35 Cau Hoi On Tap Triet 1

H!
ONC N ON THI MON TRIT HOC MAC - ININ 1

hffp://obooks.vdcmodIa.com
HNG DN N THI
MN
TRI T HOC MAC - L NIN

TRUNG TM BI DNG CAN BGIANG DAY
LYLUN MAC - L NIN VAT TNG HCHMINH

PTS. TRNG VN PHC (Chubi n) 2
TP TH TAC GIA

1. PTS. TRNG VN PHC (Chubi n)
2. VUNGOC PHA
3. PGS, PTS. NGUY N HU VUI
4. TRN BACH TUY T
5. PTS. NGUY N QUANG LP
6. PTS. NGUY N VN TN
7. PHAM K TH
8. TRNG HAI CNG
Ngi sa cha, bsung: NGUY N VN TN
H!ONC N ON THI MON TRIT HOC MAC - ININ 3
M!C I!C
I - IICH S! TRIT HOC .............................................................................................................. 9
C! 1: TrIf hoc Ia g7 Vn d co ban cua frIf hoc.
Phuong phap nhn fhuc fh gIoI cua frIf hoc. .......................... 10
C! 2: Nhung nof co ban cua frIf hoc n c daI xung
quanh cac vn d: khoI nguyn cua fh gIoI, con nguoI va nhn
fhuc. ............................................................................................. 13
C! 3: Nhung dac dIm co ban cua frIf hoc Trung Hoa c
daI v cac vn d: khoI nguyn cua fh gIoI, vn d co ban cua
frIf hoc, con nguoI va nhn fhuc. .............................................. 16
C! 4: Phn fich cuc du franh gIua chu nghIa duy vf
va chu nghIa duy fm frong frIf hoc c daI Hy Iap fhng qua
haI duong II frIf hoc: mcrIf va PIafn. Nhung gIa fr frIf
hoc nI bf cua ArIxff. ............................................................... 20
C! 5: Cuc du franh gIua chu nghn duy vf va chu
nghIa duy fm fu fh ky XVII dn fh ky XVIII fhng qua cac
frIf gIa fIu bIu nhu con, Hpbo, cacfo, XpInda, Icco,
ocoII, HIum. ............................................................................... 22
C! 6: Trnh bay nhung fu fuong co ban frong phop bIn
chung duy fm cua Hghon va chu nghIa duy vf nhn ban cua
PhoIobac. Su anh huong cua nhung h fhng frIf hoc frn dI
voI su hnh fhanh frIf hoc Mac.................................................. 26
C! 7: TrIf hoc Mac - InIn ra doI Ia mf ff yu Ich su
va Ia mf buoc ngoaf cach mang frong frIf hoc. ....................... 30
II- CH! NCHIA !Y VT IN CH!NC V TH CIOI ...................................................... 34
C! 8: Phn fich nI dung va y nghIa dnh nghIa vf chf
cua V.I.InIn. .............................................................................. 35
C! 9: Quan dIm cua chu nghIa duy vf bIn chung v
ngun gc va ban chf cua y fhuc. Y nghIa cua vIc nam vung
vn d nay.................................................................................... 37
C! 10: MI quan h bIn chung gIua vf chf va y fhuc.
Y nghIa phuong phap Iun cua vIc nam vung vn d nay frong
nhn fhuc va hoaf dng fhuc fIn............................................... 40
C! 11: Trnh bay haI nguyn Iy co ban cua phop bIn
chung duy vf va y nghIa phuong phap Iun cua vn d do. .... 42
C! 12: NI dung va y nghIa cua quy Iuf fhng nhf va
du franh cua cac maf dI Ip..................................................... 45
C! 13: Phn fich mu fhun bn frong va mu fhun
bn ngoaI, mu fhun co ban va khng co ban. Y nghIa fhuc fIn
cua vIc nam vung vn d nay. ................................................... 48
C! 14: Phn fich mu fhun chu yu va mu fhun
khng chu yu, mu fhun dI khang va mu fhun khng dI
khang. Y nghIa cua vIc nam vung vn d nay.......................... 50
C! 15: NI dung va y nghIa cua quy Iuf fu nhung fhay
dI v Iuong dn dn nhung fhay dI v chf va nguoc IaI........ 52
C! 16: NI dung va y nghIa cua quy Iuf phu dnh cua
phu dnh. ...................................................................................... 55
C! 17: MI quan h bIn chung gIua caI chung va caI
rIng, y nghIa phuong phap Iun cua no. ................................... 58
C! 18: MI quan h bIn chung gIua nI dung va hnh
fhuc, y nghIa phuong phap Iun cua vn d. ............................. 60
C! 19: Su fhng nhf bIn chung gIua ban chf va hIn
fuong, y nghIa phuong phap Iun. .............................................. 61
C! 20: MI quan h bIn chung gIua nguyn nhn va kf
qua, y nghIa phuong phap Iun cua no. ..................................... 63
C! 21: MI quan h bIn chung gIua ff nhIn va ngu
nhIn, y nghIa phuong phap Iun cua vn d do. ...................... 65
C! 22: MI quan h bIn chung gIua kha nang va hIn
fhuc, y nghIa phuong phap Iun cua vn d nay. ...................... 67
C! 23: Con duong bIn chung cua qua frnh nhn fhuc
chn Iy, nhn fhuc hIn fhuc khach quan.................................. 69
C! 24 : Quan dIm cua chu nghIa duy vf bIn chung v
mI quan h bIn chung gIua Iy Iun va fhuc fIn..................... 72
C! 25: Chn Iy fhoo quan dIm cua chu nghIa duy vf
bIn chung.................................................................................... 74
III- CH! NCHIA !Y VT IN CH!NC V XA HOI ......................................................... 77
C! 26: San xuf cua caI vf chf Ia co so cua doI sng xa
hI va vaI fro cua phuong fhuc san xuf dI voI su fn faI va
phaf frIn xa hI. ......................................................................... 78
C! 27: NI dung quy Iuf v su phu hop cua quan h san
xuf voI finh chf va frnh d cua Iuc Iuong san xuf. Su vn
dung quy Iuf nay o nuoc fa........................................................ 81
C! 28: MI quan h bIn chung gIua co so ha fng va
kIn fruc fhuong fng; co so ha fng va kIn fruc fhuong fng o
nuoc fa frong fhoI ky qua d. ...................................................... 85
C! 29: Hnh fhaI kInh f - xa hI. Su phaf frIn cua cac
hnh fhaI kInh f - xa hI Ia mf qua frnh Ich su fu nhIn. .... 89
C! 30: CIaI cp Ia g7 VaI fro cua du franh gIaI cp
frong xa hI co gIaI cp. Tinh ff yu cua cuc du franh gIaI
cp frong fhoI ky qua d fu chu nghIa fu ban In chu nghIa xa
hI................................................................................................. 91
C! 31: Ngun gc va ban chf cua nha nuoc. Tinh ff
yu va dac dIm cua nha nuoc xa hI chu nghIa........................ 94
C! 32: TIn b xa hI; nhung fIu chun khach quan va
dng Iuc cua su fIn b xa hI. .................................................... 97
C! 33: an chf con nguoI. MI quan h gIua ca nhn va
fp fh; gIua ca nhn va xa hI................................................... 99
C! 34: VaI fro cua qun chung nhn dn va vI nhn - Ianh fu dI voI su phaf
frIn cua xa hI. ........................................................................................................ 103
C! 35: MI quan h gIua fn faI xa hI va y fhuc xa hI. .............................. 106

IOI NHA X!T AN

phuc vu vIc gIang day va hoc fp cac b mn Iy Iun
chinh fr Mac InIn frong h fhng fruong aI hoc, cao dang va
frung hoc chuyn nghIp. Nha xuf ban aI hoc quc gIa Ha NI
faI ban, co sua chua va b sung cun Huong dn n fhI mn TrIf
hoc Mac - InIn.
Sach do Trung fm I duong can b gIang day Iy Iun Mac -
InIn va fu fuong H Chi MInh, Nha xuf ban Tu fuong - Van hoa
fruoc dy f chuc bIn soan va Nha xuf ban Chinh fr quc gIa faI
ban.
Sach duoc frnh bay duoI dang hoI - dap voI nI dung dam
bao finh h fhng, co frong dIm, saf yu cu cua chuong frnh b
mn TrIf hoc Mac InIn.

Thang 3 nam 2000
NHA X!T AN AI HOC Q!OC CIA HA NOI
I - IICH S! TRIT HOC
C! 1: TrIf hoc Ia g7 Vn d co ban cua frIf hoc. Phuong phap
nhn fhuc fh gIoI cua frIf hoc.
1. KhaI nIm frIf hoc
- TrIf hoc Ia mf frong nhung hnh fhaI y fhuc xa hI, xof
cho cung, du b cac quan h kInh f cua xa hI quy dnh. u o xa
hI nao, frIf hoc bao gIo cung gm haI yu f: 1) Yu f nhn fhuc
- su hIu bIf v fh gIoI xung quanh, frong do co con nguoI; 2) Yu
f nhn dnh - danh gIa v maf dao Iy.
- TrIf hoc da ra doI frong xa hI chIm huu n I |o phuong
Ty) va frong fhoI ky chuyn fu xa hI chIm huu n I sang xa hI
phong kIn |phuong ng), gan IIn voI su phn cng Iao dng xa
hI - fach Iao dng fri oc ra khoI Iao dng chn fay.
- Phu hop voI frnh d phaf frIn fhp o cac gIaI doan du
fIn cua Ich su IoaI nguoI, frIf hoc ra doI voI finh cach Ia mf
khoa hoc fng hop cac frI fhuc cua con nguoI v hIn fhuc xung
quanh va ban fhn mnh. Sau do, do su phaf frIn cua fhuc fIn xa
hI va cua qua frnh fich Iuy frI fhuc, da dIn ra qua frnh fach cac
khoa hoc ra khoI frI f hoc fhanh cac khoa hoc dc Ip. TrIf hoc voI
finh cach Ia khoa hoc, nn no co dI fuong va nhIm vu nhn fhuc
rIng cua mnh, no Ia h fhng nhung quan nIm, quan dIm co
finh chf chInh fh v fh gIoI, v cac qua frnh vf chf va fInh
fhn va mI IIn h gIua chung, v nhn fhuc va caI bIn fh gIoI.
2. Vn d co ban cua frIf hoc
- Thoo ngghon, vn d co ban cua frIf hoc Ia vn d v mI
quan h cua fu duy voI fn faI, cua y fhuc dI voI vf chf. VIc
gIaI quyf vn d co ban cua frIf hoc Ia co so va dIm xuf phaf
d gIaI quyf cac vn d khac cua frIf hoc.
- Vn d co ban cua frIf hoc gm haI maf:
+ Maf fhu nhf fra IoI cu hoI: gIua vf chf va y fhuc caI
nao co fruoc, caI nao co sau, caI nao quyf dnh caI nao7 NoI cach
khac, gIua vf chf va y fhuc caI nao Ia finh fhu nhf, caI nao Ia
finh fhu haI. Co haI cach fra IoI khac nhau dn dn hnh fhanh
haI khuynh huo ng frIf hoc dI Ip nhau:
` Nhung quan dIm frIf hoc cho vf chf Ia finh fhu nhf, y
fhuc Ia finh fhu haI hop fhanh chu nghIa duy vf. Trong Ich su fu
fuong frIf hoc co ba hnh fhuc co ban cua chu nghIa duy vf: 1)
Chu nghIa duy vf chf phac, ngy fho fhoI c daI; 2) Chu nghIa
duy vf may moc, sIu hnh fh ky XVII-XVIII; 3) Chu nghIa duy
vf bIn chung.
` Nguoc IaI, nhung quan dIm frIf hoc cho y fhuc Ia finh fhu
nhf, vf chf Ia finh fhu haI, hop fhanh chu nghIa duy fm. Chu
nghIa duy fm IaI duoc fh hIn qua haI frao Iuu chinh: chu nghIa
duy fm khach quan |PIafn; Hghon...) va chu nghIa duy fm chu
quan |occII, HIum...).
+ Maf fhu haI fra IoI cu hoI: con nguoI co kha nang nhn
fhuc duoc fh gIoI hay khng7
` Cac nha frIf hoc duy vf cho rang, con nguoI co kha nang
nhn fhuc fh gIoI. Song, do maf fhu nhf quy dnh, nn su nhn
fhuc do Ia su phan anh fh gIoI vf chf vao oc con nguoI.
` Mf s nha frIf hoc duy fm cung fhua nhn con nguoI co
kha nang nhn fhuc fh gIoI nhung su nhn fhuc do Ia su fu nhn
fhuc cua fInh fhn, fu duy.
` Mf s nha frIf hoc duy fm khac nhu HIum, Canfo IaI
phu nhn kha nang nhn fhu c fh gIoI cua con nguoI. y Ia
nhung nguoI fhoo "bf kha frI Iun" |fhuyf khng fh bIf).
Khuynh huong nay khng fhua nhn vaI fro cua nhn fhuc khoa
hoc frong doI sng xa hI.
I voI cac h fhng frIf hoc, vn d co ban cua frIf hoc
khng chI duoc fh hIn frong cac quan nIm co finh chf ban fh
Iun, ma con duoc fh hIn frong cac quan nIm chinh fr - xa hI,
dao duc va fn gIao, ff nhIn co fh Ia nhf quan hoac Ia khng
nhf quan.
Cuc du franh gIua chu nghIa duy vf va chu nghIa duy
fm xuyn suf Ich su phaf frIn cua fu fuong frIf hoc va fh
hIn finh dang frong frIf hoc.
3. Phuong phap nhn fhuc fh gIoI cua frIf hoc
TrIf hoc nghIn cuu nhung quy Iuf chung nhf cua fn faI
va fu duy, gIup cho vIc nhn fhuc va hoaf dng caI fao fh gIoI.
TrIf hoc Mac dua vao nhung fhanh qua cua cac khoa hoc cu fh,
nhung no khng Iy phuong phap cua cac nganh khoa hoc cu fh
d Iam phuong phap cua mnh. Phuong phap nhn fhuc chung
nhf, dung dan nhf cua frIf hoc Ia phuong phap bIn chung duy
vf. Phuong phap bIn chung duy vf dI Ip voI phuong phap sIu
hnh.
Phuong phap bIn chung va sIu hnh xuf hIn r f som, fu
fhoI c daI. Phuong phap bIn chung Ia phuong phap nhn fhuc su
vf va hIn fuong frong su IIn h, fac dng qua IaI, vn dng va
phaf frIn. Nguoc IaI, phuong phap sIu hnh xom xof su vf, hIn
fuong frong su fach roI, khng vn dng va khng phaf frIn. Cuc
du franh gIua phuong phap bIn chung va phuong phap sIu
hnh cung Ia mf nI dung co ban cua Ich su frIf hoc.
Phuong phap bIn chung duy vf xuf hIn fu fhoI ky c daI
|bIn chung duy vf fh so, mc mac fu phaf). ChI dn khI frIf
hoc Mac ra doI, phuong phap nay moI fhuc su fro fhanh phuong
phap frIf hoc khoa hoc. Phuong phap nay gIup cho con nguoI kha
nang nhn fhuc mf cach dung dan, khach quan v gIoI fu nhIn,
xa hI va fu duy va gIup con nguoI daf duoc hIu qua frong hoaf
dng fhuc fIn.
C! 2: Nhung nof co ban cua frIf hoc n c daI xung quanh
cac vn d: khoI nguyn cua fh gIoI, con nguoI va nhn fhuc.
1. Vn d khoI nguyn cua fh gIoI
Thoo cach phn chIa fruyn fhng, frIf hoc n c daI co
9 h fhng fhuc haI IoaI:
- Chinh fhng co 6 h fhng MImansa, Vodanfa, Samkhuya,
Yoga, Nyaya, VaIsosIka.
PhaI khng chinh fhng hay Ta gIao |nasfIka) co
3 h fhng: uddha |Phf gIao), JaIna gIao, Ikayafa.
|TIu chun cua chinh fhng Ia fhua nhn va bao v finh
dung dan fuyf dI cua kInh Voda. Con fa gIao fh nguoc IaI).
Cac fruong phaI frn du if nhIu ban dn vn d khoI
nguyn cua fh gIoI.
Nhung fruong phaI co finh chf duy fm fn gIao cho rang,
khoI nguyn cua fh gIoI Ia rahman - Ia fhuc faI duy nhf cua vu
fru, Ia caI ma do do, moI vf sInh fruong, caI frong do, moI vf
nhp vao khI b huy dIf. rahman fn faI vInh vIn, va co khI con
duoc coI Ia mf v fhn sang fao. Con nguoI Ia mf b phn cua
rahman, fuc Ia Afman; mun fro v voI caI vInh hang, con nguoI
phaI fu Iuyn, phaI fhoaf fuc d Afman fro v voI rahman.
Nhung fruong phaI co finh chf duy vf cho rang, fh gIoI
nay |k ca con nguoI) duoc fao fhanh fu nhung yu f vf chf, fuy
fhoo quan nIm khac nhau cua cac phaI ma cac yu f do Ia: nuoc,
df, khng khi,... hoac fruu fuong hon Ia nguyn fu. ng fhoI voI
quan nIm nay, nguoI fa con cho rang, IInh hn cung duoc sInh ra
fu nhung yu f vf chf, no mf dI khI vf chf |fh xac) b fIu
huy.
2. Vn d con nguoI
NhIu fruong phaI frIf hoc n c daI cho rang, con nguoI
gm haI phn: hn va xac. Phn xac co fh b huy dIf, con phn
hn Ia fn faI vInh vIn, fuy fhoo "nghIp" hay do fu Iuyn, do Iam
dIu fhIn hay ac..., ma hn co fh fro v voI coI "vInh hang" hoac
dI chuyn sang fhn xac khac |Iun hI).
Nguoc IaI, mf s fruong phaI co finh chf duy vf cho rang,
IInh hn hay fu fuong, y fhuc cua con nguoI duoc nay sInh fu vf
chf va no IIn quan dn fh xac cua mI con nguoI. Vf chf sInh
ra y fhuc cung nhu gao nu fhanh ruou |phaI Ikayafa). Y fhuc,
fu fuong con nguoI so mf dI khI nguoI fa chf.
o co nhung quan nIm khac nhau v con nguoI, nn frong
cac fruong phaI frIf hoc n cu ng co nhung quan nIm khac
nhau v y nghIa cua cuc sng va vaI fro cua con nguoI frong fh
gIoI. Nhung nhn chung, frIf hoc n c daI |k ca cac fruong
phaI duy vf) du if nhIu co quan nIm duy fm fn gIao v
nhung vn d frn.
3. V nhn fhuc
NoI dn nhn fhuc, fruoc hf phaI noI dn phop bIn Iun
cua phaI Nyaya, VaIsosIka, phop bIn Iun nay con duoc goI Ia
"ngu doan Iun". Trong "ngu doan Iun", d chung mInh mf dIu
g do Ia chn fhuc hay gIa dI, phaI qua 5 buoc sau: Iun d, nhn
d, vi du, suy doan, kf Iun. Thi du cu fh nhu:
1. I co Iua chay.
2. V dI bc khoI.
3. Tf ca nhung caI bc khoI du co Iua chay, fhi
du bp Io.
4. I bc khoI fh khng fh khng co Iua chay.
5. o do, dI co Iua chay.
Trong frIf hoc n c daI cung co nhung phaI da d cp
foI phop bIn chung, ff nhIn do moI Ia phop bIn chung mc mac,
fu phaf. Nhung nha frIf hoc co fu fuong bIn chung cho rang, fh
gIo I co sInh, co dIf, vn dng bIn dI khng ngung. Su vn dng
bIn dI y dIn ra frong khng gIan va frong fung khoanh khac
fhoI gIan hf suc ngan |safna - cua Phf gIao). Ho con cho rang, su
vn dng do Ia do nhung Iuc bn frong cua no. Chinh Mac va
ngghon da danh gIa cao nhung fu fuong bIn chung nay frong fin
dIu Phf gIao so ky.
TrIf hoc n c daI co su pha frn, hoa nhp voI nhung fu
fuong co finh chf duy IInh fn gIao, frong do, co nhIu vn d ma
ngay nay chung fa cn phaI xom xof; dIn gIaI nhu: Iuyn yoga;
Iun hI,...
C! 3: Nhung dac dIm co ban cua frIf hoc Trung Hoa c daI v
cac vn d: khoI nguyn cua fh gIoI, vn d co ban cua frIf hoc, con
nguoI va nhn fhuc.
Trung Hoa Ia mf nuoc co nn van mInh Ion va som. Khoang
fu 1.700 nam dn 1.000 nam fruoc cng nguyn, nguoI Trung Hoa
da co bn phaf mInh Ion: ch fao ra Ia ban, ky fhuf ch fao gIy,
ch fao fhuc sung, phuong phap In chu.
Xa hI Trung Hoa fhoI ky frIf hoc c daI ra doI |khoang fh
ky VI fruoc cng nguyn) Ia fhoI ky dang chuyn fu xa hI n I
sang xa hI phong kIn. y cung Ia fhoI ky co nhIu bIn dng
su sac va rng Ion, do vy, o do, da nay sInh nhIu hoc fhuyf
chinh fr xa hI, frIf hoc, fn gIao phong phu va khng ngung
du franh voI nhau. Trong do, co haI fruong phaI Ion va co anh
huong Iu daI, do Ia phaI Khng do Khng Tu |551 - 479 fruoc
cng nguyn) sang Ip va phaI Iao, do Iao Tu |khoang fh ky VI-V
fruoc cng nguyn) sang Ip.
uoI dy Ia mf s vn d chu yu cua frIf hoc Trung Hoa
c daI:
1. Vn d khoI nguyn cua fh gIoI va vn d co ban cua frIf
hoc
Truoc hf, frIf hoc Trung Hoa noI rIng va frIf hoc phuong
ng noI chung if ban dn vn d v gIoI fu nhIn, nhung khI kIn
gIaI nhung vn d xa hI IoaI nguoI, if nhIu ho co d cp dn vn
d khoI nguyn cua fh gIoI, vn d co ban cua frIf hoc.
Iao Tu cho rang, khoI nguyn cua fh gIoI Ia "ao". ao" Ia
mf fn goI khIn cuong, v fhoo ng "ao" Ia caI Ion nhf, caI
mng Iung mo ao. Nhung "ao" cung Ia caI co fruoc van vf, caI
ma moI vf duoc sInh ra va duoc nhp vao sau khI b huy dIf.
"ao" cung Ia caI ma moI vf va ca con nguoI phaI fun fhoo. Ong
cho rang: "NguoI fhoo quy Iuf cua df, df fhoo quy Iuf cua froI,
froI fhoo quy Iuf cua dao..." va "dao fhoo quy Iuf cua fu nhIn".
VoI Iao Tu, "ao" co finh duy vf, song frong do, co chua dung
mm mng duy fm. o vy, sau nay, mf s nha frIf hoc k fuc
ng da khaI fhac yu f duy fm nay va bIn "ao" fhanh caI co
finh chf nhu mf fInh fhn fuyf dI, caI ma con nguoI khng fh
nhn fhuc duoc.
VoI Khng Tu, fuy khng fruc fIp ban dn vn d ban fh,
fu nhIn, nhung ng IaI co quan nIm v "TroI", "mnh froI". Sau
nay, mf s nguoI k fuc ng bIn cac quan nIm do fhanh nhung
fhuc fh fhn fhanh, voI ho "TroI" Ia v fhn co nhn cach, co
quyn fhuong phaf..., va Ia ko sang fao ra fh gIoI.
Khac voI nhung quan dIm frn, m f s nha frIf hoc duy vf
o Trung Hoa c daI cho rang van vf do "ngu hanh" |kIm, mc,
fhuy, hoa, fh) fuong sInh fuong khac fao fhanh. Hoac mf s khac
cho rang, do m duong gIao cam ma fao nn froI, df, van vf va
con nguoI.
TrIf hoc Trung Hoa c daI gIaI quyf vn d co ban cua frIf
hoc fhng qua vIc Iun gIaI caI pham fru: Tm - Vf, Iy - Khi,
Thn - Hnh. Cac nha duy fm cho rang, Tm, Iy, Thn Ia co
fruoc, Ia caI chu dng; con Vf, Khi, Hnh Ia co sau, Ia caI I fhuc.
Cac nha duy vf da phan bac IaI quan nIm duy fm frn va cho
rang, caI fInh fhn, caI fm Iy, caI fu fuong Iun gan voI caI fhn
fh va no mf dI khI fhn fh b huy dIf.
2. Vn d con nguoI
TrIf hoc Trung Hoa rf chu y dn vn d con nguoI, nhIu
vn d "ngoaI con nguoI" co duoc d cp foI, cuI cung cung chI d
gIaI quyf vn d con nguoI frong cac mI quan h gIa dnh va xa
hI.
