Professional Documents
Culture Documents
Chuyển Gen Và Các Phương Pháp Chuyển Gen ở Thực Vật
Chuyển Gen Và Các Phương Pháp Chuyển Gen ở Thực Vật
CHUYN GEN
V CC PHNG PHP CHUYN GEN
V CC PHNG PHP CHUYN GEN
THC VT
THC VT
K THUT CHUYN GEN V CC PHNG PHP CHUYN GEN THC VT K THUT CHUYN GEN V CC PHNG PHP CHUYN GEN THC VT
KHI NIM CHUNG
MC ICH BIN NP GEN THC VT
CC PHNG PHP BIN NP GEN THC VT
XU HNG P DNG V MT S THNH TU BIN NP GEN THC
VT
CC AC IM U VIT CUA CC PHNG PHP BIN NP GEN SO
VI CC PHNG PHP TO GING TRUYEN THNG
K thut di truyn K thut di truyn
L k thut chuyn gen to
ra ging cy trng, vt nui
hay vi sinh vt nh mun ca
con ng!i
"#t $hn on %&' tr(n
nhi)m s*c th ch+u tr,ch
nhi-m v. m#t /c t0nh
ca sinh vt
Gene
Khi nim chung
Gen l g?
Gen l mt don v| cua vt cht di truyn. Ban thn n
ho}c kt hp vi cc gen khc quy d|nh mt tnh trng
cua co th.
V m}t phn tu, mt gen l mt don ADN (o mt s
virt l ARN) m ho ho}c trc tip ho}c tham gia vo
vic tng hp nn mt phn tu protein, hay trong mt s
trung hp l cc phn tu ARN ribosom (rARN), ho}c
ARN vn chuyn (tARN), ho}c mt s cc phn tu ARN
cu trc khc.
Gen (ADN) -> ARN -> Protein -> Tnh trng
Bin np gen (chuyn gen / k thut di truyn)
o thc vt l khi nim dng m ta qu trnh
chuyn mt ho}c mt s gen ngoi lai vo trong
t bo thc vt nhm to ra mt tnh trng mi
m truc d co th thc vt d khng c.
Khi nim chung
Bin np gen
o thc vt
l g?
Cc gen bin np c th
c ngun gc khc nhau.
N c th duc tch ra t
mt ngun t bo khc c
trong t nhin, ho}c duc
tng hp bng cc k
thut sinh hc phn tu.
Ngun gc cua
gen bin np
Qu trnh bin np gen duc coi l thnh cng khi
gen bin np sau qu trnh chuyn gen kt hp n
d|nh vi ADN cua h gen nhn cua t bo bin np.
T bo bin np ny sau d duc ti sinh thnh cy
hon chinh vi s biu hin cua gen bin np, v duy
tr n d|nh trong cc th h sau nh qu trnh th
tinh bnh thung.
MC ICH BIN NP GEN THC VT MC ICH BIN NP GEN THC VT
1. Nghin cu v lm sng to chc nng cua mt gen duc quan tm hay
tng phn cua gen d.
2. Lm thay di mc d biu hin cua mt gen ni bo.
3. Chuyn cc gen quy d|nh cc tnh trng mong mun vo t bo d thu
nhn duc cc tnh trng mi o t bo v cy chuyn gen.
Trong d, cc gen quy d|nh cc tnh trng mong mun duc quan tm
nghin cu nhiu hon ca, gm:
1 2,c gen kh,ng 3-nh 4virus, n5m, vi khu6n, su 3-nh, giun tr7n89
1 :en ch+u hn, ;nh, v c,c <i.u ki-n 35t ;=i kh,c ca mi tr!ng
1 :en kh,ng thuc <i-t c>
1 :en c?i to c,c /c t0nh v. ch5t ;=ng 4thay @i thnh $hAn aB0t 3Co, tDng c!ng
thnh $hAn aB0t khng no, tDng c!ng thnh $hAn c,c aB0t amin khng thay thE,
gen ch0n chm, vFv89
QU TRINH BIN NP GEN THC VT C THC HIN NH TH NO? QU TRINH BIN NP GEN THC VT C THC HIN NH TH NO?
:iai on GF Giai don chuyn gen (giai don bin np).
Trong giai don ny, gen mong mun thung duc chuyn vo t bo ho}c
m thc vt.
:iai on HF Giai don ti sinh cy.
Trong giai don ny, cc m t bo duc chuyn gen duc chn lc ra v
cho ti sinh d pht trin thnh cy.
