partijom. Godine
1949. su Sjedinjene Amerike Drave i Velika Britanija dva puta
opominjali Rumuniju da kri ljudska prava, a time i mirovni ugovor.
1

Godine 1950. to su uinile i Ujedinjene Nacije. Godine 1952. na vlast
je doao Georgije Dez. Donesen je novi ustav, kao i onaj iz 1965.
godine. Nakon Staljinove smrti 1953. godine Rumunija se polako
udaljava od SSSR-a. Nova je Rumunska vlast mislila da treba razviti svoj
oblik socijalizma, tako da je to u poetku imalo uspjeha u narodu.
2

U pedesetima provedena je nacionalizacija, ubrzo se zemlja poela i
industrijalizirati to je rezultiralo i urbanizacijom. Kolektivizacija je
provedena u razdoblju od 1949. - 1962.godine tako da je sva obradiva
povrina proglaena javnim dobrom, no poljoprivrednicima
je bilo ostavljano neto malo zemlje za osobnu upotrebu. Naime u
Rumuniji je krajem 40-tih godina 78% stanovnitva ivjelo od
poljoprivrede, da bi se 1966. godine taj procenat spustio na 61%, a pet
godina kasnije iznosio je 49%. Tanije, 35% Rumuna i njihovih
porodica potpuno su promijenili nain ivota u samo jedne generacije
Godine 1965. na vlast je doao Nikolaje auesku..
3








1
http://bs.wikipedia.org/wiki/Rumunija
2
http://bs.wikipedia.org/wiki/Rumunija
3
http://bs.wikipedia.org/wiki/Rumunija
4

4. DIKTATURA NIKOLAJA AUESKUOG
Cjelokupni period aueskuove vladavine Rumunijom moe se
podijeliti na dva perioda, tanije na period tkz. medenog mjeseca, koji
traje od dolaska na vlast 1965. pa sve do 1971.godine, te period
aueskuove diktature, koji traje od 1971. pa do njegovog pada
1989.godine, to je i tema ovog rada.
4


4.1. Nikolaje auesku djetinstvo i put do vlasti
Nikolaje auesku roen je 26. januara 1918. godine u mnogobrojnoj
siromanoj seljakoj porodici u selu Skornietiju koje se nalazi oko 155
kilometara sjeveroistono od Bukureta. Bio je tree od desetero djece.
U ranom djetinstvu nije privlaio puno panje, ako se izuzme nespretnost
i mucanje. Naime, izgleda da je pijanenje njegovog oca i
siromatvo porodice natjeralo ovog ni po emu izuzetnog djeaka da
sa jedanaest godina napusti kolu i kuu i ode u Bukuret, gdje je postao
obuarski egrt. Kada se rodio, Rumuni su ivjeli u ustavnoj monarhiji
koju su izmeu 1866. i 1867. godine uspostavile velike sile. Kada je
auesku 1929. godine doao u prijestolnicu, zatekao je tamo duboku
ekonomsku krizu
koja je uveavala politiku nestabilnost nove drave. Ljudi toga vremena
, su se za rjeenje sve dublje krize okrenuli domaim faistikim
pokretima ili komunizmu.
5

Iako se veina onih koji su tragali za radikalnim rjeenjem rumunskih
problema preferirala faizam, Nikolaje auesku se iz nepoznatih razloga
opredijelio za komunizam. Otkako je osnovana 1921. pa sve do dolaska
na vlast 1944. godine, Komunistika partija Rumunije (KPR) nikada nije
imala vie od pet hiljada lanova. lanstvo je uglavnom variralo izmeu
hiljadu i hiljadu i pol lanova, pri emu je stanovnitvo brojalo izmeu
esnaest i pol i sedamnaest miliona stanovnika.
6

Glavni razlog nepopularnost KPR je bio taj to je kao lanica
Komunistike internacionale (Kominterne), slijepo izvravala
nareenja Moskve. Partija je nastojala da uvea broj svojih lanova tako

4
Riard Krempton, Balkan posle drugog svetskog rata, Clio, Beograd, 2003., 262-282.
5
Bernard J. Fier, Balkanski diktatori, Diktatori i autoritarni vladari jugoistone
Evrope, Prosveta, Beograd, 2007., 362-363.

