Mga Barayti ng Wika: Isang Panimulang Pagtalakay

Bahagi ng metalinggwistik na pag-aaral ng wika ang pagkilala sa mga barayti nito

.
Ang pagkakaroon ng barayti ng wika ay ipinapaliwanag ng teoryang sosyolinggwisti
k na pinagbatayan ng ideya ng pagiging heterogenous ng wika. Ayon sa teoryang it
o, nag-uugat ang mga barayti ng wika sa pagkakaibaiba ng mga indibidwal at grupo,
maging ng kani-kanilang tirahan, interes, gawain, pinag-aralan at iba pa. Samak
atwid, may dalawang dimensyon ang baryabilidad ng wika ang dimensyong heograpiko
at dimensyong sosyal (Constantino, 2006).
Dayalek ang barayti ng wikang nalilikha ng dimensyong heograpiko. Tinatawag din
itong wikain sa ibang aklat. Ito ang wikang ginagamit sa isang partikular na reh
iyon, lalawigan o pook, malaki man o maliit.
Ayon sa pagaaral ni Ernesto Constantino, mayroong higit sa apat na raan (400) ang
dayalek na ginagamit sa kapuluan ng ating bansa. Sa Luzon, ilan sa mga halimbaw
a nito ay ang Ibanag ng Isabela at Cagayan, Ilocano ng llocos, Pampango ng Pampa
nga, Pangasinan ng Pangasinan at Bicolano ng Kabikulan. Sa Visayas ay mababanggi
t ang Aklanon ng Aldan, Kiniray-a ng Iloilo, Antique at Kanlurang Panay, Capizno
n ng Hilaga-Silangang Panay at ang Cebuano ng Negros, Cebu, Bohol at iba pa. Sam
antala, ilan sa mga dayalek sa Mindanao ay ang Surigaonon ng Surigao, Tausug ng
Jolo at Sulu, Chavacano ng Zamboanga, Davaoeo ng Davao at Tboli ng Cotabato.
Ang mga dayalek ay makikilala hindi lamang sa pagkakaroon nito ng set ng mga dis
tinct na bokabularyo kundi maging sa punto o tono at sa istraktura ng pangungusa
p. Pansinin na lamang natin ang pananagalog ng mga naninirahan sa ibat ibang luga
r na gumagamit ng isang wika. Iba ang pananagalog ng taal na taga-Maynila sa tag
a-Batangas, taga-Bulacan at taga-Rizal.
Katulad ng sa Tagalog, may barayti rin ang Ifugao ng Amganad, Batad at Kianan; a
ng Subanon ng Tuboy-Salog, Siocon, Lapuyan at Sindangan; ang Blaan ng Koronadal
at Sarangani; at ng marami pa pang ibang dayalekto.
Sosyolek naman ang tawag sa barayting nabubuo batay sa dimensyong sosyal. Tinata
wag din itong sosyal na barayti ng wika dahil nakabatay ito sa mga pangkat panli
punan. Halimbawa nito ay ang wika ng mga estudyante, wika ng matatanda, wika ng
kababaihan, wika ng mga preso, wika ng mga bakla at ng iba pang pangkat. Makikil
ala ang ibat ibang barayti nito sa pagkakaroon ng kakaibang rehistro na tangi sa
pangkat na gumagamit ng wika. Pansinin kung paanong inilalantad ng rehistro ng m
ga sumusunod na pahayag ang pinagmulan ng mga ito:
a. Wiz ko feel ang mga hombre ditech, day!
b. Wow pare, ang tindi ng tama ko! Heaven!
c. Kosa, pupuga na tayo mamaya.
d. Girl, bukas na lang tayo maglayb . Mag-malling muna tayo ngayon.
e. Pare, punta tayo mamaya sa Mega. Me jamming dun, e.