Mf s quan nIm co finh chf duy vf cho rang, con nguoI Ia
san phm cua su vn dng, phaf frIn cua cac yu f co finh vf
chf nhu quan nIm "ngu hanh", "m duong", hay coI con nguoI Ia
mf b phn cua su phaf frIn cua caI goI Ia "ao" hay "fu nhIn".
Nhung ngay frong nhung quan nIm frn cung if nhIu co bIu
hIn cua yu f duy fm, nhf Ia frong vIc gIaI fhich vn d "finh
nguoI". Trong cac quan nIm nay, "finh nguoI" duoc hIu Ia nhung
phm chf, nang Iuc, y fhuc, fu fuong,... Quan nIm co finh duy
fm cho rang, finh nguoI Ia caI co san |finh ban fhIn, finh ban ac,
finh nguoI do froI phu...,). Cung co nha frIf hoc cho rang finh
nguoI khng fhIn, khng ac, vn dI gn nhau |gIng nhau) va do
"fp, nhIm" ma fhanh fhIn hay ac. Ho cho rang caI dang so
khng phaI Ia "mnh froI", ma Ia "nhn hoa".
Vn d vaI fro cua con nguoI da duoc cac nha frIf hoc Trung
Hoa c daI d cp kha nhIu. Iu dac bIf Iuu y o dy Ia, frong
nhung bIn dI su sac cua doI sng xa hI duong fhoI, mf s nha
frIf hoc da fhy duoc vaI fro fo Ion cua con nguoI, cua nhn dn.
Nhu quan nIm: "dn Ia gc, xa fac Ia quy, vua quan Ia fhuong",
hay "dn co suc manh nhu nuoc, If fhuyn cung Ia dn...". Nhung
do su phaf frIn fr fr cua xa hI Trung Hoa va do han ch Ich su
cua chinh cac nha frIf hoc ma cuI cung hu hf ho du co quan
nIm v finh chf dang cp, dnh mnh frong vn d con nguoI.
3. Vn d nhn fhuc
TrIf hoc Trung Hoa c daI if ban dn vn d nhn fhuc gIoI
fu nhIn, va nu co fh nhn fhuc y cuI cung cung d quay v
nhn fhuc xa hI |fhi du: vn d "ao" va nhn fhuc "ao" cua Iao
Tu,...). KhI ban nhIu dn kha nang nhn fhuc cua con nguoI,
Khng Tu cho rang fhanh nhn khng hoc cung bIf, qun fu hoc
fh bIf, con fIu nhn hoc cung khng bIf. Mf s nha frIf hoc
khac fh cho rang, du ko fri hay ngu cung phaI qua hoc moI bIf.
Nhung nhIu nha frIf hoc cho rang, caI hoc, bIf y Ia nham d
Iam fhoo "danh", "phn" cua mnh.
Phop bIn chung cung Ia vn d da duoc daf ra frong frIf
hoc Trung Hoa c daI, fh hIn frong kIn gIaI v "ao", v "In
dch". Trong do, ho fhua nhn rang: Th gIoI vn dng bIn dI Ia
fn faI vInh vIn, co finh quy Iuf va nho nhung mu fhun vn co
cua no. Nhung do han ch Ich su, su vn dng, bIn dI do IaI duoc
coI Ia mf chu frnh khop kin, khng co phaf frIn, khng
co su dI moI v chf.
`
` `
o nhung dIu kIn Ich su cu fh ma VIf Nam co su fIp
fhu va caI bIn nhung fu fuong frIf hoc cua Trung Hoa, do Ia mf
ff yu Ich su. o vy, khI nghIn cuu fu fuong frIf hoc VIf
Nam khng fh khng finh dn su fIp fhu va caI bIn y.
C! 4: Phn fich cuc du franh gIua chu nghIa duy vf va chu
nghIa duy fm frong frIf hoc c daI Hy Iap fhng qua haI duong II
frIf hoc: mcrIf va PIafn. Nhung gIa fr frIf hoc nI bf cua
ArIxff.
1. Cuc du franh gIua chu nghIa duy vf va chu nghIa duy
fm frong frIf hoc c daI Hy Iap
- mcrIf |460-370 TCN) Ia daI bIu xuf sac nhf cua chu
nghIa duy vf Hy Iap c daI. Chu nghIa duy vf cua mcrIf Ia
fh gIoI quan cua b phn gIaI cp chu n dn chu fIn b. TrIf
hoc cua PIafn |427-347 TCN) Ia chu nghIa duy fm khach quan,
fh gIoI quan cua b phn gIaI cp chu n quy fc phan dng.
- V vn d khoI nguyn cua fh gIoI, mcrIf coI nguyn fu
va khoang frng Ia co so du fIn cua fh gIoI, frong do, nguyn fu
Ia haf vf chf khng fh phn chIa duoc Iun vn dng. Nhung
nguyn fu dng nhf v chf Iuong, v fn v s Iuong; khac nhau
v hnh fhuc, kich fhuoc, v fri va frf fu. NhIu nguyn fu kf hop
fhanh vf fh, khI vf fh phn ra IaI fro v nguyn fu. Nguyn fu
Ia fn faI, v fu cac nguyn fu sInh ra cac su vf; khoang frng do
khng sInh ra caI g ca, chI Ia khng gIan d cac nguyn fu vn
dng, kf hop va phn ra, cho nn khoang frng khng fn faI.
Nguoc IaI, PIafn coI "y nIm" Ia fn faI chn fhuc va vInh cuu, con
vf chf Ia khng fn faI. Trong quan h voI cac su vf cam finh,
"y nIm" vua Ia nguyn nhn, vua Ia hnh mu, muc dich cua can
su vf cam finh.
- V vn d IInh hn, mcrIf coI IInh hn duoc cu fao fu
mf IoaI nguyn fu dac bIf - hnh cu, gIng nguyn fu Iua. IInh
hn khng bf fu. TraI IaI, PIafn coI IInh hn Ia bf fu, IInh hn
b gIam ham frong fh xac va co fh nhp vao fh xac khac.
- V vn d nhn fhuc, mcrIf coI cam gIac Ia ngun gc
cua nhn fhuc. Song, frI fhuc dua frn cam gIac Ia frI fhuc mo fI.
Con frI fhuc dua frn Iy finh cho chung fa frI fhuc xac fhuc, daf
dn hIu bIf v ban chf cua fh gIoI Ia nguyn fu va khoang
frng. mcrIf con daf ra vn d v mI quan h gIua cam gIac va
Iy finh frong nhn fhuc. Nguoc IaI, PIafn coI nhn fhuc v su vf
Ia khng xac fhuc, "mo fI", chI co nhn fhuc v nhung y nIm Ia
xac fhuc va daf duoc bang "su hI fuong" cua IInh hn bf fu
nhung g ma no da fhy o fh gIoI y nIm fruoc do.
- V quan dIm chinh fr, mcrIf ung h ch d dn chu,
con PIafn IaI d cao ch d quy fc, chng IaI ch d dn chu fIn
b.
2. ArIxff |384-322 TCN). - TrIf hoc cua ng phan anh ch
d chIm huu n I Hy Iap fhoI suy fan. Cng Iao Ion cua ArIxff
Ia o ch: Ong da chng IaI chu nghIa duy fm khach quan cua
PIafn. Trong hoc fhuyf v fn faI, ng da fhua nhn vf chf Ia
vInh vIn. Song ng IaI fach roI hnh fhuc ra khoI vf chf, coI
hnh fhuc khng co finh vf chf, nhung co finh fich cuc, Ia
nguyn nhn sInh ra cac su vf cu fh. Con vf chf Ia fhu dng,
no chI co fh bIn fhanh su vf cu fh nho nguyn nhn hnh fhuc.
c fhang hnh fhuc da dn ng dn fu fuong duy fm v hnh
fhuc cao nhf |dng Iuc du fIn) o bn ngoaI fh gIoI.
- Trong hoc fhuyf v IInh hn, ng da coI IInh hn phu fhuc
vao frang fhaI co fh va khng bf fu. Khng chI co fh con nguoI,
ma ca fhuc vf, dng vf cung co IInh hn.
- Trong hoc fhuyf v nhn fhuc, ng da ph phan fhuyf
"hI fuong" cua IInh hn v fh gIoI y nIm cua PIafn. Ong coI
cam gIac Ia co so cua nhn fhuc va ng chng IaI vIc fach roI nhn
fhuc cam finh voI nhn fhuc Iy finh. Ong co nhIu dong gop v
IgIc hoc. Ong da dua ra cac quy Iuf co ban cua IgIc hnh fhuc.
NgoaI ra, ng co n co nhung fu fuong quy bau v mI quan h bIn
chung gIua caI chung va caI rIng, gIua quy nap va dIn dch, v.v..
C! 5: Cuc du franh gIua chu nghn duy vf va chu nghIa duy
fm fu fh ky XVII dn fh ky XVIII fhng qua cac frIf gIa fIu
bIu nhu con, Hpbo, cacfo, XpInda, Icco, ocoII, HIum.
- Cuc du franh gIua chu nghIa duy vf va chu nghIa duy
fm fh ky XVII, XVIII phan anh hoan canh Ich su moI: fhoI ky
phuong fhuc san xuf fu ban chu nghIa ra doI va phaf frIn frong
Iong xa hI phong kIn; mu fhun gIaI cp, du franh gIaI cp
ngay cang fro nn gay gaf, Ia fhoI ky cua cac cuc cach mang fu
san; khoa hoc |dac bIf Ia co hoc) da phaf frIn. Iuc nay, chu nghIa
duy vf Ia fh gIoI quan cua gIaI cp fu san, gIaI cp fIn b, cach
mang du franh manh mo voI chu nghIa duy fm, fn gIao - fh
gIoI quan cua gIaI cp quy fc phong kIn, gIaI cp Iac hu, phan
dng.
- NguoI co cng Iao fo Ion chng IaI chu nghIa kInh vIn, khI
phuc va phaf frIn fruyn fhng duy vf c daI frong fhoI ky moI
Ia con.
+ con da coI chu nghIa kInh vIn Ia v ich, chI Ia nhung Ip
Iun fruu fuong, khng co nI dung. Khoa hoc moI |phuong phap
Iun cua khoa hoc fu nhIn fhuc nghIm) so dom IaI cho con nguoI
suc manh frong cuc chInh phuc gIoI fu nhIn. daf duoc dIu
do , nhn fhuc khoa hoc phaI dua frn cac su kIn va fu do khaI
quaf fhanh Iy Iun. Phuong phap quy nap dua frn quan saf phn
fich, so sanh, fhuc nghIm Ia phuong phap chu yu d nhn fhuc
chn Iy. Song, d co duoc phuong phap fruoc hf phaI gaf bo
nhung "Im In" can fro con duong nhn fhuc nhu: "Im In cua
chung fc", "Im In cua hang dng", "Im In cua noI cng cng"
va "Im In cua rap haf".
+ con da dua ra nhung quan dIm duy vf, coI vf chf Ia
fng hop cac haf, coI gIoI fu nhIn Ia fng ho p cac vf fh da dang
v chf. Vn dng cung da dang va Ia fhuc finh khng fach roI
vf chf... Nhung fu fuong duy vf cua con co y nghIa Ion chng
IaI chu nghIa duy fm fn gIao..
Song chu nghIa duy vf cua con Ia sIu hnh va khng
frIf d. Ong qua nhn manh dn phuong phap quy nap, d cao
phn fich. Tuy chng IaI chu nghIa kInh vIn, nhung IaI fhua nhn
su fn faI cua Thuong d, fhua nhn Iy Iun v "chn Iy haI maf"...
- Hpxo da fIp fuc phaf frIn fu fuong duy vf cua con.
+ Ong da khang dnh chI co cac vf fh Ia fam fhoI, con vf
chf Ia fn faI vInh vIn. o fh gIoI quan sIu hnh nn ng da
phu nhn su da dang v chf cua fh gIoI, coI su vn dng cua fh
gIoI vf chf chI Ia su dI chuyn v fri don gIan frong khng gIan.
+ Im fIn b hon so voI con Ia Hpxo da kIn quyf
chng IaI chu nghIa kInh vIn va fn gIao, ng khng fhua nhn
"chn Iy haI maf". Ong ph phan hoc fhuyf duy fm cua cacfo
v "y nIm bm sInh" va phaf frIn cam gIac Iun duy vf frong Iy
Iun nhn fhuc. Ong coI cam gIac, kInh nghIm Ia ngun gc cua
moI frI fhuc, song ng cung khng coI nho vaI fro cua Iy finh.
- Nu nhu con, Hpxo chI ra phuong phap co ban cua nhn
fhuc khoa hoc Ia phuong phap kInh nghIm, fhuc nghIm v gIoI
fu nhIn, fh nguoc IaI, cacfo IaI d cao vaI fro cua Iy finh.
+ TrIf hoc cua cacfo Ia nh nguyn Iun dIn hnh, v ng
fhua nhn co haI fhuc fh du fIn cung fn faI, d c Ip voI nhau:
fhuc fh vf chf co quang finh, hnh fhanh nn fh gIoI vf chf,
con fhuc fh fInh fhn co fu duy fao nn fh gIoI fInh fhn. Quan
dIm do bIu hIn ro frong hoc fhuyf v fh xac va IInh hn cua
con nguoI Iam cho frIf hoc cua cacfo In In gIua chu nghIa duy
vf va chu nghIa duy fm.
+ Chu nghIa duy vf cua cacfo duoc fh hIn frong vu fru
hoc, vf Iy hoc, sInh Iy hoc; chu nghIa duy fm fh hIn frong fm
Iy hoc, hoc fhuyf v fn faI, Iy Iun nhn fhuc.
+ Cung nhu con, cacfo d cao vaI fro cua frI fhuc frong
vIc fhng fr gIoI fu nhIn, frong su hoan fhIn ban fhn con
nguoI. daf duoc dIu do, fruoc hf phaI hoaI nghI ff ca.
cacfo da dua ra mf nguyn Iy duy fm nI fIng: "TI suy nghI,
do do fI fn faI" va coI dy Ia co so cho moI frI fhuc.
+ Phuong phap nhn fhuc cua cacfo, v co ban Ia phuong
phap phn fich, duy Iy. No doI hoI o finh ro rang va khng mu
fhun frong cac fhao fac fu duy, o vIc phn chIa khach fh fu duy
fhanh cac b phn don gIan nhf va baf du nghIn cuu fu caI don
gIan dn caI phuc fap.
- XpInda da chng IaI nh nguyn Iun cua cacfo, phaf
frIn chu nghIa duy vf va chu nghIa duy Iy cua frIf hoc cacfo.
+ XpInda coI gIoI fu nhIn Ia fhuc fh sang fao duy nhf,
hay Ia Chua. CIoI fu nhIn Ia nguyn nhn cua chinh no
|CausasuI), no khng cn mf nguyn nhn nao khac. NgoaI fu
fuong duy vf bIn chung frn, v co ban, fh gIoI quan cua
XpInda Ia sIu hnh. Ong coI: fhuc fh duy nhf co haI fhuc finh
khng fach roI nhau do Ia fu duy va quang finh; vn dng khng
phaI Ia fhuc finh chung cua fhuc fh; su fuong xung gIua mduxo
fu duy va mduxo quang finh |fh xac) frong con nguoI...
+ NgoaI quan dIm v fhuc fh, hoc fhuyf cua XpInda v
mI quan gIua fu do va ff yu co y nghIa chng IaI quan dIm duy
fm, fn gIao v fu do y chi. XpInda coI y chi bao gIo cung phu
fhuc vao dng co va chI co fh co fu do khI hanh vI cua chung fa
dua frn su nhn fhuc finh ff yu.
- Icco da phaf frIn hon nua cam gIac Iun duy vf cua
con, Hpbo, ph phan hoc fhuyf duy fm cua cacfo v "y
nIm bm sInh". Icco coI kInh nghIm Ia ngun gc duy nhf cua
y nIm. Ong da phn chIa y nIm ra fhanh "Y nIm cua cam gIac"
va "y nIm cua phan fu". Song, o vn d nay chu nghIa duy vf cua
Icco khng frIf d khI ng cho rang, nho y nIm cua cam gIac,
chung fa frI gIac duoc chf fhu nhf |dac finh co fruoc) va chf fhu
haI |dac finh co sau). NgoaI ra, ng con coI nhung chf fhu haI:
muI v, mau sac, m fhanh, khng co y nghIa khach quan ma chI
Ia nhung cam gIac chu quan dua frn co so kf hop nhung chf fhu
nhf fhoo cac ca ch khac nhau.
- occII da IoI dung su dao dng frn cua Icco d chng IaI
chu nghIa duy vf, bao v chu nghIa duy fm, fn gIao.
+ ua frn duy danh Iun cuc doan cua Tmaf, acanh,
occII da ph phan fhuc fh vf chf cua chu nghIa duy vf, coI
dy Ia mf su fruu fuong frng rng, dy mu fhun, v chI co
nhung fhuc finh rIng Io cua su vf |fu fuong") Ia fn faI fhI, chu
chung fa khng fh frI gIac duoc vf chf noI chung. Con nguoI chI
frI gIac fruc fIp duoc nhung "fu fuong" |cam gIac) cua mnh. Tu
do occII dI dn kf Iun rang, su fn faI cua su vf Ia o finh co
fh frI gIac duoc |fn faI co nghIa Ia duoc frI gIac), su vf chang
qua chI Ia "phuc hop" cac cam gIac, cac bIu fuong, cac fu fuong
cua TI ma fhI. Song, khI Iy gIaI v finh IIn fuc frong su fn faI
cua su vf va d franh chu nghIa duy nga cuc doan, o ccII da
chuyn fu chu nghIa duy fm chu quan sang chu nghIa duy fm
khach quan o su fhua nhn su fn faI cua cac "fInh fhn khac" va
cuI cung Ia "fInh fhn v han" cua Thuong d.
- Nu nhu ban chf frIf hoc cua occII Ia chu nghIa duy fm
chu quan fh frIf hoc cua HIum huong chu nghIa duy fm chu
quan do dn bf kha frI Iun. KhI fra IoI vn d fh gIoI co fn faI
hay khng7 HIum cho rang: "TI khng bIf", v chinh con nguoI
khng vuof ra khoI gIoI han nhung cam gIac rIng cua mnh d
nhn fhuc nhung caI g bn ngoaI mnh. Ong con coI kInh nghIm
chI Ia dong cac n fuong va v nguyn nhn chung fa khng fh
bIf.
+ HIum cung ph phan hoc fhuyf v fhuc fh vf chf va
fhuc fh fInh fhn, coI dy Ia nhung fruu fuong gIa dI, hnh
fhanh frn co so cua fhoI quon fm Iy gIan don. Ong phu nhn
finh khach quan cua mI IIn h nhn qua, coI dy chI Ia mI IIn
h chu quan, fhuc fm Iy.
+ NgoaI ra, HIum con ph phan fn gIao, song dIu do cung
khng fh fhay fh duoc ban chf cua frIf hoc HIum Ia chu nghIa
duy fm chu quan va bf kha frI Iun.
- Cuc du franh gIua chu nghIa duy vf va chu nghIa duy
fm fh ky XVII-XVIII Ia su fh hIn finh dang frong frIf hoc.
Cuc du franh nay vn fIp fuc cho dn gIaI doan ngay nay frong
Ich su frIf hoc voI nhung hnh fhuc da dang hon va nI dung,
finh chf su sac hon.
C! 6: Trnh bay nhung fu fuong co ban frong phop bIn chung
duy fm cua Hghon va chu nghIa duy vf nhn ban cua PhoIobac.
Su anh huong cua nhung h fhng frIf hoc frn dI voI su hnh
fhanh frIf hoc Mac.
1. Nhung fu fuong co ban frong phop bIn chung duy fm
cua Hghon
- Phop bIn chung duy fm cua Hghon Ia mf frong nhung
hnh fhuc co ban, Ia dInh cao frong su phaf frIn cua phop bIn
chung fruoc Mac, phan anh hoan canh Ich su dac bIf, dy mu
fhun cua xa hI uc va finh chf haI maf cua gIaI cp fu san uc
fruoc cach mang fu sa n.
- Quan dIm phaf frIn Ia fu fuong co ban, xuyn suf frIf
hoc cua Hghon. Hghon da coI su dng nhf gIua fu duy va fn
faI duoI nhung fn goI nhu: "y nIm fuyf dI", "Iy finh fh gIoI",
"fInh fhn fh gIoI" Ia ban nguyn cua moI hIn fuong frong gIoI fu
nhIn va xa hI. Su dng nhf gIua fu duy va fn faI fhoo Hghon
khng phaI Ia su dng nhf fuyf dI, sIu hnh, ma Ia su dng
nhf bao ham su khac bIf. Chinh mu fhun gIua dng nhf va
khac bIf da Iam cho ban nguyn cua fh gIoI "y nIm fuyf dI"
co finh finh cuc va hoaf dng. Su hoaf dng cua "y nIm fuyf dI"
fh hIn qua ba gIaI doan phaf frIn: 1) "y nIm fuyf dI phaf
frIn o frong Iong no va v no. y Ia dI fuong nghIn cuu cua
Igic hoc; 2) "y nIm fuyf dI" phaf frIn duoI hnh fhuc "fn faI
khac" - hnh fhuc gIoI fu nhIn. y Ia dI fuong nghIn cuu cua
frIf hoc fu nhIn. Song, Hghon coI gIoI fu nhIn khng co su phaf
frIn, ma no chI Ia fh hIn |frIn khaI) su fu phaf frIn cua cac
pham fru Igic. Cac pham fru Igic duoc coI Ia ban chf fInh fhn
cua gIoI fu nhIn. CuI cung, "y nIm fuyf dI" phaf frIn frong fu
duy Ia Ich su nhn IoaI frIf hoc fInh fhn. O gIaI doan nay, "y
nIm fuyf dI" IaI fro v ban fhn mnh, fu nhn fhuc mnh voI fu
cach Ia fInh fhn fuyf dI", fh hIn qua y fhuc va fu y fhuc cua
nhn IoaI.
- Iu nI bf cung Ia haf nhn hop Iy frong frIf hoc
Hghon Ia phop bIn chung, frong do bao gm ca ba quy Iuf co
ban cua phop bIn chung. Phaf frIn khng phaI Ia mf vong fron
khop kin, ma Ia mf qua frnh chuyn fu hnh fhuc fhp In hnh
fhuc cao do su chuyn hoa fu nhung fhay dI v Iuong dn dn
nhung fhay dI v chf, do cun du franh gIua cac maf dI Ip
frong ban fhn hnh fhuc, do su phu dnh bIn chung |Ioc bo) cua
nhung hnh fhuc moI dI voI nhung hnh fhuc cu. Tu fuong cua
Hghon v vIc moI caI du ff yu dn dn su phu dnh ban fhn
mnh co y nghIa cach mang frong cuc sng va fu fuong.
- Trn co so chu nghIa duy fm khach quan, ngoaI vIc phaf
frIn hoc fhuyf v cac quy Iuf va cac pham fru co ban cua phop
bIn chung, In du fIn Hghon da nghIn cuu cac nguyn fac co
ban cua Igic bIn chung. Chinh Hghon da daf ra vn d v su
fhng nhf gIua phop bIn chung, Igic hoc va Iy Iun nhn fhuc.
+ Hghon coI Igic hoc Ia khoa hoc v mI IIn h bIn chung
cua cac khaI nIm, Ia khoa hoc "m fa IInh vuc fu fuong... frong su
hoaf dng nI faI cua ban fhn no, hay noI mf cach khac, frong su
phaf frIn f f yu cua no". Thoo Hghon, su vn dng va phaf
frIn cua cac khaI nIm chu su quy dnh boI nhung mI IIn h ff
yu gIua cac khaI nIm va boI nhung mu fhun nay sInh frong
ban fhn khaI nIm do.
+ Hghon con dom IaI cho Iy Iun nhn fhuc nhung fu fuong
bIn chung. NgoaI vIc ph phan finh fruc quan, nh nguyn Iun
cua Canfo v "vf fu no" va hIn fuong, Hghon Ia nguoI du fIn
da phaf hIn ra dac dIm quan frong nhf frong qua frnh vn
dng cua fu duy Iy fhuyf Ia dI fu frI fhuc fruu fuong dn frI fhuc
cu fh. Hghon da daf ra vn d v mI quan h bIn chung gIua
nhn fhuc Iy fhuyf va hoaf dng fhuc fIn. Thoo ng, qua frnh
bIn dI hIn fhuc va qua frnh nhn fhuc Ia mf qua frnh duy
nhf. Song, o Hghon, hoaf dng fhuc fIn chI Ia hoaf dng fInh
fhn.
- Hghon cung fhua nhn xa hI phaf frIn fIn b va mang
finh quy Iuf. Mu fhun gIua caI hoan fhIn va khng hoan fhIn
Ia dng Iuc cua fIn b xa hI. Su phaf frIn fIn b cua xa hI
duoc Hghon frnh bay mf cach duy fm, Ia "o su y fhuc v fu do",
va nhu Ia qua frnh fu phaf frIn cua "y nIm fuyf dI".
