3.2.

PRORAUN ELEMENAT NAPEZANIH

TLANOM SILOM

3.2.1. Centrini tlak

Kratki elementi, odnosno oni kojima je vitkost =l
0
/i manja
od 25, i ako se zanemare imperfekcije, dimenzioniraju se na
centrini tlak.
l
0
duljina izvijanja
i polumjer inercije

Uvjet nosivosti glasi:

Rd Sd
N N =

N
Sd
- raunska uzduna sila
s s c c Rd
A A N + = - raunska nosivost na uzdunu silu
A
c
- povrina betona

c
- naprezanje u betonu
A
s
- povrina armature

s
-

naprezanje u armaturi

s s c c Sd
A A N + =

Za punu iskoritenost betona
c
=0.002 i armarure
s
>f
yd
/E
s
dobiva se:

yd s cd c Sd
f A f A N + = 85 . 0

Ako nam je poznata povina betona, povrina armature se
dobije:

yd
cd c Sd
s
f
f A N
A

=
85 . 0


3.2.2. Ekscentrini tlak

3.2.2.1. Postupak Wuczkowski

Armiranobetonski elementi, kao to su stupovi, izloeni su
sloenom naprezanju koje nastaje istodobnim djelovanjem
momenta savijanja i uzdune sile.


Slika 3.10. Ekcentrini tlak-Postupak Wuczkowski

Raunski moment savijanja s obzirom na teite vlane
armature biti e:
1 s Sd Sd Sds
z N M M + =

U teitu vlane armature djelovati e i tlana sila N
Sd
.
cd
Sds
Sds
f d b
M

=
2


Limitirajue vrijednosti za jednostruko armiranje su:
- za betone razreda vrstoe od C12/15 do C35/45

lim
= x/d = 0.45 ,
Rd,lim
=0.252 i
lim
=z/d=0.813
- za betone razreda vrstoe od C40/50 i vie

lim
= x/d = 0.35 ,
Rd,lim
=0.206 i
lim
=z/d=0.854

Javljaju se dva sluaja:

1.) Kada je
Sds
<
Rd,lim
presjek je jednostruko armiran,
dovoljna je samo vlana armatura (A
s1
).


yd
Sd
yd
Sds
s
f
N
f d
M
A

=

1


2.) Kada je
Sds
>
Rd,lim
presjek se dvostruko armira, osim
vlane armature (A
s1
) potrebna je i tlana armatura (A
s2
).


yd
Sd
yd
Rd Sds
yd
Rd
s
f
N
f d d
M M
f d
M
A


+

=
) (
2
lim ,
lim
lim ,
1

2 2
lim ,
2
) (
s
Rd Sds
s
d d
M M
A


=
gdje je:
yd s s s
f E =
2 2
- naprezanje u tlanoj armaturi

lim
2 lim
2
/
0035 . 0

d d
s

= - deformacija u tlanoj armaturi

3.2.2.2. Dimenzioniranje pomou dijagrama interakcije

Dijagrami interakcije dani su za pravokutni presjek. Za
dimenzioniranjem presjeka koristiti emo uvjet ravnotee:
Rd Sd
N N =
Rd Sd
M M =


Slika 3.11. Ekscentrini tlak-dijagram interakcije

cd s s s s v cd Sd
f h b A A b d f N + = : / ) ( 85 . 0
1 1 2 2

cd s s s s
a v cd Sd
f h b d h A d h A
x k h b d f M
+ +
+ =
2
1 1 1 2 2 2
: / ) 2 / ( ) 2 / (
) 2 / ( ) ( 85 . 0



1
2
1
2

= =
s
s
A
A
- odnos povrine tlane i vlane armature

h b
A
s

=
1
1
- koeficijent armiranja vlane armature
h b
A
s

=
2
2
- koeficijent armiranja tlane armature
= =
cd
yd
f
f
1 1
- mehaniki koeficijent armiranja vlane
armature
= =
cd
yd
f
f
2 2
- mehaniki koeficijent tlane armature
Prema tome gornji izrazi postaju:

) / ( ) / ( ) / ( 85 . 0
1 1 2 2 yd s yd s v
cd
Sd
Sd
f f h d
f h b
N
+ =

=
) 5 . 0 )( / ( ) 5 . 0 )( / (
) 5 . 0 ( 85 . 0
1
1 1
2
2 2
2
h
d
f
h
d
f
k
h
d
h
d
f h b
M
yd s yd s
a v
cd
Sd
Sd
+
+ =

=

Sd
- bezdimenzionalna vrijednost uzdune sile za
djelovanje

Sd
- bezdimenzionalna vrijednost momenta savijanja za
djelovanje

Dijagrami interakcije napravljeni su za pravokutni presjek,
RA 400/500 i za koeficijent =A
s2
/ A
s1
= (0.5, 0.6, 0.8, 1.0)
te za omjer d
1
/h=0.1, d
1
/h=0.1.

Postupak prorauna:
Najprije se izrauna:
cd
Sd
Sd
f h b
N

=

cd
Sd
Sd
f h b
M

=
2

Iz odgovarajueg dijagrama interakcije se interpolira
(procijeni) mehaniki koeficijent armiranja vlane
armature().

Povrina vlane armature izraunava se:
h b
f
f
A
yd
cd
s
=
1

Povrina tlane armature izraunava se:

2 2 s s
A A =

Dijagrami interakcije mogu se koristiti i za centrini tlak:
M
Sd
=0 , N
Sd
,
kao i za isto savijanje:
M
Sd
, N
Sd
=0 .




















Slika 3.12. Dijagram interakcije ekscentirni tlak i vlak
(=1.0)


Slika 3.13. Dijagram interakcije ekscentirni tlak i vlak
(=0.8)


Slika 3.14. Dijagram interakcije ekscentirni tlak i vlak
(=0.6)

Slika 3.15. Dijagram interakcije ekscentirni tlak i vlak
(=0.5)

3.2.3. Najmanji i najvei postotak armiranja

Budui da su stupovi elementi napezani preteno na
centrini ili ekscentrini tlak, dati emo najmanji i najvei
postotak armiranja uzdunom armaturom za stupove.

Promjer armaturnih ipki ne treba biti manji od 12 mm.

Najmanja plotina presjeka ukupne uzdune armature A
s,min

izraunava se iz jednadbe:

c
yd
Sd
s
A
f
N
A 003 . 0
15 . 0
min ,
=
gdje je:
- f
yd
- proraunska granica poputanja betonskog elika
- N
Sd
- proraunska uzduna sila
- A
c
- ukupna plotina presjeka betona.

Ni u podruju nastavaka na preklop presjek armature ne
treba premaiti gornju graninu vrijednost 0.08A
c
.
Uzdune ipke treba raspodijeliti po opsegu presjeka. U
stupovima poligonalnoga presjeka mora u svakom kutu biti
najmanje jedna ipka. U stupovima krunoga presjeka treba
postaviti najmanje 6 ipki.