PROSES PILIHAN RAYA DI MALAYSIA

1. SISTEM PILIHAN RAYA

Sejak tahun 1957, Malaysia mengekalkan sistem politik pelbagai parti yang mana parti politik yang
memperoleh majoriti kerusi di Parlimen (Dewan akyat! atau Dewan "ndangan #egeri boleh
menubuhkan $erajaan Persekutuan atau #egeri% Sistem yang digunakan di Malaysia berasaskan &First-
Past-The-Post-System&% 'ni bermakna (alon)(alon yang memperoleh majoriti akan diisytihar pemenang di
bahagian pilihan raya yang berkenaan%
2. UNDANG-UNDANG DAN PERATURAN PILIHAN RAYA

*agi memudahkan pelaksanaan pilihan raya, beberapa undang)undang dan peraturan telah digubal untuk
memastikan prosedur pilihan raya dipatuhi sepenuhnya% "ndang)undang dan peraturan)peraturan)
peraturan yang digubal adalah seperti yang berikut+
Perlembagaan Persekutuan,
Perlembagaan #egeri,
-kta Pilihan aya, 195. (-kta 19!,
-kta $esalahan Pilihan aya, 195/ (-kta 5!,
Peraturan)peraturan (Penjalanan Pilihan aya! Pilihan aya, 19.1,
Peraturan)peraturan (Penda0taran Pemilih! Pilihan aya, 1221,
Peraturan)peraturan (Mengundi Melalui Pos! Pilihan aya, 1223%
Semua undang)undang dan peraturan)peraturan ini adalah berkait se(ara langsung dengan proses
pilihan raya% 4alau bagaimanapun terdapat juga beberapa undang)undang yang walaupun tidak
mempunyai kaitan se(ara langsung dengan proses pilihan raya, tetapi memain peranan dalam
kelan(aran penjalanan pilihan raya% 'a termasuklah -kta Polis 1951, -kta 6asutan 1972, -kta ahsia
asmi 1971, dan -kta $eselamatan Dalam #egeri, 1952%

3. ELEMEN-ELEMEN PENTING PILIHAN RAYA

7lemen)elemen penting pilihan raya adalah+)
*ahagian Pilihan aya
Pemilih
8alon
Proses Pilihan aya

4. BILANGAN BAHAGIAN PILIHAN RAYA

Dalam sistem pilihan raya yang diamalkan di Malaysia, seseorang (alon dipilih untuk mewakili penduduk)
penduduk sesuatu bahagian pilihan raya di Parlimen (Pilihan aya "mum! atau Dewan "ndangan #egeri
(Pilihan aya #egeri!% Sehingga kini terdapat 111 kerusi Dewan akyat (Parlimen! dan 575 kerusi Dewan
"ndangan #egeri (lihat Jadual 1!%

5. PERSEMPADANAN SEMULA BAHAGIAN-BAHAGIAN PILIHAN RAYA

Sebagai sebahagian daripada 0ungsi utamanya, Suruhanjaya Pilihan aya bertanggungjawab untuk
mengkaji semula sempadan *ahagian)bahagian Pilihan aya Parlimen dan #egeri% Seperti yang tertera
di dalam Perlembagaan Persekutuan, Suruhanjaya Pilihan aya perlu menjalankan kajian ini setiap tidak
kurang daripada . tahun%
6. PENDAFTARAN PEMILIH

Satu elemen penting dalam sistem pilihan raya ialah seseorang pemilih itu mestilah menda0tar dengan
Suruhanjaya Pilihan aya sebelum dia boleh mengundi dalam pilihan raya bagi Dewan akyat atau

KOMPOSISI DEWAN RAKYAT DAN DEWAN UNDANGAN NEGERI

Perlembagaan Persekutuan memperuntukkan pemilihan 111 -hli ke Dewan akyat, manakala
Perlembagaan)perlembagaan #egeri pula memperuntukkan pemilihan sejumlah -hli ke Dewan)dewan
"ndangan #egeri%
*ilangan $erusi di Dewan akyat dan Dewan "ndangan #egeri adalah seperti di 9adual 1+
JADUAL 1 : KERUSI-KERUSI PARLIMEN DAN
DEWAN UNDANGAN NEGERI
#egeri Dewan akyat Dewan "ndangan #egeri
Perlis 3 15
$edah 15 35
$elantan 1/ /5
:erengganu . 31
Pulau Pinang 13 /2
Perak 1/ 59
Pahang 1/ /1
Selangor 11 55
#egeri Sembilan . 35
Melaka 5 1.
9ohor 15 55
4ilayah Persekutuan $uala ;umpur 11 )
4ilayah Persekutuan Putrajaya 1 )
4ilayah Persekutuan ;abuan 1 )