- Phop bIn chung Ia haf nhn hop Iy, Ia maf fIn b cua frIf
hoc Hghon. Nguoc IaI, h fhng frIf hoc cua Hghon Ia duy fm,
sIu hnh. Chinh h fhng do da dn Hghon dn fhua nhn dIm
cuI cung frong su phaf frIn cua fh gIoI Ia nhn fhuc. V fhuc
chf, Hghon ap dung nguyn Iy phaf frIn chI dI voI hIn fuong
fInh fhn. Tuy fhua nhn mu fhun Ia ngun gc, dng Iuc cua
su phaf frIn, nhung khng phaI Ia mu fhun fhuc su cua gIoI fu
nhIn va xa hI, ma chI Ia mu fhun frong su phaf frIn cua fInh
fhn. Mu fhun khng phaI duoc gIaI quyf bang cach mang, ma
bang con duong hoa bnh: caI moI fhoa hIp voI caI cu.
2. Chu nghIa duy vf nhn ban cua PhoIobac
PhoIobac Ia daI dIn vI daI cuI cung cua frIf hoc c dIn
uc. NguoI co cng Iao fo Ion du franh chng IaI chu nghIa duy
fm, fn gIao, phuc hI va phaf frIn chu nghIa duy vf frong fhoI
ky chun b cach mang fu san uc |1848).
- PhoIobac Ia nha frIf hoc duy vf v ng khang dnh vf
chf Ia finh fhu nhf; y fhuc, fu duy Ia finh fhu haI. Song Ia nha
duy vf nhn ban, ng coI con nguoI Ia san phm cao nhf cua gIoI
fu nhIn, vn d quan h gIua fu duy va fn faI Ia vn d ban chf
cua con nguoI, v fh, dy Ia dI fuong duy nhf, ph bIn va cao
nhf cua frIf hoc. Chu nghIa duy vf nhn ban cua PhoIobac Ia
dong gop fo Ion vao cuc du franh chng IaI vIc gIaI fhich duy
fm, nh nguyn Iun, fhm chi ca chu nghIa duy fm fm fhuong
v vn d con nguoI. Song, nguyn Iy nhn ban hoc cu a PhoIobac
khng frIf d, v ng hIu con nguoI chI Ia nhung ca nhn fruu
fuong, Ia fhuc fh fhun fuy fu nhIn - sInh vf. Ong khng fhy
duoc maf xa hI cua con nguoI frong hoaf dng bIn dI hIn fhuc.
- Trong quan h dI voI frIf hoc cua Hghon, ng co fhaI d
phu dnh sach fron, khng fhy duoc fhanh fuu quy gIa cua
Hghon Ia phop bIn chung d k fhua va phaf frIn. Ong hIu
finh quy Iuf, finh ff yu, finh nhn qua... mf cach sIu hnh.
Cho nn chu nghIa duy vf nhn ban cua ng con mang nang finh
sIu hnh.
- Trong Iy Iun nhn fhuc, PhoIobac da fIp fuc fruyn fhng
cam gIac Iun duy vf, chng IaI fhuyf khng fh bIf va II fu
bIn fruu fuong. Ong khng phu nhn vaI fro cua fu duy frong
nhn fhuc, nhung ng khng fhy duoc vaI fro cua fhuc fIn frong
nhn fhuc, nn chu nghIa duy vf nhn ban cua PhoIobac chua
fhoaf khoI finh fruc quan cua chu nghIa duy vf fruoc Mac.
- Nhung han ch cua nguyn fac nhn ban frong fh gIoI
quan cua PhoIobac con fh hIn ro frong vIc nghIn cuu fn gIao
va dao duc. O IInh vuc nay, ng IaI roI vao Ip fruong duy fm fh
hIn frong vIc gIaI quyf vn d fn gIao va y dnh dua ra nhung
nguyn fac dao duc chung cho moI dn fc, moI fhoI daI Ich su.
3. Su anh huong cua frIf hoc Hghon va frIf hoc PhoIobac
dI voI su hnh fhanh frIf hoc Mac
TrIf hoc cua Hghon va frIf hoc cua PhoIobac Ia haI ngun
gc fruc fIp v Iy Iun cua frIf hoc Mac.
Cac nha sang Ip chu nghIa Mac da k fhua haf nhn hop Iy
frong frIf hoc Hghon Ia phop bIn chung, caI fao no frn fInh
fhn cua chu nghIa duy vf, bIn no fhanh phop bIn chung duy
vf nhu Ia hoc fhuyf khoa hoc v cac quy Iuf chung nhf cua fu
nhIn, xa hI va fu duy. Cung chinh nho chu nghIa duy vf cua
PhoIobac da gIup Mac va ngghon doan fuyf voI chu nghIa duy
fm cua Hghon va phaI Hghon fro. Mac va ngghon da caI fao
chu nghIa duy vf cua PhoIobac phaf frIn In mf hnh fhuc moI
cao nhf do Ia chu nghIa duy vf bIn chung va chu nghIa duy vf
Ich su.
C! 7: TrIf hoc Mac - InIn ra doI Ia mf ff yu Ich su va Ia
mf buoc ngoaf cach mang frong frIf hoc.
1. Tinh ff yu Ich su cua su ra doI frIf hoc Mac
TrIf hoc Mac khng phaI Ia mf san phm co finh chf chu
quan, dng fhoI no cung khng phaI fu frn froI roI xung. TrIf
hoc do Ia san phm ff yu cua Ich su.
- TrIf hoc Mac da k fhua co ph phan foan b frIf hoc
fruoc do nhf Ia frIf hoc duy vf va phop bIn chung. o Ia nhung
fIn d Iy Iun khng fh fhIu duoc cua frIf hoc Mac.
- TrIf hoc Mac ra doI con gan IIn voI nhung dIu kIn
khach quan cua su phaf frIn kInh f - xa hI va su phaf frIn cua
khoa hoc duong fhoI. Trong khoa hoc fu nhIn fh ky XIX da co ba
phaf mInh Ion: dnh Iuf bao foan va chuyn hoa nang Iuong; hoc
fhuyf f bao; hoc fhuyf fIn hoa. ng fhoI v maf xa hI fh ky
XIX cung Ia fhoI ky chu nghIa fu ban da bc I nhung mu fhun
xa hI su sac. ac bIf Ia mu fhun gIua gIaI cp fu sa n va gIaI
cp v san. Mu fhun y duoc bIu hIn fhng qua cac cuc du
franh gIaI cp hf suc sI dng va quyf IIf o chu u.
Truoc fnh hnh frn, cn phaI co mf su kIn gIaI moI v su
phaf frIn cua fu nhIn, xa hI va fu duy. Va ff yu xuf hIn
mf hoc fhuyf moI do Ia hoc fhuyf frIf hoc khoa hoc, do Mac va
ngghon d xuong, sau nay duoc InIn phaf frIn.
2. Su ra doI cua frIf hoc Mac - InIn Ia mf buoc ngoaf cach
mang frong frIf hoc
Co so cua chu nghIa Mac Ia chu nghIa duy vf bIn chung va
chu nghIa duy vf Ich su. VoI co so nay, In du fIn gIaI cp v
san va nhn dn Iao dng da co mf vu khi fInh fhn d du franh
gIaI phong gIaI cp mnh va ca xa hI ra khoI su ap buc boc If.
Nhu vy, frIf hoc Mac Ia vu khi fInh fhn cua gIaI cp v san, con
gIaI cp v san Ia Iuc Iuong "vf chf" cua frIf hoc Mac. Su fhng
nhf chaf cho gIua frIf hoc Mac voI gIaI cp v san, Iam cho frIf
hoc Mac fhuc su fh hIn finh cach mang cua mnh va gIaI cp v
san moI fhuc hIn duoc su mnh Ich su Ia If d xa hI cu, fung
buoc xy dung mf xa hI moI.
- Khac voI ff ca cac h fhng frIf hoc fruoc do, frIf hoc
Mac da chI ra vaI fro quyf dnh cua hoaf dng fhuc fIn frong su
fn faI, phaf frIn cua xa hI va frong nhn fhuc. Nu khng hIu
dung vaI fro cua fhuc fIn, nhf Ia fhuc fIn san xuf xa hI, fh
ff yu dn dn chu nghIa duy fm. Trong nhn fhuc, fhuc fIn Ia
co so, dng Iuc, muc dich cua nhn fhuc, Ia noI ma Iy Iun huong
dn d gIaI fhich va caI fao fh gIoI. Mac da cho rang: "Cac nha
frIf hoc fruoc kIa chI gIaI fhich fh gIoI bang nhIu cach khac
nhau, song vn d Ia o ch caI fao fh gIoI". Tf nhIn, khI nhn
manh dn vaI fro cua hoaf dng fhuc fIn, Mac va ngghon khng
coI nho vaI fro cua Iy Iun. Cac ng cho rang, Iy Iun khI da fhm
nhp vao qun chung, so fro fhanh Iuc Iuong vf chf v cung fo
Ion.
- uoc ngoaf cach mang vI daI nhf ma chu nghIa Mac fhuc
hIn Ia da dua ra quan dIm duy vf v Ich su. Truoc Mac, cac
nha frIf hoc hIu su phaf frIn cua xa hI mf cach duy fm - coI
dng Iuc phaf frIn cua xa hI Ia o frong y fhuc, fInh fhn cua con
nguoI. I Ip voI quan dIm frn, Mac, ngghon da gIaI quyf
dung dan vn d co ban cua frIf hoc frong doI sng xa hI; khng
phaI y fhuc xa hI quyf dnh fn faI xa hI, ma nguoc IaI fn faI
xa hI quyf dnh y fhuc xa hI; su phaf frIn cua xa hI phu fhuc
vao nguyn nhn vf chf, chu khng phu fhuc vao y fhuc cua
con nguoI; su phaf frIn cua xa hI mang finh quy Iuf, Ia qua
frnh Ich su fu nhIn. o su fac dng cua cac quy Iuf vn co cua
xa hI, cac hnh fhaI kInh f - xa hI fhay fh nhau mf cach
khach quan dc Ip voI y chi va y fhuc cua con nguoI; frong su
phaf frIn y, qun chung nhn dn Ia Iuc Iuong quyf dnh sang
fao ra Ich su...
VoI chu nghIa duy vf bIn chung va chu nghIa duy vf Ich
su, Mac va ngghon da bI n dI can ban finh chf cua frIf hoc,
dI fuong nghIn cuu va mI IIn h cua no voI cac khoa hoc khac.
TrIf hoc Mac dong vaI fro Ia fh gIoI quan va phuong phap Iun
cua cac khoa hoc cu fh. Cac frI fhuc cua cac khoa hoc cu fh Ia co
so d cu fh hoa va phaf frIn frIf hoc Mac.
InIn da bao v va fIp fuc phaf frIn frIf hoc Mac frong
fhoI ky chu nghIa fu ban chuyn sang gIaI doan d quc chu nghIa.
Ong cho rang, dy Ia fhoI ky cach mang xa hI xa hI chu nghIa va
cng san chu nghIa, va ng da fruc fIp Ianh dao, fhuc hIn cuc
Cach mang Thang MuoI Nga. Iuc nay, khoa hoc co nhIu phaf
mInh Ion, nhf Ia frong v f Iy hoc, InIn da khaI quaf nhung
fhanh fuu cua khoa hoc, phaf frIn hon nua chu nghIa duy vf
bIn chung va chu nghIa duy vf Ich su.
II- CH! NCHIA !Y VT IN CH!NC
V TH CIOI
C! 8: Phn fich nI dung va y nghIa dnh nghIa vf chf cua
V.I.InIn.
InIn da dnh nghIa: "Vf chf Ia mf pham fru frIf hoc
dung d chI fhuc faI khach quan duoc dom IaI cho con nguoI frong
cam gIac, duoc cam gIac cua chung fa chop IaI, chup IaI, phan anh
va fn faI khng I fhuc vao cam gIac" |V.I.InIn: Toan fp, f.18,
Nxb. TIn b, M., 1980, fr.151).
Trong dnh nghIa nay, InIn da chI ro:
+ "Vf chf Ia mf pham fru frIf hoc". o Ia mf pham fru
rng va khaI quaf nhf, khng fh hIu fhoo nghIa hop nhu cac
khaI nIm vf chf fhuong dung frong cac IInh vuc khoa hoc cu fh
hoac doI sng hang ngay.
+ Thuc finh co ban cua vf chf Ia "fhuc faI khach quan",
"fn faI khng I fhuc vao cam gIac". o cung chinh Ia fIu chun
d phn bIf caI g Ia vf chf va caI g khng phaI Ia vf chf.
+ "Thuc faI khach quan duoc dom IaI cho con nguoI frong
cam gIac", "fn faI khng I fhuc vao cam gIac". Iu do khang
dnh "fhuc faI khach quan" |vf chf) Ia caI co fruoc |finh fhu
nhf), con "cam gIac" |y fhuc) Ia caI co sau |finh fhu haI). Vf chf
fn faI khng I fhuc vao y fhuc.
+ "Thuc fa I khach quan duoc dom IaI cho con nguoI frong
cam gIac, duoc cam gIac cua chung fa chop IaI, chup IaI, phan
anh". Iu do noI In "fhuc faI khach quan" |vf chf) duoc bIu
hIn fhng qua cac dang cu fh, bang "cam gIac" |y fhuc) con nguoI
co fh nhn fhuc duoc Va "fhuc faI khach quan" |vf chf) chinh Ia
ngun gc, nI dung khach quan cua "cam gIac" |y fhuc).
nh nghIa cua InIn v vf chf da gIaI quyf duoc ca haI
maf cua vn d co ban cua frIf hoc fhoo Ip fruong cua chu nghIa
duy vf bIn chung.
nh nghIa vf chf cua InIn co y nghIa:
1. Chng IaI ff ca cac IoaI quan dIm cua chu nghIa duy fm
v pham fru vf chf
|I chIu voI cac quan dIm duy fm o hoc phn I).
2. u franh khac phuc frIf d finh chf fruc quan, sIu
hnh, may moc va nhung bIn fuong cua no frong quan nIm v
vf chf cua cac nha frIf hoc fu san hIn daI. o do, dnh nghIa
nay cung da gIaI quyf duoc su khung hoang frong quan dIm v
vf chf cua cac nha frIf hoc va khoa hoc fhoo quan dIm cua chu
nghIa duy vf sIu hnh.
3. Khang dnh fh gIoI vf chf khach quan Ia v cung, v
fn, Iun vn dng va phaf frIn khng ngung, nn da co fac dng
c vu, dng vIn cac nha khoa hoc dI su nghIn cuu fh gIoI vf
chf, fm ra nhung kf cu moI, nhung fhuc finh moI va nhung
quy, Iuf vn dng cua vf chf d Iam phong phu fhm kho fang
frI fhuc cua nhn IoaI.
C! 9: Quan dIm cua chu nghIa duy vf bIn chung v ngun
gc va ban chf cua y fhuc. Y nghIa cua vIc nam vung vn d nay.
Chu nghIa duy vf bIn chung khang dnh: y fhuc cua con
nguoI Ia san phm cua qua frnh phaf frIn fu nhIn va Ich su -
xa hI. hIu duoc ngun gc va ban chf cua y fhuc cn phaI
xom xof frn ca haI maf fu nhIn va xa hI.
I. Ngun gc cua y fhuc
1. Thuc finh phan anh cua vf chf va su ra doI cua y fhuc
- Phan anh Ia fhuc finh chung cua moI dang vf chf. o Ia
nang Iuc gIu IaI, faI hIn cua h fhng vf chf nay nhung dac
dIm cua h fhng vf chf khac frong qua frnh fac dng qua IaI.
- Cung voI su fIn hoa cua fh gIoI vf chf, fhuc finh phan
anh cua no cung phaf frIn fu fhp dn cao, fu don gIan dn phuc
fap. Trong do y fhuc Ia hnh fhuc phan anh cao nhf cua fh gIoI
vf chf.
- Y fhuc Ia mf fhuc finh cua mf dang vf chf co f chuc
cao cua b nao nguoI, Ia su phan anh fh gIoI khach quan vao b oc
con nguoI.
2. VaI fro cua Iao dng va ngn ngu frong su hnh fhanh va
phaf frIn cua y fhuc
- Iao dng Ia hoaf dng dac fhu cua con nguoI, Iam cho con
nguoI khac voI ff ca cac dng vf khac.
+ Trong Iao dng, con nguoI da bIf ch fao ra cac cng cu va
su dung cac cng cu d fao ra cua caI vf chf.
+ Iao dng cua con nguoI Ia hanh dng co muc dich - fac
dng vao fh gIoI vf chf khach quan Ia m bIn dI fh gIoI nham
fhoa man nhu cu cua con nguoI.
+ Trong qua frnh Iao dng, b nao nguoI duoc phaf frIn va
ngay cang hoan fhIn, Iam cho kha nang fu duy fruu fuong cua
con nguoI cung ngay cang phaf frIn.
- Iao dng san xuf con Ia co so cua su hnh fhanh va phaf
frIn ngn ngu.
+ Trong Iao dng, con nguoI ff yu co nhung quan h voI
nhau va co nhu cu cn frao dI kInh nghIm. Tu do nay sInh su
"cn fhIf phaI noI voI nhau mf caI g dy". V vy, ngn ngu ra
doI va phaf frIn cung voI Iao dng.
+ Ngn ngu Ia h fhng fin hIu fhu haI, Ia caI "vo vf chf"
cua fu duy, Ia phuong fIn d con nguoI gIao fIp frong xa hI,
phan anh mf cach khaI quaf su vf, fng kf kInh nghIm fhuc
fIn va frao dI chung gIua cac fh h. Chinh v vy ngghon coI:
Iao dng va ngn ngu Ia "haI suc kich fhich chu yu bIn" b nao
con vf fhanh b nao con nguoI, phan anh fm Iy dng vf fhanh
phan anh y fhuc.
Iao dng va ngn ngu, do chinh Ia ngun gc xa hI quyf
dnh su hnh fhanh va phaf frIn y fhuc.
II. an chf cua y fhuc
Chu nghIa duy vf bIn chung cho y fhuc Ia su phan anh fh
gIoI khach quan vao b nao nguoI fhng qua hoaf dng fhuc fIn,
nn ban chf cua y fhuc Ia hnh a nh chu quan cua fh gIoI khach
quan, Ia su phan anh sang fao fh gIoI vf chf.
- Y fhuc Ia hnh anh chu quan cua fh gIoI khach quan. Iu
do co nghIa Ia nI dung cua y fhuc Ia do fh gIoI khach quan quy
dnh, nhung y fhuc Ia hnh anh chu quan, Ia hnh anh fInh fhn
chu khng phaI Ia hnh anh vf Iy, vf chf nhu chu nghIa duy vf
fm fhuong quan nIm.
- KhI noI y fhuc Ia hnh anh chu quan cua fh gIoI khach
quan, cung co nghIa Ia y fhuc Ia su phan anh fu gIac, sang fao fh
gIoI.
+ Phan anh y fhuc Ia sang fao, v no bao gIo cung do nhu cu
fhuc fIn quy dnh. Nhu cu do doI hoI chu fh phan anh phaI hIu
duoc caI duoc phan anh. Trn co so do hnh fhanh nn hnh anh
fInh fhn va nhung hnh anh do ngay cang phan anh dung dan
hon hIn fhuc khach quan. Song, su sang fao cua y fhuc Ia su sang
fao cua phan anh, dua frn co so phan anh.
+ Phan anh y fhuc Ia sang fao, v phan anh do bao gIo cung
dua frn hoaf dng fhuc fIn va Ia san phm cua cac quan h xa
hI. Ia san phm cua cac quan h xa hI, ban chf cua y fhuc co
finh xa hI.
Quan dIm frn cua frIf hoc Mac v ngun gc va ban chf
cua y fhuc hoan foan dI Ip vo I chu nghIa duy fm coI y fhuc, fu
duy Ia caI co fruoc, sInh ra vf chf va chu nghIa duy vf fm
fhuong coI y fhuc Ia mf dang vf chf hoac coI y fhuc Ia su phan
anh gIan don, fhu dng fh gIoI vf chf.
III- Y nghIa phuong phap Iun
1. o y fhuc chI Ia hnh anh chu quan cua fh gIoI khach
quan nn frong nhn fhuc va hoaf dng fhuc fIn phaI xuf phaf
fu fhuc f khach quan. Cn phaI chng bnh chu quan duy y chi.
2. o y fhuc Ia su phan anh fu gIac, sang fao hIn fhu c, nn
cn chng fu fuong fhu dng va chu nghIa gIao dIu xa roI fhuc
fIn.
C! 10: MI quan h bIn chung gIua vf chf va y fhuc. Y nghIa
phuong phap Iun cua vIc nam vung vn d nay frong nhn fhuc va
hoaf dng fhuc fIn.
1. Pham fru vf chf |xom cu 8) va pham fru y fhuc |xom
cu 9).
2. MI quan h bIn chung gIua vf chf va y fhuc.
a) Vf chf quyf dnh y fhuc:
- Vf chf co fruoc, y fhuc co sau. Vf chf sInh ra y fhuc, y
fhuc Ia chuc nang cua oc nguoI - dang vf chf co f chuc cao nhf
cua fh gIoI v f chf.
- Y fhuc Ia su phan anh fh gIoI vf chf vao oc con nguoI.
Th gIoI vf chf Ia ngun gc khach quan cua y fhuc.
b) Y fhuc co finh dc Ip fuong dI, fac dng fro IaI vf chf:
- Y fhuc co fh fhuc dy hoac km ham voI mf muc d nhf
dnh su bIn dI cua nhung dIu kIn vf chf.
- Su fac dng cua y fhuc dI voI vf chf phaI fhng qua hoaf
dng cua con nguoI. Con nguoI dua frn cac frI fhuc v nhung quy
Iuf khach quan ma d ra muc fIu, phuong huong fhuc hIn; xac
dnh cac phuong phap va bang y chi fhuc hIn muc fIu y.
Su fac dng cua y fhuc dI voI vf chf du co dn muc d nao
dI chang nua fh no vn phaI dua frn su phan anh fh gIoI vf
chf.
c) Iu hIn cua mI quan h gIua vf chf va y fhuc frong
doI sng xa hI Ia quan h gIua fn faI xa hI va y fhuc xa hI,
frong do fn faI xa hI quyf dnh y fhuc xa hI va y fhuc xa hI co
finh dc Ip fuong dI fac dng fro IaI fn faI xa hI. NgoaI ra, mI
quan h gIua vf chf va y fhuc con Ia co so d xom xof cac mI
quan h khac nhu: chu fh va khach fh, Iy Iun va fhuc fIn, dIu
kIn khach quan va nhn f chu quan v.v..
3. Y fhuc phuong phap Iun
- Vf chf quyf dnh y fhuc, y fhuc Ia.su phan anh vf chf,
cho nn frong nhn fhuc phaI bao dam nguyn fac "finh khach
quan cua su xom xof" va frong hoaf dng fhuc fIn phaI Iun Iun
xuf phaf fu fhuc f, fn frong va hanh dng fhoo cac quy Iuf
khach quan.
- Y fhuc co finh dc Ip fuong dI, fac dng fro IaI vf chf
fhng qua hoaf dng cua con nguoI, cho nn cn phaI phaf huy
finh fich cuc cua y fhuc dI voI vf chf bang cach nng cao nang
Iuc nhn fhuc cac quy Iuf khach quan va vn dung chung vao
frong hoaf dng fhuc fIn cua con nguoI.
- Cn phaI chng IaI bnh chu quan duy y chi cung nhu fhaI
d fhu dng, cho doI vao dIu kIn vf chf, hoan canh khach
quan...
C! 11: Trnh bay haI nguyn Iy co ban cua phop bIn chung duy
vf va y nghIa phuong phap Iun cua vn d do.
I. Nguyn Iy v mI IIn h ph bIn cua cac su vf va hIn
fuong
1. KhaI nIm mI IIn h ph bIn Ia khaI nIm dung d chI
su fac dng va rang buc In nhau, quy dnh va chuyn hoa In
nhau gIua cac maf, cac yu f, cac b phn frong mf su vf hoac
gIua cac su vf, hIn fuong voI nhau.
2. NI dung va finh chf cua mI IIn h
- Tinh khach quan va ph bIn cua mI IIn h: Nho co mI
IIn h ma co su vn dng, ma vn dng IaI Ia phuong fhuc fn faI
cua vf chf, Ia mf ff yu khach quan, do do mI IIn h cung Ia
mf ff yu khach quan.
MI IIn h fn faI frong ff ca moI su vf, hIn fuong o ff
ca IInh vuc fu nhIn, xa hI va fu duy.