Ang sosyolek ay maaari ring may okupasyunal na rehistro. Pansinin ang mga sumusu
nod na termino. Kung maririnig mo ang mga ito sa isang taong hindi mo kilala, an
o ang agad mong iisiping trabaho niya?
hearing, exhibit, court,
pleading, fiscal, justice,
settlement, appeal, complainant
Ang mga salitang nakatala sa itaas ay mga legal jargon. Ang jargon ang mga tangi
ng bokabularyo ng isang partikular na pangkat ng gawain.
Ang mga sumusunod naman ay mga jargon sa disiplinang Accountancy at iba pang kau
gnay na disiplina:
account, balance, net income,
debit, revenue, asset,
credit, gross income. cash flow
Sa disiplinang Medisina at Nursing naman ay gamitin ang mga sumusunod:
diagnosis, therapy, prognosis,
symptom, emergency, patient
check up, ward, x-ray
Kung minsan, ang mga jargon ng isang larangan ay may kakaibang kahulugan sa kara
niwan o sa ibang larangan. Pansinin ang mga sumusunod na salitang gamitin sa isp
orts na tennis at kung paano naiiba ang kahulugan ng mga ito sa karaniwan:
ace, fault, love,
breakpoint, deuce, rally,
slice, advantage, service
Pansinin naman na ang mga sumusunod na terminolohiya ay may magkaibang kahulugan
o rehistro sa larangang nasa boob ng panaklong:
mouse (Computer, Zoology)
stress (Language, Psychology)
strike (Sports, Labor Law)
hardware (Business, Computer)
race (Sports, Sociology)
nursery (Agriculture, Education)
operation (Medicine, Military)
note (Music, Banking)
accent (Language, Interior Design)
server (Computer, Restaurant Management)
Ngunit kahit pa ang mga pangkat ay may kanya-kanyang barayti ng wikang ginagamit
batay sa dimensyong heograpikal at sosyal, indibidwal pa rin ang paggamit ng wi
ka. Sa madaling sabi, kahit pa sosyal ang pangunahing tungkulin ng wika, ang ind
ibidwal na katangian ng bawat tao ay nakaiimpluwensya pa rin sa paggamit ng wika
. Ito ang nagpapaiba sa isang indibidwal sa iba pang indibidwal. Bawat isa kasi
ay may kani-kaniyang paraan ng paggamit ng wika. Tinatawag itong idyolek. Pansin
in kung paano nagkakaiba-iba ang idyolek ng mga sumusunod na brodkaster kahit pa
silang lahat ay gumagamit ng isang wika, nabibilang sa isang larangan at nanini
rahan marahil lahat sa Metro Manila: a. Mike Enriquez. b. Noli de Castro, c. Mo
n Tulfo,
d. Rey Langit at e. Gus Abelgas. Gayahin ang paraan ng pagsasalita ng bawat isa.
Iba-iba, hindi ba?
Prominente rin ang idyolek ng mga sumusunod na personalidad kung kaya madalas si
lang gayahin ng mga impersonators: a. Kris Aquino, b. Gloria Macapagal-Arroyo, c
. Mel Tiangco d. Anabelle Rama, e. Ruffa Mae Quinto at f. Mirriam Defensor-Santi
ago.
May iba pang barayti ng wika na tinatawag na pidgin at creole. Ang pidgin ay tin
atawag sa Ingles na nobodys native language. Nagkakaroon nito kapag ang dalawang
taal na tagapagsalita ng dalawang magkaibang wika na walang komong wika ay nagta
tangkang magkaroon ng kumbersasyongmakeshift. Madalas, ang leksikon ng kanilang
usapan ay hango sa isang wika at ang istraktura naman ay mula sa isa pang wika.
Madalas na bunga ng kolonisasyon ang barayting ito ng wika. Pansinin ang pananag
alog ng mga Intsik sa Binondo. Ang salitang gamit nila ay Tagalog ngunit ang ist
raktura ng kanilang pangungusap ay hango sa kanilang unang wika. Ganito ang mada
las na maririnig sa kanila: Suki, ikaw bili tinda, mura.