Iai giai on 3iEn n$ v t,i sinh cJng cK nghLa Muan trNng v MuyEt +nh
thnh cng ca m#t th0 nghi-m 3iEn n$F 'Eu sO 3iEn n$ B?y ra m khng
cK sO t,i sinh kPm theo, ho/c sO t,i sinh <i)n ra m khng kPm theo sO 3iEn
n$ thQ th0 nghi-m 3iEn n$ cha thnh cngF
CC YU CAU C BN I VI H THNG TI SINH CC YU CAU C BN I VI H THNG TI SINH
- Cc mu t bo, m dng cho qu trnh chuyn gen cn phai c kha nng phn chia
in vitro nhanh.
- Cc m, t bo ny phai c kha nng tip nhn gen mi.
- Quy trnh ti sinh cy phai c hiu qua cao, khng ho}c t ph thuc vo kiu gen.
- Cy ti sinh phai c t l sng (khi dua
ra ngoi dt trng) cao, tn s bin d|
thp (ti thiu), v kha nng hu th cao
d c th su dng lm ngun nguyn liu
ban du d tip tc tin hnh chuyn gen
trong diu kin in-vivo sau ny.
- Cc phuong php chuyn gen (bin np gen) du chuyn gen vo cc t bo, hay m
ni cch khc t bo v m l don v| tip nhn gen mi.
h thng ti sinh l diu kin
tin quyt d thc hin thnh
cng bin np gen
Cc loi m su dng lm h thng ti sinh:
Phai c kha nng ti sinh cao v thun li cho vic chuyn
gen.
M so c ngun gc
khc nhau.
M l, thn mm
Phi non,
phi truong thnh
VI D VE PHNG PHP THU NHN CC CY BIN NP T CC T BO KHC NHAU
Dng t bo / m dch PHNG PHP THU NHN CY BIN NP
T bo ho}c m nui cy in vitro
(cultured cells / tissues)
Thng qua qu trnh pht sinh co quan (organogenesis),
ho}c pht sinh phi (embryogenesis).
Phi non (immature embryos), ho}c
cc t bo dang pht sinh co quan
(organogenic cells)
Ti sinh cy in vitro t cc dng t bo bin np
Cc t bo o phi non, v m phn
sinh hoa
S pht trin tip tc cua phi, chi, hay hoa s cho mt cy
kham.
Ht phn c ngun gc t cc dng t
bo bin np duc su dng cho vic
to ra cc ht cy duc bin np
thng qua qu trnh th tinh bnh
thung
To cc cy bin np trc tip qua con dung th tinh vi
ht phn chn (mature pollens) dang pht trin m ADN cua
n d duc u l bin np
Ht phn To cc cy bin np trc tip qua con dung th tinh vi
ht phn chn (mature pollens) dang pht trin m ADN cua
n d duc u l bin np
GIAI ON CHUYN GEN GIAI ON CHUYN GEN
Cc vcto chuyn gen
Cc vcto chuyn gen l cc phn tu ADN mang don gen cn
bin np.
Ngoi ra chng cn c cc don ADN c cu trc d}c th nhm
tng hiu qua cc cc qu trnh bin np gip qu trnh bin
np c th thc hin duc.
Cu trc cua
vcto chuyn gen
1. C mt don ADN khoi dng (promoter). y l mt don ADN c lin
quan v cn thit cho s khoi du phin m. N thung c mt v| tr bm
cho enym ARN polymeraa, mt dim khoi du phin m, v mt s v| tr
bm khc cua cc protein diu khin / diu ho qu trnh phin m (CaMV-
3S-promoter, nos-promoter )
Vng gn enyme
gii hn (MCS)
Gen khng
khng sinh
Vi khun
im ti ban
Vi khun
Prokaryote
Promoter
Gen c bi n n p
Eukaryote
Promoter
Vng 3 cha tn hiu
polyadenine ho
Gen chi th|
chn lc
Eukaryote
Promoter
3- PolyA
S CHUNG CHO VCT S CHUNG CHO VCT
CHUYN GEN THC VT CHUYN GEN THC VT
ATG TAG
Cu trc cua vcto
chuyn gen
Vng gn enyme
gii hn (MCS)
Gen khng
khng sinh
Vi khun
im ti ban
Vi khun
Prokaryote
Promoter
Gen c bi n n p
Eukaryote
Promoter
Vng 3 cha tn hiu
polyadenine ho
Gen chi th|
chn lc
Eukaryote
Promoter
3- PolyA
S CHUNG CHO VCT S CHUNG CHO VCT
CHUYN GEN THC VT CHUYN GEN THC VT
ATG TAG
2. C mt don ADN kt thc (terminator). y l don ADN cn thit cho
s kt thc cua qu trnh phin m v giai phng phn tu mARN khoi si
khun ADN. on kt ny thung c mt trt t tn hiu polyadenin, nhu
AATTAA ho}c AACCAA, gip cho phn tu mARN bn vng hon.