MI IIn h ph bIn Ia hIn fhuc, Ia caI vn co cua moI su
vf, hIn fuong, no fh hIn finh fhng nhf vf chf cua fh gIoI.
- o mI IIn h Ia ph bIn, nn no co finh da dang: Cac su
vf; hIn fuong frong fh gIoI vf chf Ia da dang nn mI IIn h
gIua chung cung da dang, v fh, khI nghIn cuu cac su vf, hIn
fuong cn phaI phn IoaI mI IIn h mf cach cu fh.
Can cu vao finh chf, pham vI, frnh d, co fh co nhung IoaI
mI IIn h sau: chung va rIng, co ban va khng co ban, bn frong
va bn ngoaI, chu yu va fhu yu, khng gIan va fhoI gIan, v.v.. Su
phn IoaI nay Ia fuong dI, v mI IIn h chI Ia mf b phn, mf
maf frong foan b mI IIn h ph bIn noI chung.
- Phop bIn chung duy vf nghIn cuu nhung mI IIn h
chung nhf va ph bIn nhf cua fh gIoI khach quan. Con nhung
hnh fhuc cu fh cua mI IIn h Ia dI fuong nghIn cuu cua cac
nganh khoa hoc cu fh.
II. Nguyn Iy v su phaf frIn
1. KhaI nIm phaf frIn
- Phaf frIn Ia su vn dng fIn In |fu fhp dn cao, fu don
gIan dn phuc fap, fu kom hoan fhIn dn hoan fhIn hon).
- Tu khaI nIm frn cho fhy:
+ Nguyn Iy v mI IIn h ph bIn va nguyn Iy v su phaf
frIn co mI quan h bIn chung voI nhau, v nho co mI IIn h fh
su vf moI co su vn dng va phaf frIn.
+ Cn phn bIf khaI nIm vn dng voI khaI nIm phaf
frIn. Vn dng Ia moI bIn dI noI chung, con phaf frIn Ia su vn
dng co khuynh huong va gan IIn voI su ra doI cua caI moI hop
quy Iuf.
2. NI dung va finh chf cua su phaf frIn
- Phaf frIn Ia fhuc finh vn co cua moI su vf, hIn fuong,
Ia khuynh huong chung cua fh gIoI.
- Su phaf frIn co finh chf fIn In, k fhua, IIn fuc.
- Su phaf frIn fhuong dIn ra quanh co, phuc fap, phaI fraI
qua nhung khu frung gIan, fhm chi co Iuc co su fhuf IuI fam
fhoI.
- Phaf frIn Ia su fhay dI v chf cua su vf. Ngun gc cua
su phaf frIn Ia do su d u franh cua cac maf dI Ip frong ban
fhn su vf.
3. Phn bIf quan dIm bIn chung va sIu hnh v su phaf
frIn
- Quan dIm bIn chung xom su phaf frIn Ia mf qua frnh
vn dng fIn In fhng qua nhung buoc nhay vof v chf. Ngun
gc cua su phaf frIn Ia cuc du franh cua cac maf dI Ip o frong
su vf.
- Quan dIm sIu hnh noI chung Ia phu dnh su phaf frIn,
v ho fhuong fuyf dI hoa maf n dnh cua su vf, hIn fuong.
Sau nay, khI khoa hoc da chung mInh cho quan dIm v su phaf
frIn cua su v f, buc ho phaI noI dn su phaf frIn, song voI ho
phaf frIn chI Ia su fang hay gIam don fhun v Iuong khng co su
fhay dI v chf va ngun gc cua no o bn ngoaI su vf, hIn
fuong.
III. Y nghIa phuong phap Iun cua vIc nam vung haI
nguyn Iy nay
Nguyn Iy v IIn h ph bIn doI hoI frong nhn fhuc su vf
cn phaI co quan dIm foan dIn. VoI quan dIm nay, khI nghIn
cuu su vf phaI xom xof ff ca cac mI IIn h cua ban fhn su vf
va voI cac su vf va hIn fuong khac.
+ PhaI phn IoaI cac mI IIn h d hIu ro v fri, vaI fro cua
fung mI IIn h dI voI su vn dng va phaf frIn cua su vf.
Nu khuynh huong cua cac su vf, hIn fuong frong fh gIoI
khach quan Ia vn dng dI In fh frong nhn fhuc va fhuc fIn
cn phaI co quan dIm phaf frIn. Quan dIm phaf frIn doI hoI:
phaI phn fich su vf frong su phaf frIn, cn phaf hIn duoc caI
moI, ung h caI moI, cn phaI fm ngun gc cua su phaf frIn
frong ban fhn su vf.
Tom IaI: HaI nguyn Iy co ban cua phop bIn chung duy vf
Ia co so Iy Iun cua quan dIm foan dI n, Ich su cu fh va phaf
frIn. VoI cach xom xof, nghIn cuu fhoo quan dIm foan dIn va
phaf frIn so gIup fa hIu duoc ban chf su vf, Iam cho nhn fhuc
phan anh dung dan v su vf va hoaf dng fhuc fIn co hIu qua
cao.
C! 12: NI dung va y nghIa cua quy Iuf fhng nhf va du
franh cua cac maf dI Ip.
Trong ba quy Iuf co ban cua phop bIn chung duy vf,
V.I.InIn da coI quy Iuf fhng nhf va du franh cua cac maf dI
Ip Ia "haf nhn cua phop bIn chung", boI v quy Iuf nay da chI
ro ngun gc, dng Iuc bn frong cua su vn dng va phaf frIn
cua su vf; va Ia "cha khoa" gIup chung fa nam vung fhuc chf
cua cac quy Iuf co ban va cac cap pham fru cua chu nghIa duy vf
bIn chung.
I. NI dung cua quy Iuf fhng nhf va du franh cua cac
maf dI Ip |quy Iuf mu fhun)
1. Mu fhun Ia mf hIn fuong khach quan va ph bIn
- Mu fhun Ia mf khaI nIm d chI su IIn h va fac dng
In nhau cua cac maf dI Ip. o Ia nhung maf co khuynh huong
phaf frIn fraI nguoc nhau cung fn faI frong mf su vf. Mu
fhun Ia su fhng nhf cua haI maf dI Ip.
- Mu fhun co finh khach quan, v Ia caI vn co frong cac su
vf hIn fuong va finh ph bIn - fn faI frong ff ca cac IInh vuc
|fu nhIn, xa hI va fu duy).
- o mu fhun co finh khach quan va ph bIn, nn mu
fhun co finh da dang va phuc fap. Mu fhun frong mI su vf va
frong cac IInh vuc khac nhau cung khac nhau. Trong mI su vf,
hIn fuong khng phaI chI co mf mu fhun, ma co nhIu mu
fhun. MI mu fhun va mI maf cua mu fhun IaI co dac dIm,
co vaI fro fac dng khac nhau dI voI su vn dng va phaf frIn
cua su vf. V vy, cn phaI co phuong phap phn fich va gIaI
quyf mu fhun mf cach cu fh.
2. Mu fhun Ia mf chInh fh, frong do, haI maf dI Ip vua
fhng nhf, vua du franh voI nhau
- Su fhng nhf cua cac maf dI Ip Ia su IIn h, quy dnh,
rang buc In nhau cua cac maf dI Ip, maf nay Iy maf kIa Iam
fIn d fn faI cho mnh.
Chu y: Trong quy Iuf mu fhun, khaI nIm "fhng nhf"
va "dng nhf" fhuong duoc dung cung mf nghIa. Nhung cung co
Iuc, khaI nIm "dng nhf" duoc hIu fhoo nghIa Ia su chuyn hoa
In nhau gIua cac maf dI Ip.
- Su du franh cua cac maf dI Ip Ia su xung df, baI fru va
phu dnh In nhau cua cac maf dI Ip.
Trong mf mu fhun, su fhng nhf cua cac maf dI Ip
khng fach roI voI su du franh gIua chung, boI v frong quy dnh,
rang buc In nhau, haI maf dI Ip vn Iun co xu huo ng phaf
frIn fraI nguoc nhau, du franh voI nhau.
- Phaf frIn Ia mf su du franh gIua cac maf dI Ip:
+ Qua frnh hnh fhanh va phaf frIn cua mf mu fhun:
Iuc du moI xuf hIn, mu fhun fh hIn o su khac bIf; sau do
phaf frIn In fhanh haI maf dI Ip; khI haI maf dI Ip cua mu
fhun xung df voI nhau gay gaf va co dIu kIn fh gIua chung co
su chuyn hoa - mu fhun duoc gIaI quyf. Mu fhun cu mf dI,
mu fhun moI duoc hnh fhanh va IaI mf qua frnh moI Iam cho
su vf khng ngung vn dng va phaf frIn.
+ Nu mu fhun khng duoc gIaI quyf |cac maf dI Ip
khng chuyn hoa), fh khng co su phaf frIn. Chuyn hoa cua
cac maf dI Ip Ia ff yu, Ia kf qua cua su du franh gIua cac
maf dI Ip. o su da dang cua fh gIoI, nn cac hnh fhuc chuyn
hoa cung rf da dang: co fh haI maf dI Ip chuyn hoa In nhau
va cung co fh chuyn hoa In hnh fhuc cao hon...
Su vn dng va phaf frIn cua su vf fh hIn frong su fhng
nhf bIn chung gIua haI maf: fhng nhf cua cac maf dI Ip va
du franh cua haI maf dI Ip, frong do: fhng nhf cua cac maf
dI Ip Ia fam fhoI, fuong dI; con du franh cua cac maf dI Ip Ia
fuyf dI. Tinh fuyf dI cua du franh gIua cac maf dI Ip Iam
cho su vn dng va phaf frIn cua su vf Ia su fu fhn va dIn ra
IIn fuc. Tinh fuong dI cua fhng nhf gIua cac maf dI Ip Iam
cho fh gIoI vf chf phn hoa fhanh cac b phn, cac su vf da
dang, phuc fap, gIan doan.
Tom IaI: moI su vf va hIn fuong frong fh gIoI khach quan
du Ia fh fhng nhf cua cac maf dI Ip, chinh su du franh cua
cac maf dI Ip va su chuyn hoa gIua chung Ia ngun gc, dng
Iuc cua su phaf frIn.
II. Y nghIa phuong phap Iun
- Mu fhun Ia khach quan, Ia ngun gc, dng Iuc cua su
phaf frIn, nn mun nam duoc ban chf cua su vf cn phaI phn
dI caI fhng nhf va nhn fhuc cac b phn dI Ip cua chung.
- Mu fhun Ia ph bIn, da dang, do do frong nhn fhuc va
hoaf dng fhuc fIn, phaI co phuong phap phn fich mu fhun va
gIaI quyf mu fhun mf cach cu fh. VIc gIaI quyf mu fhun
chI bang con duong du franh gIua cac maf dI Ip va voI nhung
dIu kIn chin muI.
C! 13: Phn fich mu fhun bn frong va mu fhun bn ngoaI,
mu fhun co ban va khng co ban. Y nghIa fhuc fIn cua vIc nam
vung vn d nay.
Mu fhun mang finh khach quan, ph bIn va da dang. Cac
su vf, qua frnh khac nhau mu fhun co khac nhau. MI su vf,
qua frnh IaI co nhIu mu fhun, mI mf mu fhun co dac dIm
rIng; va ngay ca qua frnh phaf frIn cua mf mu fhun, o mI
gIaI doan, fung maf dI Ip cua no IaI co vaI fro rIng. Cho nn,
cn phaI co phuong phap phn fich mu fhun va gIaI quyf mu
fhun mf cach cu fh.
I. Mu fhun bn frong va mu fhun bn ngoaI
1. KhaI nIm
Mu fhun bn frong Ia su fac dng qua IaI cua cac maf, cac
khuynh huong dI Ip cua cung mf su vf. Mu fhun bn ngoaI
Ia su fac dng qua IaI gIua nhung maf dI Ip fhuc cac su vf
khac nhau. Song, su phn bIf haI mu fhun nay co finh fuong
dI, phu fhuc vao pham vI quan h duoc xom xof.
2. VaI fro cua haI IoaI mu fhun dI voI su vn dng va phaf
frIn cua su vf
- Mu fhun bn frong co vaI fro quyf dnh su vn dng,
phaf frIn cua su vf v no Ia nguyn nhn cua su "fu fhn vn
dng". No khng fach roI voI mu fhun bn ngoaI.
- Mu fhun bn ngoaI co anh huong dn su vn dng, phaf
frIn cua su vf. Mu fhun bn ngoaI phaI fhng qua mu fhun
bn frong moI phaf huy duoc fac dung.
3. Y nghIa cua vIc nam vung vn d nay
- Nu mu fhun bn frong quyf dnh su vn dng phaf
frIn cua su vf fh frong fhuc fIn mun fac dng Iam cho su vf
vn dng, phaf frIn, fruoc hf cn phaf hIn, fao dIu kIn gIaI
quyf mu fhun bn frong. Maf khac, cung khng nn coI nho
nhung anh huong cua mu fhun bn ngoaI, v gIaI quyf mu
fhun bn ngoaI, cung co fac dung rf quan frong dI voI su phaf
frIn cua su vf.
Trong qua frnh hoc fp va cng fac cua ban fhn cn phaf
huy finh dc Ip, fu chu, phaf hIn va gIaI quyf nhung mu
fhun cua ban fhn, dng fhoI cn chu dng franh fhu su gIup do
cua ban bo, voI fInh fhn fhuc su cu fh va sang fao.
II. Mu fhun co ban va mu fhun khng co ban
1. KhaI nIm
- Mu fhun co ban Ia mu fhun xuf phaf fu ban chf cua
su vf, no quy dnh qua frnh f n faI va phaf frIn cua su vf va Ia
co so nay sInh cac mu fhun khac.
- Mu fhun khng co ban Ia mu fhun dac frung cho mf
phuong dIn nao do cua su vf, co anh huong dn qua frnh vn
dng, phaf frIn cua su vf.
Trong cac su vf phuc fap co fh co nhIu mu fhun co ban.
2. VaI fro cua haI IoaI mu fhun nay dI voI su vn dng,
phaf frIn cua su vf
Mu fhun co ban xuf phaf fu ban chf cua su vf, quy
dnh su fn faI cua su vf va co fac dung chI phI va Iam nay sInh
nhung mu fhun khng co ban.
- Mu fhun khng co ban fuy dong vaI fro phu fhuc nhung
cung co anh huong nhf dnh dI voI su phaf frIn cua su vf.
3. Y nghIa phuong phap Iun cua vIc nam vung haI IoaI
mu fhun nay.
- Trong nhn fhuc cn phaI xac dnh dung mu fhun co
ban, fh moI hIu dung duoc ban chf cua su vf. Trong fhuc fIn
xa hI, co xac dnh dung mu fhun co ban, fh moI xac dnh duoc
duong II chIn Iuoc cua cach mang mf cach khoa hoc.
C! 14: Phn fich mu fhun chu yu va mu fhun khng chu
yu, mu fhun dI khang va mu fhun khng dI khang. Y nghIa
cua vIc nam vung vn d nay.
I. Mu fhun chu yu va mu fhun khng chu yu
1. KhaI nIm
- Mu fhun chu yu Ia mu fhun nI In hang du o mI
gIaI doan nhf dnh cua qua frnh phaf frIn cua su vf. No co fac
dung quyf dnh dI voI nhung mu fhun khac frong cung mf
gIaI doan cua qua frnh do.
- Mu fhun khng chu yu Ia nhung mu fhun khng dong
vaI fro quyf dnh.
Cn chu y:
+ VIc phn ranh gIoI gIua mu fhun chu y u va mu fhun
khng chu yu Ia co y nghIa fuong dI. oI v, fuy fhoo hoan canh
cu fh, co nhung mu fhun frong dIu kIn nay Ia chu yu, nhung
frong dIu kIn khac IaI duoc coI Ia khng chu yu va nguoc IaI.
+ Mu fhun chu yu fhuong Ia hnh fhuc bIu hIn cua mu
fhun co ban frong fung gIaI doan. o do, vIc gIaI quyf mu
fhun chu yu cung Ia qua frnh gIaI quyf dn dn mu fhun co
ban.
2. Y nghIa phuong phap Iun
- Trong cach mang, vIc xac dnh mu fhun chu yu rf
quan frong. No gIup cho ca ch mang xac dnh duoc ko fhu fruoc
maf, d ra nhIm vu frung fm cn gIaI quyf va co sach Iuoc phu
hop d dua cuc cach mang fIn In.
- Trong hoaf dng fhuc fIn, mI nguoI, mI nganh cung cn
fm ra mu fhun chu yu cua ban fhn, cua nganh mnh d co
huong fp frung vao cng vIc chinh, fruoc maf d gIaI quyf kp
fhoI.
II. Mu fhun dI khang va mu fhun khng dI khang
y Ia IoaI mu fhun dac fhu, chI fn faI frong nhung xa
hI co gIaI cp dI khang.
1. KhaI nIm
- Mu fhun dI khang Ia mu fhun gIua nhung gIaI cp,
fp doan nguoI co khuynh huong dI Ip nhau v IoI ich co ban.
- Mu fhun khng dI khang Ia mu fhun gIua nhung Iuc
Iuong co khuynh huong dI Ip nhau v IoI ich khng co ban.
2. Tinh chf va phuong phap gIaI quyf haI IoaI mu fhun
nay Ia khac nhau.
- Tinh chf: Mu fhun dI khang co xu huong phaf frIn
ngay cang gay gaf In, con mu fhun khng dI khang co xu
huong ngay cang du dI.
- Phuong phap va bIn phap gIaI quyf:
+ Mu fhun dI khang nhn chung fhuong duoc gIaI quyf
bang bao Iuc cach mang.
+ Mu fhun khng dI khang fhuong duoc gIaI quyf bang
phuong phap gIao duc, fhuyf phuc, ph bnh va fu ph bnh.
Song, du fIn hanh bang phuong phap nao fh ca haI IoaI
mu fhun do du phaI gIaI quyf bang du franh, chu khng fh
bang cach dung hoa, dIu hoa gIua cac maf dI Ip.
3. Y nghIa phuong phap Iun
Trong fhuc fIn cach mang khng duoc In Ioan haI IoaI mu
fhun nay d franh pham phaI saI Im nghIm frong. Nu mu
fhun dI kha ng ma xac dnh fhanh mu fhun khng dI khang
fh so dn dn "huu khuynh". Nguoc IaI, mu fhun khng dI
khang fhanh mu fhun dI khang fh so dn dn "fa khuynh"
frong vIc gIaI quyf mu fhun. o do, cn phaI phn fich va gIaI
quyf mf cach khoa hoc haI IoaI mu fhun nay.
C! 15: NI dung va y nghIa cua quy Iuf fu nhung fhay dI v
Iuong dn dn nhung fhay dI v chf va nguoc IaI.
Quy Iuf fu nhung fhay dI v Iuong dn dn nhung fhay dI
v chf va nguoc IaI Ia mf frong ba quy Iuf co ban cua phop bIn
chung duy vf. Quy Iuf nay chI ro cach fhuc cua su phaf frIn cua
su vf, hIn fuong.
I. NI dung cua quy Iuf Iuong - chf
MI su vf, hIn fuong du Ia mf fh fhng nhf cua haI
maf chf va Iuong. hIu duoc mI quan h bIn chung gIua haI
maf nay, fruoc hf cn phaI nam vung cac khaI nIm chf va
Iuong.
1. Cap pham fru chf va Iuong
- Chf: Ia mf pham fru frIf hoc dung d chI finh quy dnh
vn co cua cac su vf va hIn fuong, Ia su fhng nhf huu co cua
nhung fhuc finh, Iam cho no Ia no va phn bIf no voI caI khac.
Tu quan nIm frn chung fa khng nn dng nhf khaI nIm
chf voI khaI nIm fhuc finh.
+ MI su vf, hIn fuong co nhIu fhuc finh. Nhung nhung
fhu c finh nay khng fham gIa vao vIc quy dnh chf nhu nhau,
ma chI co nhung fhuc finh co ban moI quy dnh chf cua su vf.
V fh, chI khI nao fhuc finh co ban fhay dI fh chf cua su vf
moI fhay dI. KhI cac fhuc finh khng co ban co fh fhay dI,
nhung khng Iam cho chf cua su vf fhay dI.
+ Maf khac, cac fhuc finh cung nhu chf cua su vf chI bc
I qua nhung mI IIn h cu fh. o do, vIc phn bIf fhuc finh
co ban va khng co ban, chf va fhuc finh cung chI Ia fuong dI.
Va nhu vy, mI su vf, hIn fuong khng chI co mf chf, ma co
nhIu chf fuy fhoo nhung mI quan h cu fh cua no voI nhung
caI khac.
+ Chf bIu hIn finh n dnh fuong dI cua su vf, Ia caI vn
co va khng fach roI su vf. o do, khng fh co chf fn faI
"fhun fuy" hoac phu fhuc vao cam gIac chu quan cua con nguoI
nhu cac nha frIf hoc duy fm chu quan quan nIm.
- Iuong: Ia pham fru frIf hoc dung d chI finh quy dnh vn
co cua su vf, v maf quy m, frnh d phaf frIn cua su vf, bIu
fh s Iuong cac fhuc finh, cac yu f... cu fhanh su vf.
+ ac frung cua Iuong duoc bIu fh bang con s hoac cac daI
Iuong chI kich fhuoc daI hay ngan, quy m fo hay nho, fng s
nhIu hay if, frnh d cao hay fhp, fc d nhanh hay chm v.v..
Nhung dI voI cac su vf phuc fap, khng fh chI dIn fa bang
nhung con s chinh xac, ma con phaI duoc nhn fhuc bang kha
nang fruu fuong hoa.
+ Cung gIng nhu chf, Iuong Ia caI khach quan vn co bn
frong cua su vf.
+ Su phn bIf gIua chf va Iuong cung Ia fuong dI, nghIa
Ia, co caI o frong quan h nay Ia chf, nhung o frong quan h khac
IaI Ia Iuong va nguoc IaI. o do, cn chng quan dIm sIu hnh
fuyf dI hoa ranh gIoI gIua chf va Iuong.
2. MI quan h bIn chung gIua chf va Iuong
- Chf va Iuong Ia haI maf dI Ip: chf fuong dI n dnh,
con Iuong fhuong xuyn bIn dI. Song, haI maf do khng fach roI
nhau, ma fac dng In nhau mf cach bIn chung. Su fhng nhf
gIua chf va Iuong o frong mf d nhf dnh, khI su vf dang fn
faI.
Ia mf pham fru frIf hoc dung d chI su fhng nhf gIua
Iuong va chf, Ia khoang gIoI han, ma frong do su fhay dI v
Iuong chua Iam fhay dI can ban v chf cua su vf. Im gIoI han
khI ma Iuong daf foI so Iam fhay dI chf cua su vf fh goI Ia
dIm nuf.
- Su fhay dI v chf qua dIm nuf duoc goI Ia buoc nhay. o
Ia buoc ngoaf can ban kf fhuc mf gIaI doan frong su bIn dI v
Iuong, Ia su gIan doan frong qua frnh bIn dI IIn fuc cua cac su
vf. o vy co fh noI phaf frIn Ia su "duf doan" frong IIn fuc, Ia
frang fhaI IIn hop cua cac dIm nuf.
- KhI su vf moI ra doI voI chf moI IaI co mf Iuong moI phu
hop, fao nn su fhng nhf moI gIua chf va Iuong. Su fac dng
cua chf moI dI voI Iuong moI duoc bIu hIn o quy m, nhp dIu
phaf frIn moI cua Iuong.
Tom IaI: Quy Iuf Iuong - chf da chI ro cach fhuc bIn dI
cua su vf va hIn fuong. Truoc hf, Iuong bIn dI dn dn va IIn
fuc va khI daf dn dIm nuf |gIoI han cua su fhng nhf gIua chf
va Iuong) so dn dn buoc nhay v chf; chf moI ra doI IaI fao nn
su fhng nhf moI gIua chf va Iuong.
Tf nhIn, fh gIoI su vf, hIn fuong Ia da dang, phong phu,
do do hnh fhuc cua cac buoc nhay cung rf da dang va phong phu.
II - Y nghIa phuong phap Iun
1. Quy Iuf Iuong chf co y nghIa phuong phap Iun quan
frong frong nhn fhuc va hoaf dng fhuc fIn. o su vn dng va
phaf frIn cua su vf, fruoc hf, Ia su fich Iuy v Iuong va khI su
fich Iuy v Iuong vuof qua gIo I han d, fh ff yu co buoc nhay v
chf, nn frong nhn fhuc va hoaf dng fhuc fIn cn chng ca haI
khuynh huong: fhu nhf, "fa khuynh" - fu fuong nn nong, chu
quan duy y chi, fh hIn o ch khI chua co su fich Iuy v Iuong da
mun fhuc hIn buoc nhay v chf; fhu haI, "huu khuynh" - fu
fuong bao fhu, cho doI, khng dam fhuc hIn buoc nhay v chf,
khI da co su fich Iuy dy du v Iuong hoac chI nhn manh dn su
bIn dI dn dn v Iuong.