6
Bernd J. Fier, Balkanski diktatori , Beograd, 2007., 364-367
5

to bi privukla seljatvo i radnitvo, ali pokuaji da privue seljatvo nisu
uspjeli jer su zemljine reforme koje je monarhija sprovela odmah
poslije Prvog svjetskog rata zadovoljile skoro sve seljake. On lino
nikada nije priao o svom djetinstvu i prvim godinama u Bukuretu,
zabranjivao je bilo kakvo pominjane svoje porodice, prijatelja i
komunista sa kojima je radio prije 1941. godine. Nita se ne zna
o njegovim aktivnostima u Bukuretu izmeu 1929. i 1933. godine.
Takoe je misterija i kako se u tom period izdravao jer nema naznaka da
je ikada nauio da pravi cipele, niti je ikada radio u fabrici. Januara 1936.
godine Siguranca (politika policija) ga je uhapsila kod Ulmija, blizu
Bukureta, zbog skrivanja i dijeljenja komunistikih pamfleta. Za ove
politike zloine je njemu i jo sedamnaestorici optuenih sueno pred
vojnim sudom u Braovu. Optuen je na dvije godine zatvora na to je
dobio jo est mjeseci zbog nepotivanja suda. Kasnije se uspjeno alio
vojnom sudu na presudu i puten je 8. decembra 1938. godine. Kaznu je
odluio u zatvoru u Doflani, stotinjak kilometara sjeverozapadno od
Bukureta, u prahovskim brdima, gdje je rumunska vlada 1936.
godine odluila da alje sve zatvorenike ljeviare. ta se desilo od
trenutka kada je policija pustila aueskua u decembru 1938. pa do
njegovog
povratka u zatvor 1940. godine zamagljeno je i nepoznato. Dana 22. avg
usta 1939. Godine osuen je na tri godine zatvora i novanu kaznu od
20.000 leja, to je znailo dvije stotine dana zatvora.
7
Poto je bio
zatvorenik, auesku nije igrao nikakvu ulogu u predratnim dogaajima,
ali su same ratne godine najvaniji period njegovog ivota.
Na Drugom kongresu Radnike partije Rumunije, decembra
1955. godine, De (u to vrijeme voa komunista Rumunije) je aueskua
uveo u Politbiro, a Organizacioni biro Centralnog komiteta (zaduenog
za prijem novih lanova i disciplinu) stavljen je pod aueskuovu
kontrolu. Kao sekretar ovog tijela, auesku je naredne decenije vlast
nad novim lanovima koristio za jaanje sopstvene moi. auesku je
tako postao moan dio Radnike partije Rumunije.
8

Tako je tri dana nakon smrti Georgiju Dea u martu 1965. godine,
auesku postao generalni sekretar Rumunske radnike partije. Jedan od
njegovih prvih poteza bio je da partiju preimenuje u Komunistika

7
Isto, str. 364-367
8
Bernd J. Fier, Balkanski diktatori , Beograd, 2007., 377.
6

partija Rumunije, a da zvanian naziv drave, umjesto Narodna
Republika Rumunija, bude -Socijalistika Republika Rumunija.
9

4.2 Nikolaje auesku na vlasti
auesku je u poetku bio popularan lider, prvenstveno zbog voenja
nezavisne spoljnje politike zemlje, uprkos dominaciji politike SSSR-a u
Rumuniji. Godine 1960. okonao je aktivno uee Rumunije u
Varavskom paktu (iako je zemlja formalno i dalje bila lanica); odbio je
da na strani Pakta uestvuje u napadu na ehoslovaku u proljee 1968,
pa je ak i otvoreno osudio tu akciju. Naime, Rumunija je bila jedina
lanica Varavskog pakta koja se usprotivila invaziji na ehoslovaku
1968. godine.
10