. Mt don ADN cha cc trt t nucleotid d}c trung cho s nhn bit
cua cc enyme gii hn, thung k hiu l MCS (multi-cloning sites).
Nh don ADN ngui ta c th dng enym gii hn d}c hiu d ct v ti
t hp phn tu ADN cua vcto vi don ADN mang gen cn bin np.
3. Mt don ADN ch|u
trch nhim cho qu trnh
ti ban (replication im
ti ban) thung c ngun
gc vi khun, nhu ColE1.
Cu trc cua vcto
chuyn gen
Vng gn enyme
gii hn (MCS)
Gen khng
khng sinh
Vi khun
im ti ban
Vi khun
Prokaryote
Promoter
Gen c bi n n p
Eukaryote
Promoter
Vng 3 cha tn hiu
polyadenine ho
Gen chi th|
chn lc
Eukaryote
Promoter
3- PolyA
S CHUNG CHO VCT S CHUNG CHO VCT
CHUYN GEN THC VT CHUYN GEN THC VT
ATG TAG
. Cc gen chn lc (selectable marker genes) v gen chi th| (reporter genes).
Cc gen ny thung tng hp nn cc phn tu protein gip phn bit cc t
bo d duc bin np khoi cc t bo khng duc bin np (gen chn lc),
ho}c ghi nhn s hot dng cua gen bin np (gen chi th|).
Cu trc cua vcto
chuyn gen
Vng gn enyme
gii hn (MCS)
Gen khng
khng sinh
Vi khun
im ti ban
Vi khun
Prokaryote
Promoter
Gen c bi n n p
Eukaryote
Promoter
Vng 3 cha tn hiu
polyadenine ho
Gen chi th|
chn lc
Eukaryote
Promoter
3- PolyA
S CHUNG CHO VCT S CHUNG CHO VCT
CHUYN GEN THC VT CHUYN GEN THC VT
ATG TAG
Cc gen chn lc thung c tnh tri, thng thung c ngun gc t vi
khun nhung hot dng cua chng duc kim sot boi cc promoter kiu
Eukaryote.
Cc gen chn lc ph bin gm:
Cc gen khng khng sinh nhu kanamycin (neomycin
$hos$hotransReraseSn$tTT), hygromycin (hygromycin $hos$hostransReraseS
h$t), streptomycin (stre$tomycin $hos$hotransReraUa),...
Cc gen khng cht dit co, nhu glyphosate ho}c bialaphos
(phosphinothricin, BASTA): gen 3ar c ngun gc vi khun m ho cho
enyme lm bt hot BASTA l phosphinothricin acetyltranseraa (PAT).
Cc gen khc (gen $mi phosphate manose isomerase- chuyn ho
manose thnh glucose. Nh vy, cy c th sng trn mi trung khng c
glucose (manose l nhn t chn lc)
GII THIU VE GEN CHN LC (selectable marker gene)
BIN NP GEN
BIN NP GEN
THC VT
THC VT
Cc nhn t chn lc Cc nhn t chn lc
-
Kanamycin Kanamycin
-
Hygromycin Hygromycin
-
Basta Basta
-
Manose Manose
GEN CH TH (reporter gene)
Cc gen gen chi th| l cc gen c trch nhim thng bo l gen cn
bin np d gn vo h gen thc vt v bt du hot dng hay chua.
Cc gen chi th| thung duc dng bao gm:
- galactosidase
- glucuronidase (GUS)
Neomycin-phosphatase (NPT)
Chloramphenicol-acetyl transerase (CAT)
Alkaline phosphatase
Lucierase
Protein pht hunh quang anh lc GP
(green luorescence protein) v cc dn ut cua n.
Protein chuyn trng thi nng lung cng huong pht hunh
quang RET (luorescent resonance energy transer)
Lactose Galactose + Glucose
- galactosidase
-D-glucuronide + H2O Axit glucuronic + Glucose
- glucuronidase
X-Gal
-Brom--chlor-3-idolyl--D-
galactoside
-
g
a
l
a
c
t
o
s
i
d
a
s
e
-Brom--chlor-indigo
X-Gluc
-Brom--chlor-3-idolyl--D-
glucuronid
-
g
l
u
c
u
r
o
n
i
d
a
s
e
-Brom--chlor-indigo
Khng mu
Mu anh sm
Bt dc dc nhn