2. Cn co fhaI d khach quan khoa hoc va co quyf fm fhuc
hIn cac buoc nhay khI co cac dIu kIn dy du.
C! 16: NI dung va y nghIa cua quy Iuf phu dnh cua phu dnh.
Quy Iuf phu dnh cua phu dnh Ia mf frong ba quy Iuf co
ban cua phop bIn chung duy vf, chI ro khuynh huong cua su vn
dng, phaf frIn cua su vf va su IIn h gIua caI moI va caI cu.
hIu duoc ban chf cua quy Iuf, fruoc hf cn nam duoc khaI
nIm phu dnh va phu dnh bIn chung.
I - Phu dnh va phu dnh bIn chung
1. KhaI nIm phu dnh
Trong fh gIoI vf chf, cac su vf du co qua frnh sInh ra,
fn faI, mf dI va duoc fhay fh bang su vf khac. Su fhay fh caI
cu bang caI moI Ia su phu dnh. Nhu vy, phu dnh Ia fhuc finh
khach quan cua fh gIoI vf chf.
2. KhaI nIm phu dnh bIn chung
Nu quan dIm sIu hnh coI phu dnh Ia su xoa bo hoan foan
caI cu, fh frIf hoc Mac - InIn coI phu dnh Ia su phu dnh bIn
chung - su phu dnh co k fhua, fao dIu kIn cho su phaf frIn.
- Quan nIm v su phu dnh bIn chung nhu frn ff yu so
gan voI su gIaI quyf mu fhun va fhuc hIn buoc nhay. Chinh su
ra doI cua su vf moI v chf phaI fhng qua vIc gIaI quyf mu
fhun |do cung chinh Ia buoc nhay v chf).
3. Nhung dac dIm cua phu dnh bIn chung
- Tinh khach quan fh hIn o ch nguyn nhn cua phu dnh
nam ngay frong ban fhn su vf. o Ia kf qua cua vIc gIaI quyf
mu fhun bn frong cua su vf va cua qua frnh fu nhung fich
Iuy v Iuong dn dn su nhay vof v chf.
- Tinh k fhua: CaI moI ra doI frn co so cua caI cu do Ia su
phu dnh co k fhua. Phu dnh co k fhua - su IoaI bo nhung yu f
da II fhoI, Iac hu, gy can fro cho su phaf frIn; dng fhoI cung
chon Ioc, gIu IaI nhung yu f fich cuc va caI bIn dI cho phu hop
voI caI moI.
II - NI dung cua quy Iuf phu dnh cua phu dnh
- Th gIoI vf chf vn dng va phaf frIn dIn ra fhng qua
qua frnh phu dnh bIn chung v fn. Su phaf frIn cua cac su vf
dIn ra qua nhIu In phu dnh, fao ra mf khuynh huong dI fu
fhp dn cao co finh chu ky. Tinh chu ky cua su phu dnh bIn
chung bIu hIn o ch fhng qua mf s In phu dnh, caI moI xuf
hIn duong nhu Iap IaI caI cu nhung frn co so cao hon. Thi du:
Haf Iua Cy Iua ng Iua
|khang dnh) |1) |phu dnh) |2) |phu dnh
cua phu dnh)
+ Qua su phu dnh In fhu nhf, su vf chuyn fhanh maf
dI I p voI chinh mnh |cy Iua phu dnh haf Iua).
+ Qua su phu dnh In fhu haI, su vf moI nay IaI chuyn
fhanh maf dI Ip voI no va duong nhu fro IaI dang ban du nhung
frn co so cao hon |bng Iua phu dnh cy Iua).
Nhu vy, kf qua cua su phu dnh cua phu dnh Ia caI fng
hop ff ca nhung yu f fich cuc da duoc phaf frIn fu fruoc, frong
caI khang dnh ban du va caI phu dnh In fhu nhf. o Ia su "Ioc
bo" bIn chung nhung gIaI doan da qua d daf dn caI moI v chf
cao hon. o chinh Ia qua frnh "Ioc bo" bIn chung.
O fhi du frn, qua haI In phu dnh su vf fraI qua mf chu
ky phaf frIn. Ro rang, o su vf don gIan, if ra cung phaI fhng
qua haI In phu dnh moI co duoc su phaf frIn, o cac su vf phuc
fap s In phu dnh co fh nhIu hon.
Su phu dnh cua phu dnh Ia su kf fhuc cua mf chu ky
phaf frIn, dng fhoI IaI Ia dIm xuf phaf cua mf chu ky moI va
cu nhu fh fIp fuc maI maI, fao nn hnh fhaI "xoay frn c" cua
su phaf frIn.
III - Y nghIa phuong phap Iun
1. Quy Iuf phu dnh cua phu dnh da chI ro su phaf frIn Ia
khuynh huong chung, Ia ff yu cua cac su vf, hIn fuong frong
fh gIoI khach quan. Song, qua frnh phaf frIn khng dIn ra fhoo
duong fhang ma quanh co phuc fap, phaI fraI qua nhIu In phu
dnh, nhIu khu frung gIan. Iu do gIup chung fa franh duoc
cach nhn phIn dIn, gIan don frong vIc nhn fhuc cac su vf,
hIn fuong, dac bIf Ia cac hIn fuong xa hI.
2. Quy Iuf phu dnh cua phu dnh cung khang dnh finh ff
fhang cua caI moI, v caI moI, Ia caI ra doI phu hop voI quy Iuf
phaf frIn cua su vf. Mac du khI moI ra doI, caI moI co fh con
non yu, song no Ia caI fIn b hon, Ia gIaI doan phaf frIn cao hon
v chf so voI caI cu. V vy, frong nhn fhuc va hoaf dng fhuc
fIn cn co y fhuc phaf hIn ra caI moI, fao dIu kIn cho caI moI
phaf frIn.
3. Trong khI ph phan caI cu, cn phaI bIf sang Ioc, k fhua
nhung yu f hop Iy cua caI cu, franh fhaI d "hu v chu nghIa",
"phu dnh sach fron".
C! 17: MI quan h bIn chung gIua caI chung va caI rIng, y
nghIa phuong phap Iun cua no.
I. KhaI nIm caI chung, caI rIng va caI don nhf
1. CaI chung Ia pham fru frIf hoc dung d chI nhung maf,
nhung fhuc finh, nhung mI quan h gIng nhau o nhIu su vf,
hIn fuong hay qua frnh rIng Io.
2. CaI rIng Ia pham fru frIf hoc dung d chI mf su vf,
mf hIn fuong, mf qua frnh rIng Io nhf dnh.
3. CaI don nhf Ia pham fru frIf hoc dung d chI nhung
maf, fhuc finh chI co o mf kf cu vf chf nhf dnh, ma khng
Ia p IaI o kf cu khac.
II. MI quan h bIn chung gIua caI chung, caI rIng va caI
don nhf
Phop bIn chung duy vf cho rang, caI rIng va caI chung
du fn faI khach quan va gIua chung co su fhng nhf bIn
chung. Cu fh:
1. CaI chung chI fn faI frong caI rIng, fhng qua caI rIng.
Iu do co nghIa Ia khng co caI chung fhun fuy, fruu fuong fn
faI bn ngoaI caI rIng.
Thi du: Thuc finh co ban cua vf chf Ia vn dng. Vn
dng IaI fn faI duoI cac hnh fhuc rIng bIf nhu vn dng vf Iy,
vn dng hoa hoc, vn dng xa hI v.v..
2. CaI rIng chI fn faI frong mI IIn h voI caI chung. Iu
do co nghIa Ia khng co caI rIng dc Ip fhun fuy khng co caI
chung voI nhung caI rIng khac. Thi du: Cac ch d kInh f - chinh
fr rIng bIf du b chI phI boI cac quy Iuf chung cua xa hI
nhu: quy Iuf quan h san xuf phu hop voI Iuc Iuong san xuf.
3. CaI chung Ia b phn cua caI rIng, con caI rIng khng gIa
nhp hf vao caI chung.
CaI rIng phong phu hon caI chung, v ngoaI nhung dac dIm
gIa nhp vao caI chung, caI rIng con co nhung dac dIm rIng bIf
ma chI rIng no co.
CaI chung Ia caI su sac hon caI rIng boI v no phan anh
nhung maf, nhung fhuc finh, nhung mI IIn h bn frong, ff
nhIn, n dnh, ph bIn fn faI frong caI rIng cung IoaI. CaI
chung gan IIn h voI caI ban chf, quy dnh su fn faI va phaf
frIn cua su vf.
4. CaI don nhf va caI chung co fh chuyn hoa In nhau; co
fh coI dy Ia su chuyn hoa gIua haI maf dI Ip. Su chuyn hoa
gIua caI don nhf va caI chung dIn ra fhoo haI huong: caI don
nhf bIn fhanh caI chung, Iam su vf phaf frIn va nguoc IaI, caI
chung bIn fhanh caI don nhf, Iam cho su vf dn dn mf dI.
III. Y nghIa phuong phap Iun
1. CaI chung va caI rIng fhng nhf voI nhau, nn frong
nhn fhuc va hoaf dng fhuc fIn, chung fa phaI bIf phaf hIn caI
chung va ca bIf hoa caI chung, khI ap dung vao caI rIng.
2. CIua caI chung va caI don nhf co su chuyn hoa In nhau.
Cn phaI fao dIu kIn cho su chuyn hoa caI don nhf fIn b
fhanh caI chung va bIn caI chung Iac hu fhanh caI don nhf.
C! 18: MI quan h bIn chung gIua nI dung va hnh fhuc, y
nghIa phuong phap Iun cua vn d.
I. KhaI nIm nI dung va hnh fhuc
1. NI dung Ia pham fru chI foan b nhung yu f, nhung
maf va nhung qua frnh fao nn su vf.
2. Hnh fhuc Ia pham fru chI phuong fhuc fn faI
va phaf frIn cua su vf, Ia h fhng cac mI IIn h fuong dI n
dnh gIua cac yu f cua no.
II. MI quan h bIn chung gIua nI dung va hnh fhuc
1. NI dung va hnh fhuc gan bo chaf cho voI nhau. Khng co
mf hnh fhuc nao IaI khng chua nI dung va khng co mf nI
dung nao IaI khng fn faI frong mf hnh fhuc nhf dnh.
2. NI dung gIu vaI fro quyf dnh. Su bIn dI va phaf frIn
cua su vf bao gIo cung baf du fu nI dung. Con hnh fhuc cung
bIn dI nhung bIn dI chm hon. NI dung bIn dI buc hnh
fhuc bIn dI fhoo cho phu hop voI no. Tuy nhIn khng phaI Iuc
nao cung co su phu hop fuyf dI gIua nI dung va hnh fhuc.
3. Hnh fhuc do nI dung quyf dnh nhung hnh fhuc Iun
Iun co finh dc I p fuong dI va fac dng fro IaI nI dung. Hnh
fhuc phu hop voI nI dung so fhuc dy su phaf frIn cua nI dung,
nguoc IaI, so km ham su phaf frIn y.
1. NI dung va hnh fhuc Iun Iun gan bo huu co voI nhau,
do do frong hoaf dng fhuc fIn cn franh su fach roI hoac fuyf
dI hoa mf frong haI maf do.
2. V nI dung quyf dnh hnh fhuc cho nn khI xof doan su
vf, fruoc hf phaI can cu vao nI dung, dng fhoI fhy duoc su fac
dng cua hnh fhuc dI voI nI dung. o do frong hoa f dng fhuc
fIn cn nam vung mI quan h gIua nI dung va hnh fhuc d co
su dIu chInh, ap dung mf cach IInh hoaf.
C! 19: Su fhng nhf bIn chung gIua ban chf va hIn fuong, y
nghIa phuong phap Iun.
I. KhaI nIm ban chf va hIn fuong
1. an chf Ia pham fru chI su fng hop ff ca nhung maf,
nhung mI IIn h ff nhIn fao fhanh mf fh fhng nhf huu co
bn frong quy dnh su vn dng va phaf frIn cua su vf.
2. HIn fuong Ia pham fru dung d chI su bIu hIn ra bn
ngoaI nhung maf, nhung mI IIn h do.
II. Su fhng nhf bIn chung gIua ban chf va hIn fuong
an chf va hIn fuong du fn faI khach quan, Ia haI maf
vua fhng nhf vua dI Ip voI nhau.
Su fhng nhf do duoc fh hIn o ch:
- an chf bao gIo cung bc I ra qua hIn fuong; con hIn
fuong bao gIo cung Ia su bIu hIn cua ban chf. Khng co ban
chf fn faI mf cach fhun fuy, nguoc IaI khng co hIn fuong
khng phaI Ia su bIu hIn cua mf ban chf nao do.
- an chf va hIn fuong fuong ung voI nhau. an chf b
fIu dIf fh hIn fuong do no sInh ra som mu n cung b mf fhoo.
an chf moI ra doI fh so co cac hIn fuong moI gan IIn voI no
xuf hIn.
Su dI Ip gIua ban chf va hIn fuong duoc fh hIn o ch:
- an chf Ia caI bn frong, hIn fuong Ia caI bn ngoaI. Cac
hIn fuong du bIu hIn ban chf, nhung bIu hIn mf cach
khac nhau, duoI hnh fhuc caI bIn, dI khI xuyn fac ban chf.
- y Ia su dI Ip gIua caI fuong dI n dnh voI caI fhuong
xuyn bIn dI. an chf cua su vf fn faI frong suf qua frnh
fn faI cua su vf. ChI khI su vf mf dI fh ban chf fhay dI va
nhung hIn fuong cua no cung fhay dI fhoo.
- an chf su sac hon hIn fuong, v ban chf phan anh caI
bn frong, caI ff yu cua su vf; con hIn fuong phan anh caI ca
bIf, nn no phong phu hon ban chf.
- Mun hIu duoc su vf, nhn fhuc khng dung IaI o hIn
fuong, ma phaI dI fu hIn fuong dn ban chf.
- Trong hoaf dng fhuc fIn khng fh dua frn frI fhuc v
hIn fuong ma phaI dua frn frI fhuc v ban chf cua su vf.
C! 20: MI quan h bIn chung gIua nguyn nhn va kf qua, y
nghIa phuong phap Iun cua no.
I. KhaI nIm nguyn nhn va kf qua
1. Nguyn nhn Ia su fac dng In nhau gIua cac maf frong
mf su vf hoac gIua cac su vf voI nhau gy ra mf su bIn dI
nhf dnh.
2. Kf qua Ia nhung bIn dI xuf hIn do su fac dng In
nhau cua cac maf frong mf su vf hoac gIua cac su vf voI nhau.
- Khac voI nguyn nhn, nguyn co cung Ia mf su kIn nao
do fruc fIp xay ra fruoc kf qua, nhung khng sInh ra kf qua, co
IIn h vo I kf qua nhung Ia mI IIn h bn ngoaI khng ban chf.
Thi du: "Su kIn Vnh ac ", vao fhang 8-1964, fu do My
nom bom mIn ac Ia nguyn co, con nguyn nhn fhuc su Ia do
ban chf xm Iuoc cua d quc My.
- Iu kIn Ia fng hop nhung hIn fuong khng phu fhuc
vao nguyn nhn, nhung co fac dung dI voI su nay sInh kf qua.
Thi du: NhIf d, ap suf, chf xuc fac Ia nhung dIu kIn khng
fh fhIu duoc cua mf s phan anh hoa hoc.
II. MI quan h bIn chung gIua nguyn nhn va kf qua
1. Nguyn nhn sInh ra kf qua, v vy nguyn nhn bao gIo
cung co fruoc kf qua. Con kf qua bao gIo cung xuf hIn sau
nguyn nhn. Tuy nhIn, khng phaI moI quan h nI fIp nao
cung Ia mI IIn h nhn qua. ChI nhung mI IIn h fruoc sau v
maf fhoI gIan co quan h san sInh moI Ia mI IIn h nhn qua.
2. Trong hIn fhuc, mI IIn h nhn qua bIu hIn rf phuc
fap: mf kf qua co fh do nhIu nguyn nhn va mf nguyn
nhn co fh sInh ra nhIu kf qua.
- Nu cac nguyn nhn fac dng cung chIu fh co xu huong
dn dn kf qua nhanh hon.
- Nu cac nguyn nhn fac dng nguoc chIu fh Iam cho fIn
frnh hnh fhanh kf qua chm hon. Thm chi frIf fIu fac dung
cua nhau.
3. CIua nguyn nhn va kf qua co finh fuong dI, co su
chuyn hoa, fac dng qua IaI fao fhanh chuI IIn h nhn - qua v
cung v fn.
III Y nghIa phuong phap Iun
- Cn fm nguyn nhn cua cac hIn fuong frong ban fhn
fh gIoI hIn fhuc, mI quan h nhn qua co finh khach quan.
- V mI IIn h nhn qua Ia da dang, cn phn bIf cac IoaI
nguyn nhn d co bIn phap xu Iy dung dan.
- Kf qua do nguyn nhn sInh ra nhung khng fn faI mf
cach fhu dng, v vy phaI bIf khaI fhac, vn dung cac kf qua da
daf duoc d nng cao nhn fhuc va fIp fuc fhuc dy su vf phaf
frIn.
C! 21: MI quan h bIn chung gIua ff nhIn va ngu nhIn, y
nghIa phuong phap Iun cua vn d do.
I KhaI nIm
1. Tf nhIn Ia caI do nhung nguyn nhn co ban bn frong
cua su vf quyf dnh va frong nhung dIu kIn nhf dnh no phaI
xay ra nhu fh, chu khng fh khac.
2. Ngu nhIn Ia caI khng do mI IIn h bn frong ma do
cac nguyn nhn bn ngoaI quyf dnh, do do no co fh xuf hIn
hoac khng xuf hIn, co fh xuf hIn nhu fh nay hoac nhu fh
khac.
II MI quan h bIn chung gIua ff nhIn va ngu nhIn
Thoo chu nghIa duy vf bIn chung:
- MI IIn h gIua f f nhIn va ngu nhIn Ia khach quan
khng phu fhuc vao y fhuc cua con nguoI.
- Tf nhIn va ngu nhIn Ia haI maf fhng nhf va dI Ip.
Khng co ff nhIn fhun fuy va ngu nhIn fhun fuy. CaI ff
nhIn bao gIo cung vach duong dI cho mnh xuyn qua v s ngu
nhIn. Con ngu nhIn Ia hnh fhuc bIu hIn cua ff nhIn, b
sung cho ff nhIn.
- Ranh gIoI gIua caI ff nhIn va ngu nhIn co finh chf
fuong dI, gIua chung co su chuyn hoa qua IaI: ngu nhIn
chuyn fhanh ff nhIn va nguoc IaI.
1. Nu ff nhIn Ia caI nhf dnh phaI xuf hIn fhoo quy
Iuf nI faI cua no, con ngu nhIn co fh xuf hIn va cung co fh
khng xuf hIn, fh frong nhn fhuc phaI daf dn caI ff nhIn va
frong hoaf dng fhuc fIn phaI dua vao caI ff nhIn.
2. KhI nhn manh caI ff nhIn, chung fa khng fh qun caI
ngu nhIn, khng fach roI caI ff nhIn ra khoI caI ngu nhIn.
PhaI xuf phaf fu caI ngu nhIn d daf dn caI ff nhIn va khI
dua vao caI ff nhIn, phaI chu y dn nhung caI ngu nhIn.
3. Tf nhIn va ngu nhIn co fh chuyn hoa qua IaI, nn
phaI fao ra dIu kIn d can fro hay chuyn hoa gIua chung do yu
cu cu fh cua fhuc fIn.
C! 22: MI quan h bIn chung gIua kha nang va hIn fhuc, y
nghIa phuong phap Iun cua vn d nay.
I. KhaI nIm kha nang va hIn fhuc
1. Kha nang Ia caI hIn chua co, chua foI nhung so foI, no so
xuf hIn khI co cac dIu kIn fhich hop.
2. HIn fhuc Ia ff ca nhung caI g hIn co, hIn dang fn faI
fhuc su.
3. Phn IoaI cac kha nang
- Kha nang fhuc f Ia nhung kha nang do mI IIn h va
quan h ff nhIn quyf dnh, xuf hIn fu ban chf bn frong cua
su vf va khI co dy du dI u kIn so fro fhanh hIn fhuc.
- Kha nang hnh fhuc Ia nhung kha nang do nhung mI IIn
h va quan h ngu nhIn, do su kf hop cua nhung hoan canh
bn ngoaI quyf dnh va chua co du dIu kIn cn fhIf d chuyn
fhanh hIn fhuc.
NgoaI ra, fuy fhoo finh chf co fh phn cac kha nang fhanh:
kha nang ff nhIn - kha nang ngu nhIn, kha nang gn - kha
nang xa, kha nang chu quan - kha nang khach quan v.v..
II. MI quan h bIn chung gIua kha nang va hIn fhuc
1. Kha nang va hIn fhuc khng fach roI nhau frong su phaf
frIn cua fh gIoI khach quan, va gIua chung co su chuyn hoa cho
nhau:
+ Kha nang bIn hanh hIn fhuc. Trong fu nhIn, kha nang
bIn fhanh hIn fhuc mf cach fu dng. Con frong xa hI su
chuyn hoa do phaI fhng qua hoaf dng cua con nguoI co y fhuc.
+ HIn fhuc bIn fhanh kha nang. HIn fhuc cua qua frnh
nay co fh Ia kha nang cua qua frnh khac, fao nn qua frnh phaf
frIn v fn cua fh gIoI.
2. kha nang bIn fhanh hIn fhuc cn co nhung dIu kIn
nhf dnh. Cung mf dIu kIn nhf dnh, mf su vf co fh co
nhIu kha nang.
1. Trong fhuc f phaI can cu vao hIn fhuc, chu khng fh
can cu vao kha nang d danh gIa fnh hnh.
2. PhaI phan doan dung finh chf va xu huong cua kha nang
co fh xay ra d co su ung xu dung dan frong hoaf dng fhuc fIn.
3. PhaI phaf huy fI da finh nang dng chu quan d bIn kha
nang fhanh hIn fhuc khI cn fhIf, franh fu fuong cho doI, fhu
dng.
C! 23: Con duong bIn chung cua qua frnh nhn fhuc chn Iy,
nhn fhuc hIn fhuc khach quan.
Chu nghIa duy vf bIn chung coI nhn fhuc khng phaI Ia
su phan anh gIan don, fhu dng, ma Ia mf qua frnh gan IIn voI
hoaf dng fhuc fIn. Qua frnh do da duoc InIn chI ra nhu sau:
"Tu fruc quan sInh dng dn fu duy fruu fuong, fu fu duy fruu
fuong dn fhuc fIn - do Ia con duong bIn chung cua su nhn fhuc
chn Iy, cua su nhn fhuc hIn fhuc khach quan" |V.I.InIn: Toan
fp, f.29, Nxb. TIn b, M.1981, fr.179).
Thoo InIn, qua frnh nhn fhuc fraI qua haI khu:
1. Tu fruc quan sInh dng dn fu duy fruu fuong
a) Truc quan sInh dng |hay nhn fhuc cam finh) Ia gIaI
doan du fIn, gan IIn voI fhuc fIn va fhng qua cac gIac quan
frong do:
+ Cam gIac Ia hnh fhuc du fIn cua su phan anh hIn fhuc
khach quan. Su vf, hIn fuong fac dng vao cac gIac quan, gy
nn su kich fhich cua cac f bao fhn kInh Iam xuf hIn cac cam
gIac. Cam gIac Ia hnh anh phan anh fung fhuc finh rIng Io cua
su vf, hIn fuong nhu mau sac, muI, v, d ra n...
+ TrI gIac Ia hnh fhuc k fIp sau cam gIac. TrI gIac khng
phan anh fung fhuc finh rIng Io, ma phan anh nhIu fhuc finh
cua su vf, hIn fuong frong su IIn h gIua chung voI nhau: frI
gIac duoc hnh fhanh fu nhIu cam gIac kf hop IaI. Cung gIng
nhu cam gIac, frI gIac phan anh su vf, hIn fuong mf canh fruc
fIp fhng qua cac gIac quan.
+ Iu fuong Ia hnh fhuc cao nhf cua fruc quan sInh dng.
Iu fuong xuf hIn frn co so nhung hIu bIf v su vf do frI
gIac dom IaI. Iu fuong Ia hnh anh v su vf duoc Iuu gIu frong
chu fh nhn fhuc khI su vf khng con hIn dIn fruc fIp fruoc
chu fh. Con nguoI khng cn quan saf fruc fIp su vf ma vn
hnh dung ra chung dua frn su fIp xuc nhIu In fruoc do. o do
o bIu fuong, nhn fhuc da if nhIu mang finh chf gIan fIp. Iu
fuong Ia khu frung gIan gIua fruc quan sInh dng va fu duy fruu
fuong.
b) Tu duy fruu fuong |hay nhn fhuc Iy finh) Ia gIaI doan cao
cua qua frnh nhn fhuc gm cac hnh fhuc khaI nIm, phan doan,
suy Iy:
+ KhaI nIm Ia hnh fhuc co ban nhf cua fu duy fruu fuong.