Ang creole naman ay isang wika na unang naging pidgin at kalaunan ay naging lika
s na wika (nativized). Nagkaroon nito sapagkat may komunidad ng mga tagapagsalit
a ang nag-angkin dito bilang kanilang unang wika. Pinakamahusay na halimbawa nit
o ang Chavacano na hindi masasabing purong Kastila dahil sa impluwensya ng ating
katutubong wika sa istraktura nito. Creole din ang tawag sa wika ng mga taga-Ma
uritius na magkahalong Pranses at kanilang unang wika.
1. Dayalek/ Dayalekto
- pagkakaiba - iba o baryasyon sa loob ng isang particular na wika.
- wikang sinasalita ng isang neyographical.
Hal: pakiurong ng po ang plato (Bulacan - hugasan)
Pakiurong nga po ang plato (Maynila - iusog)
2. Idyolek
- nakagawiang pamamaraan sa pagsasalita ng isang individual o ng isang pangkat n
g mga tao. ( uri ng wikang ginagamit at iba pa)
- Individwal na estilo ng paggamit ng isang tao sa kanyang wika.
Hal:
Tagalog - Bakit?
Batangas - Bakit ga?
Bataan - bakit ah?
3. Sosyolek
- baryasyon ng wika batay sa katayuan sa lipunan ng nagsasalita o sa pangkat na
kanyang kinabibilangan.
- may kinalaman sa katayuang sosyo-ekonomiko ng nagsasalita
Hal:
Wika ng mag-aaral
Wika ng matanda
4. Register
- isang baryasyon sa wika na may kaugnayan sa taong nagsasalit o gumagamit ng wi
ka.
- mas madalas nakikita/nagagamit sa isang particular na disiplina.
-pagkakaroon ng pagbabago ng wika sa taong nagsasalit o gumagamit ng wika ayon s
a:
a. Tono ng kausap o tagapakinig (tenor of discourse) - naaayon ang wika sa sino
ang nag-uusp.
b. Paksa ng pinag-uusapan (field of discourse) - batay sa larangan na tinatalaka
y at sa panahon.
c. Paraan o paano nag-uusap ( mode of discourse) - pasalita o pasulat pagtalima
sa mga panunturan dapat sundin batay sa uri ng piniling paraan ng pag-uusap.
8. Mga Pidgin at Creole - Ito ay isang varayti ng isang wika na napaunlad sa kad
ahilanang praktikal, tulad ng mga pangangalakal, sa mga pangkat ng taong hindi a
lam ang wika ng iba pa. Ang pidgin din ay produkto ng dalawang magkaibang wika n
a sinasalita ng dalawang magkaibang tao hanggang sa sila ay makabuo ng sariling
wika. Sa katunayan, ang wikang pidgin ay produkto ng ising wika na kung tawagin
ay leksifayer. Sa kabilang banda, nagiging creole naman ang isang wika kung ang
pidgin ay nasimulan nang matutunan ng isang bata at magamit hanggang sa kanyang
pagtanda. Restrikted ang creole kaysa pidgin dahil may mga sinusunod na ritong a
lituntuning panggramatiko.
13. Etnikong Bakgrawnd - Sa pagpapaunlad ngvarayti ng wika, maaaring maging mal
aki ang kontribusyon halimbawa na lamang ng mga bagong lipat na tao sa isang lug
ar. Dahil sa pagkakaroon ng magkaibang etnikong bakgrawnd, nagkakaroon din ng pa
glalahok o pagsasama ng magkaibang wika.
14. Idyolek - Nakatutulong din naman ang idyolek sa pagpapalaganap ng iba't iban
g varayti ng wika. Nadedevelop kasi rito ang gamit ng wika ng isang individwal n
a tanging yunik o pekulyar sa kanya.
