1

1
BETONSKE KONSTRUKCIJE 1
Veba br.2
2
KONCEPT
PRORA#UNA
AB PRESEKA
TEORIJA
DOPU%TENIH
NAPONA
TEORIJA
GRANI#NIH
STANJA
PREDAVANJA !
2
3
TEORIJA DOPUTENIH NAPONA
s s
doz
- Osnovni princip ovog prora!una je da napon u
eksploataciji konstrukcije (s), pri najnepovoljnijoj
kombinaciji optere$enja, ne smeju da pre'u
odgovaraju$e dopu(tene napone (s
doz
), utvr'ene
propisima.
4
TEORIJA DOPUTENIH NAPONA
Osnovne pretpostavke:
1. Beton i armatura su homogeni elasti!ni materijali za koje
va%i Hukov zakon (linearna veza s-e)
s = Ee
s
e
s
b
= E
b
e
b
s
a
= E
a
e
a
2. Va%i Bernulijeva hipoteza presek i nakon deformacije
ostaje ravan i upravan na deformisanu osu nosa!a
3
5
TEORIJA DOPUTENIH NAPONA
=
a b
a b
E E
s s
3. Dilatacije na spoju betona i armature su iste.
4. Zanemaruje se nosivost betona u zoni zatezanja tj.
celokupnu silu zatezanja prihvata armatura.
e
b
= e
a s
b
= E
b
e
b
s
a
= E
a
e
a
e
b
= e
a
10 = = = =
a a
a b b
b b
E E
n n
E E
s s s
n- broj ekvivalencije
6
DOPUTEN NAPONI
DOPUTEN NAPONI u betonu (#lan 122. Pravilnika BAB 87)
- MB
- vrste napona
(sredi(nji ili ivi!ni)
- dimenzije elementa
- stanja napona
(pravo ili koso savijanje)
orjentacione vrednosti iznose:
s
s
=0,25 MB
s
r
=0,40 MB
4
7
DOPUTEN NAPONI
DOPUTEN NAPONI u armaturi (#lan 124. Pravilnika BAB 87)
- dimenzije elementa
- s
dop
za GA zavisi od
pre!nika (ipke
- s
dop
za RA i MA zavise
od kvaliteta betona
8
CENTRI#NO PRITISNUTI ELEMENTI
d
b
A
a 1
G
b
A
a 2 s a / n
s
b

e
b
= e a
N
5
9
CENTRI#NO PRITISNUTI ELEMENTI
( )
1
1

= +


= +
a
b b
b
b b
A
N A n
A
A n
s
s m
N = s
b
A
b
+ s
a
A
a
=
=s
b
A
b
+ n s
b
A
a
=
= s
b
(A
b
+ n A
a
)=
= s
b
A
i
N=N
g
+ N
p
A
i
idealizovana povrina preseka A
i
=(A
b
+ n A
a
)
-koeficijent armiranja
=
a
b
A
A
m
10
CENTRI#NO PRITISNUTI ELEMENTI
= m
, . , . a potr b potr
A A
(1 )

+
b
s
N
A
n s m
iz uslova: s
b
s
doz
i s
doz
= s
s
=
a
b
A
A
m
-koeficijent armiranja
( )
b b
N A n = + 1 s m
6
11
MINIMALNI PROCENTI ARMIRANJA
CENTRINI PRITISAK:
,max.
15
min. min ( , )
30