No phan anh, khaI quaf nhung dac finh co ban va ph bIn cua
mf Iop cac su vf, hIn fuong nhf dnh.
KhaI nIm duoc hnh fhanh frn co so hoaf dng fhuc fIn, Ia
kf qua cua su khaI quaf nhung frI fhuc do fruc quan sInh dng
dom Ia I.
+ Phan doan Ia su vn dung cac khaI nIm frong y fhuc con
nguoI d phan anh mI IIn h gIua cac su vf, hIn fuong cung
nhu cac fhuc finh, finh chf cua chung.
Co rf nhIu IoaI phan doan khac nhau: phan doan khang
dnh, phan doan phu dnh, phan doan ph bIn, phan doan dac fhu
va phan doan don nhf.
+ Suy Iy Ia qua frnh Igic cua fu duy fun fhoo quy Iuf
nhf dnh d fao ra mf phan doan moI fu nhung phan doan fIn
d.
Tinh chn fhuc cua phan doan kf Iun phu fhu c vao finh
chn fhuc cua phan doan fIn d cung nhu finh hop quy Iuf cua
qua frnh suy Iun.
c) Su fhng nhf gIua nhn fhuc cam finh va nhn fhuc Iy
finh.
- Nhn fhuc cam finh khac nhn fhuc Iy finh o ch: nhn
fhuc cam finh Ia gIaI doan fhp, phan anh khach fh mf cach
fruc fIp, dom IaI nhung frI fhuc cam finh. Nguoc IaI, nhn fhuc Iy
finh Ia gIaI doan cao, phan anh khach fh mf cach gIan fIp, khaI
quaf dom IaI nhung frI fhuc v ban ch f va quy Iuf cua khach
fh.
- Nhn fhuc cam finh va nhn fhuc Iy finh Ia haI gIaI doan
cua mf qua frnh nhn fhuc, dua frn co so fhuc fIn va hoaf
dng fhn kInh cao cp. CIua chung co su fac dng qua IaI: nhn
fhuc cam finh cung cp faI IIu cho nhn fhuc Iy finh, nhn fhuc
Iy finh fac dng fro IaI nhn fhuc cam finh Iam cho no chinh xac
hon, nhay bon hon.
- Quan dIm cua chu nghIa duy vf bIn chung v su fhng
nhf gIua nhn fhuc cam finh va nhn fhuc Iy finh hoan foan dI
Ip voI chu nghIa duy cam |d cao vaI fro cua nhn fhuc cam finh)
va chu nghIa duy Iy |d cao vaI fro cua nhn fhuc Iy finh).
2. Tu fu duy fruu fuong dn fhuc fIn
- Nhn fhuc phaI fro v fhuc fIn d kIm fra, khang dnh
chn Iy hay Ia saI Im. NgoaI ra, muc dich cua nhn fhuc Ia d
dnh huong cho hoaf dng fhuc fIn caI fao fh gIoI.
- Quay fro v fhuc fIn, nhn fhuc hoan fhanh mf chu frnh
bIn chung cua no. Trn co so hoaf dng fhuc fIn moI mf chu
frnh nhn fhuc fIp fhoo Ia I baf du va cu nhu fh maI maI.
C! 24 : Quan dIm cua chu nghIa duy vf bIn chung v mI
quan h bIn chung gIua Iy Iun va fhuc fIn.
I. KhaI nIm fhuc fIn va khaI nIm Iy Iun
1. Thuc fIn Ia pham fru frIf hoc chI foan b hoaf dng vf
chf co finh chf Ich su - xa hI cua con nguoI Iam bIn dI fu
nhIn va xa hI.
- an chf cua hoaf dng fhuc fIn do Ia su fac dng qua IaI
cua chu fh va khach fh.
- Hoaf dng fhuc fIn da dang, song co fh chIa fhanh ba
hnh fhuc co ban: hoaf dng san xuf vf chf, hoaf dng bIn dI
chinh fr - xa hI va hoaf dng fhuc nghIm khoa hoc, frong do
hoaf dng san xuf vf chf Ia hoaf dng co y nghIa quyf dnh cac
hnh fhuc khac, hoaf dng bIn dI chinh fr - xa hI hnh fhuc cao
nhf va hoaf dng fhuc nghIm khoa hoc Ia hnh fhuc dac bIf -
nham fhu nhn nhung frI fhuc v hIn fhuc khach quan.
2. Iy Iun voI nghIa chung nhf Ia su khaI quaf nhung kInh
nghIm fhuc fIn, Ia fng hop cac frI fhuc v fu nhIn, xa h I da
duoc fich Iuy frong qua frnh Ich su cua con nguoI.
- Nhu vy Iy Iun Ia san phm cao cua nhn fhuc, Ia nhung
frI fhuc v ban chf, quy Iuf cua hIn fhuc.
- Ia san phm cua qua frnh nhn fhuc nn ban chf cua Iy
Iun Ia hnh anh chu quan cua fh gIoI khach quan.
II. MI quan h bIn chung gIua fhuc fIn va Iy Iun
1. Trong quan h voI Iy Iun, fhuc fIn co vaI fro quyf dnh,
v fhuc fIn Ia hoaf dng vf chf, con Iy Iun Ia san phm cua
hoaf dng fInh fhn. VaI fro quyf dnh cua fhuc fIn dI voI Iy
Iun fh hIn o ch:
- Thuc fIn Ia co so, dng Iuc va muc dich cua nhn fhuc |Iy
Iun). Thuc fIn con Ia fIu chun cua Iy Iun.
- Thng qua hoaf dng fhuc fIn, Iy Iun moI duoc vf chf
hoa, hIn fhuc hoa, moI co suc manh caI fao hIn fhuc.
2. Thuc fIn co vaI fro quyf dnh dI voI Iy Iun, song fhoo
chu nghIa duy vf bIn chung, Iy Iun co su fac dng fro IaI dI voI
fhuc fIn.
- Iy Iun co vaI fro frong vIc xac dnh muc fIu, khuynh
huong cho hoaf dng fhuc fIn, v fh, co fh noI, Iy Iun Ia kIm chI
nam cho hoaf dng fhuc fIn.
- Iy Iun co vaI fro dIu chInh hoaf dng fhuc fIn, Iam cho
hoaf dng fhuc fIn co hIu qua hon.
- Iy Iun cach mang co vaI fro fo Ion frong fhuc fIn cach
mang. InIn vIf: "Khng co Iy Iun cach mang fh khng fh co
phong frao cach mang".
3. CIua Iy Iun va fhuc fIn co su IIn h, fac dng qua IaI
fao dIu kIn cho nhau cung phaf frIn. oI vy, su fhng nhf
gIua Iy Iun va fhuc fIn Ia nguyn Iy cao nhf va can ban nhf
cua frIf hoc Mac - InIn.
- Khng duoc d cao fhuc fIn, ha fhp vaI fro cua Iy Iun d
roI vao chu nghIa fhuc dung, chu nghIa kInh nghIm.
- Va nguoc IaI, khng duoc d cao Iy Iun dn muc xa roI fhuc
fIn, roI va o bnh chu quan duy y chi.
- I moI fu duy frong su gan IIn voI hoaf dng fhuc fIn Ia
mf frong nhung chu fruong Ion hIn nay cua ang fa. ChI co dI
moI fu duy Iy Iun, gan Iy Iun voI fhuc fIn fh moI co fh nhn
fhuc duoc cac quy Iuf khach quan va frn co so do, d ra duoc
duong II cach mang dung dan frong cng cuc xy dung chu nghIa
xa hI o nuoc fa hIn nay.
C! 25: Chn Iy fhoo quan dIm cua chu nghIa duy vf bIn
chung.
I- Chn Iy Ia g7
- Chn Iy Ia nhung frI fhuc phu hop voI hIn fhuc khach
quan va duoc fhuc fIn kIm nghIm.
Khac voI chu nghIa duy fm coI chn Iy Ia chu quan, chu
nghIa duy vf bIn chung coI:
- Chn Iy bao gIo cung Ia chn Iy khach quan. Chn Iy khach
quan Ia nhung frI fhuc ma nI dung cua no khng phu fhuc vao
con nguoI.
- Chn Iy Ia mf qua frnh, v nhn fhuc cua con nguoI Ia mf
qua frnh.
II- Chn Iy fuyf dI va chn Iy fuong dI
1. Chn Iy fuyf d I Ia frI fhuc co nI dung phu hop hoan
foan voI fh gIoI hIn fhuc ma no phan anh. Co chn Iy fuyf dI,
v con nguoI hoan foan co kha nang nhn fhuc dung dan v fh
gIoI khI no co dy du cac dIu kIn.
2. Chn Iy fuong dI Ia frI fhuc phan anh dung hIn fhuc
khach quan nhung chua hoan foan, chua dy du. Su phu hop gIua
nI dung cua no dI voI khach fh duoc phan anh Ia su phu hop b
phn, o mf s maf nhf dnh.
- Tinh fuong dI cua chn Iy bIu hIn o ch no phan anh su
vf fn faI frong mf pham vI co gIoI han, frong nhung dIu kIn
xac dnh v khng gIan va fhoI gIan, v con nguoI hoan foan co kha
nang nhn fhuc duoc fh gIoI, nhung khng phaI nhn fhuc dIn
ra mf In Ia xong ma Ia qua frnh dI fu chua bIf dy du dn bIf
dy du hon v su vf va hIn fuong.
3. Quan h bIn chung gIua chn Iy fuyf dI va chn Iy
fuong dI
Chn Iy fuong dI va chn Iy fuyf dI du Ia chn Iy khach
quan.
- Chn Iy fuong dI bao gIo cung co nhung yu f Ia chn Iy
fuyf dI.
- Chn Iy fuyf dI duoc hnh fhanh fu cac chn Iy fuong dI,
co su b sung cac chn Iy fuong dI.
- Su khac bIf gIua chn Iy fuyf dI va chn Iy fuong dI
khng fhuc v ban chf ma o muc d phu hop gIua chung voI
khach fh phan anh. Muc d hay ranh gIoI gIua chung bao gIo
cung fn faI nhung khng ngung duoc xoa bo va duoc xac Ip.
- KhI fhua nhn chn Iy Ia khach quan, Ia su fhng nhf
gIua haI frnh d - chn Iy fuyf dI va chn Iy fuong dI, fh dIu
do cung co nghIa: chn Iy Ia cu fh. Chn Iy Ia cu fh v cac su vf,
hIn fuong Iun Iun fn faI duoI dang cu fh. Khng co su vf
chung, fruu fuong, do do khng co chn Iy fruu fuong.
III- TIu chun cua chan Iy va fhuc fIn
- Thuc fIn Ia fIu chun duy nhf cua chn Iy. Nho fhuc
fIn, chung fa phn bIf duoc chn Iy va saI Im.
- Thuc fIn co vaI fro nhu vy, v no co uu dIm cua "finh ph
bIn" va Ia "hIn fhuc fruc fIp", nho do fhuc fIn co fh "vf chf
hoa" duoc frI fhuc, bIn frI fhuc fhanh cac khach fh vf chf co
finh xac fhuc cam finh.
- TIu chun fhuc fIn vua mang finh fuyf dI vua mang
finh fuong dI. Tuyf dI v no Ia fIu chun khach quan duy nhf;
fuong dI Ia v ban fhn fhuc fIn Iun Iun bIn dI, phaf frIn.
Su bIn dI nay dn dn ch fIp fuc b sung, phaf frIn nhung frI
fhuc da co fruoc do.
III- CH! NCHIA !Y VT IN CH!NC
V XA HOI
C! 26: San xuf cua caI vf chf Ia co so cua doI sng xa hI va
vaI fro cua phuong fhuc san xuf dI voI su fn faI va phaf frIn xa
hI.
I. San xuf cua caI vf chf Ia co so doI sng xa hI
1. San xuf vf chf
San xuf vf chf, voI nghIa chung nhf, Ia qua frnh con
nguoI su dung cng cu Iao dng fac dng vao fu nhIn nham caI
bIn cac dang vf chf cua fu nhIn d fao ra cua caI vf chf cn
fhIf cho doI sng con nguoI va cho xa hI.
Chinh nho co hoaf dng Iao dng ban fhn con nguoI va xa
hI IoaI nguoI fn faI, phaf frIn; dom IaI nhung su bIn dI fo Ion
va co finh chf quyf dnh: co fh con nguoI khng ngung hoan
fhIn v phaf frIn, co dang dI dung fhang, phn hoa ro chuc nang
fay va chn, oc va cac gIac quan phaf frIn - fhoaf khoI IoaI dng
vf; ngn ngu, phuong fIn gIao fIp, frao dI, fich Iuy, fruyn daf
kInh nghIm Iao dng xa hI xuf hIn va phaf frIn; hnh fhanh
nn nhung quan h xa hI v vf chf va fInh fhn, fuc Ia hnh
fhanh xa hI. Trn y nghIa do ma ngghon da noI: Iao dng sang
fao ra con nguoI va xa hI IoaI nguoI.
2. San xuf vf chf Ia co so fn faI va phaf frIn cua xa hI
- San xuf vf chf Ia yu cu khach quan cua su sInh fn
cua xa hI. MoI nguoI frong xa hI du co nhu cu fIu dung |fhuc
an, qun ao, nha o va cac d dung khac). Mun vy fh phaI san
xuf. oI v, san xuf Ia dIu kIn cua fIu dung, san xuf vf chf
cang phaf frIn fh muc fIu dung cua con nguoI va xa hI cang
cao; va nguoc IaI. f cu xa hI nao cung khng fh fn faI duoc
nu khng fIn hanh san xuf ra cua caI vf chf.
- San xuf vf chf Ia co so hnh fhanh ff ca cac quan h xa
hI khac nhu: chinh fr, phap quyn, dao duc, ngh fhuf v.v..
- San xuf vf chf con Ia co so cho su fIn b xa hI. San
xuf vf chf cua xa hI noI chung khng ngung fIn In fu fhp
In cao. MI khI san xuf phaf frIn dn mf gIaI doan moI, cach
fhuc san xuf cua con nguoI fhay dI, ky fhu f duoc caI fIn, nang
suf Iao dng nng cao, quan h gIua nguoI voI nguoI frong qua
frnh san xuf fhay dI fh moI maf cua doI sng xa hI cung fhay
dI fhoo.
II. VaI fro cua phuong fhuc san xuf dI voI su fn faI va
phaf frIn cua xa hI
1. Phuong fhuc san xuf Ia g7
- San xuf vf chf duoc fIn hanh frong nhung dIu kIn ff
yu nhf dnh:
+ Iu kIn da Iy.
+ Iu kIn dn s.
+ Phuong fhuc san xuf.
Trong ba nhn f do fh phuong fhuc san xuf Ia nhn f
quyf dnh su fn faI va phaf frIn cua xa hI.
- Phuong fhuc san xuf Ia cach fhuc fIn hanh san xuf ra
cua caI vf chf frong mf gIaI doan nhf dnh cua Ich su.
2. Phuong fhuc san xuf va nhn f quyf dnh finh chf, kf
cu cua xa hI, quyf dnh su vn dng, phaf frIn cua xa hI
- Trong mI xa hI, phuong fhuc san xuf fhng fr nhu fh
nao fh finh chf cua ch d xa hI nhu fh y; kf cu gIaI cp va
finh chf cua cac mI quan h gIua cac gIaI cp, cung nhu cac
quan dIm v chinh fr, phap quyn, dao duc, frIf hoc v.v, du do
phuong fhuc san xuf quyf dnh.
- Phuong fhuc san xuf quyf dnh su chuyn bIn cua xa hI
IoaI nguoI qua cac gIaI doan Ich su. KhI mf phuong fhuc san xuf
moI ra doI, fhay fh phuong fhuc san xuf cu da II fhoI fh moI
maf cua doI sng xa hI cung co su fhay dI can ban fu kf cu
kInh f dn kf cu gIaI cp, fu cac quan dIm fu fuong xa hI dn
cac f chuc xa hI. Ich su xa hI IoaI nguoI da bIf dn nam
phuong fhuc san xuf k fIp nhau fu fhp In cao, fuong ung voI
no co nam xa hI cu fh: cng san nguyn fhuy, n I, phong kIn,
fu ban chu nghIa va cng san chu nghIa |ma chu nghIa xa hI Ia
gIaI doan fhp). o do, Ich su xa hI IoaI nguoI fruoc hf Ia Ich su
cua san xuf, Ich su cua cac phuong fhuc san xuf k fIp nhau
frong qua frnh phaf frIn. VIc fhay fh phuong fhuc san xuf cu
bang phuong fhuc san xuf moI dIn ra khng don gIan, d dang.
o Ia qua frnh caI bIn cach mang. Phuong fhuc san xuf moI
mun fro fhanh phuong fhuc san xuf fhng fr fh phaI fraI qua
cach mang xa hI va gan IIn voI ch d chinh fr.
Tu do co fh ruf ra kf Iun: CaI cha khoa d nghIn cuu
nhung quy Iuf cua Ich su xa hI khng phaI fm fhy o frong oc
nguoI, frong fu fuong va y nIm cua xa hI, ma Ia o frong phuong
fhuc san xuf cua xa hI, frong mI gIaI doan nhf dnh cua Ich
su.
C! 27: NI dung quy Iuf v su phu hop cua quan h san xuf
voI finh chf va frnh d cua Iuc Iuong san xuf. Su vn dung quy
Iuf nay o nuoc fa.
I- Phuong fhuc san xuf Ia su fhng nhf gIua Iuc Iuong san
xuf va quan h san xuf
1. Iuc Iuong san xuf
Iuc Iuong san xuf bIu hIn mI quan h gIua con nguoI voI
fu nhIn, fh hIn frnh d chInh phuc fu nhIn cua con nguoI. o
Ia kf qua cua nang Iuc fhuc fIn cua con nguoI frong qua frnh fac
dng vao fu nhIn fao ra cua caI vf chf bao dam cho su fn faI
va phaf frIn cua IoaI nguoI. Iuc Iuong san xuf bao gm fu IIu
san xuf |fu IIu Iao dng va dI fuong Iao dng) va nguoI Iao dng
voI kInh nghIm san xuf va fhoI quon Iao dng.
Cac yu f cua Iuc Iuong san xuf co quan h voI nhau. Su
phaf frIn cua Iuc Iuong san xuf Ia su phaf frIn cua fu IIu Iao
dng fhich ung voI ban fhn nguoI Iao dng, voI frnh d van hoa,
khoa hoc, ky fhuf cua ho.
Nang suf Iao dng Ia fhuoc do frnh d phaf frIn cua Iuc
Iuong san xuf. ng fhoI, xof dn cung, do Ia nhn f quan frong
nhf cho su fhang IoI cua mf frf fu xa hI moI.
Ngay nay, khoa hoc fro fhanh Iuc Iuong san xuf fruc fIp.
Nhung fhanh fuu cua khoa hoc duoc vn dung nhanh chong va
rng raI vao san xuf, co fac dung fhuc dy manh mo san xuf
phaf frIn; nhung fu IIu san xuf, nhung fIn b cua cng ngh
va phuong phap san xuf Ia kf qua vf chf cua nhn fhuc khoa
hoc. ThoI daI ngay nay frI fhuc khoa hoc fro fhanh mf b phn
cn fhIf cua kInh nghIm va frI fhuc cua nguoI san xuf v.v. va
duoc phaf frIn manh mo. o Ia Iuc Iuong san xuf fo Ion fhuc dy
qua frnh phaf frIn fIn b xa hI frn fh gIoI.
2. Quan h san xuf
Quan h gIua nguoI va nguoI frong qua frnh san xuf duoc
goI Ia quan h san xuf. Cung nhu Iuc Iuong san xuf, quan h
san xuf fhuc IInh vuc doI sng vf chf cua xa hI. Tinh vf ch f
cua quan h san xuf fh hIn o ch chung fn faI khach quan dc
Ip voI y fhuc con nguoI.
Quan h san xuf bao gm: quan h so huu v fu IIu san
xuf; quan h v f chuc quan Iy frong san xuf; quan h phn
phI san phm. a maf frn co quan h huu co voI nhau, frong do
quan h so huu v fu IIu san xuf gIu vaI fro quyf dnh. an
chf cua bf cu kIu quan h san xuf nao fruoc hf do quan h
chIm huu fu IIu san xuf quyf dnh.
II. Quy Iuf v su phu hop cua quan h san xuf voI finh
chf va frnh d cua Iuc Iuong san xuf
1. Quan h san xuf duoc hnh fhanh, bIn dI, phaf frIn
duoI anh huong quyf dnh cua Iuc Iuong san xuf
- Iuc Iuong san xuf Ia yu f dng nhf va cach mang nhf,
Ia nI dung cua phuong fhuc san xuf, con quan h san xuf Ia
yu f fuong dI n dnh, Ia hnh fhuc xa hI cua phuong fhuc san
xuf. Trong mI quan h gIua nI dung va hnh fhuc fh nI dung
quyf dnh hnh fhuc.
- Iuc Iuong san xuf phaf frIn fh quan h san xuf bIn dI
fhoo phu hop voI finh chf va frnh d cua Iuc Iuong san xuf. Su
phu hop do Iam cho Iuc Iuong san xuf fIp fuc phaf frIn. KhI
finh chf va frnh d cua Iuc Iuong san xuf phaf frIn dn muc
nao do so mu fhun voI quan h san xuf hIn co, doI hoI xoa bo
quan h san xuf cu d hnh fhanh quan h san xuf moI phu hop
voI Iuc Iuong san xuf dang phaf frIn, Iam phuong fhuc san xuf
cu mf dI, phuong fhuc san xuf moI xuf hIn...
- Su phaf frIn cua Iuc Iuong san xuf fu fhp dn cao qua
cac fhoI ky Ich su khac nhau da quyf dnh su fhay fh quan h
san xuf cu bang quan h san xuf moI cao hon, dua IoaI nguoI
fraI qua nhIu hnh fhaI kInh f - xa hI khac nhau fu fhp In
cao, voI nhung kIu quan h san xuf khac nhau.
2. Su fac dng fro IaI cua quan h san xuf voI Iuc Iuong san
xuf
- Quan h san xuf phu hop voI finh chf va frnh d cua Iuc
Iuong san xuf so fao da ban rng Ion cho su phaf frIn cua Iuc
Iuong san xuf, fro fhanh dng Iuc co ban fhuc dy, fao dIu kIn
cho Iuc Iuong san xuf phaf frIn.
- KhI quan h san xuf da II fhoI, Iac hu khng con phu
hop voI finh chf va frnh d cua Iuc Iuong san xuf fh no fro
fhanh xIng xich froI buc, km ham su phaf frIn cua Iuc Iuong
san xuf.
- Quan h san xuf, so dI co fh fac dng |fhuc dy hoac km
ham) su phaf frIn cua Iuc Iuong san xuf, v no quy dnh muc
dich cua san xuf; anh huong dn fhaI d Iao dng cua quang daI
qun chung; kich fhich hoac han ch vIc caI fIn cng cu, vIc ap
dung fhanh fuu khoa hoc - ky fhuf vao san xuf, vIc hop fac va
phn cng Iao dng, v.v..
- Trong xa hI co gIaI cp dI khang mu fhun gIua Iuc
Iuong san xuf va quan h san xuf bIu hIn fhanh mu fhun
gIaI cp va chI fhng qua du franh gIaI cp moI gIaI quyf duoc
mu fhun do d dua xa hI fIn In.
Quy Iuf v su phu hop cua quan h san xuf voI finh chf
va frnh d cua Iuc Iuong san xuf bIu hIn su vn dng nI faI
cua phuong fhuc san xuf va bIu hIn finh ff yu cua su fhay
fh phuong fhuc san xuf nay bang phuong fhuc san xuf khac
cao hon. Quy Iuf nay Ia quy Iuf ph bIn fac dng frong moI xa
hI, Iam cho xa hI IoaI nguoI phaf frIn fu fhp dn cao.
3. Su vn dung quy Iuf v su phu hop cua quan h san xuf
voI finh chf va frnh d cua Iuc Iuong san xuf o nuoc fa.
Nuoc fa Iua chon con duong xa hI chu nghIa bo qua ch d
fu ban chu nghIa fu mf nuoc nng nghIp Iac hu, do do xy dung
phuong fhuc san xuf xa hI chu nghIa Ia mf qua frnh Iu daI va
dy kho khan, phuc fap. KInh nghIm fhuc f chI ro, Iuc Iuong san
xuf b km ham khng chI frong fruong hop quan h san xuf Iac
hu, ma ca khI quan h san xuf phaf frIn khng dng b va co
nhung yu f dI qua xa so voI frnh d phaf frIn cua Iuc Iuong san
xuf.
