Gerilme Kavram 1

F
1
F
2
F
n
Gerilme Kavram
F
1
F
2
F
3
F
n
R
M

C
C
F
3
ekil
deitirebilen
bir cisim
D kuvvetlerin tesiri altnda bir cisim gz nne alalm.
Dengede olsun.
Bu cismi keyfi olarak seilen bir yzey ile hayali olarak iki paraya ayralm.
Ayrma yzeyi dzlemsel olsun.
Ayrma
yzeyi
Cismi paralara ayrdmz zaman ayrma yzeylerinde yayl kuvvetler olduunu grrz.
Bu kuvvetleri, ayrma yzeyi zerinde bir noktaya indirgediimiz zaman, genellikle, bir kuvvet ve bir kuvvet ifti elde ederiz.
Yzeyin geometrik merkezi, genellikle, indirgeme yaplan nokta olarak seilir.
Bu kuvvetler cismin paras iin parann dengede kalmasn salayan d kuvvettir.
Fakat cismin tamam iin i kuvvettir.
Mukavemette kuvvetler bal vektrdr.
Uygulama noktas vardr.
Uygulama noktas deiirse etkisi deiir.
Ayrma yzeyine etki eden
yayl kuvvetlerin bilekeleri
Bileke
kuvvet
Bileke kuvvet ifti
F
1
F
2
F
3
F
n
R
M

C
C
F
1
F
2
F
3
F
n
Gerilme Kavram 2
Ayrma yzeylerine etki eden bu kuvvetler aslnda aada gsterildii gibi yayl kuvvettir.
Bu yzeylerden birisi keyfi olarak pozitif yzey olarak seilir. Dieri de negatif yzey olur.
Etki-tepki prensibine gre pozitif yzeydeki kuvvetler ile negatif yzeydeki kuvvetler
eit iddette, zt ynde ve ayn tesir izgisi zerindedir.
Pozitif yzey
Negatif yzey
Pozitif yzey
Negatif yzey
Gerilme Kavram 3
T
(n)
=

dF

dA
A dzlemi iinde yer alan P noktasndaki gerilme
veya P noktasndaki gerilme ama
P noktasndan geen ve yzey normali zerindeki birim vektr n olan A dzlemindeki gerilme
Eik gerilme vektr
Birim alana etki eden kuvvete gerilme denir.
P noktasndan geen dzlem says sonsuzdur. Genellikle her dzlemde farkl gerilme vardr.

Ayrma yzeyi ierisinde yer alan bir P noktas civarndaki A alanna etki eden kuvvet F olsun. Bu alan kltp sfra yaklatralm.

F
1
F
2
P
P
n
T
(n)

dF

dA
A
lim =
dF

dA A 0
F

A
dF

T
(n)

//
Yzey
normali
Herhangi bir yzeyin herhangi bir noktasndaki sonsuz kk alana etki eden gerilme, vektrel bir byklktr. Ama gerilme vektr,
kuvvet vektr gibi deildir. Gerilmenin sadece ynn ve iddetini bilmek yeterli deildir. Etki ettii yzeyi de bilmek gerekir.
Etki ettii yzeye paralel ve dik bileenlere ayrlabilir. Ama A yzeyindeki btn noktalara etki eden gerilme vektrlerini toplayarak
toplam gerilme vektrn bulmak diye bir ey sz konusu olamaz.
nk A yzeyinin tamamna etki eden bir toplam gerilme vektrnden bahsetmek, gerilme tanmna aykr olur.
olur.
F
3
F
n
Gerilme Kavram 4
F
1
F
2
P
P
n
T
(n)

P
P
n

dF

dA
dF

=T
(n)

T
(n)

T
(n)

A
dA
Bir cismin herhangi bir P noktasndaki
pozitif yzeye etki eden gerilme ile
negatif yzeye etki eden gerilme
birbirine eit iddette ve zt yndedir.
A
Etki-tepki prensibi
Pozitif yzey
Negatif yzey
Gerilme Kavram 5

n
P
n
T
(n)