=



u

e b d
cm
,
0,6%
max
4 12 , .6 12

=

F F

b potr
a
A
A
za pravougaone tj zakru#ne preseke
m
min
= 0.6 %
poduna armatura A
a
:
popre*na armatura (uzengije):
m m
m max ax
= 6 % = 6 %
12
CENTRI#NO PRITISNUTI ELEMENTI
i
l =
l
i
- l 50 prora%un se radi bez uticaja izvijanja
- 50 < l ' 120 uzima se u obzir uticaj izvijanja
=
b
I
i
A
l - vitkost
l
i
- du#ina izvijanja koja zavisi od uslova oslanjanja
i - polupre%nik inercije elementa u odnosu na osu oko
koje se izvijanje vri
7
13
OJLEROVI SLU#AJEVI IZVIJANJA
14
CENTRI#NO PRITISNUTI ELEMENTI
Usvojena podu%na armatura Aa raspore'uje se jednako
PO OBIMU PRESEKA;
Uzengije se raspore'uju tako da svaka (ipka podu%ne
armature bude obuhva$ena $o(kom uzengije.
Maksimalni razmak (ipki podu%ne armature Aa u
preseku je 40 cm;
Minimalni pre!nik (ipke podu%ne armature Aa u
stubovima iznosi 12 mm, a u zidnim nosa!ima 8 mm;
8
15
CENTRI#NO PRITISNUTI ELEMENTI
16
CENTRI#NO PRITISNUTI ELEMENTI
9
17
PRIMER 1
Dimenzionisati centri*no pritisnuti stub (ne uvode,i u prora*un
izvijanje), ukoliko je presek optere,en silama N
g
i N
p
:
a) pravougaoni, zadate (irine b = 30cm,
b) krunog oblika.
GA 240/360 MB 30 N
p
= 1000 kN N
g
= 500 kN
MB 30 s
s
= 8 MPa = 0,8 kN/cm
2
18
PRIMER 1a)
2 2
,
0.6 10 1769 10.61
-
= = =
a b potr
A A cm m
(1 )
=
+
b
s
N
A
n s m
N=N
g
+N
p
=500+1000=1500 kN
usvajamo: m
min
= 0.6 %
2
2
1500
1769
0.8 (1 10 0.6 10 )
-
= =
+
b
A cm
,
1769
59
30 30
= = =
b potr
potr
A
d cm
usvajamo: d=60 cm
usvajamo: 8%14
(12,32 cm
2
)
10
19
PRIMER 1a)
,max.
15 15 1.4 21
min. min( , ) 30 21
30
= =

= = =



u
' cm
e b d cm cm
cm
u
a a cm
F
= + F + = + + =
0
1.4
2.5 0.8 4.0
2 2
usvojeno: U%8/20
20
PRIMER 1b)
usvojeno:
D=50cm
-2 2
,
2
0,6% 0.6 10 1769 10.61 cm
max
6 12 6.78cm

= =

=

=

b potr
a
A
A
'
potr. b,potr.
4 4
D A 1769 47.6cm = = =
p p
usvojeno:
6%16(12.06 cm
2
)
11
21
PRIMER 2
Dimenzionisati centri*no pritisnuti stub (ne uvode,i u
prora*un izvijanje), ukoliko je presek pravougaoni, zadatih
dimenzije b/d = 30/50 cm, optere,en silama N
g
i N
p
.
b/d=30/50 cm
MB 30 s
s
= 8 MPa = 0.8 kN/cm
2
GA 240/360 MB 30 N
p
= 1000 kN N
g
= 500 kN
22
PRIMER 2
1

= +


a
b b
b
A
N A n
A
s
N=N
g
+N
p
=500+1000=1500 kN
usvajamo: m
min
= 0.6 %
-
=

b s
a
s
N A
A
n
s
s
usvajamo: 8%25
(39,27 cm
2
)
2
1500 30 50 0.8
37.5
10 0.8
-
= =

a
A cm
usvojeno:
U%8/30
,max.
15 15 2.5 37.5
min. min( , ) 30 30
30
= =

= = =



u
' cm
e b d cm cm
cm

12
23
PRIMER 2
u
a a cm
F
= + F + = + + =
0
2.5
2.5 0.8 4.55
2 2
24
PRIMER 3
Stub pravougaonog popre*nog preseka, armiran prema
skici, napregnut je silama pritiska usled stalnog, odnosno
povremenog optere,enja. Potrebno je sra*unati napone i
dilatacije u betonu i armaturi (trenutak t=0) usled ukupnog
optere,enja.
N
p
= 1000 kN
GA 240/360
N
g
= 500 kN
MB 30
13
25
N =s
b
A
i
Napomena:
Formulacija t=0 podrazumeva ne uzimati u obzir te*enje i skupljanje
Pri prora*unu napona i dilatacija sra*unava se stvarna vrednost
parametra n
PRIMER 3
210
6.67
31.5
= = =
a
b
E
n
E
A
i
= (A
b
+ n A
a
)
2
30 60 6.67 12.32 1882 = + = + =
i b a
A A n A cm
A
a
= 8.14=12,32 cm
2
MB 30 E
b
= 31,5 GPa
26
PRIMER 3
0 3
7.96
0.253
31.5 10
= = = % = =

b a
b a
b a
E E
s s
e e
6.67 7.96 53.1 = = =
a b
n MPa s s
2
30 60 6.67 12.32 1882 = + = + =
i b a
A A n A cm
2
1500
0.796 / 7.96
1882
= = = =
b
i
N
kN cm MPa
A
s
14
27
PRIMER 4
Dimenzionisati konzolni stub, visine 3.0 m, pravougaonog
popre*nog preseka, (irine 30 cm, optere,en silama pritiska
usled stalnog, odnosno povremenog optere,enja.
GA 240/360 MB 30 N
p
= 1000 kN N
g
= 500 kN
MB 30 s
s
= 8 MPa = 0.8 kN/cm
2
28
PRIMER 4
pretpostavljamo: b=30 cm < d=?
(ta se menja kada je stub vitak?
Mora se smanjiti doputeni napon u betonu
Mora se pove*ati zahtevani minimalni procenat armiranja
min 0.4 0.6 (%)
50
= -
l
m
1.4 0.4 ( 1)
125
= - - -
i s s
MPa
l
s s s
i
50
2 2 300
69.3
120 8.66
>
= = = =