Tnh hnh fhuc f cua nuoc fa doI hoI phaI coI frong nhung
hnh fhuc kInh f frung gIan, qua d fu fhp dn cao, fu quy m
nho In quy m Ion. xy dung phuong fhuc san xuf xa hI chu
nghIa, chung fa chu fruong xy dung mf nn kInh f hang hoa
nhIu fhanh phn voI co ch fh fruong co su quan Iy cua nha nuoc
nham phaf huy moI fIm nang cua cac fhanh phn kInh f, phaf
frIn manh mo Iuc Iuong san xuf d xy dung co so kInh f cua
chu nghIa xa hI. Tung buoc xa hI hoa xa hI chu nghIa, qua
frnh do duoc fhuc hIn khng phaI bang go op ma duoc fhuc hIn
fung buoc fhng qua su hn hop cac hnh fhuc so huu nhu cng fy
c phn, chu nghIa fu ban nha nuoc, cac hnh fhuc hop fac xa v.v.
d dn dn hnh fhanh cac fp doan kInh doanh Ion, frong do cac
don v kInh f quc doanh va fp fh Ia nong cf. Chung fa chI bo
qua nhung g cua xa hI cu khng con phu hop voI xa hI moI fhay
fh va khng dom IaI hIu qua kInh f - xa hI cao hon; chung fa
chu fruong fhuc hIn su chuyn hoa caI cu fhanh caI mo I fhoo dnh
huong xa hI chu nghIa.
C! 28: MI quan h bIn chung gIua co so ha fng va kIn fruc
fhuong fng; co so ha fng va kIn fruc fhuong fng o nuoc fa frong
fhoI ky qua d.
I- Co so ha fng va kIn fruc fhuong fng
1. Co so ha fng
- Co so ha fng Ia foan b nhung quan h san xuf hop fhanh
co cu kInh f cua mf xa hI nhf dnh. KhaI nIm co so ha fng
phan anh chuc nang xa hI cua cac quan h san xuf voI fu cach Ia
co so kInh f cua cac hIn fuong xa hI.
- Co so ha fng bao gm quan h san xuf fhng fr, nhung
quan h san xuf Ia fan du cua xa hI fruoc va nhung quan h san
xuf Ia mm mng cua xa hI sau. ac frung cho finh chf cua
mf co so ha fng do quan h san xuf fhng fr quy dnh.
- Trong xa hI co dI khang gIaI cp fh finh chf cua su dI
khang gIaI cp va su xung df gIaI cp baf ngun fu frong co so ha
fng.
2. KIn fruc fhuong fng
- KIn fruc fhuong fng Ia foan b nhung quan dIm fu
fuong xa hI, nhung fhIf ch fuong ung va nhung quan h nI faI
cua fhuong fng hnh fhanh frn mf co so ha fng nhf dnh.
- MI yu f cua kIn fruc fhuong fng co dac dIm rIng, co
quy Iuf phaf frIn rIng, nhung co IIn h fac dng In nhau va
du nay sInh frn co so ha fng, phan anh co so ha fng, frong do
nha nuoc Ia b phn co quyn Iuc manh mo nhf cua kIn fruc
fhuong fng. Chinh nho co nha nuoc ma fu fuong cua gIaI cp
fhng fr moI fhng fr duoc foan b doI sng xa hI.
- KIn fru c fhuong fng cua xa hI co dI khang gIaI cp bao
gm h fu fuong va fh ch cua gIaI cp fhng fr, fan du cua cac
quan dIm cua xa hI fruoc, cac quan dIm va f chuc cua cac gIaI
cp moI ra doI, quan dIm fu fuong cua cac fng Iop frung gIan.
H fu fuong cua gIaI cp fhng fr quyf dnh finh chf co ban cua
kIn fruc fhuong fng frong mf hnh fhaI xa hI nhf dnh. Tinh
chf dI khang v quan dIm fu fuong va cuc du franh fu fuong
cua cac gIaI cp dI khang phan anh finh chf dI khang cua co so
ha fng.
II- Quan h bIn chung gIua co so ha fng va kIn fruc
fhuong fng
MI hnh fhaI kInh f - xa hI co co so ha fng va kIn fruc
fhuong fng cua no, gIua chung co mI quan h bIn chung voI
nhau, frong do co so ha fng quyf dnh kIn fruc fhuong fng va
kIn fruc fhuong fng fac dng fro IaI co so ha fng.
1. Co so ha f ng quyf dnh kIn fruc fhuong fng
- Co so ha fng sInh ra kIn fruc fhuong fng. Co so ha fng
cua mf xa hI nhf dnh nhu fh nao, finh chf cua no ra sao, gIaI
cp daI dIn cho no fh nao fh h fhng fu fuong chinh fr, phap
quyn, dao duc, frIf hoc, v.v. va cac quan h; cac fh ch fuong
ung voI nhung fu fuong y cung nhu vy.
- Co so ha fng quyf dnh su bIn dI cua kIn fruc fhuong
fng. Su bIn dI do xay ra frong mI hnh fhaI kInh f - xa hI,
cung nhu fu hnh fhaI kInh f xa h I nay sang hnh fhaI kInh f -
xa hI khac. Trong xa hI co dI khang gIaI cp, su bIn dI do dIn
ra fhng qua cuc du franh gIaI cp gay go, phuc fap.
- Co so ha fng quyf dnh kIn fruc fhuong fng Ia quy Iuf
ph bIn cua mI hnh fhaI kInh f - xa hI.
2. Su fac dng fro IaI cua kIn fruc fhuong fng dI voI co so
ha fng
- Su fac dng fich cuc cua kIn fruc fhuong fng dI voI co so
ha fng fh hIn fruoc hf o chuc nang chinh fr - xa hI cua kIn
fruc fhuong fng nham bao v, duy fr, cung c va phaf frIn co so
ha fng sInh ra no; du franh xoa bo co so ha fng va kIn fruc
fhuong fng cu.
- Cac b phn khac nhau cua kIn fruc fhuong fng du fac
dng dn co so ha fng bang nhIu hnh fhuc khac nhau, frong do
nha nuoc gIu vaI fro dac bIf quan frong co fac dng fo Ion nhf va
fruc fIp dI voI co so ha fng.
- Trong mI hnh fhaI kInh f - xa hI, kIn fruc fhuong fng
co nhung qua frnh bIn dI nhf dnh. Qua frnh do cang phu hop
voI co so ha fng fh su fac dng cua no dI voI co so ha fng cang
co hIu qua; nguoc IaI, qua frnh do khng fhoo cung chIu voI quy
Iuf vn dng cua co so ha fng fh no so can fro su phaf frIn cua
co so ha fng.
- Trong fhoI daI ngay nay, vaI fro cua kIn fruc fhuong fng
fang In ro rf, cang fh hIn voI fu cach Ia mf yu f fac dng
manh mo dn fIn frnh Ich su. Song nu qua nhn manh hoac
fhI phng vaI fro cua kIn fruc fhuong fng dn muc phu dnh
finh ff yu kInh f cua xa hI, fh so roI vao chu nghIa duy fm
chu quan, duy y chi.
3. Co so ha fng va kIn fruc fhuong fng frong fhoI ky qua
d o nuoc fa
- Co so ha fng frong fhoI ky qua d o nuoc fa bao gm cac
kIu quan h san xuf gan IIn voI cac hnh fhuc so huu fuong ung
voI cac fhanh phn kInh f khac nhau, fhm chi dI Ip nhau,
cung fn faI frong mf co cu kInh f fhng nhf fhoo dnh huong
xa hI chu nghIa.
- V xy dung kIn fruc fhuong fng xa hI chu nghIa o nuoc
fa, ang fa da khang dnh: Iy chu nghIa Mac - InIn va fu fuong
H Chi MInh Iam nn fang fu fuong cho moI hoaf dng fInh fhn
cua xa hI. Xy dung h fhng chinh fr xa hI xa hI chu nghIa
mang finh chf gIaI cp cng nhn, do dI fIn phong cua no Ia
ang Cng san VIf Nam Ianh dao, bao dam cho nhn dn fhuc su
Ia nguoI chu cua xa hI. Cac f chuc, b may fao fhanh h fhng
chinh fr - xa hI khng fn faI nhu mf muc dich fu fhn ma v
phuc vu con nguoI, fhuc hIn cho duoc IoI ich va quyn Iuc fhuc v
nhn dn Iao dng.
- MI buoc phaf frIn cua co so ha fng hoac kIn fruc fhuong
fng Ia mf buoc gIaI quyf mu fhun gIua chung. VIc phaf frIn
va cung c co so ha fng, dIu chInh va cung c cac b phn cua
kIn fruc fhuong fng Ia mf qua frnh dIn ra frong suf fhoI ky
qua d.
- Su dnh huong xa hI chu nghIa nn kInh f hang hoa
nhIu fhanh phn fh hoaf dng dnh huong cua kIn fruc fhuong
fng chinh fr khng chI bo hop frong kInh f quc doanh ma phaI
hoaf dng bao quaf ca frong nhung fhanh phn kInh f ngoaI quc
doanh nham fung buoc xa hI hoa nn san xuf voI nhung hnh
fhuc va buoc dI fhich hop fhoo huong: kInh f quc doanh duoc
cung c va phaf frIn o nhung v fri chu dao, kInh f fp fh duoI
hnh fhuc fhu huf phn Ion nhung nguoI san xuf nho frong cac
nganh ngh, cac hnh fhuc xi nghIp, cng fy c phn phaf frIn
manh, kInh f fu nhn va gIa dnh phaf huy duoc moI fIm nang,
cac fp doan kInh doanh Ion co suc chI phI frong nn kInh f duoc
hnh fhanh.
C! 29: Hnh fhaI kInh f - xa hI. Su phaf frIn cua cac hnh
fhaI kInh f - xa hI Ia mf qua frnh Ich su fu nhIn.
I. KhaI nIm va cu fruc cua hnh fhaI kInh f -
xa hI
1. KhaI nIm hnh fhaI kInh f - xa hI
Hnh fhaI kInh f - xa hI Ia mf pham fru cua chu nghIa
duy vf Ich su, dung d chI xa hI o fung gIaI doan phaf frIn Ich
su nhf dnh, voI mf kIu quan h san xuf dac frung cho xa hI
do phu hop voI Iuc Iuong san xuf o mf frnh d nhf dnh va voI
mf kIn fruc fhuo ng fng duoc xy dung In frn nhung quan h
san xuf do.
2. Kf cu cua hnh fhaI kInh f - xa hI.
Hnh fhaI kInh f - xa hI Ia mf xa hI cu fh co kf cu
phuc fap, gm nhung yu f co ban nhf Ia Iuc Iuong san xuf,
quan h san xuf va kIn fruc fhuong fng frong su IIn h fac
dng qua IaI.
- Iuc Iuong san xuf Ia nn fang vf chf - ky fhuf cua mI
hnh fhaI kInh f - xa hI. Su phaf frIn cua hnh fhaI kInh f - xa
hI xof dn cung Ia do Iuc Iuong san xuf quyf dnh.
- Quan h san xuf Ia quan h kInh f co ban, quyf dnh ff
ca moI quan h xa hI khac, Ia fIu chun khach quan d phn
bIf ch d xa hI nay voI ch d xa hI khac. MI hnh fhaI kInh f
- xa hI co mf kIu quan h san xuf fuong ung voI mf frnh d
nhf dnh cua Iuc Iuong san xuf.
- Nhung quan h san xuf cua mf xa hI cu fh hop fhanh
co so ha fng, frn do hnh fhanh nn kIn fruc fhuong fng xa
hI, ma chuc nang xa hI cua no Ia bao v, duy fr va phaf frIn co
so ha fng da sInh ra no.
NgoaI nhung yu f co ban cua xa hI frn con co nhung
quan h khac nhu quan h dn fc, quan h gIa dnh v.v..
II. Su phaf frIn cua cac hnh fhaI kInh f - xa hI Ia mf qua
frnh Ich su fu nhIn
1. Su vn dng, phaf frIn va fhay fh nhau cua cac hnh
fhaI kInh f - xa hI frong Ich su do su fac dng cua cac quy Iuf
khach quan chI phI
Cac yu f co ban hop fhanh mf hnh fhaI kInh f - xa hI co
quan h bIn chung voI nhau hnh fhanh nn nhung quy Iuf ph
bIn cua xa hI: quy Iuf v su phu hop cua quan h san xuf voI
finh chf va frnh d cua Iuc Iuong san xuf, quy Iuf co so ha
fng quyf dnh kIn fruc fhuong fng v.v.. Chinh do su fac dng
cua cac quy Iuf do, ma cac hnh fhaI kInh f - xa hI vn dng
phaf frIn va fhay fh nhau fu fhp In cao nhu mf qua frnh Ich
su fu nhIn.
2. Trong cac quy Iuf khach quan chI phI su vn dng va
phaf frIn cua cac hnh fhaI kInh f - xa hI fh quy Iuf v su phu
hop cua quan h san xuf voI finh chf va frnh d cua Iuc Iuong
san xuf co vaI fro quyf dnh nhf. No vua bao dam finh k fhua
frong su phaf frIn fIn In cua xa hI, vua bIu hIn finh gIan
doan frong su phaf frIn cua Ich su.
3. Qua frnh phaf frIn Ich su fu nhIn duoc quy dnh boI
nhung quy Iuf chung cho chung fa nhn fhy Igic cua Ich su fh
gIoI. Nhung qua frnh Ich su cu fh v cung phong phu, co hang
Ioaf nhung yu f Iam cho qua frnh Ich su da dang va fhuong
xuyn bIn dI.
III. Y nghIa cua hoc fhuyf Mac - InIn v hnh fhaI kinh f
- xa hI
1. VIc vach ra ngun gc, dng Iuc bn frong cua su phaf
frIn xa hI, nhung nguyn nhn va co so cua su xuf hIn va bIn
dI cua cac hIn fuong xa hI da bIn xa hI hoc fhanh mf khoa
hoc fhf su, khac phuc moI quan dIm duy fm v Ich su.
2. Ia cng cu Iy Iu n gIup chung fa nhn fhuc nhung quy
Iuf ph bIn dang fac dng va chI phI su vn dng cua xa hI. Vu
frang cho chung fa phuong phap khoa hoc d nghIn cuu xa hI.
3. Ia co so Iy Iun cua vIc hoach dnh cac duong II cach
mang cua cac dang cng san.
C! 30: CIaI cp Ia g7 VaI fro cua du franh gIaI cp frong xa hI
co gIaI cp. Tinh ff yu cua cuc du franh gIaI cp frong fhoI ky
qua d fu chu nghIa fu ban In chu nghIa xa hI.
I. CIaI cp Ia g7
1. nh nghIa gIaI cp cua InIn:
"CIaI cp Ia nhung fp doan nguoI fo Ion khac nhau v da v
cua ho frong mf h fhng san xuf xa hI nhf dnh frong Ich su,
khac nhau v quan h cua ho |fhuong fh nhung quan h nay duoc
phap Iuf quy dnh va fhua nhn) dI voI fu IIu san xuf, v vaI
fro cua ho frong f chuc Iao dng xa hI, va nhu vy Ia khac nhau
v cach fhuc huong fhu va v phn cua caI xa hI if hoac nhIu ma
ho duoc huong. CIaI cp Ia nhung fp doan nguoI ma fp doan nay
co fh chIm doaf Iao dng cua fp doan khac do ch cac fp doan
co da v khac nhau frong mf ch d kInh f - xa hI nhf dnh".
2. Nhung dac frung co ban cua gIaI cp
Cac gIaI cp co da v khac nhau frong mf h fhng san xuf
xa hI nhf dnh; co quan h khac nhau dI voI fu IIu san xuf; co
vaI fro khac nhau frong f chuc Iao dng xa hI; co phuong fhuc va
quy m khac nhau frong fhu nhp cua caI xa hI.
3. Y nghIa, dnh nghIa gIaI cp cua InIn
nh nghIa gIaI cp cua InIn Ia co so dung dan d phn
dnh gIaI cp; phn fich cac quan h gIaI cp frong du franh gIaI
cp va IIn mInh gIaI cp; bac bo moI quan dIm saI Im frong vIc
phn chIa gIaI cp frong xa hI nhu quan dIm phn chIa gIaI cp
fhoo faI nang, fhoo nganh ngh, fhoo muc fhu nhp, fhoo mau da,
v.v..
II. VaI fro cua du franh gIaI cp frong xa hI co gIaI cp va
finh ff yu cua du franh gIaI cp frong fhoI ky qua d
1. Nguyn nhn cua du franh gIaI cp
- u franh gIaI cp nay sInh do su dI Ip v IoI ich va da v
cua cac gIaI cp khac nhau frong mf h fhng san xuf xa hI
nhf dnh. Cac gIaI cp boc If cua cac hnh fhaI xa hI khac nhau
cung co fh dI khang v IoI ich, nhu gIua gIaI cp fu san va gIaI
cp phong kIn. Nhung fruoc su phan khang cua gIaI cp b boc
If, chung d dang IIn kf voI nhau. o do fhuc chf cua dI
khang gIaI cp Ia dI khang IoI ich gIua gIaI cp b boc If va gIaI
cp boc If.
2. u franh gIaI cp Ia dng Iuc phaf frIn cua xa hI co gIaI
cp
- Thng qua cuc du franh gIaI cp, su xung df gIua Iuc
Iuong san xuf moI va quan h san xuf Iac hu duoc gIaI quyf,
fhuc hIn buoc qua d fu m f ch d xa hI II fhoI sang ch d moI
cao hon.
- u franh gIaI cp Ia dng Iuc phaf frIn cua xa hI co gIaI
cp khng chI fh hIn frong fhoI ky cach mang xa hI, ma con
frong fhoI ky hoa bnh. Nhung co nhung nI dung hnh fhuc bIu
hIn va dac dIm khac nhau.
- KhI du franh gIaI cp phaf frIn fhanh cach mang xa hI
fh moI maf cua doI sng xa hI phaf frIn voI mf nhp d chua
fung fhy - nhp d "mf ngay bang haI muoI nam".
- u franh gIaI cp Ia quy Iuf chung cua moI xa hI co gIaI
cp, song quy Iuf y co nhung bIu hIn dac fhu frong fung xa hI
cu fh. Iu do do kf cu gIaI cp, do da v Ich su cua mI gIaI
cp frong fung phuong fhuc san xuf, do fuong quan Iuc Iuong gIaI
cp frong fung gIaI doan quyf dnh.
3. Tinh ff yu cua du franh gIaI cp frong fhoI ky qua d
In chu nghIa xa hI
O nhung nuoc gIaI cp v san da gIanh duoc chinh quyn,
cuc du franh gIaI cp vn fIp fuc, boI v:
- Su chng dI cua gIaI cp boc If sau khI da mf chinh
quyn vn fro nn dac bIf gay gaf d hong gIanh IaI chinh quyn
va cua caI da mf.
- Trong mf fhoI gIan daI sau khI gIaI cp v san gIanh duoc
chinh quyn, nhung co so vf chf d nay sInh gIaI cp boc If va
su phn chIa gIaI cp noI chung vn fn faI. V vy, gIaI cp cng
nhn phaI fIn hanh f chuc, xy dung mf h fhng quan h xa
hI moI fhoo yu cu phaf frIn cua Iuc Iuong san xuf hIn daI;
dnh huong cac fhanh phn kInh f dI In xa hI chu nghIa. NgoaI
ra, gIaI cp v san con phaI fung buoc khac phuc nhung fu fuong,
fm Iy, fp quan, van hoa Iac hu cua xa hI cu con In su vao doI
sng fInh fhn cua xa hI.
- on d quc va cac Iuc Iuong phan dng bn ngoaI phI hop
cung cac Iuc Iuong chng dI fhu dch bn frong hang ngay hang
gIo fhuc hIn m muu pha hoaI, can fhIp nham xoa bo fhanh qua
cach mang xa hI chu nghIa.
C! 31: Ngun gc va ban chf cua nha nuoc. Tinh ff yu va dac
dIm cua nha nuoc xa hI chu nghIa.
I- Ngun gc va ban chf nha nuoc
1. Ngun gc nha nuoc
- Nha nuoc Ia mf pham fru Ich su. Nha nuoc khng dng
nghIa voI xa hI, khng phaI xa hI IoaI nguoI hnh fhanh Ia da co
nha nuoc. Ich su xa hI da co mf fhoI ky chua co nha nuoc - fhoI
ky xa hI cng san nguyn fhuy; chI dn khI xa hI phn chIa
fhanh gIaI cp nha nuoc moI ra doI.
- Ch d fu huu ra doI, xa hI phn chIa fhanh nhung gIaI
cp dI khang - chu n va n I. Mu fhun gIua cac gIaI cp, cuc
du franh gIua gIaI cp do khng ngung dIn ra va ngay cang
quyf IIf khng fh dIu hoa duoc. bao v IoI ich cua mnh,
gIaI cp chu n da Ip ra mf b may bao Iuc, frn ap. may do
Ia nha nuoc.
- Nha nuoc du fIn frong Ich su Ia nha nuoc chIm huu n
I, fIp do Ia nha nuoc phong kIn, nha nuoc fu ban du xuf hIn
fu mu fhun dI khang gIaI cp vn co cua mI xa hI do. Nhu
vy, nha nuoc Ia san phm va bIu hIn cua nhung mu fhun
gIaI cp khng fh dIu hoa duoc. O du co mu fhun gIaI cp
khng fh dIu hoa fh o do nha nuoc xuf hIn.
2. an chf nha nuoc
- an chf nha nuoc Ia nn chuyn chinh cua mf gIaI cp
nay dI voI gIaI cp khac va dI voI foan xa hI. Nho co b may nha
nuoc, gIaI cp fhng fr chIm s if frong dn cu duy fr duoc su ap
buc, boc If cua mnh dI voI gIaI cp b fr bao gIo cung chIm s
dng. an chf do duoc fh hIn o chuc nang va dac frung cua nha
nuoc.
- VoI finh cach Ia nn chuyn chinh cua mf gIaI cp dI voI
gIaI cp khac, nha nuoc cua gIaI cp boc If khng fh Ia ko "cng
bang" bao v IoI ich cho cac gIaI cp frong xa hI.
- Thoo ban chf do, nha nuoc, Ia mf b phn quan frong
nhf cua kIn fruc fhuong fng cua xa hI co gIaI cp. o do, "Nha
nuoc noI chung chI Ia su phan anh, duoI hnh fhuc fp frung cua
nhung nhu cu kInh f cua gIaI cp fhng fr frong san xuf".
|Mac -Ph.ngghon: Tuyn fp, f.VI, Nxb. Su fhf, HN, 1984,
fr.413).
II. Tinh ff yu va dac dIm cua nha nuoc xa hI chu nghIa
1. Tinh ff yu
Su fn faI cua nha nuoc xa hI chu nghIa Ia mf ff yu Ich
su, baf ngun fu ban chf cua cuc cach ma ng xa hI chu nghIa -
mf cuc cach mang su sac va frIf d nhf frong Ich su xa hI.
CIaI cp cng nhn va nhn dn Iao dng cn phaI fhIf Ip
nha nuoc cua mnh d:
- o bop su phan khang cua gIaI cp boc If va cac Iuc Iuong
phan dng.
- Xy dung nn kInh f xa hI chu nghIa - fIn d vf chf xa
hI co finh ff yu bao dam cho nhn dn Iao dng nam duoc
quyn Iuc xa hI, Iam cho nguoI Iao dng fro fhanh nguoI chu xa
hI.
- Phaf frIn va khng ngung hoan fhIn nn dn chu xa hI
chu nghIa, phaf huy finh fich cuc sang fao cua nhn dn Iao dng.
- Xy dung va cung c Iuc Iuong quc phong d chng IaI moI
m muu xm Iuoc cua bon d quc va cac Iuc Iuong phan dng
quc f bn ngoaI.
- Mo rng gIao Iuu quc f, fIp cn va vn dung nhung gIa
fr cua nn van mInh nhn IoaI phuc vu cho su nghIp xy dung
chu nghIa xa hI va doI sng hanh phuc cua nhn dn.
2. Nhung dac dIm co ban cua nha nuoc xa hI chu nghIa
- Nha nuoc xa hI chu nghIa Ia nha nuoc cua dn, do dn va
v dn, Ia mf f chuc fhuc hIn quyn Iam chu cua nhn dn Iao
dng do dang cng san Ianh dao. y Ia dac dIm chu yu nhf
cua nha nuoc xa hI chu nghIa.
- Nha nuoc xa hI chu nghIa vua Ia mf b may chinh fr -
hanh chinh, mf co quan cuong ch, vua Ia mf f chuc quan Iy
kInh f - van hoa xa hI cua nhn dn Iao dng. o Ia su kf hop
gIua haI chuc nang frn ap va f chuc xy dung, frong do f chuc
xy dung Ia maf chu yu.
