Gerilme Hali 1

xz

xy

yz

yx

y

zx

zy

z
ekil deitirebilen bir cismin herhangi bir P noktasndan geen herhangi bir dzleme etki eden eik gerilme vektr,
noktadan geen dzleme baldr. Yani, genellikle, dzlem deitike gerilme de deiir.
Bir noktadan geen dzlem says sonsuz olduu iin eik gerilme vektr de sonsuz tanedir.
Ama bir noktadan geen ve normalleri ayn dzlem iinde yer almayan dzleme etki eden eik gerilme vektrleri
bilindii taktirde dier btn dzlemlerdeki gerilmeler bunlara bal olarak bulunabilir.
Kolaylk olsun diye ounlukla bu dzlemin normalleri karlkl olarak birbirine dik seilir.
te bu dzleme etki eden eik gerilme vektrnn oluturduu bykle gerilme tansr denir.
Gerilme tansr, bir noktadaki gerilme halini gstermekte kullanlr.
x i

y
z
j

T
( i )

T
( j )

T
( k )

P
Gerilme Hali
x
y
z
P
Gerilme Hali 2
Bir skaler byklk, sfrnc mertebeden tansr olarak tanmlanabilir. 3
0
= 1
Bir vektrel byklk, birinci mertebeden tansr olarak tanmlanabilir. 3
1
= 3
tane skaler bykln bir araya gelerek belirli bir kurala gre oluturduu bykle vektr denir.
tane vektrel bykln bir araya gelerek belirli bir kurala gre oluturduu bykle de tansr denir.
Bu tansr, ikinci mertebeden bir tansrdr. 3
2
= 9
Dolaysyla bu tansr tanmlayabilmek iin dokuz tane skaler bykle gerek vardr.
T
( i )

T
( j )

T
( k )

() =

x

xy

yx
( (( (
=

zy

zx

yz

xz

z
Gerilme tansr

Eik
gerilme
vektrleri

Dokuz tane skaler

gerilme

Gerilme
matrisi

Gerilme hali

Gerilme hali

3 boyutlu uzayda

x i

y
z
j

xz

xy

yz

yx

y

zx

zy

z
P
Gerilme Hali 3
T
( i )

T
( j )

T
( k )

() =

xy

yx
( (( (
=

zy

zx

yz

xz

z
Normali, x eksenine paralel olan yzeye etki eden gerilme ve bileenleri

T
( i )

T
( j )

T
( k )

() =

xy

yx
( (( (
=

zy

zx

yz

xz

z
x eksenine paralel olan gerilme bileenleri
y eksenine paralel olan gerilme bileenleri
z eksenine paralel olan gerilme bileenleri

Gerilme matrisi simetrik bir matristir.

ij
=
ji
(i, j = 1,2,3)

yx
=
xy

zx
=
xz

zy
=
yz
Normali, y eksenine paralel olan yzeye etki eden gerilme ve bileenleri
Normali, z eksenine paralel olan yzeye etki eden gerilme ve bileenleri

ij
=

xy

yx
( (

zy

zx

yz

xz

11
( (
=

12

13

21

22

23

31

32

33
= ()
x
y
z
x
1
x
2
x
3
ndis notasyonu

Gerilme Hali 4
Asal eksenlerde gerilme tansr
() =
1
2
3

1

2

1 0
0
0 0
0
0
( (

3
P
Eksenli Gerilme Hali

1
0

2
0

3
0

1 0
0
0 0
0
0
( (

3
Bir cismin herhangi bir P noktasnda
asal gerilmelerin de mevcut ise
o noktadaki gerilme hali
eksenli gerilme halidir.
En genel gerilme halidir.
Herhangi bir noktadaki gerilme halini incelerken x, y, z eksenleri keyfi olarak seilebilir.
Bu seilen eksenleri, btn noktalarda kullanmak mmkndr.
Ama asal eksenleri bizim sememiz sz konusu olamaz.
Asal eksenler, ykleme durumuna gre ortaya karlar.
Genellikle de her noktada farkl dorultulardadrlar.
ki Eksenli Gerilme Hali

2
0
0
0 0 0
0
0
( (

1
0

2
0

3
= 0
P
rnek

2
P

1

1
P
1
2
3
1
2
Gerilme Hali 5
Bir cismin herhangi bir P noktasndaki
asal gerilmelerden birisi sfr ise
o noktadaki gerilme hali
"iki eksenli gerilme hali"dir.
Dzlem gerilme hali de denir.
P noktasndan geen btn dzlemlere etki eden eik gerilme vektrleri ayn dzlem iindedir.
Gerilmelerin iinde bulunduu dzlem, asal gerilme dorultularndan birine diktir.
Bu dorultudaki asal gerilme sfrdr.
Tek Eksenli Gerilme Hali

1 0
0
0 0 0
0
0
( (

1
0

2
= 0

3
= 0
0

1
P
1
2
3
Gerilme Hali 6

1
P P 1
3
P
1
2
P noktasndan geen btn dzlemlere etki eden eik gerilmeler birbirine paraleldir.
Gerilmelerin paralel olduu dorultu, asal gerilme dorultusudur.
Bu dorultudaki asal gerilme sfrdan farkldr. Dier asal gerilmeler sfrdr.
Bir cismin herhangi bir P noktasndaki asal gerilmelerden ikisi sfr ise
o noktadaki gerilme hali "tek eksenli gerilme hali"dir.
1
2
Gerilme Hali 7
F
F
F
rnek
P

1
P 1
2
3