15. Rejister - Ang rehistro ng wika ay napakalaki ng maaaring maging kontribusyo
n kaugnay pa rin sa varayti ng wika. Ang rejister ay tumutukoy sa iba't ibang do
meyn ng wika na malawakang nagagamit sa iba't ibang larangan gaya ng edukasyon,
midya at marami pang iba.
SOSYAL NA VARAYTI
Ito ay tumutukoy sa panlipunang varyasyon sa gamit ng wika. Nagkakaroon ng pag
kakaiba-iba ng wika ayon sa larangan sa lipunan.
Wika at Relihiyon
Sinabi ni Joey M. Peregrino (2002) ang wika ng relihiyon ay isang simbolikong wi
ka sapagkay kinapapalooban ito ng mga talinhaga at mga bagay na hindi basta maki
kita, mararanasan o mararamdaman. Dagdag pa niya, sibolo ito ng pananampalataya.
Wika at Showbiz
Ayon sa pag-aaral ni Laray C. Abello (2002) karamihan sa mga dalitang ginagamit
sa showbiz ay galling sa mga salitang bakla. Hindi na raw ito nakakapagtaka dahi
l karamihan sa mga manunulat at manedyer ay pawing mga bakla.
IDYOLEK-pampersonal na gamit ng wika, kadalasang yunik.
DAYALEK-nadedebelop sa rehiyong kinabibilangan.
SOSYOLEK-pansamantalang barayti.
ETNOLEK-nadedebelop mula sa mga salita ng mga etnolonggwistikong grupo.
EKOLEK-kadalasang mula o sinasalita sa loob ng bahay.
PIDGIN-wikang walang pormal na estruktura.
CREOLE-nadedebelop ang pormal na estruktura.
REJISTER-wikang espesyalisadong nagagamit sa isang partikular na domeyn.
.ang etnolek mga salita yan mula sa mga etnolingwistikong grupo..halimbawa taga
Maranao..ang ekolek naman..mga salitang ginagamit natin sa mga tahanan
.idiyolek..mga pampersonal nating wika
Mga Barayti ng Wika: Isang Panimulang Pagtalakay
Bahagi ng metalinggwistik na pag-aaral ng wika ang pagkilala sa mga barayti nito
.
Ang pagkakaroon ng barayti ng wika ay ipinapaliwanag ng teoryang sosyolinggwisti
k na pinagbatayan ng ideya ng pagiging heterogenous ng wika. Ayon sa teoryang it
o, nag-uugat ang mga barayti ng wika sa pagkakaibaiba ng mga indibidwal at grupo,
maging ng kani-kanilang tirahan, interes, gawain, pinag-aralan at iba pa. Samak
atwid, may dalawang dimensyon ang baryabilidad ng wika ang dimensyong heograpiko
at dimensyong sosyal (Constantino, 2006).
Dayalek ang barayti ng wikang nalilikha ng dimensyong heograpiko. Tinatawag din
itong wikain sa ibang aklat. Ito ang wikang ginagamit sa isang partikular na reh
iyon, lalawigan o pook, malaki man o maliit.
Ayon sa pagaaral ni Ernesto Constantino, mayroong higit sa apat na raan (400) ang
dayalek na ginagamit sa kapuluan ng ating bansa. Sa Luzon, ilan sa mga halimbaw
a nito ay ang Ibanag ng Isabela at Cagayan, Ilocano ng llocos, Pampango ng Pampa
nga, Pangasinan ng Pangasinan at Bicolano ng Kabikulan. Sa Visayas ay mababanggi
t ang Aklanon ng Aldan, Kiniray-a ng Iloilo, Antique at Kanlurang Panay, Capizno
n ng Hilaga-Silangang Panay at ang Cebuano ng Negros, Cebu, Bohol at iba pa. Sam
antala, ilan sa mga dayalek sa Mindanao ay ang Surigaonon ng Surigao, Tausug ng
Jolo at Sulu, Chavacano ng Zamboanga, Davaoeo ng Davao at Tboli ng Cotabato.