Iako je SSSR bio vrlo
tolerantan prema aueskuovoj neposlunosti, zbog ovakve politike Ru
munija je imala status "crne ovce" u Istonom bloku. U spoljnim
poslovima i dalje je vodio nezavisnu politiku. Kada je uvrstio svoju
vlast, pozvao je sve svoje politike protivnike da se vrate u zemlju, koji s
u se poeli postupno vraati u zemlju, to je aueskuu i njegovom
reimu u to vrijeme podiglo cijenu na Zapadu. Zbog toga je dolo takoer
do brojnih kontakata sa zapadnim zemljama. To je rezultiralo time da je
Rumunija bila prva drava iza tkz. eljezne zavjese koja je 1972. postala
lanica MMF-a. Time je uspio da svu vlast koncetrie u svoje ruke i u
skladu sa oekivanjima 1974. godine biva izabran za predsjednika
drave, to je znailo poetak razdobolja njegove otvorene autokratske
vlasti.
11
Osim toga dobio je i ekonomske povlastice u vidu lanstva u
Optem sporazumu o carinama i trgovini (GATT) 1971. godine, te
Svjetsku banku 1972. godine.
12

Takoer 1984. godine Rumunija je bila jedna od samo tri komunistike
zemlje koje su uestvovale na Ljetnjim olimpijskim igrama u Los
Anelesu, Sjedinjene Amerike Drave (druge dvije zemlje bile su SFR
Jugoslavija i NR Kina). Isto tako, Rumunija je prva iz Istonog bloka
uspostavila zvanine odnose sa Evropskom zajednicom (ugovori o
preferencijalima iz 1974. i o industrijskim proizvodima iz 1980. godine).
auesku je,meutim, odbijao da sprovede ire reforme, iako je svoju

9
Bernd J. Fier, Balkanski diktatori , Beograd, 2007., 380-382
10
Volter Laker, Istorija Evrope 1945-1992. , Clio, Beograd, 1999., 501

11
Darko Dukovski, Povijest srednje i jugoistone Evrope 19. i 20. stoljea, II, 1914
-1999 , Zagreb 2005., 278.
12
Bernd J. Fier, Balkanski diktatori , Beograd, 2007., 388.
7

diktaturu koju je zamislio poivao na ekonomskom razvoju. Tako je
trgovina Rumunije sa zemljama treeg svijeta ujednaeno rasla tokom
70- tih, dostiui vrhunac 1981. godine sa 33% ukupne trgovine, za
nijansu vise od trgovine sa razvijenim zemljama (32.8%). Da bi novim
fabrikama obezbijedio potrebnu radnu snagu, preselio je u gradove oko
pola seljaka Rumunije (godine 1965. inili su 56,5%stanovnitva, a 1981.
godine svega 28,9%), koji su u potpunosti zavisili od KPR. Tokom 70-tih
godina dvadesetog vijeka, aueskuova ekonomska politika proizvela je
iznenaujuu godinju stopu rasta od 12,9% u periodu od 1971. do 1975.
godine, i 9,6% u periodu od 1976.do 1980. godine.
13

Dolo je do ubrzane izgradnje stambenih jedinica.
14
Njegova politika
drala se Staljinovog kursa koji je trasirao Georgiju Dea. Protivljenje
sovjetskoj kontroli uglavnom se ogledalo u odbijanju da se pone sa
destaljinizacijom sistema. Tajna policija Sekuritatea vrsto je drala pod
kontrolom javnu rije i medije i nije dozvoljavala nikakvo opoziciono
djelovanje. Godine 1971. auesku je
posjetio NR Kinu i Sjevernu Koreju. Tada se veoma zainteresovao za
ideju potpune nacionalne transformacije po uzoru na programe
Radnike partije Koreje i kineske Kulturne revolucije. Ubrzo je poeo da
uvodi sjevernokorejski sistem tamonjeg predsjednika Kim Il Sunga, a
njegova filozofija prevoena je na rumunski jezik i nairoko distribuirana
po zemlji
15

Godine 1966., sanjajuu o naciji od 100 miliona Rumuna, auesku je
zabranio kontracepciju i namjerne pobaaje, te odbio dopustiti prodaju
kontracepcijskih sredstava, a uvedene su i druge mjere radi poveanja
prirodnog prirataja, kao to je poseban porez u iznosu 10- 20% prihoda
koji su plaali pojedinci bez djece stariji od 25 godina, oba pola, bez
obzira da li su u braku ili ne. Pobaaj je bio dozvoljen jedino u
sluajevima kada je ena starija od 42 godine, ili je ve majka etvero
(kasnije petero) djece. Majke sa najmanje petoro dece dobijale su
znaajne beneficije, dok su one sa najmanje desetoro djece
proglaavane"heroj-majkama", dobijale su zlatnu medalju, automobil na
poklon i sl. Kao posljedica toga javio se veliki broj nezakonite ili
neeljene djece.
16
auesku je stvorio i sveprisutan kult linosti - sebi je