P
n

dF

dF

T
(n)

P
n
T
(n)

n
Normal
gerilme
Kayma
gerilmesi
Eik
gerilme

n
P
n

T
(n)

dA
dA
P
n
n

Normal
kuvvet
Kesme
kuvveti
dA
dF

dN

dV

P
n

dA
dF

dN

dV

Pozitif yzey
Negatif yzey

n
=
dA
dN

n
=
dA
dV

T
T
2
=
2
+
2
Eik gerilme vektr iki dik bileene ayrlabilir.
Yzeye dik olana normal gerilme, paralel olana da kayma gerilmesi denir.
Gerilme Kavram 6

x
P
x
T
( i )

xz

x
P
i

T
(i )

xy
y
z
T
( i )

=
x
i +
xy
j +
xz
k

=
x
(i ) +
xy
(j ) +
xz
(k )

T
(i )

xz

xy
y
z
x
Pozitif
yzey
Negatif
yzey
Yzey normali x, y ve z eksenlerinden
herhangi birisi ile aktrlabilir.

xy

x
Normal gerilme
bu sembol ile gsterilir.

x
Bu indisler
gerilmenin etki ettii
yzeyin normaline paralel olan ekseni
gsterir.
Kayma gerilmesi
bu sembol ile gsterilir.

xy
Bu indisler
gerilmenin paralel olduu ekseni
gsterir.

xz

xy
Kayma gerilmesi
iki dik bileene ayrlabilir.
n

x
Gerilme Kavram 7
P
x
i

xz P
i

xy
y
z

xz

xy
y
z
x
Pozitif
yzey

x
x
Negatif
yzey
n
Bir gerilmenin etki ettii yzey pozitif,
gerilmenin yn de paralel olduu eksenin pozitifi ynnde ise
o gerilme pozitiftir.
Bir gerilmenin etki ettii yzey negatif,
gerilmenin yn de paralel olduu eksenin negatifi ynnde ise
o gerilme de pozitiftir.
aret kabul
(+)(+) =(+) ()() =(+)

x
P
x
T
( i )

xz

x
P
i

T
(i )

xy
y
z
T
( i )

=
x
i +
xy
j +
xz
k

=
x
(i ) +
xy
(j ) +
xz
(k )

T
(i )

xz

xy
y
z
x
Pozitif
yzey
rnek
pozitif negatif

pozitif

pozitif negatif

pozitif

Pozitif gerilmelerin ynleri

Pozitif yzeydeki ile
negatif yzeydeki
ismi ayn olan gerilmeler
ayn iarete sahiptir.
Negatif
yzey
Gerilme Kavram 8

n
P
n

n
>0
ekme gerilmesi

n
P
n

n
Basma gerilmesi
<0

n
P
n

2
Asal gerilme

n
=0
Asal eksen,
asal gerilme dorultusu
T
T = T
2
=
2
+
2
0

Eik gerilme vektr, etki ettii yzeye dik ise

asal gerilme adn alr.
Dolaysyla asal gerilmenin etki ettii yzeyde
kayma gerilmesi yoktur.
Normal gerilme ya ekme ynnde olur veya basma ynnde olur.
Ynn biri keyfi olarak pozitif seilir, dieri de negatif olur.
Burada ekme gerilmesi pozitif seilmitir.
Baz kaynaklarda bunun tersi seilir.
1
2
3
Asal eksenleri
bu ekilde gstereceiz.
2
Gerilme Kavram 9
F
F
F
rnek
P
F
F

Bir ayrma yzeyinde yer alan

btn noktalardaki
gerilmeler birbirine eit ise
dzgn gerilme dalm
Bu rnekte gerilme dzgn dalmtr.
Ayrca T = dr.
T = sb.

T = sb.
T =
dF
dA
dF = T dA
dF = dA
= sb.

dF = dA
{{
F A
=
F
A

A
dA
(sabit)
dF
A yzeyinde yer alan her noktadaki gerilme
!
Bu eitlik sadece
dzgn gerilme dalm iin
geerlidir.

T
T =