Ang mga dayalek ay makikilala hindi lamang sa pagkakaroon nito ng set ng mga dis
tinct na bokabularyo kundi maging sa punto o tono at sa istraktura ng pangungusa
p. Pansinin na lamang natin ang pananagalog ng mga naninirahan sa ibat ibang luga
r na gumagamit ng isang wika. Iba ang pananagalog ng taal na taga-Maynila sa tag
a-Batangas, taga-Bulacan at taga-Rizal.
Katulad ng sa Tagalog, may barayti rin ang Ifugao ng Amganad, Batad at Kianan; a
ng Subanon ng Tuboy-Salog, Siocon, Lapuyan at Sindangan; ang Blaan ng Koronadal
at Sarangani; at ng marami pa pang ibang dayalekto.
Sosyolek naman ang tawag sa barayting nabubuo batay sa dimensyong sosyal. Tinata
wag din itong sosyal na barayti ng wika dahil nakabatay ito sa mga pangkat panli
punan. Halimbawa nito ay ang wika ng mga estudyante, wika ng matatanda, wika ng
kababaihan, wika ng mga preso, wika ng mga bakla at ng iba pang pangkat. Makikil
ala ang ibat ibang barayti nito sa pagkakaroon ng kakaibang rehistro na tangi sa
pangkat na gumagamit ng wika. Pansinin kung paanong inilalantad ng rehistro ng m
ga sumusunod na pahayag ang pinagmulan ng mga ito:
a. Wiz ko feel ang mga hombre ditech, day!
b. Wow pare, ang tindi ng tama ko! Heaven!
c. Kosa, pupuga na tayo mamaya.
d. Girl, bukas na lang tayo maglayb . Mag-malling muna tayo ngayon.
e. Pare, punta tayo mamaya sa Mega. Me jamming dun, e.
Ang sosyolek ay maaari ring may okupasyunal na rehistro. Pansinin ang mga sumusu
nod na termino. Kung maririnig mo ang mga ito sa isang taong hindi mo kilala, an
o ang agad mong iisiping trabaho niya?
hearing, exhibit, court,
pleading, fiscal, justice,
settlement, appeal, complainant
Ang mga salitang nakatala sa itaas ay mga legal jargon. Ang jargon ang mga tangi
ng bokabularyo ng isang partikular na pangkat ng gawain.
Ang mga sumusunod naman ay mga jargon sa disiplinang Accountancy at iba pang kau
gnay na disiplina:
account, balance, net income,
debit, revenue, asset,
credit, gross income. cash flow
Sa disiplinang Medisina at Nursing naman ay gamitin ang mga sumusunod:
diagnosis, therapy, prognosis,
symptom, emergency, patient
check up, ward, x-ray
Kung minsan, ang mga jargon ng isang larangan ay may kakaibang kahulugan sa kara
niwan o sa ibang larangan. Pansinin ang mga sumusunod na salitang gamitin sa isp
orts na tennis at kung paano naiiba ang kahulugan ng mga ito sa karaniwan:
ace, fault, love,
breakpoint, deuce, rally,
slice, advantage, service
Pansinin naman na ang mga sumusunod na terminolohiya ay may magkaibang kahulugan
o rehistro sa larangang nasa boob ng panaklong:
mouse (Computer, Zoology)
stress (Language, Psychology)
strike (Sports, Labor Law)
hardware (Business, Computer)
race (Sports, Sociology)
nursery (Agriculture, Education)
operation (Medicine, Military)
note (Music, Banking)
accent (Language, Interior Design)
server (Computer, Restaurant Management)
Ngunit kahit pa ang mga pangkat ay may kanya-kanyang barayti ng wikang ginagamit
batay sa dimensyong heograpikal at sosyal, indibidwal pa rin ang paggamit ng wi
ka. Sa madaling sabi, kahit pa sosyal ang pangunahing tungkulin ng wika, ang ind
ibidwal na katangian ng bawat tao ay nakaiimpluwensya pa rin sa paggamit ng wika
. Ito ang nagpapaiba sa isang indibidwal sa iba pang indibidwal. Bawat isa kasi
ay may kani-kaniyang paraan ng paggamit ng wika. Tinatawag itong idyolek. Pansin
in kung paano nagkakaiba-iba ang idyolek ng mga sumusunod na brodkaster kahit pa
silang lahat ay gumagamit ng isang wika, nabibilang sa isang larangan at nanini
rahan marahil lahat sa Metro Manila: a. Mike Enriquez. b. Noli de Castro, c. Mo
n Tulfo,
d. Rey Langit at e. Gus Abelgas. Gayahin ang paraan ng pagsasalita ng bawat isa.