J!"#$ %& '()(*&-'()(*& S(!('#'+') 166 445

Sabah 15 52
Sarawak 31 71

J!"#$ %& M#"#,-&# 222 5.6


Senarai Bahagian-Bahagian Pilihan Raya Parlimen dan Dun Setiap Negeri-
Negeri

Pembentukan kerusi)kerusi Parlimen dan #egeri dibuat melalui urusan kajian dan persempadanan semula
seperti yang diperuntukkan di bawah Perkara 113 dan 9adual $etiga *elas Perlembagaan Persekutuan%
Perkara 113(/! Perlembagaan Persekutuan mempunyai peruntukan untuk membenarkan pilihan raya yang
lain jika undang)undang persekutuan atau undang)undang negeri membenarkan% Suruhanjaya telah
menjalankan pilihan raya untuk pihak berkuasa tempatan<majlis sebelumnya dan Seksyen 19 -kta $esalahan
Pilihan aya 195/ memberi maklumat tentang perbelanjaan pilihan raya yang dibenarkan% 4alau
bagaimanapun, oleh kerana pengisytiharan darurat di bawah -kta Darurat ($uasa)kuasa Perlu! 195/, pada
1. September 195/ pilihan raya pihak berkuasa tempatan digantung% Penggantungan ini tidak pernah
dibatalkan dan pada tahun 1975, pilihan raya pihak berkuasa tempatan dibatalkan% Semua ahli majlis adalah
dilantik oleh $erajaan #egeri%
Suruhanjaya Pilihan aya Malaysia ditubuhkan pada / September 1957 mengikut Perkara 11/ Perlembagaan
Persekutuan% Semasa penubuhannya Suruhanjaya Pilihan aya dianggotai oleh seorang Pengerusi dan 1
orang -hli%
Pengerusi pertama Suruhanjaya ialah =%*hg% Dato& Dr% Musta0a -lbakri bin 6aji 6assan, manakala -hli)
ahlinya terdiri daripada 7n(ik ;ee 7we *oon dan 7n(ik Ditt Singh%
*erikutan dengan penubuhan Malaysia pada tahun 1953, bilangan -hli Suruhanjaya ditambah kepada 3
orang% -hli tambahan itu sama ada dari Sabah atau Sarawak yang dilantik se(ara bergilir% =%*hg% Datuk
-bang 6aji Mar>uki bin #or dari Sarawak menjadi ahli pertama mewakili 1 negeri berkenaan% Pada tahun
19.1, pindaan ke atas Perkara 11/ Perlembagaan Persekutuan dibuat bagi membolehkan pelantikan seorang
:imbalan Pengerusi% 7n(ik -bdul ahman bin -bu 6assan merupakan orang pertama mengisi jawatan
:imbalan Pengerusi% Pada tahun 1221, pindaan kepada Perlembagaan Persekutuan diluluskan bagi
menambah keanggotaan Suruhanjaya Pilihan aya menjadi 7 orang iaitu Seorang Pengerusi, seorang
:imbalan Pengerusi dan 5 orang -hli termasuk seorang ahli dari Sabah dan seorang ahli dari Sarawak% *agi
membolehkan ia menjalankan 0ungsinya, Suruhanjaya Pilihan aya membentuk sebuah "rus Setia yang
diketuai oleh seorang Setiausaha% Setiausaha ini berperanan sebagai ketua pentadbir bagi urus setia
berkenaan% Setiausaha pertama yang dilantik ialah 7n(ik 6% 8assidy yang berkhidmat dari tahun 1957 hingga
195.%
Sejak penubuhannya pada tahun 1957 sehingga 197., 'bu Pejabat Suruhanjaya terletak di *angunan Sultan
-bdul Samad, 9alan 8lark, $uala ;umpur% Dari tahun 197. hingga 19.5 Suruhanjaya Pilihan aya beroperasi
di *angunan =ayasan Selangor, 9alan *ukit *intang, $uala ;umpur% Pada tahun 19.5 ia berpindah ke
*angunan :ong -h, 9alan P%amlee dan beroperasi di sana sehingga tahun 19.. sebelum berpindah pula ke
-ras 5)., Menara *ank Pembangunan, 9alan Sultan 'smail, $uala ;umpur% Pada bulan #o?ember 1222 'bu
Pejabat Suruhanjaya berpindah ke lokasi sekarang di Putrajaya%