13
Bernd J. Fier, Balkanski diktatori , Beograd, 2007., 388-389.
14
Isto , str. 384.
15
Isto str. 392.
16
Paul Johnson, Moderna vremena, Povijest svijeta od 1920-tih do 2000., Zagreb
2007.str. 788.
8

dodijelio titule "Voe"(Conducator)
17
i "Karpatskog genija" (Geniul din
Carpati).
18
Zajmovi, koje je Rumunija imala nisu bili ba najpovoljniji -
vie od 13 milijardi dolara kredita za finansiranje programa ekonomskog
razvoja, potpuno je finansijski iscrpilo zemlju. Pokuavajui da popravi
stanje, auesku je odluio da u potpunosti eliminie spoljni dug. Radi
otplate dugova, 1980- tih auesku je naredio izvoz najveeg dela
poljoprivredne iindustrijske proizvodnje. To je rezultiralo nestaicama
koje su stanovnitvo dovele u situaciju da se bori za opstanak. U periodu
od 1980. do 1989. dolo je do konstantnog pada ivotnog standarda.
Karakteristine su bile stalne nestaice hrane i robe iroke potronje.
Zvaninoobjanjenje bilo je da zemlja otplauje svoje dugove, a narod je
prihvatio patnju u nadi da e to kratko potrajati, a zarad opteg boljitka.
Naime, dug je u potpunosti otplaen u ljeto1989,godine, nekoliko meseci
prije svrgavanja aueskua sa vlasti
19
.
4.3. Pobuna u Temivaru i potpuni slom aueskuovog reima
aueskuov reim sruen je nakon serije krvavih dogaaja u Temivaru i
Bukuretu tokom decembra 1989. godine. Demonstracije u Temivaru
bile su izazvane vladinim pokuajem da progna Lasla Tokea, maarskog
svetenika, zbog navodnog irenja nacionalne mrnje. lanovi maarske
vjerske zajednice, u znak podrke Tokeu,okupili su se oko njegovog
stana, a spontano su im se pridruili i rumunski studenti. Ove
demonstracije ubrzo su prerasle u opti protest protiv aueskuovog
reima. 17. Decembra 1989. vojska, policija i Sekuritatea otvorile su
vatru na demonstrante. Narednog dana auesku odlazi u zvaninu
posjetu Iranu, a supruzi Eleni i saradnicima preputa zadatak daugue
demonstracije u Temivaru. Po njegovom povratku iz Irana, 20.
decembra, situacija postaje jo zategnutija. Za naredni dan, 21. decembar,
spremao se veliki miting koji su dravni mediji predstavili kao "spontani
pokret podrke aueskuu". Ovo masovno okupljanje na dananjem Trgu
revolucije, pretvorilo se u haos. Zbunjeni auesku dok mu okupljeni
graani zvide, ostae jedna od karakteristinih slika pada komunizma u
istonoj Evropi. Zapanjeni brani par auesku (Nikolaju se pridruila i
supruga Elena), u nemogunosti dakontrolie masu,
pobjegao je u zgradu CK, gdje su ostali do narednog dana. Usledio je ma
ovan protest stanovnika Bukureta koji su se okupili na Studentskom trgu

17
Paul Johnson, Moderna vremena, Zagreb 2007.str. 790.
18
Bernd J. Fier, Balkanski diktatori , Beograd, 2007., 361-401
19
Bernd J. Fier, Balkanski diktatori , Beograd, 2007., 390

9

i sukobili savojskom i policijom na barikadama. Brani par auesku sa
vrha zgrade pobegao jehelikopterom, to e se pokazati kao pogrena
odluka (s obzirom da su kroz podzemne tunele
mogli pobei mnogo bezbjednije).
20

Dana 22. decembra 1989. auesku je sa suprugom Elenom
helikopterom pobjegao iz Bukureta, najprije u njegovu rezidenciju u
Snagovu, aodatle u Trgovite, gd je ih je uhvatila lokalna policija. Nakon
nekoliko sati ekanja (vjerovatno dok policajac na osnovu vij esti sa
radija nije zakljuio koja opcija ima vie ansiza pobjedu), predati su
vojsci.
21