Iba-iba, hindi ba?
Prominente rin ang idyolek ng mga sumusunod na personalidad kung kaya madalas si
lang gayahin ng mga impersonators: a. Kris Aquino, b. Gloria Macapagal-Arroyo, c
. Mel Tiangco d. Anabelle Rama, e. Ruffa Mae Quinto at f. Mirriam Defensor-Santi
ago.
May iba pang barayti ng wika na tinatawag na pidgin at creole. Ang pidgin ay tin
atawag sa Ingles na nobodys native language. Nagkakaroon nito kapag ang dalawang
taal na tagapagsalita ng dalawang magkaibang wika na walang komong wika ay nagta
tangkang magkaroon ng kumbersasyongmakeshift. Madalas, ang leksikon ng kanilang
usapan ay hango sa isang wika at ang istraktura naman ay mula sa isa pang wika.
Madalas na bunga ng kolonisasyon ang barayting ito ng wika. Pansinin ang pananag
alog ng mga Intsik sa Binondo. Ang salitang gamit nila ay Tagalog ngunit ang ist
raktura ng kanilang pangungusap ay hango sa kanilang unang wika. Ganito ang mada
las na maririnig sa kanila: Suki, ikaw bili tinda, mura.
Ang creole naman ay isang wika na unang naging pidgin at kalaunan ay naging lika
s na wika (nativized). Nagkaroon nito sapagkat may komunidad ng mga tagapagsalit
a ang nag-angkin dito bilang kanilang unang wika. Pinakamahusay na halimbawa nit
o ang Chavacano na hindi masasabing purong Kastila dahil sa impluwensya ng ating
katutubong wika sa istraktura nito. Creole din ang tawag sa wika ng mga taga-Ma
uritius na magkahalong Pranses at kanilang unang wika.
1. Dayalek/ Dayalekto
- pagkakaiba - iba o baryasyon sa loob ng isang particular na wika.
- wikang sinasalita ng isang neyographical.
Hal: pakiurong ng po ang plato (Bulacan - hugasan)
Pakiurong nga po ang plato (Maynila - iusog)
2. Idyolek
- nakagawiang pamamaraan sa pagsasalita ng isang individual o ng isang pangkat n
g mga tao. ( uri ng wikang ginagamit at iba pa)
- Individwal na estilo ng paggamit ng isang tao sa kanyang wika.
Hal:
Tagalog - Bakit?
Batangas - Bakit ga?
Bataan - bakit ah?
3. Sosyolek
- baryasyon ng wika batay sa katayuan sa lipunan ng nagsasalita o sa pangkat na
kanyang kinabibilangan.
- may kinalaman sa katayuang sosyo-ekonomiko ng nagsasalita
Hal:
Wika ng mag-aaral
Wika ng matanda
4. Register
- isang baryasyon sa wika na may kaugnayan sa taong nagsasalit o gumagamit ng wi
ka.
- mas madalas nakikita/nagagamit sa isang particular na disiplina.