- Su fhng nhf gIua finh chf dn fc va finh chf quc f Ia
mf dac dIm cua nha nuoc xa hI chu nghIa.
- Nha nuoc xa hI chu nghIa Ia f chuc, fhng qua do dang
cua gIaI cp cng nhn fhuc hIn vaI fro Ianh dao cua mnh dI voI
fIn frnh phaf frIn cua xa hI. Su Ianh dao cua dang cng san
quyf dnh ban chf gIaI cp cng nhn cua b may nha nuoc, Ia
dIu kIn quyf dnh d bao dam fhuc hIn quyn Iam chu fp fh
cua nhn dn Iao dng, bao dam Ia nha nuoc cua dn, do dn va v
dn.
Nhung dac dIm chu yu da noI o frn cua nha nuoc xa hI
chu nghIa xac dnh ro Ia nha nuoc kIu moI frong Ich su.
C! 32: TIn b xa hI; nhung fIu chun khach quan va dng Iuc
cua su fIn b xa hI.
I- KhaI nIm fIn b xa hI
1. TIn b xa hI Ia mf khaI nIm phan anh con duong fIn
In cua xa hI duoc xom nhu mf h fhng foan von, hoan chInh fu
mf hnh fhaI fhp In mf hnh fhaI cao hon, dom IaI nhung gIa
fr vf chf va fInh fhn ff dop hon cho su hoan fhIn ban chf
con nguoI.
2. "Khng fh hIu khaI nIm fIn b xa hI voI mf su fruu
fuong hoa fm fhuong" |Cac Mac). Su fIn b xa hI frong mf fhoI
ky Ich su nay so fro fhanh II fhoI frong mf fhoI ky Ich su khac
va no khng phaI Ia con duong fhang fap, ma quanh co, phuc fap.
3. TIn b xa hI Ia do cac quy Iuf khach quan chI phI va
duoc fhuc hIn fhng qua hoaf dng cua con nguoI co y fhuc.
4. Xa hI IoaI nguoI Ia mf h fhng rf phuc fap bao gm
nhIu h fhng nho nhu nha nuoc, gIa dnh, ngh fhuf, khoa hoc
v.v.. Cac h fhng nho fhuong phaf frIn khng du, nu chI dua
vao mf h fhng nho fh khng fh da nh gIa xa hI do Ia fIn b
hay suy fhoaI duoc. V vy, phaI xom xof su fIn b xa hI mf
cach foan von voI nhung fIu chun khach quan cua no.
II. TIu chun chung, khach quan cua su fIn b xa hI
1. TIu chun chung va fhf su cua su fIn b xa hI Ia dua
vao phuong fhuc san xuf vf chf cua xa hI. Phuong fhuc san
xuf Ia su fhng nhf bIn chung cua Iuc Iuong san xuf va quan
h san xuf. o do, khI danh gIa su fIn b hay su Iac hu cua mf
ch d xa hI fh khng fh chI dua vao nhp d phaf frIn cua Iuc
Iuong san xuf mf cach bIf Ip voI quan h san xuf.
2. TIu chun cua su fIn b xa hI con duoc fh hIn o cac
fhanh fuu khoa hoc, frang fhaI chinh fr - xa hI, frnh d hoc vn,
bao v suc khoo, II sng, y fhuc dao duc, fh gIoI quan, ky Iuf Iao
dng, van hoa Iao dng, qua do anh huong dn hIu qua san xuf.
Xa hI nao dom IaI nhIu kha nang hon cho su phaf huy suc manh
va nang Iuc sang fao cua con nguoI, hoan fhIn ban chf con nguoI
fh xa hI do duoc coI Ia fIn b.
III- ng Iuc cua su fIn b xa hI
1. ng Iuc chu yu cua su fIn b xa hI Ia Iuc Iuong san
xuf. Iuc Iuong san xuf phaf frIn so fhuc dy nn san xuf phaf
frIn, fu do fhuc dy fIn b xa hI. Trong Iuc Iuong san xuf, con
nguoI Ia yu f quan frong nhf, cho nn xof dn cung, bf ky su
fIn b xa h I nao cung Ia do nhn dn Iao dng fruc fIp fhuc
hIn va do do nhn dn Iao dng Ia dng Iuc chinh cua moI su fIn
b xa hI.
2. Khoa hoc, nhung fu fuong fIn b dong vaI fro quan frong
fac dng manh mo dn su fIn b xa hI.
3. IoI ich, fruoc hf Ia IoI ich kInh f Ia mf dng Iuc quan
frong dI voI su phaf frIn san xuf fhuc dy fIn b xa hI.
4. Trong xa hI co gIaI cp, du franh gIaI cp cua cac gIaI
cp fIn fIn chng IaI gIaI cp II fhoI da va dang fro fhanh mf
dng Iuc manh mo fhuc dy su fIn b xa hI.
C! 33: an chf con nguoI. MI quan h gIua ca nhn va fp
fh; gIua ca nhn va xa hI.
I- an chf con nguoI
Truoc Mac, cac nha frIf hoc coI ban chf con nguoI hoac Ia o
ngun gc fhn fhanh cua no |chu nghIa duy fm fn gIao) hoac Ia
mf b phn va Ia su fh hIn cao nhf cua gIoI fu nhIn |chu
nghIa duy vf sIu hnh). Nguoc IaI, frIf hoc Mac coI "ban chf
con nguoI Ia fng hoa cac quan h xa hI" va ban chf do cung bIn
dI cung voI su phaf frIn cua xa hI.
- KhI khang dnh ban chf con nguoI Ia fng hoa cac quan h
xa hI, frIf hoc Mac khng fuyf dI hoa maf xa hI frong con
nguoI, ma cho rang con nguoI Ia fhuc fh fhng nhf cua caI sInh
vf va caI xa hI.
- CaI sInh vf Ia foan b cac qua frnh sInh vf dIn ra frong
con nguoI va ca cu fao gIaI phu cua no. Con caI xa hI Ia cac
phm chf xa hI cua con nguoI do cac quan h xa hI fao ra nhu
bIf Iao dng, co ngn ngu, y fhuc va fu duy.
+ Co so d xom xof su fhng nhf gIua caI sInh vf va caI xa
hI Ia hoc fhuyf cua ngghon v cac hnh fhuc vn dng co ban
cua vf chf. Thoo hoc fhuyf nay, cac hnh fhuc vn dng cua vf
chf khac nhau v chf, nn khng fh quy hnh fhuc cao vao hnh
fhuc fhp, va nguoc IaI. Trong nhung h fhng vf chf phuc fap
nhu co fh sng chang han, hnh fhuc vn dng cao |sInh vf)
quyf dnh cac hnh fhuc fhp |hoa hoc va vf Iy), con cac hnh
fhuc fhp cung fn faI voI hnh fhuc cao, nhung b "Ioc vo" boI hnh
fhuc cao.
+ VoI co so nhu vy, frong con nguoI, caI sInh vf Ia fIn d,
dIu kIn cua caI xa hI. ThIu caI sInh vf, caI xa hI khng fh
fn faI va bIu hIn ra duoc. Song, caI sInh vf frong con nguoI b
bIn dI boI cac xa hI va mang finh xa hI. Nguoc IaI, khI ra doI,
caI xa hI co vaI fro quyf dnh, ch uoc caI sInh vf va quy dnh
ban chf xa hI cua con nguoI.
- VoI quan dIm nhf nguyn Iun coI con nguoI Ia mf fhuc
fh sInh vf - xa hI, frIf hoc Mac da khac phuc ca haI quan dIm
saI Im frong vn d con nguoI: hoac Ia fu nhIn hoa |sInh vf hoa)
con nguoI, fuc Ia fuyf dI hoa caI sInh vf, khng fhy vaI fro
quyf dnh Ia caI xa hI; hoac Ia xa hI hoa gIan don con nguoI, fuc
Ia fuyf dI hoa caI xa hI, khng fhy duoc fIn d fu nhIn, sInh
vf frong con nguoI.
II- Quan h gIua ca nhn va fp fh
1. Ca nhn - ca fh nguoI voI finh cach Ia san phm cua su
phaf frI n xa hI, Ia chu fh cua Iao dng, cua moI quan h xa hI
va cua nhn fhuc. Ca nhn Ia mf con nguoI hoan chInh frong su
fhng nhf gIua kha nang rIng co cua nguoI do voI chuc nang xa
hI do nguoI do fhuc hIn. Trong mI quan h voI fp fh, ca nhn
nhu Ia "b phn" cua caI foan fh, fh hIn ban sac cua mnh
fhng qua fp fh nhung khng "hoa fan" vao fp fh.
2. Tp fh Ia hnh fhuc IIn h cac ca nhn fhanh fung nhom
co finh chf xa hI xuf phaf fu IoI ich, nhu cu v kInh f, chinh
fr, dao duc, fhm my, quan dIm khoa hoc, fu fuong, ngh nghIp
v.v.. o do, frong xa hI co nhIu fp fh khac nhau.
3. Quan h gIua ca nhn va fp fh Ia mI quan h bIn
chung co mu fhun.
- an chf cua quan h gIua ca nhn va fp fh Ia quan h
IoI ich - caI moc nI, IIn kf hoac chIa ro cac fhanh vIn. Trong fp
fh co bao nhIu fhanh vIn |ca nhn) Ia by nhIu IoI ich. IoI ich
IaI duoc fh hIn o nhu cu - nhu cu vf chf va van hoa fInh
fhn. Nhu cu cua mI ca nhn frong fp fh Ia khng hoan foan
nhu nhau. Maf khac, kha nang cua fp fh fhoa man nhu cu ca
nhn fhuong fhp hon yu cu v nhu cu cua mI ca nhn xof v
s Iuong, chf Iuong va finh da dang cua no.
an chf cua mI ca nhn IaI khng fh fn faI va phaf frIn
mf cach c Ip, dc Ip hoan foan voI nhung ca nhn khac va voI
fp fh. o Ia co so hnh fhanh finh fp fh, finh cng dng, finh
nhn dao cua nhn cach.
- Tuy fhoo finh chf cua mu fhun va kha nang gIaI quyf
nhung mu fhun do, ma quan h gIua fp fh va ca nhn co fh
duoc duy fr, phaf frIn hoac fan ra.
- Nhung fp fh bao dam su n dnh v f chuc va phaf frIn
cua ca nhn fh fp fh do so duoc cung c va phaf frIn. Tp fh
bn vung Ia fp fh duoc xy dung frn nguyn fac: Kf hop haI
hoa IoI ich, nhu cu ca nhn voI IoI ich, nhu cu fp fh; su fuong
fro fhoo fInh fhn huu aI; hIu ro va fhuc hIn nghIa vu dI vo I fp
fh; bnh dang frong fp fh; fn frong fp fh va cac quyf dnh
cua fp fh, co y fhuc frach nhIm fruoc fp fh v hanh vI cua
mnh; fp fh Iun Iun quan fm dn ca nhn, dn vIc fhoa man
IoI ich va nhu cu chinh dang cua ca nhn, dn su phaf frIn faI
nang va phm chf cua ca nhn v.v.. Xy dung mI quan h dung
dan gIua ca nhn va fp fh cn phaI chng haI khuynh huong:
fuyf dI hoa fp fh, baf ca nhn phaI hy sInh mf chIu; va
khuynh huong fuyf dI hoa IoI ich ca nhn mf cach cuc doan
fhoo chu nghIa ca nhn.
III. Quan h gIua ca nhn va xa hI
1. Xa hI Ia san phm cua mI quan h gIua nguoI voI nguoI
va no duoc xac dnh frn bnh dIn rng, hop khac nhau. NghIa
rng Ia xa hI IoaI nguoI |foan nhn IoaI); nghIa hop Ia nhung h
fhng xa hI nhu quc gIa, dn fc, gIaI cp, chung fc v.v...
2. MI quan h gIua ca nhn va xa hI Ia mI quan h bIn
chung, ma nn fang cua mI quan h nay Ia quan h IoI ich. Xa hI
Ia dIu kIn, Ia mI fruong, Ia phuong fhuc d IoI ich ca nhn duoc
fhuc hIn. Xa hI cang phaf frIn fh mI ca nhn fIp nhn duoc
ngay cang nhIu nhung gIa fr vf chf va fInh fhn do xa hI do
dap ung. Thoa man nhu cu chinh dang cua ca nhn Ia dng Iuc
IIn kf moI fhanh vIn xa hI va Ia muc dich cua su IIn kf do.
ng fhoI, mI ca nhn frong xa hI cang phaf frIn v fh Iuc va
faI nang fh cang co dIu kIn gop phn mnh fhuc dy xa hI phaf
frIn. VaI fro cua ca nhn anh huong foI xa hI fuy fhuc vao frnh
d phaf frIn nhn cach. Nhung ca nhn co nhn cach Ion, nhIu
faI nang, co frach nhIm cao voI xa hI, fhuc hIn ff nghIa vu dI
voI xa hI fh co fac dung fich cuc dn xa hI. Nhung ca nhn b
fhoaI hoa, bIn chf v nhn cach fh gy hu qua xu dn xa hI,
fro fhanh mf ganh nang cho xa hI. Ca nhn Ia vI nhn fh su fac
dng dI voI xa hI rf fo Ion.
3. MI quan h gIua IoI ich ca nhn va IoI ich xa hI, co maf
khach quan va chu quan. Maf khach quan bIu hIn o frnh d cua
nn san xuf xa hI, o muc d fang nang suf Iao dng xa hI, cho
phop dap ung nhu cu ngay cang cao cua mI fha nh vIn xa hI.
Maf chu quan fh hIn o kha nang nhn fhuc va vn dung quy
Iuf v su kf hop gIua IoI ich ca nhn va IoI ich xa hI.
4. ao dam cng bang v quyn IoI va nghIa vu dI voI moI
cng dn; chng dac quyn, dac IoI; phaf huy nhn f con nguoI va
Iy vIc phuc vu IoI ich con nguoI Ia muc dich cao ca cua moI hoaf
dng kInh f, van hoa, xa hI Ia mf nhIm vu quan frong va Ia
yu cu buc fhIf frong vIc gIaI quyf mI quan h gIua ca nhn
va xa hI o nuoc fa hIn nay, fao dIu kIn cho xa hI fa fn faI va
khng ngung phaf frIn fhoo su fIn b xa hI.
C! 34: VaI fro cua qun chung nhn dn va vI nhn - Ianh fu
dI voI su phaf frIn cua xa hI.
I. KhaI nIm qun chung nhn dn, vI nhn, Ianh fu
1. Qun chung nhn dn
KhaI nIm qun chung nhn dn co su fhay dI va phaf frIn
gan IIn voI nhung hnh fhaI kInh f xa hI nhf dnh. Nhung
frong bf cu gIaI doan nao cua Ich su, khaI nIm qun chung
nhn dn cung duoc xac dnh boI: 1) Nhung nguoI Iao dng san
xuf ra cua caI vf chf va cua caI fInh fhn cua xa hI - Iuc Iuong
co ban cua qun chung nhn dn; 2) Nhung b phn dn cu chng
IaI nhung Iuc Iuong xa hI phan dng ngan can su fIn b xa hI;
3) Nhung gIaI cp, nhung fng Iop xa hI fhuc dy su fIn b xa
hI.
2. VI nhn - Ianh fu
VI nhn Ia nhung ca nhn kIf xuf co kha nang nam baf
duoc nhung vn d can ban nhf va daf duoc nhung fhanh fuu
frong mf IInh vuc nhf dnh cua hoaf dng khoa hoc va fhuc fIn.
Nhung vI nhn fhuong xuf hIn frong cac IInh vuc hoaf dng
chinh fr, qun su, kInh f, frIf hoc, van hoc, ngh fhuf, khoa
hoc v.v..
Ianh fu fruoc hf Ia vI nhn, song khng phaI bf cu vI nhn
nao cung Ia Ianh fu. Trong mI quan h voI qun chung nhn dn,
Ianh fu Ia nhung vI nhn kIf xuf dong vaI fro dnh huong va dn
daf hoaf dng cua qun chung nhn dn. Ianh fu co nhung phm
chf co ban nhu: co frI fhuc khoa hoc uyn bac, nam baf duoc xu
huong vn dng cua dn fc va fhoI daI; dnh ra duong II dung
dan d dua su nghIp cach mang cua qun chung dn fhang IoI; co
kha nang fp hop qun chung nhn dn, fhng nhf y chi va hanh
dng cua ho huong vao mf nhIm vu cu fh cua dn fc hay fhoI
daI; hIn mnh cho IoI ich cua dn fc, quc f va fhoI daI.
II- VaI fro cua qun chung nhn dn va vI nhn - Ianh fu
1. Qun chung nhn dn Ia nguoI sang fao chn chinh ra Ich
su, Ia chu fh cua Ich su
- Ho Ia nguoI fruc fIp san xuf ra cua caI vf chf va cua caI
fInh fhn cua xa hI - nhn f quyf dnh su fn faI va phaf frIn
cua xa hI IoaI nguoI.
- Ho Ia chu fh cua hoaf dng caI fao cac qua frnh kInh f,
chinh fr, xa hI.
- IoI ich cua qun chung nhn dn vua Ia dIm khoI du vua
Ia muc dich cuI cung cua cac hanh dng cach mang.
- Trong bf ky fhoI daI nao, qun chung nhn dn cung Ia
nguoI sang fao ra Ich su. Nhung frnh d sang fao cua qun chung
nhn dn dn muc nao Ia fuy fhuc vao finh fich cuc, vao frI fhuc
cua qun chung v fu nhIn va xa hI, vao frnh d f chuc cua
qun chung v.v... Tf ca nhung caI do Ia phu fhuc vao phuong
fhuc san xuf, vao ch d xa hI. VaI fro sang fao cua qun chung
nhn dn ngay cang fang cung voI su phaf frIn cua xa hI. o
cung Ia mf quy Iuf phaf frIn cua xa hI.
Trong su nghIp xy dung chu nghIa xa hI o nuoc fa, d
phaf huy manh mo vaI fro fich cuc, sang fao cua qun chung nhn
dn, ang fa chu fruong dI moI foan dIn, xy dung mf h fhng
quan h gIua nguoI va nguoI fh hIn quyn Iam chu cua nhn dn
frn ff ca cac maf cua doI sng xa hI; dng fhoI d ra nhung bIn
phap co hIu Iuc d dng vIn nhn dn fich cuc fham gIa cuc du
franh xoa bo moI hIn fuong quan IIu, fham nhung, vI pham
quyn Iam chu cua nhn dn cua nhung phn fu fhoaI hoa, bIn
chf frong b may ang va Nha nuoc, Iy IaI Iong fIn frong nhn
dn, Iam cho nhn dn gan bo voI ang va Nha nuoc.
2. VaI fro cua vI nhn - Ianh fu
Trong mI quan h voI qun chung nhn dn, Ianh fu co
nhung chuc nang chu yu: dnh huong chIn Iuoc, sach Iuoc frn co
so nam baf nhung quy Iuf khach quan cua cac qua frnh kInh f,
chinh fr, xa hI cua df nuoc va fhoI daI; f chuc Iuc Iuong, gIao
duc, fhuyf phuc qun chung nhn dn huong vao gIaI quyf
nhung vn d fhon chf nhf, fu do, co kha nang gIaI quyf co hIu
qua nhung vn d phuc hop, fng fh cac nhIm vu cua df nuoc
va fhoI daI; daI bIu cho nguyn vong va IoI ich cua dn fc va
qun chung nhn dn.
Tu chuc nang frn dy cho fhy vaI fro cua Ianh fu:
- Ianh fu Ia nguoI fhuc dy nhanh fIn frnh cach mang,
mang IaI hIu qua cao nhf cho hoaf dng cua qun chung nu
Ianh fu co faI, duc cao, gan bo mf fhIf voI qun chung va dom IaI
IoI ich fhIf fhuc cho qun chung.
- Ianh fu fhuong Ia nguoI sang Ip ra cac f chuc chinh fr,
xa hI, fp hop duoc nhn faI va Ia IInh hn cua cac f chuc do.
- Ianh fu cua mI fhoI daI chI co fh hoan fhanh nhIm vu
cua fhoI daI ho. Khng co Ianh fu chung cho moI fhoI daI. Sau khI
hoan fhanh chuc nang Ianh dao qun chung nhn dn, Ianh fu dI
vao Ich su nhu nhung vI nhn va sng maI frong fm fuong cua
cac fhoI daI sau.
C! 35: MI quan h gIua fn faI xa hI va y fhuc xa hI.
I- Tn faI xa hI va y fhuc xa hI
1. Tn faI xa hI Ia foan b nhung dIu kIn sInh hoaf vf
chf cua xa hI, bao gm:
- Hoan canh da Iy.
- Iu kIn dn s.
- Phuong fhuc san xuf ra cua caI vf chf.
Trong ba nhn f do fh phuong fhuc san xuf ra cua caI vf
chf Ia nhn f quyf dnh dI voI fn faI xa hI.
2. Y fhuc xa hI Ia foan b doI sng fInh fhn cua xa hI, bao
gm nhung fu fuong, quan dIm, Iy Iun, fnh cam, fm frang, fp
quan, fruyn fhng v.v. phan anh fn faI xa hI frong nhung gIaI
doan phaf frIn khac nhau cua Ich su.
Y fhuc xa hI bao gm fm Iy xa hI va h fu fuong. o Ia haI
frnh d, haI phuong fhuc phan anh khac nhau cua y fhuc xa hI.
No co chung mf ngun gc Ia phan anh fn faI xa hI va gIua
chung co quan h fac dng In nhau. Nhung h fu fuong xa hI
khng nay sInh fu phaf fu fm Iy xa hI va khng phaI Ia su bIu
hIn fruc fIp cua fm Iy xa hI. Trong xa hI co gIaI cp y fhuc xa
hI co finh gIaI cp.
II- Quan h bIn chung gIua fn faI xa hI va y fhuc xa hI
1. Tn faI xa hI quyf dnh y fhuc xa hI
- VaI fro quyf dnh cua fn faI xa hI dI voI y fhuc xa hI
fh hIn: fn faI xa hI sInh ra y fhuc xa hI, con y fhuc xa hI Ia
su phan anh cua fn faI xa hI; fn faI xa hI nhu fh nao fh y
fhuc xa hI nhu fh y; mI khI fn faI bIn dI, nhf Ia phuong
fhuc san xuf bIn dI fh nhung fu fuong va Iy Iun xa hI, nhung
quan dIm v chinh fr, phap quyn, frIf hoc, dao duc, van hoc,
ngh fhuf v.v. som mun so bIn dI fhoo.
- Tn faI xa hI quyf dnh y fhuc xa hI, y fhuc xa hI Ia
phan anh fn faI xa hI, nhung khng phaI bf cu fu fuong, quan
dIm Iy Iun xa hI nao, fac phm van hoc ngh fhuf nao cung
nhf fhIf fruc fIp phan anh nhung quan h kInh f cua fhoI daI,
ma chI xof dn cung fh cac quan h kInh f moI duoc phan anh
bang cach nay hay cach khac vao frong nhung fu fuong do. oI v
y fhuc xa hI frong su phaf frIn cua mnh co finh dc Ip fuong
dI.
2. Tinh dc Ip fuong dI va vaI fro cua y fhuc xa hI
Tinh dc Ip fuong dI va vaI fro cua y fhuc xa hI bIu hIn
o nhung maf duoI dy:
- Y fhuc xa hI fhuong Iac hu hon so voI fn faI xa hI.
- Y fhuc xa hI co finh vuof fruoc fn faI xa hI. o Ia nhung
fu fuong fIn b, khoa hoc.
- Y fhuc xa hI co nhIu hnh fhaI khac nhau, gIua chung co
su fac dng qua IaI In nhau frong su phaf frIn cua chung.
- Su fac dng fro IaI cua y fhuc xa hI dI voI fn faI xa hI Ia
bIu hIn quan frong nhf cua finh dc Ip fuong dI cua y fhuc xa
hI, bIu hIn fp frung vaI fro cua y fhuc xa hI dI voI fn faI xa
hI.
Muc d anh huong cua fu fuong xa hI dI voI su phaf frIn
xa hI phu fhuc vao finh chf cua cac mI quan h kInh f ma
frn do nay sInh nhung fu fuong nhf dnh; phu fhuc vao vaI fro
Ich su cua gIaI cp gIuong cao ngon co fu fuong do; phu fhuc vao
muc d phan anh dung dan cua fu fuong do dI voI cac nhu cu
phaf frIn cua xa hI, phu fhuc vao muc d xm nhp cua fu
fuong do vao qun chung dng dao.

35 Cau Hoi On Tap Triet 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

35 Cau Hoi On Tap Triet 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

H!

ONC N ON THI MON TRIT HOC MAC - ININ 1

You might also like