Dana, 25. decembra vojni prijeki sud osudio ih je na smrt poraznim
optubama, od nelegalnog bogaenja do genocida. Str ijeljani suodmah
nakon suenjau dvoritu zgrade gdje je suenje voeno. Sluaoci diljem
svijeta bili su ganuti, uvi crkvena zvon a Bukureta na Boi, prvi put
nakon 45 godina, da proslave smrt Antikrista, kako ga se nazivalo.
22

Suenje i izvrenje kazne su snimljeni video kamerom. Snimak je
munjevitom brzinom obiao svijet, a rumunska televizija ga je prikazala
nekoliko dana kasnije. I list Osloboenje je objavio ovu vijest na prvoj
strani svog novinskog lista podnaslovom Pogubljeni Nikolae i Elena
auesku, sa izvjetajem i uvodnim lankom koji glasi, Rumunska
televizija saoptila je u 20.45 sati po lokalnom vremenu da su Nikolae i
Elena auesku osueni na smrt i da je presuda izvrena. Saopteno je
takoer da je konfiskovana njihova imovina. BUKURET, 25.
DECEMBRA (TANJUG).
23

Bio je to kraj diktature, a kao novi politiki voa nametnuo se bivi
komunistiki lider i kritiar aueskua, Ion Iliescu.





20
Darko Dukovski, Povijest srednje i jugoistone Evrope 19. i 20. stoljea ,2005., 327.
21
Paul Johnson, Moderna vremena , Zagreb 2007., 791.
22
Osloboenje, XLVI, br. 14914, Sarajevo, 26.12.1989., 1
23
Darko Dukovski, Povijest srednje i jugoistone Evrope 19. i 20. stoljea, Zagreb
2005., 328.

10


5. Zakljuak
Vladavina Nikolaja aueskuog Rumunijom donijela je previe
problema dravi i narodu, posebno u zadnjoj deceniji line vladavine i
godinama nakon njegove smrti , to je iskljuivo bila posljedica njegove
samovolje. Od samog poetka igravi na samostalnost Rumunske drave
i na rumunski nacionalizam koji je od ranije bio podran od strane
naroda, auesku se brzo uvrstio na vlasti i stvorio takav kult linosti u
ovoj dravi,da poetnih godina ta god da je radio, imao je podrku
naroda. U poetku, njegova politika ila je dobrim putem i pokazivala
zavidne rezultate. Meutim, nasilno poveanje gradskog stanovnitva, n
ekontrolisani zajmovi za razvoj industrije i na kraju svjesni izvoz svega
proizvedenog da se ti zajmovi vrate, bacie narod Rumunije u
toliki neimatinu, jad, bijedu i oaj za koji do tada nisu znali ije se
posljedice osjeaju vjerovatno i dan danas, iji je iskuivi krivac
auesku. Kada se na to sve doda i djelovanje tajne policije koja je bila
njegov vjerni pratilac do samog pada i svi zloini koje je
policija uradila, koji su se okarakterisali kao genocid, takoe na njegov
zahtjev, cjelokupno doba Nikolaja auskuog je jedan od najcrnjih
perioda sveukupne Rumunske historije.












11

LITERATURA
Knjige:
1.Bernd J. Fier, Balkanski diktatori, Diktatori i autoritarni vladari
jugoistone Evrope, Prosveta, Beograd, 2007.
2. Riard Krempton, Balkan posle drugog svetskog rata, Clio, Beograd,
2003.
3.Volter Laker, Istorija Evrope 1945-1992., Clio, Beograd, 1999.
4.Paul Johnson, Moderna vremena, Povijest svijeta od 1920-tih do 2000.,
Zagreb, 2007.
5.Darko Dukovski, Povijest srednje i jugoistone Evrope 19. i 20.
stoljea, II, 1914-1999, Zagreb, 2005.
Novine:
1.Osloboenje, XLVI, br . 14914, Sarajevo, 26.12.1989.
Internet:
1.Wikipedija:
,(17.5.2014.)
2. Wikipedija:
http://bs.wikipedia.org/wiki/Rumunija (17.5.2014)