-pagkakaroon ng pagbabago ng wika sa taong nagsasalit o gumagamit ng wika ayon s
a:
a. Tono ng kausap o tagapakinig (tenor of discourse) - naaayon ang wika sa sino
ang nag-uusp.
b. Paksa ng pinag-uusapan (field of discourse) - batay sa larangan na tinatalaka
y at sa panahon.
c. Paraan o paano nag-uusap ( mode of discourse) - pasalita o pasulat pagtalima
sa mga panunturan dapat sundin batay sa uri ng piniling paraan ng pag-uusap.
8. Mga Pidgin at Creole - Ito ay isang varayti ng isang wika na napaunlad sa kad
ahilanang praktikal, tulad ng mga pangangalakal, sa mga pangkat ng taong hindi a
lam ang wika ng iba pa. Ang pidgin din ay produkto ng dalawang magkaibang wika n
a sinasalita ng dalawang magkaibang tao hanggang sa sila ay makabuo ng sariling
wika. Sa katunayan, ang wikang pidgin ay produkto ng ising wika na kung tawagin
ay leksifayer. Sa kabilang banda, nagiging creole naman ang isang wika kung ang
pidgin ay nasimulan nang matutunan ng isang bata at magamit hanggang sa kanyang
pagtanda. Restrikted ang creole kaysa pidgin dahil may mga sinusunod na ritong a
lituntuning panggramatiko.
13. Etnikong Bakgrawnd - Sa pagpapaunlad ngvarayti ng wika, maaaring maging mal
aki ang kontribusyon halimbawa na lamang ng mga bagong lipat na tao sa isang lug
ar. Dahil sa pagkakaroon ng magkaibang etnikong bakgrawnd, nagkakaroon din ng pa
glalahok o pagsasama ng magkaibang wika.
14. Idyolek - Nakatutulong din naman ang idyolek sa pagpapalaganap ng iba't iban
g varayti ng wika. Nadedevelop kasi rito ang gamit ng wika ng isang individwal n
a tanging yunik o pekulyar sa kanya.
15. Rejister - Ang rehistro ng wika ay napakalaki ng maaaring maging kontribusyo
n kaugnay pa rin sa varayti ng wika. Ang rejister ay tumutukoy sa iba't ibang do
meyn ng wika na malawakang nagagamit sa iba't ibang larangan gaya ng edukasyon,
midya at marami pang iba.
SOSYAL NA VARAYTI
Ito ay tumutukoy sa panlipunang varyasyon sa gamit ng wika. Nagkakaroon ng pag
kakaiba-iba ng wika ayon sa larangan sa lipunan.
Wika at Relihiyon
Sinabi ni Joey M. Peregrino (2002) ang wika ng relihiyon ay isang simbolikong wi
ka sapagkay kinapapalooban ito ng mga talinhaga at mga bagay na hindi basta maki
kita, mararanasan o mararamdaman. Dagdag pa niya, sibolo ito ng pananampalataya.
Wika at Showbiz
Ayon sa pag-aaral ni Laray C. Abello (2002) karamihan sa mga dalitang ginagamit
sa showbiz ay galling sa mga salitang bakla. Hindi na raw ito nakakapagtaka dahi
l karamihan sa mga manunulat at manedyer ay pawing mga bakla.
IDYOLEK-pampersonal na gamit ng wika, kadalasang yunik.
DAYALEK-nadedebelop sa rehiyong kinabibilangan.
SOSYOLEK-pansamantalang barayti.
ETNOLEK-nadedebelop mula sa mga salita ng mga etnolonggwistikong grupo.
EKOLEK-kadalasang mula o sinasalita sa loob ng bahay.
PIDGIN-wikang walang pormal na estruktura.
CREOLE-nadedebelop ang pormal na estruktura.
REJISTER-wikang espesyalisadong nagagamit sa isang partikular na domeyn.
.ang etnolek mga salita yan mula sa mga etnolingwistikong grupo..halimbawa taga
Maranao..ang ekolek naman..mga salitang ginagamit natin sa mga tahanan
.idiyolek..mga pampersonal nating wika