<

l
b b
l H
i i
3
30
12
8.66
12 12

= = = = =

b
b
b d
I b
i cm
A b d
15
29
PRIMER 4
pretpostavljeno b=30 cm < d=65 cm
69.3
min 0.4 0.4 0.986% 0.6 (%)
50 50
= - - = >
l
m
69.3
1.4 0.4 ( 1) 1.4 8 0.4 (8 1) 6.92
125 125
= - - - = - - - =
i s s
MPa
l
s s s
,
1973
65.88
30
= =
b potr
potr
A
d cm
b
2 2
, . , .
0.986 10 1973 19.45
-
= = =
a potr b potr
A A cm m
2
,
2
min
500 1000
1973
(1 ) 0.692 (1 10 0.986 10 )
-
+
= =
+ +
b potr
i
N
A cm
n s m
usvajamo: d=65 cm
usvajamo: 8%20 (25,13 cm
2
)
30
PRIMER 4
,max.
15 15 2.0 30
min. min( , ) 30 30
30
= =

= = =



u
' cm
e b d cm cm
cm
usvojeno: U%8/30
Usvojeno d=65 cm
A
b
=30*65=1950 cm
2
<A
b,potr
=1973 cm
2
?
Me,utim usvojeno je neto ve*a povrina
armature:
A
a,usv
=25,13cm
2
> A
a,potr
=19.45 cm
2
pa je napon u betonu u doputenim granicama.
2
30 65 10 25.13 2201 = + = + =
i b a
A A n A cm
2
1500
0.681 / 0.692
2201
= = = =
b i
i
N
kN cm MPa
A
s s
16
31
CENTRI#NO ZATEZANJE
LUK SA ZATEGOM
ZATEGNUT POJAS REETKI
UKUPNU SILU ZATEZANJA PRIHVATA
ARMATURA !
,
Z
= =
a a a a dop
a
Z A
A
s s s
,
Z

a
a dop
A
s
32
e
H
5 cm
e
V

3

c
m
Na primer za:
m = 5
n = 3
%20
b 2&2.5 + 2&0.8 + 5&2.0 + (5-1)&5.0 = 36.6 cm b = 40 cm
d 2&2.5 + 2&0.8 + 3&2.0 + (3-1)&3.0 = 18.6 cm d = 20 cm
CENTRI#NO ZATEZANJE
b 2a
0
+ 2%
u
+ m&% + (m-1)&e
H
d 2a
0
+ 2%
u
+ n&% + (n-1)&e
V
17
33
CENTRI#NO ZATEZANJE
7.5 2x8=16
5
.
5
40
4
.
5
4
.
5
5
.
5
4.5
2
0
4.5 7.5
U.8/30
5.20
5.20
5.20
a
I
= a
0
+ %
u
+ %/2 = 2.5 + 0.8 + 2.0/2 = 4.3 cm usv. a
I
= 4.5 cm
34
PRIMER 5
Odrediti potrebnu povr(inu armature i oblikovati popre*ni
presek pravougaonog oblika centri*no zategnutog elementa.
GA 240/360 Z
p
= 400 kN Z
g
= 300 kN
GA 240/360 s
a
= 140 MPa = 14 kN/cm
2
18
35
RA*UNSKI STATI*KI UTICAJI:
Z= Z
g
+ Z
p
= 300 + 400=700 kN
PRIMER 5
b 2/2.5 + 2/0.8 + 4/2.5 + (4-1)/5.0 = 31.6 cm
d 2/2.5 + 2/0.8 + 3/2.5 + (3-1)/3.0 = 20.1 cm
usvojeno: 12%25 (58,90 cm
2
)

2
700
50.0
14.0
= = =
a
a
Z
A cm
s
usvojeno: b/d=35/20 cm
36
PRIMER 6
Sra*unati napon i dilataciju za usvojeni presek iz prethodnog
primera.
0 3
118.8
0.566
210 10
= = = %

a
a
a
E
s
e
300 400 700 = + = + =
g p
Z Z Z kN
2
700
11.88 / 118.8
58.90
= = = =
a
a
Z
kN cm MPa
A
s
A
a
=58,90 cm
2
(12'25)